Derailleurs afstellen

Transcriptie

1 1 van :29 Derailleurs afstellen (c) m.s.gerritsen achterderailleur - achterderailleur storingslijst - voorderailleur - voorderailleur afstellen - voorderailleur storingslijst Derailleurs afstellen gaat het handigst als je de fiets op kunt hangen zodat het achterwiel vrij kan draaien. Verder heb je doorgaans een kruiskopschroevendraaier nodig en een 5 mm inbussleutel om de binnenkabel los te kunnen nemen. NB: Als de ketting stijf staat van de roest of het vuil of als de derailleurs schuil gaan onder een dikke koek prut heeft afstellen trouwens weinig zin: dan zul je toch eerst de boel moeten schoonmaken en weer gangbaar zien te krijgen! Als je niet weet hoe een derailleur werkt, lees dan eerst de pagina derailleur techniek Achterderailleur Begin met de achterderailleur. We gaan er vanuit dat je geen reverse shifting derailleur hebt (oa Nexave, waarbij als je aan de kabel trekt de derailleur naar een kleiner tandwiel gaat) anders moet je zelf maar de vertaalslag maken. Een normale derailleur schakelt naar een kleiner tandwiel als je het bedieningskabeltje uitviert, terwijl de veer bij reverse shifting de ketting naar een groter tandwiel duwt. De stand van de voorderailleur is niet zo kritisch, maar bij een triple is het aan te bevelen naar het middenste blad te schakelen. Trek aan de binnenkabel van de achterderailleur en schakel de derailleurhandel helemaal af. Draai nu het crankstel rond en controleer of de derailleur naar het kleinste kransje schakelt. De geleidewieltjes moeten netjes in lijn onder het kleinste tandwiel gaan staan zonder extreem geratel. Staat de derailleur te ver naar binnen of buiten, dan kun je dat met een van het paar stelschroeven bijregelen. Bij Shimano is deze schroef vaak gemerkt met H. Wil de derailleur ondanks vlijtig schroeven niet ver genoeg naar buiten, dan staat vermoedelijk de binnenkabel strak: draai dan de buitenkabelstelschroef in of schroef de binnenkabel los. Druk vervolgens al draaiend aan het crankstel de derailleur met de duim zover mogelijk naar binnen. De ketting moet nu zonder aarzelen het grootste kransje opzoeken, maar de derailleur mag daarbij niet de spaken raken, en de ketting mag weer niet ratelen. Zonodig bijstellen met de andere [L} stelschroef. Krijg je geen goede afstelling zonder dat de derailleur de spaken raakt, dan heb je vermoedelijk een naar binnen gebogen derailleuroor, een gebruikelijk probleem na een valpartij. Stalen derailleuroren kun je terug -laten- buigen, aluminium oren kunnen daar vaak niet meer tegen en moeten worden vervangen. Maar proberen kan altijd! Soms ligt het ook aan de combinatie derailleur/cassette/achterwiel, en helpt het om

2 2 van :29 een 1mm vulring achter de cassette te leggen. Een totaal versleten derailleur met veel speling op alle draaipunten zal dit probleem ook vertonen, vervangen is dan de aangewezen weg. Laat de derailleur weer teruglopen naar het buitenste kransje en zet de binnenkabel vast, zo je die losgemaakt had. Schroef in dit geval wel eerst de buitenkabelspanschroef weer helemaal in. De kabel hoeft niet pianostrak komen te staan, maar mag ook niet vrij in een boogje hangen. (niet-indexbezitters zijn nu klaar) Draai aan het crankstel, en schakel een klik op. In het ideale geval zal de ketting netjes naar het volgende kransje lopen, in de praktijk moet je meestal de buitenkabelspanschroef nog wat verder uitdraaien. Controleer vervolgens of de andere combinaties ook goed lopen. Zeker bij fantasievolle combinaties (7 met 8 speed, Shimano 9 speed met Campa wiel etc) moet je vaak wel een beetje sjoemelen. Zet de binnenkabel ook weer niet te strak, want dan schakelt de derailleur wel snel op, maar alleen met zeer grote tegenzin weer af. Controleer nu of de derailleur ook nog netjes van een-na -kleinst naar het kleinste kransje schakelt. Heeft de derailleur juist daar moeite mee (en op de grotere tandwielen niet), dan is de oorzaak te veel wrijving. Bij sommige oude Shimanoderailleurs kun je de veerspanning met een stelschroef hoger zetten, maar meestal helpt smeren/vervangen van het laatste stuk buitenkabel beter. Smeren is simpel. Zet de shifter van de achterderailleur in de hoogste versnelling en duw met de hand de derailleur naar het grootse tandwiel. De binnenkabel hangt nu slap en je kunt de buitenkabel eenvoudig uit de stopper op de achtervork haken en naar voren schuiven om de binnenkabel te smeren. Zware gevallen kun je op een SRAM Bassworm hulpveer om de binnenkabel tracteren. Soms help het toepassen van een ringetje tussen derailleur en pad. Shimanoderailleurs hebben vaak nog een derde schroef waarmee je de voorspanning van de bovenste veer kunt beinvloeden. Als de derailleurwieltjes in de lage versnellingen tegen de tandwielen ratelen kun je deze schroef wat strakker zetten. Als het bovenste derailleurwieltje op te grote afstand van de tandwielen staat kun je de schakelprecisie verbeteren door de schroef juist losser te zetten. De lengte van de buitenkabel heeft ook invloed op deze afstelling, maar meestal kun je de schroef negeren. storingslijst achterderailleur probleem ketting slaat over op cassette oorzaak/oplossing slecht afgesteld waardoor derailleur schakelt versleten ketting op versleten tandwiel nieuwe ketting op versleten tandwiel versleten ketting op nieuw tandwiel stijve schakel in ketting uitstekende kettingpin blijft haken te brede ketting voor cassette bv 7speed op 8 sp cassette tak oid tussen tandwielen 11 gemonteerd met te grote 12 speed sluitring binnenplaat van de kooi op de kop gemonteerd! rammelend geluid van cassette Sluitring niet vast [30 nm] 11 tandwiel op UG compatibele body, waardoor de overige kransjes niet vastgeklemd worden (body bijslijpen of 1 mm vulring gebruiken) 10 speed shimano cassette op 9 speed naaf gemonteerd zonder de bijbehorende 1 mm vulring Cassette is langer geworden (sommige zeldzame exoten hebben een freehub waarbij de achterste borst in de body is geschroefd, die kan loszitten) spider gebroken derailleur schakelt achter bij bediening voorderailleur draaias van de derailleurkooi staat scheef t.o de cassette, meestal door vergaande slijtage

3 3 van :29 bovenste geleidewiel raakt tandwiel derailleur schakelt traag of alleen met dubbele klik stelschroef veerspanning draaipunt bijregelen kettinglengte fout bovenste draaipunt van de derailleur zit vast tandwiel te groot voor derailleurcapaciteit te lange/strakke/klem zittende buitenkabel drukt derailleur naar voren bovenste draaipunt zit vast (of B schroef staat te ver ingedraaid) waardoor de vrije kettinglengte tussen tandwiel en bovenste geleidewiel veel te groot is. Kan ook veroorzaakt worden door een te korte ketting. derailleur raakt op de grotere kransjes de kluts kwijt: schakelt dubbel cq niet scheef derailleuroor binnenkabel verkeerd vastgezet (soms zijn er twee mogelijkheden: 8 of 9 speed) knik in de binnenkabel gemaakt bij het vastzetten, heeft het zelfde effect als verkeerd vastzetten derailleur past niet bij de cassette derailleur past niet bij de commandeur versleten (soms alleen de wieltjes) ketting blijft niet op spanning derailleur schakelt naar eerste versnelling maar ook direct weer terug naar twee als je de handel loslaat. Afstelling verloopt, derailleur haalt de grootste kransjes niet meer bovenste draaipunt van de derailleur zit vast, cq veer gebroken kettinglengte niet correct (in extreme gevallen: ketting is door slijtage veel te lang geworden) derailleurcapaciteit niet in overeenstemming met tandwielen binnenkabel staat te los, zodat 7 op het handeltje correspondeert met 6 op de cassette enz: buitenkabelspanschroef zover uitdraaien dat de derailleur een tandwiel opschuift. Indexkabel wordt door het -plastic- kabelhoedje getrokken, waardoor de buitenkabel steeds korter wordt. Gebeurt dit bij de shifter, dan kunen de draden het mechaniek zelfs blokkeren De voorderailleur Een voorderailleur moet passen bij het crankstel, of beter bij de diameter van het grootste tandwiel. Er zijn bovendien race en triple-derailleurs. Het verschil zit hem niet in de slag, maar in de vormgeving van de kooi. Triple-derailleurs hebben tegenwoordig een wulps gevormde kooi om de ketting van heel klein naar heel groot te duwen en tillen, maar zijn daardoor niet toe te passen op bladcombinaties die dicht bij elkaar liggen. Wil je met een halfstep (bv ) rijden dan moet je je heil zoeken in een slanke racekooi omdat een triplederailleur al met de binnenkooi in de 44 hangt voor de ketting op de 48 ligt. Een ander kritiek punt is dat de hoek die de derailleur maakt met de liggende achtervork moet kloppen. Op een normale fiets gaat dat laatste bijna automatisch goed, maar op fietsen met kleine 20" wielen (en een naar beneden gedraaide achtervork) zal de standaard montage aan de zitbuis tot teleurstellende resultaten leiden. Voorderailleurs zijn er met klemband voor om de zitbuis en voor montage op een aangesoldeerde nok. (Shimano heeft ook nog iets voor snelle montage aan de lopende band verzonnen, met een blikken plaat achter de bracketcup, maar daar wil ik het niet over hebben) De modellen voor montage op nok zijn doorgaans afkomstig van racefietsen, maar SRAM gebruikt het systeem ook voor de MTB's. Dan koop je een derailleur plus een adapterbeugel om de veelheid van zitbuisdiameters af te dekken. Bij aanschaf maakt het bovendien nog uit of de trekkabel van boven (toppull)of van onderen (Bottompull) komt, maar voor het onderhoud is dat niet relevant. Sommige derailleurs kunnen beide aan. Bij Shimano is bovendien de overbrengingsverhouding van de race en de MTB derailleurs verschillend. Een STI greep met een MTB derailleur (of andrsom) kan dus aanleiding geven tot het eerder aanlopen van de kooi.

4 4 van :29 Ieder voorderailleur heeft twee stelschroefjes. Ook zichtbaar de bevestigingsbout van de buisklem (als je die iets lost kun je de derailleur draaien) en het klemschroefje voor de trekkabel Bottom pull derailleur, duidelijk is ook te zien hoe de aanslagschroefjes werken in combinatie met de nokjes op het onderste armpje van het parallelogram. Wat ook opvalt: een streng van de binnenkabel is reeds gebroken: scherp en de rest gaat ook een keer stuk! Afstellen. De derailleur moet zo gemonteerd zijn dat de buitenkooi bij het schakelen ca 2 mm over de tanden van het buitenblad scheert, en met de binnenkooi evenwijdig aan de tandwielen. Is dat niet in orde, schakel dan de ketting op het kleinste blad om de kabel te ontlasten, en schroef de buisklemschoef iets los. Verdraai en schuif de derailleur op zijn plaats en zet de schroef weer vast. Schakel de ketting op het grootste achtertandwiel en stel de voorderailleur nu zo af dat de ketting net niet de -linkerbinnenplaat van de kooi raakt. De schroef hiervoor zit meestal bovenop de derailleur en het dichtst tegen de zitbuis (foto). Draaien de schroeven mee met het armpje, dan moet je de onderste hebben. Als de binnenkabel te strak zit wil dat uiteraard niet, en komt de binnenkabel los te hangen moet je die nu weer strak zetten. Dit kan vaak met een stelschroef op commandeur of frame, er soms is er een losse stelbus in de buitenkabel opgenomen of anders door de kabel bij de derailleur anders vast te zetten. Schakel nu voor en achter de hoogste versnelling in. Ook in deze combinatie moet de ketting niet tegen de kooi (maar nu aan de buitenkant) lopen. Met de andere stelschroef en de kabelspanning valt dit meestal eenvoudig in te regelen. Controleer vervolgens of de ketting goed schakelt, en niet over de tandwielen heen valt: dan beweegt de kooi te ver naar binnen of buiten. storingslijst voorderailleur probleem ketting komt in uiterste stand tegen kooi aan ketting komt in uiterste stand tegen kooi aan, ondanks afstellen als de derailleur zo afgesteld is dat de zaak op het binnenblad goed loopt, loopt de kooi op het buitenblad en de hogere versnellingen gauw aan ketting valt tussen binnenblad en frame oplossing derailleur afstellen derailleur verdraaid gemonteerd of kooi verbogen, speling op bracketas derailleur versleten, of draaipunten zitten los (er is soms een schroefje) derailleur hoort niet bij commandeur kabel zit verkeerd aan de derailleurarm, er zijn vaak twee mogelijkheden derailleur te ruim afgesteld (L schroef iets indraaien), speling op bracketas, wilde tandwielcombinaties of schakelen met een wild slingerede ketting zoals op een heftige kasseienstrook. Dit valt ook te verhelpen met een Jumpstop

5 5 van :29 ketting valt bij schakelen van het buitenblad afstelling verloopt, ketting haalt het buitenblad niet meer. Na afstellen wil de ketting niet meer naar het binnenblad en blokkeert de shifter. derailleur te ruim afgesteld, aanslag schroef iets krapper afstellen. (als je trouwens een pin hebt tussen crank en kettingblad kun je met iets terugschakelen en blijven doortrappen de zaak vaak redden) Indexkabel schuift door het kabelhoedje en wordt korter. Als de buitenkabel vervolgens in de shifter schuift loopt die vast ketting (op middenblad) schuurt tegen buitenblad als de ketting naar rechts loopt bracketas te kort niet originele tandwielcombinatie, bv zeer groot buitenblad onderlinge afstand tussen tandwielen niet correct, bv 8-9 speed gemixed, blad met verkeerde offset ketting slaat door ketting loopt klem tussen blad en achtervork (chainsuck) ketting slaat bij opschakelen het middenblad over nieuwe ketting op oud blad of vice versa ketting versleten, slijtage (haken of bramen) aan tandwielen, modder, te dikke tandwielen met dunne ketting, stijve schakel, kromme tand. Kettingblad met andere tandvorm (ander merk) wil soms wel eens helpen. Niet standaardbladcombinatie waardoor de ketting het middenblad niet raakt als de ketting al tegen het buitenblad schuurt: Krijg je dus door een extra groot buiten- of binnenblad of een te klein middenblad Kettinglengte Voor een goed functioneren van de derailleurs is een juiste kettinglengte uiteraard belangrijk. Leg de ketting over het grootste voor en achtertandwiel zonder achterderailleur. Breng de uiteinden naar elkaar toe. De juiste lengte is deze afstand mm