Februari Jaarverslag 2014 en onderzoeksplan 2015 Rekenkamercommissie Ede

Transcriptie

1 Februari 2015 Jaarverslag 2014 en onderzoeksplan 2015 Rekenkamercommissie Ede

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding bij jaarverslag 2014 en onderzoeksplan Jaarverslag Vervolgonderzoek informatievoorziening grote projecten Vervolgonderzoek verbonden partijen Onderzoek invulling kaderstellende en controlerende rol raad Ede Oriënterend onderzoek grondexploitaties/ruimtelijke projecten Quick scan mobiliteitsbeleid Visiedocument Financiën 5 3. Onderzoeksplan Werkwijze Onderzoek subsidiebeleid Onderzoek burgerparticipatie Inventariserend onderzoek vervanging kapitaalgoederen Quick scan opleggen geheimhouding Onderzoeken die mogelijk worden opgestart Budget en samenstelling 7 Bijlagen Bijlage I. Aanbevelingen rapport vervolgonderzoek informatievoorziening grote projecten 8 Bijlage II. Aanbevelingen rapport vervolgonderzoek verbonden partijen van de gemeente Ede 9 Bijlage III. Denkrichtingen over hoe de gemeenteraad van Ede zijn kaderstellende en controlerende rol kan invullen 10 2

3 1. Inleiding bij jaarverslag 2014 en onderzoeksplan 2015 Hierbij biedt de Rekenkamercommissie Ede u het jaarverslag 2014 en onderzoeksplan 2015 aan. In hoofdstuk 2 van dit document legt de Rekenkamercommissie Ede verantwoording af van de werkzaamheden die de commissie in 2014 heeft uitgevoerd. In hoofdstuk 3 leest u onder meer welke nieuwe onderzoeken de commissie in 2015 wil starten. De rekenkamercommissie toetst het gevoerde bestuur van de gemeente Ede op rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid. Met onafhankelijk onderzoek wil de commissie bijdragen aan de verbetering van de kwaliteit van het openbaar bestuur. De commissie had in 2014 weer een volledige bezetting. Met de benoeming van mevrouw Wammes en mevrouw Zwier in december 2013 werden de twee openstaande vacatures ingevuld. 2. Jaarverslag Vervolgonderzoek informatievoorziening grote projecten De Rekenkamercommissie Ede heeft gedurende de laatste maanden van 2013 en de eerste maanden van 2014 een vervolgonderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van de informatievoorziening over grote projecten. Met het vervolgonderzoek wilde de commissie nagaan hoe het college van B en W invulling heeft gegeven aan de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport Besluitwaardig (informatievoorziening grote projecten) uit Tijdens het onderzoek stonden twee casussen - te weten het project Veluwse Poort en het project Bedrijventerreinen A12 - centraal. Raadsdocumenten over deze twee projecten zijn getoetst op onder meer criteria van toegankelijkheid en volledigheid van informatie. De rekenkamercommissie was vooral geïnteresseerd in hoe raadsleden en fractievolgers de informatievoorziening over grote projecten waarderen. De commissie heeft dit onderzoek zelf uitgevoerd. Op 5 juni 2014 heeft de commissie tijdens een informatieve bijeenkomst de belangrijkste conclusies en aanbevelingen van het rapport gepresenteerd aan de gemeenteraad van Ede. Een van de belangrijkste conclusies van het onderzoeksrapport is dat de kwaliteit van de informatievoorziening sinds de verschijning van het rapport Besluitwaardig is verbeterd en dat de informatievoorziening over grote projecten voldoende is voor de raad om zijn kaderstellende en controlerende functie te vervullen. Tijdens de besluitvormende vergadering van 3 juli 2014 heeft de raad unaniem ingestemd met het raadsbesluit bij het onderzoeksrapport. Voor de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport zie bijlage I Vervolgonderzoek verbonden partijen Ook dit onderzoek bouwt voort op eerder onderzoek. In 2008 heeft de rekenkamercommissie namelijk een rapport aan de raad aangeboden met de titel Verbind en Beheers; de gemeente Ede en haar verbonden partijen. Tijdens het onderzoek werd gekeken naar de beleidsmatige, bestuurlijke en financiële belangen die de gemeente heeft bij haar verbonden partijen. Het onderzoek resulteerde in elf aanbevelingen, die door de raad en het college zijn overgenomen. In het vervolgonderzoek is onder meer onderzocht wat de actuele stand van zaken is in de relaties tussen de gemeente Ede en haar verbonden partijen en of de aanbevelingen uit het rekenkamerrapport uit 2008 zijn uitgevoerd. Het onderzoek heeft de commissie uitbesteed. De raad en het college hebben op 29 januari 2015 ingestemd met de aanbevelingen uit het onderzoeksrapport. De commissie beveelt de raad en het college o.a. aan om bij het aangaan of onderhouden van een samenwerkingsrelatie gebruik te maken van de kaders zoals die geformuleerd zijn in de Kadernota verbonden partijen. Daarnaast beveelt de commissie aan om bij keuzevraagstukken rond verbonden partijen niet alleen rekening te houden met situationele aspecten. Het college van B en W geeft in zijn reactie aan dat het rekenkamerrapport een plaats krijgt in de discussie over het ontwerp van een toezichtmodel voor partijen die (substantieel) bijdragen aan de realisering van de beleidsdoelstellingen van de gemeente Ede. Voor de aanbevelingen uit het rapport Vervolgonderzoek verbonden partijen van de gemeente wordt verwezen naar bijlage II. 2.3 Onderzoek invulling kaderstellende en controlerende rol raad Ede De rekenkamercommissie heeft in 2014 besloten om een onderzoek uit te voeren naar hoe de gemeenteraad van Ede zijn kaderstellende en controlerende rol invult. Het is echter van een groot aantal factoren afhankelijk hoe en in hoeverre de raad deze rollen invult. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de wijze waarop de processen rondom kaderstelling en controle zijn ingericht, vooral als het gaat om de informatieposite van de raad. De commissie heeft het onderzoek uitbesteed. Op 3 juli 2014 heeft de commissie tijdens een informatieve bijeenkomst met de raad de opzet en de inhoud van het onderzoek - en de wijze waarop zij de raad bij het onderzoek wil betrekken - toegelicht. 3

4 Gedurende het onderzoek is gebruik gemaakt van verschillende onderzoeksmethodieken. De rekenkamercommissie heeft in de zomermaanden van 2014 een digitale enquête onder raadsleden en fractievolgers laten uitvoeren. Doel hiervan was om een algemeen beeld te krijgen van hoe de Edese raad denkt over zijn kaderstellende en controlerende rol. Voor het in kaart brengen van de beleidstheorie over kaderstelling en controle door de raad zijn verschillende documenten bestudeerd c.q. geraadpleegd (denk bijvoorbeeld aan de Gemeentewet). In het onderzoek staan verder vier belangrijke dossiers centraal: de omgevingsdienst De Vallei, het OpenLucht Theater in Ede, de decentralisatie van de jeugdzorg en het programma Economie. De commissie heeft bij de selectie van de casussen bewust gekozen voor zeer verschillende dossiers. De dossiers verschillen voor wat betreft aspecten zoals: wettelijke taak/geen wettelijke taak, dynamisch/vrij statisch en sociaal domein/overige domeinen. Dit onderzoek is geen standaard rekenkameronderzoek dat resulteert in een rekenkamerrapport met een duidelijk normenkader en concrete aanbevelingen. In het rapport zijn wel denkrichtingen (scenario s) voor de Edese raad beschreven hoe hij in de toekomst zijn kaderstellende en controlerende rol kan invullen. Voor deze denkrichtingen wordt verwezen naar bijlage III. Daarnaast is het rapport ook bedoeld ter reflectie op het handelen van het college, de ambtelijke dienst en de griffie. Tijdens een presentatie en een workshop, die de rekenkamercommissie op 12 maart a.s. organiseert, komen de belangrijkste conclusies en de vier denkrichtingen aan bod. Hierna zal de commissie het onderzoeksrapport aanbieden voor het bestuurlijke wederhoor en zal zoals gebruikelijk het rapport in een oordeelvormende en besluitvormende vergadering worden behandeld Oriënterend onderzoek grondexploitaties/ruimtelijke projecten De rekenkamercommissie heeft naar aanleiding van een oriënterend onderzoek - dat de commissie heeft uitgevoerd naar de uitgangspunten die het college hanteert met betrekking tot de programmering van de grondexploitaties/ruimtelijke projecten van de gemeente Ede - eind 2014 een brief naar de raad gestuurd. De aanleiding voor dit oriënterend onderzoek was onder meer een brief van de Stec Groep gericht aan de provincie Gelderland. Het bureau heeft op verzoek van de provincie in 2013 een quick scan uitgevoerd naar de mogelijkheden van het instellen van een grondfonds. In de brief wordt gemeente Ede als één van de zes gemeenten in de provincie Gelderland genoemd waar zich problemen voordoen met boventallige plannen voor nieuwbouwwoningen. Uit het oriënterende onderzoek maakt de commissie op dat het college nauwlettend de programmering van de grondexploitaties c.q. ruimtelijke projecten volgt en waar nodig bijstuurt. De commissie heeft vertrouwen in de weg die het college richting de kwalitatieve en kwantitatieve Woonvisie 2014 is ingeslagen en heeft (voorlopig) besloten af te zien van een breder onderzoek Quick scan mobiliteitsbeleid De rekenkamercommissie heeft in het voorjaar van 2014 de mogelijkheden voor een quick scan naar het mobiliteitsbeleid van de gemeente Ede verkend. De geplande bezuinigingen van het college van B en W op de bedrijfsvoering (5 miljoen euro) en het beleid (7 miljoen euro) zijn aanleiding geweest voor deze verkenning. Met de quick scan wil de commissie nagaan of de gemeente - met het instrumentarium dat zij ontwikkeld heeft op het gebied van mobiliteitsbeleid - instaat is om de voorgenomen personeelsreductie van ruim 100 fte in 2017 te realiseren. Op basis van het vooronderzoek heeft de commissie besloten voorlopig af te zien van het uitvoeren van een quick scan naar het mobiliteitsbeleid, omdat de gemeente Ede in het voorjaar van 2014 nog volop bezig was met het ontwikkelen van een mobiliteitsorganisatie en instrumenten op het gebied van mobiliteitsbevordering. Een quick scan naar het mobiliteitsbeleid van de gemeente was op dat moment dus niet zinvol c.q. prematuur Visiedocument De rekenkamercommissie heeft in 2014 een (voorlopig) visiedocument opgesteld. Dit document heeft de commissie opgesteld, omdat de gemeenteraad meer en andere taken krijgt (denk aan de decentralisaties/transformaties in het sociale domein). Daarnaast voeren gemeenten steeds meer gemeentelijke taken niet langer zelf uit, maar besteden deze uit aan derden, brengen taken onder in verbonden partijen of kopen diensten in. Deze veranderingen hebben niet alleen gevolgen voor het functioneren van de raad, maar ook voor de rol van de rekenkamercommissie. In het document wordt onder meer antwoord gegeven op de onderstaande vragen: Wat is de visie en ambitie van de commissie? Wat is haar werkterrein? Wat zijn haar doelgroepen? 4

5 Wat voor een commissie wil zij in de (nabije) toekomst zijn? In het visiedocument beschrijft de rekenkamercommissie enkele richtingen waarin de commissie zich zou kunnen ontwikkelen. De commissie heeft inmiddels besloten - mede naar aanleiding van haar ronde langs de raadsfracties in het najaar van dat zij naast het traditionele rekenkameronderzoek andere onderzoeksinstrumenten wil inzetten. Te denken valt aan: het uitvoeren van een kort onderzoek (quick scan), het maken van inventarisaties en het volgen/monitoren van maatschappelijke onderwerpen, waarvan de commissie inschat dat die van belang zijn voor de raad van Ede. Daarnaast wil de commissie de raad meer betrekken bij haar onderzoek. De rekenkamercommissie heeft in het presidium van 10 november 2014 toegelicht welke onderzoeksinstrumenten zij naast de traditionele rekenkameronderzoeken wil gaan inzetten. 2.7 Financiën Bedragen x Budget Realisatie Resultaat Secretaris / onderzoeker Secretariële ondersteuning N Vergoeding commissieleden Reis- en verblijfkosten V Contributies/lidmaatschappen N Drukwerk en diversen 2,5 0,5 2,5 V Kosten uitbesteed onderzoek V Totaal 106,5 88,5 18 V Uit het onderzoeksbudget is in 2014 betaald: de tweede termijnfactuur van het vervolgonderzoek naar verbonden partijen ( 4.100,-) de kosten in verband met het uitbesteden van het onderzoek naar de invulling van de kaderstellende en controlerende rol door de raad van Ede ( ,-). 3. Onderzoeksplan Werkwijze De rekenkamercommissie stelt jaarlijks een onderzoeksplan op waaruit blijkt welke nieuwe onderzoeken de commissie wil gaan uitvoeren. De commissie heeft als ambitie om tenminste twee grote onderzoeken per jaar uit te voeren. Daarnaast wil zij in 2015 ook andere onderzoeksinstrumenten inzetten (zie hiervoor paragraaf 2.6). De onderzoeksonderwerpen worden gegenereerd na consultatie van de raadsfracties, ideeën van Edese burgers en via het bijhouden van thema s die spelen in het lokale bestuur. De raad kan de rekenkamercommissie verzoeken naar een specifiek onderwerp onderzoek te doen. De beoordeling van de aangedragen onderwerpen vindt plaats op basis van de selectiecriteria uit het onderzoeksprotocol. In de onderzoeken wordt teruggekeken naar het verleden met de bedoeling te leren voor de toekomst. In de onderzoeken wordt inzicht geboden in het gevoerde bestuur en beleid. In de aanbevelingen worden suggesties en oplossingsrichtingen aangegeven voor verbeteringen. De commissie voert een deel van de onderzoeken zelf uit en huurt daarnaast externe onderzoekers in. Wanneer dat met het oog op specifieke deskundigheid nodig is, wordt zeker externe expertise ingehuurd. Deze inhuur voert dan samen met de commissie een of meer aspecten van het onderzoek uit. De onderzoeken worden uitgevoerd met inachtneming van de richtlijnen uit het onderzoeksprotocol. Het protocol biedt een handvat en waarborg voor de kwaliteit van het onderzoek en een zorgvuldig verloop van het onderzoeksproces. Per onderzoek stelt de commissie een onderzoeksopzet op waarin de aanleiding, de probleemstelling en de onderzoeksvragen wordt toegelicht. Deze opzetten worden ter kennis gebracht van de raad, het college en de ambtelijke organisatie. 3.2 Onderzoek subsidiebeleid Met dit onderzoek wil de rekenkamercommissie inzicht bieden in het gemeentelijke subsidiebeleid. Het onderzoek moet antwoord geven op de volgende vragen. Hoe ziet het subsidiebeleid van de gemeente er uit? Zijn de doelen die de gemeente met een subsidie wil bereiken duidelijk verwoord en worden deze bereikt? In hoeverre draagt de gesubsidieerde instelling bij aan de beleidsdoelstellingen van de gemeente? 5

6 Is de uitvoering van het subsidiebeleid rechtmatig en doelmatig? Op welke wijze is de raad bij het subsidiebeleid betrokken en kan hij hierop invloed uitoefenen? Met het onderzoek wil de commissie leereffecten benoemen, zodat de doeltreffendheid van de uitvoering van het gemeentelijke subsidiebeleid wordt bevorderd en de raad bewust(er) besluit tot het inzetten van het subsidie-instrument. De commissie heeft besloten om dit onderzoek uit te besteden. Het onderzoek start in het voorjaar van Onderzoek burgerparticipatie Burgerparticipatie vormt steeds vaker een vast onderdeel van de besluitvormingsprocessen van de gemeentelijke overheden. Het huidige college van B en W van de gemeente Ede heeft in het Convenant aangegeven dat het burgerparticipatie actief wil inzetten bij de voorbereiding en uitvoering van plannen en projecten. De rekenkamercommissie heeft daarom besloten om hier onderzoek naar te doen. Met dit onderzoek gaat de commissie na hoe het geformuleerde beleidskader van de gemeente er op het gebied van burgerparticipatie uitziet, wat de kwaliteit is van dit kader en of de gemeente in de praktijk hier op een doeltreffende wijze invulling aan geeft. Het onderzoek start in het voorjaar van 2015 en de commissie voert het zelf uit. 3.4 Inventariserend onderzoek vervanging kapitaalgoederen Met de (vervanging van) de gemeentelijke kapitaalgoederen is veel gemeenschapsgeld gemoeid. Op dit moment beschikt de raad niet over een totaaloverzicht dat inzicht biedt in de financiering c.q. vervangingssystematiek van de gemeentelijke kapitaalgoederen. Daarnaast moet dit instrument de raad helpen bij het maken van een goede afweging wanneer de vervanging van kapitaalgoederen aan de orde is. Vragen waar dit inventariserend onderzoek onder meer een antwoord op moet geven zijn: Bij welke kapitaalgoederen loopt de gemeente voor wat betreft de vervanging/financiering van het kapitaalgoed een risico? Bij welke kapitaalgoederen is de vervanging/financiering geborgd en bij welke niet? Hoeveel geld is er met de vervanging van het kapitaalgoed gemoeid? De commissie zal de gemeenteraad in het voorjaar van door middel van een raadsbrief - informeren over haar bevindingen naar aanleiding van het onderzoek. 3.5 Quick scan opleggen geheimhouding Een essentieel onderdeel van het good governance model van de Verenigde Naties is transparantie. Zonder transparantie is kennisvergaring moeilijk en het maken van verantwoorde keuzes is zonder onvoldoende kennis onmogelijk. Uitgangspunt van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) is dat alle documenten van het gemeentebestuur openbaar zijn. Volgens de rekenkamercommissie is het fenomeen transparantie dermate essentieel voor het functioneren van het openbaar bestuur dat het wenselijk is om inzicht te bieden in de wijze waarop hiermee in de praktijk wordt omgegaan. Vragen die met deze quick scan beantwoord worden, zijn o.a.: Legt de gemeente steeds bewust en doordacht geheimhouding op? Wordt bij het opleggen of betrachten van geheimhouding aanwijsbaar de wettelijke uitgangspunten gehanteerd? Wordt de status van geheimhouding tijdig en expliciet opgeheven? Zijn er gemeentelijke richtlijnen of beleidsregels die een handvat bieden voor het toekennen van de status geheim aan documenten dan wel vergaderingen? De quick scan wordt naar verwachting in de 2 e helft van 2015 uitgevoerd. 3.6 Onderzoeken die mogelijk worden opgestart De rekenkamercommissie zal in de eerste helft van 2015 een kort vooronderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden van een onderzoek naar het gemeentelijke aanbestedingsbeleid. De commissie zal naar aanleiding van het vooronderzoek besluiten of zij het onderzoek naar het aanbestedingsbeleid daadwerkelijk opstart. De commissie is met name geïnteresseerd in de mogelijk botsende uitgangspunten van het gemeentelijke aanbestedingsbeleid. Daarnaast heeft de commissie het voornemen om een quick scan uit te voeren naar de resultaten van het mobiliteitsbeleid van de gemeente Ede. Dit onderzoek zal naar verwachting in 2016 worden uitgevoerd. 6

7 3.7 Budget en samenstelling De rekenkamercommissie voert haar werkzaamheden uit binnen het budget dat de raad daarvoor beschikbaar heeft gesteld. De commissie beschikt over een ambtelijk secretaris die samen met de (externe) commissieleden onderzoeken uitvoert. Daarnaast wordt externe onderzoekscapaciteit ingehuurd. De Rekenkamercommissie Ede beschikt in 2015 over een budget van ,- (voor de specificatie van het budget zie hiervoor paragraaf 2.7). De commissie heeft begin 2014 besloten dat de leden voortaan om de beurt het voorzitterschap vervullen (roulerend voorzitterschap). In 2014 had de commissie de volgende samenstelling: Voorzitter: Leden: Secretaris: dhr. J. van Kroonenburg dhr. F. Janse dhr. A. Swinkels mw. I. Wammes mw. L. Zwier dhr. S. de Jong Vanaf 1 januari 2015 is de heer Swinkels voorzitter van de commissie; de heer Van Kroonenburg is vanaf die datum lid. De heer Swinkels zal naar verwachting het voorzitterschap tot en met het einde van 2015 vervullen. 7

8 Bijlage I: Aanbevelingen rapport vervolgonderzoek informatievoorziening grote projecten Aanbeveling Het uitgangspunt bij raadsbesluiten zo moeten zijn dat die overeenkomstig de doelstellingen worden uitgevoerd. Zorg bij langdurige projecten voor een besluitenhistorie bij het raadsvoorstel. Zorg dat in een raadsvoorstel de kaders duidelijk vermeld zijn. De commissie beveelt het college aan om de leesbaarheid en begrijpelijkheid van de paragraaf grote projecten te verbeteren. De commissie beveelt het college aan om voor grote en/of risicovolle projecten met een looptijd langer dan twee jaar regelmatig informatieve bijeenkomsten voor de raad te organiseren. De commissie beveelt het college aan om de gebruikersvriendelijkheid van het Bestuurlijk InformatieSysteem (het BIS) op korte termijn te verbeteren. Invulling/uitwerking aanbeveling geborgd? De ambtelijke organisatie zal in overleg met de raadswerkgroep de aanbevelingen uit het rapport verder uitwerken c.q. invullen. Stand van zaken 8

9 Bijlage II: Aanbevelingen rapport vervolgonderzoek verbonden partijen van de gemeente Ede Aanbeveling Aanbeveling A. Raad, college en ambtelijke organisatie maak bij het aangaan of onderhouden van een samenwerkingsrelatie gebruik van de kaders zoals die geformuleerd zijn in de Nota verbonden partijen uit 2009 en houd bij keuzevraagstukken rond verbonden partijen niet alleen rekening met situationele aspecten. Aanbeveling B. College voorzie de raad eens in de vier jaar - conform de aanbeveling uit het rekenkamerrapport Verbind en beheers - van een integrale evaluatie van alle verbonden partijen van de gemeente Ede. Beoordeel hierbij met name in hoeverre de afzonderlijke samenwerkingsrelatie een meerwaarde heeft voor de gemeente. Evalueer daarbij ook de praktische toepassing van de uitgangspunten uit de huidige Nota verbonden partijen. Aanbeveling C. Vermeld in de programmabegroting en -rekening, bij het van toepassing zijnde programma, de bijdrage van de verbonden partij aan de realisatie van de gemeentelijke doelen. Neem als raad niet alleen kennis van de formele (verticale) informatie, maar neem ook actief deel aan de meer informele informatiemomenten (horizontaal). Aanbeveling D. Zorg als college en ambtelijke ondersteuners voor voldoende expertise op het gebied van sturing en controle van de samenwerkingsrelaties. Zorg voor een medewerker binnen de gemeente die als een soort van linking pin tussen de gemeente en verbonden partij fungeert. Aanbeveling E. Blijf als gemeente alert (als toezichthouder, college en ambtelijke organisatie) op mogelijke rolconflicten tussen de (mede)eigenaars- en de opdrachtgeversrol. Streef er binnen de gemeente naar om deze rollen ook in personele zin te scheiden. Invulling/uitwerking aanbeveling geborgd? De ambtelijke organisatie zal in overleg met de raadswerkgroep de aanbevelingen uit het rapport verder uitwerken c.q. invullen. Stand van zaken 9

10 Bijlage III: Denkrichtingen over hoe de gemeenteraad van Ede zijn kaderstellende en controlerende rol kan invullen Scenario 1 - laissez-faire: Uitgangspunt van dit scenario is de relatieve tevredenheid over de huidige bestuurspraktijk, in elk geval wat de inhoudelijke uitkomsten van de beleidsprocessen betreft. De vraag is dan of er wel een (gevoelde) noodzaak is om veel aan deze praktijk te sleutelen? Er zijn natuurlijk wel aandachtspunten zoals het actiever informeren van de raad bij de start van een beleidsvormend traject of complex project. De raad zou dat bij de start ook wat actiever kunnen eisen en niet alleen afwachten tot het college met een notitie of voorstel komt. Maar over het geheel, wordt er in dit scenario niet teveel overhoop gehaald. Scenario 2 - procedurele aanscherping: Uitgangspunt van dit scenario is het nog niet optimaal verlopen van de informatievoorziening vanuit het college naar de raad. In dit scenario worden daar strakkere afspraken over gemaakt. De raad stuurt veel meer op deze afspraken en controleert het college daar ook op. Zeker als het gaat om het tijdig opstellen van een startnotitie. In dit scenario is de raad ook procedureel zeer consequent: zonder startnotitie komt het vervolg van een beleidsproces ook niet op de agenda. Bij de vaststelling van beleid wordt ook een informatieprotocol afgesproken: wanneer informeert het college de raad waarover en welk besluit moet op basis daarvan (kunnen) worden genomen? Scenario 3 - professionalisering: Het derde scenario gaat ervanuit uit dat het met de algehele opzet (Model beleidsontwikkeling, PDE etc.) niet zoveel mis is. De raad en raadsleden missen vooral de (persoonlijke) handvatten om ordening aan te brengen in de grote hoeveelheid informatie en de dynamiek en druk van beleidsprocessen. Raadsleden verdienen extra scholing en training om beter beslagen ten ijs te komen. Dit kan gaan om inhoudelijke kennis (hoe werken verbonden partijen?), het beter kunnen aanbrengen van focus in complexe dossiers (w-3!), weten welke instrumenten er zijn, hoe effectief interpelleren? (in plaats van vooral veel detailvragen stellen), etc. Dit kan ook gaan om het beter 'vooruit te kunnen kijken', b.v. wat is de raadsagenda in het dossier jeugdzorg nu alle beleid is vastgesteld? Waarop controle uitoefenen? Scenario 4 - versterkte burgerparticipatie: In het vierde en laatste scenario staan de volksvertegenwoordigende rol van de raad en de maatschappelijke legitimatie van het beleid centraal. Dat houdt in dat het bij de kaderstelling niet alleen gaat om de eigen visie van een raadslid of fractie maar ook om het laten doorklinken van de stem van burgers en ondernemers in de beleidsvorming. Voorbeelden hiervan zijn de betrokkenheid van ondernemers bij de totstandkoming van het programma Economie of de rol en positie van een Wmo-raad. Dit scenario past ook in de ontwikkeling dat burgers en bedrijven steeds meer zelf de regie (willen en moeten) pakken bij wonen, werken, zorg en ontspanning. De wettelijke kaders waarbinnen de gemeente moet werken (zoals in het sociale domein en de Omgevingswet) sturen daar ook sterk op aan. 10