JAARGANG 9 / NUMMER 9 MEI Mede mogelijk dankzij:

Transcriptie

1 JAARGANG 9 / NUMMER 9 MEI 2015 Partners: Mede mogelijk dankzij:

2 VRAAG 1 Bed, bad, brood Afgelopen maand wankelde het Nederlandse kabinet naar aanleiding van de bed, bad, brood -kwestie: moet Nederland illegalen basale voorzieningen aanbieden? De term bed, bad, brood blijft goed hangen, vanwege de rijmvorm. Hoe heet deze rijmvorm? a. Alliteratie. b. Binnenrijm. c. Haiku. d. Kettingrijm.

3 ANTWOORD VRAAG 1 Bed, bad, brood Hoe heet deze rijmvorm? a. Alliteratie. Bed, bad, brood is een voorbeeld van een alliteratie: de beginklanken zijn gelijk. Veel uitdrukkingen allitereren, zoals paal en perk en lief en leed. Bij een binnenrijm rijmen twee woorden binnen dezelfde regel. Bij kettingrijm rijmt het laatste woord van de regel op het eerste woord van de volgende regel. Een haiku is een Japanse dichtvorm met drie regels met een vast aantal lettergrepen.

4 VRAAG 2 KNVB Begin mei won FC Groningen de KNVB-beker. Het Groningse dialect behoort tot het Nedersaksisch, een officieel erkende streektaal in Nederland en Duitsland. De Nederlandse overheid heeft in totaal drie streektalen officieel erkend. Welke streektalen zijn nog meer officieel erkend? a. Brabants en Limburgs. b. Fries en Limburgs. c. Fries en Sallands. d. Sallands en Zeeuws.

5 ANTWOORD VRAAG 2 KNVB Welke streektalen zijn nog meer officieel erkend? b. Fries en Limburgs. De Nederlandse overheid heeft het Fries, Limburgs en Nedersaksisch als officiële streektaal erkend. Een belangrijk criterium daarbij is dat de streektaal geen dialect van het Standaardnederlands mag zijn. Deze drie streektalen zouden niet wezenlijk hebben bijgedragen aan het ontstaan van het Standaardnederlands. Het Sallands valt onder het Nedersaksisch en het Brabants is een dialect van het Standaardnederlands. Een verzoek om erkenning van het Zeeuws als streektaal is in 2005 afgewezen.

6 VRAAG 3 Struikelwoord Onlangs werd Worcestershire verkozen tot het moeilijkst uit te spreken Engelse woord. Reden voor het Genootschap Onze Taal om ook zo n verkiezing te organiseren voor het Nederlands. Wat is het moeilijkst uitspreekbare woord in het Nederlands? a. Aluminium. b. Cholesterol. c. Meteorologisch. d. Munitie.

7 ANTWOORD VRAAG 3 Struikelwoord Wat is het moeilijkst uitspreekbare woord in het Nederlands? c. Meteorologisch. Dit woord kreeg maar liefst 35 procent van de stemmen op Facebook. Sprekers struikelen vaak over lange woorden met een opeenvolging van korte lettergrepen. Dat maakt ook aluminium (5e plaats) lastig om uit te spreken. In andere woorden verwisselen mensen vaak klanken, zoals in munitie (6e plek). Cholesterol eindigde op de 7e plek.

8 VRAAG 4 Skype Microsoft experimenteert momenteel met Skype Translator. De software vertaalt live telefoongesprekken tussen het Engels, Spaans, Italiaans en Chinees. Het is daarbij wel noodzakelijk dat je je aan de voorwaarden houdt, anders werkt de dienst niet goed. Wat is de MINST belangrijke voorwaarde voor een goede livevertaling? a. Gebruik een koptelefoon en microfoon. b. Laat elkaar uitspreken. c. Spreek in grammaticaal correcte zinnen. d. Spreek in korte zinnen.

9 ANTWOORD VRAAG 4 Skype Wat is de MINST belangrijke voorwaarde voor een goede livevertaling? c. Spreek in grammaticaal correcte zinnen. Live vertalen is niet makkelijk voor een computer. Het is daarom handig om het hem niet lastiger te maken dan nodig is. Door een koptelefoon en microfoon te gebruiken voorkom je dat achtergrondgeluiden je spraak verstoren. De software kan niet twee spraaksignalen onderscheiden, dus het is belangrijk om niet door elkaar heen te praten. Als je korte zinnen gebruikt, zonder ingewikkelde bijzinnen, is automatisch vertalen het makkelijkst. Grammaticaal spreken is handig, maar niet noodzakelijk, zolang de software maar over voldoende voorbeelden beschikt om mee te vergelijken.

10 VRAAG 5 Papiamento Begin mei brachten de Nederlandse koning en koningin een bezoek aan Aruba en Bonaire. Op deze eilanden spreken de meeste mensen Papiamento. In deze taal worden werkwoorden niet vervoegd: mi ta papia ( ik praat ), e ta papia ( hij praat ), nos ta papia ( wij praten ). Wat is de letterlijke betekenis van Papiamento? a. Gepraat. b. Slaventaal. c. Taal des vaderlands. d. Zegswijze.

11 ANTWOORD VRAAG 5 Papiamento Wat is de letterlijke betekenis van Papiamento? a. Gepraat. Papiamento is een creooltaal, een mengtaal die is ontstaan doordat in de tijd van de slavernij mensen uit verschillende gebieden met elkaar in contact kwamen. In het begin waren de slavenhandelaren vooral Spanjaarden en Portugezen. Hun talen zie je dan ook het duidelijkst terug in het Papiamento. Papiamento is afgeleid van het Portugese papear, dat praten betekent.

12 VRAAG 6 Korterlands In appjes kort je woorden meestal in. Begin mei verscheen het boek Korterlands, waarin taalkundige Hans Bennis laat zien hoe we daarbij te werk gaan. Hij beschrijft dit aan de hand van vijf principes, waaronder het principe van de cijferuitspraak, zoals in all1 en suc6. Wat is een voorbeeld van het principe van de letteruitspraak? a. Btje. b. Kweenie. c. Mzzl. d. Sgool.

13 ANTWOORD VRAAG 6 Korterlands Wat is een voorbeeld van het principe van de letteruitspraak? a. Btje. Volgens het principe van de letteruitspraak spreek je de letter uit zoals je die in het alfabet uitspreekt: bee-tje. Andere voorbeelden zijn cker en ff. Kweenie is een voorbeeld van het schrijf-spreektaalprincipe: je schrijft het zoals je het uitspreekt. Mzzl hoort bij het medeklinkerprincipe: je laat alle klinkers weg. Het laatste principe dat Bennis beschrijft is het principe van letterreductie: gebruik letters die minder tekens innemen, zoals g voor ch en x voor ks. Daar is sgool een voorbeeld van.

14 VRAAG 7 2Pac Een Groningse student onderzocht de uitspraakverandering van de Amerikaanse rapper 2Pac na zijn verhuizing van de oost- naar de westkust. Zoals verwacht, werd de duur van de a langer, wat typisch is voor de westkust. Na een geleidelijke toename vond er in 1995 een plotselinge boost plaats in de klinkerduur. Wat was de oorzaak van die boost? a. 2Pac wilde zijn westkust-identiteit benadrukken. b. 2Pac ging uitspraaklessen volgen. c. Het duurt even voor je je oorspronkelijke accent kwijt bent. d. Je uitspraak past zich altijd geleidelijk aan aan je omgeving.

15 ANTWOORD VRAAG 7 2Pac Wat was de oorzaak van die boost? a. 2Pac wilde zijn westkust-identiteit benadrukken. De plotselinge boost in de klinkerduur van 2Pac lijkt een aanwijzing voor sociolinguistic agency: het bewust sturen van je taalgebruik als uitdrukking van je identiteit. In 1994 werd 2Pac tijdens een bezoek aan New York neergeschoten, waarna hij de rapscene van de oostkust de rug toekeerde. Vanaf die tijd werden zijn klinkers snel langer, soms zelfs langer dan die van originele westkust-rappers als Ice Cube en Dr. Dre. Hij lijkt bewust extra westkusts te zijn gaan spreken.

16 VRAAG 8 Emoji Twee Amerikanen zamelen geld in om een online vertaalmachine voor emoji te kunnen ontwikkelen. De machine zet je tekst om in de smileys en plaatjes van emoji. Een van de bedenkers heeft eerder al Moby Dick vertaald in emoji. Waar kun je een tekst in emoji het best mee vergelijken? a. Gebarentaal. b. Geheimtaal. c. Hints. d. Telegramstijl.

17 ANTWOORD VRAAG 8 Emoji Waar kun je een tekst in emoji het best mee vergelijken? c. Hints. Een tekst in emoji lezen zal een flinke uitdaging zijn. Er is geen grammatica en de emoji betekenen voor iedereen iets anders. Je zult dus, net als bij een spelletje hints, moeten gissen naar de betekenis. Gebarentaal, geheimtaal en telegramstijl hebben wel elk een eigen grammatica. Als je die eenmaal kent, kost het geen moeite om de zender te begrijpen.