Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Samen

Transcriptie

1 Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Samen naar juni 2012 Opdrachtgever: Titel document: Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Samen naar 2035 Datum: 14 juni 2012 Projectgroep: Uitvoering: M.H. Bakker Adviseur ruimtelijke ordening Bestplan C. Bergman-Yildiz Beleidsmedewerker ruimtelijke ordening R.J. van den Brink Adviseur ruimtelijke ordening Bestplan M. Driessen Projectmanager T. Fortuin Communicatieadviseur Truke Tekst en Advies M. Verhoeven - Communicatieadviseur Bestplan B.V. T r u k e T e k s t en A d v i e s communicatieadvies teksten en redactie

2 Klankbordgroep: P. Aldershof - voorzitter G. van Houwelingen Dorpsraad Zwanenburg-Halfweg A. Kuijper - raadsgriffier W. Toppen Dorpsraad Spaarndam T. Vink Dorpsvereniging Haarlemmerliede Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

3 Inhoudsopgave Voorwoord Van strategische visie naar structuurvisie Inleiding Wettelijke basis Uitgangspunten Leeswijzer... 7 Deel 1 - Visie De visie Samen naar Thema s Identiteit en zelfstandigheid Wonen en leefbaarheid Natuur en milieu Verkeer en bereikbaarheid Ondernemen en economie Kernen en deelgebieden Spaarndam Haarlemmerliede, Penningsveer en Spaarnwoude Halfweg Buitengebied Uitvoeringsstrategie Ruimtelijke ontwikkelingsstrategie Grondbeleid Kostenverhaal Blijvend actueel en dynamisch kader Deel 2 Totstandkoming en achtergronden Maatschappelijke betrokkenheid De gemeente Ruimtelijke hoofdstructuur Demografie Beleidskaders Inleiding Rijksbeleid Provinciaal en regionaal beleid Buurgemeenten Gemeentelijk beleid Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

4 Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

5 Voorwoord Voorwoord door burgemeester Bert Bruijn Het voorwoord wordt toegevoegd na de ontwerpfase en rond de bestuurlijke vaststelling van de structuurvisie. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

6 1. Van strategische visie naar structuurvisie 1.1 Inleiding De structuurvisie is een ruimtelijk ontwikkelings- en toetsingskader voor de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude. De structuurvisie is de basis voor ruimtelijke ontwikkelingen die de gemeente zelf en samen met anderen in gang wil zetten. Daarnaast biedt de structuurvisie een kader waaraan (ruimtelijke) initiatieven van anderen worden getoetst. Met het vaststellen van deze structuurvisie heeft de gemeenteraad haar ambities en wensen voor de toekomst van de gemeente tot 2035 vastgelegd. De structuurvisie is een uitwerking van de strategische visie Verbindend groen, die in 2009 na een intensief participatie- en communicatietraject is vastgesteld. De strategische visie is globaal van aard en beschrijft op hoofdlijnen de gewenste ontwikkeling van de gemeente. In de strategische visie is opgenomen dat er een structuurvisie wordt opgesteld voor de kernen en voor het buitengebied, in de visie benoemd als structuurschetsen. In de structuurvisie wordt het ruimtelijk beleid voor de periode tot en met 2035 uitgewerkt tot de gewenste ruimtelijke ontwikkeling op hoofdlijnen. De structuurvisie ligt qua detaillering tussen de strategische visie en de bestemmingsplannen die de gewenste ontwikkelingen op perceelniveau vastleggen. De structuurvisie van Haarlemmerliede en Spaarnwoude is van groot belang om de zelfstandigheid, de bestuurs- en slagkracht en het bestaansrecht van de gemeente te waarborgen en zelfs te versterken. De gemeente is hiermee op de toekomst voorbereid, de visie is goed doordacht en samenhangend en berust op voldoende draagkracht in de gemeenschap. De ruimtelijke visie voor het uitgestrekte grondgebied heeft een vaste en nauwe relatie met onderliggende maatschappelijke behoeften en zorgen. Hiermee heeft de gemeente een sterke basis, een stevig houvast en kiest de gemeente duidelijk richting voor de toekomst. 1.2 Wettelijke basis De structuurvisie is een document dat de gemeente verplicht moet opstellen volgens de Wet ruimtelijke ordening. Een structuurvisie bevat de hoofdzaken van het ruimtelijk beleid, maar de vorm en inhoud zijn vrij. Wettelijk is alleen bepaald dat de structuurvisie digitaal raadpleegbaar moet zijn. De structuurvisie is bindend voor de gemeente zelf, voor het eigen beleid. Het is ook het kader voor aansturing van ruimtelijke ontwikkelingen door de gemeente en andere partijen. In essentie is de structuurvisie een ruimtelijk plan. Het is echter noodzakelijk om te komen tot een samenhang met onder andere economisch beleid. De structuurvisie heeft daarom een integraal karakter en overlapt veel andere terreinen van het gemeentelijk beleid. De structuurvisie gaat dus ook over de gewenste ruimtelijke, functionele, economische en maatschappelijke opbouw. Het complexe van een structuurvisie is het schetsen van een beeld van hoe de gemeente er op lange termijn in 2035 uit ziet. Een beeld van deze verre toekomst moet nu, in de huidige situatie, met onze kennis en ervaring op dit moment, door de huidige samenleving worden bepaald Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

7 1.3 Uitgangspunten De structuurvisie Samen naar 2035 werkt de strategische visie Verbindend groen uit in ruimtelijke zin. De uitgangspunten uit de strategische visie staan niet opnieuw ter discussie, maar krijgen aanvulling en uitwerking. Concreet betekent dit dat een samenhangende visie is gemaakt voor de afzonderlijke kernen (Halfweg, Spaarndam en Haarlemmerliede/Penningsveer/Spaarnwoude) en het buitengebied. De volgende uitgangspunten uit de strategische visie zijn leidend voor deze structuurvisie: Stimuleren gemeenschapszin in kernen en gemeenschapsgevoel tussen kernen; Voeren actief milieubeleid op macro- en microniveau; Inzet op vermindering overlast door Schiphol; Behouden groene bestemming en natuurwaarden groene buffer; Verruiming mogelijkheden agrarische bedrijven tot ontplooiing (licht) recreatieve functies naast normale bedrijfsvoering; Verbetering mobiliteit van, naar en tussen de kernen; Meer samenhang en vermindering verkeersoverlast in Halfweg; Verdere optimalisering openbaar vervoer; Vermindering (verkeer)overlast in groene buffer; Stimuleren bedrijvigheid; Stimuleren winteractiviteiten in groene buffer; Behouden cultureel erfgoed; Vasthouden aan een zelfstandige en bestuurskrachtige gemeente. De structuurvisie werkt de thema s van de strategische visie uit. Deze thema s zijn door de bevolking benoemd in het proces van de strategische visie: Identiteit en zelfstandigheid; Wonen en leefbaarheid; Natuur en milieu; Verkeer en bereikbaarheid; Ondernemen en economie. 1.4 Leeswijzer De structuurvisie bestaat uit twee delen. In deel 1 is de feitelijke visie opgenomen. Hierin wordt ingegaan op de ruimtelijke visie op het gemeentelijk grondgebied met planhorizon 2035 en de uitvoerbaarheid daarvan. Deel 2 van de structuurvisie beschrijft de kaders waarbinnen de visie tot stand is gekomen. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

8 Deel 1 - Visie In het eerste deel van de structuurvisie wordt de visie beschreven. In hoofdstuk 2 is de visie als ambitie en droombeeld voor 2035 neergezet. De gemeente wordt daarin beschreven zoals die er in 2035 kan uitzien als alle wensen werkelijkheid worden. De hoofdstukken daarna gaan in op de concrete onderdelen van de visie, gericht op haalbaarheid en uitvoering en gerelateerd aan de overkoepelende thema s, de kernen en het groengebied. Deel 1 sluit af met een beschrijving van de uitvoerbaarheid van de structuurvisie. 2. De visie Samen naar 2035 Haarlemmerliede en Spaarnwoude is een zelfstandige en bestuurskrachtige gemeente met een sterke eigen identiteit in het hart van de Metropoolregio. Het grondgebied ten zuiden van het spoor heeft vooral een stedelijk karakter, het gebied ten noorden daarvan is landelijk en weids. Ontwikkelingen hebben plaatsgevonden met respect voor de aanwezige landschappelijke en natuurwaarden en de groene en kleinschalige gemeentelijke identiteit. Het belang van de groene buffer, sinds jaren niet langer door de rijksoverheid beschermd, is erkend in de regio. Het gehele groene gebied van de gemeente fungeert als centraal metropolitaan parklandschap in een sterk verstedelijkte regio. Dit betreft niet de uitstraling, maar vooral de functie van in- en extensief recreatief uitloopgebied voor de inwoners van de gemeente, de regio en elders uit het land. Het groene gebied kenmerkt zich door natuurwaarden, recreatiemogelijkheden en agrarisch gebruik. De natuurwaarden leveren, naast de ecologische betekenis, een meerwaarde voor de beleving en uitstraling van het gebied en zijn in stand gehouden en waar mogelijk versterkt. Groenstructuren zowel binnen als buiten het bebouwde gebied zijn belangrijk voor de uitstraling en de beleving van de leefomgeving. De groenstructuren zijn herkenbaar en worden onderhouden. Om dit goed te regelen, is een groenstructuurplan opgesteld. In dit plan krijgen groenstructuren de aandacht en is opgenomen hoe de beleving en het beheer van het groen is ingericht. Recreatie is in allerlei vormen aanwezig. Intensieve recreatie vindt men aan de randen van het groene gebied, waar directe ontsluiting van het autoverkeer plaatsvindt en parkeervoorzieningen aanwezig zijn. Het Westhoffbos heeft hoogwaardige intensieve recreatieve en sportieve functies, die goed ontsloten worden via de Zijkanaal C weg. Nabij het Pontplein bevindt zich een exclusieve aanlegplaats voor één (of meer) cruiseschip (of schepen) met overnachtingsmogelijkheden, voorzien van goede verbindingen met het groene gebied en de steden Haarlem en Amsterdam, en nabij Schiphol. De mate van intensiviteit van recreatieve functies wordt, verder het gebied in, afgepeld tot extensieve vormen zoals wandelen, fietsen en het benutten van het groen als kijkgroen. Watergangen worden dagelijks benut voor zowel de beleving als het gebruik: door het creëren van doorgaande routes over het water is een interessant netwerk ontstaan voor recreatief watergebruik. Fiets- en waterverbindingen bieden mogelijkheden voor hieraan verbonden economische activiteiten zoals fiets- en kanoverhuur Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

9 Het agrarisch gebruik van het groene gebied heeft een economische betekenis en draagt bij aan de instandhouding en het beheer van het groene gebied. Een agrarische uitstraling van delen van het groengebied maakt dat het een uniek stuk plattelandsgemeente binnen de Randstad is. Met de agrarische functie als hoofdfunctie, hebben agrariërs hun activiteiten uitgebreid, gericht op de gebruikers van het metropolitane landschapspark. Er is recreatie, zorg, natuurbeheer en de verkoop van (streek)producten in boerderijwinkels. Concrete voorbeelden zijn kamperen bij de boer, een model- of zorgboerderij en educatieve rondleidingen. Het groengebied wordt, in zijn volle omvang tot aan de westelijke grens aan de Liede, het Zijkanaal C en de Mooie Nel, beleefd en benut. De oevers van deze watergangen zijn op verschillende plaatsen zichtbaar en toegankelijk. Het aanwezige water is betrokken bij de natuurlijke en recreatieve functie van de gemeente. De aanwezige forten van de Stelling van Amsterdam hebben een functionele invulling en dragen bij aan de beleving van de zone langs het water. De Rijksweg A9 doorsnijdt het groene gebied van noord naar zuid, maar vormt geen onoverkomelijke barrière. De verbindingen van oost naar west zijn voor zowel mens als dier sterkt verbeterd, door ecoducten en over- en ondergangen van de snelweg. De beleving van de A9 werkt twee kanten op. Allereerst is er het zicht vanuit het groene gebied naar de snelweg toe. De weg is niet langer storend aanwezig. De beleving van het groengebied is hierdoor meer gericht op groen, rust en ruimte. Daarentegen is het niet zo dat de A9 volledig uit het zicht is verdwenen. Vanwege de regionale functie die wordt vervuld, is het gebied ook vanaf de snelweg zichtbaar. Verstoppen is niet nodig en sterker nog, niet gewenst. Deze dubbele oriëntatie lijkt een tegenstelling, maar door de nieuwe zichtlijnen in het landschap en het afschermen van de A9 daar waar nodig, is die tegenstelling er niet. Het station Halfweg Zwanenburg vormt een knooppunt voor openbaar vervoer en de toegangspoort tot het groengebied, het evenemententerrein in de Houtrak, Sugar City en Halfweg. Ontwikkelingen rond het station hebben deze poortfunctie versterkt en bieden in verschillende vormen mogelijkheden om het groene gebied te benaderen. Zo is er het P&R terrein, de start van verschillende fiets- en wandelroutes en lichte horeca. De toegang tot het groengebied is herkenbaar, aantrekkelijk en nodigt uit om optimaal te genieten van wat de gemeente op dat vlak te bieden heeft. Er is een rechtstreekse verbinding voor langzaam verkeer met het evenemententerrein met voldoende capaciteit om het evenementenpubliek te stroomlijnen en eventuele overlast te beperken. Aan de zuidkant biedt het station toegang tot Halfweg en Zwanenburg en specifiek tot Sugar City. Sugar City is ontwikkeld tot een aantrekkelijke locatie met onder meer kantoren, een hotel, toprestaurant, design factory outlet, woningbouw en vormen van grootschalige detailhandel. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

10 De kern Halfweg heeft een grote verandering ondergaan, waardoor het uiterlijk van het dorp sterk is verbeterd. Doordat de N200 niet langer volledig het beeld bepaalt, is Halfweg weer een geheel. Dat is bereikt door de weg om te leggen, (deels) te ondertunnelen of af te waarderen tot dreef, een weg met twee keer één rijstrook. Tegelijk met de aanpak van de N200 is het Doctor Baumannplein opgeknapt. Deze centrale plek in Halfweg vormt een dorpsplein tegen een decor van historische gebouwen en bouwwerken die op loopafstand te bezichtigen zijn. Het plein symboliseert de nieuwe eenheid van het dorp. Verderop in Halfweg heeft herstructurering van het gebied aan weerszijden van de Oranje Nassaustraat plaatsgevonden. Er zijn centrumfuncties en een multifunctionele onderwijsvoorziening toegevoegd en er is aandacht besteedt aan wonen voor jongeren en ouderen. Verschillende locaties in en rond Halfweg hebben een functiewijziging ondergaan, zoals het Sectorpark en het voormalige tuinbouwgebied aan de zuidoostzijde van Halfweg. Hierbij is aandacht besteedt aan de (on)mogelijkheden en karakteristieken van de verschillende locaties. Het gebied tussen de Houtrakkerweg en de Burgemeester Michielsenweg heeft een brede transformatie ondergaan. Niet alleen is de invulling meer gericht op de woonfunctie, er is ook een verbinding toegevoegd tussen de Houtrakkerweg en de Wethouder van Essenweg. Deze nieuwe verbinding fungeert als erfontsluitingsweg voor de nieuwe woningen in dat gebied en draagt bij aan een verbeterd netwerk van loop- en fietsroutes vanaf het station naar het groene gebied en omgekeerd. De kernen Haarlemmerliede, Penningsveer en Spaarnwoude zijn qua omvang nauwelijks gewijzigd. De uitbreiding van het aantal woningen heeft binnen de bestaande grenzen alleen plaatsgevonden door functieveranderingen. Daardoor is het karakter van deze kleine landelijke kernen behouden gebleven. Vooral Haarlemmerliede en Spaarnwoude zijn als lintbebouwing in hun groene landelijke omgeving in stand gebleven. In Penningsveer hebben zich belangrijke ontwikkelingen voorgedaan. Allereerst is een einde gemaakt aan de verrommeling van enkele locaties in de kern. Daarnaast is de westelijke entree van het dorp, en daarmee van de gemeente, sterk verbeterd. Dat geldt voor gemotoriseerd verkeer, maar vooral ook voor het langzaam verkeer. De weg is opgeknapt en overzichtelijker gemaakt en daarnaast is een nieuwe verbinding voor langzaam verkeer toegevoegd met een brug over de Liede. Deze verbeteringen zorgen niet alleen voor een betere bereikbaarheid van het dorp, maar vormen samen ook één van de entrees van het achterliggende groen- en recreatiegebied. De jachthaven in Penningsveer is verplaatst. De vrijkomende locatie is opgeknapt en ten plaatse van het oude werfterrein zijn enkele woningen toegevoegd. De woon-werkwoningen bieden mogelijkheden voor bedrijfsmatig werken aan huis. Het zicht op Fort Penningsveer, vanaf de openbare weg, is hersteld. De beleving en de historische uitstraling van het fort, met daaromheen een vrij schootsveld, zijn weer aanwezig. De bedrijvigheid in de hoek Penningsveer Lagedijk is verplaatst. Ook dit gebied is opgeknapt, het zicht op het fort is verbeterd en er is een beperkt aantal woningen gebouwd. Deze woningen sluiten aan op de historie van het gebied en passen bij de uitstraling van het fort. Alle doorzichten naar het open polderlandschap zijn in stand gehouden. Daar waar doorzichten bestaan heeft geen verdichting plaatsgevonden Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

11 In Spaarndam zijn de woonwijk SpaarneBuiten inclusief bijbehorende voorzieningen, zoals een aanlegplaats voor pleziervaart, en het nieuwe centrumgebied aan de Lagedijk gerealiseerd. Uitbreiding buiten het bestaand bebouwd gebied heeft niet plaatsgevonden. Het dorp heeft zich verder ontwikkeld als woondorp, onder andere door de vernieuwing van het woongebied Spaarndam-Oost, maar ook als uitvalsbasis voor een bezoek aan het groen- en recreatiegebied. De zone tussen de kern en de rijksweg A9 is (verder) ingevuld met sportieve en recreatieve functies. Deze functies hebben een koppeling met de intensieve en hoogwaardige sport en recreatie in het Westhoffbos. De verbindingen in de gemeente zijn in verschillende opzichten verbeterd. Zo is er een betere verbinding tussen de kernen en knooppunten voor openbaar vervoer in de gemeente door duurzame mini-bussen. De verbindingen voor langzaam verkeer zijn verbeterd door de aanleg van een vrijliggend fietspad naast de Spaarndammerdijk. Dit biedt veiligheid aan de fietsers en vormt een veilige oplossing voor het verkeer op de dijk. Spaarndam en Haarlemmerliede zijn met openbaar vervoer op maat verbonden met station Spaarnwoude en het gezondheidscentrum in Haarlem-Noord. Een alternatief voor het vervoer over de weg is vervoer over water. De snelle openbaar vervoerverbinding over het Noordzeekanaal is uitgebreid met aansluitingen op Spaarndam en over de Mooie Nel en het Spaarne tot in Haarlem. De oost-westverbinding, de zone aan weerszijden van de A200 en de N200, is een belangrijke vervoersas voor de gemeente. Deze as wordt intensief gebruikt en de uitstraling ervan is verbeterd. Het knooppunt voor openbaar vervoer in Halfweg en de aangepaste N200 zijn hiervan voorbeelden. Verder is het Polanenpark gerealiseerd en de bedrijvigheid aan de Haarlemmerstraatweg is opgeknapt. Het fietsverkeer tussen Amsterdam en Haarlem maakt gebruik van de fietssnelweg door Halfweg en Haarlemmerliede. Haaks op de oost-westverbinding ligt een noord-zuidverbinding voor langzaam verkeer Deze verbindt de recreatiestrook langs het Noordzeekanaal via Spaarndam, Haarlemmerliede en langs de Zoete Inval met Haarlemmermeer. De route doorsnijdt het groen- en recreatiegebied. Het groengebied ten westen van het Rottewegje is in stand gehouden om dit beeld tot aan de gemeentegrens te continueren. In Haarlemmerliede wordt de oost-westverbinding gekruist, waarbij een afslag vanaf de fietssnelweg uitnodigt om het groengebied in te gaan. Behalve verkeerskundige verbindingen vormt het gemeentelijk groen een belangrijk bindend element. Alle inwoners (en kernen) hebben een gezamenlijk belang bij de instandhouding van het groene gebied als metropolitaan parklandschap. Hiermee is het belang van het gebied voor de regio gewaarborgd en blijft de identiteit van de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude behouden. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

12 3. Thema s De structuurvisie richt zich op vijf inhoudelijke thema s die voortvloeien uit de strategische visie. Het ruimtelijk beleid voor de gemeente wordt beschreven aan de hand van de volgende onderwerpen: 1. Identiteit en zelfstandigheid; 2. Wonen en leefbaarheid; 3. Natuur en milieu; 4. Verkeer en bereikbaarheid; 5. Ondernemen en economie. 3.1 Identiteit en zelfstandigheid Haarlemmerliede en Spaarnwoude is een bestuurskrachtige en zelfstandige gemeente in de Metropoolregio. Het doel is om deze positie te continueren. De strategische ligging in het stedelijk gebied, tussen de steden Amsterdam en Haarlem, is een reden voor de zelfstandigheid van de gemeente. De gemeente heeft een krachtig bestuur nodig dat de belangen van de gemeente behartigt en daarbij oog heeft voor ontwikkelingen in de regio. Er komt steeds meer nadruk te liggen op een goede regionale samenwerking, het onderkennen van de wederzijdse belangen en een integrale aanpak van ruimtelijke opgaven. De gemeente is in deze een volwaardig gesprekspartner. Binnen de gemeente heerst een sterke gemeenschapszin. De korte lijnen tussen de burgers en het gemeentebestuur worden zeer gewaardeerd. De identiteit van de kernen in de gemeente verschillen van elkaar. Waar de kernen Spaarndam en Haarlemmerliede zich vooral kenmerken door ruimte, groen, water, sociale omgeving ( ons kent ons ) en het agrarische karakter, heeft de kern Halfweg een meer stedelijk aanzien. Dit stedelijke karakter wordt vooral bepaald door de aanwezige bedrijventerreinen aan de Haarlemmerstraatweg en de N200. De identiteit van een groene, kleinschalige en zelfstandige gemeente staat centraal voor deze visie. Dit hoeft geen afbreuk te doen aan de beschreven regionale ontwikkelingen. Immers, de regio onderkent het belang van deze groene plattelandsgemeente waarin ruimte is voor recreatie. Het behoud van de eigen identiteit, zowel gemeentebreed als voor de kernen, in samenspel met de regionale ontwikkelingen staat centraal voor de ruimtelijke visie op de gemeente. 3.2 Wonen en leefbaarheid Woningen De kleinschaligheid en de omvang van de gemeente uit zich in een woningvoorraad die reëel is voor haar regionale functie op dit gebied. De woningvoorraad richt zich in de eerste plaats op de eigen bevolking. De hechte en vitale kernen van de gemeente hebben een grote sociale samenhang en de inwoners zijn over het algemeen sterk verbonden aan hun woonplaats Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

13 Om de woningvoorraad op peil te houden en veranderingen in de bevolkingsopbouw en samenstelling van huishoudens het hoofd te bieden, moet de woningmarkt zich blijven ontwikkelen. Er zijn meer woningen noodzakelijk, waarbij diversiteit in het woningaanbod moet worden nagestreefd. Hierbij moet met name worden gedacht aan het aanbod van woningen voor jongeren en ouderen. Deze punten dienen als basis voor een gemeentelijke Nota Wonen. Deze nota beschrijft het gewenste woningaanbod in de verschillende woningbouwcategorieën en de woningbouwprognoses voor de komende jaren Uitbreiding woningaanbod Uitbreiding van het woningaanbod betekent bouw van nieuwe woningen. Behalve de ontwikkeling van nieuwbouwlocatie SpaarneBuiten, wordt nieuwbouw niet voorzien in de uitbreiding van de kernen. De focus ligt op het goed benutten van bestaande ruimte binnen de bebouwde kom, bijvoorbeeld door middel van functiewijziging. Deze inbreiding mag niet ten kosten gaan van het dorpse karakter. De kleinschaligheid van de kernen moet behouden blijven en de groene open ruimte rond het bestaand bebouwd gebied kan daardoor ongemoeid worden gelaten. De geldende milieuregelgeving en een goede stedenbouwkundige inpassing staan hierbij centraal. De nieuwbouw moet passen in de omgeving, onder andere voor wat betreft volume, bouwhoogte en uitstraling. De kernen lenen zich voor experimentele of welstandsvrije bouw. Beperkte hoogbouw en een meer moderne bouwstijl worden niet op voorhand afgewezen, maar per geval beoordeeld. Het gaat dan om maatwerk. Het benutten van beschikbare ruimte binnen de kernen zorgt, behalve voor meer woningen, ook voor een leefbare en veilige omgeving. Het voorkomt leegstand en verrommeling en zorgt voor een prettige, leefbare omgeving met meer uitstraling Woonschepen Verspreid over het grondgebied van de gemeente zijn ligplaatsen voor woonschepen gesitueerd. Bij concentraties van meer dan tien ligplaatsen is daarvoor een aanduiding op de structuurvisiekaart opgenomen. In bestemmingsplannen zullen alle ligplaatsen voor woonschepen van een specifieke aanduiding worden voorzien, voor zover sprake is van ligplaatsen met een geldige ligplaatsvergunning Voorzieningen Voorzieningen, zoals winkels, zorg- en welzijnsinstellingen, scholen, buurthuizen en sportverenigingen zijn belangrijk voor de bewoners. Het behoud van de huidige voorzieningen is in een tijd van schaalvergroting een belangrijke uitdaging. De gemeente kiest voor optimalisatie en herstructurering van de huidige voorzieningen. De herstructurering van het winkelgebied in Spaarndam is een voorbeeld. Bundeling, goede afstemming op de doelgroepen en multifunctionaliteit van voorzieningen zorgen ervoor dat zij behouden blijven. Hierbij kan worden gedacht aan koppeling van bepaalde functies, maar ook van een functionele samenvoeging. Voorbeelden zijn een medisch centrum, brede school of een bundeling van sportvoorzieningen. De instandhouding van het inwoneraantal of eventueel een lichte groei is een gezonde basis voor een goed voorzieningenniveau. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

14 In het licht van bovenstaande gaat de gemeente mee met ontwikkelingen in de markt en daagt particulieren en marktpartijen uit om te komen met zinvolle initiatieven die strekken tot instandhouding of verbetering van het gemeentelijke voorzieningenniveau. De gemeente zet hierbij in op (economisch) haalbare initiatieven die passen bij de gemeentelijke identiteit. Ontwikkelingen kunnen aan de orde zijn, mits geen overlast wordt veroorzaakt en de uitstraling als kleinschalige en groene plattelandsgemeente niet wordt aangetast. Voorzieningen met een zekere regionale uitstraling worden niet uitgesloten Overlast Voor een gezonde woonomgeving en een goede leefbaarheid is beperking van overlast van belang. De gemeente kent relatief veel overlast veroorzakende functies, zoals de nabijgelegen luchthaven Schiphol, de Amsterdamse haven, de rijkswegen A9 en A200, de spoorverbinding Haarlem Amsterdam en verschillende tracés van kabels en leidingen. De limiet is bereikt. Dat is het uitgangspunt voor de gemeente. Daarnaast maakt de gemeente zich sterk voor een beperking van de overlast. De gemeente vindt dat de grenzen aan de groei van Schiphol zijn bereikt en doet actief mee in de discussies over de positionering en uitbreiding van de luchthaven. In regionaal verband wordt gestreefd naar het terugdringen van de overlast die door Schiphol wordt veroorzaakt. Voor wat betreft de rijkswegen geldt dat de gemeente eventuele mogelijkheden of initiatieven voor beperking van de overlast wil aangrijpen. Hierbij heeft zij echter oog voor de realiteit en de (hoge) kosten die eventuele maatregelen met zich meebrengen. De N200 veroorzaakt overlast. Bovendien splijt deze weg de kern Halfweg in tweeën. Dat heeft grote gevolgen voor de samenhang en de leefbaarheid binnen het dorp. Daarom wordt onderzocht hoe de overlast door de N200 kan worden teruggedrongen. Paragraaf 4.3 gaat hier verder op in. Gebundeld aan de rijksweg A9 wordt de gemeente doorsneden door een zone voor een aardgasleiding en een hoogspanningsverbinding. De hoogspanningsverbinding wordt opgewaardeerd van een 150 kv-verbinding naar een 380 kv-verbinding. Deze ontwikkeling is er op gericht om de Randstad voldoende van elektriciteit te kunnen blijven voorzien. Voor de gemeente staat centraal dat geen verdere afbreuk aan het landschap wordt gedaan. Dat houdt in dat zoveel mogelijk moet worden aangesloten bij het bestaande trace en de bestaande mastlocaties. Het in voorbereiding zijnde Rijksinpassingsplan gaat daarvan ook uit Openbare ruimte De kwaliteit van de openbare ruimte draagt bij aan de leefbaarheid. Het is van belang dat de openbare ruimte schoon en goed onderhouden is. Binnen de beschikbare middelen wordt gestreefd naar een optimale beheersituatie. Dit beheer richt zich op zaken als afvalinzameling, beperken van zwerfvuil, de instandhouding en het adequaat onderhoud van infrastructuur als wegen, fiets- en voetpaden. Groenstructuren binnen het bebouwde gebied zijn belangrijk voor de uitstraling en de beleving van de leefomgeving. Van belang is dat groenstructuren herkenbaar zijn en goed worden onderhouden. Om dit goed te regelen, stelt de gemeente een groenstructuurplan op. In dit plan krijgen groenstructuren van zowel binnen als buiten het bebouwd gebied de aandacht en wordt opgenomen hoe de beleving en het beheer van het groen wordt ingericht Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

15 3.3 Natuur en milieu De groene buffer De groene buffer staat symbool voor de gemeentelijke identiteit. Voorop staat dat het open groene gebied met haar diverse invullingen moet worden behouden. Het groene gebied vervult een belangrijke rol voor de gemeente zelf, maar ook voor de regio. De aanwezigheid van kwalitatief groen- en recreatiegebied bepaalt mede de kwaliteit van de leefomgeving. Daarnaast fungeert het groengebied als buffer, die het aaneengroeien van de steden Haarlem en Amsterdam heeft en moet blijven voorkomen. De functie van de groene buffer houdt in dat de realisatie van een nieuwe industriële haven, in uitbreiding op de Amsterdamse haven, in het groengebied onacceptabel wordt geacht. De afwegingen die in het kader van het provinciale beleid op dit punt moeten worden gemaakt, moeten een integraal karakter hebben waarbij de diverse bestaande functies van het gehele metropolitane landschapsgebied een belangrijke rol spelen. Onder leiding van het provinciaal bestuur wordt gewerkt aan een integrale visie voor het Noordzeekanaalgebied. De organisatie van het Masterplan Noordzeekanaalgebied coördineert dit. Het groengebied biedt openheid, rust, natuurwaarden en vormen van recreatie. Inwoners zien het gebied als een achtertuin, terwijl het gebied vanuit regionaal oogpunt voor het metropoolgebied Amsterdam een functie vervult als open landschapspark voor de drukke stedelijke agglomeratie. Voor agrarische bedrijven betreft het groengebied hun broodwinning. Grote delen van het groengebied maken onderdeel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en het gebied ten westen van de Rijksweg A9 is grotendeels weidevogelleefgebied. De verschillende (belevings)waarden zorgen ervoor dat het een groengebied is met verschillende gezichten. Om een invulling te geven aan de verschillende manieren van beleving, maakt de gemeente ruimtelijke keuzes. Allereerst wil de gemeente de rust en natuurwaarden in het gebied behouden. Dat betekent dat verkeer en parkeren zich concentreren langs de randen van het gebied. Datzelfde geldt voor de meer intensieve vormen van recreatie. Hoe meer het hart van het groene gebied in, hoe lichter de vormen van recreatie moeten zijn. De lichtste vorm betreft wandelen, fietsen, ontspannen en de waardering van het gebied als kijkgroen. Bebouwing in het buitengebied moet passen in het landschap en gekoppeld zijn aan agrarische of recreatieve activiteiten. Het groengebied wordt grotendeels parallel aan de A9 doorsneden door een hoogspanningsverbinding (bovengronds) en een leidingenstrook (o.a. voor gastransportleidingen, ondergronds). Dit beperkt de mogelijkheden ter plaatse van beide zones. Er mag niet worden gebouwd of omvangrijk grondwerk worden verricht onder of op dergelijke kabels en leidingen. Daarbij komt dat de realisatie van (beperkt) kwetsbare objecten zoals woningen in de nabijheid van hoogspanningsverbindingen en gasleidingen is gebonden aan afstandseisen. In het groene gebied betreft het voornamelijk uitbreiding, sloop/nieuwbouw of functiewijziging. Indien initiatieven op dit vlak zich voordoen, moet per geval worden afgewogen of kan worden voldaan aan de geldende eisen. Hierbij speelt onder andere reeds aanwezige (woning)bouw in de omgeving een rol. Behoud van het groene gebied komt tot stand in intensieve afstemming met de partners: - Provincie Noord-Holland; - Dienst Landelijk gebied; - Staatsbosbeheer; - Recreatieschap Spaarnwoude, waarin de buurgemeenten participeren; - Agrariërs in het gebied. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

16 De waarde van alle aspecten van het gebied en de gewenste sturing aan toekomstige ontwikkelingen, worden uitgewerkt in een groenstructuurplan. Dit groenstructuurplan gaat verder dan deze structuurvisie. De structuurvisie beperkt zich tot de hoofdlijnen van de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen die het gebied als kwalitatief hoogwaardig groen- en recreatiegebied behouden Agrarische activiteiten De agrarische activiteiten zijn belangrijk voor de uitstraling en instandhouding van het groene gebied. Grote delen van het groengebied worden gebruikt, onderhouden en beheerd door agrariërs. Dit draagt bij aan de identiteit van de gemeente als groene plattelandsgemeente. De agrarische bedrijfsvoering past in een landschap dat nog is ingericht conform het oorspronkelijke gebruik van het gebied. Direct rond de bedrijven is ruimte voor groenstroken en houtwallen. Dit groen heeft een afschermende werking: de agrarische bebouwing in het gebied wordt (deels) aan het oog onttrokken. Daarnaast vervullen de houtwallen een functie in de vorm van duurzaam nutsgebruik. De houtwallen kunnen na versnippering dienen als (semi)verhardingsmateriaal. Het hout kan worden gebruikt voor terrein afzettingen, of als brandhout. De agrarische sector kent ontwikkelingen. Zo zijn er de consequenties van de macroeconomische ontwikkeling van schaalvergroting, veranderende (Europese) regelgeving en richtlijnen en eisen en wensen aangaande dierenwelzijn. Het landelijk gebied van de gemeente leent zich niet voor agrarische bedrijven op het schaalniveau van industriële productie, maar biedt ruimte aan vormen van biologische agrarische bedrijven. Voor het behoud van de agrarische activiteiten in het groengebied zijn twee ruimtelijke aspecten van belang: 1. Voldoende fysieke ruimte voor de uitoefening van het bedrijf; 2. Mogelijkheden voor nevenfuncties bij agrarische bedrijven. Voldoende fysieke ruimte voor de uitoefening van het bedrijf Agrarische bedrijven hebben ruimte nodig voor hun weilanden, bedrijfsgebouwen en bouwwerken. Door herstructurering of beperkte uitbreiding van bedrijven wordt de benodigde fysieke ruimte voor de agrarische bebouwing vergroot. Per bedrijf zal de gemeente bij het opstellen van bestemmingsplannen de noodzaak van een mogelijke uitbreiding van de bebouwing zorgvuldig afwegen. Uitgangspunt is dat de gemeente geen belemmerende rol wil spelen bij de toekomstmogelijkheden voor de agrarische bedrijven, maar wel onder de voorwaarde dat de doelstellingen van deze visie niet onevenredig worden geschaad. Het belangrijkste uitgangspunt blijft dat het gebied zich niet leent voor grootschalige agrarische bedrijvigheid. Mogelijkheden voor nevenfuncties bij agrarische bedrijven Gezien de schaalvergroting is een pure agrarische bedrijfsvoering niet altijd voldoende exploitabel. De gemeente biedt daarom ruimte aan agrarische bedrijven om, met instandhouding van de agrarische functie als hoofdfunctie, nevenfuncties te ontwikkelen die aansluiten op de bedrijfsvoering en de instandhouding van het groene gebied niet schaden. Mogelijkheden zijn (licht) recreatieve activiteiten als kamperen bij de boer of een modelboerderij, maar ook de vervaardiging en verkoop van streekeigen producten. In het gebied zijn ook voorbeelden van educatieve (neven-)functies bij boerderijen. Dergelijke nevenfuncties kunnen de mogelijkheden voor voortzetting van de bedrijfsvoering vergroten Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

17 Het toestaan van nevenfuncties is maatwerk. De gemeente maakt per situatie een integrale afweging van alle aspecten en de consequenties die voorgestelde nevenfuncties hebben op de omgeving en op andere doelstellingen van deze visie. Hierbij kan worden gedacht aan de rust en openheid van het groengebied en dus het autoluw houden daarvan Water In de gemeente is relatief veel water(gangen), verspreid over verschillende polders en gebieden. Naast de hoofdwatergangen, zoals De Liede en de Ringvaart, zijn er veel sloten, beken en greppels. Het gebruik van groen en water neemt toe en vervult een belangrijke rol voor het welzijn van de bewoners van onze en omliggende gemeenten. Het groen en water hebben belangrijke natuurlijke waarden, maar kennen ook recreatieve potentie en zijn een economische factor geworden. De gemeente zoekt mogelijkheden om het recreatieve gebruik van het water te ontwikkelen en te stimuleren. Het Hoogheemraadschap van Rijnland is verantwoordelijk voor het waterbeheer. Daarvoor stelt het peilbesluiten vast voor de verschillende gebieden. In deze peilbesluiten wordt het oppervlaktewaterpeil voor een begrensd gebied vastgelegd. De kaders voor de peilbesluiten zijn gesteld in het Nationaal Bestuursakkoord Water. Voor het peilbesluit is eenduidigheid in functies en gebruik van belang. Deze structuurvisie sluit hierop aan door het groene gebied te verdelen in een gebied voor agrarisch gebruik en een gebied dat meer is gericht op natuur en recreatie. In deze visie wordt aandacht besteed aan de situaties in de Inlaag- en Vereenigde Binnenpolder en het oevergebied van de Mooie Nel en De Liede. Deze onderdelen komen aan de orde de paragrafen Inlaag- en Vereenigde Binnenpolder en Oevergebied Mooie Nel en De Liede Duurzaamheid De gemeente is voorstander van duurzame ontwikkelingen in brede zin. De ruimtelijke hoofdlijnen van deze visie hebben alle als achtergrond dat deze een duurzame ontwikkeling of instandhouding voorstaan. In het kader van duurzaamheid wordt gestreefd naar optimalisatie met een levensvatbaar toekomstperspectief. Voorbeelden vanuit deze visie zijn de standpunten over een goed en werkend voorzieningenapparaat voor de lange termijn en de reële visie op agrarische bedrijfsvoering. Duurzaamheid onder het milieuaspect richt zich hoofdzakelijk op energieverbruik en -besparing. De gemeente is ook op dat punt voorstander van duurzame oplossingen. Echter, duurzame energievoorzieningen die afbreuk doen aan de landschapskwaliteit (zoals windmolens) zijn ongewenst. De gemeente is voorstander van oplossingen die minder afbreuk aan de landschapskwaliteit doen, bijvoorbeeld doordat ze zijn gekoppeld aan bebouwing of inpandig worden uitgevoerd. Voorbeelden zijn zonnepanelen en installaties voor warmtekoppeling. Bij nieuwbouw wordt aandacht besteed aan energiezuinige bouw met een lage Energieprestatiecoëfficiënt (EPC). Voorbeelden hiervan zijn de in voorbereiding zijnde woningbouw voor SpaarneBuiten, waar woningen met een zeer lage EPC-waarde worden gerealiseerd, en Sugar City, waar wordt gestreefd naar een CO 2 -neutrale ontwikkeling. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

18 3.4 Verkeer en bereikbaarheid Hoofdontsluiting groengebied De kernen liggen langs de rand van het buitengebied. Het verkeer tussen deze kernen doorkruist het buitengebied over lokale wegen als de Spaarndammerdijk. De wegen in het groene gebied zijn in hoofdzaak niet bedoeld voor gemotoriseerd verkeer ten gevolge van recreatieve activiteiten. De hoofdontsluiting van het groene gebied ligt langs de randen, zoals de Haarlemmerstraatweg, de Machineweg, de N202 en de Zijkanaal C weg. Hiermee wordt onnodig verkeer in en door het groengebied vermeden. Voor parkeervoorzieningen voor (dag)recreatie geldt eveneens dat deze zijn gesitueerd langs de randen van het gebied. Een toename van het verkeer binnen het gebied is ongewenst. Daarom staat bij nieuwe ontwikkelingen voorop dat de ontsluiting voor gemotoriseerd verkeer niet door het groengebied gaat en dat het parkeren aan de randen plaatsvindt. Deze voorwaarden zijn belangrijk voor het al dan niet meewerken aan de voorgestelde ontwikkeling Entrees De entrees van de gemeente liggen nogal verscholen. Het doorsnijden van het gebied, over de rijkswegen A9 en A200 of de spoorverbinding, is goed mogelijk, maar de toegangen van de gemeente zijn niet duidelijk herkenbaar. Hoewel de rust in het gebied hiermee is gediend, strookt het niet met de wens om het gebied te laten benutten door mensen uit de regio. Daarom wil de gemeente waar mogelijk de entrees tot het gebied verbeteren en verduidelijken. Bij iedere entree moet direct duidelijk zijn dat men in de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude is. Hierbij wordt wel rekening gehouden met andere punten uit deze visie, zoals het behouden van de kleinschaligheid, de rust en de ruimte in het gebied en een goede verkeersafwikkeling Openbaar vervoer De spoorverbinding tussen Haarlem en Amsterdam doorkruist de gemeente. Door de realisatie van station Halfweg Zwanenburg is de kern Halfweg goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Het P&R terrein en de directe verbindingen met Halfweg en het groengebied annex evenemententerrein in de Houtrak zorgen voor een goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer. Er kan een transferium worden gevormd dat dient als uitvalsbasis om het groene gebied in te gaan. Dit is een belangrijke verbetering voor de toegankelijkheid van de gemeente. Er zijn goede busverbindingen tussen Halfweg en Haarlem en Amsterdam. Een busverbinding tussen Spaarndam en Haarlem-Noord wordt node gemist. Deze en openbaar vervoerverbindingen tussen de kernen (en dan met name tussen de andere kernen en Halfweg of Haarlem en Amsterdam) verdienen de aandacht. De gemeente streeft naar verbetering van deze verbindingen. Ruimtelijk gezien zijn hiervoor geen maatregelen nodig. De bestaande infrastructuur voldoet. Passend zijn vormen van openbaar vervoer op maat, kleinere voertuigen en alleen dan wanneer daaraan behoefte bestaat (vergelijkbaar met de belbus en de reeds bestaande OV-taxi) Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

19 3.4.4 Langzaam verkeer Zowel in de kernen als in het buitengebied zijn verbindingen voor langzaam verkeer (fietsers, voetgangers). In de kernen zijn deze functioneel. In het groengebied zijn deze vooral gericht op recreatief gebruik. Deze fiets- en wandelpaden bieden de mogelijkheid het gebied op een rustige manier te verkennen en te beleven. De doelstelling is om deze verbindingen minimaal in stand te houden en daar waar nodig (en mogelijk) uit te breiden Verkeersafwikkeling binnen gemeente In de verkeersafwikkeling binnen de gemeente vormt het zogeheten sluipverkeer een probleem, vooral tijdens de spitsuren. Dit verkeer beweegt zich tussen enerzijds Amsterdam en Westpoort en anderzijds Haarlem-Noord en Velserbroek. Daarnaast is er sluipverkeer via de Wethouder van Essenweg richting het Rottepolderplein. Het sluipverkeer zorgt voor drukte op de veelal slingerende dijkwegen die door het dijkprofiel niet verbreed kunnen worden en alleen de functie van erfontsluitingsweg c.q. landbouwweg kunnen vervullen. De voorgenomen bouw van de woonwijk SpaarneBuiten heeft dit nogmaals nadrukkelijk aan de oppervlakte gebracht. Bovenstaande betekent dat bij het concretiseren van ruimtelijke ontwikkelingen een uitwerking van de verkeersaspecten noodzakelijk is. Daarbij worden op voorhand geen maatregelen uitgesloten, mits passend binnen deze visie en de functionele mogelijkheden. Zo kan mogelijk op enkele dijkwegen eenrichtingsverkeer als verkeersmaatregel in beeld komen. Voor de bewoners van en bedrijvigheid op de aan die wegen grenzende percelen moet de bereikbaarheid in dat geval gegarandeerd zijn Vervoer over water De Ringvaart van de Haarlemmermeer is een belangrijke transportroute over water. De bedrijventerreinen aan de Haarlemmerstraatweg zijn gelegen aan de noordoever van de Ringvaart en beschikken veelal over een laad- en loswal. Een andere belangrijke vaarroute is uiteraard het Noordzeekanaal, waardoor vooral de recreatieve scheepvaart via Zijkanaal C de Mooie Nel en de Liede kunnen bereiken. 3.5 Ondernemen en economie Bedrijvigheid De gemeente hecht waarde aan de bedrijvigheid binnen de gemeente. Bedrijven zorgen naast werkgelegenheid voor levendigheid en dragen bij aan een gezonde lokale economie. De ligging van de gemeente, dichtbij de steden Amsterdam en Haarlem en gelegen aan de rijkswegen A9 en A200, maakt delen van de gemeente aantrekkelijk voor de vestiging van bedrijven. De gemeente is een zeer bereikbare schakel in de Noordwestvleugel van de Randstad. De bedrijvigheid concentreert zich hoofdzakelijk in het zuiden, dichtbij de rijkswegen en in Halfweg, nabij het nieuwe treinstation. Naast de bestaande bedrijven wordt met de realisatie van bedrijventerrein Polanenpark en de herstructurering van de voormalige suikerfabriek Sugar City ruimte geboden voor de vestiging van nieuwe bedrijven. Deze locaties kunnen ook worden benut door bedrijven die elders in de gemeente niet kunnen uitbreiden of beter bereikbaar willen zijn. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

20 3.5.2 Bedrijfsverplaatsing en functiewijziging Met de concentratie van bedrijvigheid in het zuiden van de gemeente lijkt het voor de hand liggend om daar waar bedrijven elders in de gemeente verplaatsen of stoppen, een functiewijziging naar wonen te realiseren. Dit is voor de gemeente niet het enige uitgangspunt. Gezocht wordt naar functies die aansluiten op de omgeving, waarbij nieuwe bedrijvigheid (in lichte(re) vorm) niet wordt uitgesloten. De combinatie van wonen en werken biedt mogelijkheden om de levendigheid die door bedrijfsactiviteiten wordt gegenereerd, te behouden met respect voor de omgeving Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

21 4. Kernen en deelgebieden Na het algemene ruimtelijke beleid wordt nu de ruimtelijke beleidsvisie op de verschillende kernen en onderdelen van het buitengebied beschreven. De beschreven thema s werken, indien aan de orde, hierin door. De volgende kernen en deelgebieden zijn beschreven: 1. Spaarndam; 2. Haarlemmerliede, Penningsveer en Spaarnwoude; 3. Halfweg; 4. Buitengebied: a. Houtrakpolder; b. De Houtrak; c. Inlaag- en Vereenigde Binnenpolder; d. Oevergebied Mooie Nel en De Liede. 4.1 Spaarndam Het dorp Spaarndam ligt in twee gemeenten: in Haarlemmerliede en Spaarnwoude en in Haarlem. De oude kern is een van de eerste beschermde dorpsgezichten in Nederland en ligt grotendeels in Haarlem. De gemeentegrens wordt gevormd door de Grote Sluis, de sluis tussen Zijkanaal C en de Mooie Nel. Het nieuwe deel van Spaarndam ligt in Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Deze structuurvisie gaat vooral over het nieuwe deel, maar gaat niet voorbij aan de banden die bestaan tussen beide delen van het dorp. Spaarndam kenmerkt zich als woonkern binnen de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Er zijn voorzieningen aanwezig, zoals een dorpshuis, detailhandel en sportvoorzieningen aan de rand van het dorp. De kwaliteiten van het dorp zijn de aanwezigheid van ruimte, groen en water, de bereikbaarheid ten opzichte van de Randstad en een bloeiend verenigingsleven. Belangrijk is dat er ruimte wordt geboden aan (sociale) voorzieningen en gedifferentieerde woningbouw en dat aandacht wordt besteed aan een goede verkeersregulering. In Spaarndam moet rekening worden gehouden met het beschermd dorpsgezicht. De ruimtelijke opgaven zijn de binnenstedelijke vernieuwing van de bestaande woonomgeving en de centrumfunctie, een nieuwe centrumontwikkeling en de ontwikkeling van woonwijk SpaarneBuiten. Hieronder wordt achtereenvolgens ingegaan op het beschermd dorpsgezicht en de ruimtelijke opgaven Beschermd dorpsgezicht Op 20 januari 1971 is het historische deel van Spaarndam aangewezen tot beschermd dorpsgezicht. Het aangewezen gebied in het gedeelte ten oosten van de Grote Sluis heeft voornamelijk betrekking op de gronden van het Rijnlandhuis en de daarbij behorende gebouwen en de moestuin. In de toelichting bij het aanwijzingsbesluit staat daarover het volgende beschreven. Het huis van Rijnland, waarin vanouds het beheer van het Hoogheemraadschap van Rijnland wordt geregeld, vormt met bijgebouwen en moestuin een complex van historisch belang. Het levert aan de Oostzijde een goede afsluiting op van het beschreven gebied. Het andere, grootste deel van het aangewezen gebied ligt ten westen van de Grote Sluis in het deel van het dorp dat tot de gemeente Haarlem behoort. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

22 Over de manier waarop rekening moet worden gehouden met de status van beschermd dorpsgezicht is in het aanwijzingsbesluit vermeld: Het onderhavige voorstel heeft geenszins tot doel, dat de situatie wordt bevroren. Wel zal de uit de aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht voortvloeiende stedebouwkundige regeling het behoud van de plaatselijke karakteristiek, zoals hierboven omschreven, ook voor de toekomst zo goed mogelijk waarborgen. Dit betekent dat in de vast te stellen bestemmingsplannen daarvoor beschermende regels opgenomen moeten worden Binnenstedelijke vernieuwing In Spaarndam zijn twee locaties die in aanmerking komen voor binnenstedelijke vernieuwing: het woongebied Spaarndam Oost en het gebied tussen onder andere de sporthal en het dorpshuis aan de Ringweg en de supermarkt aan de Lageweg (het centrale deel van Spaarndam). Het woongebied Spaarndam Oost bestaat uit woningbouw uit de jaren 70 van de vorige eeuw en heeft een voor die tijd herkenbare opbouw. Dit is onder meer terug te zien in het stratenpatroon van hofjes. De gemeente verwacht dat binnen de planhorizon van deze structuurvisie, zodra de woonwijk omstreeks vijftig jaar bestaat, vernieuwing van dit woongebied nodig kan zijn. Dit door veranderende woonwensen en stedenbouwkundige concepten voor woongebieden. Bij de vernieuwing van het woongebied is aandacht en ruimte nodig voor een gedifferentieerde woningbouw, (sociale) voorzieningen en een goede verkeersregulering. Het gebied tussen onder andere de sporthal en het dorpshuis aan de Ringweg en de supermarkt aan de Lageweg wordt gezien als het centrale deel van Spaarndam. Het versterken van de centrumfunctie ligt voor de hand. Naast het toevoegen van functies en bebouwing (zie de volgende paragraaf), betekent dit ook het wijzigen van de functies van bestaande bebouwing. Een totale metamorfose van dit gebied is niet per definitie noodzakelijk. Een dergelijke vernieuwing betreft een langdurig traject en sluit de aanwezigheid en het behoud van bestaande structuren en bebouwing, zoals de woonbebouwing langs de Spaarndammerdijk, niet uit Nieuwe centrumontwikkeling In het gebied aan de Lageweg wordt een nieuwe supermarkt gevestigd. Doel is om dit gebied verder te ontwikkelen tot centrum, waarbij detailhandel en appartementen worden toegevoegd. Deze doelstelling is ingegeven vanuit het streven tot behoud van de voorzieningen in de kernen. De huidige voorzieningen aan de Dokter W. Nijestraat zijn naar verwachting onvoldoende toekomstbestendig. Daarbij komt dat de locatie aan de Lageweg, met het oog op de ontwikkeling van woonwijk SpaarneBuiten, centraal ligt. Tot slot betreft het huidige onderkomen van aanwezige supermarkt een tijdelijke oplossing die voor de instandhouding moet worden omgezet tot een volwaardige en definitieve voorziening Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

23 4.1.4 SpaarneBuiten Ten zuidwesten van de kern was tot de eeuwwisseling de scheepswerf Stapel gevestigd. Bedrijfsverplaatsingen maakten het mogelijk om binnen het bestaand bebouwd gebied van Spaarndam een herstructurering tot woningbouw te realiseren. Inmiddels heeft onder goedkeuring van het Provinciaal Bestuur van Noord-Holland een bodemsanering plaatsgevonden. Het gebied SpaarneBuiten biedt ruimte aan ruim 300 woningen. Dit gebied is door de gemeente en provincie bestemd voor woningbouw. De komende jaren krijgt de uitwerking hiervan zijn beslag. Vanwege de ligging aan het water wordt de mogelijkheid tot realisatie van een kleinschalige (jacht)haven meegenomen, bedoeld voor de bewoners van dit gebied. Na realisatie van de woonwijk SpaarneBuiten wordt in Spaarndam geen verdere uitbreiding buiten het bestaand bebouwd gebied voorzien Verkeer en bereikbaarheid Spaarndam is via de Zijkanaal C weg en de IJdijk relatief goed ontsloten voor al het verkeer. De verbinding met nabijgelegen recreatiegebieden is echter niet goed. Op beperkte afstand ligt ten noordoosten van de rijksweg A9 het Westhoffbos, maar een rechtstreekse langzaam verkeerverbinding met dit bos is niet aanwezig. Een dergelijke verbinding is wenselijk. Daarmee kunnen bewoners van Spaarndam dit wandelbos en andere recreatieve functies beter benutten. 4.2 Haarlemmerliede, Penningsveer en Spaarnwoude De drie kernen Haarlemmerliede, Penningsveer en Spaarnwoude zijn kleinschalig van opzet. Zij kenmerken zich door lintbebouwing langs de doorgaande wegen. Haarlemmerliede is de grootste van deze drie kernen. De kwaliteiten van de kernen zijn de ruimte, rust en een goede gemeenschapszin. De balans tussen bedrijvigheid, voorzieningen en woningen zorgt voor levendigheid, die door bewoners wordt gewaardeerd. Het doel is om deze kwaliteiten en de kleinschaligheid te behouden. De gemeente ziet vooralsnog alleen in Penningsveer mogelijkheden voor zeer beperkte uitbreiding buiten het bestaand bebouwd gebied. Nieuwe woningen kunnen alleen worden gerealiseerd door herstructurering of functiewijziging. Verder is er speciale aandacht voor Fort Penningsveer. Hieronder worden beide aspecten besproken Herstructureringslocaties In Penningsveer is, in de hoek van Penningsveer en de Lagedijk, een bedrijf gevestigd dat handelt in spoorbielzen en rijplaten. Indien het bedrijf op eigen initiatief zou verplaatsen, kan deze locatie worden herontwikkeld. Gedacht kan worden aan een functiewijziging van de bedrijfsfunctie naar een gemengde functie met wonen en werken. Woon-/werkwoningen passen in de omgeving en bieden ondernemers de mogelijkheid om een bedrijf aan huis te voeren. Enige vorm van bedrijvigheid in dit gebied is wenselijk, omdat het zorgt voor levendigheid. In dat verband is ook de herinrichting van het gebied met de Jachtwerf Penningsveer en de jachthaven aan de Lagedijk en omgeving wenselijk. Bij eventuele herstructurering van de locatie moet rekening worden gehouden met het nabijgelegen Fort Penningsveer. Hierbij kan worden gedacht aan zichtlijnen op het fort, vanaf de weg. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

24 Verder zijn op dit moment geen concrete locaties voorhanden binnen de kernen Haarlemmerliede, Penningsveer en Spaarnwoude die voor herstructurering in aanmerking komen. Toekomstige ontwikkelingen sluit de gemeente niet uit, mits wordt voldaan aan de voorwaarde dat bestaande ruimtelijke en natuurkwaliteiten blijven of worden versterkt. Herstructurering kan leiden tot de wens om het bestaand bebouwd gebied te harmoniseren, vanwege de bestaande bebouwing en de aansluiting op bebouwing in de omgeving. In Penningsveer, waarin het bestaand bebouwd gebied zich beperkt tot de bestaande bebouwing, kan dit aan de orde zijn wanneer door functiewijziging de ruimtelijke kwaliteit wordt verbeterd. De gemeente sluit daarom harmonisatie van het bestaand bebouwd gebied niet uit. De gemeente hecht eraan dat bij nieuwe ontwikkelingen rekening wordt gehouden met de diversiteit van het woningaanbod. Een goede mix in de verschillende woningtypen is van belang, waarbij aandacht nodig is voor realisatie van voldoende woningen voor jongeren en ouderen Fort Penningsveer Fort Penningsveer maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam. Voor de instandhouding en waardering van het fort is zowel een functionele invulling als de inpassing in het landschap belangrijk. Onder functionele invulling wordt verstaan het gebruik van het fort dat de aantrekkelijkheid vergroot, de instandhouding garandeert en de monumentale waarde behoud. Een maatschappelijke of lichte bedrijfsfunctie past binnen de gewenste invulling en wordt door de gemeente gestimuleerd. Voor de belevingswaarde van het fort is de inpassing in het landschap belangrijk. Het fort ligt nu verscholen achter bestaande bebouwing en groen. Dit doet geen recht aan de oorspronkelijke functie van het fort met een vrij schootsveld, een vrije ruimte om het fort heen. De gemeente wil het zicht op het fort verbeteren. Dat kan door hieraan aandacht te besteden bij ontwikkelingen in de directe omgeving, maar ook door het aanwezige groen anders te structureren door bijvoorbeeld bomen te kappen die het zich belemmeren. 4.3 Halfweg Halfweg is, net als Spaarndam, een grotere woonkern binnen de gemeente. De N200, de spoorverbinding Haarlem Amsterdam en het Zijkanaal F delen het dorp in vieren. Er liggen twee grotere woongebieden ten oosten van het Zijkanaal F, ten noorden en ten zuiden van de provinciale weg en de spoorlijn. In het woongebied ten zuiden van de N200 liggen de meeste voorzieningen. Dit gebied heeft een centrumfunctie. Het gedeelte van het Zijkanaal F waarin woonboten liggen, moet als onderdeel van het bestaand bebouwd gebied worden beschouwd. De locatie moet worden gereguleerd in een bestemmingsplan. Ten westen van het Zijkanaal F en ten zuiden van de provinciale weg ligt het terrein van de voormalige suikerfabriek, nu omgedoopt tot Sugar City. Dit terrein wordt herontwikkeld, waarover verderop in deze paragraaf meer. Ten noorden van de spoorlijn, ligt een klein woongebied in de vorm van een lint. De lintbebouwing staat vooral langs de Houtrakkerweg, de Bauduinlaan en de Spaarndammerweg Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

25 De centrale ligging in de noordvleugel van de Randstad, de nabijheid van groen en recreatie, de kleinschaligheid, het sociale karakter en de goede (onderwijs)voorzieningen zijn belangrijke kwaliteiten. Daarbij komt dat Halfweg de meest stedelijke kern is van de gemeente en er is een sterke band met het naastgelegen tweelingdorp Zwanenburg. De belangrijkste ruimtelijke opgaven zijn binnenstedelijke vernieuwing, ruimte voor onderwijsvoorzieningen, beperking van de overlast van de N200, openbaar vervoer en revitalisering van het bedrijventerrein aan de Haarlemmerstraatweg. Deze worden hieronder behandeld Binnenstedelijke vernieuwingen Halfweg kent verschillende vernieuwingsopgaven. Het gaat om het centrumgebied aan weerszijden van de Oranje Nassaustraat, Sugar City en enkele mogelijke woningbouwlocaties. De vernieuwing van het centrumgebied, in eerste plaats aan de Doctor Schaepmanstraat, maakt culturele en onderwijsfuncties, specifieke centrumfuncties en woningen voor ouderen en starters mogelijk. Lichte vormen van gestapelde bouw worden niet uitgesloten, mits passend in de directe omgeving en binnen de voorwaarden die de door luchthaven Schiphol aan ontwikkelingen worden gesteld. Het terrein van de voormalige suikerfabriek, nu Sugar City, wordt momenteel ontwikkeld. Er komen verschillende bedrijfs-, detailhandels- en vrijetijdsfuncties, waaronder een design factory outlet. Het karakter van het terrein wordt in stand gehouden, bijvoorbeeld door hergebruik van bestaande gebouwen. De transformatie van de voormalige suikersilo s tot kantoor- en bedrijfsruimtes is hiervan een goed voorbeeld. Voor de westelijke punt van Sugar City zijn eventueel mogelijkheden voor woningbouw. Aan de oostkant van Sugar City, in de kom van de Ringvaart en het Zijkanaal F, kan een jachthaven worden gerealiseerd. Milieu- en omgevingsaspecten spelen een grote rol bij ontwikkeling van het fabrieksterrein. In Halfweg komen op korte, of langere termijn de volgende locaties in aanmerking voor ontwikkeling tot woningbouw: 1. Het Sectorpark De locatie van de gemeentewerf ligt binnen bestaand bebouwd gebied en biedt mogelijkheden voor grondgebonden woningbouw, waarbij rekening moet worden gehouden met de nabijgelegen spoorlijn. 2. Gebied tussen de Houtrakkerweg en de Burgemeester Michielsenweg Hier is momenteel onder andere een bedrijf in aanhangwagens gevestigd. Deze locatie en omgeving valt binnen bestaand bebouwd gebied en komt in aanmerking voor functieverandering tot grondgebonden woningbouw bij vertrek van het huidige bedrijf. Daarnaast biedt dit gebied de mogelijkheid voor een nieuwe verbinding tussen de Houtrakkerweg en de Wethouder van Essenweg. 3. Locatie aan de Osdorperweg Dit gebied werd gebruikt door tuinbouwbedrijven. Deze functie is hier al lang niet meer exploitabel. Ondanks dat de betreffende locatie buiten bestaand bebouwd gebied ligt, ziet de gemeente op termijn vanwege de reeds aanwezige bebouwing en de aansluiting op de kern van Halfweg mogelijkheden voor de ontwikkeling tot woningbouw. Als er in dit kleine gebied geen andere ruimtelijke en financieel realistische mogelijkheden zijn, dan wil de gemeente het gebied binnen bebouwd gebied te brengen en geschikt maken voor woningbouw. Ontwikkeling van deze locatie vindt plaats met respect voor de overgangszone tussen dorp en land (rood en groen). Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

26 4.3.2 Onderwijsvoorzieningen Halfweg heeft in 2012 drie basisscholen. Een landelijke tendens is krimp van het leerlingenaantal en dit gebeurt ook in Halfweg. Circa veertig procent van de leerlingen hier is afkomstig uit Amsterdam. Ervan uitgaande dat de landelijke tendensen ook voor Amsterdam opgaan, dan heeft dit gevolgen voor de bezetting van de basisscholen in Halfweg. Verwacht wordt dat de basisscholen in Halfweg de komende jaren de grens van de opheffingsnorm gaan bereiken. Dat kan vergaande consequenties hebben voor het onderwijsaanbod in Halfweg. Een oplossing voor deze problematiek kan mogelijk worden gevonden in de realisatie van een centraal onderwijspunt in Halfweg. De gemeente wenst hiervoor fysiek ruimte te reserveren en mee te werken aan een dergelijke ontwikkeling. Doel hiervan is het op niveau houden van het onderwijsaanbod in Halfweg. Bij de herstructurering aan de Doctor Schaepmanstraat (zie voorgaande subparagraaf) wordt hieraan aandacht besteed. Primair wordt gericht op een locatie in de kern Halfweg. Hierbij wordt aandacht besteedt aan een veilige verkeerssituatie en voldoende parkeervoorzieningen voor het brengen en ophalen van leerlingen. Deze aandachtspunten dragen bij aan een goede en duurzame oplossing en hebben daarnaast tot doel om eventuele overlast zoveel als mogelijk te beperken N200 De provinciale weg N200, in het verlengde van de rijksweg A200 en doorlopend tot in Amsterdam, splijt Halfweg in tweeën. De drukke weg heeft daardoor een groot negatief effect op de ruimtelijke en functionele samenhang van het dorp. Er zijn verschillende opties om de overlast die door de N200 wordt veroorzaakt, terug te dringen. De strategische visie sprak al over een ondertunneling. Andere opties zijn omleggen van de weg om Halfweg heen of het terugbrengen van de drukke weg tot dreef, een brede laanstructuur met twee keer één rijstrook en een lagere maximumsnelheid. De verschillende opties blijven binnen deze structuurvisie ruimtelijk inpasbaar. Tegelijk met het aanpakken van de overlast zoals veroorzaakt door de N200 zijn er mogelijkheden voor het verbeteren van de uitstraling van het Doctor Baumannplein. Deze verbetering is mogelijk door het gebied meer een de functie van dorpsplein te geven, ook voor wat betreft inrichting, en aandacht te besteden aan de omliggende en nabijgelegen historische gebouwen en bouwwerken Knooppunt openbaar vervoer Met de komst van station Halfweg Zwanenburg, aan de doorgaande spoorverbinding Haarlem Amsterdam, is Halfweg uitstekend bereikbaar per openbaar vervoer. Dat geldt in verschillende opzichten. Het station biedt toegang tot het evenemententerrein in De Houtrak, Sugar City en via De Batterij (Spaarnwouderveen) het groengebied. Het doel is om deze bereikbaarheid maximaal te benutten. Daarom is de gemeente voorstander van de realisatie van een langzaamverkeersroute in de lijn van De Houtrak Station Sugar City Zwanenburg. Het deel van de verbinding tussen station en het evenemententerrein in De Houtrak kan worden uitgevoerd als voetgangerscorridor, waardoor het terrein goed bereikbaar wordt en eventuele overlast door het evenementenpubliek beter beheersbaar en beperkt is. De verbinding via Sugar City en richting Zwanenburg passeert de Ringvaart door middel van een brug voor langzaamverkeer Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

27 De gemeente is positief over ontwikkelingen in de omgeving van het station die de functie als knooppunt openbaar vervoer ondersteunen. Hierbij wordt afgewogen wat de bijdrage is aan de functie als knooppunt en omgekeerd aan de omliggende functies die door het station worden ondersteund Revitalisering bedrijvigheid Haarlemmerstraatweg De bedrijvigheid aan de Haarlemmerstraatweg, ten oosten van het Rottepolderplein, bestaat al jaren. Om de levendigheid en uitstraling van dit bedrijventerrein te behouden, is op termijn revitalisering noodzakelijk. De gemeente verwacht niet dat deze noodzaak zich op korte termijn voordoet, maar houdt er rekening mee dat binnen de planhorizon van deze structuurvisie (2035) revitalisering aan de orde komt. Omdat dit een lange termijn-visie betreft, zijn er geen concrete handvatten voor de revitalisering van toepassing. Zodra dit aan de orde is, wordt naar de dan geldende milieuregels en economische richtlijnen bezien op welke wijze de revitalisering wordt ingestoken. Het ligt voor de hand om aan te sluiten op de omliggende functies zoals de rijkswegen en de luchthaven Schiphol die vanwege de geluidsproductie (achtergrondlawaai) de mogelijkheden voor geluidproducerende bedrijvigheid niet in de weg lijken te staan. 4.4 Buitengebied Houtrakpolder De Houtrakpolder wordt bedreigd door de plannen voor uitbreiding van de Amsterdamse Haven. Als die uitbreiding door gaat, komt er een einde aan de Houtrakpolder als groen buitengebied. Dat straalt uit naar de omgeving, zoals het dorp Spaarndam, en heeft effect op het karakter van de hele gemeente en op de regionale functie die het groengebied vervult als metropolitaan landschapspark. Daarom richt de gemeente zich op het behoud en de recreatieve en natuurlijke ontwikkeling van de Houtrakpolder. In de Houtrakpolder, waarin het Noorderbos en Westhoffbos liggen, is ruimte voor verschillende vormen van recreatieve activiteiten. Wat betreft schaal en omvang moeten ze aansluiten op de mate van bereikbaarheid en passen in de maat van het omringende landschap. Het Noorderbos krijgt de ruimte om zich natuurlijk te ontwikkelen. Het Westhoffbos ligt goed ontsloten aan de Zijkanaal C weg. Hier is sprake van recreatieve functies waarvan de aantrekkingskracht terugloopt. Het Westhoffbos biedt mogelijkheden om deze recreatieve functies te intensiveren c.q. te verbeteren. Recreatieve functies in dit bos kunnen doorlopen in de Houtrakpolder, met instandhouding van het open landschap. Initiatieven om het recreatieve gebruik van de in het Westhoffbos gelegen wieler-/skeelerbaan te intensiveren zijn in ontwikkeling. Een en ander sluit aan op het beleid om intensieve functies langs de randen, nabij ontsluiting en parkeren vorm te geven. Voorwaarde hiervoor is dat een goede verkeersafwikkeling wordt gegarandeerd en de parkeerbehoefte binnen het gebied en nabij de hoofdontsluiting wordt opgelost. Het Pontplein en de directe omgeving lenen zich voor intensieve vormen van (verblijfs)recreatie, gericht op de relatie met het water als economische en recreatieve factor. De ligging aan het Noordzeekanaal, de goede verkeersontsluiting en de aanwezige fysieke ruimte maken van deze locatie een potentieel interessante locatie voor een dergelijke ontwikkeling. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

28 In het oostelijk deel van de Houtrakpolder zijn ontwikkelingen gaande voor een natuur- en recreatiegebied. Dit gebied moet een natuurlijke grens worden tussen het Westelijke Havengebied van Amsterdam en de groene bufferzone in deze gemeente. De ontwikkeling, het groene schip genaamd, is een groot grondlichaam in de vorm van een schip. Het groene schip krijgt een recreatiefunctie en vormt een fysieke afscheiding naar het havengebied. De industriële activiteiten in het havengebied worden zo aan het oog onttrokken. In het overig deel van de polder is ruimte voor extensieve recreatie De Houtrak De Houtrak is een gebied waar verschillende vormen van recreatief gebruik bij elkaar komen. Voor bewoners van de gemeente is het in de eerste plaats een recreatief uitloopgebied voor dagelijks gebruik. Daarnaast heeft het gebied ook een regionale recreatieve functie. Het gebruik door deze groep moet worden gereguleerd. Dit kan worden bereikt door verbetering van de bereikbaarheid en de parkeermogelijkheden. Het oostelijk deel is ingericht op het gebruik voor grote evenementen. Met het oog op het nieuwe station Halfweg en de locatie van het evenemententerrein is het wenselijk hiertussen een herkenbare directe verbinding te creëren voor voetgangers. Een dergelijke verbinding kan een combinatie vormen met een zichtlijn in het verlengde van de Bauduinlaan (richting Ruigoord). Gekoppeld aan deze verbindingen kunnen kunstuitingen of een kunstpark worden gefaciliteerd. Naast het evenemententerrein ligt een camping. Deze camping wordt momenteel opnieuw ingericht. Er wordt meer vaste bebouwing gerealiseerd. De camping in De Houtrak kan daarmee een rol spelen bij recreatieve ontwikkelingen in het gebied, in alle jaargetijden. Het gebruik van De Houtrak voor (recreatieve) winteractiviteiten is beperkt en hiervoor zijn meer mogelijkheden. Zo kan worden gedacht aan gebruik van het gebied voor schaatsen en georganiseerde schaatstochten. De gemeente stimuleert deze en andere winteractiviteiten. In het Zijkanaal F liggen woonboten. Daardoor maakt het gebied deel uit van het bestaand bebouwd gebied van de kern Halfweg Inlaag- en Vereenigde Binnenpolder Dit open veenweidenlandschap kent voornamelijk een agrarische invulling en is ongeschikt voor intensieve vormen van recreatie. Het gebied is door fiets- en wandelpaden wel bereikbaar voor extensieve vormen van recreatie. Doorgaand (recreatie-)verkeer is hier ongewenst. De Inlaag- en Vereenigde Binnenpolder betreft een veenpolder. In deze polder vormt bodemdaling een belangrijk aandachtspunt. De gemeente staat, samen met het Hoogheemraadschap van Rijnland, open voor initiatieven om de bodemdaling tegen te gaan. Het open karakter van het landschap wordt onderbroken door groen rond bedrijfsgebouwen, zogenaamde nutsbeplantingen. Dit groen heeft een afschermende werking. Daarnaast wordt het nutsgroen gebruikt in de sturing van zichtlijnen op verstoringen in het landschap, zoals de rijksweg A Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

29 4.4.4 Oevergebied Mooie Nel en De Liede Het oevergebied langs de Mooie Nel en De Liede strekt zich uit tussen Spaarndam en Haarlemmerliede. In dit gebied spelen verschillende ruimtelijke opgaven. Het betreft de relatie tussen water en land, de woonboten gelegen aan De Laars, de jachthaven bij Penningsveer en de botenhelling tussen Penningsveer en Haarlemmerliede. De relatie tussen water en land is over het algemeen vrij beperkt. De oevers zijn grotendeels niet of nauwelijks toegankelijk en bieden weinig mogelijkheden voor recreatief gebruik. Een kwalitatieve en kwantitatieve uitbreiding van bestaande en nieuwe recreatieve mogelijkheden is wenselijk. Voorwaarde is dat de aanwezige landschappelijke en natuurlijke waarden niet worden aangetast. Net ten noorden van Penningsveer ligt een gebied waarin de oevers beperkt worden gebruikt. Hier liggen kansen voor verbetering van de mogelijkheden voor oeverrecreatie met een beperkte verkeersaantrekkende werking en waarbij eenvoudig kan worden voorzien in de parkeerbehoefte. Daar waar de gronden langs het water in particulier bezit is, zijn de mogelijkheden voor recreatieve voorzieningen beperkt. De gemeente is afhankelijk van particuliere initiatieven. Initiatieven om het recreatieve gebruik van de oevers aan de Mooie Nel nabij De Laars te verbeteren, worden ontwikkeld. Deze initiatieven sluiten aan op het beleid om de recreatieve mogelijkheden van de oevers beter te benutten. Voorwaarde voor de medewerking aan dergelijke initiatieven zijn dat het gevoel voor rust en ruimte niet verloren gaat en dat een goede verkeersafwikkeling wordt gegarandeerd. Dat vraagt aandacht voor de verkeerskundige ontsluiting via de Lagedijk en een oplossing voor het parkeren. In het gebied De Laars, zo genoemd vanwege de vorm van een deels in de Mooie Nel gelegen oeverstrook, ligt een aantal woonschepen. De bestaande situatie is ontstaan door jarenlange wildgroei. Om de situatie planologisch te regelen wordt een nieuw bestemmingsplan opgesteld op initiatief van de grondeigenaar. De gemeente is voorstander om de regulering in een bestemmingsplan op te nemen. Voor het gebied De Laars zijn plannen ontwikkeld voor een goede beheersing van het gebied. De wens van de gemeente is om meer openheid te creëren, waardoor het water vanaf de Lagedijk beter kan worden beleefd. Tussen Haarlemmerliede en Penningsveer ligt een boothelling die door dagrecreanten wordt gebruikt om boten te water te laten. Het betreft geen havenfunctie. De boothelling wordt bij goed weer intensief gebruikt. Er zijn echter te weinig parkeervoorzieningen beschikbaar voor auto s met aanhangwagens. Hierdoor kan de aanwezige helling niet optimaal worden benut. Om de boothelling beter te kunnen gebruiken, staat de gemeente positief tegenover de aanleg van meer parkeervoorzieningen in de omgeving. Deze zullen zorgvuldig landschappelijk ingepast moeten worden. De parkeervoorziening mag niet of nauwelijks opvallen in het landschap (door inrichting en verhardingsmateriaal) wanneer zij niet wordt gebruikt. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

30 5. Uitvoeringsstrategie 5.1 Ruimtelijke ontwikkelingsstrategie Met deze uitvoeringsparagraaf wordt vastgelegd hoe de visiepunten en ambities binnen de planperiode van deze structuurvisie worden gerealiseerd. De mogelijkheden waarover de gemeente beschikt vragen om een heldere visie op de totstandkoming van de ambities. De ruimtelijke ontwikkelingsstrategie is resultaatgericht: zij geeft aan welke rol de gemeente binnen de verschillende ontwikkelingen kan vervullen en is tegelijk een directe uitnodiging aan marktpartijen en organisaties om mee te werken aan en te investeren in een toekomstbestendige gemeente. 5.2 Grondbeleid De gemeente zet in op ontwikkeling, regievoering en samenwerking. Publieke en private belangen moeten bij elkaar worden gebracht in een transparant proces. De rol van de gemeente verschilt per ontwikkeling: 1. Actief grondbeleid 2. Samenwerking 3. Facilitair grondbeleid De positie en rol wordt per project door de gemeente, al dan niet in overleg met andere overheden of marktpartijen, bepaald. Binnen de verschillende rollen is het altijd zinvol om te onderzoeken of aanspraak kan worden gemaakt op subsidies of fondsen van andere overheden en organisaties. 1. Actief grondbeleid Dit is het klassieke model waarin de gemeente actieve grondpolitiek voert. De gemeente koopt grond om deze vervolgens zelf te ontwikkelen. De afwegingen om grond aan te kopen worden gemaakt op basis van financiële en ruimtelijke redenen. Daarnaast wordt een inschatting gemaakt van de markt en de daarmee samenhangende opbrengsten en risico s. Naast de aankoop van (bestaand) aanbod van grond, kan de gemeente gebruik maken van de Wet Voorkeursrecht Gemeenten (WVG). De gemeente kan op een bepaald gebied WVG vestigen zodat zij het recht van eerste koop krijgt. Als de grondeigenaar van plan is de grond te vervreemden (bijvoorbeeld verkopen), moet de grond eerst aan de gemeente worden aangeboden. Voorbeelden van projecten waarin de gemeente actief grondbeleid voert zijn de winkelpanden aan de Dr. W. Nijestraat in Spaarndam en het Sectorpark in Halfweg. Op beide locaties is de gemeente grondeigenaar en wordt gezocht naar mogelijkheden om de locaties tot ontwikkeling te brengen. Na ontwikkeling zijn er verschillende mogelijkheden voor de uitgifte van gronden door de gemeente aan particulieren, organisaties of marktpartijen, zoals verkopen of uitgeven in erfpacht Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

31 2. Samenwerking Ontwikkelingen kunnen samen met (semi)publieke partijen en marktpartijen worden opgepakt, bijvoorbeeld omdat verschillende partijen grond hebben. In een samenwerkingsconstructie wordt vervolgens een locatie of gebied ontwikkeld. Hiervoor zijn goede afspraken met de betrokken partijen nodig, zoals over de wederzijdse rechten en plichten en de manier waarop kosten en opbrengsten worden verdeeld. Soms kan een aparte rechtspersoon nodig zijn, waarin de betrokken partijen aandelen hebben. Voorbeelden van samenwerking zijn publiek private samenwerking, publiek publieke samenwerking (zogeheten PPS-constructies) en het bouwclaimmodel. In het bouwclaimmodel heeft een marktpartij op grond van bestaande afspraken het recht om op de betreffende locatie een project tot stand te brengen, in samenwerking met de gemeente. De ontwikkeling van bedrijventerrein Polanenpark is een voorbeeld van een project dat door samenwerking, zowel met publieke als private partijen, tot stand wordt gebracht. Samenwerking kan ook tot uitdrukking komen in het gezamenlijk oppakken van (beleids)opgaven, bijvoorbeeld samen met het Recreatieschap, Staatsbosbeheer of het Hoogheemraadschap. 3. Facilitair grondbeleid Facilitair grondbeleid betekent dat de overheid een initiatief van een marktpartij om een gebied of locatie te ontwikkelen, ondersteunt. De gemeente staat dan positief tegenover deze ontwikkeling. Het faciliteren houdt onder andere in dat de gemeente meewerkt aan een eventueel noodzakelijke wijziging van het bestemmingsplan of een heel nieuw bestemmingsplan opstelt. Bij facilitair grondbeleid is het van belang dat er tussen de gemeente en de initiatiefnemer goede afspraken worden gemaakt, waarbij voor de gemeente met name het kostenverhaal een belangrijk punt is. De Wet ruimtelijke ordening biedt de gemeente verschillende mogelijkheden om ervoor te zorgen dat de kosten die zij maakt voor de medewerking aan een initiatief (zoals plankosten of de aanleg van openbaar gebied), worden verhaald op de initiatiefnemer: 1. De anterieure overeenkomst: voorafgaand aan de ontwikkelingen sluiten de gemeente en initiatiefnemer een overeenkomst waarin onder andere afspraken zijn gemaakt over de verrekening van de kosten die de gemeente moet, of heeft moeten maken voor de ontwikkeling. 2. Het exploitatieplan: gekoppeld aan het bestemmingsplan stelt de gemeente een exploitatieplan op waarin in beeld wordt gebracht welke exploitatiebijdrage de initiatiefnemer moet voldoen aan de gemeente voor de door de gemeente gemaakte, of te maken kosten. In het Besluit ruimtelijke ordening is opgenomen welke kosten dit mag betreffen (de kostensoortenlijst). 3. De posterieure overeenkomst: nadat een exploitatieplan is opgesteld kan de gemeente in een overeenkomst alsnog afspraken maken met de initiatiefnemer. Die mogen echter geen zaken betreffen die al in het exploitatieplan zijn opgenomen. De gemeente stelt zich op het standpunt dat facilitair grondbeleid wordt gevoerd, indien het kostenverhaal in principe wordt geregeld in een anterieure overeenkomst. Dit schept voor de betrokken partijen duidelijkheid over de gemaakte afspraken en de financiële gevolgen hiervan. De herontwikkeling van de voormalige suikerfabriek, Sugar City, en de realisatie van de woonwijk SpaarneBuiten zijn voorbeelden van facilitaire ontwikkelingen. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

32 5.3 Kostenverhaal De Wet ruimtelijke ordening geeft het belang aan van de structuurvisie in relatie tot het verhalen van kosten op een initiatiefnemer. Dat heeft betrekking op twee aspecten: 1. Bijdrage aan ruimtelijke ontwikkelingen; 2. Bovenplanse kosten. 1. Bijdrage aan ruimtelijke ontwikkelingen De bijdrage aan ruimtelijke ontwikkelingen kan alleen tussen de gemeente en de grondeigenaar overeengekomen worden. De instrumenten die hiervoor beschikbaar zijn, de anterieure overeenkomst, het exploitatieplan en de posterieure overeenkomst, zijn hiervoor beschreven. De bijdrage die wordt gevraagd, moet redelijk zijn. Daar staat tegenover dat de gevraagde bijdrage ook van toepassing kan zijn op ontwikkelingen in een ander plangebied, mits een relatie bestaat met de betreffende ontwikkeling. Maatschappelijke functies kunnen er ook onder vallen en direct profijt van de ruimtelijke ontwikkeling is geen vereiste. 2. Bovenplanse kosten Bij bovenplanse kosten gaat het om bovenplanse verevening. Dit betekent dat winstgevende locaties bijdragen aan de onrendabele top van andere locaties. Voorbeelden hiervan zijn de winsten uit een woningbouwlocatie die (deels) kunnen worden ingezet voor de realisatie van een nieuwe weg elders. Bovenplanse kosten kunnen worden meegenomen als bijdrage in een fonds, zoals een Fonds Bovenwijkse Voorzieningen. De gemeente is voornemens om gebruik te maken van de mogelijkheden die de wet biedt door het opzetten van een Fonds Bovenwijkse Voorzieningen. Hiertoe wordt beleid opgesteld waarin wordt bepaald welke ontwikkelingen moeten bijdragen in het fonds en wat de hoogte van deze bijdrage is. Van belang voor het instellen van een dergelijk fonds is dat de ontwikkelingen die worden bekostigd vanuit het fonds, zijn opgenomen in de structuurvisie. De gemeente zet het fonds hoofdzakelijk in voor het terugdringen van overlast binnen de gemeente, bijvoorbeeld door de N200 in Halfweg. 5.4 Blijvend actueel en dynamisch kader De structuurvisie is de ruimtelijke beleidsvisie voor de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude tot Deze visie is bepaald door de huidige samenleving, met de kennis en ervaring van dit moment. Dat neemt niet weg dat altijd moet worden bekeken of koerswijzigingen nodig zijn. De uitvoering van de visie is een dynamisch proces, onder andere door een veranderende samenleving, ontwikkelingen in wetgeving en processen en wijzigingen in de samenstelling van het gemeentebestuur. Daarom is het belangrijk dat de structuurvisie een actueel document is. Het kan wenselijk zijn om de structuurvisie (periodiek) bij te stellen. Daarom wordt de structuurvisie elke vier jaar geëvalueerd en, indien nodig, bijgesteld. De aanvang van iedere nieuwe raadsperiode vormt dat toetsmoment, waarop wordt bezien of de inhoud van de structuurvisie aanpassing behoeft of niet. Op deze manier blijft de structuurvisie een actueel en dynamisch kader Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

33 Deel 2 Totstandkoming en achtergronden Deel 2 van deze structuurvisie beschrijft de totstandkoming van de visie en relevante achtergronden. Deel 2 begint met een beschrijving van de maatschappelijke betrokkenheid bij de totstandkoming van de visie, het participatieproces. Hoofdstuk 7 beschrijft de ruimtelijke hoofdstructuur en de demografie van de gemeente. Hoofdstuk 8 bevat de beleidskaders waarbinnen de visie tot stand is gekomen. Dit betreft rijks-, provinciaal en regionaal beleid, maar ook het beleid van buurgemeenten en uiteraard de relevante gemeentelijke beleidsstukken. 6. Maatschappelijke betrokkenheid Het gemeentebestuur achtte het van groot belang om de structuurvisie in een open participatieproces met alle betrokkenen tot stand te laten komen. Een gedegen participatieproces is essentieel voor zowel het draagvlak als de kwaliteit van de toekomstvisie. Een visie kán de gemeente ook niet alleen realiseren, het is een gezamenlijk product van bewoners, bedrijven, organisaties en overheden. De strategische visie bepaalt eveneens in het algemeen dat de gemeente haar inwoners, dorpsraden en vertegenwoordigers van instellingen proactief bij de beleidsontwikkeling over belangrijke vraagstukken betrekt. Het opstellen van een structuurvisie is bij uitstek een dergelijk belangrijk maatschappelijk vraagstuk. De insteek van de participatie en communicatie was te komen tot een efficiënt proces waarbij een zo optimaal mogelijk aantal belanghebbenden betrokken wordt. De kaders voor het proces zijn als volgt geformuleerd: De openheid van het proces staat centraal. Bewoners en belanghebbenden krijgen voldoende informatie om mee te praten en te denken over belangrijke punten. De besluitvorming blijft overigens volledig bij de gemeenteraad. De inzet van communicatie en participatie beoogt ook om actief verbindingen te leggen tussen de bewoners en andere doelgroepen onderling. De gemeente zet ook digitale middelen in als twitter en internet met interactieve toepassingen. Het participatieproces moet aansluiten bij de interesses van de deelnemers. De haalbaarheid van de uitkomsten staat centraal. Dilemma s worden gedeeld. Een klankbordgroep met vertegenwoordigers van de dorpsraden en dorpsvereniging kijkt mee en bewaakt het proces. De gemeente is in diverse bijeenkomsten zowel op gemeentelijk niveau als bijeenkomsten per kern de dialoog aan gegaan met de inwoners, dorpsraden en vereniging en instellingen binnen de gemeente. Hierbij stond centraal dat de meeste informatie over de gemeente bij haar gebruikers ligt. Naast genoemde bijeenkomsten is door de gemeente een website opgericht, social media gebruikt, een informatieve film gemaakt, een folder opgesteld en artikelen in de gemeentekrant gepubliceerd. Dit alles om haar inwoners te bereiken. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

34 In bijlage X bij deze structuurvisie zijn overzichten opgenomen van de uitkomsten van de verschillende participatiebijeenkomsten. Alle ook soms tegenstrijdige uitkomsten zijn zorgvuldig meegenomen in de afwegingen die ten grondslag liggen aan de structuurvisie. In sommige gevallen zijn uitkomsten direct terug te zien in de visie. In andere gevallen is het zo dat punten wel zijn meegenomen in de overwegingen, maar niet hebben geleid tot concrete onderdelen van de structuurvisie. Met name het schaalniveau van de structuurvisie als beleidsdocument op ruimtelijke hoofdlijnen speelt hierbij een belangrijke rol Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

35 7. De gemeente 7.1 Ruimtelijke hoofdstructuur Ligging en begrenzing De gemeente Haarlemmerliede ligt midden in de Randstad. Het betreft een groene plattelandsgemeente binnen een sterk verstedelijkte regio. De gemeente ligt vrijwel geheel in de bufferzone tussen Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Velsen en Zaanstad. Hiermee is sprake van een strategische positie binnen de regio. De gemeente wordt aan de noordzijde begrensd door het Noordzeekanaal, met ten noorden daarvan de gemeente Zaanstad. Aan de oostzijde ligt de gemeente Amsterdam. De Machineweg vormt de grens met het westelijk havengebied van Amsterdam. De zuidgrens volgt de Ringvaart. Aan de andere zijde van de Ringvaart ligt de gemeente Haarlemmermeer. In Haarlemmermeer ligt de (inter)nationale luchthaven Schiphol, met de Zwanenburgbaan die op circa twee kilometer afstand van Haarlemmerliede en Spaarnwoude ligt. De westelijke gemeentegrens wordt gevormd door de Liede, een zijrivier van het Spaarne, het Zijkanaal C en de Mooie Nel. Dit betreft een meer in de doorgaande watergang de Liede. Ten westen van het water liggen de gemeenten Haarlem en Velsen Kernen en buitengebied De gemeente heeft drie kernen: - Halfweg - Spaarndam - Haarlemmerliede / Penningsveer / Spaarnwoude De kernen liggen hoofdzakelijk langs de rand van het groene buitengebied, met uitzondering van Spaarnwoude. De kernen van de gemeente zijn sterk verbonden met kernen uit naastgelegen gemeenten. Zo vormt Halfweg samen met tweelingdorp Zwanenburg (gemeente Haarlemmermeer) één voorzieningengebied. Het sportverenigingsleven is voor een groot deel in Zwanenburg, het culturele leven speelt zich voornamelijk in Halfweg af. De tweelingdorpen hebben samen een dorpsraad, hetgeen de verwevenheid tussen beide kernen benadrukt. Aan de westzijde vormen de kernen Spaarndam, Haarlemmerliede, Penningsveer en het buurtschap Spaarnwoude een band met Spaarndam-West, dat de tot gemeente Haarlem behoort. Over en weer wordt gebruikt gemaakt van diverse voorzieningen en ook Spaarndam en Spaarndam-West hebben samen een dorpsraad. Het groene gebied wordt gevormd door de deelgebieden Houtrakpolder, De Houtrak, Inlaagen Vereenigde Binnenpolder en het oevergebied van de Liede en de Mooie Nel. Het groene gebied staat symbool voor de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude, de groene buffer. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

36 7.2.3 Bedrijvigheid en voorzieningen De bedrijvigheid concentreert zich vooral in de zone ten zuiden van de rijksweg A200. Naast de bestaande bedrijven wordt hier het nieuwe bedrijventerrein Polanenpark ontwikkeld. In dit gebied ligt ook de oude suikerfabriek van CSM, de eerste suikerfabriek in Nederland. Dit terrein heet nu Sugar City en wordt ingevuld met (commerciële) voorzieningen. De industriële uitstraling van deze locatie wordt waar mogelijk behouden en krijgt een nieuwe invulling. Het voorzieningenniveau verschilt per kern. Zoals vermeld vormt Halfweg één voorzieningengebied met het dorp Zwanenburg. Halfweg heeft meerdere voorzieningen, zoals kerken, scholen, enkele winkels, een café, een huisarts, een gezondheidscentrum en een museum. Verder is er een bloeiende jeugdvereniging en liggen het politiebureau, de brandweerkazerne en het gemeentehuis in Halfweg. Spaarndam vormt een voorzieningengebied met Haarlemmerliede, Spaarnwoude en Spaarndam-West. Spaarndam heeft diverse voorzieningen, zoals een dorpscentrum, een bibliotheek, een school, medische voorzieningen (huisarts, tandarts, fysiotherapeut), winkels voor dagelijkse boodschappen en accommodaties voor sport en spel. Het winkelcentrum van Spaarndam staat voor een herstructureringsopgave. Haarlemmerliede heeft een eigen school, een kerk met ontmoetingscentrum en een dorpsvereniging. Het buurtschap Penningsveer heeft twee jachthavens met enkele horecagelegenheden. Binnen de gemeente liggen twee forten die vroeger deel uitmaakten van de Stelling van Amsterdam. Fort Penningsveer is in gebruik voor opvang van (probleem)jongeren. In Fort Liebrug (nabij de brug van de rijksweg A200 over De Liede) zijn bedrijven gevestigd Infrastructuur De gemeente wordt doorsneden door twee rijkswegen, de A9 en A200. Het knooppunt van beide snelwegen, het Rottepolderplein, ligt ook grotendeels in de gemeente. Parallel aan de A200 ligt de spoorlijn Haarlem Amsterdam. Een deel van het Noordzeekanaal, de noordelijke grens van de gemeente, maakt ook onderdeel uit van het gemeentelijk grondgebied. Binnen de gemeente is ook sprake van belangrijke infrastructuur voor nutsvoorzieningen. Parallel aan de A9 wordt de gemeente van noord naar zuid doorsneden door een leidingtracé (met onder andere een hogedrukgasleiding) en een bovengrondse hoogspanningsleiding. Voor het overige is de infrastructuur binnen de gemeente hoofdzakelijk van lokaal belang. Kaartbeeld: ruimtelijke hoofdstructuur gemeente HenS Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

37 7.2 Demografie Bevolking De gemeente heeft inwoners (1 april 2011en is daarmee een van de kleinere gemeenten van Nederland. Het grondoppervlak is in verhouding tot het inwoneraantal met circa hectare vrij groot. De bevolkingsopbouw wijkt licht af van het landelijk gemiddelde. De leeftijdsgroep 0 tot en met 19 is, in verhouding tot het landelijk gemiddelde en in vergelijking met de andere leeftijdsgroepen, relatief groot (CBS, 2011). Voor de andere leeftijdsgroepen sluit de gemeentelijke bevolkingsopbouw redelijk aan op het landelijk gemiddelde. De leeftijdsgroep 40 tot en met 64 jaar is het grootst. Op basis van deze gegevens kan worden geconcludeerd dat de ontgroening en vergrijzing, een relatieve afname van jongeren en een relatieve toename van ouderen, zich in een lager tempo maar uiteindelijk ook in de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude zal manifesteren. De landelijke trend van bevolkingskrimp wordt in de prognoses van het CBS tevens voor deze gemeente verwacht, zij het in beperkte omvang. In 2009 werd voor 2040 een inwoneraantal verwacht van inwoners. In vergelijking met het huidige inwoneraantal betekent dit een vermindering van 185 inwoners of uitgedrukt in procenten ruim 3 % Woningen en huishoudens Het aantal woningen in de gemeente bedraagt woningen (CBS, 12 april 2011). Ongeveer 65 % van de woningen is eigen woningbezit. Door veranderende leefvormen neemt het gemiddeld aantal personen per huishouden af. Landelijk bestaat een huishouden gemiddeld uit 2,2 personen, in Haarlemmerliede en Spaarnwoude ligt dit gemiddelde op 2,5 personen. De afname van de gemiddelde grootte per huishouden wordt deels veroorzaakt door gezinsverdunning. Het aantal alleenstaanden neemt toe ten koste van het aantal gezinnen met kinderen. Deze trend is ook in deze gemeente zichtbaar. De gemeente kent verschillende doelstellingen die leiden tot de conclusie dat de toevoeging van woningen aan het gemeentelijk woningbestand noodzakelijk is: 1. De gemeente wil minimaal het huidige inwoneraantal handhaven. Door de afname van het gemiddeld aantal personen per huishouden betekent dit dat meer woningen nodig zijn om het huidige inwoneraantal vast te houden. 2. De gemeente bouwt in de eerste plaats voor haar eigen inwoners. Zo moet worden voorkomen dat inwoners genoodzaakt zijn een woning ergens anders te zoeken, buiten de gemeentegrenzen. Dat betekent dat mogelijkheden moeten worden geboden voor inwoners met een zelfstandige woonwens, bijvoorbeeld inwoners die een thuiswonende situatie verlaten (starters). 3. De gemeente wil de woningvoorraad afstemmen op ontwikkelingen die zorgen voor bedrijvigheid en werkgelegenheid, zoals de realisatie van het bedrijventerrein Polanenpark en de herstructurering van Sugar City. 4. Vraagstukken als verrommeling en verpaupering binnen bestaand bebouwd gebied vragen om mogelijkheden voor transformatie en functiewijziging. Deze vraagstukken zorgen niet zozeer voor een volkshuisvestelijke vraag naar de realisatie van woningbouw, maar meer voor een vraag voor verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

38 8. Beleidskaders 8.1 Inleiding Bij het bepalen van de ruimtelijke beleidsvisie op de gemeente is het relevant om het beleid van andere overheden en het eigen gemeentelijk beleid in beeld te brengen. Deze beleidskaders geven richting aan de structuurvisie. Het beleid van hogere overheden Rijk en provincie is reeds lange tijd onderdeel van het bestaansrecht van de gemeente. Het bufferzonebeleid vormt hiervan het belangrijkste voorbeeld. In dit hoofdstuk zijn de relevante beleidskaders van andere overheden alsmede het eigen gemeentelijk beleid beschreven. De structuurvisie borduurt voor het overgrote deel voort op deze beleidsstukken. Het zal duidelijk zijn dat de gemeente de mogelijke uitbreiding van de Amsterdamse haven op het gemeentelijk grondgebied, zoals opgenomen in de provinciale en de Amsterdamse structuurvisie, onder geen beding zal accepteren. Voor dit onderwerp wordt verwezen naar de gemeentelijke visie zoals verwoord onder paragraaf De groene buffer. 8.2 Rijksbeleid Ontwerp Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (juni 2011) Formeel zijn de Nota Ruimte en de AMvB Ruimte nog in werking. Deze worden echter vervangen door de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte en het Kabinet anticipeert hierop door onderdelen niet meer uit te voeren, waaronder het bufferzone beleid. Daarom is bij het opstellen van deze structuurvisie vooruitgelopen op de ontwerp Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte. De ontwerp Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte streeft naar een Nederland dat concurrerend, bereikbaar, leefbaar & veilig is. De aanpak van het Rijk geeft ruimte aan regionaal maatwerk, het voorop zetten van de gebruiker, scherpe prioritering van investeringen en de verbinding van ruimtelijke ontwikkelingen en infrastructuur. Uitgangspunten hierbij zijn vertrouwen, heldere verantwoordelijkheden, eenvoudige regels en een selectieve rijksbetrokkenheid. Het Rijk geeft in de ontwerp Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte duidelijk aan dat de verantwoordelijkheid voor de afstemming tussen verstedelijking en groene ruimte op regionale schaal wordt overgelaten aan de provincies. Sturing op verstedelijking zoals de Rijksbufferzones wordt door het Rijk losgelaten. Om zorgvuldig ruimtegebruik te bevorderen heeft het Rijk enkel nog een ladder voor duurzame verstedelijking opgenomen (gebaseerd op de SER-ladder ). Hierdoor neemt de bestuurlijke drukte af en ontstaat er ruimte voor regionaal maatwerk Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

39 De nieuwe koers van het Rijk heeft voor de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude tot gevolg dat de functie als groene buffer niet langer op rijksniveau is vastgelegd. Dat was voorheen, in de Nota Ruimte, wel het geval (zie afbeelding Uitsnede kaart Nota Ruimte Rijksbufferzone Amsterdam Haarlem). De vertaling van het (voormalige) Rijksbufferzonebeleid is opgenomen in de provinciale Structuurvisie Noord-Holland 2040 (zie paragraaf Structuurvisie Noord-Holland 2040). Daar de functie als bufferzone in de regio als zeer belangrijk wordt gezien, gaat de provincie Noord-Holland in samenwerking met de betreffende gemeenten een intergemeentelijke structuurvisie voor de bufferzone Spaarnwoude opstellen. Er is immers gebleken dat de functie van Rijksbufferzone effect heeft gehad: de steden Amsterdam en Haarlem zijn niet vergroeid. De uitgangspunten voor de gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude als groene plattelandsgemeenten worden in het opstellen van de intergemeentelijke structuurvisie voor de bufferzone betrokken. Uitsnede kaart Nota Ruimte Rijksbufferzone Amsterdam Haarlem Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude

40 8.2.2 Luchthavenindelingbesluit Schiphol Het Rijk stelt regels op voor luchthavens van nationale betekenis, waaronder Schiphol. In het Luchthavenindelingbesluit Schiphol is vastgelegd welk gebied bestemd is voor de luchthaven. Daarnaast is vastgesteld welke beperkingen er gelden voor de omliggende gebieden. Dit betreft bijvoorbeeld een beperking op de bouw van woningen rond de luchthaven. De gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude valt geheel binnen het beperkingengebied van de luchthaven Schiphol. Binnen het beperkingengebied wordt, afhankelijk van de afstand ten opzichte van de luchthaven en de aanvliegroutes, onderscheid gemaakt in de geldende beperkingen. Zo zijn er beperkingen voor gebouwen, objecten en verschillende soorten grondgebruik, vanwege de aantrekkingskracht op vogels. Zie onderstaande afbeelding voor de beperkingen voor gebouwen. Uitsnede Overzichtskaart Beperking bebouwing Luchthavenindelingbesluit Schiphol Structuurvisie Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude