Resultaten enquête bedrijven 2013 Gedrag & ervaringen van bedrijven op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
|
|
- Annelies de Jong
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Resultaten enquête bedrijven 2013 Gedrag & ervaringen van bedrijven p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt RAPP
2 Inhudstafel INHOUDSTAFEL... 2 OVERZICHT FIGUREN... 3 OVERZICHT TABELLEN STUDIE OPZET ACHTERGROND & DOELSTELLINGEN METHODOLOGIE Steekprefgrtte en structuur Dataverzameling RESULTATEN INFORMATIEVERSTREKKING De vrijgemaakte energiemarkt Bekendheid van de VREG en gebruik van de website ENERGIEKOST DE RELATIE MET DE ENERGIELEVERANCIER Cntact met andere leveranciers Elektriciteit Aardgas Aantal bedrijven met versus znder cntract Elektriciteit Aardgas Bedrijven met een cntract in meer detail Al veranderd van leverancier sinds de vrijmaking van de energiemarkt Redenen m vr een bepaalde leverancier te kiezen Tevredenheid ver de huidige leverancier Cntact met de klantendienst Duur lpend cntract Tekmst: intentie m te veranderen Bedrijven met f znder cntract bij de standaardleverancier in meer detail Redenen m geen cntract af te sluiten bij een andere leverancier Intentie m in de kmende 6 maanden een cntract af te sluiten ENERGIEPRIJS: PRIJSPERCEPTIE Elektriciteit Aardgas GROENE ELEKTRICITEIT METERS De slimme meter en mgelijke besparing Terugkppeling van verbruiksinfrmatie Tariefperides CONCLUSIES... 32
3 Overzicht Figuren Figuur 1: Prvincie... 6 Figuur 2: Aantal werknemers... 6 Figuur 3: Omzetcijfers... 7 Figuur 4: De mate waarin bedrijven zich geïnfrmeerd velen ver de vrijmaking... 8 Figuur 5: Berdeling infrmatiebrnnen van de VREG Figuur 6: Duidelijkheid eindafrekening Figuur 7: Overzicht cntracttypes elektriciteit & leveranciers Figuur 8: Overzicht cntracttypes aardgas & leveranciers Figuur 9: Intentie m te veranderen van elektriciteitsleverancier Figuur 10: Redenen m geen cntract af te sluiten bij een andere leverancier Figuur 11: Vrkeurskanalen vr het ntvangen van verbruiksinfrmatie Overzicht Tabellen Tabel 1: Overzicht bevraagde sectren... 5 Tabel 2: Verband zektcht infrmatie en bekendheid VREG Tabel 3: Verband tussen belang energiekst en hgte jaarlijkse energiekst Tabel 4: Cntrle van de facturatie Tabel 5: Prfilering bedrijven met en znder cntract vr elektriciteit Tabel 6: Prfilering bedrijven met en znder cntract vr aardgas Tabel 7: Redenen vr keuze elektriciteitsleverancier Tabel 8: Tevredenheid elektriciteitsleverancier Tabel 9: Impact vaste cntactpersn p tevredenheidsaspecten Tabel 10: Prijsperceptie elektriciteit Tabel 11: Prijsperceptie aardgas Tabel 12: Cntract grene energie Tabel 13: Nut van de slimme meter Tabel 14: Terugkppeling van verbruiksinfrmatie... 30
4 1 Studie pzet 1.1. Achtergrnd & delstellingen Sinds de vrijmaking van de energiemarkt in Vlaanderen p 1 juli 2003 bevragen we jaarlijks zwel particulieren als bedrijven met 5 tt 200 werknemers. We willen p die manier een algemeen beeld krijgen van de psitie en het gedrag van deze gezinnen en bedrijven p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt en bepaalde evluties p deze markt te vlgen. In dit rapprt bespreken we de belangrijkste resultaten van de enquêtes die TNS Dimars in 2013 afnam bij een representatieve steekpref van Vlaamse bedrijven met meer dan 5 en maximaal 200 werknemers. Bedrijven met meer dan 200 werknemers wrden niet pgenmen in de steekpref mdat deze een ander gedrag vertnen Methdlgie Steekprefgrtte en structuur Om tt een representatieve steekpref te kmen werden er gekruiste quta p sectr en prvincie gelegd. In ttaal werden bedrijven geïnterviewd. Om vldende uitspraken te kunnen den ver bedrijven waar tussen 50 en 199 werknemers tewerkgesteld zijn, werden er k quta gelegd p het aantal werknemers. Minstens 500 bedrijven mesten k aardgasgebruiker zijn, hiervr werden echter geen quta pgelegd. 607 van de geïnterviewde bedrijven gebruikten k aardgas. Dit ligt hger dan de verhuding aardgas/elektriciteit vr niet-huishudelijke, jaargelezen tegangspunten in Vlaanderen (47% p 1/7/2013). Beiden zijn echter niet vlledig vergelijkbaar mdat de enquête beperkt wrdt tt de subgrep van bedrijven met 5 tt 200 werknemers. 4 Studie pzet ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
5 Sectr Een verzicht van het aantal ndervraagde bedrijven per sectr vindt u terug in tabel 1. De energiesectr, verheid en nderwijs werden uitgeslten vr deze enquête. De kleinste grep van bedrijven (1,8%) kmt uit de primaire sectr, bijna een p vier (37,3%) werkt in de secundaire sectr en de tertiaire sectr wrdt vertegenwrdigd dr 60,9% van de ndervraagde bedrijven. Tabel 1: Overzicht bevraagde sectren Sectr NACE-cdes (cdering vóór 2008) Aantal enquêtes % t..v. ttaal aantal enquêtes Primaire sectr 18 1,8% Landbuw, jacht en bsbuw 01, ,8 Secundaire sectr ,3% Vervaardiging veding en gentsmiddelen 15, ,4% Hutindustrie ,9% Papier- en kartnnijverheid, uitgeverijen en drukkerijen 21, ,8% Chemische nijverheid ,9% Metallurgie / Metaal 27, ,9% Overige industrie 17, 18, 19, 23, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, % Buwnijverheid ,4% Tertiaire sectr ,9% Grt- en kleinhandel, reparatie aut s 50, 51, ,8% Hreca ,5% Verver, pslag en cmmunicatie 60 t/m ,7% Financiële instellingen 65, 66, ,7% Onrerende gederen, verhuur en diensten aan bedrijven 70 t/m ,2% TOTAAL % Op basis van slechts 18 enquêtes in de primaire sectr kunnen dus geen uitspraken gedaan wrden ver deze sectr, net als ver een aantal deelsectren in de secundaire en tertiaire sectr (hut, papier, chemie, financiële instellingen). 5 Studie pzet ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
6 Gegrafische spreiding Dr de pgelegde quta is er een representatieve spreiding ver de Vlaamse prvincies. Figuur 1: Prvincie West- Vlaanderen 22% Vlaams Brabant 14% Antwerpen 30% Ost- Vlaanderen 21% Limburg 14% Base: Ttale steekpref resultaten 2013 (n=1000) Bedrijfsgrtte 80% van de steekpref bestaat uit bedrijven met 5 tt 49 werknemers, dit zijn wat we de kleine bedrijven zullen nemen. De verige 20% zijn de zgenaamde grte bedrijven met 50 tt 199 werknemers. Figuur 2: Aantal werknemers werknemers 20% 5-9 werknemers 30% werknemers 20% werknemers 30% Base: Ttale steekpref resultaten 2013 (n=1000) 6 Studie pzet ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
7 Omzet Aan de ndervraagde bedrijven werd gevraagd wat de mzet van hun bedrijf was in Meer dan een p zeven bedrijven (15%) kn f wilde hier niet p antwrden. In Figuur 3 wrdt de verdeling vlgens mzetcijfer weergegeven vr de bedrijven die er wel een getal p knden plakken. Figuur 3: Omzetcijfers < eur 5% eur tt (<) eur 27% eur tt (<) eur 19% eur tt (<) eur 32% eur tt (<) eur 10% eur tt f meer 9% Base: Ttale steekpref znder weet niet resultaten 2013 (n=854) Dataverzameling De telefnische enquêtes werden afgenmen via CATI (Cmputer Assisted Telephne Interviewing). Er werd gevraagd naar de energieverantwrdelijke, de persn binnen het bedrijf die verantwrdelijk is vr de cntacten met en de keuze van de energieleverancier. De veldwerkperide liep van 17 juni tt en met 17 juli De gemiddelde duur van het interview lag rnd de 15 minuten. De vragen ver de eindfactuur, de infrmatieverstrekking (behalve als het ver de VREG ging), de duurtijd van het huidige energiecntract, grene energie en ver de slimme meter werden at randm maar aan de helft van de respndenten gesteld. Dit m te lange interviews en als gevlg mgelijk afhakende respndenten te vermijden. 7 Studie pzet ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
8 2 Resultaten 2.1. Infrmatieverstrekking De vrijgemaakte energiemarkt 16% van de bedrijven velt zich ng steeds nvldende geïnfrmeerd ver de vrijgemaakte energiemarkt. Dat percentage ligt flink lager dan in Er is bvendien een dalende trend merkbaar van 41% in 2009 naar 16% in Figuur 4: De mate waarin bedrijven zich geïnfrmeerd velen ver de vrijmaking 57% 41% 2% 66% 31% 3% (n=500) (n=486) 73% 26% 1% 2011 (n=494) 75% 23% 2% 2012 (n=498) 84% Ja 16% 0% 2013 (n=505) Nee Geen mening Base: 50 % van de ttale steekpref Van de bedrijven met werknemers vindt slechts 9% (15% in 2012) dat ze slecht zijn geïnfrmeerd ver de vrijmaking. Bij de kleinere bedrijven is dat het dubbel: 18% (24% in 2012). Er is dus een duidelijke verbetering vast te stellen p dit vlak. Bedrijven vr wie de 8 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
9 elektriciteitskst zeer belangrijk is velen zich ng steeds slechter geïnfrmeerd (23%), maar tch aanzienlijk beter dan in 2012 (30%). Het aantal bedrijven dat zelf p zek gaat naar infrmatie blijft stijgen wat een verklaring kan zijn vr het feit dat meer bedrijven zich beter geïnfrmeerd velt. In 2013 zcht 76% van de bedrijven naar infrmatie (70% in 2012, 58% in 2011, 52% in 2010, 46% in 2009, 45% in 2008 en 47% in 2007). Bij de grte bedrijven (> 50 werknemers) stijgt dit percentage naar 88%. Bepaalde subgrepen zchten actiever naar infrmatie: Binnen de bedrijven die zich ged geïnfrmeerd velen, stijgt dit percentage naar 75%. Bij de grte bedrijven (in termen van aantal werknemers) zcht 88% zelf infrmatie. Ok bedrijven met een hge elektriciteitskst gaan net zals vrig jaar meer p zek naar infrmatie: 88% (81% in 2012) van de ndernemingen met een hge elektriciteitskst (> ) gaat p zek naar infrmatie tegenver 71% van de bedrijven met een lage elektriciteitskst (< ). Bij deze laatste grep is er zelfs een stijging met 10% ten pzichte van vrig jaar ten 61% p zek ging naar infrmatie. Van de bedrijven met een gren cntract zcht 88% zelf infrmatie. 43 bedrijven die infrmatie zchten (11%), vnd geen f nvldende infrmatie. 38 hiervan waren kleinere bedrijven. Aan deze 43 bedrijven werd gevraagd waarnaar ze dan p zek waren. Opvallend is dat bijna de helft (20 bedrijven) prijsinfrmatie zchten tegenver slechts 30% in Daarnaast zchten 10 bedrijven naar een vergelijking van leveranciers. Het aantal respndenten dat de vrijmaking van de energiemarkt een gede zaak vinden vr hun bedrijf stijgt verder van 66% in 2011, 82% in 2012 naar 86% in Bedrijven met een cntract bij een andere leverancier staan ng iets psitiever tegenver de vrijmaking (89%). Hetzelfde geldt vr de bedrijven die menen dat de elektriciteitsprijs gedaald is en bedrijven met een gren cntract (beide 91%) Bekendheid van de VREG en gebruik van de website Onze bekendheid blijft in stijgende lijn evlueren. In 2013 kent 89% van de bedrijven de VREG (tegenver 87% in 2012, 83% in 2011, 76% in 2010 en 65% in 2009): 31% zegt ged te weten wat de VREG det 38% weet ngeveer wat de VREG det 21% kent de VREG alleen van naam De VREG blijft bekender bij grte bedrijven met tussen de 50 en 200 werknemers (96%) dan bij kleine bedrijven met minder dan 50 werknemers (88%). De grte bedrijven weten k ng steeds beter dan de kleinere ngeveer/ged wat de VREG det (83% versus 65%). De bekendheid is net zals de vrige jaren grter naarmate de jaarlijkse mzet van het bedrijf grter is en lpt p tt 97% vr de bedrijven met een mzet van meer dan 25 miljen eur. We zien hetzelfde bij bedrijven met hgere energiekst: van bedrijven die meer dan eur per jaar verbruiken, kent 95% de VREG en 77% weet k wat de VREG det. Bedrijven die cntact hebben gehad met de klantendienst van hun elektriciteitsleverancier kennen ns beter dan bedrijven die geen cntact hebben gehad (93% vs. 87%). De VREG is beter bekend bij bedrijven met een gren cntract (94%), bedrijven die hun factuur grndig nakijken (93%) en bij bedrijven die zich vldende geïnfrmeerd velen (zie tabel 2). 9 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
10 Tabel 2: Verband zektcht infrmatie en bekendheid VREG Ja, ik weet ged wat de VREG det Ja, ik weet glbaal wat de VREG det Ja, maar ik ken de VREG alleen van naam n= Infrmatie gezcht ver de vrijmaking Neen Neen 14% 19% 37% 48% Ja, maar geen f nvldende infrmatie gevnden 7% 10% 8% 10% Ja, vldende infrmatie gevnden 78% 72% 55% 42% Weet niet 1% 0% 0% 0% Velen zich vldende geïnfrmeerd Ja 90% 82% 85% 70% Neen 10% 18% 14% 30% Weet niet 1% 0% 1% 0% TOTAAL 100% 100% 100% 100% Het gebruik van nze website blijft vrij stabiel: 54% bezekers in 2013 en 57% in De website wrdt zals de vrige jaren meer bezcht dr: grte bedrijven (66%) bedrijven met een mzet van meer dan 25 miljen (66%) bedrijven met elektriciteitskst die grter is dan (64%) bedrijven die hun eindafrekening grndig nakijken (60%). bedrijven uit primaire en secundaire sectr (60%). Aan de bezekers van de website werd gevraagd m de vrmgeving, de inhud, de verzichtelijkheid en de vlledigheid van de site te berdelen. Meer dan negen p tien respndenten zijn minstens tevreden ver deze vier aspecten. De mening van de bezekers is redelijk vergelijkbaar met vrig jaar. Slechts 3% is niet echt f helemaal niet tevreden ver de vrmgeving (idem 2012). Ok ver de inhud zijn slechts 3% van de respndenten niet echt tevreden. Eveneens 4% is niet echt f helemaal niet tevreden ver de verzichtelijkheid en 4% ver de vlledigheid (5% in 2012). We bieden p nze website een leveranciersvergelijking vr prfessinele jaargemeten elektriciteitsafnemers p laagspanning met een aansluitingsvermgen kleiner dan 56 kva en/f prfessinele jaargemeten aardgasafnemers met een lage drukaansluiting, de V-TEST. Deze is gekend dr de helft van de kleine prfessinele elektriciteitsgebruikers met een jaarlijkse elektriciteitskst van minder dan per jaar. Dit is iets meer dan in 2012 (44%). Van de bedrijven die de V-TEST kennen, heeft 57% de test al daadwerkelijk gedaan. Met slechts 42% van de bedrijven is Antwerpen de prvincie waar de minste bedrijven de V-TEST al hebben gedaan. Na het verlpen van website en V-TEST werd algemeen gevraagd he tevreden de bedrijven waren ver de infrmatie van de VREG wat betreft bruikbaarheid, betruwbaarheid en duidelijkheid. De meeste respndenten zijn psitief ver de infrmatie p de website. 92% is tevreden, zeer tevreden f uiterst tevreden ver de bruikbaarheid van de infrmatie (88% in 2012); 91% is minstens tevreden ver de betruwbaarheid (87% in 2012) en 95% zegt minstens tevreden te zijn ver de duidelijkheid (idem 2012)(zie figuur 5). 10 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
11 Figuur 5: Berdeling infrmatiebrnnen van de VREG 7% 21% Bruikbaarheid 7% 71% 17% 3% 1% 4% 27% Betruwbaarheid 3% 64% 23% 5% 5% 4% 21% Duidelijkheid 4% 73% 18% 3% 1% Helemaal niet tevreden Niet echt tevreden Tevreden Zeer tevreden Uiterst tevreden wn - ga Base: Website al bezcht f V-TEST al gedaan resultaten 2013 (n=503) 2.2. Energiekst Aan de respndenten werd gevraagd naar de jaarlijkse elektriciteits- en aardgaskst van het bedrijf m een inschatting te kunnen maken van het jaarlijkse energieverbruik. Iets meer dan een tiende (12%) kn geen schatting maken van de jaarlijkse elektriciteitskst, 15% kn dit niet vr de jaarlijkse aardgaskst. De interviews werden telefnisch afgenmen waardr de respndenten de facturen niet steeds bij de hand hadden. Bij 46% van de bedrijven die er een bedrag p knden plakken, ligt de jaarlijkse elektriciteitskst lager dan per jaar (44% in 2012), 37% heeft een kst tussen en (idem 2012) en 17% heeft elektriciteitsksten hger dan (18% in 2012). Bij de bedrijven die een inschatting knden maken van hun jaarlijkse aardgaskst heeft 62% een kst lager dan per jaar (idem 2012), 25% tussen en (28% in 2012) en 13% hger dan (9% in 2012). 11 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
12 Figuur 6: Inschatting elektriciteitskst eur/j 14% > eur/j 3% < eur/j 23% eur/j 37% eur/j 23% Base: knden inschatting geven van hun elektriciteitsverbruik resultaten 2013 (n=876) Het belang van de energiekst in het geheel van de bedrijfsksten hangt in grte mate samen met het verbruik en het aantal werknemers binnen het bedrijf. Vr twee derde van de bedrijven (65%) is de elektriciteitskst een ngal belangrijke tt zeer belangrijke kst binnen het ttale bedrijfsbudget (zie tabel 3). Bij grte bedrijven met meer dan 50 werknemers lpt dit p tt 72%. 34% vindt deze kst niet echt (28%) f helemaal niet 6%) belangrijk. 55% van de aardgasverbruikers vindt dat de aardgaskst ngal f zeer belangrijk is binnen het ttale bedrijfsbudget. In tegenstelling tt elektriciteit, vinden bij aardgas kleine bedrijven de kst belangrijker (57%) dan grte bedrijven (48%). 45% vindt de aardgaskst niet echt (36%) f helemaal niet belangrijk (9%). Tabel 3: Verband tussen belang energiekst en hgte jaarlijkse energiekst Belang van de elektriciteitskst < Jaarlijkse elektriciteitskst > n= Zeer + ngal belangrijk 49% 75% 80% 86% Niet echt + helemaal niet belangrijk 50% 24% 20% 13% Weet niet 1% 1% 1% 1% TOTAAL 100% 100% 100% 100% Belang van de aardgaskst < Jaarlijkse aardgaskst > n= Zeer + ngal belangrijk 48% 66% 54% 81% Niet echt + helemaal niet belangrijk 52% 34% 46% 19% Weet niet 0% 0% 0% 0% TOTAAL 100% 100% 100% 100% 12 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
13 Nakijken van factuur Amper de helft van de bedrijven (52%) kijkt hun energiefactuur grndig na, 34% bekijkt de factuur slechts ppervlakkig en 12% kijkt de factuur zelfs niet na alvrens deze te betalen. De energiefacturen wrden dus al iets grndiger bekeken dan de vrige jaren. In 2012 keek 49% de factuur grndig na en in 2011 was dit amper 42%. Naarmate de energieksten belangrijker zijn binnen de ttale bedrijfskst, wrden de energiefacturen grndiger nagekeken. Tabel 4: Cntrle van de facturatie 50% van de ttale steekpref < Jaarlijkse elektriciteitskst > n= Belang van de elektriciteitskst Niet echt / Helemaal niet belangrijk Ngal belangrij k Zeer belangrij k Grndig 52% 45% 52% 59% 71% 41% 53% 64% Oppervlakkig 34% 41% 29% 35% 26% 39% 36% 28% Niet 12% 14% 15% 6% 1% 19% 10% 7% Weet niet 2% 1% 4% 0% 1% 1% 1% 2% TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Nakijken van factuur 50% van de ttale steekpref < Jaarlijkse aardgaskst > Belang van de aardgaskst Niet echt / Helemaal niet belangrijk Ngal belangrij k Zeer belangrij k n= Grndig 52% 50% 59% 82% 72% 51% 59% 60% Oppervlakkig 34% 37% 26% 12% 28% 36% 32% 31% Niet 12% 11% 15% 6% 0% 11% 9% 9% Weet niet 2% 1% 0% 0% 0% 1% 0% 0% TOTAAL 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Hieruit vlgt k dat bedrijven met een vaste cntactpersn bij hun elektriciteitsleverancier, meestal de grtere verbruikers, hun factuur grndiger nakijken dan bedrijven znder vaste cntactpersn (63% vs. 43%). 62% van de bedrijven met een gren cntract kijkt hun factuur grndig na tegenver 55% znder gren cntract. Niet alle bedrijven zijn even tevreden ver de duidelijkheid van de facturen. 19% van de bedrijven is hierver niet echt f helemaal niet tevreden. Dit is iets beter dan de 22% in Bedrijven die hun factuur (grndig) nakijken, zijn meer tevreden dan bedrijven die dit niet den (zie figuur 6). Tussen de leveranciers zijn er geen significante verschillen. De bedrijven die ntevreden zijn met de duidelijkheid van de factuur, hebben net zals de vrige jaren vral prblemen met het gebrek aan transparantie in de prijspbuw (indexatieparameters, prijsfrmules die werden gebruikt) (55%), de berekeningen in et algemeen (46%) en nduidelijkheid ver het verbruik dat werd aangerekend (16%). 13 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
14 Figuur 7: Duidelijkheid eindafrekening Weet niet Helemaal niet tevreden Niet echt tevreden Tevreden Zeer tevreden Uiterst tevreden 3% 1% 6% 2% 3% 3% 1% 10% 9% 14% 12% 13% 11% 9% 10% 53% 63% 70% 68% 61% 65% 72% 64% 70% 18% 15% 15% 0% 5% 2% Grndig (n=257) Oppervlakkig (n=170) 6% 18% Niet (n=68) 13% 18% 20% 21% 17% 12% 2% 4% 3% 2% 3% 4% 2% 1% 4% 1% 0% Electrabel Luminus eni Electrabel Luminus eni (n=194) (n=137) (n=54) (n=111) (n=86) (n=30) Nakijken eindafrekening Elektriciteitsleverancier Aardgasleverancier Base: 50 % van de ttale steekpref resultaten De relatie met de energieleverancier Cntact met andere leveranciers Elektriciteit 51% van de bedrijven heeft in de laatste 12 maanden een leverancier gecntacteerd met de bedeling m een elektriciteitscntract af te sluiten. Dat is pnieuw meer dan de vrige jaren: 45% in 2012, 33% in 2011 en 2010 en 32% in Het zijn ng altijd vral de grtere bedrijven die zelf cntact pnemen met een leverancier. Bijna twee derde van de bedrijven met 50 tt 200 werknemers (65%) deed dit ten pzichte van 48% van de kleine bedrijven. Bedrijven met een grte mzet en vral bedrijven met een grte energiekst (> eur) blijven actiever p zek naar andere leveranciers. 69% van die laatste grep nam in het laatste half jaar cntact p met een andere leverancier tegenver 41% van de bedrijven met een energiekst < eur. Vral bedrijven met een cntract bij een andere leverancier dan de standaardleverancier (64%), bedrijven die de perceptie hebben dat de elektriciteitskst is gedaald (67%) en bedrijven met een gren cntract (61%) hebben vaker een andere leverancier gecntacteerd. Net zals de vrige jaren is de prijsevlutie in het algemeen met 61% de meest genemde aanleiding m p zek te gaan naar een nieuwe leverancier (63% in 2012). Het aflpen van het huidige cntract (genemd dr 11% van de ndervraagde bedrijven) is vral bij grte bedrijven (27%) een belangrijke aanleiding m een nieuwe leverancier te zeken. Prblemen met de dienstverlening en het ntvangen van de factuur (beide 4%) wrden in mindere mate als reden gegeven. Ok verhuizing/nieuwe aansluiting/werf wrdt dr een dertigtal bedrijven vernemd (3%). Het verschijnen van berichten in de media en het ntvangen van ffertes/reclame van leveranciers wrdt dr minder dan 2% vernemd. 11% ziet geen enkele reden m te veranderen. 14 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
15 Aardgas Net zals vr elektriciteit zijn er k vr aardgas meer bedrijven dan de vrige jaren (43%) die in de laatste 12 maanden een leverancier gecntacteerd hebben met de bedeling m een cntract vr aardgas af te sluiten. Dit was in %, in 2011 ng maar 22%, in % en in %. Het percentage dat een leverancier gecntacteerd heeft, is ng steeds hger bij bedrijven met een hge aardgaskst (57%), maar minder pvallend als vrig jaar (71%). Bedrijven die klant zijn bij een andere dan de standaardleverancier hebben k vaker een leverancier gecntacteerd (53%) Aantal bedrijven met versus znder cntract Elektriciteit 89% van de bedrijven heeft een elektriciteitscntract met een leverancier ndertekend. Dit is stabiel ten pzichte van 2012 en iets meer dan de jaren ervr: 81% in 2011 en 82% in Figuur 8: Overzicht cntracttypes elektriciteit & leveranciers Cntract bij standaardleverancier Electrabel EDF-Luminus eni Essent Cntract bij andere dan standaardleverancier Geen cntract Weet niet 62% 60% 50% 51% 50% 49% 38% 31% 13% 6% 2010 (n=1005) 30% 14% 5% 2011 (n=1000) 39% 51% 9% 3% 2012 (n=1001) 11% 1% 2013 (n=1000) 21% 24% 6% 3% 2010 (n=1005) 2011 (n=1000) 29% 2012 (n=1001) 40% 28% 6% 4% 8% 11% 4% 5% 2013 (n=1000) Base: Ttale steekpref Iets minder dan een vierde van alle ndervraagde bedrijven (38%) heeft een cntract met de vrmalige standaardleverancier, dit is een eerder sterke daling in vergelijking met 2012 (49%). 51% heeft een cntract afgeslten met een andere dan deze standaardleverancier, waardr de stijging ten pzicht van de vrig jaren zich verder zet (39% in 2012, 30% in 2011, 31% in 2010). De Electrabel grep blijft de grtste speler p de markt met een marktaandeel van 40%, maar ze blijven verder zakken. EDF-Luminus kmt ng steeds p de tweede plaats met 28% gevlgd dr eni (11%) en Essent (5%) (zie figuur 7). Het marktaandeel van de andere leveranciers is te klein m hierver verdere uitspraken te den in dit rapprt. In tabel 5 wrdt het prfiel weergegeven van de bedrijven met cntract vr elektriciteit bij de vrmalige standaardleverancier, bij een andere leverancier f znder cntract. Deze drie grepen verschillen vrnamelijk van elkaar wat betreft de grtte van het bedrijf, de mzet en de grtte en het belang van de energiekst. 15 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
16 Tabel 5: Prfilering bedrijven met en znder cntract vr elektriciteit Elektriciteit Ttaal Cntract standaard leverancier Cntract andere leverancier Znder cntract n= Bedrijfsgrtte 5-49 werknemers 80% 75% 81% 93% werknemers 20% 25% 19% 7% Sectr Landbuw. jacht en bsbuw 2% 2% 2% 2% Vervaardiging van veding- & gentmiddelen 3% 3% 4% 1% Hutindustrie 1% 1% 1% 1% Papier- en kartnnijverheid 2% 2% 2% 0% Chemische nijverheid 2% 3% 2% 1% Metaal 5% 6% 4% 3% Overige industrie 8% 10% 9% 1% Buwnijverheid 16% 17% 15% 18% Grt- en kleinhandel 29% 27% 30% 28% Htels en restaurants 6% 5% 7% 3% Verver, pslag en cmmunicatie 8% 8% 6% 15% Financiële instellingen 3% 2% 2% 6% Onrerende gederen 16% 15% 16% 23% Elektriciteit Ttaal Cntract standaard leverancier Cntract andere leverancier Znder cntract n= Omzet < 0,25 miljen eur 4% 3% 5% 6% 0,25 tt (<) 1,25 miljen eur 23% 22% 23% 26% 1,25 tt (<) 2,50 miljen eur 16% 17% 16% 13% 2,50 tt (<) 12,50 miljen eur 27% 24% 29% 29% 12,50 tt (<) 25,00 miljen eur 8% 14% 6% 3% 25,00 miljen eur f meer 7% 9% 7% 3% Weet niet / Geen antwrd 15% 13% 14% 21% Netbeheerder Zuiver 23% 25% 24% 11% Gemengd 77% 76% 76% 89% Jaarlijkse elektriciteitskst < % 36% 39% 63% % 19% 23% 16% % 13% 12% 3% > % 20% 15% 2% Weet niet 12% 12% 12% 17% 16 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
17 Belang elektriciteitskst in geheel aan bedrijfsksten Zeer - ngal belangrijk 65% 64% 70% 50% (Helemaal) niet belangrijk 34% 35% 29% 50% Weet niet 1% 1% 1% 0% Prijs perceptie Gedaald 37% 38% 42% 18% Gelijk gebleven 29% 29% 27% 36% Gestegen 26% 28% 22% 34% Weet niet 8% 5% 10% 12% Kent VREG Ja, ik weet ged wat de VREG det. 31% 32% 30% 27% Ja, ik weet ngeveer wat de VREG det. 38% 39% 39% 28% Ja, maar ik ken de VREG alleen van naam 21% 20% 20% 27% Neen 11% 8% 11% 19% n= Vldende geïnfrmeerd Ja 84% 85% 84% 76% Neen 16% 15% 16% 25% Infrmatie gezcht Ja, maar geen f nvldende infrmatie gevnden 9% 6% 10% 10% Ja, vldende infrmatie gevnden 67% 68% 73% 43% Neen 24% 25% 17% 47% 17 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
18 Aardgas Slechts 14% van de bedrijven die k aardgas hebben heeft een andere leverancier vr aardgas dan vr elektriciteit. Bij de grte bedrijven is dat een kwart (26%). Grtverbruikers hechten blijkbaar minder belang aan een dual fuelcntract: 33% van hen heeft een andere aardgasleverancier tegenver slechts 10% van de kleinste verbruikers. Ok het aantal aardgasgebruikers met een cntract gaat in stijgende lijn: 93% heeft een cntract, waarvan ng maar 40% met zijn standaardleverancier vr aardgas en 52% met een andere aardgasleverancier (zie figuur 9). Wat de grtste spelers p de markt betreft, zien we dezelfde namen als vr elektriciteit. Hewel het marktaandeel sterk gezakt is, blijft Electrabel dminant met 38% (46% in 2012) en is EDF-Luminus de tweede grte speler met 28% (31% in 2012). Eni (11%), Essent (6%) en Enec (5%) vervlledigen de tp vijf. Figuur 9: Overzicht cntracttypes aardgas & leveranciers Cntract bij standaardleverancier Cntract bij andere dan standaardleverancier Electrabel Luminus eni Essent Geen cntract Weet niet 57% 59% 53% 53% 50% 40% 30% 14% 4% 2010 (n=567) 29% 14% 4% 2011 (n=553) 38% 52% 11% 2% 2012 (n=554) 1% 8% 2013 (n=607) 2010 (n=567) 2011 (n=553) 46% 22% 26% 31% 4% 3% 2012 (n=554) 38% 28% 5% 3% 7% 11% 4% 6% 2013 (n=607) Base: Aardgas gebruikers 18 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
19 Tabel 6: Prfilering bedrijven met en znder cntract vr aardgas Aardgas Ttaal aardgas Cntract standaard leverancier Cntract andere leverancier Znder cntract n= Bedrijfsgrtte 5-49 werknemers 76% 72% 77% 83% werknemers 25% 28% 23% 17% Sectr Landbuw. jacht en bsbuw 2% 2% 2% 0% Vervaardiging van veding- & gentmiddelen 5% 4% 5% 6% Hutindustrie 1% 0% 0% 2% Papier- en kartnnijverheid 2% 2% 2% 2% Chemische nijverheid 3% 2% 3% 2% Metaal 5% 7% 5% - Overige industrie 9% 9% 10% 4% Buwnijverheid 13% 14% 11% 15% Grt- en kleinhandel 29% 30% 28% 32% Htels en restaurants 8% 5% 10% 6% Verver, pslag en cmmunicatie 5% 6% 4% 11% Financiële instellingen 3% 2% 3% 4% Onrerende gederen 17% 16% 17% 15% Omzet < 0,25 miljen eur 3% 3% 3% 9% 0,25 tt (<) 1,25 miljen eur 21% 22% 22% 15% 1,25 tt (<) 2,50 miljen eur 17% 16% 17% 15% 2,50 tt (<) 12,50 miljen eur 27% 23% 28% 32% 12,50 tt (<) 25,00 miljen eur 10% 14% 7% 4% 25,00 miljen eur f meer 9% 11% 8% 6% Weet niet / Geen antwrd 14% 12% 15% 19% Netbeheerder Zuiver 23% 28% 22% 13% Gemengd 77% 73% 78% 87% Jaarlijkse aardgaskst < % 53% 53% 52% % 16% 15% 15% % 6% 6% 9% > % 13% 11% 2% Weet niet 15% 12% 15% 22% Belang aardgaskst in geheel aan bedrijfsksten Zeer - ngal belangrijk 55% 51% 59% 52% (Helemaal) niet belangrijk 45% 48% 41% 48% Weet niet 0% 0% 0% 0% 19 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
20 Cntract Cntract Ttaal Znder Aardgas standaard andere aardgas cntract leverancier leverancier n= Prijs perceptie Gedaald 27% 20% 36% 9% Gelijk gebleven 31% 33% 28% 37% Gestegen 31% 37% 25% 37% Weet niet 12% 10% 11% 17% Kent VREG Ja, ik weet ged wat de VREG det. 32% 35% 30% 28% Ja, ik weet ngeveer wat de VREG det. 41% 39% 44% 32% Ja, maar ik ken de VREG alleen van naam 19% 18% 18% 26% Neen 9% 8% 9% 15% n= Vldende geïnfrmeerd Ja 83% 84% 83% 68% Neen 17% 16% 17% 32% Infrmatie gezcht Ja, maar geen f nvldende infrmatie gevnden 11% 8% 13% 5% Ja, vldende infrmatie gevnden 70% 69% 73% 55% Neen 19% 22% 13% 36% Bedrijven met een cntract in meer detail Al veranderd van leverancier sinds de vrijmaking van de energiemarkt 58% van de bedrijven met cntract is sinds de vrijmaking al veranderd van leverancier vr elektriciteit en had dus minstens 2 elektriciteitsleveranciers. Over de ttale ppulatie bekeken kmt dit neer p 51%. Dit aantal lpt p tt 64% wanneer de elektriciteitskst zeer belangrijk is, tt 68% bij bedrijven met een elektriciteitskst van tt eur en bij bedrijven met een gren cntract. Van de 508 bedrijven die al van elektriciteitsleverancier veranderd zijn, is 59% ng maar één keer veranderd, 23% twee keer en 15% al drie keer f meer. 2% zegt al veranderd te zijn maar weet niet meer he vaak. Grtere bedrijven zijn al vaker geswitcht dan kleine bedrijven: Z had 26% van de bedrijven met meer dan 50 werknemers al minstens 4 leveranciers tegenver 12% bij de kleinere bedrijven. Men verandert ng steeds minder van aardgas- dan van elektriciteitsleverancier. Iets minder dan de helft (48%) is al veranderd van aardgasleverancier en had dus al minstens twee verschillende aardgasleveranciers. 62% van deze grep wisselde één keer van leverancier, 25% al twee keer en 13% al drie keer f meer. 20 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
21 Redenen m vr een bepaalde leverancier te kiezen Elektriciteit en aardgas Aan bedrijven die een cntract vr elektriciteit en/f aardgas hebben, werd gevraagd waarm ze hebben gekzen vr die bepaalde energieleverancier. Aan bedrijven met dezelfde leverancier vr elektriciteit als vr gas, werd deze vraag slechts een keer gesteld: 98% van hen zegt immers dat de redenen vr de keuze dezelfde zijn. Bij bedrijven met een andere aardgasleverancier dan de elektriciteitsleverancier werd afznderlijk gepeild naar de mtivatie. Opvallend is 75% van de bedrijven kiest vr een elektriciteitsleverancier mwille van de lagere kstprijs daar waar dat in 2012 slechts 57% was. Betruwbaarheid kmt met 66% p de tweede plaats, gevlgd dr de gede dienstverlening (64%) en de vaste (nietgeïndexeerde) energieprijs (58%). Het aanbd grene strm is slechts vr een derde van de bedrijven van belang in hun keuze, maar stijgt daarmee terug in belang tt p het niveau van 2010 (26% in 2012, 28% in 2011). Grte bedrijven hechten duidelijk meer belang aan de lagere kstprijs (86%), de betruwbaarheid (74%) en de extra diensten die de leverancier aanbiedt (34%)(zie tabel 7). Bedrijven met hge elektriciteitskst vermelden significant vaker de lagere kstprijs (89%). Tabel 7: Redenen vr keuze elektriciteitsleverancier Redenen vr keuze elektriciteitsleverancier Bedrijven met cntract Bedrijfsgrtte Elektriciteitscntract Elektriciteitsleverancier 5-49 wkn wkn Standaard Andere Electrabel Luminus eni n= Lagere kstprijs 75% 72% 86% 53% 91% 47% 86% 92% Betruwbaar 66% 64% 74% 78% 58% 77% 61% 66% Gede dienstverlening 64% 62% 68% 67% 61% 67% 60% 64% Vaste energieprijs 58% 57% 62% 53% 61% 50% 61% 72% Grene strm 34% 33% 38% 30% 37% 27% 36% 35% Extra diensten 21% 18% 34% 29% 16% 29% 20% 15% Andere bedrijven stappen k ver 14% 14% 13% 12% 16% 12% 12% 16% Bedrijven die kiezen vr een andere dan de standaardleverancier geven een lagere kstprijs (91%) significant vaker p als reden vr de keuze van een leverancier. Bedrijven die kiezen vr een cntract bij de standaardleverancier den dit vaker vr betruwbaarheid (78%) en extra diensten (29%). Ok de keuze vr Electrabel heeft ng steeds te maken met betruwbaarheid (77%), terwijl EDF-Luminus en eni vrnamelijk gekzen wrden vr de lagere kstprijs (respectievelijk 86% en 92%). Bij eni wrdt k de vaste energieprijs regelmatig als reden gegeven (72%). Bij bedrijven met een andere aardgasleverancier dan de elektriciteitsleverancier werd vrnamelijk gekzen vr een bepaalde aardgasleverancier mwille van de lagere kstprijs (75%), de betruwbaarheid (58%) en de gede dienstverlening (44%) Tevredenheid ver de huidige leverancier Elektriciteit Er werd k gevraagd he tevreden de bedrijven achteraf gezien zijn ver hun energieleverancier wat betreft de juistheid van de facturen, de betruwbaarheid van de 21 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
22 dienstverlening, de prijs, de infrmatieverlening en de ndersteuning p het vlak van energiebesparingen. 90% is tevreden tt uiterst tevreden ver de betruwbaarheid van de dienstverlening, 89% ver de juistheid van de facturen en 83% ver de infrmatieverlening. De tevredenheid ver de prijs is sterk verbeterd ten pzichte van 2012: ten was amper 65% tevreden ver de prijs, in %. De ndersteuning p het vlak van energiebesparing blijft het iets minder ged den, met 24% van de bedrijven die niet echt f helemaal niet tevreden zijn (29% in 2012). Bedrijven met een hge elektriciteitskst en grte bedrijven zijn vaker uiterst f zeer tevreden dan kleine bedrijven (zie tabel 8). Bedrijven met een cntract bij de standaardleverancier zijn ng steeds significant minder tevreden ver de prijs (23% niet echt f helemaal niet tevreden, 44% in 2012, 27% in 2011). Electrabel scrt ng steeds slecht als het gaat ver de prijs met 26% van de bedrijven die niet echt f helemaal niet tevreden zijn, maar dit is pvallend beter dan de 44% ntevreden bedrijven in Tabel 8: Tevredenheid elektriciteitsleverancier Tevredenheid elektriciteitsleverancier Ttaal Bedrijfsgrtte Elektriciteitscntract Elektriciteitsleverancier 5-49 wkn wkn Standaard Andere Electrabel Luminus eni n= Juistheid facturen Uiterst + zeer tevreden 26% 23% 36% 23% 28% 23% 23% 21% Tevreden 64% 65% 58% 70% 59% 68% 65% 69% Niet echt + helemaal niet tevreden 7% 8% 4% 6% 8% 7% 8% 5% Infrmatieverlening Uiterst + zeer tevreden 19% 16% 27% 15% 21% 16% 15% 14% Tevreden 65% 66% 60% 69% 62% 65% 66% 75% Niet echt + helemaal niet tevreden 15% 16% 12% 15% 15% 18% 17% 10% Ondersteuning p vlak van energiebesparing Uiterst + zeer tevreden 11% 10% 15% 10% 11% 9% 13% 11% Tevreden 56% 57% 52% 56% 55% 57% 52% 61% Niet echt + helemaal niet tevreden 24% 24% 23% 27% 21% 28% 27% 15% Betruwbaarheid dienstverlening Uiterst + zeer tevreden 25% 23% 33% 26% 25% 26% 21% 24% Tevreden 65% 66% 60% 68% 62% 65% 66% 72% Niet echt + helemaal niet tevreden 7% 7% 5% 5% 8% 8% 9% 3% Prijs Uiterst + zeer tevreden 16% 14% 24% 9% 22% 8% 15% 20% Tevreden 64% 63% 65% 66% 62% 63% 66% 67% Niet echt + helemaal niet tevreden 17% 19% 11% 23% 14% 26% 18% 10% De resultaten ver de tevredenheid ver dienstverleningsaspecten van de aardgasleverancier zijn vergelijkbaar met die vr de elektriciteitsleverancier. De juistheid van de facturen en de betruwbaarheid van de dienstverlening scren net zals de vrige jaren het best (93% en 22 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
23 94% minstens tevredenen). Over de ndersteuning p het vlak van energiebesparing zijn de respndenten het minst tevreden, 26% is niet echt f helemaal niet tevreden Cntact met de klantendienst 43% van de ndervraagde bedrijven heeft een vaste cntactpersn bij hun energieleverancier, dit is meer dan de 36% in Vral grte bedrijven (77%) en bedrijven met een grte elektriciteitskst (> eur: 85%) hebben een vaste cntactpersn. Bedrijven met een gren cntract hebben vaker een vaste cntactpersn (57%) dan bedrijven znder gren cntract (41%). De tevredenheid is p alle vlakker grter bij bedrijven met een vaste cntactpersn (zie tabel 9). Tabel 9: Impact vaste cntactpersn p tevredenheidsaspecten Tevredenheid Ttaal Vaste cntactpersn elektriciteit Geen vaste cntactpersn elektriciteit n= Juistheid facturen Uiterst + zeer tevreden 26% 33% 18% Tevreden 64% 59% 69% Niet echt + helemaal niet tevreden 7% 5% 9% Infrmatieverlening Uiterst + zeer tevreden 19% 28% 9% Tevreden 65% 62% 68% Niet echt + helemaal niet tevreden 15% 8% 21% Ondersteuning p vlak van energiebesparing Uiterst + zeer tevreden 11% 16% 6% Tevreden 56% 54% 57% Niet echt + helemaal niet tevreden 24% 20% 28% Betruwbaarheid dienstverlening Uiterst + zeer tevreden 25% 33% 19% Tevreden 65% 60% 69% Niet echt + helemaal niet tevreden 7% 4% 9% Prijs Uiterst + zeer tevreden 16% 23% 9% Tevreden 64% 64% 63% Niet echt + helemaal niet tevreden 17% 11% 24% Bijna de helft (46%) van de ndervraagde bedrijven heeft in het afgelpen jaar cntact gehad met de klantendienst van hun energieleverancier. Bij de grtere bedrijven (> 50 werknemers) was dit 60%. Van hen is 85% tevreden (47%), zeer tevreden (28%) tt uiterst tevreden (10%) ver de snelheid waarmee ze werden gehlpen. Ruim 87% was k tevreden ver het antwrd dat ze kregen. Het aantal kleine bedrijven dat ntevreden is ver een f beide aspecten ligt dubbel z hg als het aantal ntevreden grtere bedrijven, mgelijk mdat grtere bedrijven vaker een persnlijk cntact hebben daar waar kleinere bedrijven bij een call center terecht kmen. 23 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
24 Duur lpend cntract Een vijfde van de respndenten weet niet wat de duur is van hun huidig cntract. Grtere bedrijven zijn beter p de hgte. Dit is vergelijkbaar met vrig jaar. Van de bedrijven die wel weten wat de duur is van hun huidig cntract, heeft 36% een cntract vr een jaar, 30% vr 2 jaar en 22% vr 3 jaar. De gemiddelde cntractduur is 2,1 jaar. Ok bij aardgas heeft een vijfde geen idee van de duur van hun huidig cntract. Van de bedrijven die wel p de hgte zijn, heeft 42% een eenjarig cntract, 34% een tweejarig en 15% een driejarig. De rest is ng langer gebnden. De gemiddelde duur is 1,9 jaar Tekmst: intentie m te veranderen Elektriciteit De intentie m te veranderen van elektriciteitsleverancier daalt van 25 naar 18% (zie figuur 10). Heel wat bedrijven die in 2012 de intentie hadden m te veranderen hebben dit intussen vermedelijk k gedaan z blijkt uit nze switchstatistieken. Figuur 10: Intentie m te veranderen van elektriciteitsleverancier 76% 14% 2008 (n=877) 13% 63% 11% 3% 11% 72% 14% 2009 (n=876) 11% 61% 10% 4% 14% 71% 14% 2010 (n=819) 11% 60% 8% 6% 15% 69% 16% 2011 (n=799) 14% 55% 11% 5% 16% 55% 25% 2012 (n=878) 8% 47% 17% 8% 20% 2013 (n=881) 10% 54% 63% 12% 18% 6% 19% Zeker verlengen Waarschijnlijk verlengen Waarschijnlijk verstappen Zeker verstappen Ik weet het ng niet Base: Respndenten met een cntract vr elektriciteit Bedrijven met een elektriciteitskst bven eur geven vaker aan dat ze ng niet weten f ze zullen verstappen f hun cntract verlengen (33%). Bedrijven die ng klant zijn bij de standaardleverancier (met cntract) zijn meer geneigd hun cntract zeker te verlengen (13% versus 10% glbaal). Glbaal zegt 6% van de bedrijven met een cntract dat ze p de vervaldag zeker zullen verstappen naar een andere leverancier. Dit percentage ligt flink hger bij bedrijven die niet tevreden zijn ver de juistheid van de facturen (19%), de dienstverlening (24%), de prijs 24 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
25 (22%), de infrmatieverlening (23%) f de ndersteuning p het vlak van energiebesparing (15%). Aardgas Wat betreft de aardgasgebruikers zal 62% waarschijnlijk f zeker zijn cntract met de huidige leverancier verlengen (52% in 2012). 21% zal waarschijnlijk f zeker verstappen naar een andere leverancier en 17% is ng nbeslist. Ok vr aardgas zien we dat bedrijven die minder tevreden zijn ver de juistheid van de facturen, de betruwbaarheid van de dienstverlening, de prijs f de ndersteuning p het vlak van energiebesparing minder de intentie hebben m hun cntract te verlengen Bedrijven met f znder cntract bij de standaardleverancier in meer detail Redenen m geen cntract af te sluiten bij een andere leverancier Elektriciteit 486 bedrijven (606 in 2012) wrden beleverd dr hun standaardleverancier, al dan niet met cntract. Tevredenheid ver deze leverancier (72%) wrdt veel vaker dan in 2012 (45%) als reden genemd m geen cntract af te sluiten bij een andere leverancier. (zie figuur 11). Vral de kleine bedrijven geven rmpslmp aan als reden m niet te veranderen (36%). Vr aardgas wrden dezelfde redenen genemd. Figuur 11: Redenen m geen cntract af te sluiten bij een andere leverancier Uw bedrijf ged zit bij de huidige leverancier Uw bedrijf geen betere fferte heeft ntvangen Het te meilijk is m de leveranciers te vergelijken Overstappen teveel rmpslmp met zich meebrengt De elektriciteitskst vrij nbelangrijk is. Er ng teveel fut lpt als je verstapt. Dat uw bedrijf zich nvldende geïnfrmeerd velt. Geen van deze Weet niet 0% 45% 48% 37% 32% 29% 31% 31% 24% 20% 22% 18% 21% 26% 11% 11% 14% 72% 2013 (n=486) 2012 (n=606) Base: Respndenten bij de standaardleverancier (met f znder cntract) Om de beweegreden te kennen van bedrijven die ng a klant zijn bij hun standaardleverancier, zu deze vraag echter enkel mgen gesteld wrden aan bedrijven die p het mment van de vrijmaking al peratineel waren en sindsdien ng steeds klant zijn bij hun standaardleverancier znder it beleverd te zijn dr een andere leverancier. Bedrijven, die bij hun pstart bewust gekzen hebben vr de standaardleverancier. Bij een vlgende bevraging met deze delgrep beter afgelijnd wrden Intentie m in de kmende 6 maanden een cntract af te sluiten 25 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
26 Een derde van de bedrijven die ng znder cntract bij de standaardleverancier zitten f niet weten f ze al dan niet een cntract hebben, heeft de intentie m in de vlgende 6 maanden een cntract af te sluiten bij een andere elektriciteitsleverancier (25% waarschijnlijk, 10% zeker en vast). Vral bedrijven die k aardgas afnemen zeggen dat ze zeker en vast gaan veranderen (19%). 30% gaat waarschijnlijk niet veranderen en 25% zeker en vast niet. In 2012 had ng de helft van deze bedrijven de intentie m te veranderen van leverancier en ngetwijfeld heeft een deel van hen dat k gedaan waardr vral bedrijven verblijven die geen intentie hebben m te veranderen. Bij de aardgasgebruiker hebben vier p tien bedrijven de intentie m een cntract af te sluiten bij een andere leverancier in de kmende zes maanden. 28% gaat waarschijnlijk niet veranderen in het kmende half jaar en 26% zeker niet Energieprijs: prijsperceptie Elektriciteit In vergelijking met de vrige jaren is er duidelijk een andere perceptie ten pzichte van de elektriciteitsprijs. In 2012 was ng meer dan de helft van de bedrijven ervan vertuigd dat de prijzen gestegen waren (53%), in 2013 denkt ng amper 26% dat de prijzen gestegen zijn. Ongeveer een vijfde dacht dat de prijzen gedaald waren daar waar nu 37% dit denkt. Vlgens 17% waren de prijzen gelijk gebleven in de 12 maanden vrafgaand aan de enquête In 2013 zegt 29% dat ze gelijk bleven. 8% kn zich geen rdeel vrmen ver de prijsevlutie. Grte bedrijven denken vaker dat de prijs gedaald is (48%). Ok bedrijven met een cntract bij een andere leverancier hebben vaker het gevel dat de prijs gedaald is (42% - zie tabel 10). Dit in tegenstelling tt bedrijven znder cntract die vaker denken dat de prijs gestegen is (34%). Bedrijven met een cntract bij eni hebben minder het idee dat de prijzen gestegen zijn (16%). 37% van de bedrijven die denken dat de elektriciteitsprijs gestegen is, schatten dat de stijging beperkt bleef tt minder dan 5%. Ng eens 37% denkt dat de stijging 5 à 10% bedreg. 5% spreekt zelfs van een stijging van meer dan 20%. 12% kan geen inschatting maken. 39% van diegene die denken dat de prijs gedaald is, schatten dat dit een daling van 5-10% is (zie tabel 10). 26 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
27 Tabel 10: Prijsperceptie elektriciteit Elektriciteit TOTAAL Cntract standaard leverancier Cntract andere leverancier Znder cntract Ttale steekpref n= Prijsperceptie Gedaald 37% 38% 42% 18% Gestegen 26% 28% 22% 34% Gelijk gebleven 29% 29% 27% 36% Weet niet 8% 5% 10% 12% Neemt prijsstijging waar n= Prijsstijging < 5% 37% 30% 41% 46% 5% - 10% 37% 43% 33% 32% 10% - 15% 6% 7% 5% 11% 15% - 20% 3% 4% 2% 3% > 20% 5% 5% 5% 5% Weet niet 12% 12% 14% 3% Neemt prijsdaling waar n= * Prijsdaling < 5% 28% 28% 28% 26% 5% - 10% 39% 42% 36% 53% 10% - 15% 12% 13% 12% 0% 15% - 20% 3% 4% 2% 5% > 20% 10% 6% 12% 16% Weet niet 9% 8% 10% 0% * LAGE BASIS Aardgas Bij aardgas zien we dezelfde trend als bij elektriciteit: in 2012 dacht ng iets meer dan de helft van de bedrijven die k aardgas afnemen, dat de aardgasprijs gestegen was, maar in 2012 denkt ng maar 31% dat de aardgasprijs gestegen is in de afgelpen 12 maanden. Bijgevlg denken k meer bedrijven dan vrig jaar dat de prijs gedaald is (27% in 2013 en 14% in 2012). 31% zegt dat de prijs gelijk is gebleven. Net zals bij elektriciteit denken bedrijven met een cntract bij een andere leverancier meer dat de prijs gedaald is (36%, zie tabel 11). Van de bedrijven die denken dat de aardgasprijs gestegen is, schat 38% dat dit met een stijging van 5-10% is. Meer dan een derde denkt dat het een stijging van maximum 5% is. 10% denkt dat de prijs met meer dan 15% steeg. Van diegene die denken dat de prijs gedaald is, schat een derde dat de daling tussen de 5-10% is (zie tabel 11). 27 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
28 Tabel 11: Prijsperceptie aardgas Aardgas TOTAAL Cntract standaard leverancier Cntract andere leverancier Znder cntract Ttale steekpref n= Prijsperceptie Gedaald 27% 20% 36% 9% Gestegen 31% 37% 25% 37% Gelijk gebleven 31% 33% 28% 37% Weet niet 12% 10% 11% 17% Neemt prijsstijging waar n= * Prijsstijging < 5% 34% 37% 31% 41% 5% - 10% 38% 37% 37% 47% 10% - 15% 8% 8% 9% 6% 15% - 20% 4% 2% 8% 0% > 20% 6% 7% 5% 6% Weet niet 9% 10% 10% 0% Neemt prijsdaling waar n= * Prijsdaling < 5% 42% 43% 42% 50% 5% - 10% 34% 39% 31% 50% 10% - 15% 7% 8% 6% 0% 15% - 20% 1% 0% 2% 0% > 20% 7% 4% 8% 0% Weet niet 9% 6% 11% 0% * LAGE BASIS 2.5. Grene elektriciteit De stijging van het aantal bedrijven met een gren cntract zet zich verder. In 2007 had slechts 5% van de bedrijven een gren cntract en in 2012 was dit al 30%. In 2013 zegt 38% van de bedrijven dat ze een cntract vr grene elektriciteit hebben: 36% van de kleine bedrijven en 47% van de grte bedrijven. 76% van de bevraagde bedrijven met een gren cntract heeft er vertruwen in dat de geleverde elektriciteit k daadwerkelijk gren is, dit is iets meer dan in 2011 en 2012 (71%). Van de bedrijven die ng geen cntract f ng geen gren cntract hebben, heeft 47% de intentie m in de tekmst een gren cntract aan te gaan (idem in 2011 en 2012). De grtste hinderpalen m een gren cntract te willen aangaan zijn gelijkaardig als de vrige jaren. Het zijn vrnamelijk de hgere prijs (49%), het beperkte aanbd (39%), geen interesse (32%) en geen vertruwen in het cntrlesysteem (32%) die als redenen wrden gegeven. 28 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
29 Tabel 12: Cntract grene energie Prfilering Cntact grene energie Geen cntact grene energie n= Aantal werknemers 1 49 werknemers 75% 82% werknemers 25% 18% Sectr Landbuw. Jacht en bsbuw 0% 2% Vervaardiging van veding- & gentmiddelen 3% 3% Hutindustrie 2% 1% Papier- en kartnnijverheid 5% 1% Chemische nijverheid 2% 1% Metaal 7% 4% Overige industrie 7% 10% Buwnijverheid 18% 18% Grt- en kleinhandel 24% 30% Htels en restaurants 8% 6% Verver, pslag en cmmunicatie 7% 6% Financiële instellingen 1% 2% Onrerende gederen 16% 17% Belangrijkheid elektriciteitskst in ttale bedrijfsksten Zeer + ngal belangrijk 71% 65% Niet echt + helemaal niet belangrijk 28% 34% Weet niet 1% 1% Belangrijkheid aardgaskst in ttale bedrijfsksten n= Zeer + ngal belangrijk 53% 53% Niet echt + helemaal niet belangrijk 47% 46% Weet niet 0% 1% 2.6. Meters De slimme meter en mgelijke besparing In 2010 hadden bijna vier p tien Vlaamse bedrijven (38%) al gehrd van een slimme meter. In 2011 werd de vraagstelling aangepast: p de vraag Weet u wat een slimme meter' vr elektriciteit en aardgas is? antwrdde 26% van de bedrijven bevestigend. Vanaf 2012 werd eerst vlgende telichting gegeven: Met een slimme meter kan het energieverbruik in uw bedrijf gedetailleerd pgevlgd wrden en krijgt u snellere, betere en frequentere infrmatie ver uw verbruik. Vindt u het interessant z n slimme meter te krijgen van de netbeheerder? Daarna werd gevraagd f de bedrijven het interessant zuden vinden m een dergelijke slimme meter te krijgen van hun netbeheerder. In 2013 antwrdde 71% hierp affirmatief waarvan 31% het zeker interessant zu vinden en 40% waarschijnlijk wel. Dit percentage bleef min f meer status qu ten pzichte van 2012 (69%). 29 Resultaten ENQUÊTE BEDRIJVEN 2013
Resultaten enquête bedrijven 2012 Gedrag & ervaringen van bedrijven op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten enquête bedrijven 2012 Gedrag & ervaringen van bedrijven p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt RAPP-2013-1 Inhudstafel INHOUDSTAFEL... 2 OVERZICHT FIGUREN... 3 OVERZICHT TABELLEN... 3 1 STUDIE
Nadere informatieResultaten enquête bedrijven Gedrag & ervaringen van bedrijven op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten enquête bedrijven 2009 Gedrag & ervaringen van bedrijven p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt Rapprt van 19 nvember 2009 RAPP-2009-12 Vlaamse Reguleringsinstantie vr de Elektriciteits- en
Nadere informatieResultaten enquête bedrijven 2014 Gedrag & ervaringen van bedrijven op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten enquête bedrijven 2014 Gedrag & ervaringen van bedrijven p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt RAPP-2014-14 Inhudstafel INHOUDSTAFEL... 2 OVERZICHT FIGUREN... 3 OVERZICHT TABELLEN... 3 1 STUDIE
Nadere informatieResultaten Enquête Bedrijven 2008
Resultaten Enquête Bedrijven 2008 Gedrag & ervaringen van bedrijven p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt resultaten met betrekking tt slimme meters Rapprt vr de Vlaamse Reguleringsinstantie vr de Elektriciteits-
Nadere informatieResultaten enquête particulieren 2012 Gedrag & ervaringen van huishoudelijke afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten enquête particulieren 2012 Gedrag & ervaringen van huishudelijke afnemers p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt RAPP-2013-2 Inhudstafel INHOUDSTAFEL... 2 OVERZICHT FIGUREN... 3 OVERZICHT TABELLEN...
Nadere informatieResultaten enquête particulieren 2013 Gedrag & ervaringen van huishoudelijke afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten enquête particulieren 2013 Gedrag & ervaringen van huishudelijke afnemers p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt RAPP-2013-16 Inhudstafel INHOUDSTAFEL... 2 OVERZICHT FIGUREN... 3 OVERZICHT TABELLEN...
Nadere informatieResultaten Enquête Particulieren 2008
Resultaten Enquête Particulieren 2008 Gedrag & ervaringen van huishudelijke afnemers p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt resultaten met betrekking tt slimme meters Deelrapprt vr de Vlaamse Reguleringsinstantie
Nadere informatieResultaten enquête bedrijven Gedrag & ervaringen van bedrijven op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten enquête bedrijven 2011 Gedrag & ervaringen van bedrijven op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt Rapport van 20 december 2011 RAPP-2011-16 Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits-
Nadere informatieResultaten Enquête Particulieren Gedrag & ervaringen van huishoudelijke afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten Enquête Particulieren 2008 Gedrag & ervaringen van huishudelijke afnemers p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt Rapprt vr de Vlaamse Reguleringsinstantie vr de Elektriciteits- en Gasmarkt van
Nadere informatieResultaten enquête gezinnen 2014 Gedrag & ervaringen van huishoudelijke afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten enquête gezinnen 2014 Gedrag & ervaringen van huishudelijke afnemers p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt RAPP-2014-13 Inhudstafel INHOUDSTAFEL... 2 OVERZICHT FIGUREN... 3 OVERZICHT TABELLEN...
Nadere informatieResultaten enquête particulieren Gedrag & ervaringen van huishoudelijke afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten enquête particulieren 2009 Gedrag & ervaringen van huishudelijke afnemers p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt Rapprt van 19 nvember 2009 RAPP-2009-11 Vlaamse Reguleringsinstantie vr de Elektriciteits-
Nadere informatieParticulieren 2011. Gedrag & ervaringen van huishoudelijke afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten Particulieren 2011 Enquête Gedrag & ervaringen van huishoudelijke afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt Rapport van 20 december 2011 RAPP-2011-15 Vlaamse Reguleringsinstantie voor
Nadere informatie5 de federale diagnostiek woon-werkverkeer
Executive summary 5 de federale diagnstiek wn-werkverkeer - 2017 Wn-werkverkeer in België: de fiets weet steeds meer mensen te verleiden De federale diagnstiek van het wn-werkverkeer vnd in 2017 vr de
Nadere informatieVeel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012
Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:
Nadere informatieAlterim Arbeidsmarktindex Publicatie voorjaar 2015
Alterim Arbeidsmarktindex Publicatie vrjaar 2015 1 Publicatie vrjaar 2015 Alterim presenteert de uitkmsten van nze peridieke Alterim Arbeidsmarkt Index. Gericht nderzek nder 716 hg pgeleide financiële
Nadere informatieOnderzoek slimme meter
Onderzek slimme meter JUNI-AUGUSTUS 2016 Pagina 1 van 6 Vereniging Eigen Huis deelt de ervaringen van haar leden met de slimme meter met de Eurpese Unie in het kader van het prject USmartCnsumer. The cntent
Nadere informatieKwaliteit van de arbeid van kamermeisjes
HIER FOTO INVOEGEN BREEDTE 210mm x HOOGTE 99mm Kwaliteit van de arbeid van kamermeisjes Samengevat 2011 Guidea - Kenniscentrum vr Terisme en Hreca vzw Deze infrmatie werd met de grtste zrg samengesteld.
Nadere informatieEVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State
EVALUATIE TER STATE Marin Matthijssen, Marn van Rhee Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) juli 2005 In pdracht van Raad van State Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) Auteur: Marin Matthijssen en
Nadere informatieKenmerken en uitkomsten van professionele echtscheidingsbemiddeling in Vlaanderen
Kenmerken en uitkmsten van prfessinele echtscheidingsbemiddeling in Vlaanderen 20 nvember 2015 Prf. Dr. Sfie Vanassche Dr. An Katrien Sdermans Prf. dr. Ken Matthijs Family and Ppulatin Studies, KU Leuven
Nadere informatieCMD EVALUATIE STAGEBEDRIJVEN 2014
CMD EVALUATIE STAGEBEDRIJVEN 2014 Inhud Respns... 1 Samenvatting van de resultaten... 1 Vragen ver de pleiding... 2 Vragen ver de stagiair... 3 Wat ziet u als sterke punten van de pleiding CMD?... 4 Wat
Nadere informatieCareer & Kids Franchise Organisatie
Cliëntenaudit rapprt Blik Op Werk Caching, Re-integratie, Lpbaanadvies, Outplacement, Training 11 28 februari 2013 DNV Team Leader Audit Team Tn Berema Tn Berema Clienten Audit Rapprt Blik p Werk keurmerk
Nadere informatieCijfers & trends op de arbeidsmarkt voor hoog opgeleide financials
Cijfers & trends p de arbeidsmarkt vr hg pgeleide financials Alterim Arbeidsmarktindex Oktber 2015 Vrwrd Alterim presenteert de uitkmsten van de Alterim Arbeidsmarkt Index. Gericht nderzek nder 514 hg
Nadere informatieSamenvattend rapport Operationeel Leidinggevenden
Samenvattend rapprt Operatineel Leidinggevenden Organisatie: Bevragingsperide: Rapprtdatum: ttaal 25/11/2014-24/12/2014 27/01/2015 He situeert u dit rapprt? Dit rapprt bevat het glbale verzicht van de
Nadere informatieSamenvattend rapport Operationeel Leidinggevenden
Samenvattend rapprt Operatineel Leidinggevenden Entiteit: Bevragingsperide: Rapprtdatum: Vrbeeld 25/11/2014-24/12/2014 23/01/2015 He situeert u dit rapprt? Dit rapprt bevat het glbale verzicht van de bttm-up
Nadere informatieNotitie Project D Verkenning informatievoorziening huisvesting internationale studenten in Nederland.
Ntitie Prject D Verkenning infrmatievrziening huisvesting internatinale studenten in Nederland. In deze ntitie geven we beknpt de belangrijkste resultaten weer van prject D van de Rde Lper. 1. Achtergrnd
Nadere informatieopleidingsniveau laag % % middelbaar/hoog % %
Niet-werkende werkzekenden aan het werk in 2010: Wie zijn ze en waar vinden ze werk? Managementsamenvatting Oktber 2011 UWV WERKbedrijf helpt werkzekenden bij het vinden van een baan en werkgevers bij
Nadere informatieResultaten Nationale Vergelijkingsmonitor
Resultaten Natinale Vergelijkingsmnitr Pricewise is de grtste nafhankelijke vergelijkingssite die zwel energie, verzekeringen als telecm vergelijkt. In de jaarlijks terugkerende Natinale Vergelijkingsmnitr
Nadere informatieResultaten Enquête Bedrijven Gedrag & ervaringen van bedrijven op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt
Resultaten Enquête Bedrijven 2008 Gedrag & ervaringen van bedrijven op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt Rapport voor de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt van 27 november
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 23 februari 2016
01/2010 05/2010 09/2010 01/2011 05/2011 09/2011 01/2012 05/2012 09/2012 01/2013 05/2013 09/2013 01/2014 05/2014 09/2014 01/2015 05/2015 09/2015 01/2016 Inflatie (%) PERSBERICHT Brussel, 23 februari 2016
Nadere informatieHuiswerk Informatie voor alle ouders
Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen
Nadere informatieMaak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar
Maak van 2015 juw persnlijk prfessinaliseringsjaar en wrd Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Deze status wrdt bereikt na certificering dr het nafhankelijke
Nadere informatieVerkorte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013
Verkrte Handleiding Versie Medewerker Januari 2013 Starten met OTIB-skillsmanager OTIB-skillsmanager is een instrument m het gesprek dat u gaat veren met uw leidinggevende vr te bereiden. U wrdt gevraagd
Nadere informatie6.6.Voorbeelden van enquêtes
6.6.Vrbeelden van enquêtes 6.6.1.Vrbeeld 1 (brn: Van Hve, 2008) Wat het beleid betreft... (slechts één antwrd mgelijk) wil ik graag van alles p de hgte zijn. wil ik graag enkel de grte lijnen weten. heb
Nadere informatieBestaat er een economische en/of organisatorische eenheid met andere bedrijven? Zo ja, graag nadere informatie waaronder een organogram.
Aanvraagfrmulier Berepsaansprakelijkheidsverzekering algemeen 1. Verzekeringnemer Naam bedrijf:.... Crrespndentieadres:... Pstcde en plaats:... Cntactpersn:... man vruw E-mail cntactpersn:.. Rechtsvrm:.
Nadere informatieRapport online bevraging. Kostenbeheersing en leerlingendossiers
Rapprt nline bevraging Kstenbeheersing en leerlingendssiers De Cel Ouderbetrkkenheid, netverstijgende cel van de uderkepels december 2011 Inhud Inleiding... 3 Delstelling... 4 Methdiek... 4 Steekpreftrekking...
Nadere informatieEnquête dienstverlening en kosten accountant in primair en voortgezet onderwijs
Enquête dienstverlening en ksten accuntant in primair en vrtgezet nderwijs Dit nderzek heeft betrekking p de dienstverlening dr uw accuntant in 2010, ver de jaarstukken 2009. 1. In welke categrie valt
Nadere informatieStel uw inkomen zeker, sluit een arbeidsongeschiktheidsverzekering af
Stel uw inkmen zeker, sluit een arbeidsngeschiktheids af Eindelijk geniet u van een heerlijke skivakantie. En natuurlijk verkmt het u niet, want u bent een ervaren skiër. Maar laat dat ngeluk nu net in
Nadere informatie1. Opstellen van de enquête
Tips vr enquêtes: meten = weten = actie Een enquête is meer dan een vragenlijstje. Het is een ideaal cmmunicatie- en drukkingsmiddel m milieuprblemen te registreren en aan te kaarten in de media f bij
Nadere informatieGetallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).
Getallen 1 Getallen 1 is een prgramma vr het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Delgrep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt vr grep 7 en 8 van de basisschl en de eerste
Nadere informatieToelichting bij het document opnameverklaring bij opname in een psychiatrisch ziekenhuis
72095942000 VZW Psych. Centrum Caritas Caritasstraat 76 9090 MELLE Telichting bij het dcument pnameverklaring bij pname in een psychiatrisch ziekenhuis U kan als patiënt een aantal keuzes in verband met
Nadere informatieM200403. Het MKB en de BV. Achtergronden van de keuze van ondernemers. Ro Braaksma. Klaas Bangma
M200403 Het MKB en de BV Achtergrnden van de keuze van ndernemers R Braaksma Klaas Bangma Zetermeer, 24 maart 2004 Het MKB en de BV Waarm kiezen ndernemers vr een bepaalde rechtsvrm? En in het bijznder:
Nadere informatieSusTRIP onderzoek Vakantiewoningen aan de Belgische Kust
SusTRIP nderzek Vakantiewningen aan de Belgische Kust SusTRIP nderzek: Vakantiewningen aan de Kust Waarm nderzek naar vakantiewningen aan de Kust? Lgiesvrm met de grtste beddencapaciteit aan de Kust Geen
Nadere informatie*** Enquête *** afstudeerscriptie over de huidige elektronische verbindingen*
*** Enquête *** Inleidend Als student van de Universiteit Twente de ik in het kader van mijn masterstudie Public Safety een (klik hier vr definitie) afstudeerscriptie ver de huidige elektrnische verbindingen*
Nadere informatieRapport. Bekend maakt bemind Onderzoek naar de bekendheid van en waardering voor het Expertisecentrum Veilige Publieke Taak
Rapprt Bekend maakt bemind Onderzek naar de bekendheid van en waardering vr het Expertisecentrum Veilige Publieke Taak Over het CAOP Het CAOP is hét kennis- en dienstencentrum p het gebied van arbeidszaken
Nadere informatieGedrag & ervaringen van professionele afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt VREG 10/09/2013
Gedrag & ervaringen van professionele afnemers op de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt VREG 10/09/2013 VREG - Technisch rapport nr. I261 (ATec1416_I261_D) Dimarso N.V., opererend onder de commerciële naam
Nadere informatiePreventie tegen chemische risico s in carrosseriebedrijven
Preventie tegen chemische risic s in carrsseriebedrijven Eind 2010 werd k een inspectiecampagne gehuden bij de carrsseriebedrijven. De campagne kaderde in een Eurpese SLIC-campagne Chemische agentia p
Nadere informatieMedewerkerMonitor Benchmark in de Zorg
MedewerkerMnitr Benchmark in de Zrg Telichting pzet vragenlijst en invulinstructies U heeft een inlgcde ntvangen per brief f per e-mail. Mcht u geen inlgcde ntvangen hebben, dan kunt u terecht bij de benchmarkcördinatr
Nadere informatieSOCIALE VEERKRACHT INNOVATION GAMES DEAR FUTURE SEPTEMBER 2017
SOCIALE VEERKRACHT INNOVATION GAMES DEAR FUTURE 23 28 SEPTEMBER 2017 1.WAARDENKAARTEN Hiernder wrden de waardenkaarten weergegeven. Uit 24 kaarten zijn er 6 gekzen die centraal staan bij dit team en het
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 14 juli 2015
01/2010 05/2010 09/2010 01/2011 05/2011 09/2011 01/2012 05/2012 09/2012 01/2013 05/2013 09/2013 01/2014 05/2014 09/2014 01/2015 05/2015 Inflatie (%) PERSBERICHT Brussel, 14 juli 2015 Geharmniseerde cnsumptieprijsindex
Nadere informatieDe huidige wijze waarop de subsidiegelden worden uitgegeven is een verdeling van de subsidie ten behoeve van:
Stichting Ontwikkelingssamenwerking Lingewaard Inhudelijk en financieel jaarverslag ver 2012 Was het jaar 2011 een jaar van nzekerheid en verleg met de gemeente he in de tekmst met ntwikkelingssamenwerking
Nadere informatieEkelmans & Meijer Advocaten (Rechten)
Evaluatie-rapprt STEP In-husedag bij Ekelmans & Meijer Advcaten (Rechten) -- INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE. WOORD VOORAF. RESULTATEN VAN DE ATTITUDE-METING VÓÓR DE IN-HOUSEDAG. RESULTATEN VAN DE ATTITUDE-METING
Nadere informatieMaatschappelijke Stage
Maatschappelijke Stage 2 Inhud 1. Wat is MAS? 1.1 MAS algemeen. 1.2 MAS p het Gren van Prinstererlyceum 1.3 Deadlines 2. Stage zeken 2.1 De stage cördinatr p schl. 2.2 Masactief 3. De frmulieren 3.1 Aanvraagfrmulier
Nadere informatieOnline communicatie met de gemeente
Re a ge re n Adre s: kt- 15 nde rne me rspa ne l@ha a rle m.nl Grte ma rkt 2 2011 RD Ha a rle m Gemeente Haarlem, afdeling Data Infrmatie en Analyse (DIA) OndernemersPanel Haarlem Online cmmunicatie met
Nadere informatieOvergangsnormen Minkemalaan. cursusjaar 2015 2016
Overgangsnrmen Minkemalaan cursusjaar 2015 2016 1 INHOUDSOPGAVE blz. Vrwrd 3 BEVORDERINGSNORMEN 1. Inleiding 4 2. Tetscijfers 5 3. Rapprtcijfers 5 4. Bevrderingsnrmen brugklas hav/vw 6 5. Bevrderingsnrmen
Nadere informatieMuiswerk Verhoudingen 1 bestrijkt de basisvaardigheden van het rekenen met verhoudingen, breuken en procenten.
Verhudingen 1 Muiswerk Verhudingen 1 bestrijkt de basisvaardigheden van het rekenen met verhudingen, breuken en prcenten. Delgrep Verhudingen 1 Het prgramma Verhudingen 1 is bedeld vr leerlingen in grep
Nadere informatieHandreiking functionerings- en beoordelingsgesprekken griffiers
Handreiking functinerings- en berdelingsgesprekken griffiers September 2014 Functineringsgesprek Als de griffier is aangesteld, is het verstandig m met elkaar te blijven reflecteren p het functineren.
Nadere informatieDraaiboek externe communicatie afslanking provincies
Draaibek externe cmmunicatie afslanking prvincies Inhud Onderwerp Pagina Cmmunicatie dr de afgeslankte directies 2-3 Cmmunicatie dr dienst Cmmunicatie 4 Cmmunicatie met ICT-ndersteuning 5 Archivering 6
Nadere informatieD i e n s t v e r l e n i n g s d o c u m e n t
D i e n s t v e r l e n i n g s d c u m e n t Ons kantr hudt zich bezig met financiële dienstverlening en heeft zich gespecialiseerd in schade- en levensverzekeringen en is daarbij actief p de zakelijkeen
Nadere informatieBeleidsregels voorziening jobcoaching Participatiewet 2015
Beleidsregels vrziening jbcaching Participatiewet 2015 1-7-2015 Jbcaching Reginale beleidsregels jbcaching Participatiewet regi Achterhek Inleiding Jbcaching gaat ver het ndersteunen van mensen bij het
Nadere informatieHet Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken
Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hera? De rl van de OR bij de invering van Het Nieuwe Werken De kans is grt dat er in uw rganisatie al wrdt gesprken ver de invering van Het Nieuwe Werken. En z niet, dan
Nadere informatieKlachtenbeleid Stichting KOM Kinderopvang
Klachtenbeleid Stichting KOM Kinderpvang KOM Kinderpvang verzrgt kinderpvang vr kinderen in de leeftijdsgrep 0 tt en met 12 jaar. Alle medewerkers van de stichting zetten zich vlledig in m kwalitatief
Nadere informatieCQI Poliklinische ziekenhuis 2011
CQI Pliklinische ziekenhuis 2011 Managementsamenvatting Significant B.V. Thrbeckelaan 91 3771 ED Barneveld T 0342 40 52 40 KvK 39081506 inf@significant.nl Stichting Miletus Barneveld, 5 december 2011 Versie:
Nadere informatieSamenvatting. Evaluatierapport Buurt in Actie December 2006 2
Evaluatierapprt Samenvatting Dit rapprt bevat de resultaten van de evaluatie van Buurt in Actie (BIA). Deze evaluatie is uitgeverd m inzicht te krijgen in het functineren van het prject en aanbevelingen
Nadere informatieGespreksleidraad WOII geïnteresseerden
Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden Delstellingen Diepgaand inzicht krijgen in infrmatiebehefte m.b.t. WOII persnlijke betekenis WOII ntstaan interesse in WOII beiende/interessante thema s gebruik en
Nadere informatieWie verkoopt uw huis?
Wie verkpt uw huis? Accuntnet Verkp Vertruwens Persn Service Accuntnet V V P Service Wie verkpt uw huis? Als u uw huis wilt verkpen, schakelt u k in Spanje een makelaar in. Echter in Spanje geeft men nrmaal
Nadere informatieAanbod Diensten Baan in Beeld
Aanbd Diensten Baan in Beeld 3751 LM Bunschten inf@baaninbeeld.cm www.baaninbeeld.cm Inhudspgave 1. Over Baan in Beeld p. 3 Wie wij zijn, utplacement en lpbaanadvies, fcus, resultaat en lcatie. 2. Outplacementprgramma
Nadere informatieFinanciering van de ouderenzorg: Wat moet de volgende Vlaamse regering minimaal voorzien?
Financiering van de uderenzrg: Wat met de vlgende Vlaamse regering minimaal vrzien? 1. Vraf De uderenzrg in Vlaanderen staat vr enrme uitdagingen. Het aantal 80-plussers in Vlaanderen greit de kmende 10
Nadere informatieTer vergelijking met de MJA3-doelstelling worden de indices voor productieproces, keten en duurzame energie gesommeerd.
MJA3 cnvenant Methdiek energieefficiency Alle inspanningen van bedrijven gericht p energiebesparing in het prductieprces en in de keten en met het g p de inzet van duurzame energie, wrden gehnreerd: zij
Nadere informatieGlobale introductie (Dirk De Wit) Spelers en waarden. In de beeldende kunst zijn verschillende spelers actief:
Glbale intrductie (Dirk De Wit) Spelers en waarden In de beeldende kunst zijn verschillende spelers actief: Kunstenaars galeries die kunstenaars prmten en werk verkpen publieke kunstrganisaties zals musea,
Nadere informatieU heeft ons verzocht, om gezamenlijk, een gedegen voorstel ten aanzien van uw hypotheek uit te brengen.
Vragenfrmulier Klant Beeld U heeft ns verzcht, m gezamenlijk, een gedegen vrstel ten aanzien van uw hyptheek uit te brengen. Onze bedrijfsfilsfie is, m samen met nze relaties, een inventarisatie te maken
Nadere informatieWG KLEUTERPARTICIPATIE 22/03/2018
GELIJKE ONDERWIJSKANSEN LOKAAL OVERLEGPLATFORM BASISONDERWIJS GENT Vrzitter Dr. Jean Pierre Verhaeghe TEL: 0474 294083 Jeanpierre.verhaeghe@vlaamsparlement.be www.lp.be WG KLEUTERPARTICIPATIE 22/03/2018
Nadere informatieIKZ DEEL II : De informatieronde
Vanuit het standpunt van de zn is de schaduw nzichtbaar (Gethe) IKZ DEEL II : De infrmatiernde Het is méér dan een cliché f butade: m aan een breed kwaliteitsbeleid te werken, heb je écht steun, inbreng
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 14 juni 2017
PERSBERICHT Brussel, 14 juni 2017 Geharmniseerde cnsumptieprijsindex - mei 2017 De Belgische inflatie vlgens de Eurpees geharmniseerde cnsumptieprijsindex bedraagt in mei 1,9% ten pzichte van 2,7% in april.
Nadere informatieRapport van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 18 januari 2005
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt North Plaza B Koning Albert II-laan 7 B-1210 Brussel Tel. +32 2 553 13 53 Fax +32 2 553 13 50 Email: info@vreg.be Web: www.vreg.be Rapport
Nadere informatiePersbericht van de Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt. van 28 oktober 2009
Vlaamse Reguleringsinstantie voor de Elektriciteits- en Gasmarkt Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert II-laan 20 bus 19 B-1000 Brussel Email: info@vreg.be Web: www.vreg.be Persbericht van de Vlaamse Reguleringsinstantie
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 13 september 2016
PERSBERICHT Brussel, 13 september 2016 Geharmniseerde cnsumptieprijsindex - augustus 2016 De Belgische inflatie vlgens de Eurpees geharmniseerde cnsumptieprijsindex bedraagt in augustus, net zals in juli,
Nadere informatieLAC. Inspiratie LAC water. Organiseer je LAC-zitting. Maak afspraken met de watermaatschappijen. Organiseer je LAC-zitting
Maak afspraken met de watermaatschappijen Organiseer je LAC-zitting Ken de WATER-rechten en plichten van je klant Vermijd afsluitingen Maak een draaibek vr je interne werking LAC Bied nazrg Betrek je cliënt
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 14 oktober 2015
PERSBERICHT Brussel, 14 ktber 2015 Geharmniseerde cnsumptieprijsindex - september 2015 De Belgische inflatie vlgens de Eurpees geharmniseerde cnsumptieprijsindex stijgt in september naar 0,9%, ten pzichte
Nadere informatieKlanttevredenheidsonderzoek 2012
Klanttevredenheidsnderzek 2012 Cbra Medical B.V. is specialist in patiëntvriendelijke plssingen. Daarnaast staan kennis(verdracht) & persnlijke benadering (richting klanten en steakhlders) centraal bij
Nadere informatieOnderzoeksrapport Bedrijvenkring Oldebroek
Onderzeksrapprt Bedrijvenkring Oldebrek AIDA Cmmunicatie 6 juni 2014 Inhudspgave Samenvatting 4 1. Inleiding 5 2. Prbleemanalyse 6 2.1 Aanleiding van het prbleem 6 2.2 Het krachtenveld 6 2.3 Wat mest nderzcht
Nadere informatieLEERVRAAG 2. - Informatie: - informeren. - observeren. - middelen zoeken. - actie ondernemen. - evalueren
LEERVRAAG 2 Leervraag (wat is /he kan ik vraag) He krijg ik een vllediger beeld van de hulp die Daan krijgt? Activiteiten uit stappenpla n - infrmeren - bserveren - middelen zeken - actie ndernemen - evalueren
Nadere informatie9. Wat was het oorspronkelijke beroep van Domela?
Na de maquettezaal km je in het Ferdinand Dmela Nieuwenhuis Museum. Dit museum bestaat uit drie verschillende ruimten: de infrmatie zaal, de studeerkamer en de gang waarin zijn verlijden centraal staat.
Nadere informatiePatiënttevredenheidsonderzoek
Patiënttevredenheidsnderzek 2012 Wittevruwensingel Fax: Tel: 3581 030 - GA 231 Utrecht 67 70 55 7 www.internistvanln.nl RAPPORTAGE PATIËNTTEVREDENHEIDONDERZOEK 2012 1. 1.3 Algemene 1.1 Over de gegevens
Nadere informatieResultaten enquête. Gebruikersevaluatie Neth-ER
Resultaten enquête Gebruikersevaluatie Neth-ER Celina Kremer Studentstagiaire 2012 Inhudspgave Management samenvatting... 4 Cnclusies... 4 Aanbevelingen... 10 Inleiding... 12 Aanbevelingen 2009... 14 Onderzeksmethde...
Nadere informatieHandleiding voor het aanmaken van een profiel en het beheer van vacatures en/of trainingen. 1. Het aanmaken van een organisatieprofiel 1
Handleiding vr het aanmaken van een prfiel en het beheer van vacatures en/f trainingen 1. Het aanmaken van een rganisatieprfiel 1 2. He het beheer van uw gegevens werkt 3 3. Vacatures 4 We verwachten van
Nadere informatieEvaluatie van een 24-uur-niet-roken actie
Evaluatie van een 24-uur-niet-rken actie -de nderzeksresultaten van de pre- en pst-vragenlijsten- Februari 2010 Uitgeverd dr de Universiteit Antwerpen In pdracht van het Vlaams Instituut vr Gezndheidsprmtie
Nadere informatieSchadeverzekeringen Zakelijk Zorgverzekeringen. o o
Dienstenwijzer Z zijn wij u graag van dienst Op de dienstverlening van ns kantr is de Wet p het financieel tezicht van tepassing. Eén van de eisen die uit deze wet vlgt is dat wij u tijdig infrmeren ver
Nadere informatieVerbanden 3. Doelgroep Verbanden 3. Omschrijving Verbanden 3
Verbanden 3 Verbanden 3 besteedt aandacht aan het pstellen van tabellen, frmules en grafieken. Er zijn k uitbreidingen van de subdmeinen statistiek en rijen en reeksen. Delgrep Verbanden 3 Verbanden 3
Nadere informatieBOS & Overdracht contracten: een kijkwijzer voor de overdracht van contracten in het kader van een fusie
Dienst Bestuur & rganisatie Guimardstraat 1 1040 BRUSSEL +32 2 529 04 09 www.kathlieknderwijs.vlaanderen AANVULLEND DOCUMENT BIJ BOS & Financiën BOS & Overdracht cntracten 2017-03-06 BOS & Overdracht cntracten:
Nadere informatieKwaliteitsaspecten van onderwijs. Wat vinden pedicures belangrijk aan kwaliteit van opleiders
Kwaliteitsaspecten van nderwijs Wat vinden pedicures belangrijk aan kwaliteit van pleiders Clfn Titel Kwaliteitsaspecten van nderwijs. Wat vinden pedicures belangrijk aan kwaliteit van pleiders. Auteur
Nadere informatieLokale subsidies voor energiebesparing en duurzame energie
RETS RESpedia Lkale subsidie vr energieprjecten Ec Centre Wales Jake Hllyfield Lkale subsidies vr energiebesparing en duurzame energie Diverse lkale verheden in Wales hebben uiteenlpende maatregelen genmen
Nadere informatieEvaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014
Evaluatierapprt Scalda - Grep 3 29 januari 26 maart 2014 1. Inleiding, deelnemers en activiteiten In dit dcument wrden de bevindingen weergegeven van begeleiders en deelnemers die betrkken waren bij de
Nadere informatiePROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN
PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN Vergadering van 27 juni 2013 Verslag van de deputatie Bevegd deputatielid: Luk Lemmens Telefn: 03 240 52 65 Agenda nr. 0/1 Invulling van het begrip dagelijks bestuur in de zin
Nadere informatieJan De Nul volgt zichzelf op als meest aantrekkelijke werkgever in België
Jan De Nul vlgt zichzelf p als meest aantrekkelijke werkgever in België Emplyer brands van de grtste Belgische bedrijven staan nder invled van de crisis zwaar nder druk Brussel, 4 maart 2010 - Twee baggeraars
Nadere informatieZijn in de aanvraag bijlagen genoemd en zijn die bijgevoegd? Zo ja, welke? Nummer desgewenst de bijlagen.
Checklist berdeling adviesaanvraag 1. De adviesaanvraag Heeft de r een adviesaanvraag gehad? Let p: een rapprt is in principe geen adviesaanvraag. Met een adviesaanvraag wrdt bedeld: het dr de ndernemer
Nadere informatieProjectaanvraag Versterking sociale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân
1 Prjectaanvraag Versterking sciale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân 1. Aanleiding Eind 2012 heeft Prvinciale Staten van de prvincie Fryslân keuzes gemaakt mtrent de 'kerntakendiscussie'.
Nadere informatieNieuwsbrief 1 Groen Licht www.nieuwkortenoord.nl
Nieuwsbrief 1 Gren Licht www.nieuwkrtenrd.nl Nieuwsbrief 1 Gren Licht Dit is een nieuwsbrief, speciaal gericht p de actie Gren Licht in Nieuw Krtenrd. Subsidie beschikbaar gesteld dr Prvincie vr Gren Licht
Nadere informatieScenario Onderwijstijd. Thuisles
Scenari Onderwijstijd Thuisles Erik Mndriaan en JaapJan Vrm ROC Deltin Cllege, Zwlle ktber 2013 Scenari: Thuisles Algemeen Dit scenari is ntwikkeld mdat er gedacht wrdt dat het elementen bevat die ervr
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 16 november 2016
PERSBERICHT Brussel, 16 nvember 2016 Geharmniseerde cnsumptieprijsindex - ktber 2016 De Belgische inflatie vlgens de Eurpees geharmniseerde cnsumptieprijsindex bedraagt in ktber 1,9% ten pzichte van 1,8%
Nadere informatiePlan van aanpak stage JMW
Plan van aanpak stage JMW Naam stagiair: Tim de Laat Opleiding: Advanced Business Creatin Stagebegeleider: Dhr. T.G.S. Spanjaard Bedrijfsbegeleider: Dhr. Pabl van Dick In pdracht van: JMW Nijmegen Hreca
Nadere informatie