Dossier werkzoekenden over VDAB.

Transcriptie

1 Dossier werkzoekenden over VDAB. Ervaringsdocument van werkzoekenden in een maatschappelijke kwetsbare positie, gebundeld in de groepswerkingen van Recht-Op vzw en Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw. 9 december INLEIDING Wat voor je ligt is een ervaringsdocument van maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden in hun contact met de werking van VDAB. Het document is tot stand gekomen door hun inspanningen begeleid door twee Antwerpse organisaties: Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw en Recht- Op vzw. Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw organiseert het buurt- en opbouwwerk in de stad Antwerpen. Het team Recht op Arbeid, waarvan de groepen de inhoud van dit dossier vormgaven, streeft naar de toegang van Antwerpse werkzoekenden tot opleidings- en tewerkstellingsinitiatieven en tot duurzaam werk. Recht-Op vzw is een vereniging waar armen het woord nemen. De groepswerking van Recht-Op Kiel werkte rond de drempels die maatschappelijk kwetsbare groepen ervaren bij de werkondersteunende maatregelen van VDAB en haar partners. De groepen waar beide organisaties mee werken zijn maatschappelijk kwetsbaar: ze zijn laaggeschoold en leven in (kans)armoede, daarnaast tonen ze veerkracht in het te boven komen van negatieve ervaringen. Hun engagement in de groepswerkingen is daar een voorbeeld van. Specifiek aan de groepen die Samenlevingsopbouw Antwerpen stad samenbrengt, is dat het gaat om mensen met een migratie-achtergrond. Een groot deel van hen heeft een beperkte kennis van het Nederlands. Meerderen onder hen zijn anders-gealfabetiseerd of analfabeet. Beide organisaties hebben de ervaringen van hun doelgroepen gebundeld in dit dossier. We geven een overzicht ondersteund door relevante getuigenissen. Hun ervaringen zijn een illustratie voor heel wat onderzoeksresultaten over hun positie op de arbeidsmarkt. Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad vzw en Recht-Op vzw nodigen het beleid van de VDAB uit om over dit ervaringsdocument in dialoog te gaan. De werkzoekenden waar beide organisaties mee werken willen hun bekommernissen kenbaar maken. Ze willen mee zoeken hoe de praktijk van de ondersteuning van VDAB kan verbeteren, om de moeilijkheden aan te pakken waar werkzoekenden in hun situatie mee worstelen. Voor meer informatie over het dossier kan je contact opnemen met (zie contactgegevens pg 12): - Floortje De Ley, Viviane Gerits en Mohamed El Majjoudi voor Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw - Lindsay Van Mirlo en Brit Stessel voor Recht-Op vzw Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

2 INHOUDSTAFEL 1. Inleiding Begeleiding door VDAB Rol en positie VDAB Werkwinkels Nood aan ondersteuning bij het solliciteren Trajectbegeleider Werk- en welzijnstrajecten Tewerkstellingsmaatregelen Informatie en communicatie Mobiliteit Partners van VDAB Gespecialiseerde trajectbegeleiding (GTB) Tendering Vacatures voor sociale economie Opleidingen Toegankelijkheid Digitale kloof Nazorg Signaalfunctie VDAB Tot slot Contactgegevens.12 Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

3 2. BEGELEIDING DOOR VDAB 2.1. ROL EN POSITIE VDAB Wat doet VDAB nu juist? Wat is het verschil met RVA? Waarvoor moet je bij VDAB zijn en waarvoor bij de vakbond? Het kluwen aan spelers op de arbeidsmarkt maakt dat mensen het overzicht verliezen. De wisselwerking tussen VDAB en RVA is niet alleen verwarrend voor mensen, maar zorgt er ook voor dat er niet altijd voldoende vertrouwen is om met elke werkvraag naar VDAB te stappen. Mensen ervaren begeleiding dan als controle WERKWINKELS Belang van loketfunctie Maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden zijn bezorgd over de intentie om enkele werkwinkels te sluiten. Een werkwinkel in de buurt is belangrijk omwille van de laagdrempeligheid, de nabijheid, de gekende gezichten, het menselijk contact en de mondelinge persoonlijke communicatie. De dienstverlening kan op maat gebeuren en signalen en noden van de werkzoekenden zijn sneller duidelijk. Schaalvergroting met grotere bezoekersaantallen tot gevolg, zal gevolgen hebben voor de mogelijke dienstverlening en de beschikbare tijd per cliënt. Servicelijn VDAB promoot het gratis nummer van de servicelijn om mensen een bezoek aan de werkwinkel te besparen zoals: inschrijven, administratie, vragen. Deze redenering gaat op voor maatschappelijk sterkere groepen, maar niet voor mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie. Telefoon is te afstandelijk, ik kan niet goed telefoneren, hoe ga ik dat allemaal kunnen uitleggen want ze zijn zo rap aan de telefoon en gebruiken moeilijke woorden en dan leggen ze op en weet ik niet waarover het gaat. Waarom gaat iemand naar een consulent? Om die persoonlijke aanpak. Het gaat om je werk, om je levensonderhoud, dat zijn geen lachertjes, dat moet au sérieux genomen worden. Alles via mail, via computer, ik vind dat het niet kan. Het is zo al moeilijk genoeg voor mensen in armoede. Mensen durven op den duur niet meer. En dan raken ze helemaal geïsoleerd. Ook voor mensen die het Nederlands niet goed machtig zijn, is telefoneren een bijzonder hoge drempel. De snelheid van communiceren en de afwezigheid van elementen in de taalondersteuning (gebaren, gezichtsuitdrukking, voorbeeldmateriaal) maken dat belangrijke informatie verloren gaat en misverstanden ontstaan. De stap zetten Het emotionele aspect van hulp vragen mag niet onderschat worden. Kwetsbare werkzoekenden die moeilijk werk vinden, raken vaak geïsoleerd, ontmoedigd, gedesillusioneerd Werkzoekenden hebben dus niet alleen nood aan praktische hulp maar soms ook aan steun, aanmoediging, warmte, begrip. Deze noden spoor je niet op via digitale dienstverlening. Het is niet makkelijk om persoonlijke dingen te vertellen aan een onbekende, laat staan aan de telefoon of aan de computer. Je weet niet goed hoe je eraan moet beginnen. Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

4 (Mis)match behoefte Het aanbod en de mogelijkheden van opleidings- en tewerkstellingstrajecten binnen VDAB en daarbuiten zijn breed en in constante verandering. Daardoor raakt het overzicht wel eens zoek. De werkwinkel is dé plaats waar mensen doorverwezen worden naar de gepaste vorm van ondersteuning om werk te vinden. We stellen vast dat doorverwijzing naar de juiste trajecten niet altijd vlot loopt. Er wordt niet automatisch gecontroleerd of werkzoekenden in aanmerking komen voor een bepaald traject. Zo zijn er een aantal mensen in de groepswerkingen van Samenlevingsopbouw en Recht-Op die in aanmerking komen voor SINE, WEP+ of ALFA-traject, maar door hun trajectbegeleider niet worden bemiddeld in die richting. Bovendien is het aantal beschikbare plaatsen vaak klein, als het om projecten gaat. Mensen worden ingeschreven op wachtlijsten. Ze hebben geen vat op hoe lang ze moeten wachten. Niettegenstaande gaat hun werkloosheidsuitkering wel omlaag door de langdurige periode van werkloos zijn NOOD AAN ONDERSTEUNING BIJ HET SOLLICITEREN Maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden begrijpen de taal en de inhoud van een vacature niet altijd. Ze hebben hulp nodig om een aantal termen en uitdrukkingen te verklaren. Dit geldt niet enkel voor mensen met een beperkte kennis van het Nederlands. Ook Nederlandstaligen hebben soms moeite met het achterhalen van de sollicitatieprocedure in een vacature. Niet of te weinig reageren op uitnodigingbrieven is daarom niet hetzelfde als werkonwillig zijn. Sommige werkzoekenden hebben ondersteuning nodig om alles te begrijpen en te kunnen reageren. Daarom is het van cruciaal belang dat het stopzetten van een trajectbegeleiding of het in transmissie zetten, niet gebeurt voor er een grondig onderzoek wordt uitgevoerd. Ondersteuning bij het solliciteren omvat: het opstellen of aanpassen van een CV, het zoeken naar vacatures en opleidingen, schrijven van sollicitatiebrieven, het contacteren van werkgevers en de voorbereiding van een sollicitatiegesprek. Opmaak CV Een goed opgemaakte CV is een troef en vraagt kennis van zaken. Het standaard CV dat afgeprint kan worden uit Mijn loopbaan is een noodoplossing. De lay-out oogt niet professioneel en de vermelding van specifieke beroepsvoorkeuren is niet relevant en speelt vaak in het nadeel van de werkzoekenden. Bij beroepsvoorkeuren staat bijvoorbeeld paprikaplukker, terwijl iemand solliciteert voor schoonmaker. Vooral mensen die niet begeleid worden door een trajectbegeleider missen ondersteuning bij het opmaak van een goede CV. Ondersteuning op jobbeurzen Mensen gaan hoopvol naar jobbeurzen, maar jammer genoeg blijven er heel wat kansen onbenut. De doorverwijzing door VDAB blijkt niet op maat te zijn van de competenties van mensen, bijvoorbeeld een jobbeurs specifiek voor hooggeschoolde arbeiders. Ter plaatse missen mensen consulenten om hen te helpen om de geschikte standen te vinden en te helpen bij het invullen van de intakeformulieren. Er wordt beloofd dat werkgevers zullen reageren op de intakes, maar dat gebeurt vaak niet. Een betere organisatie en ondersteuning van de werkzoekenden zou een win-win situatie betekenen voor alle betrokkenen. Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

5 Voorbereiding op een sollicitatiegesprek Een uitnodiging voor een sollicitatiegesprek is een zeer stresserend gegeven. De mensen uit de groepswerkingen geven aan dat ze zelfzekerder zijn op een sollicitatie, als ze het gesprek voorbereid hebben met een professional. Mensen die opgevolgd worden door een trajectbegeleider, kunnen vaak niet op korte termijn bij hem/haar terecht. Dit is het gevolg van de kantooruren en de te grote dossierlast bij trajectbegeleiders. Mensen die niet opgevolgd worden door een trajectbegeleider kunnen nergens terecht TRAJECTBEGELEIDER Relatie trajectbegeleider cliënt Alles begint met het opbouwen van een vertrouwensband met een trajectbegeleider. Dit vertrouwen is nodig om ook het gevoel te hebben dat de trajectbegeleider het goed voor heeft met de cliënt. Vertrouwen opbouwen vraagt tijd. Dit wil zeggen voldoende contactmomenten en oprechte interesse in het verhaal van de cliënt. Cliënten willen het gevoel hebben dat ze op hun trajectbegeleider kunnen rekenen. Wanneer het vertrouwen zoek is, voelt de ondersteuning van trajectbegeleiders aan als controle en worden niet de gewenste resultaten bereikt. Een lagere dossierlast voor trajectbegeleiders is van cruciaal belang in het verhogen van de begeleidingskwaliteit en in het behalen van betere resultaten met maatschappelijk kwetsbare werklozen. De mensen uit onze groepswerkingen willen bij aanvang hun trajectbegeleider liever een keer per week zien in plaats van een keer per maand. Later, na een periode van intensieve opstart kan de frequentie in overleg met de betrokkene verlaagd worden. Uit de groepsgesprekken bij beide organisaties komt de vraag naar boven of er voldoende tijd, kennis en instrumenten beschikbaar zijn voor trajectbegeleiders om het verhaal achter de vragen van mensen te achterhalen (bijvoorbeeld een knipperlichtenlijst). Het is niet gemakkelijk om je verhaal te vertellen, dit vraagt tijd en empathie, een luisterend oor. Kwetsbare werkzoekenden krijgen van hun trajectbegeleider wel eens te horen dat ze hun verantwoordelijkheid moeten opnemen, wanneer er onvoldoende sollicitatiebewijzen kunnen voorgelegd worden. Dit wordt dan geïnterpreteerd als werkonwillig of demotivatie. Sommige mensen die intensief werk zoeken, worden constant geweigerd op de arbeidsmarkt. Zij verliezen hun motivatie omdat ze geen uitweg meer zien. Doordat ze telkens worden afgewezen verliezen ze de moed. Iemand in transmissie zetten, is dan het verkeerde signaal. Deze mensen hebben net eerder een duwtje in de rug nodig. De mensen in onze groepswerkingen geven aan dat er nood is aan meer duidelijkheid over hoe ze bewijzen van sollicitaties kunnen aanleveren. Ze willen graag praktisch weten wat van hen verwacht wordt en ze willen graag dat hierover afstemming is met de werkgevers. Steeds vaker gebeurt het dat werkgevers weigeren sollicitatiebewijzen te bezorgen omdat het te veel tijd vraagt of omdat er getwijfeld wordt aan de motivatie van de sollicitant. Verwachtingen en competenties Gezien de beperkte beschikbaarheid van vacatures die een basiskennis Nederlands vragen, worden werkzoekenden ook vaak doorgestuurd naar vacatures waarbij betere kennis van het Nederlands verwacht wordt. Dit vergroot de demotivatie van werkzoekenden en zorgt voor frustraties over de begeleiding van trajectbegeleiders. Mensen hebben het gevoel dat de trajectbegeleider Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

6 onrealistische verwachtingen stelt. De kandidaat kan zich niet presenteren op de manier dat hij/zij zou willen, komt onzeker over en kan zijn eigenlijke capaciteiten niet tonen. Werkzoekenden ervaren geregeld een mis-match in de vacatures die hen per sms verstuurd worden. Men vraagt zich af wie deze sms-en verstuurt, indien het de trajectbegeleider is dan vergroot dit het aanvoelen van onrealistische verwachtingen. Een aanvoelen van 2 maten en 2 gewichten Heel wat van de mensen die bij ons naar de groepswerking komen, hebben het aanvoelen dat trajectbegeleiders een verschillende kwaliteit aan begeleiding geven naargelang het statuut en de vaardigheden van de cliënt. Zo hebben mensen met een beperkte kennis Nederlands sterk het aanvoelen dat ze niet alle nodige informatie van hun trajectbegeleider krijgen. Soms hebben ze het gevoel dat er op hen neergekeken wordt. Ook de mensen in onze groepen die niet uitkeringsgerechtigd zijn, hebben de indruk dat ze niet gelijkwaardig behandeld worden. Ze hebben het aanvoelen dat uitkeringsgerechtigden voorrang krijgen in de toewijzing van trajectbegeleiders, in de toegang tot opleidingen en meer vacatures op maat krijgen. Toewijzing trajectbegeleiders Heel wat mensen zijn zich er niet bewust van dat ze zelf het initiatief kunnen/moeten nemen om begeleiding aan te vragen. Hier zit een belangrijke knoop, want hierdoor worden er kostbare maanden verspeeld. Uit de groepsgesprekken blijkt dat men van de veronderstelling uitgaat dat een inschrijving bij VDAB een aanvraag naar begeleiding impliceert. Mensen raken gefrustreerd omdat de toewijzing van een trajectbegeleider uitblijft, terwijl er zelfs nog geen aanvraag loopt. Zo waren er mensen in onze groepen die tot 2 jaar aan het wachten waren op de start van de trajectbegeleiding. Omwille van het belang van de vertrouwensband tussen trajectbegeleider en cliënt, zijn maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden uit onze groepswerking vragende partij om één trajectbegeleider gedurende lange tijd te behouden. Ze willen dit ook bij onderbreking van het traject door tijdelijke jobs van een aantal maanden. Zo kan de draad gemakkelijker opgepikt worden en gaan voorgaande stappen in het begeleidingsproces niet verloren WERK- EN WELZIJNSTRAJECTEN De ervaringen met W²-trajecten waren positief bij mensen die bij ons naar de groepswerking komen. De basishouding van de consulenten, zoals het inzicht en de empathie voor de leefwereld van de cliënten, de positieve en respectvolle benadering, bevordert de vertrouwensrelatie. De trajecten zouden intensiever mogen zijn om op alle belangrijke en acute welzijnsvragen een antwoord te kunnen bieden. De mensen uit onze groepen vragen meer tijd per begeleiding en een geschikte opvolging bij afwezigheid/verlof van de betreffende consulenten. Het gegeven dat er slechts 3 consulenten instaan voor de W²-trajecten in Antwerpen, zorgt namelijk voor een enorme overbevraging en werkdruk, wat gevolgen heeft voor de intensiteit van de begeleiding. Geen van de leden van Recht-Op of Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw zijn echter intern door hun trajectbegeleider doorverwezen. De mogelijkheid tot een W²-traject was ook onbekend voor de mensen uit onze groepswerkingen. Hieruit leiden we af dat het leeuwendeel van de potentiële doelgroep niet terecht komt in een W²-begeleiding, ook al zijn ze daar gebaat mee. De Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

7 intensere begeleiding op maat van maatschappelijk kwetsbare doelgroepen, die de W²-trajecten zijn, zou uitgebreid moeten worden naar laaggeletterden met een beperkte kennis van het Nederlands. De mensen uit onze groepswerkingen hebben slechts beperkte ervaring met het groepsluik van de W²-trajecten. De meerwaarde van de groepswerking zit in de uitwisseling met anderen en het tijd mogen maken om oplossingen voor persoonlijke problemen te vinden. Het geeft een meer ontspannen gevoel en geeft ruimte in het hoofd. De cliënten in het groepsluik van een W²-traject die wij spraken, geven aan dat ze nazorg missen. Je komt in een leegte terecht TEWERKSTELLINGSMAATREGELEN Het bestaan en de voorwaarden van de verschillende tewerkstellingsmaatregelen zijn niet goed gekend bij werkzoekenden, werkgevers en soms zelfs bij trajectbegeleiders. De ervaringen doen vaststellen dat werkzoekenden niet automatisch gecontroleerd worden of ze in aanmerking komen voor een bepaalde tewerkstellingsmaatregel. Zo bleken een aantal mensen uit de groepswerking in aanmerking te komen voor SINE of een WEP+ contract, maar werden door hun trajectbegeleider niet in die richting bemiddeld. Het is voor heel wat mensen onduidelijk waar ze de nodige attesten moeten aanvragen om in aanmerking te komen voor een tewerkstellingsmaatregel. Een specifieke groep zijn mensen met een Europees paspoort. Er blijken verschillende ervaringen te zijn met het al dan niet in aanmerking komen voor een gesubsidieerde tewerkstelling en opleidingen van VDAB. De mensen uit onze groepswerkingen willen graag duidelijkheid over de voorwaarden. IBO Bij de Individuele Beroepsopleidingen zijn de tussentijdse evaluaties cruciale momenten. Ook hier strooit de dossierlast en werkdruk bij de consulenten klaarblijkelijk roet in het eten. Wanneer er bij tussentijdse evaluaties niet tijdig ingegrepen wordt, laten werkgevers hun afspraken wel eens verwateren nadat de IBO afgerond is. In de groepswerking zijn er mensen die wijzigingen in afspraken rond loonvoorwaarden ondervonden en wijzigingen in de inhoud van de job. In het IBO systeem ontbreekt dus een luik nazorg INFORMATIE EN COMMUNICATIE Communicatie met Nederlands laagtaalvaardigen De taalbarrière bij een gesprek tussen een consulent en een werkzoekenden met een beperkte kennis van het Nederlands is een belangrijke oorzaak van meerdere problemen. Mensen begrijpen soms letterlijk niet wat de trajectbegeleider probeert te vertellen. Mensen krijgen een uitnodiging voor een infosessie en begrijpen de locatie verkeerd. Ze denken dat het doorgaat op het VDAB-kantoor, terwijl het elders plaatsvindt. Bij vacatures per sms moet men via een keuzemenu in meerdere stappen tot bij de juiste dienst geraken. Dit bouwt onnodige drempels in. Mensen ervaren moeilijkheden omdat ze de vaktermen van VDAB niet begrijpen. Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

8 Het feit dat consulenten geen andere talen mogen gebruiken buiten het Nederlands, vertraagt de begeleiding en zet de deur open voor misverstanden. Het gebruik maken van een steuntaal (Frans, Spaans, Engels, Duits, ) of een tolk lost het probleem voor een belangrijk deel op. Het is belangrijk dat taalbarrières uitgeschakeld worden om een correct beeld van de situatie van de persoon te krijgen en een goed dossier van bij de start aan te maken. Tewerkstelling is een ernstige aangelegenheid die een grote impact heeft op het dagelijks leven van mensen. Goede communicatie en elkaar 100% begrijpen is dus noodzakelijk. VDAB website Er zijn weinig vacatures beschikbaar voor laaggeschoolde werkzoekenden uit maatschappelijk kwetsbare groepen. Het is bijzonder moeilijk om vacatures te vinden voor mensen met een beperkte kennis Nederlands. Nagenoeg alle vacatures vermelden als voorwaarde een goed tot zeer goede kennis van het Nederlands. Om toch die vacatures op de VDAB-website te kunnen vinden, waarvoor een basiskennis Nederlands voldoende is, zou het mensen vooruit helpen indien basiskennis Nederlands een zoekterm zou kunnen zijn in de zoekmachine op de website. Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw merkte dat bij het invoeren van vacatures op de VDABwebsite standaardcompetenties toegevoegd worden aan de opgestelde tekst van de werkgever. Het gaat om extra competenties die niet door de werkgever ingevoerd worden. We pleiten voor bijzondere voorzichtigheid bij het toevoegen van standaardcompetenties, bovenop de competenties die aangeleverd worden. Promotie voor jobbeurzen Om maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden op de hoogte te brengen van jobbeurzen is meer vindplaatsgericht werken aangewezen. Ook promotie maken bij sociale middenveldorganisaties voor de toeleiding zou interessant zijn MOBILITEIT Niet alle potentiële werkgevers bevinden zich op locaties die met het openbaar vervoer bereikbaar zijn. Heel wat werkzoekenden in een maatschappelijk kwetsbare positie zijn echter aangewezen op het openbaar vervoer. Ze moeten dan onredelijk vroeg vertrekken om er te raken, als er al openbaar vervoer voorzien is tot het werkadres. In de voorbereiding van een sollicitatie is de bereikbaarheid een belangrijk aandachtspunt om als trajectbegeleider op te nemen. De besparing om de abonnementen voor het openbaar vervoer niet langer terug te betalen voor werkzoekenden die hun sollicitatiebewijzen voorleggen, snijdt in de inkomens van mensen. VDAB gaat ervan uit dat mensen een betaalbaar abonnement kunnen bekomen via OMNIO of OCMW. Maar niet iedereen komt hiervoor in aanmerking. Ook de regelgeving omtrent de terugbetaling van verplaatsingsonkosten is erg onduidelijk. We ontvangen signalen van werkzoekenden die soms wel en soms geen lijnkaart terugbetaald krijgen en soms wel soms niet een vergoeding krijgen voor verplaatsingen met de trein. Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

9 3. PARTNERS VAN VDAB 3.1. GESPECIALISEERDE TRAJECTBEGELEIDING (GTB) Doelgroep theorie en praktijk In theorie is GTB ook voor mensen met een invaliditeitsuitkering bedoeld. Mensen die een invaliditeitsuitkering hebben geven echter aan dat er voorrang wordt gegeven aan werkzoekenden met een werkloosheidsuitkering. Zij voelen zich daardoor achteruit gesteld. Ze hebben het aanvoelen achteraan de wachtlijst terecht te komen en maken dus bijzonder weinig kans om in dit systeem geholpen te worden. Wachtlijsten versus RVA Wanneer door VDAB wordt vastgesteld dat mensen beter ondersteund worden door GTB, staan zij voor een lange wachtlijst. RVA houdt daar geen rekening mee, waardoor mensen het risico lopen om hun uitkering te verliezen. We vragen VDAB om mee te bepleiten dat RVA de beoordeling van werkzoekenden afstemt op de lange wachtlijsten voor GTB. Doelgroep - taalbarrière De ervaring van de mensen in onze groepswerkingen is dat GTB een goede kennis van het Nederlands als voorwaarde voor instap hanteert. Anderstaligen en Nederlands laagtaalvaardigen worden hierdoor de mogelijkheid tot GTB ontzegd. Aangezien GTB een voortraject is, lijkt het ons interessant om hierin aandacht te besteden aan Nederlands op de opleidingsvloer TENDERING VDAB doet beroep op commerciële en niet-commerciële partners voor de uitbesteding van aspecten van begeleiding en opleiding, veelal met als focus moeilijk bemiddelbare werkzoekenden. In de jurering wordt er te weinig rekening gehouden met ervaring van de partners om met maatschappelijk kwetsbare groepen te werken. Advies van de organisaties die kennis en ervaring hebben rond het werken met deze groepen kan helpen om juiste beslissingen te nemen. Daarom is het belangrijk dat zulke organisaties structureel vertegenwoordigd zijn in de jury die de beslissing neemt bij zo n uitbesteding. Mijn zoon heeft een autismespectrumstoornis. De zorgpartners aan tafel van zijn Tender Activering Zorg-traject wisten niet hoe ze daarmee om moesten gaan. We zijn dan zelf op zoek moeten gaan naar de juiste ondersteuning. Opvolging We stellen vast dat de opvolging door de betrokken consulenten fragmentarisch verloopt. Het is moeilijk om gemeenschappelijke momenten te vinden met de verschillende partners. De tijd tussen twee afspraken duurt dan te lang, waardoor er gaten vallen in de continuïteit van de begeleiding. Opbouw van rechten Tijdens de instap in een tender-traject bouwen werkzoekenden geen rechten op, om op termijn een werkloosheidsuitkering te kunnen krijgen. Dit werkt demotiverend. Vooral als mensen zelf het initiatief nemen en stappen vooruit willen zetten VACATURES VOOR SOCIALE ECONOMIE Vacatures van sociale werkgevers op de site van VDAB maken geen melding meer van het sollicitatieadres. Mensen moeten naar VDAB gaan en daar print men het adres af aan de balie. De andere stappen in de sollicitatie worden mensen geacht zelfstandig te doen, maar dat lukt veelal Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

10 niet. Organisaties als Recht-Op en Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw nemen noodgedwongen die taak op. 4. OPLEIDINGEN 4.1. TOEGANKELIJKHEID Voor heel wat opleidingen (zelfs voor knelpuntberoepen) zijn er te weinig plaatsen en dus wachtlijsten. Het is belangrijk dat de werkzoekende niet te lang moet wachten op gepaste opleidingen op zijn niveau. Taalbarrière Er is een basiskennis Nederlands nodig om aan een opleiding bij VDAB te kunnen deelnemen. Een deel van de werkzoekenden heeft die basis niet en komt dus niet in aanmerking voor deze opleidingen. Soms moet men bijkomend een cursus Nederlands volgen om nadien een opleiding van VDAB te kunnen beginnen. Maar zelfs de mensen die de bijkomende cursus volgden, konden nadien de gevraagde cursus niet vlot aanvatten. Gezien de precaire situatie van Nederlands laagtaalvaardige werkzoekenden is er nood aan een aantal specifieke initiatieven voor hen: Er is nood aan korte, intensieve en praktijkgerichte opleidingen met aandacht voor het aanleren van technische beroepen gecombineerd met een taalbad op de werkvloer. Er is nood aan een korte, intensieve sollicitatietraining specifiek voor Nederlands laagtaalvaardige werkzoekenden. De jobclub voor anderstaligen legt de lat voor de kennis van het Nederlands nog te hoog, zodat heel wat geïnteresseerde werkzoekenden niet mogen instappen. Er is nood aan een korte, intensieve training digitaal solliciteren voor Nederlands laagtaalvaardige werkzoekenden voor wie ook het werken met een computer geen evidentie is. Elders verworven vaardigheden moeten gemakkelijker erkend worden. Op die manier kunnen ook nieuwkomers sneller aan de slag. Er is nood aan cursussen en testen in verband met ervaringsbewijzen (zoals die van heftruckchauffeur) afgestemd op de anderstaligen die de Nederlandse taal nog niet beheersen. Het cursusmateriaal zou in andere talen beschikbaar moeten zijn, zoals Arabisch en Berbers. Dit kan mensen helpen om zich op een betere manier voor te bereiden voor een test. Het vormt een win-win situatie om in deze meer waardering te geven aan de praktijk in plaats van aan de theorie. Een VCA attest wordt vaak gevraagd bij jobs voor laaggeschoolden. De talen waarin de cursus gegeven en het examen afgelegd kunnen worden, zijn niet afgestemd op het profiel van maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden in Antwerpen. De cursus en het examen zouden in meerdere talen beschikbaar moeten zijn, bijvoorbeeld ook in het Frans, Engels, Arabisch, We zijn verheugd te merken dat VDAB pilootprojecten opzet om met Nederlands laagtaalvaardige werkzoekenden aan de slag te gaan. We denken hierbij aan het Alfa-project en aangepaste projecten rond Nederlands op de opleidingsvloer. We hopen dat de noodzaak van de problematiek verder gezien wordt en dat pilootprojecten vertaald worden in structurele aanpassingen aan het opleidingsaanbod binnen VDAB. Garantie op werk na de opleiding Mensen volgen een opleiding om een betere toegang te krijgen tot de arbeidsmarkt en meer kans te maken op vast werk. Voor heel wat mensen, onder andere in onze groepswerking, is het een Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

11 bijzondere grote teleurstelling wanneer dit niet het geval blijkt te zijn. De demotivatie is dan groot om opnieuw de zoektocht te starten. Ik volgde de opleiding professionele schoonmaak en ronde het met succes af. Dat was meer dan een jaar geleden. Ik ben nog steeds werkloos, hoe vaak ik ook solliciteer in die sector of eender welke andere sector. 5. DIGITALE KLOOF Digitaal solliciteren is de norm. Die norm wordt bepaald door de werkgevers, die met digitale sollicitaties werk en tijd besparen en zonder het te moeten toegeven, de sterkste werknemers al een beetje kunnen afromen. Heel wat mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie hebben geen toegang tot een computer, noch internet en onvoldoende computervaardigheden om correct te kunnen solliciteren. Het bezitten van een adres wil niet altijd zeggen dat mensen weten hoe ze hun mailbox moeten beheren. Wanneer een trajectbegeleider naar een mailadres vraagt, gaat hij/zij ervan uit dat mensen dit ook gebruiken en worden onder meer uitnodigen via mail bezorgd. De werkzoekenden die in de groepswerkingen komen, kunnen mijn loopbaan op de VDAB-website niet beheren. Daarom krijgen ze vaak verkeerde vacatures toegewezen. Ze missen de computervaardigheden om hun dossier zelf aan te passen. De digitale kloof is een grote belemmering voor maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden om toegang te krijgen tot de arbeidsmarkt. We vragen dat VDAB inspanningen doet om de digitale kloof te dichten door aangepaste begeleiding van laaggeletterden en anderstaligen. 6. NAZORG Wanneer mensen werk vinden, zijn ze meestal heel enthousiast. Ze beginnen met veel moed en motivatie aan hun nieuwe baan. Geregeld steken er moeilijkheden de kop op, gelinkt aan de multiproblem situatie waarin maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden verkeren. De (halftijdse) job blijkt dan moeilijk te combineren met de zorgen van thuis. Zij vragen begeleiding op de werkvloer die ook hulpverlening biedt rond andere sociale aspecten. Zij vragen iemand die hen ondersteunt bij het oplossen van die zorgen, iemand met begrip voor de overgang naar de combinatie werk en gezin. VDAB zou preventief kunnen voorzien om maatschappelijk kwetsbare mensen niet onmiddellijk los te laten van zodra ze werk vinden. Ze kunnen gedurende een bepaalde tijd opgevolgd worden en nazorg krijgen. We vragen duidelijkheid in de begeleiding van deze specifieke doelgroepen. 7. SIGNAALFUNCTIE VDAB Gezien de positie van VDAB op Vlaams beleidsoverleg en in contact met werkgevers, biedt dit mogelijkheden om een signaalfunctie op te nemen. Recht-Op vzw en Samenlevingsopbouw Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december

12 Antwerpen stad vzw zijn vragende partij om medestander te worden in de belangenverdediging van maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden. We willen dan ook graag enkele signalen meegeven met betrekking tot ervaringen bij specifieke werkgevers. Werkgevers zouden meer dan nu, moeten aangesproken worden op een divers personeelsbeleid. Vacatures moeten realistisch zijn. Bijvoorbeeld: voor een job als afwasser lijkt het heel gek als men daarvoor goed Nederlands moet kennen en ook nog eens digitaal moet solliciteren. Daarom vragen de mensen uit onze groepswerkingen aan VDAB om druk uit te oefenen op werkgevers, die publiceren op de website van VDAB, om:» Enkel de nodige kennis Nederlands te vragen die relevant is voor de uitvoering van de job.» In de vacatures altijd een mogelijkheid te creëren zodat mensen zich persoonlijk kunnen aanbieden voor een sollicitatie. De lat ligt te hoog in het normaal economisch circuit, waardoor ook de lat hoger komt te liggen in de sociale economie. In tewerkstellingsmaatregelen zoals WEP+ worden de beste werkzoekenden geselecteerd om de opgelegde resultaten te behalen. De doelgroepen waarvoor deze sociale maatregelen in het leven werden geroepen, blijven bijgevolg in de kou staan. Een ander gevolg van die norm, is dat mensen pendelen tussen tewerkstellingsmaatregelen en niet doorstromen naar een duurzame job binnen het normaal economisch circuit. Steeds minder werkgevers willen een sollicitatiebewijs afleveren. Het zou te veel tijd in beslag nemen en het doet hen vermoeden dat de sollicitant enkel voor het bewijs komt en niet intrinsiek gemotiveerd is. TOT SLOT Dit ervaringsdocument is bedoeld als een opening tot gesprek om de drempels die maatschappelijk kwetsbare werkzoekenden ervaren weg te werken. Iedereen verdient een job waar hij/ zij zich goed in voelt. Mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie zijn ervaringsdeskundig in de begeleiding en ondersteuning naar werk. Die begeleiding en ondersteuning leidt voor sommigen niet tot werk. De mensen uit onze groepswerkingen willen graag hun deskundigheid aanbieden om in samenwerking met VDAB de begeleiding en ondersteuning te verbeteren. We willen dan ook graag samen nadenken over een cliënt-participatiegroep naar analogie met de klantengroep binnen OCMW- Antwerpen. Bedankt voor het lezen. Graag tot binnenkort. Team Arbeid Groepswerking Kiel Floortje De Ley, Viviane Gerits en Mohamed El Majjoudi Brit Stessel en Lindsay Van Mirlo Samenlevingsopbouw Antwerpen stad vzw Recht-Op vzw T T Sint-Rochusstraat Deurne Hendriklei Hoboken Dossier werkzoekenden over VDAB 9 december