Bouw - regionale update

Transcriptie

1 Bouw - regionale update Economisch Bureau Nederland Madeline Buijs februari 2016 Bouw Gelderland leunt op koopwoningen De productie van gebouwen in Gelderland bleef in de eerste 10 maanden van 2015 achter bij de productie in Nederland. Dit heeft te maken met het achterblijven van het herstel van de woningmarkt. Wel geven de voorlopende indicatoren een positiever beeld van de vooruitzichten van de bouwsector. De orderportefeuille herstelde flink. Ook de waarde van de afgegeven vergunningen voor de woningbouw neemt toe, al is de stijging niet zo groot als in Nederland. In Gelderland worden voornamelijk koopwoningen gebouwd. De utiliteitsbouw kan nog geen herstel tegemoet zien, net als de infrastructuur. 2,6% j-o-j. De prijzen stijgen in Gelderland dus minder hard, wat ook in de grafiek hieronder te zien is. Woningprijzen blijven achter Groei in %, j-o-j Economie Gelderland in de lift De economische groei in Gelderland bedroeg in ,5%, wat meer is dan de economische groei in Nederland van 1%. Economische groei in Gelderland Groei in %, j-o-j De economie in Gelderland is volatieler dan in Nederland als geheel, de groei is hoger en de krimp is sterker de afgelopen jaren. Het zijn de regio s Zuidwest-Gelderland en de Veluwe die de kar trokken in 2014 met een groei van respectievelijk 2,6% en 3%. De regio Zuidwest- Gelderland omvat de Betuwe, waar de agrarische sector belangrijk is. Ook zijn er relatief veel industriële bedrijven en vervoersbedrijven actief. Dit kan het snelle herstel in dit gebied verklaren. Ook op de Veluwe zijn er relatief veel industriële bedrijven en bedrijven in de agrarische sector gevestigd. De groei in de regio Arnhem/Nijmegen en de Achterhoek blijft achter. Voor de Achterhoek logisch gezien het feit dat dit een krimpregio is. Woningprijzen blijven achter De woningprijzen in Gelderland stegen met 1,8% j-o-j in de eerste drie kwartalen van In Nederland bedroeg de stijging in deze periode Net als in Nederland begonnen de woningprijzen in Gelderland vanaf het tweede kwartaal van 2014 te herstellen. De prijzen zijn in Gelderland sindsdien met 2,3% gestegen. Ook hier blijft Gelderland sterk achter bij de ontwikkeling in Nederland. Daar bedroeg de prijsstijging 4,7%. Gelderland is een diverse regio waar de ontwikkelingen in de woningprijzen ook divers zijn. Het CBS heeft geen cijfers beschikbaar over de woningprijzen op een gedetailleerder niveau dan de provincie Gelderland, maar de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) wel. Daaruit blijkt dat er in de meeste gebieden

2 wel herstel te zien is, maar het herstel in de regio Arnhem en Doetinchem heel mager is. transacties stijgen vergelijkbaar met Nederland In de eerste drie kwartalen van 2015 werden er woningen verkocht in Gelderland. In de eerste drie kwartalen van 2014 waren dit nog woningen, een stijging van 23,3% j-o-j. In Nederland steeg het aantal transacties in deze periode met 23,2% j-o-j, dus het aantal transacties neemt in Gelderland vergelijkbaar toe. Mogelijk dat hierna de prijzen ook harder gaan stijgen, wat normaliter het geval is na herstel van de transacties. Transacties herstellen vergelijkbaar Groei in %, j-o-j eerste drie kwartalen 2015 het weer veel langer voordat een woning verkocht is, namelijk 27 maanden. Dit is een krimpgebied waardoor het moeilijker is om daar een woning te verkopen. Gemiddeld staan woningen 24 maanden te koop in Gelderland, iets langer dan in Nederland als geheel. Productie gebouwen Gelderland blijft achter Net als de woningprijzen, blijft ook de productie van gebouwen in Gelderland achter bij de ontwikkeling in Nederland als geheel. Wel steeg de productie in Gelderland. Het gaat hier om de productie van zowel woningen als utiliteitsgebouwen. Productie gebouwen steeg licht In Nederland daalde de productie met 0,4% j-o-j, in Gelderland met 3,4% j-o-j. De nieuwbouwproductie steeg in Nederland met 11,9% j-o-j en in Gelderland met 5,5% j-o-j. In Gelderland neemt niet alleen de productie van woningen toe, maar ook van nieuwe agrarische gebouwen, industriële gebouwen en gebouwen voor handel en horeca. Voor een groot deel van de utiliteitsbouw zijn nog wel flinke dalingen te zien in de nieuwbouwproductie. Nieuwbouw herstelt deels, ABN AMRO Economisch Bureau Hoe lang een woning te koop staat, is sterk afhankelijk van het gebied waar deze woning staat. Op de Veluwe staan woningen maar 22 maanden te koop, terwijl dat in Nederland als geheel 23 maanden is. In de Achterhoek duurt In Gelderland steeg de productie de eerste 10 maanden van 2015 met 3,4% j-o-j, terwijl de productie in Nederland met 8,7% j-o-j steeg. Net als in Nederland daalde de productie van renovatieprojecten in de eerste 10 maanden van Vooral de dalingen van nieuwbouw van maatschappelijke gebouwen valt op in Gelderland. De nieuwbouw van gebouwen voor het openbaar bestuur, onderwijsgebouwen en gebouwen voor de gezondheidszorg daalde flink in de eerste 10 maanden van 2015.

3 Orderportefeuille bouwers Gelderland laat herstel zien De voorlopende indicatoren geven een indicatie hoe de bouwsector zich de komende tijd in Gelderland zal ontwikkelen. Orderportefeuille Gelderland herstelt Aantal maanden snellere herstel van de woningmarkt logisch. Dit geldt ook voor het stedelijke gebied Arnhem/Nijmegen. Orderportefeuille Gelderland per gebied Aantal maanden vooruitzichten voor de bouwsector in deze provincie. De stijging is wel minder dan in Nederland als geheel, zoals in onderstaande grafiek te zien is. Ontwikkeling vergunningen woningbouw blijft achter De orderportefeuille stijgt in Gelderland, wat aangeeft dat de bouwproductie de komende tijd zal stijgen. Dit is in bovenstaande grafiek te zien. De orderportefeuille bedroeg in het vierde kwartaal van ,1 maanden, net hoger dan de orderportefeuille in Nederland als geheel van 6,9 maanden. De ontwikkeling in Gelderland is ook positief, in het eerste kwartaal van 2015 bedroeg de orderportefeuille nog 6,4 maanden. Voor de verschillende gebieden in Gelderland is de orderportefeuille bekend. De orderportefeuille is het hoogst in de regio Arnhem/Nijmegen en op de Veluwe. Voor de Veluwe is dit gezien het De orderportefeuille in de Achterhoek is een stuk lager, namelijk 4,6 maanden. Dit is logisch omdat dit een krimpregio is. In Zuidwest- Gelderland is de orderportefeuille op dit moment het laagst, die bedroeg in het vierde kwartaal van ,6 maanden. Dit geeft aan dat er een duidelijke tweedeling is in Gelderland. De steden en de Veluwe hebben een grote orderportefeuille. In de krimpgebieden en zuidelijke gebieden blijft de orderportefeuille sterk achter. Positieve ontwikkeling vergunningen woningbouw De waarde van de afgegeven vergunningen in Gelderland stijgt flink, wat goed is voor de, ABN AMRO Economisch Bureau De waarde van de afgegeven vergunningen voor de woningbouw in Gelderland steeg met 21,8% j-o-j in de eerste 10 maanden van 2015, in Nederland bedroeg deze stijging 39,1% j-o-j. Dat de groei in Gelderland wat achterblijft komt doordat de nieuwbouw veel minder hard stijgt. Voor de renovatiewerkzaamheden werden in Gelderland veel meer vergunningen afgegeven terwijl de afgegeven vergunningen in Nederland maar licht stegen. De stijging in Gelderland bedroeg 19,8% j-o-j, de stijging in Nederland bedroeg 5,8% j-o-j.

4 De vergunningen voor nieuwe woningen stegen in Nederland met maar liefst 46,7% j-o-j in de eerste 10 maanden van 2015, in Gelderland bedroeg de stijging 22,5% j-o-j. Deze ontwikkeling past bij de ontwikkeling van de woningmarkt in Gelderland. De ontwikkeling daarvan komt wat later op gang dan in Nederland als geheel. Waardoor ook de nieuwbouw van woningen minder hard op gang komt. Veel vergunningen koopwoningen koopwoningen gebouwd, maar daar worden helemaal geen woningen gebouwd. Vergunningen voor huurwoningen worden met name in de grote steden en in het westen van de provincie Gelderland afgegeven. In het oosten worden geen huurwoningen gebouwd, zoals onderstaand kaartje goed laat zien. Vergunningen huurwoningen in grote steden en westen provincie nieuwbouw holt achteruit in Gelderland, de waarde van de afgegeven vergunningen daalde in de eerste 10 maanden van 2015 met 22,3% j- o-j, in Nederland bedroeg de daling 5,7% j-o-j. Voor de gebouwenvoorraad is dit een goede ontwikkeling, gezien de hoge leegstand van kantoren. De leegstand van winkels is minder hoog in Gelderland, al zijn er nog altijd een aantal gemeenten met zeer hoge leegstandscijfers. Zoals Zevenaar met een leegstand van meer dan 17%. Het zijn vooral de kleinere gemeenten in de buurt van de grotere steden die een hoge winkelleegstand hebben. Meer vergunningen worden nog afgegeven voor nieuwe gebouwen voor openbaar bestuur, onderwijsgebouwen en voor de overige dienstverlening. Vergunningen utiliteit omlaag, ABN AMRO Economisch Bureau Net als in veel andere provincies, bestaat de nieuwbouw in Gelderland voornamelijk uit koopwoningen. Dit maakt het kaartje hierboven duidelijk. Bijna overal worden nieuwe koopwoningen gebouwd, de meeste in de grotere steden. Alleen in Heerde en Rozendaal worden geen, ABN AMRO Economisch Bureau Vergunningen utiliteit dalen sterk De utiliteitsbouw krijgt het in tegenstelling tot de woningbouw de komende tijd moeilijk in Gelderland. De afgegeven vergunningen in Gelderland daalden met 16,8% j-o-j in de eerste 10 maanden van In Nederland daalden de vergunningen met 7,8% j-o-j. Vooral de, ABN AMRO Economisch Bureau De vergunningen voor renovatieprojecten daalden in Gelderland met 6,2% j-o-j, in

5 Nederland was een daling van 11,4% te zien in de eerste 10 maanden van Agrarische gebouwen, gebouwen voor vervoer en communicatie en onderwijsgebouwen worden meer gerenoveerd de komende tijd afgaand op de waarde van de vergunningen die hiervoor zijn afgegeven. Vooral onderwijsgebouwen zijn aan vernieuwing toe om bijvoorbeeld het binnenklimaat te verbeteren. Dit wordt in Gelderland dus daadwerkelijk gedaan. Investeringen infrastructuur nemen af Naast de woning- en utiliteitsbouw is de infrastructuur een belangrijke pijler voor de bouwsector. Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) maakt elk jaar een samenvatting van de geplande investeringen die de overheid in de infrastructuur gaat doen. Dit doen zij alleen per regio, niet per provincie. De regio Oost omvat de provincies Overijssel, Flevoland en Gelderland. De investeringen in de regio Oost zijn in de tabel rechts te zien. Uit de tabel blijkt dat de investeringen inmiddels alweer twee jaar op rij teruglopen. Voor de periode staan EUR miljoen aan investeringen gepland voor de regio Oost. EUR miljoen bevindt zich al in de realisatiefase. EUR miljoen bevindt zich nog in de planfase. Deze investeringen zullen voornamelijk worden besteed aan het hoofdwegennet in de regio Oost. Projecten die in de provincie Gelderland worden uitgevoerd, zijn bijvoorbeeld een aantal snelwegen die de bereikbaarheid van de regio moeten vergroten. Slot De productie van gebouwen in Gelderland bleef in de eerste 10 maanden van 2015 achter bij de productie in Nederland. Dit heeft te maken met het achterblijven van het herstel van de woningmarkt. Wel geven de voorlopende indicatoren een positiever beeld van de vooruitzichten van de bouwsector. De orderportefeuille herstelde flink. Ook de waarde van de afgegeven vergunningen voor de woningbouw neemt toe, al is de stijging niet zo groot als in Nederland. In Gelderland worden voornamelijk koopwoningen gebouwd. De utiliteitsbouw kan nog geen herstel tegemoet zien, net als de infrastructuur.

6 Economisch Bureau Nederland Contactgegevens ABN AMRO Economisch Bureau Nederland: Aandachtsgebied Telefoonnummer: adres: Jacques van de Wal (hoofd) Algemeen Eric Huliselan Zakelijke Dienstverlening Casper Burgering Industrie (w.o. industriële materialen) Nadia Menkveld Transport & Logistiek Frank Rijkers Agrarisch, Food Sonny Duijn Retail,TMT Hans van Cleef Olie & Gas Madeline Buijs Bouw, Real Estate Nico Klene Macro-economie Philip Bokeloh Woningmarkt, Macro-economie Theo de Kort Informatieanalist, Autohandel Volg ons ook op Disclaimer This document has been prepared by ABN AMRO. It is solely intended to provide financial and general information on economics. The information in this document is strictly proprietary and is being supplied to you solely for your information. It may not (in whole or in part) be reproduced, distributed or passed to a third party or used for any other purposes than stated above. This document is informative in nature and does not constitute an offer of securities to the public, nor a solicitation to make such an offer. No reliance may be placed for any purposes whatsoever on the information, opinions, forecasts and assumptions contained in the document or on its completeness, accuracy or fairness. No representation or warranty, express or implied, is given by or on behalf of ABN AMRO, or any of its directors, officers, agents, affiliates, group companies, or employees as to the accuracy or completeness of the information contained in this document and no liability is accepted for any loss, arising, directly or indirectly, from any use of such information. The views and opinions expressed herein may be subject to change at any given time and ABN AMRO is under no obligation to update the information contained in this document after the date thereof. Before investing in any product of ABN AMRO Bank N.V., you should obtain information on various financial and other risks and any possible restrictions that you and your investments activities may encounter under applicable laws and regulations. If, after reading this document, you consider investing in a product, you are advised to discuss such an investment with your relationship manager or personal advisor and check whether the relevant product considering the risks involved- is appropriate within your investment activities. The value of your investments may fluctuate. Past performance is no guarantee for future returns. ABN AMRO reserves the right to make amendments to this material. ABN AMRO, 2016