Inspiratie voor een gezond binnenmilieu op scholen, woningen en kindercentra
|
|
- Linda Smeets
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Inspiratie voor een gezond binnenmilieu op scholen, woningen en kindercentra Werkboek voor de werkconferentie Naar een gezonde fysieke leefomgeving Versie 1, 10 september
2 Inleiding Dit werkboek is bedoeld ter ondersteuning van iedereen die op lokaal niveau aan de slag wil met het binnenmilieu op scholen, woningen en kindercentra. Het bevat ter inspiratie initiatieven door het hele land op het gebied van binnenmilieu en links naar handige websites. Het onderdeel instrumenten kunt u raadplegen om u te ondersteunen bij de planvorming of keuze van maatregelen om het binnenmilieu te verbeteren. Onder het onderdeel kennis vindt u een greep van producten en een overzicht van diverse instanties met kennis op het gebied van het binnenmilieu. Tot slot vindt u onder het onderdeel geld een aantal subsidiemogelijkheden voor financiering van activiteiten op gebied van het binnenmilieu. Hiermee hopen wij het voor u zo makkelijk mogelijk te maken. Dit werkboek vormt een eerste aanzet, maar is nog lang niet compleet. Wij nodigen u dan ook van harte uit om uw ervaringen en aanvullingen aan ons door te geven via een aan het Kennis en Informatie Punt Milieu & Gezondheid van het RIVM (kip-mg@ rivm.nl). Wij voegen deze dan aan het werkboek toe, en zorgen ervoor dat de aangevulde versie ook weer bij u en uw collega s terecht komt. Schiet u tijdens deze werkconferentie al iets te binnen of hoort u interessante dingen van uw collega s, schrijf deze dan meteen op. De memo s in dit werkboek bieden hiervoor ruimte. Veel succes!
3 Inspiratie Dit deel geeft ter inspiratie eerst algemene tips en daarna handige weblinks en praktijkvoorbeelden. Suggestie voor lokaal gezondheidsbeleid Dit document geeft een kort overzicht van de oorzaken van binnenmilieu problemen. Verder worden vooral de inzet en mogelijke rollen van de gemeenten beschreven om een gezond binnenmilieu te creëren in woningen, kindercentra en scholen &atoomsrt=2&actie=2 Tips Verschillende aspecten van het binnenmilieu hangen vaak samen, een integrale aanpak van binnenmilieu problemen is noodzakelijk om nieuwe problemen te voorkomen. Denk bij energiebesparende maatregelen ook aan het belang van een goede ventilatie. Zorg dat ventilatiesystemen niet teveel herrie maken. Naast ventilatie is adequate zonwering essentieel om de temperatuur in hete periodes beheersbaar te maken (klimaatbestendig bouwen). Handige weblinks Naar een beter binnenmilieu In dit informatieboekje wordt ingegaan op verschillende aspecten van binnenmilieu problemen en geschikte maatregelen ter voorkoming van deze problemen. Het richt zich vooral op scholen. Praktijkvoorbeelden Onderstaande voorbeelden komen uit de wekelijkse nieuwsattendering verzorgd door het Kennis en Informatie Punt Milieu en Gezondheid (KIP-mg) van het RIVM. Heeft u ook interesse voor deze attendering? Mail ons op kip-mg@rivm.nl Goede schoolgebouwen voor alle kinderen De gebouwen van het Utrechts primair en (voortgezet) speciaal onderwijs zijn nu niet op orde. Er is veel achterstallig onderhoud, renovatie en nieuwbouw nodig. Dat vergt grote investeringen. Het Masterplan Primair Onderwijs en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs voorziet voor het overgrote deel, zo n 75%, in deze investeringen. Het Masterplan PO en (V)SO is een gezamenlijk plan van de Gemeente Utrecht en alle Utrechtse schoolbesturen voor primair onderwijs. In een intensieve samenwerking zijn de noodzakelijke maatregelen voor alle 172 Utrechtse schoolgebouwen van het primair en (voortgezet) speciaal onderwijs geïnventariseerd. Dat heeft geleid tot een heleboel ingrepen, van onderhoud, renovatie, onderwijskundige vernieuwing tot uitbreiding en nieuwbouw. SenterNovem: Frisse Scholen Het Frisse Scholenproject heeft tot doel om scholen te stimuleren minder energie te verbruiken en het binnenmilieu te verbeteren: ISOLEREN én VENTILEREN. Op de website staat informatie over het opstellen van een programma van eisen, subsidies, praktijkvoorbeelden en instrumenten. De informatie ondersteunt schoolbesturen, schooldirecties en gemeentelijk adviseurs onderwijs(huisvesting) in de aanpak van het energiegebruik en het binnenmilieu van scholen. De frisse basisschool In dit rapport worden de thema s luchtkwaliteit, ventilatie, behaaglijkheid, hygiëne en energiebesparing in onderlinge samenhang besproken. Het is gebaseerd op de overtuiging dat alleen een integrale aanpak de kwaliteit van de binnenlucht in scholen daadwerkelijk zal verbeteren. Lucht niet altijd fris: Klaslokalen zorgen voor gezondheidsklachten De GGD regio IJssel-Vecht, GGD regio Twente, de provincie Overijssel, het Astma Fonds en een aantal thuiszorginstellingen vragen met dit project aandacht voor de kwaliteit van het binnenmilieu op basisscholen. Het project loopt tot maart volgend jaar. Uit Losser doen vier basisscholen mee aan het project. Actieplan voor luchtverbetering basisschool Het Astma Fonds, de GGD Hart voor Brabant en de provincie Brabant gaan er voor zorgen dat de lucht in de Waalwijkse basisschool Pieter Wijten weer gezond wordt. Vrijdag wordt het startsein gegeven voor het zogenoemde adoptieplan. Uit onderzoek van de GGD onder 33 basisscholen in Brabant blijkt dat de lucht in de Waalwijkse school extreem slecht is. Er is sprake van een te hoog CO2-gehalte. De kinderen kunnen hierdoor hoofdpijn of ademhalingsproblemen krijgen. 2 3
4 Memo Aanpak binnenklimaat Amsterdamse scholen gestart Maandag 11 mei hebben minister Jacqueline Cramer, staatssecretaris Sharon Dijksma, Marijke Vos en Dick Jansen op de Westerparkschool het startsein gegeven voor de aanpak van het binnenklimaat van basisscholen in Amsterdam. Ook worden er maatregelen genomen om het energiegebruik terug te dringen: gemiddeld kan bij oudere scholen het energiegebruik met ongeveer de helft omlaag. Nieuw expertisecentrum voor scholen De drie noordelijke provincies willen een expertisecentrum voor scholen oprichten. Dit centrum moet kennisuitwisseling en samenwerking bevorderen met als doel: duurzame schoolgebouwen. Scholen dus die energiezuinig zijn en een gezond binnenklimaat heben. Gedeputeerden Tanja Klip-Martin (Drenthe), Rudi Slager (Groningen) en Hans Konst (Fryslân) hebben deze actie uit het woningenplan vandaag bekendgemaakt. De noordelijke bestuurders vinden het hoog tijd om serieus werk te maken van een gezonde leer- en werkomgeving voor leerlingen en leraren. Een energiezuinig en fris schoolgebouw zou volgens hen vanzelfsprekend moeten zijn. Onderzoek filtering buitenlucht op school De GGD heeft de afgelopen maanden onderzocht of toepassing van een filter in een ventilatiesysteem op school leidt tot schonere lucht. Het onderzoek vond plaats naar aanleiding van vragen over de mogelijkheden ter bescherming van kinderen die naar school gaan vlakbij een drukke weg. Er zijn drie ventilatiesystemen met filter getest. Hoewel alle systemen voor een verbeterd binnenklimaat zorgden, was er wel een verschil in mate van filtering van verontreiniging uit de buitenlucht. Instrumenten Hieronder staan een aantal instrumenten en handreikingen die u kunnen ondersteunen bij het creëren van een gezond binnenmilieu. GGD-richtlijnen Deze richtlijnen geven inzicht en handelingsperspectieven voor verschillende milieugezondheid problemen. Op het gebied van binnenmilieu zijn o.a. richtlijnen verschenen over: asbest in woningen; beoordelen van ventilatie scholen; gezonde woningbouw; koolmonoxide in woon- en verblijfsruimten; voorlichting gezond wonen. Eind dit jaar verschijnt nog een richtlijn over ventilatie in woningen. De GGD-eendagsmethode met ventilatieadvies op maat De eendagsmethode wordt momenteel landelijk uitgevoerd. De komende vijf jaar krijgt elke basisschool met natuurlijke ventilatie een bezoek van de GGD. Zij voeren metingen uit en geven een advies op maat. De school krijgt een informatiepakket, een beknopt bouwtechnisch advies en een CO2-meter. Bij het advies wordt ook gekeken naar de samenhang met energiebesparingsmaatregelen. Scholenklimaatcampagne Energieke Scholen De scholencampagne start in het najaar en kent twee belangrijke onderdelen gericht op de twee specifieke doelgroepen: een lespakket voor basisscholen en instrumentarium voor energie- en binnenmilieu-adviezen (EBA) en financiële arrangementen voor gemeenten en schoolbesturen. Streven is dat gemeente en de schooldirectie en/of het schoolbestuur een intentieverklaring tekenen waarbij, onder begeleiding van een energieregisseur, de aanbevelingen van het EBA verder ingepland en uitgevoerd gaan worden. (website medio september te benaderen) Toetslijst Gezond en Veilig Wonen Met het invullen van de toetslijst krijgt men meer inzicht waar gezondheidsrisico s in woningen kunnen optreden. Deze toetslijst is geschikt voor zowel huurders als eigenwoningbezitters. Woon ik wel gezond? test Met deze test ontdekt u hoe gezond u woont. Na afloop van de test ontvangt u een handig rapport over hoe u uw huis (nog) gezonder kunt maken
5 De ventilatie toets De ventilatietoets is ontwikkeld voor woningen met natuurlijke ventilatie. Hierin wordt gevraagd naar de ventilatieomstandigheden in diverse vertrekken. Op het eind wordt een totaalscore gegeven, ook worden er verbetertips aangereikt. De gezondheidskaart Aan de hand van deze kwaliteitskaart kan een consument in één oogopslag bepalen welke aspecten het meest van belang zijn en deze kennis meenemen in de keuze voor een huis. Het is de bedoeling om in een korte tijd (quick-scan in 5 tot 6 uur) in kaart te kunnen brengen hoe gezond een woning is. De verschillende kwaliteitsaspecten zijn op de gezondheidskaart afzonderlijk getalsmatig in kaart gebracht. Met de kwaliteitskaart zijn alle aspecten in beeld gebracht die in het Bouwbesluit staan. Symposium Gezond en Zuinig bouwen Hoe realiseer je energiezuinige, gezonde, comfortabele en betaalbare woningen? Hoe staat het met het binnenmilieu in recent opgeleverde nieuwbouwwoningen? Een bijeenkomst in kader van het Lente-akkoord ging hier op in. Het verslag online te lezen, hierin staat ook een interessante checklijst van 10 controlepunten om de bouw te controleren. Servicecentrum Scholenbouw Het Servicecentrum Scholenbouw (SCS) ontwikkelt en verspreidt kennis over geïntegreerde aanbestedingstrajecten bij de scholenbouw. Het SCS heeft een afwegingstool ontwikkeld door een eerste kennismaking met de kansen van geïntegreerd aanbesteden bij scholenbouw. Zij richt zich daarbij primair op schoolbesturen en gemeenten. Kennis Hieronder staan een aantal activiteiten van diverse instanties uitgelicht die kunnen helpen bij het creëren van een gezond binnenmilieu. Via de aangegeven weblink kunt u meer informatie vinden over deze activiteit. Verder is er een overzicht van organisaties in Nederland die kennis hebben van verschillende binnenmilieuaspecten. Handboek binnenmilieu 2007 Dit handboek dient als naslagwerk bij het behandelen van vragen en klachten over de kwaliteit van het binnenmilieu van woningen in relatie tot de gezondheid. Het handboek is in eerste instantie bedoeld voor medewerkers Medische milieukunde bij gezondheidsdiensten (GGD), maar ook anderen kunnen baat hebben bij de geboden informatie. Het handboek geeft informatie over factoren die van belang zijn voor de kwaliteit van het binnenmilieu. Praktijkboek gezonde gebouwen Het Praktijkboek Gezonde Gebouwen biedt praktische handvatten voor gezond ontwerp, beheer en onderhoud van gebouwen en installaties. Dit naslagwerk is handig ingedeeld in themacahiers, geschreven door deskundigen binnen het vakgebied. Katern binnenmilieu Hierin wordt de huidige binnenmilieu situatie in Nederland beschreven samen met recente wetenschappelijke ontwikkelingen. Deze informatie wordt vergeleken met het huidige binnenmilieu beleid uit de Nationale Aanpak Milieu en Gezondheid 2008 en geeft aan waar mogelijk nieuwe beleidsinzet wenselijk is. Memo Platform Woninginstallaties Een toenemende hoeveelheid installaties in woningen, vaak met onderhoudsgevoelige componenten, gecombineerd met onvoldoende aandacht voor kennisoverdracht in de keten, maken uiteindelijk dat gebruikers vaak niet op de hoogte zijn van de aandachtspunten die bij aanbod van woningen en installaties aan de orde kunnen zijn. Daarbij komt dat de voorzieningen mogelijk niet zijn afgestemd op hun wensen. Deze site probeert zowel gebruikers als installateurs te informeren over een goed gebruik, installatie en onderhoud van installaties in de woning
6 Organisatie Type activiteiten Actuele binnenmilieu thema s waarmee organisatie zich bezighoudt Beleid Onderzoek Informatie/advies Praktijk/Uitvoering Anders Aanpak binnenmilieuklachten Asbest en minerale kunstvezels Bestrijdings- en schoonmaakmiddelen Biologische Agentia Drinkwaterkwaliteit Emissies uit bouw- en inrichtingsmaterialen Geluid Geurhinder Ionen Ioniserende straling Kwik, lood, cadmium en organotin Na brand in woningen Niet-ioniserende straling Stof Thermisch binnenklimaat Ventilatie Verbrandingsproducten Verkleuring van materialen Vluchtige Organische Stoffen (VOS) Vochtigheid Astma Fonds BBA Binnenmilieu Deerns Raadgevende Ingenieurs BV DHV B.V. Gezondheidsraad ICS Adviseurs Instituut voor Studie en Stimulering Onderzoek (ISSO) International Society of Indoor Air Quality and Climate LBP, Lichtveld, Buis en Partners Nederlands Normalisatie-Instituut Nederlandse Technische Vereniging Voor installaties in gebouwen Nationaal Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ) Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu SenterNovem Stichting Bouwresearch (SBR) Stichting Passief Bouwen Stichting VAC PuntWonen Technische Universiteit Eindhoven TNO, Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek Universiteit Delft, OTB Vereniging Integrale Bio-Logische Architectuur Vereniging Nederlandse Woonbond Woonbond kennis- en adviescentrum (WKA) Platform Binnenmilieu Scholen Platform binnenmilieu Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap Energie Onderzoekscentrum Nederland DWA
7 Memo ISSO publicaties ISSO levert voor de installatietechniek de normstellende publicaties. De ISSO-publicaties betreffen innovatieve installatie- en sanitaire systemen. De normstellende ISSO-publicaties zijn breed geaccepteerd in de installatiesector. Het ISSO heeft in 2008 het actieplan Gezonde ventilatie in woningen opgezet. Enkele publicaties op het gebied van binnenmilieu zijn o.a.: Beheer en onderhoud van ventilatiesystemen in woningen en woongebouwen; binnenklimaat scholen, kwaliteitseisen ventilatiesystemen woningen. NEN normen De NEN (Nederlandse Norm) werkt aan normontwikkeling voor een breed scala aan werkterreinen. Op het gebied van binnenmilieu zijn er vele normen voor bepalingsmethoden en beoordeling van binnenmilieu parameters zoals ventilatieniveau s, formaldehyde metingen en schimmelbepalingen. GELD Hieronder staan links naar subsidieregelingen die u kunnen helpen een gezond binnenmilieu te creëren. Scholen Crisismaatregelen Het ministerie van OC&W heeft 165 miljoen euro gekregen om te investeren in schoolgebouwen. Ruim honderd miljoen euro is bestemd voor het primair onderwijs, ruim vijftig miljoen euro is voor het voortgezet onderwijs. Spelregels De middelen moeten in 2009, dan wel in 2010 worden besteed aan energiebesparende maatregelen en verbeteringen van het binnenmilieu in schoolgebouwen. Iedere gemeente heeft trekkingsrecht op de regeling. Een voorwaarde voor toekenning is dat gemeenten minimaal 40% cofinancieren, zowel bij primair onderwijs (PO) als bij voortgezet onderwijs (VO). Gemeenten die plannen hebben voor betere basisscholen, kunnen hun aanvraag tot 1 december 2009 indienen. Voor aanvragen betreffende voortgezet onderwijs gelden twee termijnen: voor 1 november 2009 en voor 1 januari De subsidie regeling voor energiezuinigheid en binnenmilieu VO scholen inmiddels gepubliceerd, zie De subsidieregeling voor energiezuinigheid en binnenmilieu PO scholen zal in september 2009 worden gepubliceerd. Subsidie wijzer Frisse Scholen Energiegebruik en binnenmilieu vormen op veel scholen een probleem. Het energiegebruik is vaak onnodig hoog en het binnenmilieu slecht. Vanzelfsprekend heeft dit probleem uw aandacht maar van welke (subsidie)regelingen kunt u gebruik maken om de situatie op uw school te verbeteren? Raadpleeg of download dan de Subsidiewijzer Frisse Scholen. Deze subsidiewijzer biedt u een handig overzicht van Nationale, Provinciale en Lokale (subsidie)regelingen van waaruit financiële bijdragen voor verlaging energielasten en of verbetering van het binnenmilieu mogelijk zijn. De subsidiewijzer zal regelmatig worden geactualiseerd zodat u altijd een actueel overzicht heeft. Woningen Meer met Minder Meer Met Minder is het nationale energiebesparingsprogramma voor de bestaande bouw. De stichting voert het convenant Meer Met Minder uit, dat ministeries, bouwbedrijven, energiebedrijven, installatiebedrijven en woningcorporaties in 2008 met elkaar sloten. Doel is dat in ,4 miljoen bestaande woningen en andere gebouwen blijvend 30 procent minder energie gebruiken. Meer met Minder maakt het u makkelijk om energie te besparen in uw huis of kantoor onder andere door middel van glasisolatie
8 EIA: investeren in energiebesparing en duurzame energie De EIA is bedoeld voor ondernemers die willen investeren in energiebesparende technieken en de toepassing van duurzame energie in hun onderneming. In maart 2009 heeft het kabinet een pakket van maatregelen gepresenteerd in het aanvullend beleidsakkoord bij Samen werken, samen leven. De tijdelijke uitbreiding van de EIA voor bestaande huurwoningen is één van deze maatregelen. Lagere kosten voor investeringen in het energielabel van bestaande huurwoningen zijn mogelijk dankzij de tijdelijke verruiming van de Energie Investeringsaftrek (EIA). Het gaat om investeringen gedaan tussen 1 juni 2009 en 1 december In totaal is voor deze maatregel 277,5 miljoen extra beschikbaar. Regeling Groenprojecten Deze regeling stimuleert door middel van fiscale voordelen voor spaarders of beleggers in investering in verschillende soorten energiezuinige nieuwbouw. Banken kunnen door het belastingvoordeel voor spaarders of beleggers in groene projecten een lening met lagere rente dan de marktrente verstrekken. Als het project past binnen de gestelde (deel) categorieën en voldoet aan de voorwaarden voor groene financiering, kan de bank voor de initiatiefnemer bij SenterNovem een groenverklaring voor het project aanvragen. Als de verklaring is afgegeven, mag de bank groene financiering verstrekken. De categorieën projecten die in aanmerking komen voor groene financiering zijn zeer divers; bijvoorbeeld duurzame utiliteitsbouw, duurzame nieuwbouw of woningverbetering. Tot slot Dit werkboek is samengesteld door het Kennis en Informatie Punt Milieu & Gezondheid (KIP) voor de werkconferentie Naar een gezonde fysieke leefomgeving in opdracht van het Ministerie van VROM. U kunt uw aanvullingen en suggesties tot eind september 2009 aan ons door te geven via een aan het Kennis en Informatie Punt Milieu & Gezondheid van het RIVM (kip-mg@rivm.nl). Wij zullen alle aanvullingen en suggesties verwerken en ervoor zorgen dat u eind oktober 2009 een aangevulde digitale versie ontvangt. Mocht u mensen kennen die niet op de werkconferentie waren maar wel graag een werkboek willen ontvangen, dan kunnen zij deze via eerdergenoemde adres aanvragen. Subsidie Maatwerkadvies De overheid wil woningeigenaren stimuleren om energiebesparende maatregelen te nemen in de eigen, bestaande woning. Woningeigenaren die een maatwerkadvies afnemen van een gecertificeerde adviseur, komen eenmalig in aanmerking voor een subsidie van maximaal 200,-. Wanneer maatregelen uit het maatwerkadvies worden genomen en zorgen voor een energiebesparing van 20-30%, kunt u tot maximaal 750 euro subsidie krijgen. De Tijdelijke subsidieregeling Maatwerkadviezen voor woningen wordt uitgevoerd door SenterNovem in opdracht van het ministerie van VROM WWI. Het betreft een tijdelijke maatregel die loopt tot 31 december 2010 (of eerder, indien het budget is uitgeput). In totaal kunnen circa woningeigenaren een subsidie ontvangen voor een maatwerkadvies (tot en met 2010). Overig Bent u een particuliere woningeigenaar, een woningcorporatie, een huurder, een particuliere verhuurder, een gemeente, een school of zorginstelling? Dan is de energiesubsidiewijzer voor u zeer geschikt. De energiesubsidiewijzer biedt één compleet en actueel overzicht van subsidies en andere financiële regelingen. Dit maakt het nóg aantrekkelijker om energie te besparen. 12
9
Inspiratie voor een gezond binnenmilieu op scholen, woningen en kindercentra
Inspiratie voor een gezond binnenmilieu op scholen, woningen en kindercentra December 2009 Inleiding Deze brochure is bedoeld ter ondersteuning van iedereen die op lokaal niveau aan de slag wil met het
Nadere informatieInspiratie voor een gezond binnenmilieu op scholen, woningen en kindercentra
Inspiratie voor een gezond binnenmilieu op scholen, woningen en kindercentra December 2009 Inleiding Deze brochure is bedoeld ter ondersteuning van iedereen die op lokaal niveau aan de slag wil met het
Nadere informatielogoocw De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag 13 juli 2006 PO/B&B/06.
logoocw De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk 13 juli 2006 PO/B&B/06.29506 Uw kenmerk 06-OCW-B-029 Onderwerp Rappel toezegging kabinet
Nadere informatieMeten is weten (wat te doen) Gezondheid in woningen, scholen en kinderdagverblijven. Presentatie 3e kennisdag Bouwfysica 14 mei 2009
Meten is weten (wat te doen) Gezondheid in woningen, scholen en kinderdagverblijven ir. Henk Versteeg Presentatie 3e kennisdag Bouwfysica 14 mei 2009 Lichtveld Buis & Partners BV Raadgevende ingenieurs
Nadere informatieBEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN van het raadslid S. Mulder en L. Zandstra. sv RIS Regnr. BOW/ Den Haag, 29 april 2008
Gemeente Den Haag BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN van het raadslid S. Mulder en L. Zandstra sv 2008.070 RIS 153508 Regnr. BOW/2008.283 Den Haag, 29 april 2008 Inzake: binnenmilieu in schoolgebouwen
Nadere informatieHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH. Reactie college van Gedeputeerde Staten op het Initiatiefvoorstel Duurzaamheidsfonds
Gedeputeerde Staten STATENNOTITIE Aan de leden van Provinciale Staten HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Reactie college van Gedeputeerde Staten op het Initiatiefvoorstel Duurzaamheidsfonds
Nadere informatieAan de fractie van Nijmegen Nu Korte Nieuwstraat 6, 6511 PP Nijmegen. 14 november Geachte fractie,
Aan de fractie van Nijmegen Nu Korte Nieuwstraat 6, 6511 PP Nijmegen Korte Nieuwstraat 6 6511 PP Nijmegen Telefoon (024) 329 90 00 Telefax (024) 329 29 81 E-mail gemeente@nijmegen.nl Postadres Postbus
Nadere informatieGezondOntwerpWijzer. Thema Gezond Binnenmilieu.
GezondOntwerpWijzer Thema Gezond Binnenmilieu Verband tussen thema Gezond Bin nenmilieu en een gezonde leefomge ving Wilt u hiermee aan de slag of er meer over lezen? Versie: 24 januari 2012 Een goede
Nadere informatiehelpende hand Groningse gemeenten :SLIM Ondersteuningsprogramma gemeenten
helpende hand Groningse gemeenten :SLIM Ondersteuningsprogramma gemeenten 2011-2013 Energiebesparing Betaalbaarheid van wonen Gezondheid van binnenmilieu en comfort Kansen voor de lokale economie Redenen
Nadere informatieMenukaart Gezonde School basisonderwijs: Milieu en Natuur
Menukaart Gezonde basisonderwijs: Milieu en Natuur : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema
Nadere informatieMeer met Minder. Duurzame Energie en Energiebesparing. Van Europa moet het. De Nederlandse overheid wil het. UNETO-VNI = ondernemersorganisatie
Meer met Minder Seminar Energielabel 24 april 2008, Nootdorp Rob van der Meer UNETO-VNI = ondernemersorganisatie Installatiebranche met circa 5.300 aangesloten bedrijven. Technische detailhandel met circa
Nadere informatiePresentatie titel. Hans van Oort Arno Harting Rob van der Westen
Duurzaamheid bij onderwijshuisvesting Duurzaamheid bij onderwijshuisvesting Onderwijshuisvesting Binnenmilieu en energiebesparing Provinciale informatie bijeenkomst 2 februari 2011 Hans van Oort Arno Harting
Nadere informatie: Communicatie Subsidieverordening Maatregelenplan Duurzaamheid
Memo Aan : Van : Rienk Sijbrandij Bureau : Ruimtelijke Ordening, Wonen en Milieu Datum : 29 november 2011 Onderwerp : Communicatie Subsidieverordening Maatregelenplan Duurzaamheid De gemeenteraad van Strijen
Nadere informatieBron van zuivere lucht...
Bron van zuivere lucht... Brainy, Bron van zuivere lucht Prestaties van leerlingen en docenten hangen direct samen met een gezonde luchtkwaliteit in de klaslokalen. Uit onderzoek is echter gebleken dat
Nadere informatieOp weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen
Op weg naar een beter binnenmilieu in bestaande schoolgebouwen Seminar Swegon Air Academy 11 november 2008 ir. Froukje van Dijken BBA Binnenmilieu 010-2447025 www.binnenmilieu.nl Dagelijks 20.000 leerlingen
Nadere informatieSubsidiemogelijkheden voor voortgezet en beroeps- en hoger onderwijs
29 september 2009 1 Subsidiemogelijkheden voor voortgezet en beroeps- en hoger onderwijs Selina Roskam programma adviseurs Energiebesparing in de gebouwde omgeving 29 september 2009 Dubbele winst voor
Nadere informatieProgramma van Eisen Frisse Scholen april 2012
Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Voor u ligt het Programma van Eisen Frisse Scholen. Dit Programma van Eisen dient als leidraad voor opdrachtgevers van nieuw- en verbouw van scholen (schoolbesturen
Nadere informatieWELL voor Frisse Scholen
Foto: Michel Kievits WELL voor Frisse Scholen Tim Beuker 1, Froukje van Dijken 1 en Antwan van Haaren 2 1 BBA Binnenmilieu 2 DGMR Bouw De WELL Building Standard is een steeds vaker gebruikt instrument
Nadere informatieHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
PS2009- INITIATIEFVOORSTEL Aan de leden van Provinciale Staten Initiatief voorstel Duurzaamheidsfonds Gelderland Beknopte samenvatting van inhoud voorstel: Bij de voorjaarsnota 2009 (PS2009-447) is ingestemd
Nadere informatieVentilatie van woningen
Ventilatie van woningen Ventileren betekent: Verse buitenlucht naar binnen, Vervuilde binnenlucht naar buiten! Goed ventileren is 24 uur per dag ventileren 13 december 2012 Veel gestelde vragen zijn: Kan
Nadere informatieVERBETER UW RESULTAAT MET COMFORTABEL BOUWEN
VERBETER UW RESULTAAT MET COMFORTABEL BOUWEN Sept. - Nov. 2015 ir. Atze Boerstra BBA Binnenmilieu ab-bba@binnenmilieu.nl www.binnenmilieu.nl ing. Joost Valk Vital Places jvalk@vitalplaces.eu www.vitalplaces.nl
Nadere informatieVerder na 7 jaar Frisse Scholen
Verder na 7 jaar Frisse Scholen 1. Wat heeft volgens u tot nu toe het meest bijgedragen? (max 3 antwoorden) Percent Count het op de agenda zetten van Frisse Scholen 71,1% 27 het onderzoek naar leerprestaties
Nadere informatieHet binnenmilieu binnenste buiten
Het binnenmilieu binnenste buiten Resultaten van het onderzoek Gezondheid en ventilatie in woningen in Vathorst GGD Eemland in samenwerking met het ministerie van VROM In opdracht van de gemeente Amersfoort
Nadere informatieMilieu en Gezondheid voor gemeenten in Overijssel
Milieu en Gezondheid voor gemeenten in Overijssel GGD Milieu en Gezondheid.indd 1 22-05-2012 12:55:15 GGD IJsselland en GGD Twente Team Milieu en Gezondheid voor uw gemeente In uw werk krijgt u regelmatig
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus Den Haag. 6 maart 2009 KO/
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 Den Haag Den Haag 6 maart 2009 Betreft: Motie Van Gent over ruimte bij nieuwbouw voor voor- tussen en naschoolse opvang. Ons kenmerk
Nadere informatieEnergiesubsidiewijzer. www.energiesubsidiewijzer.nl
Energiesubsidiewijzer www.energiesubsidiewijzer.nl Mei 2014 Inhoud 1. Subsidie... 3 Zomerdeals Friese energiepremie... 3 Stimuleringsregeling Energieprestatie Huursector (STEP)... 4 2. Lening... 5 Energiebespaarlening...
Nadere informatie1. Welk lesaanbod/lespakket voert de school uit voor het thema binnenmilieu? (meerdere antwoorden mogelijk)
Vignet Milieu, po Vragenlijst Milieu Educatie 1. Welk lesaanbod/lespakket voert de school uit voor het thema binnenmilieu? (meerdere antwoorden mogelijk) o Energieke Scholen o Anders, namelijk... o Geen
Nadere informatieMeer voordeel uit uw huis halen? Bespaar op energie!
Meer voordeel uit uw huis halen? Bespaar op energie! voorbeeld van mogelijke besparingen Een huishouden is jaarlijks zo n q 2.000 kwijt aan gas en licht. En daar kunt u tot wel 30% op besparen. Dat begint
Nadere informatieNieuwe energieprestatienorm
Nieuwe energieprestatienorm >> Als het gaat om energie en klimaat De tools Uw weg vinden in de nieuwe energieprestatienorm, wie helpt u daarbij? Heeft u hem al in huis, de nieuwe energieprestatienorm NEN
Nadere informatieStructureel resultaat. Eenvoudige integratie. Helder inzicht. Onze klanten
Structureel resultaat Met INSIGHTNOW wordt de kwaliteit van het binnenmilieu op hoog niveau gehandhaafd tegen een fractie van de kosten van infrastructurele maatregelen en verbeteringen. Het inzicht in
Nadere informatieBrief m.b.t. actuele situatie Frisse Lucht in scholen
Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Brief m.b.t. actuele situatie Frisse Lucht in scholen Programma Onderwijs Portefeuillehouder R. Helmer-Englebert Samenvatting Tijdens de kamerronde van 7 juni 2017 inzake
Nadere informatieHet Binnenmilieuprofiel voor woningen
Het Binnenmilieuprofiel voor woningen Snelle METHODE om het binnenmilieu van een woning (incl. verbetermogelijkheden) in kaart te brengen, bij NIEUWBOUW maar vooral ook bij groot ONDERHOUD en RENOVATIES
Nadere informatieWorkshop 1 EBA en schouwcriteria Milicon, Milieu consultancy, Mat Schatorje
Workshop 1 EBA en schouwcriteria Milicon, Milieu consultancy, Mat Schatorje Bouwadviesburo van Niekerk, Emile Niekerk Gespreksleider: Steven van der Lelie (GGD Gelre- Ijssel) inhoudsopgave Inleiding Voorbeeld
Nadere informatieInitiatiefvoorstel aan Provinciale Staten HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
Initiatiefvoorstel aan Provinciale Staten PS2009-997 HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Duurzaamheidsfonds Gelderland HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH
Nadere informatieBinnenluchtkwaliteit Basisscholen Gelderland
Binnenluchtkwaliteit Basisscholen Gelderland Verslag eerste platformbijeenkomst 15 februari 2012 Deze platformbijeenkomst is georganiseerd door de provincie Gelderland en is bedoeld voor besturen van scholen
Nadere informatieToepasbaarheid van de Regeling verbetering binnenklimaat huisvesting primair onderwijs 2009 uit het nationale crisispakket voor de gemeente Heusden
Samenvatting: Inleiding: Medio september 2009 is van rijkswege bekend gemaakt, dat voor de verbetering van het binnenklimaat en voor het treffen van energiebeperkende maatregelen in bestaande scholen van
Nadere informatieHoe zuinig is uw nieuwe woning?
Hoe zuinig is uw nieuwe woning? verhuisplannen? een initiatief van: Warm welkom in Rivierenland Verhuist u binnenkort naar een koopwoning in Rivierenland? Tijd misschien voor een nieuwe keuken of badkamer?
Nadere informatieNajaarsbijeenkomst Bouwstenen voor Sociaal. Marco van Zandwijk
Najaarsbijeenkomst Bouwstenen voor Sociaal Marco van Zandwijk www.greendealscholen.nl 06-4791 6249 1 Praktijkvoorbeelden laten zien: het kan! 2 Collectief aan de slag 3 Energie neutrale School Energiebeheer
Nadere informatieSamen energie besparen! Convenant Energiebesparing 2009-2011 - Gemeente Kerkrade
Samen energie besparen! Convenant Energiebesparing 2009-2011 - Gemeente Kerkrade 2 Voorwoord Beste mensen, voor u ligt de folder over het convenant energiebesparing 2009 2011. Dit is een samenwerkingsovereenkomst
Nadere informatieCollegevoorstel AANLEIDING BEOOGD EFFECT ARGUMENTEN
Collegevoorstel Sector : MO Reg.nr. : 4352414 Opsteller : mw. N. Koenen Telefoon : (033) 469 42 81 User-id : KOE2 Onderwerp Convenant Gezonde Scholen in Amersfoort Voorstel: Het Convenant Gezonde Scholen
Nadere informatieKennisinstituutvan,vooren endoordeinstallatiesector. KeesArkesteijn,projectcoördinator
Kennisinstituutvan,vooren endoordeinstallatiesector KeesArkesteijn,projectcoördinator Energielabelen maatwerkadvies Energieprestatiecertificaat Bestaande bouw Woning Afgegeven conform de Regeling energieprestatie
Nadere informatieCommunicatie over de Energiebespaarlening voor gemeenten en provincies
Communicatie over de Energiebespaarlening voor gemeenten en provincies De Energiebespaarlening biedt kansen voor de huiseigenaar, werkgelegenheid en milieudoelstellingen. Doe mee, vertel uw inwoners over
Nadere informatieBewoners, huisdieren en planten produceren dagelijks tien liter vocht. onderhouden+verbouwen. Ventilatie Onderhoud. eigen huis magazine
onderhouden+verbouwen eigen huis magazine Bewoners, huisdieren en planten produceren dagelijks tien liter vocht Ventilatie Onderhoud 32 eigen huis magazine jan 2013 31 24 uur per dag frisse lucht Ventileren
Nadere informatieOnderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht. Onderzoeksplan
Onderwijshuisvestingsbeleid gemeente Utrecht Onderzoeksplan Rekenkamer Utrecht 16 februari 2009 1 Inleiding Vanuit de raadsfracties van het CDA en de VVD kwam in 2008 de suggestie aan de Rekenkamer om
Nadere informatieBinnenmilieu op de basisschool verdient meer aandacht
Binnenmilieu op de basisschool verdient meer aandacht Het binnenmilieu in basisscholen is niet altijd wat het zijn moet. De luchtkwaliteit laat soms te wensen over, wat gezondheidsklachten kan veroorzaken.
Nadere informatieFINANCIERINGSCONSTRUCTIES
FINANCIERINGSCONSTRUCTIES Programma van Eisen Duurzaam bouwen en energiezuinigheid nieuwbouw en renovatie scholen/onderwijshuisvesting Programma Energiebesparingscampagne gedrag bestaande scholen/onderwijshuisvesting
Nadere informatie'Your air.. Our care!'
'Your air.. Our care!' Beknopt kan hiermee de missie van KlimaVent environment worden omschreven. Ventileren is een vak. Een vak waar KlimaVent zich dagelijks mee bezig houdt. Voor het creëren van een
Nadere informatieRegeling aanvullende bekostiging energiezuinigheid/binnenmilieu 2009-2010
Algemeen Verbindend Voorschrift Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie bvh 079-3232.666 Regeling aanvullende bekostiging
Nadere informatieStartformulier Interestsubsidieregeling Energiebesparing Bestaande Bouw particulieren 2013-2015 Provincie Groningen
Startformulier Interestsubsidieregeling Energiebesparing Bestaande Bouw particulieren 2013-2015 Provincie Groningen Met dit formulier kunt u een lening aanvragen voor energiebesparende maatregelen voor
Nadere informatieWat u moet weten. over het energiebesparingsfonds ACHTERGROND FINANCIERING. Gemeente kan zich richten op utiliteitsbouw
ACHTERGROND FINANCIERING Wat u moet weten over het energiebesparingsfonds Thomas van Belzen Den Haag - Minister Blok (wonen) biedt vanaf 1 december nieuwe mogelijkheden voor het financieren van energiebesparende
Nadere informatieSamen geeft energie. energiebesparing bij particuliere woningeigenaren groep van 20 vergelijkbare woningen in een straat of buurt
Samen geeft energie Project van de gemeente Tilburg Gebaseerd op burgerinitiatief energiebesparing bij particuliere woningeigenaren groep van 20 vergelijkbare woningen in een straat of buurt subsidie voor
Nadere informatieVentilatie in bestaande bouw Bouw, Noodzaak, Achtergronden en Eisen
Ventilatie in bestaande bouw Bouw, Noodzaak, Achtergronden en Eisen Wil de Gids Senior adviseur TNO Bouw en Ondergrond Vent Gid Guide Noodzaak Overheidsbeleid Woning voorraad Woning kwaliteit Ventilatie
Nadere informatieHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH. Reactie College van Gedeputeerde Staten op het Initiatiefvoorstel Duurzaamheidsfonds
Gedeputeerde Staten STATENNOTITIE Aan de leden van Provinciale Staten HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH Reactie College van Gedeputeerde Staten op het Initiatiefvoorstel Duurzaamheidsfonds
Nadere informatieToetswaarden voor ventilatie in scholen en kindercentra
Toetswaarden voor ventilatie in scholen en kindercentra Frans Duijm arts medisch milieukundige Kenniscentrum Milieu & Gezondheid GGD s Groningen, Friesland, Drenthe 21 maart 2007 ventilatie in scholen
Nadere informatiehiermee bezig te houden. TEKST MIRJAM JANSSEN
Centrum helpt scholen en kinderopvang Nieuw kennis voor bouwen 20 podium maart 2012 om huisvestingszaken goed af te wikkelen centrum en renoveren Mede op aandringen van de PO-Raad krijgen school besturen
Nadere informatieTips, handvatten en financieringsmogelijkheden
Tips, handvatten en financieringsmogelijkheden 26 Hans november Scherpenzeel 2009 Hans Scherpenzeel Introductie Adviseur in Utiliteitsbouw-team SenterNovem Innovatie, Agentschap energie, van het klimaat,
Nadere informatieEven het CO 2 - niveau op het werk checken
Even het CO 2 - niveau op het werk checken Eenvoudig overal het binnenklimaat monitoren OnlineSensor EENVOUDIG EN OVERAL HET BINNENKLIMAAT MONITOREN Mensen brengen gemiddeld 90% van hun tijd in gebouwen
Nadere informatieSamen aan de slag Wijkgerichte aanpak energiebesparing
Samen aan de slag Wijkgerichte aanpak energiebesparing Programma 1. Opening 19.30 2. Projectopzet 19.35 3. Resultaten maatwerkadviezen 19.45 4. Voorstellen Energieambassadeurs 20.30 5. Pauze 20.40 6. Themasessies:
Nadere informatieDag van de energie 8 oktober 2009, Den Haag
Symposium Dag van de energie 8 oktober 2009, Den Haag Nieuwe Achtergracht 17 1018 XV Amsterdam Telefoon (020) 5517700 Telefax (020) 5517799 E-mail: scholing@woonbond.nl www.woonbond.nl/symposia Symposium
Nadere informatieVoordelig investeren in duurzame daken Wegwijzer in subsidies voor dakbedekking
Voordelig investeren in duurzame daken Wegwijzer in subsidies voor dakbedekking Jaarbeurs Utrecht - Diverse proefdaken 2 2 Duurzame dakbedekkingkeuze wordt beloond met diverse subsidies Icopal is specialist
Nadere informatieDeze nieuwsbrief. mei elkaar. Op. echter. ook op. kan worden. en binnenmilieu, B.1. Landelijk cq. kom je. zoveel eerder als
Stand van zaken Activiteitenplan Binnenmilieu Scholen mei 2011 Deze nieuwsbrief geeft de stand van zaken weer van de lopende activiteiten van het Activiteitenplan Binnenmilieu Scholen anno mei 2011 A.1.
Nadere informatieBlok voor Blok. Energiezuinigheid en binnenmilieu. Geregeld BV. Piet van Luijk
Blok voor Blok Energiezuinigheid en binnenmilieu Piet van Luijk Geregeld BV September 26, 2014 Inhoud presentatie 1. Energiezuinigheid en binnenmilieu 2. Welke kwaliteitsaspecten spelen bij binnenmilieu
Nadere informatieUit ervaring blijkt ook dat met energieverbeterende maatregelen gemiddeld 30% energiebesparing gerealiseerd
RAADSVOORSTEL Onderwerp : Pilot energieaanpak woningen Raadsvergadering : 2 december 2009 Politieke markt d.d.: - Agendapunt : 6 Portef.houder : wethouder Berkelder Voorstelnummer : 236649 BenW-besluit
Nadere informatieGreen Deal Leiden: wonen en energie
Green Deal Leiden: wonen en energie Samen meters maken Bart van Geleuken, projectleider Green Deal Introductie Leidse Green Deal Toelichting doel Leidse Green Deal Leidse voorbeelden wonen en energie Voorbeelden
Nadere informatieEnergielabel interessanter voor u: financieel en wetgeving
Energielabel interessanter voor u: financieel en wetgeving Ed Blankestijn, RVO adviseur Energielabel Utiliteitsbouw Energievakbeurs 5/10/16 Energielabel Stand van zaken nu Handhaving Label, financiële
Nadere informatieFinanciële overheidssteun voor V.v.E. s vanuit. RVO.nl. VvE-bijeenkomst Haarlem Dinsdag 25 juni Constan Custers. RVO.
Financiële overheidssteun voor V.v.E. s vanuit RVO.nl VvE-bijeenkomst Haarlem Dinsdag 25 juni 2019 Constan Custers RVO.nl 06-25068342 Hogeschool Inholland Alkmaar: Building Holland 2018 1 Duurzaam en groen.
Nadere informatieTool Nieuwbouw Onderhoud & beheer Handleiding bouwen aan Frisse Scholen PVE Frisse Scholen Frisse Scholen Toets Ervaringen met de Frisse Scholen
Tools voor Frisse Scholen een overzicht Ir. Bert Meijering 07.11.2012 Tool Nieuwbouw Onderhoud & beheer Handleiding bouwen aan Frisse Scholen PVE Frisse Scholen Frisse Scholen Toets Ervaringen met de Frisse
Nadere informatieMarkt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want:
Marktanalyse Markt functioneert nu mondjesmaat, er is meer potentieel dan nu wordt gerealiseerd, want: Onbekendheid gebouweigenaren & gebruikers met de mogelijkheden en winst die te behalen valt Ondoorzichtige
Nadere informatieMerosch Open Source. Verduurzamen bestaande scholen, de kansen en knelpunten
Merosch Open Source Verduurzamen bestaande scholen, de kansen en knelpunten Vragen 1. Welke kennis/informatie moet u als schoolbestuur/gemeente hebben om een goede afweging tussen beschikbare concepten
Nadere informatieVervuilde lucht in huis ligt vaak aan gedrag bewoners. We ventileren veel slechter dan we denken
Vervuilde lucht in huis ligt vaak aan gedrag bewoners We ventileren veel slechter dan we denken We denken dat ventilatie in huis vanzelf goed gaat, maar onderzoek na onderzoek wijst uit dat systemen verkeerd
Nadere informatieEen leeromgeving gericht op de toekomst. 02 oktober 2013. primair onderwijs
Een leeromgeving gericht op de toekomst 02 oktober 2013 primair onderwijs Een toekomstgerichte leeromgeving in een dynamische sector Het primair onderwijs is een dynamische sector waarin ontwikkelingen
Nadere informatieHet energiebeleid van Habeko wonen Martin Bogerd directeur bestuurder.
Verslag bijeenkomst 21 januari 2015 van Stichting Bewonersbelangen Habeko Wonen (SBHW) in samenwerking met Habeko wonen en gastspreekster Antoinette Vunderink van Het Energiehuis over Hoe houd ik mijn
Nadere informatieFroukje van Dijken. Bouwstenen voor Frisse Scholen
Froukje van Dijken Bouwstenen voor Frisse Scholen Binnenmilieu scholen Relatieve prestatie [-] Gezonde lucht is belangrijk Meer ventilatie is: Betere leerprestaties >7% prestatieverhoging als 130 Bouwbesluit
Nadere informatieInformatiebijeenkomst Fijnstof. Jos van Lent, provincie Noord Brabant
Informatiebijeenkomst Fijnstof Jos van Lent, provincie Noord Brabant Overzicht presentatie Omvang problematiek Brabantse aanpak Saneringsopgave Voorkomen nieuwe overschrijdingen Voorlichting & stimulering
Nadere informatieEen fris schoolgebouw
School: Bedrijf: Titel project: 1. De opdracht Een fris schoolgebouw Opdrachtgever De opdrachtgever is 'Waarborgfonds & Kenniscentrum Ruimte-OK'. Situatie In Nederland staan ongeveer 9.000 schoolgebouwen,
Nadere informatieVerbetering binnenklimaat van de basisscholen in Amstenrade en Oirsbeek. Gemeentebladnummer: 2010/34 Vergaderdatum: 03 juni 2010 Agendapunt: 10
Verbetering binnenklimaat van de basisscholen in Amstenrade en Oirsbeek. Gemeentebladnummer: 2010/34 Vergaderdatum: 03 juni 2010 Agendapunt: 10 Aan de Raad Voorstel: tot het beschikbaar stellen van een
Nadere informatieDe winst van een gezond binnenklimaat
De winst van een gezond binnenklimaat Wat hebben 5.000.000.000 en de huisstofmijt met elkaar te maken? Dat ontdekt u in het komende half uur! Het spel De prijs Proefvraag 1. Heeft u thuis een gezond binnenklimaat?
Nadere informatieEnergieverspilling is zinloos
Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 2/25 3/25 1. Praktijk van het verleden
Nadere informatieMerosch Open Source. Verduurzamen bestaande scholen, de kansen en knelpunten
Merosch Open Source Verduurzamen bestaande scholen, de kansen en knelpunten Vragen 1. Welke kennis/informatie moet u als schoolbestuur/gemeente hebben om een goede afweging tussen beschikbare concepten
Nadere informatieIr. G.N. Sweringa (Truus)
Verduurzaming Woningmarktdebat woningbestand Apeldoorn 15 april 2010 Ir. G.N. Sweringa (Truus) Directeur Bestuurder 7-5-2010 1 MISSIE OFW Het bieden van een kansrijke woon- en leefomgeving voor mensen
Nadere informatieWe waren Intergemeentelijk en nu
We waren Intergemeentelijk en nu Ruud Veen Gemeente Haarlem Bouwfysica Lid Werkgroep Gezondheid & Energiezuinigheid Bestuurslid Nederlands Vlaamse Bouwfysica Vereniging (NVBV) April 2011 Regiodagen 2011
Nadere informatieEen leeromgeving gericht op de toekomst. 10 oktober 2013. voortgezet onderwijs
Een leeromgeving gericht op de toekomst 10 oktober 2013 voortgezet onderwijs Een toekomstgerichte leeromgeving in een dynamische sector Het voortgezet onderwijs is een dynamische sector waarin ontwikkelingen
Nadere informatieDuurzaam bouwen en de energetische aanpak
Duurzaam bouwen en de energetische aanpak Bestaande bouw September 2017 Hans Van Hauwe 2 Wie ben ik? ing. Hans Van Hauwe - Senior adviseur Energie en Duurzaamheid - BREEAM expert, nieuwbouw en In-Use -
Nadere informatieVerduurzamen meerjarenonderhoud bij basisscholen
Verduurzamen meerjarenonderhoud bij basisscholen Workshop 8 Gezonde scholen Congres GEZONDRONDOM 15 mei 2013 ir. Henk Versteeg Onafhankelijk advies- en ingenieursbureau te Nieuwegein met veertig jaar ervaring
Nadere informatieGroen Beleggen jaarcijfers 2008
Groen Beleggen jaarcijfers 2008 Informatie over Groen Beleggen regeling Groen Beleggen is een gezamenlijke activiteit van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, het
Nadere informatieGeef verse lucht de ruimte, woon en werk gezonder
Geef verse lucht de ruimte, woon en werk gezonder Geef verse lucht de ruimte, woon en werk gezonder Gebouwen zijn steeds beter geïsoleerd. Goed voor de energierekening en het comfort in huis en op kantoor,
Nadere informatieSamenvatting. Invloeden op de gezondheid en op het cognitief functioneren
Samenvatting Het kabinet stelde in 2008 dat de kwaliteit van het binnenmilieu op basisscholen te wensen overlaat. Het gaat dan vooral om de luchtkwaliteit tijdens het stookseizoen, de temperatuur in de
Nadere informatieet presteen echanische entilatie- Het presteren van mechanische ventilatiesystemen in nieuwbouw eengezinswoningen
et presteen van echanische Het presteren van mechanische ventilatiesystemen in nieuwbouw eengezinswoningen entilatie- Inleiding Klachten over mechanische ventilatie In 2008 was het uitgebreid in het nieuws:
Nadere informatie29 augustus 2008 PO/ KOV/
De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk Uw kenmerk 29 augustus 2008 PO/ KOV/ 44253 2070827150 Onderwerp Vragen van het lid Van Gent over
Nadere informatieADVIES BURGEMEESTER EN WETHOUDERS. Afdelingshoofd/hoofd BMO: R. Schaatsbergen Paraaf : Paraaf:
ADVIES BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Datum B&W-vergadering : 17-11-2009 Openbaar Onderwerp : subsidie voor verbetering energieverbruik en binnenklimaat scholen Portefeuillehouder(s) : P. C. Tange Afdelingshoofd/hoofd
Nadere informatieNEN Connect Bouwbesluit. Uw Bouwbesluitnormen altijd actueel & online. Normalisatie: de wereld op één lijn
Uw Bouwbesluitnormen altijd actueel & online Normalisatie: de wereld op één lijn Uw Bouwbesluitnormen altijd actueel & online Het Bouwbesluit en de Regeling Bouwbesluit zijn aan verandering onderhevig.
Nadere informatienatural comfort inside
RAAMVenTiLATie nl natural comfort inside Een optimaal binnenklimaat is gezond en geeft een goed gevoel. Daarom ontwikkelde Duco haar Green Building Solution, waarbij basisventilatie, intensieve ventilatie
Nadere informatieGezond Wonen. Binnenmilieu en gezondheid. Ad Dilven Monique Scholtes
Gezond Wonen Binnenmilieu en gezondheid Ad Dilven Monique Scholtes Stichting Futura November 2010 Inhoud Bureau: voorstellen Binnenmilieu en gezondheid Wat doet Bureau GMV? Casuïstiek (5X) Samenwerking?
Nadere informatieVoorgestelde beslissing :
Voorstel aan : Gemeenteraad van 19 december 2011 Door tussenkomst van : Raadscommissie van 6 december 2011 Nummer : Onderwerp : Duurzame scholen, een goede prestatie Bijlage(n) : 1. Notitie 'Duurzame scholen,
Nadere informatieAnne Koning maandag 10 september :55
Gemeente Emmen II Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen: Categorieën: Anne Koning maandag 10 september 2018 10:55 Gemeente Emmen Oproep gemeenteraad en B&W: maak van de Omgevingswet
Nadere informatieWelkom Themabijeenkomst Gezond Wonen
Welkom Themabijeenkomst Gezond Wonen Gezond Wonen Jetske Thielen Programma Themabijeenkomst Gezond Wonen 12.30 Project Gezond Binnenklimaat (Jetske Thielen) 13.30 Gezond Wonen GGD (Ad Dilven) 14.00 Workshops
Nadere informatiePlatform Wonen Assen 3 oktober 2013
Platform Wonen Assen 3 oktober 2013 Aanvalsplan wonen Albert Smit wethouder financiën, vastgoed, grondzaken en wonen 1 Aanvalsplan wonen: aanleiding Sinds 2008: Economische recessie Stagnerende woningmarkt
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Wolbert (PvdA) over kinderen van allochtone afkomst die overgewicht hebben (2014Z07817).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)
Nadere informatie