Oud Boxtel In. beeld , "

Transcriptie

1 Nu,:1 Hof" \' <111 I'igenaar \!('rwisseld is en in eigl'ndom 3J.n de g emt'l'111 C overgegaan, krijgt het huis ('('11 andere bes!t'mming. 'I Hof wordt l'en dienstgebouw, waarin GcmcCn!ewerkcn VOOrtaan ui gevestigd zijn. De naam '( Hof is vcrmowejijk Ontstaan uit de volksa;l1lcluidillg van hel vroegere huis, dat het laatst bewoond werd door dc' famili e Adr. \ ' <111 OcrIe, Vo lgens bejaarde ;Ilwon('rs datccrt het Oude I-Iof, waarvan hiet een foloreproduçtaie wordt gegeven, uit de 171' eeuw, en zo.t.'den er rcchl Szittingl'1l in gehouden zijn. Vandaar de aanduiding 'I I-Iof. Anderl'n wisten uit ov('r!evering van vader op zoon, dal prins Van 5alm-Kirburg er gewoond heef!. In d" geschiedenis van de BOlTon;e van BoxteilezeIl we d;u prins Van Salm Kirburg in 1742 huwde met Maria Theresia Josepha, dochter van de laatste Heer \'3n Boxtel uil hel geslacht Van Hom, Ma _~imi liaan Emmanuel. Als hel jonge paar niet bij de ouders op h e ~. kasleel is blijven Înwonen, is h('( mogell,k geweest d:u zij zich in hel landhuis hebben gevestigd. Of er in de geschi.edenis iets van vemleld wordt. ons nlet bekend IS Verder infotl~"r<'llde vernamen w, d, " hel oude!:indhuis 'I Hof ook bewoond is geweesi door een familie Van der VOOrt, waarvan 1'1'11 dochter trouwde mei een uit Brussel afkomstige Rou:r. p" welke de naam zijner vrouw eed registreren bij zijn eigell naam, waardoor de na;jm!{ouppe van der Voort Ont stond. Ook burgemeester H. J. van der Ven werd OIlS gelloemd als bewoner van 't HoL Hoe is hel loch mogelijk geweesi d<lt zulk een riante huizing door bebouwing langs de Straalweg ingesloten kwam Ie liggen. Immers, tot voor ongeveer SO jaren stolld er een rij oude huisjes voor in de nechterslr:l:ll. De ingang 10 1 het landhuis lag toen tussen die huizen. Een tweeral van die huisjes zijn pas bij het opbbzen van de Zwaanschebrug in de 1:I<ltstt' oorlog verdwenen, een verwoesting die het tegellwoordige huis 't Hof len goede kwjm. De heer Adr. \'Jil OeTle heeft hel oude Hof doen afbreken en het nieuwe gebouwd. Eli IlU begint de \'erbouwing ervan voor de Gemeenlelijke Dienst, en... met dil "begin " was de prachtige oud" wildekjslanjeboom, een der zeld zamer wordende boomsoorlen, bijna ge ~ne u\'e1d!

2 Aan hel eeuwenoude Bo;l:lelse \\'atermolen bedrijf in de Molenstraat, dat de energie kreeg van de stuwende waterkracht der Dommel kwam op ] november van het jaar 1934 plotseling een einde door instorting van de zaagmolen til de Stuwsluis. Hel was de eigenaar enige dagen tevoren opgevalltn, dat in d(' omgeving van de molen scheuren in de grond VQorkwamen, doch dat uit voortekenen waren van een zo ernstig mankement mei instorting lot gevolg, h3d hij allerminst gedacht. Wat de oorzaak der instorting W:JS lag voor de hand. Het mct de kracht van ecn hoog verval gestuwde water had de fundamenten ondemlijnd en ter plaatse WilS een diepe put in de rivierbodem Ont Slaan. Het was \Ioor de hett Van Stekclenburg ecn schokkende gebeurtenis op AI lerheiligendag van Tot herbouw va.\ de watemiolen kon de eigenaar niet besluiten in \ erband met de crisisomstandighcden en wegens de enorole investering daarvoor noodzakelijk, temeer niet omreden het ingestorte gedeelte, waarin de houtugerij was ondergebracht, niet evenredig rendabel zou %ijn. l iet gebouw langs de t.lolenstraat, de graanmaalderij, was vrijwel intact ge bleven. [n 1930 was in dit deel van het w<ltermolenbedrijf een dieselmotor ge plaatst om, indien gedurende de winter maanden niet op w<lterkracht gemalen kon worden, in werking te worden gesteld. Mei de instorting van de walennolen kwam voor het Walerschap de kans tot het afkopen der Sluwreçhten en om de plannen voor demping van een der Donllnehmlen te venvezenlijken. Ook voor de uitbreiding van Boxtel met een nieuwe wijk kwam de instorting IC pas. De beemdweide was reeds in 1933 in werkversçh<lffing opgehoogd met van de Selissen\\'a[ a<lngevocrde grond. lu 1938 werd de brug gebouwd over de Dommelarm met de SIllW, waarvan I'orige week de afbeelding gegeven werd met venneldiug dat deze in zijn la<ltste dagen was en door ecu toeval zou vcr dwijnen. Dat "toeval" wordt hier weergegel'en, de instorting. Na het gereedkomen der brug volgde in de dempiug van de <Iudere Dommelaml en locn kon de Mgr. \'(Iilmerstraal wordeli doorgetrokken 101 <lan de Molenstraat.

3 " Of Kees van OOllgcn, toen hij in 190~ trouwde en hel huis langs de Eindhovenseweg betrok, al aanstonds het pb.o had bij zijn Ve rlofzaak een "Theetuin" aan IC leggen, is ons niet bekend, en of er rond en in "Dommcloord", toen die mooie theetuin aangelegd was, ved thee gedronken werd, weten wij evenmin. Toch zijn we zo vrij te betwijfelen of de Boxtelse Darume.loordbezoek.ers op thee zo veno! waren dal zij daarvoor een wandeling naar de Eindhovenseweg maakten. Hoe het ook zij, Kees maakte van zijn zonk een heerlijk oord en Irok vcel bezoekers. In 1907 legde hij een speeltuin aan mn een wip en schommels op het tcr rein naast zijn huis, en bouwde later d",ari" ook een kiosk, waar de beide harmonieé!n van tijd-tot-tijd concert kwamen geven. Bij het bekijken van het plaatje krijgt men er enig idee van hoe 'n gezellig plekje "Dommeloord" was. Wel geen zogenaamd recreatieoord, daar was het niet omvangrijk genoeg voor, doch ontspanningsoord in ieder geval. Het ug er aantrekkelijk uit. In vacantietijd was het voor fielstoeristen uit het noorden dè aanlegpiaais. Nu had Kees van Dongen er wel slag van om bezoekers aan te trekken, want zelfs als in de wintermaanden Dommel- oord werkelijk een oord van Dommel was en het water van dl' Dommel over de Eindhovenseweg stroomde, dan nog wilde DE uitgaande mannen hun conversatie met een flinke pot bier bij Kees niet missen. Dan ging Kees ze met de boot aan de Felfenoord ophalen en roeide hen door de beemd naar Dommeloord. [n 1926 had hij echter een strop. Toen was de Dommel zo gulzig dat ze zelfs Dommeloord opslokte en er ongeveer 20 centimeter hoog doorstroomde. Dommeloord lag beduidend boven het wegdek, dus zulk een waterstand toonde aan hoc noodukelijk voorzieningen moesten getroffen worden. In 1935 werd dan ook het afwateringskanaal gegraven en kwam cr een einde aan de "expansiezucht" van dl' Dommel. Ongeveer gelijktijdig werden de rijksplannen voor aanleg van de ringbanen gerealiseerd en kreeg ook Boxtel zijn Rijksweg. Een prachtverbetering voor het 5nelverkeer, maar met dat al verzonk Dommeloord in de diepte, nu niet in het water doch het kwam ongeveer 80 cm beneden het nieuwe wegdek liggen. Kees van Dongen had zijn hoge "baajlaarzen" niet meer nodig... en langzamerhand, het kon niet anden, dommelde Dommeloord in... Van de theetuin maakte Kees weer een moestuintje.

4 Oud Boxtel Boxtel met zijn belangrijk station en uitgebreid spoorwegemplacement werd o p het einde der vorige eeuw ook. begunstigd met een der eerste electnsche centrales. Na de in 1895 verkregen concessie werd mei de bouw een aanvang gemaakt en in 1896 kon ze in bedrijf worden Besteld. Deze moderne energie.install;liie was voor de Boxtelse industrie van groot be Jan!" In hoe,-crre de hedrijven zich dit rea isecrden en die nieuwe krachtbron waardeerden, vennogen we niet vast te stellen. Als men weet dat een stad als Rotterdam zich terzelfdertijd mei de electriciteitsvoorziening ging bl'zighouden, dan mag met deze vergelijking worden vastgesteld dat Boxte! een heel bij:wndere kans kreeg, "'aard om enthousiast benut IC worden. De bevolking van Boxtel reageerde, volgens onze inform:uies, niet zo spontaan op de geboden mogelijkheid om van de huisverlichting van de brol\olielamp op electrische verlichting over te schakelen, alhoewel de electrische cenlrale de stroomlevering tatifieerde op slechts één kwartje per week per lamp, ongeacht he! aantal licht uren. Hel aantal aansluitingen groeide slechts geleidelijk. Verkeerde zuinigheid speelde over het algemeen een rol in de conservatieve houding met betrekking tot de moderne licht en krachtbron. Over de straatver lichting werd zelfs na afloop van de eer ste contractsperiode nog een strijd "op politiek niveau " gevoerd met als inzet handha\'ing van electrische straatverlich ting ofwel overgang naar gaslantaarns. Met de aanleg van het bovengronds stroomnet kwamen diverse problemen aan de orde. Een ervan was de plaatsing \'an de mast op het punt Rechterstraat Kruisst raat, waar hel nel in de richting van de Bossche"'eg moest doorgevoerd worden. De bewoner van het pand kon In beeld zich ni el verenigen mei de plaalsing van de paalreus, die oprees.~it ~e schakel kast, naast de deur van Z:IJn wmke1. Zulk belwaar was begrijpelijk. Toen Toontje van der Hagen ZIch op dat hoekje kwam vestigen bond hi j de strijd aan en was vinnig genoeg om zo lang Ie opponeren tot de reus geveld werd. In de Reschiedenis over de electrhiel." ring van B o_~tel heeft " Hoekje aha een aantekening gekregen, waarop wij met nevenstaand pbatje attenderen. ",

5 Deze week een kijkje in de straat met de drie benamingen, Op de voorgrond links de laatste boerderij, die met de wijd openslaande schuurdeur als het ware om afbraak schreeuwt. In hel jaar 1922 werd ze afgebroken en kwam hel pand Pechtold cr vourin de plaats. leis verj cr de Slr,l,l! in twee nieuwe rl,l11le herenhuizen, wa3tvan het ene wcrd gebouwd ter plaatse waar voorheen ook een boerderij stand en het andere op de grond van de houtwerf Den Helm. Met de nieuwe moderne winkelpanden op de beide horken van de straat en de andere nieuwe huizen, Ier plaatse wa;).r de vervallen boerderij stond, en rechls waar voorheen de houtwerf van Wout van Jan \'(!oute lag, heef! de Molenstraal een behoorlijk aanzien gekregen. De oude nalllen Haringstraatje en Garen\'indje zijn sl\'chts herinn\'ring\'n aan de tijd to\'o er verscheiden\' wevers woonden, die thuis met hun getouw een schraal inkomentje konden verdienen als ze veel ellen weefsel afleverden. Evenwel, verderop in de Molennraat is nog wel op e\'n en ander \'an tocpassing dat oud lang oud blijft, al is \'r geen reden meu om tussen ~e.benaming Haringstraatje of GareoelodJe en het levenspeil verband te leggen.

6 Ter afwisseling deze week l'en "zoekpl<l:ltjr"! \'0:/1' zull(,11 de I('UTS ("(!Ju,'r hel pen en de wcg wijzen om dal hoekje uit \'(0('8eT jaren Ie vinden. liet mooie en'all is evenwel "crclwe llen. Door demping "an het vijvenje is Ier plaatse tuingrond 011 IS\J.:III. Hiervan hebben de tegt'llwoordigl." eigenaars Illeer profiil dan van snoeken, bajrsjes en :'In' dert' P.'eschubde zwemmers. En voor!tt'! spoelen van wasgoed k01111 hel water van <.11;.' Kleine Domme!" I'venmin Îll :I<'II1I111.'rkil18 als dat van de "Grote Dom!1lC'I", daar de IH'lderheid ervan Ille! de induslriëh,' ontwikkeling 101 een sprook. jesachtig begrip is geworden. '\ Ien bn nog slechts gl'nieten \'an hel 11100;1' kiekje. Om 1<," weten waar het hoekje natuurschoon Ie zicn was moet men he! oog op de verte richten en :zich niet on:z~ SI. Petrustoren in :zicht nachten te oriër," teren. 111'1 is niet gemakkeli/"k, wanl er werd na de eerste wereldoor og veel gehouwd in die omgeving. Dic hoge fabrieksschoorsteen dl'r eer StC Boxt("lse Sloomweverij is ook nog te :zien varlaf het punt \ anwa:jruit dl' opname werd gemaakt, evl'ncens de daken van dl' St. Pl'lrusschool en, an de BLOschool. De fotograaf had de driepoot met de c:nnl'ra o~este ld op enige afstand VM, Het Snoekl'huis", dat was _ volgens de catalogus van de openbarl' vl'rkoping d~r Baronnij "an Boxtel ~n de Heerlijkheid van Liempdl', die provisioneel op donderdag 4 juni 1857 werd g<",houdl'n, - een oouwmanswoning, Sial en schuur aan dkander gelegen (bij de ophaalbrug aan dl' ingallg van de grote ~iken la an) Nu "'-eet U het nog niet! Welnu dan, die ophaalbrug was een van de drie oph:jalbruggen over de Grote Dommel en de Kleine Dommel, waarmede "de eronden buiten het omgracht kasleel ondl'n worden afgeslotl'n". Ze werd al heel lang gdeden vervangl'n door een vasle brug, welke de Il'genwoordige eigenaren afbraken tol'n :zij het vijvertje dempten om tuingrond te winnen. Zo verdween dit stukje Oud Boxtel. Wie :zich nu wil,-ergewissen, moet een wandelingetje maken over De Ossepad _ tegenwoordig Prins Hendrikstraat el) bekijke op een paar meter afstand,'an de poon van Kasteel Stapelen de ompeving. Dan :ziet men voor :zich " Het Srloekehuis", dat is de boerenhui:zinge bij de ingang van de eikenlaan naar het kasteel. Het mei struikgewas begroeide terrein links is met de uitbreiding van BO;l:Iel benut voor woningbouw langs de Prins Hendrikstraat en De Ihaphof, dus daarop bedt men geen :zicht meer, evenmin op het achterste deel van de vroe gere stoomweverij en het g~bouwtje waarin thans les in handenarbeid wordt gereven aan de leerlingc-n van de B~O. De:ze zijn vanaf 0(" Raaphof te :ZIen. Ga maar 'ns kijkc-n!

7 . ~"" r, '.,,!'~.../'... ~,. Met de foto ons welwillend door Foto-Atelier Janssen ter beschikking gesteh, is het mogelijk de bekende figuur "S u~enlje" door middel van ons bb.d te "vereeuwigen". Voor wil' hem niet hebben gekend volgcn hier enige bijzonderheden. Van der Steen dankte zijn bekendheid voornamelijk aan zijn parochiale functie'. Hij was namelijk van 1905 tot 1939 Suisse in de SI. Petruskerk. Als Suisse, dat is ordebewaker, was "Steentje" de verpersoonlijking van gestrengheid. De reproductie van de folo heeft ook nog een andere bedoeling dan het portret van die oude man. MeI "Steentje" op het klinket _ het smalle ophaalbruggetje van kasteel Stapelen hij de Paardedijk _ willen we de lezers van ons blad een aardig hoekje van oud Boxtel onder ogen brengen. De Dommel lïet men hier op Over. stfomingspeil. Wel blijft ze op dit punt nog binnen de oevers, doch over de lager gelegen oevers zal het water zeer zeker de beemden en landerijen binnen gedrongen zijn. De Dommel kon wild zijn in de wintermaanden. Het brugje, ongetwijfeld vele tiental len jaren in gebruik geweest, lijkt op het plaatje naar constructie stevig genoeg om aan de kracht van de sterke stroom te kunnen weerstaan, evenwel kon het "pittoreske" aanzien geen genade vinden bij de nieuwe eigenaars van Stapelen. De Paters Assumptionisten, die in 1915 kasteel Stapelen hadden aangekocht, sloopten in 1925 het houten brugje. On der leiding van de allround bekwilme Paler Theodoor werd de thans in ge bruik zijnde betonnen brug gebouwd door de Broeders Jozef en Canisius Meysen, volgens bestek en tekening van de heer Haartsen, die destijds opzichter \\'as bij de bruggen bouw in Kasteren en de NieuwstrOlilt.

8 1 90XrEL.~, Is dat Boxtd? zo vroeg een jonilcm,1il bij het zien V:1n dil dorpskiekje. - Ja, dat was en is nog Boxtel. Op de achtergrond zien wij hel oude gemeentehuis. Dil lijkt ons in stijl "Wa (('rslii;).l" te 2:ijn geweest, de stijl waarin in de eerste helft der 1ge eeuw kerk<'11 en dienstgebouwe n werden uitgevoerd. Die stijlbenaming ontleende zijn ont Slaan aan het feit dat d(' staalsoverheid de ingenieurs van de Waterstaat aanwees voor hel maken der bouwplannen. In 1936 kwam het tegenwoordige gemeentehuis er voor in de plaats, dal wil zt''!gen, hel wt'rd gebouwd in de rooilijn van de RO'l:cmarijnstraat. De huizen, die daar terst stonden werden er voor ge sloopt, en met de daar achter gelegen holk~ kwam het terrein vrij voor de bouw van hel nieuwe gemeentehuis. Zo doende heeft het marktplein een grotere oppervlakte gekregen. Overigens is er rondom het mj.rklplein nog veel "als vanouds", behoudens enige gevelveranderingen en een paar nieuwe panden. Het gebouw met die "pijpslelling" op het dak staal er nog. Daarin was (vanaf 1882, het bouwjaar, ) het post en telegraafkantoor gevestigd. Het an dere ernaasi is tweemaal veranderd of verbouwd. Veertig jaar of iets langer geleden, kwam er de eente bioscoop in. Als men vanaf het gemeentehuis de rond de Markl staande huizen bekijkt, komt men tot de conclusie dat oude huizen lang "oud" blijven!

9 Oud Boxtel ln Hot' de economî sc::he toestand van de landarbeidctslx-volking over het... Igemeen was, nog bij hel begin dezer eeuw, ligt vele dorpsmcnscn vast in het geheugen, Van levensslandaanl kon gl'en sprake tijn. A!lts moest 101 hel allemood::akeijkste beperkt blijven. Kleding zowel als voedsel. Met ('e li loon van 70 cent pcr dag, - en dan wl'rkdagell van minstens 12 llur, als hel niet was " <lil zonsopg'lilg 101 zonsondl.'rg;mg, - moest dl' man :!:ijn gezin trachten Ie onderhouden. En dl' vrouw stond voor de 1llol'ilijkheid mei zulk een St'ring inkomen hn huishouden 20 zuinig mogelijk I C doen. Dal zij daarbij tt<ldlt!e hn tekon aan u' vu1lrn doof een geil, de zogenaamde arheidcrskoe, op stal tc nemen en ('('11 pa;tr varkens in het hok, was v.lnzelfsprckend. Een somber "erhaaltje! Aanleiding ertoe vonden wij in de' aan winst "an het hierbij afgedrukte plaatje in de- rubriek Oud Boxtel. Het is een woningske dj.! de arrnoede tekl'nl, zoals die hiervoor werd beschrrven. Men mag «htl'r niet \'eronderstellen dat dl' woontoe-stjnd in hl'! alr rmee-n zo primitief w.ls. \'<le-i zal! lll e-n 60 à 70 jam gde-den in de dorpen nog vde "an der gdijke stulpkes, %('lfs minderwaardiger dan het van Doruske Rijkers en zijn NeHek(' op de Roond. Tot o ng('veer dertig jaar geleden werd het door hen bewoond. Zover ons bekend Îs kan me-n thans nog zo'n stulp bewoond zirn in de omg('ving van Gemonde. D(' bouw "an "Zulke woningske-s was h('d ee-nvoudig. Ved geld kwam e-r niet aan te Bi j de bouw werd de anne door zijn 100ge-noten g(' holpl'll. In de boss('n mocht met to('stenlrlling der eigenaars het b(,llodigde hout worde-ll gekapt en hl'! stro voor de dakbl' dekking werd gewoonlijk door een of andere landbouwe-r in de omgeving geschonken. De dorpslimmerman zaagde de bomen en be\\<erkte die verder tot stutwerk en gl'binten. Als deze op stenen o nderlagen in de grond W.l ren gepl3atst werden de gevlocht r n fit selstekwanden 3angebraçht en d.l.lrna me-t leem bestre-ken, Met de ler111 is men voor het stulpke van Doruske nog31 "Zuinig geweest, want in de zijwand is.lileen een kijkgat beo stfrken. Daar m3akte poeslief gebolik van om evl'n.lls Ne-l1eke op de foto te worden l1e-zicll.

10 De Rechlel1itraat Khijnt de (<lmeramannen welhaast mngnclisch te hebben aangetrokk(,ll, af Ie leiden uil de opnamen, die ervan gemaakt zijn. Het aantal foto's v.m deze straat is een collectie{ waarmee een latere gene ratie zich za kunnen voorstellen hoe beo voorrecht rustig onze "ooroude.., konden wonen in het centrum hunner woonplaats. Thans wordt er in de grootste s!t'den ViI U ons land, Amsterdam, Dordrecht, Utrecht, l eiden en Alkmaar volop actie gevoerd legen de planologische ideeën om meer ruimte te maken voor hel I ~ nemende snelverkeer. De tegenstanders Villl die vernieuwingen willen daarenteren de binncnsu'dcn afsluiten om gezellige rust te krijgen. Daar wordt dus gevochten VQOT iets wal onze groot ouders genoten. Mooi kunnen we de Re,hterSlraal, zo als we die hier zien, niel noemen. Op. vallend is het verschil in huizentypen, toen verschil dat in onze tijd met de vele instanties voor bt'oordeling V:1Il bouwp1:annen onmogelijk zou kunnen ontslaan. Inmiddels is in het kader van de sanermgspl,lrlocn het linkerstraatge. d('elte $('dert emge jaren afgebroken en kwaml'n er reeds een drietal nieuwe win kelpanden voor in de plaats. Het rech tergedeelte heeft met de vt'rbouwingen tot moderne zakenpanden reeds t'erder een ander aanzien g('kregen. De vroegere al te grote vrijht'id bt' vorderde dl' schoonheid niel. Toch spreekt het totale straatbeeld ons aan eli het geeft toen indruk van dt' et'nvoudige omgangsvonnen. Die eigenschap is nog niet geht'ei vreemd in onze gemeente, die karakte ristiek van de minder volkrijke gemeen schappen. Mogelijk zal de snelle bevolkingsaan was van invloed worden op de oude ge woontl'n, doch in aanml'rking nemende, dat onze gemeente als woonplaats \'ele aantrekkelijke eigenscllappen heeft bo ven de dkhtbevolkte steden, mag wor den verondersteld dat menigeen hier ge makkelijk "de aard zal krijgen", en wij hopen dat Boxtel een gezellige woon plaats zal blijven.

11 Terwijl in de dagelijkse omgang zo dikwijls vergeetachtigheid g«onstateerd moel worden, ervaart men in gesprekken met bejaarde mensen dal belevenissen en gebturtenissen uit hun jeugd als hel ware in htl geheugen vast liggen. Op onze infoml3tiebezgekcn voor "Oud Boxtel in beeld" krijgen wij wel eens de indruk dal geschiedenis veelal vastgelegd wordt uit het gcheugen en niet teil tijde 'van het gebeuren, omdat dan de aandacht nog niet is gericht op de toekomst. Bij de pogingen om bij gelegenheid van het jg-jarig bestaan onzer beide harmonieën l'en en ander Ie vernemen omtreilt hetgeen :ûch in en om deze muziekgezelschappen heeft afgespeeld, vernamen Wif" tevcns dat in onze gemeente reeds fan ares hebben bestaan vóór de oprichting van de jubilerende harmonielin. Thans kennen wij de mulika[e weelde van het bezit van vier muliekkorpsen: de twee binnenkort in goudglans staande harmonieën en de de fanfares '/St. Lam bertus" in Gemonde en "St. Arnoldus" in lennisheuvel. Afgaande op mededelingen onler oud "Ste inwoners mag worden aangenomen dat in Boxtel reeds honderd ja.lr geleden in fanfareverband gemusiceerd werd door jongelui, doch de organisatorische bindi ng is vermoedel!jk niet sterk genoeg geweest om de liefhebberij gebundeld te houden in de vorm van een fanfare. Wel mag Mstorisch worden vastgesteld dat omstreeks 1880 een fanfare werd opgericht. De gt'broeders Frans t'n Janus van O t' rle, zoons van de stichter der Van Oerle's Weverijen, waren 0.3. lid van deze fanfare. Ook de thans 94-jarige Theodoor de Visser behoorde als 1 S-jarige jongeling lot dit muziekkorps. De lieer De Visser noemde ons nog verschillende namen van muzikanten, namen die ook voorkomen onder de leden van de "Gi!debomls-Harmonie" en "Boxtels Harmonie". Kapelmeester van deze fanfare was Christiaan Hörmann, kapelmeester van hel muziekkorps der Bossche Schutterij. Hoe lang deze Boxtelse fanfare heeft beslaan vermogen we niet met zekerheid vast te stellen, doch afgaande op het geen in de geschiedenis van de Liempdse fanfare staat vernield omtrent medewerking van dit korps aan festiviteiten in Boxtel, dan moeten wij vóór de oprichting van de Fanfare "Wilhelmina" onge-,'eer 10 jaar zonder eigeu muziekkorps ziju geweest. Rond I89S uamen de drie gebroeders Frans, Jauus en Jan van Oerle het initiatief voor oprichting van hun fanfare. Onder het personeel van hun textielfabriek was volop belangstelling om deel uit te maken van het korps. Op bovenstaande foto is de sterkte van F3nfare "Wilhelmina" te zien. Ongetwijfeld zullen de Boxtelsen onder onze abonnees verschillende mannen ervan herkennen. Twee van deze fanfardeden zijn nog in leven, nl. Hame en Huub van den Berg. Deze fanfare viel jammer genoeg in in 1903 uiteen. Nadien -,,'erden het vaandel en de instrumenten verkocht aan de in Den Dungen opgerichte fanfare, die met het vaandel de naam,,""ilhelmina" overnam. Bi j enige mannen van het uiteengenllen korps was de interesse \'oor d.e ~uziek sterk genoeg gebleven om dne Jaar later toe te treden tot de nieuwe harmonieën. Bij de Gildebonds sloten zich a~.n Gerrit Voets, Toontje Voets, Jan ThIJs en Kees van de Ven, en Marinus Hazenberg VI'erd lid van de Boxtelse Harmonie.

12 "De Gouden Leeuw". Caf~ Geen besluit van ons Gemecmebcstuur kan voor de vernieuwing in 30:<tel verdienstelijker tijn geweest d... n dat betreffende de sloping van het hoekje Kuissuaat-Rechtel"$traat en de daaraan grenzende rij huisjes. Op 8 september 1950 wcrd de sloping begonnen door niemand minder dan onze Burgemeester, in tegenwoordigheid viln de gcml'enteraadslcden. Dit slopingswerk werd door Z. Edelachtbare echter niet verrkht met hantering van de slope~hamer. Het WilS meer Ccn plechtig_ heid waaraan een historisch tintje werd gegeven omreden met de opruiming van dat brok oud Boxtel ruimte ontstond \Ioor vt'rnieuwing van een onzer hoofdstraten. "De Gouden Leeuw", zo zou de 11:1am van hl'l café gt'weest zijn \'ojgens mededeling van een O!lzer oudste i!lgezelenen, was niet meer. Hel had l:ijn gouden tijd gehad. 't Is niet onmogelijk dat "De Gouden Leeuw" nog eens opspringt, als Nederland in navolging,'an Amerika l:ijn verleden ook gaat "r<.'staureren" en met de afgebroken huizen "oude" dorpen ::tal stichten. Dan kan hel gaan gebeuren dat we weer bij Willem van Elten in de Reehterstraat binnenstappen, het kleine trapje opklimmen en in zijn Pettenwinkel boven de café een "neije pèt" kopen en ons daarna beneden door Kee van Ellen een paar flinke borrels laten inschenken. Mei de pet en 'n "locht smeerke" kunnen we er dan aan de Kruisst raat uit. Men kan niet welen, Neduland doel Amerika graag in alles na, en verlangt ook steeds meer naar recreatie-oorden.

13 Oud Boxtel In beeld In de augustusmaand werd in de nieuwe parochie op Se!issenwal ten actieve samenwerking getoond om de kinderen afleiding Ie geven gwurtnje dl' lange vacantie. Hel was l'en weldadig initiatief da;lttoe een comité te vormen en personen aill1 te trekken, die bereid waren een pi'lar vacanti('dagen disponibel Ie stellen om met groepen kinderen uit Ie trekken om ze te doen genieten van de natuur of leiding te geven bij onderlinge wcdsnijdjes. Voor de parochiegemeens<hap is hc'l een bijzonder verdienstelijke activiteit geweest met pedagogische inslag. \Xlje immers zal niet willen erkennen dat ml" nig schoolkind een prettige herinnering bewaart ilan helgecn j:lcnolcn werd in elkanders gc2:clschap bij het spel of op de wandeltocht en fitlsroi1uen. Dit vaeamiewerk heeft gewis bijgeuragen tot k3raktervonning. Als uit uit initiatief een blijvenue samenwerking mocht ontslaan voor UI' jeu~uontspanning, uan zou uit voor UI' ouuers van onsçhatbare waarde kunnen zijn en voor de gemeenkhap een veredeling betekenen. In hun levensdrang komen vers<:hîllende kinderen zoveel tekort. Zij missen de zo hoor nodige ruimte voor hun spel. liet verkeer levert teveel Revaar op. Ot trottoirs bieden geen voldoende speelp!:lats en er is een overdreven aanleg v:'ln grasgazons, zelfs zo overdreven uat de kinderen al "stout" geaçht worden als ze niet over de tegelpaadjes op huis aankomen. Met de drang naar urbanisatie wordt al teveel vergeten dal men in de hersenen der jeugd geen bereuenering der tuinarchitectuur mag veronderstellen. Ten opziçhte van de speelruimte komt "UI' jeugu van tegenwooruig" veel tekort in vergelijking met voorheen. liet resterend brokje Selissenwal op het plaatje van deze week zal menigeen herinneren aan dat ontspanningsparadijs, een speelruimte waarop UI' dartelheid niet behoefd Ie worden afgeremd.

14 Het water steeg niet 101 3Jll de lippen, doch stroomde erover ell... OoSI-Hrlbanl verdronk in Zo r.ldicilill warel\ de overstromingen nog nil'l geweest. In 1920,,'as hel erg, maar 1926 was wel hel topjaar. Gehec! oostclijk Noordbrabant was ;'lis ecn UI:', in hel land van Cuyk, rondom Dril Bosch lot aan B<laruwijk IOC was de pro,-inde als l'en binn('llzec. In ;alle dorpskommen stond he! waler in de Slr:wm, in sommige 101 Iwee mclcr ho~. 111'1 kolkende w;ner bcukte IegelI IIIUrl'l1, klom in de polders tot de daken op. De walerramp \', is ('eli brokje drilmalische [:t'schiedcnis. Voor Boxtel waren de gevolg('11 wcl niet zo umpzalig als voor de M:Jas- 1'1\ Waalstreken, c\'cnwcl onze streek en gc 1l1('('l11e krejlen e('n niel onbl'iangrijk "311- deel in de schadege\'olgen. [n 1925 stond hel waler hoog, en zalen de mensen figuurlijk ~('sproke n "in de hoot", doch in i916 kon UH,'n met dl' bool over De Ossepad (lege1ll.mordig Prins I-Iend-ikstraal) en Ibaphof \'aren. Op de 4e januari bereikte IH,"I water %'n hooj,!sle stjnd en ook hier kolkte 1'11 beukte hel, De bmilie Verheijden beleefde die dali op heel bijzondere wijze. Terwijl al hun buren onderdak hadde-n ~ekregen bij familie en vrienden, kon Verheijden met zijn vrouw niet ven rekken omdat zij bij alle Slorm en gekolk van 1e-1 "aier ook de wiekslag \'an de folkloristische heilbrenger hadden gehoord. De llesladig vliegende, die in de kinderfantasic nieu we- broertjes en zusjes brengt, Voor alle zekerheid moest de!:oier boven afllebee-[de boot gecharterd wor Jen om onjer zulke moeilijke omstan Jigheden het neersirijken van Langpoot Ooi('\'aar mogelijk te maken, Het werd voor de familie een on\'('( gctelijk gebeuren, op het kantje \':111 het Jr:unatische af. De onder Spanning staande man,'oer uit om de nooi"e hulp, maar op de "teruloreis" geraakte hij in moeilijkheden en moest van de nood een deugd maken ~n o,'erhoord Springen om het"vrachtje", lil casu de baker, badende naar zijn woonhuis te dragen, De oude dokter P. Hoek trachtte over hel geplaatste plankier zijn doel te bereiken, Hel plankier was evenwel niet bestand tegen de hevige wind en het beukende w~te-r, liet stortt e in en dt' doktt'r moest b~dende op de Ibaphof "aanste-\'ent'n", De "fo[k[oristische heilbrengt'r" kwam aho onder wcl ht'el bijzonder moeilijke ol1lstjndigheden de familie Verheijden huwelijksgeluk brengen, Omstreeks dezelfde tijd begon het waer te zakken. Dat constateerde de gelukkige vjder, die 's middags op een telefoonpaal de stand had JJngetekend. Na 1916 heeft men op de Raaphof geen overlast me-t( sehad van Dommel overstromingen,

15 Alhotwt] het Ili<'t Oille bedoeling is met Je plaatjes van Oud Box!,,] ook be Ilolkingskarakterisliek IC geven, kunnc'n wij loch niet hel een van hel ;liljer gescheiden houden. M('11 moel in aanmerking nemen dal de mensen vrol.'ger graag op de foto "sionjen". Daar sjk'cul<,crden de fotografcil op, evengoed als tl'genwoorjig. Bij een publieke Rebeurtenis of familie (('est is de fotograaf.reporter immers met zijn fotoçam('ra pres<'llt om kiekjes Ie maken. De 3(name van folo's moci lidst 2;0 groot mogelijk zijn. Nu hebben de folo-reponers met de geperfectioneerde I ~s l cll('n colnmercieel zeker 'n bell're kjns dan hun vakgenoten, die 40 jaar geleden,'oor iedere opname een glasnegaticfje moesten inschuiven. Niettemin probeerden :zij loch zo... ~et ~og~l~ik profijt!~!rekk~n uit de "gevoeligheid \';111 de poserenden. Wie een kwartje g:j( kwam op de foto! De cameraman die in d~ oorl<;>gsjar~n alzo he! oude caf~ "Pas Ruilen" nam is mogelijk bes!!e\'red~n geweest met zijn commerske, maar heeft niet kunnen \'~ nnoeden dal zijn 0r.nam~ "a ruim 40 jaren door honderdtal en Ie zers van Braban!s Cemrum met belangsielling tau bekeken worden ~n. besproken. Na de ~ers l e wereldoorlog kr~eg d~ Ni~uwstraat ~en nieuw "Pas Builen". D~ eigenaar Alphons van H e~sch s loopt~ h~t oud~ en bou... d~ e~n nieuw aan de eisen des tijds beantwoordend caf~, waaraan vele Boxtelse manne" nog prettige herinneringen hebb~n als een ontmcelillgscerllrum, WOlOl' zij zich spannend konden omspannen in de handboogsport. ~ Hel ni ~uw~ "Pas Buiten" h~~ft slechts enig~ jar~ n bestaan en moest ook met de aanleg van de nieuwe rijksv~rk~rtweg word~n g ~s loo p!.

16 Ht'! is ons niet bekend of j'l de rubriek Oud Box!el historische onjuistheden zijn voorgekomen. Aanmerkingen bleven lot nu toe achterwege. Dl'ze week werden wij echter, lot ons genoegen, geattendeerd op fouten in de mededdingen bij de afbeelding v;m het ollde landhuis 't Hof. De opmerker blijkt een historicus te zijn en geeft een interessant stukje geschiedenis ter correctie van de gemaakte fouten. Onder de titel " Historische gegevens" is de inzending in dit blad geplaatst. ~ Met de afbeelding Viln Oud Boxtel is voornamel~k bedoeld aan te tonen hoe het aanzicht van Boxtel in het verleden was. Door de vergelijkingsmogelijkheden met het eigentijdse kan ieder voor zich vaststellen hoe om:e gemeente uitge groeid en veranderd is. Daartoe wordt deze week een foto reproductie gegeven van de Selissenwal zoals die was tot voor 25 jaren, vóór de aanleg van de "nieuwe weg" vanaf de brug bij 't Schipke tot de brug van de Eindhovense weg, in '34. Wat uil' wegaanlegging te maken heeft met de Selissenwal? Voor de ophoging van de wegbaan werd het zand gebruikt van de Sclissenwal, en daarmee begon de eerste op ruiming van dat heerlijke omspannings veld, waarop de Boxtelse jeugd zich zo gezond kon uitleven. De Wal me! omliggend terrein is zo ver uitgediept dat de put omstond, wel ke thans bl'kend is als visvijver aan de Selissenwal, waarlangs binnenkort, als " eerste complex flats bewoond is, een wandelwegje zal worden aangelegd. Ongeveer ter hoogte van de plaats waar op de foto paard en kar staan, kan men nu de naar de Parkweg uitgebouwde flat zien. De Selissenwal was destijds een brok je natuurschoon, en tevens speelterrein bij uitnemendheid. De afbeelding toont het aan. En maak nu een vergelijking tussen verleden en heden, dan ligt daarin beslo ten de geschiedenis van een brokje Oud Boxtel: de Selissenwal.

17 Van de drie windmol<'ils, die in Boxtel slol1den, - de standaard graanmolen in Den Berg, de windoliemolen op Molenwijk en die in de Van Sa1mstraat, welke op dil plailtje te :ien is, - was del:e laatste in 1926 nog in bedrijf en eigendom van Malhijs Merks. In 1946 is de molen gesloopt.onze mooie windmolens zijn door de technische ontwik keling en de daj.ruit volgende overgang mar de machinale maalderij ovl'rbodig geworden. In andere plaatsen zijn de windmolens in h{,1 landschap gt"ble \'en onder de bescherming van Monumentenzorg of de Vereniging "De hollandse molen". Zo is ook de stoomlocomotief uil de rails verdwenen voor de diesel en ('lee Irischt trein. Een van dl" laat ste in gebruik geweest zijnde locomotieven werd enige maanden geinen gepl:!atst in een museum van de spoorwegen. Het spoorwegwnen heeft ook een sneue ontwikkeling doorgemaakt, doch met dit plaatje voor ogen is het niet vast te stellen, evenwel Boxtel heeft ervaren dat met die ontwikkeling station Boxtel in betekenis afnam. Een groot aant:!1 spoorwegmannen moesten de gemeente verlaten met hun gezinnen omdat ze andere standplaatsen kregen aangewe_ z~n. De Boxtelse bevolking minderde dientengevolge naar schalling met zeshonderd inwoners. In 1934 werd wegens reorganisatie van het goederenvervoer het overlaadstation opge.heven} ongeveer tegelijk met het tractledepol, Die opheffing betekende dat 40 10colllOtieven niet meer op het Boxtel~e spoorweg'emplacement ZOuden gestationeerd blijven, en door de reorga_ nisatie \'an het goederenvervoer werd overlading overbodig, Zakelijk bezien was het een belangrijke verbetering, daar met het nieuwe systeem de- goederen in e-en tijdsbestek \'an 2 dagen op de plaats \'an bestemming konden worden afgelel'en!. Met het overlaadsysteem kon dat wel 8 à 10 dagen duren, Van:!f de aanleg der eerste spoorlijn in 1864 was station Boxtel van betekenis geweest en nam daarin toe met deomwikkeling \'an het spoorwegbedril'f en reizigersve-rvoer, De gemeente hel' t er de eerste uitbreiding door gekregen, zoals we- vorige week aantoonden, "Aan hel spoor gelegen" hield destijds ook een commerciéle voorkeurskwalificering in voor iedere stad of gemeente waarlangs de treinen liepen. BoxIel Kreeg met de atnleg I'an de eerste spoorweg een klcill, s~ationsge' bouwijl', dat op he-t perron IUI SI legen' over de Stationstraat was gebouwd, doch na de aanleg van andere lijnen we~d het vervangen door dat,",'at nu ~og,~n gebruik is, Toen werd Boxtel geieldehjk een zogenaamd knoop1?um,van ~po<?rv.'egen mei treinenloop U1 vle~ rt~h lmgen en overlaadstation, De m;lihremen - toell bekend als "bliksemtreinen" --:- w~rden in Boxtel gesplitst voor de m:httngen Vlissingen en Amsterdam., Boxtd heeft nu ee-n gewoon station, waar niets bijzonders van hel spoorwegwezen te zien is, en de vroeger ve~kregen aanwinst ging met de reorgamsalie verloren,,. Niettemin is na 1945 hel ver les. gecompensee-rd door een snelle?evolkl~~~ ' aanwas als gevolg van de mdustna 1- salie.

18 I-lier :tiet 1I1/:'1I wecr een mooi plekje afgebeeld, dal wegens de noodz3kelijke uitbreiding voor de volkshuisvesting moest verdwijnen. Dt" sçhoonheid ervan wcrd njn ll'll volle begrepen toen nog gebruik gemaakt kon worden van hel primitief gebouwde smalle bruggetje bij de stuw. Iiel " Meuienpadje" werd dikwijls genomen alleen Ol11d<ll hel de koriste weg was njjr of... <ln huis. Nu zulke mooi!' brokjes l1;liuur "I!t':z:ocht" moeten won.li'r1, ('11 men zuiver afgekante grasgazojls mooi moel vinden, nu wordt gevoeld wat verdwenen is. Dal gcvoel sprcckt 0.01, uit h('1 ve rlangen naar rccreaticoordcn, Een nieuwe mooi klinkende litd voor irnitatie-n:uuur, mooi "':lngelegde plantsoenen of wanuclparkcn, waar "de \'oetjes" Iliet buiten de... ngel~de p.. d('n mogen gezet worden. Aan de noodzakelijkheid van de volkshuisvesting moet 'led geofferd worden. Daarom m~g niet gej.. m merd worden op wal verdwenen is. Om de jongere gener.. tie te laten zien wat mooi was in Boxtel wordt hun thans dil plaóltje onder ogen gebracht. Jongelui mei artistieke.. anleg kunnen tekenstift of pensl'cl I'Cns ter hand nemen en proberen er een tekeni n! of schilderstukje v~n Ie maken, evenwe... geen sprongen ill het abstracte, hoor! We zullell hun ook nog even verll 1!en hoe de situatie rondom de stuw vroeger was. In het platuje sta.. t "Watennolen, Boxtel". Dit is niet juist. Het wtu de SluW, die gelegd moest worden om het coestromende w.. ter op peil te houden, zodat de eigenlijke w3lermol{'n "1:01.1 kunnen malen. Om de kr3cht van het snelstromende Dommelw.. ter te kul111eli benutten, moest bij hel bouwen van de 1I10lell de Dommel.. fget~kt worden. Die aftakking begon ongeveer n.. bij de pla.. ts waar nu de br3ndweerkazerne staat en liep achter de huizen door, die staan in het v('rlengde van de Molenstra.. t. Om de waterkracht v.. n de ge-graven loop te kunnen benuilen was het noodu kelijk het water vall de eigenlijke Dommel te stremmen. Da;\rtoe moet de SlUW gema.. kt :tijn die op bovenstaand plaatje te zien is en welke lal! aan de :o:uid:::ijde van hel huis van tand~rts Hoyng. De Dommel had voor de Sl UW een t<l,nelijk grot e bocht, die bij het ~anleg gen van de Mgr. Wilmerstr;lat flauwer werd gemaakt. De gegraven loop, ook Dommel genoemd, is door omz('lting \'an.. w;l.1ermolenbedrijf in machinale maal. den/ overbodig geworden en mei de aan eg van genoemde nieuwe Straal dempt. ge beeld T Gen de op het einde van de oorlog in 1944 verwoeste brug herbouwd werd, g('beurde dit naast de Dommel, met hn gevolg dat na het gereedkomen ervan, de Dommel weer enige meters verlegd moest worden. Zodoende is de rivier kronkeling tweemaal minder geworden. Veel V<ln dit alles geb('urde tgen de Dommel nog de snelst stromende rivier van ons bnd was en 't waler zeer h('luer.,die held('rhcid bracht een ander l.akelijk gerichte inwoner op het idee. - veel jaren geleden - het Dommelwater te bemuten voor de volkshygiëne. Daartoe bouwde hij een drijvende badinrichting op de grote wiel bij de stuw. Zonder gevaar voor verdrinken kon in deze op tonnen drijvende badinrichting een verfri ssend bad genomen worden. Bovendien bestond cr de mogelijkheid om na hel badnemen ook inwendig opgekikkerd te worden... door de exploitant van de inrichting ook graag een "snapske" serveerde... L:t.ter is nabij de SlUw, aan gene ûjde van de Molenpad, in het weideveld, waarop het walerschapsgebouw th<lns staat, een zwembad aangelegd, waarvoor het water uit de Dommel werd aangevoerd. Op het plaatje is vaag de dijk nog te zien, waarbinnen het zwembad was aangelegd. - TOl l.iens op 'I Meulenpadje... Van de onder de rubriek "Oud Boxtel in beeld" afl!edrukte dorps.. fbeeldingcn zijn op bestelling fol o', verkrijgbaar bij de administratie van Brabants Centrum.

19 Alhoewel mevr. Strijbosch-v. d. Sp;lnk (Nijmegen) al vele jaren geleden Boxtel heeft verlaten, gaal haar bel;mgstelling nog ~te~s uit naar haar gebooneplaats Boxtel. Derhalve is het fi'ij trouwe leze T('S ViIn de rubriek "Oud Boxtel in beeld", Op «.'11 verzoek aan verzamelaars om toetending "an oude foto's zond mc\'r. Strijbosch enkele exemplaren welke wij nog bij seen enkele andere, ons in bruik leen ;lfgestanc collectie a;jntroffcn. Door deze daadwerkelijke b('langslei. ling zijn wij nu in Sla;!! de JeZ('TS bovenstaand plaatje IIOOT tc 1l'ggen. Ons inziens ('cn fraaie opname waarin hel massale kerksebouw in g;ijze loon zeldzaam mooi domin('crt tussen het geboomte door. \\:/ekt Je achtergrond.ill j onze prachlise St. Pet ruskerk vooral onze bewondering op, de voorgrond van de folo roept historische Ilerinnl'ringl'n in ons w:lkkl'r. We dwalen in ~edachtl'n uan weer terug naar de tijd, dat Boxtel nog geell processiepark kende. De tijd dus vóór 1924, het belangrijke jaar wa.:'lrin toen op de 121' juni door meer dan SOO Boxtelse ingezetenen de 1-1. Blol'ddoek uit!-loogstraten werd terug ~ehaald en overgebracht naar de St. Petruskerk in ons eigen Boxtel, w:lar ue H. Bloedkapel reeds in gereedheid was ~ebracht voor bewaring \'an deze H. Schat. Uit het jaar 1924 dateren ook de plannen \Joo r de aanleg \J:ln een speciaal park \Joor het houden \Jan de jaarlijkse H. BIOl"dprocessie welke voor UI' I'erstl' luaal nog plaats \Jonu in de tuinen van Pastorie en Liddchuis. Vooral d~nk zij Deken]. W. \Vl. Spierings z.g., dl' pasloor \Jan de parochie \'an de H. Petrus te Bo.~tel, zijn de plannen voor aanleg van een processiepark spoedig - d.w.z. in ten uitvoer gelegd kunnen worden. Het park is een trot s bezit van de Boxtelse katholieke gemeenschap geble,'en al die jaren door. liet zou ueze zeli'de gemeenschap omegenzeggelijk heel erg spijten als daan'an Illettertijd door omstandigheden toch nog afst;mu gedaan zou moeten worden. Moge dat voorkomen kunnen worden!

20 Tot dat de Rijksverkt'erswi!g in 1936 aangelegd werd, was de Reçhterstraat de enige in- en uitrijmogelijkheid voor het interlokale vrachtvervoer. Met de technische en commercii!le ontwikkelingen in ht't begin der 20ste eeuw, waarbij vooral het autoverkeer in aanmerking is te nemen, - aanvankelijk wel als een luxe in personenvervoer, - ontstond in Boxtel het idee om de inrij vanaf de Eindhovenseweg te verbrwen. De oorlog remde dç ontwikkeling van het snelverkeer tijdelijk af. Na 1918 begon echter h('! vrachtvervoer per auto snel op te komen en toe te nemen. Toen ontstond ook het plan om de Rechterstrailt ten behoeve van hel interlokale verkeer te verbreden. Vooraleer een pl;m voor uitvoering in aanmerking komt ver.strijken doorgaalls nogal vele jaren, en wat er in de Rechterstraat nu nog moet verdwijnen al\'orens het oud geworden plan uitgegroeid is tol de verwezenlijking, dat kan iedereen voor zich vaststellen. Er is evenwel een nieuw plan ter tafel gekomen. Als dat verwezenlijkt is...