Focus op essentie. Focus op essentie

Transcriptie

1 Beste lezer 2010 werd uitgeroepen tot het Europees jaar van de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting. Met dit initiatief wilde Europa organisaties en burgers sensibiliseren en hen vragen om aandacht te hebben voor de problemen rond armoede en sociale uitsluiting. Twee thema s die eng verbonden zijn en die OCMW Gent nauw aan het hart liggen. Ze kregen een centrale plaats in de beleidsnota Duurzaam activeren en wonen. OCMW Gent ziet activering naar een opleiding of werk niet alleen als de manier om mensen uit de armoede te helpen, maar bovendien ook als het middel om mensen aan sociale contacten te helpen. Wie niets om handen heeft, voelt zich sneller nutteloos en dreigt in een sociaal isolement te verzeilen. Ook senioren proberen we, via de lokale dienstencentra, aan het maatschappelijke leven te laten deelnemen om zo de groeiende vereenzaming te bekampen. Hiertoe ging in 2010 vooral veel aandacht uit naar het uitwisselen van informatie met andere organisaties en het versterken van de samenwerking met partners. Met de stad Rotterdam werden ervaringen gedeeld over de handhaving van rechten en plichten van cliënten. En een delegatie van het OCMW bracht een bezoek aan Denemarken om er kennis te maken met de laatste nieuwe zorgtrends voor senioren. Er viel ook een primeur te bespeuren. Voor de eerste keer realiseerde OCMW een nieuwbouw om er een lokaal dienstencentrum (ldc) in onder te brengen. Ldc De Waterspiegel opende op vrijdag 3 september officieel zijn deuren. Ook de kinderen en monitoren van de vakantiewerking De Pagadder kregen in 2010 een splinternieuw onderkomen, gelegen op het Henri Storyplein. Naast de bestaande initiatieven onderstreept de nieuwbouw het belang dat onze organisatie hecht om kinderen en jongeren in armoede gelijke kansen te geven op een eigen toekomst. Het is duidelijk dat het OCMW heel omvangrijk is, en te maken krijgt met een verscheidenheid van mensen en problemen. We hebben dan ook een heel grote waaier aan dienstverlening die we in alle wijken van Gent decentraal aanbieden. Maar uiteindelijk trekt iedereen die bij het OCMW werkt toch aan dezelfde kar: we willen alle Gentenaars de kans geven om een menswaardig leven te leiden: iedereen heeft recht op een basisinkomen, een degelijk onderdak, gezondheidszorg, sociale contacten Deze missie is de essentie die ons allemaal verbindt en waar we elke dag opnieuw op focussen. Vandaar ook de titel van dit jaaroverzicht: Focus op essentie. De titel verwijst echter niet alleen naar het essentiële doel van onze organisatie, maar slaat ook op de opzet van dit verslag. Aan de hand van artikels, tabellen, grafieken en foto s kunt u lezen wat het OCMW het voorbije jaar allemaal deed. Alle initiatieven, projecten, dienstverlening opsommen zou onbegonnen werk zijn, daarom krijgt u vooral de essentie voorgeschoteld. Veel leesplezier! Luc Kupers secretaris Geert Versnick voorzitter 3

2 1 Focus op essentie onze dienstverlening Activering 4 Leefloon en levensminimum - cijfers en tendensen 22 Zorg en wonen voor senioren 32 Wonen voor kansarmen en thuislozen 45 Energie en duurzaamheid 50 Psychologische hulp 54 Juridische hulp 59 Vrije tijd 64 2 Focus op essentie interne werking Bestuur en beleid 68 Het personeel 70 Welzijn op de werkvloer 75 Kwaliteit 78 Communicatie en imago 81 Financiën 86

3 1 Focus op essentie onze dienstverlening

4 Activering Het OCMW wil hulp bieden aan iedereen die niet meer beschikt over voldoende middelen om een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid (bijvoorbeeld door een faillissement, een ziekte, een ontslag, familiale problemen ). Maar deze hulp is nooit vrijblijvend. Cliënten moeten deelnemen aan projecten die hen sociaal en professioneel activeren in de maatschappij. Activering is een begrip dat verschillende ladingen dekt. Het OCMW Gent onderscheidt vijf niveaus van activering op de activeringsladder. Elke cliënt wordt op een bepaalde trede geplaatst. Doel is de cliënt te laten doorstromen naar de voor hem/haar hoogst haalbare trede op de ladder. Daarbij heeft elke trap een specifieke aanpak, met instrumenten op maat van de cliënt. De activering van cliënten is niet de opdracht van één enkele dienst apart, maar van verschillende OCMW-diensten samen: het Opleidings- en Tewerkstellingscentrum, de Psychologische dienst, de Juridische dienst Om een optimale samenwerking te garanderen, stuurt de werkgroep Activering het thema activering centraal aan, over de verschillende diensten heen. Reguliere arbeid Arbeidstoeleiding nazorg Zorg en hulpverlening leefloon en levensminimum Sociale activering Basiswerking Dialooggroep Klantenparticipatie Voorzet Belgian Homeless Cup Arbeidsactivering Via screening naar werk oriënteringsprogramma s ervaringsbewijzen Via opleiding naar werk technische vormingsmodules taalopleidingen Nederlands Werkt receptiewerking IKOOK Via werkervaring naar werk werkervaringsprojecten artikel 60 arbeidszorgprojecten infomomenten Jobwerkbank Lokale Werkwinkel Actieplan Werk Het personeel van OCMW Gent zet zich elke dag opnieuw in om een menswaardig bestaan te verzekeren voor alle Gentenaars. 6

5 OCMW Gent en de VDAB bereikten een principieel akkoord dat duidelijk de afspraken vastlegt wie instaat voor de begeleiding van leefloners naar werk. Kinderopvang Geen opvang voor de kinderen hebben, kan een obstakel zijn op het activeringstraject van de cliënt. Om dit aan te pakken, sloot het OCMW in 2010 samenwerkingsovereenkomsten af met de stedelijke kinderopvangdiensten (tien plaatsen) en met CVBA Beleven (op termijn zeven plaatsen). Daarnaast bereidde de werkgroep Activering in samenwerking met drie Gentse Inloopteams een cursus opvoedingsondersteuning voor artikel 60-personeel met kinderen voor. VDAB en OCMW slaan de handen in elkaar In oktober 2010 werd het project Nieuwe Kansen (NIKA) afgerond. Binnen dit project wilden OCMW Gent, VDAB en een aantal vzw s samen nagaan en uittesten hoe er beter samengewerkt kan worden rond werkzoekenden met een welzijnsproblematiek. Dit is een doelgroep waarvoor de klassieke arbeidsbegeleiding en bemiddeling vaak niet volstaan, en die dus een specifieke aanpak vereist. Het concrete resultaat van het project is een ontwerp van samenwerkingsovereenkomst tussen OCMW en VDAB. Dit ontwerp bevat duidelijke afspraken rond wie zal instaan voor de begeleiding naar werk bij cliënten met een leefloon of levensminimum en op welke manier dit zal gebeuren. Zo worden voortaan enkel de leefloners die rijp zijn voor de arbeidsmarkt bij de VDAB ingeschreven, die hen dan ook actief zal begeleiden. Cliënten die niet klaar zijn, worden verder begeleid binnen het OCMW zelf. Deze overeenkomst werd in 2010 bekrachtigd door Fons Leroy, gedelegeerd bestuurder van de VDAB, en Geert Versnick, voorzitter van het OCMW. 7

6 Sociale activering van cliënten Een job zorgt naast financiële onafhankelijkheid ook voor een zinvolle invulling van de dag en maatschappelijk contact. Maar tewerkstelling is voor sommige mensen niet haalbaar, omdat ze door een kluwen van problemen niet kunnen voldoen aan de verwachtingen en eisen op de arbeidsmarkt. Het OCMW wil ook voor die mensen deelname aan het maatschappelijk leven garanderen. We doen dit door tal van projecten aan te bieden die maatschappelijk zinvol zijn en die de competenties van de cliënt helpen ontplooien. Sociale activering kan een opstap naar werk zijn, maar voor sommigen betekent het ook een eindpunt. Basiswerking (figuur 1) De Basiswerking is een wijkgerichte groepswerking waarbij cliënten uit dezelfde buurt op vaste tijdstippen samenkomen. De thema s van de groepswerkingen worden vanuit de noden en ervaringen van de deelnemers gekozen: leren klaarmaken van een voedzame maaltijd, met een beperkt budget aankopen doen in de supermarkt, een uitstap Op die manier leren de cliënten sociale vaardigheden aan en worden ze gesterkt in hun eigenwaarde. In 2010 lag de aandacht vooral op de doorstroming uit de groepswerking naar bestaande initiatieven, zowel binnen als buiten OCMW Gent. figuur 1: sociale activering - basiswerking Actieve cliënten 2009 Actieve cliënten 2010 Totaal bijeenkomsten Totaal bijeenkomsten 2010 Totaal doorstromingen 2009 Totaal doorstromingen Bloemekenswijk 3 5 Gent Noord Machariuswijk 7 5 Ledeberg Sint-Amandsberg Muide 8 4 Bougez Bougez De Basiswerking Gent Zuid werd in 2010 omgevormd tot het project Bougez Bougez, dat openstaat voor cliënten uit alle welzijnsbureaus. Deelnemers aan het project komen regelmatig samen om te zingen en te dansen. Dialooggroep Klantenparticipatie De Dialooggroep Klantenparticipatie bestaat uit een 20-tal cliënten die ervaring hebben met de hulpverlening van het OCMW. Ze komen samen om die dienstverlening te bespreken, evalueren waar het nog beter kan en doen voorstellen voor de toekomst. De Dialooggroep kan worden ingeschakeld in functie van schriftelijke communicatie naar de doelgroep, als klankbordgroep rond een specifieke maatregel, als partner in een beleidsproces, en als meewerkende partner in vormingen en dialoogmomenten. In 2010 namen 21 personen deel aan de Dialooggroep (2009: 17 deelnemers). In totaal kwamen ze 42 keer bijeen. 8

7 OCMW Gent betrekt cliënten bij het beleid De voorzitter en secretaris ondertekenen het Charter voor Klantenparticipatie waarin staat dat OCMW Gent cliënten nog meer inspraak zal geven in het beleid. Op 12 oktober 2010, tijdens de Week van de Armoede, ondertekenden voorzitter Geert Versnick en secretaris Luc Kupers het Charter voor Klantenparticipatie van OCMW Gent. In dat Charter engageert de organisatie zich ertoe om cliënten nog meer inspraak te geven in het beleid. Meer bepaald worden bepaalde acties of maatregelen die een impact kunnen hebben op de doelgroep voortaan eerst afgetoetst aan een representatieve groep van OCMW-cliënten. Al enkele jaren bestond er binnen het OCMW een groep van cliënten die zich regelmatig boog over uitgaande publicaties om na te gaan of die wel voldoende begrijpbaar waren. Maar het OCMW wilde meer doen dan dat. Ook beleidsmaatregelen die betrekking hebben op de doelgroep zullen voortaan voor advies aan de Dialooggroep worden voorgelegd. Engagement Door beleidsmaatregelen of acties vooraf voor te leggen aan een representatieve groep cliënten wil het OCMW de drempels in de hulp- en dienstverlening wegwerken en effectief werk maken van het concept hulpverlening op maat. Door meer rekening te houden met de armoede-ervaringen van cliënten wil het de hulp- en dienstverlening nog beter afstemmen op de noden. De ondertekening van het Charter bewees dat het hier om een echt engagement gaat en niet om loze woorden. Voorzet Voorzet is een uniek project in Vlaanderen waarbij een eersteklasse voetbalclub samenwerkt met jongeren om ze via voetbal bepaalde competenties en vaardigheden bij te brengen. Het uitgangspunt van Voorzet is eenvoudig. De vaardigheden die nodig zijn op het voetbalveld, zijn ook de vaardigheden die jongeren vooruit helpen in het leven. Daarom vormen de deelnemers aan het project binnen KAA Gent een voetbalploeg. Door trainingen te volgen, leren ze samenwerken, omgaan met kritiek en door te zetten. In 2010 bestond de groep uit 16 deelnemers (2009: 17 deelnemers). Belgian Homeless Cup Van januari tot juni 2010 sloegen OCMW Gent, het Straathoekwerk en CAW voor de tweede maal de handen in elkaar in het kader van de Belgian Homeless Cup. Tijdens dit voetbaltornooi voor daklozen werd beslist wie België zou vertegenwoordigen op de World Homeless Cup in Rio. Het idee achter de Homeless Cup is dat voetbal een krachtig instrument is om daklozen weer te integreren in de maatschappij. Het geeft thuislozen weer structuur en een doel in het leven, iets zeer concreet waar ze zich voor kunnen inzetten en waarvoor ze zelfs bereid zijn om hun leven om te gooien. De Homeless Cup bereikte 29 deelnemers. Het Gentse team eindigde zesde in het kwalficatietornooi voor de World Homeless Cup en werd tweede in de fair play rangschikking. 9

8 Activeren van cliënten naar werk Het OCMW Gent ziet activering naar werk als dé manier om mensen aan financiële onafhankelijkheid en maatschappelijke contacten te helpen De belangrijkste actor bij de sociaal-professionele activering van werkzoekende OCMW-cliënten is het Opleidingsen Tewerkstellingscentrum (OTC). Cliënten die zonder werk zitten, worden door de welzijnsbureaus naar het OTC doorverwezen. Daar wordt voor hen, na evaluatie van hun vaardigheden, een passende opleiding of (sociale) tewerkstelling gezocht binnen het OCMW of bij andere instanties. Trajectbegeleiders volgen de cliënten op en sturen bij waar nodig. Het aandeel allochtonen steeg opnieuw in 2010 (figuur 2). Meer dan de helft van de toegeleide cliënten was van allochtone afkomst. figuur 2: cliëntenprofiel van het opleidings- en tewerkstellingscentrum (otc) Totaal cliënten in trajectbegeleiding 926 (100 %) (100 %) (100 %) Afkomst Belgen van Belgische afkomst 55 % 42,6% 47,7 % Belgen van allochtone afkomst 12 % 15,3 % 16,3 % Allochtone afkomst met een niet-belgische nationaliteit 33 % 42,1 % 36,0 % Geslacht Mannen 60,5 % 61,4 % 56,8 % Vrouwen 39,5 %: 38,6 % 43,2 % Leeftijd <25j 41 % 36,2 % 31,4 % Tussen 25 en 34 jaar 28 % 30,7 % 32,3 % Tussen 35 en 44 jaar 19 % 21,5 % 20,1 % > 45jaar 12 % 11,7 % 16,2 % Scholing Geen 7 % 6,0 % 14,5 % Max. Lager onderwijs 42 % 40,4 % 32,7 % Max. Lager secundair onderwijs 29 % 24,0 % 28,9 % Hoger secundair of hoger 11 % 16,4 % 15,7 % Buitenlands diploma 10 % 13,1 % 8,2 % Via screening naar werk (figuur 3) Tijdens intake- en oriënteringsgesprekken maken medewerkers van het OTC een persoonsprofiel van de cliënt op en bepalen ze wat zijn vaardigheden zijn. Met deze diagnose kan de maatschappelijk werker, samen met de cliënt, gericht op zoek gaan naar een gepaste job op de arbeidsmarkt. Maar in veel gevallen volstaat enkel een screening van de capaciteiten niet om cliënten op weg te helpen naar werk in het reguliere circuit. Daarom biedt het OTC ook opleidingen aan en laat het cliënten werkervaring opdoen binnen het OCMW of bij andere instanties. figuur 3: screenings otc Totaal: Totaal: 327 Scala Technische screening Administratieve screening Individuele vervolgscreening Keuken- en poetsscreening Totaal: Het OTC screent mensen om te achterhalen wat hun talenten en beroepsmogelijkheden zijn. Met deze informatie kunnen de mensen op zoek naar een job op de arbeidsmarkt. Als dat te hoog gegrepen is, kan het OTC verdere begeleiding bieden naar een opleiding of een sociale job. De individuele vervolgscreening is nieuw sinds 2009, de keukenscreening werd opgericht in

9 Oriënteringsprogramma s Het OTC heeft vijf oriënteringsprogramma s om te achterhalen wat de competenties en beroepsmogelijkheden van een cliënt zijn: Scala (een screening die de competenties nodig op de arbeidsmarkt in kaart brengt), Technische screening, Administratieve Screening, Individuele vervolgscreening en een Keuken- en poetsscreening. De programma s zijn uniek in Vlaanderen omdat ze specifiek gericht zijn naar kortgeschoolden. Sinds 2010 kunnen cliënten ook bij het OTC terecht voor een keuken- en poetsscreening. Ervaringsbewijzen Veel mensen hebben bepaalde vaardigheden of de nodige ervaring voor een job, maar niet de juiste diploma s of attesten. De Vlaamse overheid geeft deze mensen de kans om hun vaardigheden voor bepaalde beroepen toch op papier te laten vastleggen. Als ze met succes een gesprek en een praktische proef doorstaan in een testcentrum, krijgen ze een ervaringsbewijs, een officieel bewijs van bekwaamheid. Dat attest toont aan dat iemand goed is in wat hij doet, wat natuurlijk kan uitgespeeld worden op de arbeidsmarkt. In 2010 namen 24 mensen deel aan een examen voor een ervaringsbewijs (2009: 47 deelnames). Er werden 14 ervaringsbewijzen uitgereikt: 5 voor verhuizer, 6 voor monitor/begeleider in de sociale en beschutte werkplaatsen en 3 als keukenmedewerker. Via opleiding naar werk Er is een mismatch op de arbeidsmarkt tussen het aanbod van de profielen en de capaciteiten die werkgevers vragen. Daarnaast zijn er veel mensen die door omstandigheden niet aan de slag kunnen. Het OTC speelt op deze tegenstelling in en probeert door opleiding op maat cliënten naar de arbeidsmarkt te laten doorstromen. Technische vormingsmodules Het OTC organiseerde de voorbije jaren zelf technische vormingen in een aantal disciplines zoals schrijnwerk, elektriciteit en behangen en schilderen. Sinds 2008 wordt voor de laatste twee modules een beroep gedaan op CVO Leerdorp. De vormingen staan open voor OCMW-steungerechtigden en werklozen van andere organisaties. Taalopleidingen Nederlands werkt Cliënten moeten over een basiskennis Nederlands beschikken voor de wijkwerker ze naar het OTC kan doorverwijzen. Sinds 2008 ligt deze basiskennis vast op het taalniveau Europese Richtgraad 1.1. Als de cliënt de richtgraad bereikt, kan die terecht bij het team Nederlands werkt. Dit team specialiseert zich binnen het OTC in het begeleiden van 11

10 anderstaligen in een traject naar werk. Daarbij wordt via taalprojecten aandacht besteed aan de verdere ontwikkeling van Nederlandse taalkennis. Het Voortraject Integratie Anderstaligen (VIA) is een combinatie van taalopleiding en screening, waarbij de cliënten vooral het mondeling Nederlands oefenen aan de hand van een aantal activiteiten. Dit project loopt over twee maanden en werd vier maal aangeboden in 2010 voor een totaal van 77 deelnemers (2009: 41 deelnemers). JOB-INTRA is een voortraject dat anderstaligen specifiek voorbereidt op een artikel 60-tewerkstelling. Het project werd drie keer georganiseerd in 2010 en duurde telkens zes maanden. Er startten 70 cliënten in dit project (2009: 77 deelnemers). Nederlands werkt geeft ook extra taalcoaching, zowel aan OCMW-personeel op de werkvloer als aan cliënten die de Europese richtgraad A2 wel al bereiken, maar die door onvoldoende kennis van de Nederlandse (spreek)taal moeite hebben om goed op de werkvloer te functioneren. Technisch instructeurs en werkplaatsverantwoordelijken krijgen opleidingen en praktische tips om de communicatie met anderstaligen te verbeteren. De anderstalige cliënt krijgt individuele begeleiding (aanleren van technische termen en uitdrukkingen) en opleiding in groep (inoefenen van woordenschat in werkgerelateerde situaties). In 2010 waren er 46 cliënten en 23 begeleiders in de groepscoaching actief (2009: 35 cliënten). Taalcoaches begeleiden artikel 60-cliënten die door onvoldoende kennis van de Nederlandse (spreek)taal moeite hebben om goed op de OTC-werkvloer te functioneren. 12

11 Receptiewerking De Receptiewerking maakte samen met het stopgezette project IKOOK deel uit van het Arbeidszorgproject (AZP). Deelnemers aan het project verzorgen de catering voor OCMW-diensten, stads- en provinciediensten en sociale organisaties. Ze bereiden zelf hapjes, warme maaltijden, koude buffetten en belegde broodjes. Daarnaast bedienen de cliënten ook zelf tijdens recepties en maaltijden. In 2010 telde de Receptiewerking 35 actieve groepsleden (2009: 26 groepsleden). In oktober 2010 startte het AZP samen met het Centrum voor Volwassenenonderwijs (CVO) ook met een basisopleiding keuken en zaal. De opleiding duurt 3 maanden, waarna de deelnemers een officieel attest behalen. Dit project vervangt de opleiding IKOOK (zie hieronder) die eind 2010 werd stopgezet. Doel van de opleiding is geïnteresseerde deelnemers aan de Receptiewerking beter gewapend aan de start te krijgen. De basisopleiding keuken en zaal telde 12 deelnemers, die allemaal een officieel attest behaalden. 3 cursisten stroomden door naar een artikel 60-job, de overige 9 verkozen nog een tijdje mee te draaien in het AZP. IKOOK Het project IKOOK is een opleidingsproject tot hulpkok en zaalmedewerker gericht op laaggeschoolde werkzoekenden. Het project werd in 2008 opgericht en is het resultaat van een samenwerking tussen Horeca Vlaanderen, Gent, stad in werking, VDAB, OCMW Gent en het Centrum voor Volwassenenonderwijs van Stad Gent. De opleiding bestaat uit 25 weken les, 4 weken stage in een horecazaak en een examen. Geslaagde kandidaten krijgen een getuigschrift van de VDAB en het certificaat van hulpkok van het CVO, het Centrum voor Volwassenenonderwijs. Op die manier kunnen ze doorstromen naar een baan of opleiding binnen de horeca. IKOOK werd voor de derde, en voorlopig laatste, keer georganiseerd. Er werd door de subsidiërende partners beslist geen vierde sessie meer te organiseren. Het Arbeidszorgproject (AZP zie hierboven) organiseert sindsdien een laagdrempelige basisopleiding keuken- en zaalmedewerker, geïntegreerd in de bestaande AZP-werking (zowel wat betreft opdrachten als wat betreft infrastructuur). In 2010 stapten 12 kandidaten in IKOOK (2009: 12 kandidaten). In 2010 haalden 8 cursisten de eindstreep van de opleiding en ontvingen hun getuigschrift (2009: 9 cursisten). Uit cijfers van de VDAB blijkt dat van de 17 afgestudeerden van de laatste 2 reeksen van IKOOK er op dit moment 11 aan het werk zijn, waarvan 10 in de horeca. Via werkervaring naar werk Sommige cliënten hebben nood aan een eerste werkervaring als voorbereiding op de reguliere arbeidsmarkt. Voor hen heeft het OCMW Gent een aanbod van een aantal werkprojecten. Er wordt altijd gezocht naar de job die het best past bij de vaardigheden en interesses van de cliënt. Werkervaringsproject (Wepplus) Het OTC vormt samen met het Lokaal Werkgelegenheidsbureau (LWB) een leerwerkbedrijf: LeerWerk Gent. In dit kader kan het OTC 15 langdurig werklozen voor één jaar tewerkstellen binnen de eigen diensten van het OCMW of enkele vzw s. Tijdens deze tewerkstelling moeten ze een aantal verplichte vormingen volgen en krijgen ze intensieve begeleiding. Door deze combinatie van werkervaring met intensieve begeleiding kan de Webplusser weer makkelijker aansluiting vinden tot de arbeidsmarkt. Aan de slag met artikel 60 7 (figuur 4) Artikel 60 7 van de OCMW-wet geeft het OCMW de mogelijkheid werk aan te bieden aan personen zodat zij werkervaring opdoen of recht krijgen op een werkloosheidsuitkering. De cliënt krijgt dan een job binnen het OCMW Gent of bij één van de 234 werkervaringsplaatsen die plaatsen vrijhouden voor artikel 60-cliënten, waarmee de organisatie een samenwerkingsovereenkomst heeft. De duur van een contract ligt tussen één en twee jaar. In 2010 waren er gemiddeld per maand 320 cliënten aan het werk met een artikel 60-contract (2009: 254 cliënten). 13

12 figuur 4: aantal starters artikel % % % Leeftijd < 25jaar % 82 32,4 % 42 14,5 % jaar % 85 33,6 % 94 32,5 % jaar % 55 21,7 % 92 31,8 % jaar % 23 9,1 % 44 15,2 % > 55 jaar 7 3 % 8 3,2 % 17 6 % Geslacht Man % % ,4 % Vrouw % % ,6 % Nationaliteit Belg % % ,5 % Niet- Belg % % ,5 % Iedereen die voor een artikel 60-tewerkstelling in aanmerking komt, maar daar om bepaalde redenen nog niet klaar voor is, kan eerst een maand werkstage volgen. Zo kunnen de cursist en de werkplaats elkaar wat beter leren kennen. Als de juiste klik er niet is, kan probleemloos uitgekeken worden naar een meer geschikte werkplek. In 2010 kregen 243 mensen de kans voor een werkstage (2009: 178 mensen). De KarWIJdienst is een werkervaringsproject van het Opleidings- en Tewerkstellingscentrum waar cursisten aan de slag zijn met een artikel 60-contract. De deelnemers verrichten kleine renovatiewerkzaamheden zoals schilderen, behangen, vloeren, elektriciteitswerken en tuinonderhoud. In 2010 bestond de KarWIJdienst uit vijf ploegen cursisten artikel 60 en andere contractuelen (vast, sociaal activa, wep+, sine) onder leiding van vijf technische begeleiders. De hele groep bestond uit een veertigtal personen. Cursisten van project de Schuitschaaf krijgen een technische vorming in houtbewerking, meubels maken, meubels schilderen en restauratietechnieken. De aangeleerde technieken worden meteen in de praktijk toegepast. In 2010 maakten de cursisten en het technisch personeel van de Schuitschaaf onder andere 400 stemhokjes voor de stad Gent, 10 kinderhoekjes voor de welzijnsbureaus, 54 ergonomische hulpmiddelen, 100 fotohouders en drie unieke gemarquetteerde topstukken voor het Design Museum Gent. Nog een ander werkervaringsproject van het OTC is de Laadbrug. Deelnemers aan het project verzorgen de materiële dienstverlening, zoals de levering van meubilair, ontruimingen en verhuizingen, aan OCMW-cliënten. in 2010 deden 355 personen een beroep op de dienstverlening van de Laadbrug. De cursisten verrichtten onder andere 181 verhuizingen, 120 leveringen, 143 schenkingen en 17 ontruimingen. Arbeidszorg Sommige leefloners kunnen door persoons- en/of maatschappijgebonden redenen niet (meer) aan de slag in het reguliere of beschermende arbeidscircuit. Arbeidszorg wil ook voor deze mensen het recht op arbeid waarborgen. De arbeidszorg biedt hen arbeidsmatige activiteiten aan in een werkomgeving die ofwel op productie ofwel op dienstverlening is gericht, en ondersteunt hen daarbij. Het gaat om vrijwillig onbetaald werk onder begeleiding. Intussen behoudt de cliënt wel zijn/haar uitkering. In 2010 subsidieerde het OCMW 8 vzw s om extra tewerkstellingsplaatsen te creëren voor artikel-60ers met een laag profiel en cliënten in arbeidszorg. In 2010 startten vanuit het OTC 75 cliënten in arbeidszorg (2009: 56 starters). 14

13 Cultuur- en taalbarrière doorbreken De begeleiding van allochtone cliënten vraagt vaak een eigen aanpak. Maatschappelijk werkers kunnen daarom altijd een beroep doen op interculturele medewerkers en bemiddelaars. OCMW-medewerkers en cliënten moeten nauw samenwerken. Deze samenwerking is echter niet altijd evident als er tussen hen niet alleen een taalbarrière maar ook een cultuurkloof ligt. Medewerkers moeten zich bewust zijn van de eigen culturele bril en leren omgaan met andere normen en waarden. Alle maatschappelijk werkers kunnen daarom, zowel op aanvraag als tijdens vaste consultatiemomenten, altijd een beroep doen op zeven intercultureel medewerkers (ICM ers) en twee intercultureel bemiddelaars (ICB ers). Door te tolken en culturele duiding te geven, vormen zij een brug in de hulpverlening aan cliënten die Arabisch, Turks, Bulgaars, Russisch en Spaans spreken. figuur 5: opdrachten interculturalisering Telefonisch tolken Bureelgesprekken Huisbezoeken Tolkopdrachten hoorzittingen Andere (bericht doorgeven, tekst vertalen ) In 2010 deden de intercultureel medewerkers en bemiddelaars interventies ten behoeve van de maatschappelijk werkers ( interventies). 15

14 Arbeidstoeleiding hulp bij de zoektocht naar werk Ook cliënten die klaar zijn voor de arbeidsmarkt en die misschien al een specifieke job voor ogen hebben, kunnen bij het OCMW terecht. Het OTC begeleidt hen, vaak in samenwerking met partnerorganisaties, bij hun zoektocht naar een job. De begeleiding stopt echter niet wanneer de cliënt een contract ondertekent. Ook bij de start van een tewerkstelling volgt het OTC de cliënt verder op. Vormingsmomenten artikel 60 Artikel 60-werknemers moeten verplicht twee vormingen volgen voor hun contract ten einde loopt: Delta (3 maanden voor het einde) en Wat na art. 60? (1 maand voor het einde). Tijdens deze vormingen krijgen de cursisten informatie over wat hun doorstroommogelijkheden zijn. Daarbij worden ze ook aangespoord al stappen te zetten naar opleiding en/of tewerkstelling om het zwarte gat te vermijden. In 2010 werd de infosessie Wat na artikel 60 twaalf keer georganiseerd. Delta telde 134 deelnemers. Jobwerkbank De Jobwerkbank richt zich tot steungerechtigden, mensen met een artikel 60-contract en personen in nazorg. Het doel is die mensen te helpen bij hun zoektocht naar een vaste job. Dit gebeurt via allerlei concrete initiatieven zoals het schrijven van sollicitatiebrieven, telefoons naar werkgevers en begeleiding bij sollicitatiegesprekken. Wie dat nodig heeft, krijgt ook extra begeleiding van de bedrijfsconsulent. In 2010 werden 119 cliënten doorverwezen naar de Jobwerkbank (2009: 130 cliënten). Voor 74 cliënten (62 procent) was een actieve begeleiding mogelijk, 45 cliënten daagden nooit op (38 procent). 59 van de 74 cliënten sloten het jobwerkbanktraject af in 2010 (2009: 55 afgesloten dossiers). Daarvan hadden eind cliënten een job en 4 cliënten een opleiding gevonden. Dat is een doorstromingspercentage van 48,8 procent (2009: 48,5 procent). OCMW Gent en VDAB leren cliënten solliciteren In 2010 startte OCMW Gent samen met de VDAB een project op waarbij cliënten leren solliciteren. Eerst moet de cliënt tien halve dagen verplichte training volgen. Daarna gaat de cliënt over naar een sollicitatieruimte, tot hij/zij een job vindt. De sollicitatieruimte is vergelijkbaar met de Jobwerkbank, maar vindt twee halve dagen per week plaats. Het project richt zich naar cliënten die een leefloon of werkloosheidsuitkering krijgen of cliënten die aan het werk zijn in artikel 60 of hun artikel 60-contract beëindigden. In 2010 vonden er drie sessies plaats, waaraan 35 cliënten deelnamen. Van de 13 deelnemers aan de eerste sessie vonden er 6 mensen een job en 2 een opleiding. De rest krijgt nog verdere begeleiding. Voor de andere twee sessies zijn er nog geen resultaten. Lokale Werkwinkel Een OTC-trajectbegeleider is sinds juni 2007 voltijds in de Lokale Werkwinkel actief. De bedoeling is om de samenwerking tussen het OCMW, de Gentse partners en de VDAB te optimaliseren. Op die manier kunnen ook cliënten die hun artikel 60-tewerkstelling hebben beëindigd, efficiënt begeleid worden zodat ze niet in de werkloosheid terechtkomen. De trajectbegeleider begeleidt de cliënten bij sollicitaties. Ze leren sollicitatiebrieven schrijven, gesprekken voeren en worden vertrouwd gemaakt met de verschillende communicatiekanalen. De Lokale Werkwinkel begeleidde 20 cliënten na hun artikel 60-job. Daarvan gingen 5 cliënten aan de slag, net als in Bij 6 cliënten stopte de hulpverlening, 9 cliënten worden verder opgevolgd. Daarnaast begeleidde de Lokale Werkwinkel 54 cliënten die doorverwezen werden uit de wijk (mensen met een werkloosheidsuitkering met OCMW-begeleiding of kort geschorsten). 16 personen gingen aan het werk (2009: 14 personen). Bij 29 cliënten stopte de hulpverlening, 9 cliënten kregen verdere trajectbegeleiding. 16

15 In 2010 richtten OCMW Gent en de VDAB samen een project op waarbij cliënten leren solliciteren. Actieplan Werk In april 2009 startten het OCMW Gent, de stad Gent en de VDAB het project Actieplan Werk op. Het project heeft als doel mensen die door de economische crisis werkloos werden, intensief te begeleiden naar een job. De begeleiding gebeurt door zes trajectbegeleiders, vijf in de VDAB en één in het OCMW. De trajectbegeleider van het OCMW nodigde sinds de opstart van het project in april personen uit. Intussen vonden 74 cliënten (= 44 procent) een nieuwe job en volgen 13 cliënten een opleiding. 55 cliënten worden verder opgevolgd, de overige cliënten stapten uit het project wegens ziekte, verhuis, geen geldige arbeidskaart De weg na het OTC (figuur 6 en 7) Cliënten worden tijdens hun activeringstraject regelmatig geëvalueerd. De weg stopt wanneer het dossier van de cliënt wordt afgesloten. Bij voorkeur gebeurt dit als de cliënt een job op de arbeidsmarkt heeft gevonden en zijn/haar situatie voldoende stabiel is geworden. Maar ook andere redenen liggen aan de basis, zoals geen interesse, psychosociale en medische problemen, of uitstroom naar een werkloosheidsuitkering. figuur 6: doorstroom en uitstroom cliënten OTC na afsluiten dossier 1200 Totaal: Uitstroom wegens andere redenen (overlijden, detinering, verhuis,...) 1000 Totaal: 887 Totaal: Uitstroom naar werkloosheidsuitkering Totaal: Uitstroom wegens geen interesse of te laag profiel Uitstroom door psychosociale of medische problemen Doorstroom naar opleiding Doorstroom naar arbeidsmarkt De doorstroom van cliënten naar een opleiding of werk steeg in 2010 fors ten opzichte van Dit heeft vooral te maken met het stabiliseren van de economische crisis en de aanhoudende inspanningen van het OTC op vlak van begeleiding naar werk (voor detail zie figuur 7). 17

16 figuur 7: doorstroom cliënten na afsluiten dossier in detail (werk + opleiding) Contracten in loondienst Interim contracten Contracten activa Contracten WEP Contracten SINE Contracten dienstencheques Zelfstandige activiteit Plaatselijk Werkgelegenheidsagentschap (PWA) Interne Beroepsopleiding (IBO) Startbaan Vrijwilligerswerk Opleiding Totaal Op 31 december 2009 telde het OCMW leefloners en levensminimumgerechtigden. Daarvan waren er in januari cliënten activeerbaar. Van deze activeerbare cliënten waren er effectief cliënten (= 60,7 procent) actief in een activeringstraject. De overige cliënten zaten nog in hulpverlening waarbij medische, sociale of andere belemmeringen maakten dat activering nog niet was opgestart. 18

17 Wie is activeerbaar? In de beleidsnota staat de bestuursbeslissing om de doorstroom van leefloners naar de reguliere arbeidsmarkt, sociale tewerkstellingsprojecten of sociale activeringsprogramma s met 50 procent te verhogen. Om dit te kunnen meten, registreren iedere maatschappelijk werker en trajectbegeleider hoeveel cliënten in een activeringsproject zitten en hoeveel er doorstromen naar de arbeidsmarkt. Op 31 december 2009 telde het OCMW leefloners en levensminimumgerechtigden. De meting werd gebaseerd op gerechtigden. Dit omdat 7 cliënten behoorden tot het departement Ouderenzorg en voor 30 cliënten een onvolledige registratie gebeurde. In januari 2010 werden de gerechtigden in drie groepen verdeeld: 1. De uitstromers : dit zijn de cliënten die in januari 2010 geen leefloon of levensminimum meer ontvingen. Dit waren in totaal 249 cliënten. De voornaamste redenen voor uitstroom waren voldoende gezinsinkomsten door werkloosheidsvergoeding of sociale uitkeringen (23,3 procent), vinden van werk (14,5 procent) en verlaten van de gemeente (14 procent). 2 cliënten wilden niet meewerken aan het sociaal onderzoek en 2 cliënten voldeden niet aan de voorwaarden tot werkbereidheid. 2. De (tijdelijk) niet-activeerbaren: 552 cliënten konden (tijdelijk) niet geactiveerd worden omwille van (nakende) detentie, bevalling, opname in psychiatrie of ziekenhuis De activeerbaren: cliënten konden geactiveerd worden. Daarvan waren cliënten effectief actief in een activeringstraject (zie figuren 8 en 9). De overige cliënten zaten nog in hulpverlening waarbij medische, sociale of andere belemmeringen maakten dat activering nog niet was opgestart. figuur 8: uitsplitsing activeerbare leefloners en levensminimumgerechtigden 14% Begeleiding OTC en deelname aan activeringstraject % 8% Begeleiding OTC maar (nog) geen deelname aan activeringstraject % Begeleiding door wijkwerk of themadienst en deelname aan activeringstraject Begeleiding door wijkwerk of themadienst maar (nog) geen deelname aan activeringstraject In januari 2010 was 60,7 procent van alle activeerbare leefloners en levensminimumgerechtigden actief in een activeringstraject. Dit gaat over cliënten die in januari 2010 deelnamen aan activeringsprojecten (zie onderstaande tabel). Dit is zowel procentueel als absoluut een stijging ten opzichte van januari Toen nam 58,5 procent (2.211 activeerbare cliënten) deel aan een activeringsproject. 19

18 figuur 9: activeringsprojecten door activeerbare steungerechtigden Nederlandse taallessen Studenten (voltijds dagonderwijs) Tewerkstelling op reguliere arbeidsmarkt Artikel 60 (voltijds en deeltijds) Cursus maatschappelijke oriëntatie in het Onthaalbureau Beroepsopleiding EP-werking Jobintra Sollicitatietraining VDAB Vrijwillig minimum 0,5 d/week Tweede kansonderwijs Screening Wep Inkomsten uit artistieke activiteit Arbeidzorg buiten OCMW Middenjury Werkstage Arbeidszorg binnen OCMW Via Activaplan Sine Voorzet Technische vorming Jobwerkbank Vooropleiding PBO/PBK Voortraject allochtonen Totaal aantal deelnames In januari 2010 namen cliënten deel aan activeringsprojecten (een cliënt kan aan meerdere activeringsprojecten deelnemen). 20

19 Activering in cijfers Sociale activering Arbeidsactivering op 31 december 2010 waren er cliënten actief met een geïntegreerd project maatschappelijke integratie (31 december 2009: GPMI s); daarvan waren er GPMI s afgesloten met cliënten jonger dan 25 jaar (inclusief 543 GPMI s voor studenten); de overige 487 GPMI s werden afgesloten met cliënten ouder dan 25 jaar in het kader van opheffen dakloosheid, het volgen van een taaltraject of intensieve arbeidsactivering (= totaal GPMI s). de wijkgerichte Basiswerking werkte met 175 cliënten aan sociale activering (2009: 107 cliënten); 21 cliënten kwamen samen om over de OCMW-dienstverlening te praten in de Dialooggroep Klantenparticipatie (2009: 19 cliënten); de Receptiewerking telde 35 actieve groepsleden, die samen onder andere 322 leveringen van broodjes uitvoerden (2009: 26 groepsleden) 16 cliënten namen deel aan het voetbalproject Voorzet in samenwerking met KAA Gent (2009: 17 cliënten); de Gent Homeless Cup bereikte 29 deelnemer (2009: 50 deelnemers). Arbeidstoeleiding 302 cliënten stroomden vanuit het OTC door naar de arbeidsmarkt (2009: 203 cliënten); 74 cliënten kregen in de Jobwerkbank actieve begeleiding naar een job; 25 cliënten vonden werk en 4 cliënten een opleiding (2009: 23 werk en 5 opleiding); de Lokale Werkwinkel begeleidde 121 cliënten met als doel een job op de reguliere arbeidsmarkt; 21 cliënten stroomden effectief door naar de arbeidsmarkt (2009: 19 cliënten); sinds de opstart van het project Actieplan Werk in april 2009 werden 170 personen uitgenodigd: 74 cliënten (= 44 procent) vonden een nieuwe job en 13 cliënten volgen een opleiding. het Opleidings- en Tewerkstellingscentrum (OTC) begeleidde gemiddeld cliënten per maand (1.425 cliënten in 2009), met als doel hen naar een job op de reguliere arbeidsmarkt te helpen; Via screening naar werk 310 cliënten werden gescreend op competenties en vaardigheden (2009: 327); 24 cliënten probeerden een ervaringsbewijs in één van de drie testcentra te behalen, 14 cliënten slaagden. Via opleiding naar werk 147 anderstalige cliënten namen deel aan één van de twee taalprojecten VIA en JOB-INTRA (2009: 118 cliënten); 46 cliënten kregen taalcoaching tijdens hun artikel-60 tewerkstelling (2009: 35 cliënten); 8 cursisten behaalden een getuigschrift van hulpkok en zaalmedewerker na het volgen van het opleidingsproject IKOOK (2009: 9 cursisten). Via werkervaring naar werk net zoals in 2009 werden 15 langdurig werklozen binnen het OCMW tewerkgesteld in het kader van het Werkervaringsproject (Wepplus); gemiddeld per maand waren er 320 cliënten met een artikel 60-contract actief (2009: 254 cliënten); 243 cliënten volgden een werkstage als voorbereiding op artikel 60 (2009: 178 cliënten); 75 cliënten startten vanuit het OTC in arbeidszorg (2009: 56 cliënten). Wat kost het? Het OCMW Gent kreeg ruim 11,4 miljoen aan subsidies van de Vlaamse en Federale Overheid voor de financiering van de tewerkstellingsprojecten (2009: 9,2 miljoen aan subsidies). Deze subsidies maken het mogelijk om bestaande projecten verder uit te bouwen en nieuwe initiatieven op te starten. 21

20 Leefloon en levensminimum Cijfers en tendensen Op 31 december 2010 werden gezinnen opgevolgd vanuit de welzijnsbureaus of één van de thema diensten. Dit betekent dat 9 procent van alle Gentse gezinnen op één van de diensten van de Sociale Dienst een beroep deed (31 december 2009: 8,5 procent). Het aantal cliënten dat het voorbije jaar een leefloon of levensminimum kreeg, steeg met 12,6 procent ten opzichte van 2009, naar een totaal van unieke steungerechtigden. 28 procent van het aantal steungerechtigden was jonger dan 25 jaar en 11 procent van het gemiddeld aantal leefloners per maand was student. Een open deur dichtbij Elke Gentenaar die hulp of advies wil of gewoon een vraag heeft over de OCMW-dienstverlening kan terecht in een welzijnsbureau in zijn buurt. In totaal liggen er negen welzijnsbureaus verspreid in de verschillende Gentse wijken. figuur 10: hulpvragen vanuit de 9 welzijnsbureau s 8000 Huishoudens in begeleiding Nieuwe aanvragen De welzijnsbureaus (en hun antennes) namen in nieuwe aanvragen op die leidden tot het openen van een dossier en de opstart van een begeleiding. In totaal werden er op 31 december vorig jaar huishoudens opgevolgd vanuit de welzijnsbureaus. Naast deze begeleidingen vanuit de welzijnsbureaus werden er ook gezinnen begeleid vanuit de themadiensten (= totaal gezinnen). Dit betekent dat 9 procent van alle Gentse gezinnen op één van de diensten van de Sociale Dienst een beroep deed (2009: 8,5 procent). 22

21 Cel Armoedebestrijding In de schoot van het Gentse Lokaal Sociaal Beleid werd begin 2009 de cel Armoedebestrijding opgericht. In 2010, het Europees jaar ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting kwam deze cel op kruissnelheid met opmerkelijke acties: In 2010 realiseerde de cel Armoedebestrijding het indicatorenrapport; Met meer cijfers bouwen aan een beleid tegen armoede. De lokale dienstencentra engageerden zich om één derde van hun activiteiten financieel laagdrempelig of zelfs gratis te maken. Op 17 oktober - de Werelddag van Verzet tegen Extreme armoede- ging de Week tegen de Armoede in Gent van start met tal van initiatieven zoals kooklessen, lunchwandelingen, tentoonstellingen en debatten In het kader van het Jaar tegen armoede organiseerde de cel Armoedebestrijding heel wat initiatieven, zoals een sensibiliseringscampagne tijdens de Week tegen de Armoede. Het leefloon in detail cijfers en tendensen Wie op eigen benen staat en geen of bijna geen inkomen heeft, kan een leefloon of levensminimum vragen bij het OCMW. Dat is een basisinkomen dat mensen de kans geeft op een menswaardig leven. figuur 11: bedragen leefloon in (maandbasis) volgens de gezinssituatie samenwonenden alleenstaande persoon die samenwoont met een gezin ten laste 1 september ,54 e 740,32 e 987,09 e Aantal steungerechtigden (figuur 12 en 13) Het unieke aantal leefloners en levensminimumgerechtigden steeg in 2010 met 12,6 procent ten opzichte van Opvallend is vooral de grote instroom van cliënten die een levensminimum ontvingen. Het unieke aantal levensminimumgerechtigden steeg met 40 procent ten opzichte van 2009 (van cliënten naar cliënten). Gemiddeld kregen cliënten per maand een leefloon. Dat is een stijging van 12 procent ten opzichte van 2009, toen het gemiddeld aantal leefloners per maand cliënten bedroeg. Gespreid over 2010 kregen gemiddeld cliënten per maand een levensminimum (2009: 700). 23

22 figuur 12: uniek aantal leefloners en levensminimumgerechtigden op jaarbasis Unieke personen # Leefloon # Levensminimum Een cliënt kan in een en hetzelfde jaar zowel cliënt leefloon als cliënt levensminimum zijn. figuur 13: aantal steungerechtigden per 1000 inwoners Deze cijfers zijn een momentopname van telkens de laatste dag van het jaar. Op 31 december 2010 waren er 24,4 leefloners en levensminimumgerechtigden per 1000 Gentse inwoners. Op 31 december 2009 waren dat er 22,3 per 1000 Gentse inwoners. Gemiddeld kregen cliënten per maand een leefloon. Dat is 12 procent meer dan in

23 Uitsplitsing van de steungerechtigden (figuur 14 en 15) OCMW Gent probeert steungerechtigden op allerlei manieren aan een job op de reguliere arbeidsmarkt te helpen; opleiding, sociale activeringsprojecten, sociale tewerkstelling In 2010 was maandelijks ongeveer 5,9 procent van de steungerechtigden aan het werk binnen een sociale tewerkstellingsmaatregel. Dit is een stijging van 20 procent ten opzichte van Gemiddeld kregen 543 studenten per maand een leefloon, tegenover 498 studenten gemiddeld per maand in Dat is 11 procent van het gemiddeld aantal leefloners per maand. figuur 14: uitsplitsing steungerechtigden 2010 (gemiddeldes per maand) 4% 9% 6% Nieuwe cliënten Studenten leefloon Sociale tewerkstelling (o.a. art. 60) Andere % 9 procent van het gemiddeld aantal steungerechtigden per maand was student, 6 procent was actief in een sociale tewerkstelling. De andere cliënten zijn niet activeerbare cliënten, cliënten die een sociaal activeringstraject volgen, cliënten die een opleiding volgen Let wel: nieuwe cliënten kunnen ook studenten leefloon zijn of cliënten in sociale tewerkstelling. figuur 15: uitsplitsing steungerechtigden - evolutie Gemiddeld aantal steungerechtigden/maand Aantal GMPI s gemeten op 31 december Gemiddeld aantal leefloonstudenten/maand 3000 Gemiddeld aantal steungerechtigden in sociale tewerkstelling/maand Het gemiddeld aantal leefloonstudenten per maand steeg met 9 procent ten opzichte van 2009, het gemiddeld aantal steungerechtigden in sociale tewerkstelling steeg met 20 procent. 25

24 Wie zijn de steungerechtigden? Wat betreft de profielen van de steungerechtigden (sekse, leeftijd en nationaliteit) blijven de trends van de voorbije jaren ook in 2010 gehandhaafd. Sekse In 2010 was er opnieuw een evenwicht tussen het percentage mannen (49,7 procent) en vrouwen (50,3 procent). Afkomst (figuur 16 en 17) Ten slotte blijft het aantal niet-belgen ook in 2010 stijgen. Bijna 66 procent van de cliënten die een leefloon of levensminimum ontvingen, is niet in België geboren (figuur 16). Dat is 4 procent meer dan in Hoewel het aantal steungerechtigden fors is toegenomen de voorbije jaren, is het aandeel Belgen gedaald. Dit betekent dat de stijging van het aantal cliënten voornamelijk toe te schrijven is aan mensen die niet in België geboren zijn. figuur 16: opsplitsing steungerechtigden op basis van geboorteland Totaal steungerechtigen op jaarbasis: cliënten geboren in een ander land geboren in België In 2010 was 66 procent van de steungerechtigden niet uit België afkomstig. In 2009 was dit 62 procent, in procent, in procent en in 2006 was dit 55 procent. figuur 17: leefloonopsplitsing volgens geboorteland Totaal leefloners op jaarbasis: cliënten België EU 12+ Europa (niet EU) Afrika (Centraal en Zuid) Azië excl. Midden-Oosten Noord-Afrika Azië Midden-Oosten EU 15 Centraal-Amerika Zuid-Amerika Noord-Amerika Oceanië Andere Onbekend De grootste groep of 41 procent van de leefloners is geboren in België, gevolgd door de nieuwe EU-burgers (19,4 procent) en Europeanen die niet tot de EU behoren (11,4 procent). 26

25 Bij de leefloners is de grootste groep geboren in België (41 procent). In 2010 is er een grote instroom geweest van de nieuwe EU-burgers (vooral Bulgaren en Slowaken). Zij vertegenwoordigen 19,4 procent of cliënten (2009: 11,5 procent) van het totaal cliënteel leefloners (een groot deel van deze cliënten zijn van Roma-afkomst). Europeanen die niet tot de Europese Unie behoren, nemen een aandeel in van 11,4 procent of 839 cliënten. Een aanzienlijk deel zijn Turken (581 personen of bijna 70 procent binnen deze categorie) en mensen geboren in het voormalig Joegoslavië (215 personen of 26 procent binnen deze categorie). Het aandeel van 8 procent Aziaten (exclusief Midden-Oosten) zijn voornamelijk Russen (346 personen of 59 procent binnen deze categorie), Afghanen (85 personen of 14 procent binnen deze categorie) en Pakistani (63 personen of 11 procent binnen deze categorie). Het profiel bij de levensminimumgerechtigden ziet er anders uit dan dat van de leefloners. Hier zien we een publiek dat voornamelijk afkomstig is uit Azië, Europa (niet Europese Unie) en Afrika. Bijna 37 procent is geboren in Azië. Dit zijn voornamelijk Russen uit het Aziatisch deel van Rusland, Irakezen, Iraniërs en Afghanen. Europeanen die niet tot de Europese Unie behoren, zijn voornamelijk afkomstig uit het Europees deel van Rusland of het voormalig Joegoslavië. Binnen de categorie Centraal en Zuid-Afrika, zien we een groot aandeel Ghanezen, Congolezen en Somaliërs. Bij de nieuwe EU-burgers zien we voornamelijk mensen uit het voormalige Tsjecho-Slowakije en in mindere mate Bulgaren. Intake en begeleiding nieuwe EU-burgers In 2010 vertegenwoordigden de nieuwe EU-burgers 18 procent van het totaal aantal steungerechtigden, in 2009 was dit maar 13 procent. In cijfers vertaald: in 2009 waren er nieuwe EU-burgers die recht hadden op financiële steun, in 2010 steeg dit aantal tot Of nog anders: het totaal aantal steungerechtigden steeg met 12,6 procent ten opzichte van 2009, terwijl het totaal aantal steungerechtigde nieuwe EU-burgers disproportioneel met maar liefst 53 procent steeg. De grote instroom van nieuwe EU-burgers zorgt voor problemen op vlak van huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg Daarom neemt OCMW Gent in samenwerking met alle relevante partners maatregelen om enerzijds de nieuwe EU-burgers in Gent correct en intensief te begeleiden en anderzijds om de instroom te controleren door o.a. malafide praktijken tegen te gaan. Eind 2010 richtte het Gentse stadsbestuur het Permanent Overlegcomité (POC) op. Tot dit comité behoren ondermeer het OCMW Gent, de Gentse politie, de Integratiedienst en de dienst Burgerzaken. Dit comité bundelt en coördineert alle initiatieven om de instroom van nieuwe EU-burgers te onderzoeken en te controleren. Daarnaast werd een ambtelijk aanspreekpunt opgericht. Het POC werkt eveneens mee aan Urbiscoop en Eurocities. Dit zijn initiatieven op Europees vlak met als doel tot een gezamenlijke Europese aanpak te komen. Het OCMW riep ook een overleg samen met de dienst Burgerzaken van de stad Gent, meer specifiek de dienst Vreemdelingen. In dit overleg werd de problematiek besproken op vlak van woon- en huisvestingsbeleid. Een concrete actie die hieruit voortvloeide, is het negatief advies dat de politie geeft in een domiciliëringsprocedure voor mensen die in overbevolkte en onveilige panden wonen. Doel is om het woonklimaat in bepaalde wijken te herstellen of te verhogen en om een einde te stellen aan het kraken van onveilige of ongezonde panden. In ditzelfde overleg kwam ook de problematiek van verblijfsvergunningen aan bod. Op 25 mei 2010 vond een overleg plaats in het Gentse stadhuis met de ambassadeurs van Roemenië, Bulgarije en de consul van Slowakije. Ook vertegenwoordigers van Europa en de internationale Roma-verenigingen waren aanwezig. Er werd gezocht naar oplossingen om de instroom van nieuwe EU-burgers te beperken, zoals het voeren van infocampagnes in het land van afkomst. De weg binnen het OCMW Wekelijks organiseert de dienst Vreemdelingen van het OCMW verplichte groepssessies voor de nieuwe EU-burgers, meer bepaald voor Bulgaren, Tsjechen en Slowaken. Daar worden de cliënten eerst en vooral gewezen op hun rechten en plichten binnen OCMW Gent en krijgen ze informatie over de OCMW-dienstverlening. Als een nieuwe EU-burger zich voor de eerste keer bij het onthaal aanmeldt, wordt die meteen doorverwezen naar de eerstvolgende groepssessie. De groepssessies worden geleid door een intercultureel begeleider, met tolkondersteuning van een intercultureel medewerker of tolk van TV Gent. Tijdens de hulpverlening kunnen nieuwe EU-burgers en maatschappelijk werkers altijd een beroep doen op deze intercultureel begeleiders en medewerkers. 27