Best of Both Worlds. Hoe kunt u als belegger het beste kunt profiteren van de hoge economische groei in opkomende markten en dan met name China?

Transcriptie

1 Best of Both Worlds Hoe kunt u als belegger het beste kunt profiteren van de hoge economische groei in opkomende markten en dan met name China?

2 Voorwoord Geachte relatie, Voor u ligt het analyserapport Best of Both Worlds. In het rapport wordt besproken hoe u als belegger het beste kunt profiteren van de hoge economische groei in opkomende markten en dan met name China. Ook presenteren wij een aantal ondernemingen die in deze regio goed gepositioneerd zijn. Aan de hand van een fundamentele analyse over deze regio krijgt u inzicht in de visie van Wilgenhaege. Jerry Langelaar Algemeen directeur Wilgenhaege Vermogensbeheer B.V. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

3 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Inleiding... 4 Ondernemingen vorig rapport... 5 Resultaten bevestigen strategie Wilgenhaege... 6 Verstandig beleggen in opkomende markten... 7 Economische vooruitzichten... 8 Fundamentele kracht... 8 Sterk uit de recessie... 8 Groeiverwachtingen... 9 Vrees voor een harde landing Consumptiegroei Opkomst van de middenklasse Verstedelijking Hoe kan worden belegd in opkomende markten? Beleggingen in lokale ondernemingen Potentie daar en overzicht hier ( Best of Both Worlds ) Europese ondernemingen zijn goed gepositioneerd Kansen in consumentenbestedingen Consumenten Luxe- en merkproducten Risico s Bedrijven Adidas Atlas Copco BMW HSBC LVMH Pernod Ricard SABMiller Swatch Syngenta Unilever Disclaimer Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

4 Inleiding In maart 2010 heeft Wilgenhaege Vermogensbeheer B.V. (Wilgenhaege) een rapport gepubliceerd over hoe u als belegger kunt profiteren van de hoge groei in opkomende markten ( Best of Both Worlds ). Daarin hebben we een aantal Europese ondernemingen beschreven die goed gepositioneerd zijn in opkomende markten en in het bijzonder in Azië. Ruim twee jaar later is het thema opkomende markten nog steeds actueel. De groeiverwachtingen voor economieën van ontwikkelde regio s zoals Europa en Noord Amerika liggen voor de komende jaren dichtbij 0% per jaar. Deze groeiverwachtingen staan in schril contrast met de groeiverwachtingen van bijvoorbeeld China met een verwachte gemiddelde economische groei van 8,0% per jaar voor de komende jaren. Als startpunt hebben wij geëvalueerd hoe de aandelen van de Europese ondernemingen, die in het vorige rapport zijn beschreven, het sinds publicatie van dat rapport hebben gedaan. Met een koersrendement van rond de 42%* over de totale periode maart 2010 tot en met 31 augustus 2012 heeft de Wilgenhaege selectie het significant beter gedaan dan diverse andere indices. Zowel de Nederlandse AEX als de Hang Seng Index uit Hong Kong zijn over dezelfde periode namelijk met zo n 0-6% gedaald. Vervolgens gaan we in op de uitgangspunten waarom wij nog steeds positief is over dit thema. Hierbij zal met name de focus liggen op de Aziatische consument. Tot slot zal een nieuwe lijst met namen van Europese topondernemingen worden gepresenteerd, waarvan Wilgenhaege verwacht dat zij de komende jaren zullen profiteren van hun sterke marktpositie in opkomende markten met hoge economische groei. * De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

5 Ondernemingen vorig rapport In het rapport van maart 2010 heeft Wilgenhaege een aantal ondernemingen gepresenteerd waarvan wij verwachtten dat ze sterk konden profiteren van de hoge economische groei in Azië. Meer specifiek werd een voorkeur uitgesproken voor Europese ondernemingen die actief zijn in consumentenmarkten en in de industrie en sterk aanwezig (willen) zijn in opkomende markten. Ook is aangegeven dat de aanwezigheid in deze opkomende landen alleen niet voldoende is, maar dat het ook van belang is dat de betreffende onderneming een sterke marktpositie heeft. Met een sterke marktpositie wordt bedoeld dat een onderneming producten verkoopt of diensten verricht met een dermate gunstige prijs/kwaliteit verhouding die niet door lokale partijen te evenaren is. Deze sterke marktpositie kan bijvoorbeeld worden verkregen door een sterke merknaam of door een uitmuntende technologie. Dankzij de sterke marktpositie blijven de marges en groeivooruitzichten op peil, waardoor op lange termijn aandeelhouderswaarde wordt gecreëerd. De volgende 10 ondernemingen zijn in het eerste rapport besproken en voldeden destijds aan bovenstaande profielschets: Adidas ASML Atlas Copco Holcim Inditex LVMH The Swatch Group Syngenta Unilever Volkswagen Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

6 Resultaten bevestigen strategie Wilgenhaege Om de performance van bovenstaande ondernemingen te kunnen meten is het gemiddelde koersrendement genomen van de tien ondernemingen, de zogeheten Wilgenhaege selectie. Elke onderneming heeft een weging van 10% in deze selectie, waardoor ze allemaal gelijk gewogen zijn. De Wilgenhaege selectie kan vervolgens worden vergeleken met andere indices, te weten AEX, de Eurostoxx 600 en de Hang Seng index (Hong Kong). Om de Wilgenhaege selectie eenvoudig met deze indices te kunnen vergelijken wordt geen rekening gehouden met dividenduitkeringen. In figuur 1 is de ontwikkeling van het rendement weergegeven van de verschillende indices voor de periode 31 maart 2010 tot en met 31 augustus Dit is de periode tussen de publicatie van dit rapport en het initiële rapport waarin de betreffende ondernemingen door Wilgenhaege zijn geanalyseerd. 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% % -20% -30% Wilgenhaege selectie AEX Eurostoxx 600 Hang Seng Figuur 1: De ontwikkeling van de Wilgenhaege selectie ten opzichte van de AEX, Eurostoxx 600 en Hang Seng. Op basis van bovenstaande grafiek kunnen een aantal conclusies worden getrokken. De Wilgenhaege selectie heeft het significant beter gedaan dan de andere indices. De Wilgenhaege selectie is met bijna 42%* gestegen, terwijl alle andere indices met slechts 1% zijn gestegen of zelfs met 6% zijn gedaald. Een andere conclusie die kan worden getrokken, is dat de aandelen van ondernemingen die in Hong Kong staan genoteerd en onderdeel zijn van de Hang Seng Index helemaal niet geprofiteerd hebben van de hoge economische groei in hun regio. Deze conclusies onderstrepen de visie van Wilgenhaege, welke uiteen is gezet in het vorig rapport. Later in dit rapport wordt deze visie nogmaals besproken. * De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

7 In onderstaande tabel staan de koersen van en van de afzonderlijke ondernemingen weergegeven in lokale valuta. In de laatste kolom staan de koersrendementen weergegeven. Onderneming Koersrendement april augustus 2012 Adidas 39,6 62,21 57,10% ASML 26,46 45,035 70,20% Atlas Copco ,2 32,32% Holcim 78,6 58,55-25,51% Inditex 48,805 88,41 81,15% LVMH 86,54 129,8 49,99% The Swatch Group 336,2 390,8 16,24% Syngenta 292,8 321,9 9,94% Unilever 22,395 27,73 23,82% Volkswagen 67,9 140,4 106,77% AEX 344,22 329,28-4,34% Eurostoxx , ,71-16,73% Eurostoxx ,57 266,23 1,01% Hang Seng 21239, ,57-8,27% Wilgenhaege selectie 42,20% Tabel 1: Overzicht van de afzonderlijke aandelen uit de Wilgenhaege selectie. Op het koersresultaat van het aandeel Holcim na zijn de koersresultaten van alle individuele ondernemingen fors beter dan het koersresultaat van de verschillende indices. Verstandig beleggen in opkomende markten Beleggers zijn continu op zoek naar nieuwe beleggingskansen en wereldwijde trends. Een van de belangrijkste trends is nog steeds beleggen in opkomende markten. Dat is ook de reden geweest dat Wilgenhaege in 2010 een rapport heeft geschreven over dit onderwerp. De insteek die Wilgenhaege heeft gekozen is om via Europese ondernemingen te profiteren van de hoge economische groei aldaar. Uit bovenstaande analyse is gebleken dat deze strategie zeer goed heeft gewerkt. De vraag is dan ook of deze strategie ook de komende jaren kan zorgen voor een bovengemiddeld resultaat. Wij denken van wel. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

8 Economische vooruitzichten Fundamentele kracht De groei van de economie van een willekeurig land wordt met name bepaald door 3 factoren: Groei van de beroepsbevolking Groei in kapitaal Verbetering van de arbeidsproductiviteit (door technologische verandering of efficiëntie verbeteringen) Daar komt bij dat een stijgende productiviteit en hoge reële economische groei in de regel zorgen voor stijgende valutakoersen. Voor veel opkomende markten geldt dat ze hoog scoren op de genoemde factoren, waardoor het groeipotentieel voor deze landen hoog is. Om dit potentieel ook daadwerkelijk te kunnen realiseren moet aan een aantal randvoorwaarden worden voldaan. Enkele belangrijke randvoorwaarden zijn stabiliteit, instituties, zoals wet- en regelgeving, goed functionerende markten en politiek beleid, vrije handel en goed onderwijs. Juist op deze randvoorwaarden is de laatste jaren sterke vooruitgang geboekt in veel niet-westerse landen. Ondanks de hoge economische groei in opkomende markten van de afgelopen jaren is voor de opkomende markten nog een lange weg te gaan, voordat het nationale inkomen per inwoner op het niveau van Westerse landen ligt. Inkomens zijn in verhouding nog zeer laag en ook de penetratiegraden van belangrijke producten zoals auto s en consumentenelektronica liggen nog ver achter. Inkomens stijgen echter snel en bevinden zich op een niveau waarop consumenten geld over gaan houden voor het doen van aankopen buiten de dagelijkse levensbehoefte. Sterk uit de recessie De meeste opkomende markten zijn sterk export gedreven door relatief goedkope productiefactoren, zoals arbeid en grond. Hierdoor was aanvankelijk de vrees dat de afzwakking in de wereldhandel als gevolg van de kredietcrisis de opkomende markten hard zou raken. De hoge en stabiele economische groei in de afgelopen jaren geeft aan dat de meeste economieën van opkomende markten de crisis goed hebben doorstaan. Dit geldt ook voor de Aziatische landen. Hoewel hun export sterk te lijden heeft gehad onder de crisis, blijken deze landen in staat te zijn geweest om de kelderende export op te vangen met toenemende binnenlandse bestedingen. Deze bestedingen waren mede te danken aan het conservatief fiscaal beleid van de overheid in de jaren voor de kredietcrisis. Dit conservatief fiscaal beleid is mede het gevolg van de Azië crisis eind vorige eeuw. Tijdens deze crisis heeft het IMF hulp aangeboden onder voorwaarde dat deze landen harde en pijnlijke maatregelen moesten nemen om zo de overheidsfinanciën weer op orde te krijgen. Als gevolg van deze zware periode wilden overheden minder afhankelijk worden van de kapitaalmarkten en is de financiële discipline van overheden sterk verbeterd. Naast de binnenlandse bestedingen geldt ook dat de Aziatische financiële sector slechts beperkt actief was in financieel Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

9 innovatieve producten die als gevolg van sterke prijsdalingen tot de kredietcrisis hebben geleid. Verder speelt mee dat de Aziatische consument relatief weinig schulden heeft, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de consument in de Verenigde Staten, die nu druk is met het afbetalen van schulden. Mede door deze ontwikkelingen zijn de opkomende markten in Azië goed gepositioneerd om een hogere groei te realiseren dan ontwikkelde landen. Daarbij geldt nog steeds dat ze sterke productiviteitsgroei kunnen realiseren, een groeiende middenklasse hebben, een stijgende groep consumenten hebben en veel investeringen doen in infrastructuur. Hierdoor worden deze landen voor de komende jaren dan ook als groeimotor gezien voor de wereldeconomie. Groeiverwachtingen Het IMF heeft in de World Economic Outlook van april 2012 onderstaande groeiverwachtingen gepubliceerd: Gerealiseerd Verwachtingen World output 5,3% 3,9% 3,5% 4,1% Verenigde Staten 3,0% 1,7% 2,1% 2,2% Eurozone 1,9% 1,4% -0,3% 0,9% Opkomend Azië 9,7% 7,8% 7,3% 7,9% China 10,4% 9,2% 8,2% 8,8% India 10,6% 7,2% 6,9% 7,3% Tabel 2: (verwachte) economische groei. Bron: World Economic Outlook april Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

10 Als gevolg van de groeiverschillen in de economie, verwacht Wilgenhaege dat er de komende decennia een verschuiving zal plaatsvinden in de top 10 van grootste economieën ter wereld. Momenteel staan de VS op 1, gevolgd door Japan, China, Duitsland, Engeland, Frankrijk en Italië. Over jaar zal China naar verwachting deze groep leiden, gevolgd door de VS, India, Japan, Brazilië, Rusland en de Europese landen. Van bovenstaande groeivooruitzichten kan ook het bedrijfsleven profiteren. En dat kan weer interessant zijn voor beleggers. Vrees voor een harde landing Er wordt in de media veel aandacht besteed aan de vraag of de huidige economische groeivertraging in China het begin is van een scherpe terugval (harde landing) of een gecontroleerde en geleidelijke overgang naar een structureel lager groeipad (zachte landing). Naar onze mening is een zachte landing scenario het meest waarschijnlijk. In dit scenario daalt de economische groei in China van boven 10% per jaar naar een meer gematigd groeitempo van 6 tot 8% per jaar. In vergelijking met de verwachte groei in Westerse economieën blijven dit sterke groeicijfers. Een harde landing is niet waarschijnlijk. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Europa en de VS beschikken Chinese autoriteiten over voldoende middelen om de economische groei een nieuwe impuls te geven. Men is hier ook al mee begonnen door banken meer ruimte te geven om leningen te verstrekken. Ook is het beleid er op gericht om de lokale consumentenbesteding te stimuleren en de economie minder afhankelijk te laten worden van de export. Dit beleid is al in diverse statistieken zichtbaar. Een voorbeeld is bijvoorbeeld de werkloosheid die ondanks de lagere economische groei zeer laag blijft. Uit gegevens van het Ministry of Human Resources blijkt dat in juli 2012 in alle regio s het aantal vacatures hoger is dan het aantal mensen dat naar een baan zoekt. Ook de salarissen stijgen behoorlijk, met percentages tussen 10-15% per jaar. Het veranderde groeiprofiel is voor Wilgenhaege aanleiding om in vergelijking met het eerste Azië rapport een zwaarder accent te leggen op ondernemingen die profiteren van de opkomst van de middenklasse en de verstedelijking. Deze trends zullen ook bij een meer gematigde economische groei naar verwachting onverminderd doorzetten. Door de twijfels over de houdbaarheid van de hoge economische groei hebben Chinese aandelen de afgelopen maanden zwak gepresteerd. Ook aandelen van Europese bedrijven die een groot deel van hun omzet en winst in China realiseren hebben zwakker gepresteerd dan het marktgemiddelde. Dit biedt naar onze mening een kans om op aantrekkelijke koersniveaus aandelen te kopen die profiteren van de eerder genoemde trends. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

11 Consumptiegroei Opkomst van de middenklasse Helen Wang, consultant, China expert en auteur van het boek The Chinese Dream: The rise of the World s largest Middle class and what it means to you, heeft onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de middenklasse in China. Zij definieert de middenklasse als het aantal huishoudens dat jaarlijks ongeveer een derde van het inkomen besteed aan niet-essentiële zaken. Zij schat dat in China ongeveer 300 miljoen mensen aan deze definitie voldoen. Deze groep is groter dan de totale populatie in de VS. Ongeveer 25% van de Chinese bevolking valt onder de definitie van middenklasse. De komende jaren zal dat percentage stijgen naar 5060% van de totale bevolking. Dat is onder andere het gevolg van de snelle groei in het opleidingsniveau. De middenklasse is in staat om meer te consumeren dan alleen de basisbehoefte. Dat betekent dat door de toenemende middenklasse in China er de komende jaren net zoveel consumenten bijkomen als het huidig aantal consumenten in de V.S. De middenklasse staat ook centraal in het vijf jaren plan van de Chinese overheid dat in maart 2012 is gepresenteerd. De voornaamste doelstelling van de in het vijfjarenplan is om China te transformeren in een relatief welvarende maatschappij. Zeer hoge economische groei en hoge overheidsinvesteringen maken plaats voor hoge economische groei en het verkleinen van de inkomensverschillen. Beijing is daarom van plan om maatregelen te treffen die het besteedbare inkomen van de Chinese arbeidsklasse moet vergroten: de minimum inkomens moeten stijgen, de belastingdruk op lage en midden inkomens wordt verminderd en de sociale zekerheid moet worden uitgebreid. Hierdoor vindt er een verschuiving plaats van export naar binnenlandse consumptie. Deze verschuiving vindt ook in andere delen van Azië plaats. Wat verder opvallend is, is dat de emancipatie al relatief ver is. Uit cijfers van de Verenigde Naties blijkt dat vrouwen in landen als China (45%), Vietnam (49%) en Maleisië (36%) een groot deel uitmaken van de beroepsbevolking. Ter vergelijking: dit percentage ligt in Nederland op 46%. Verder is het sociaal geaccepteerd dat vrouwen leidinggevende functies bekleden. Het percentage wetgevers, hoge ambtenaren en managers die vrouw zijn ligt ook relatief hoog. In China ligt dat percentage op 17%, in Vietnam op 22% en in Maleisië op 24%. Ter vergelijking dit percentage ligt in Nederland op 27%. Ook de demografische vooruitzichten zijn gunstig. Zo heeft China ondanks de one child policy nog steeds een relatief jonge bevolking, 19% van de bevolking is onder de leeftijd van 15 jaar. Slechts 26% van de bevolking is ouder dan 60 en dit percentage daalt naar 9% in Dit betekent een relatief grote beroepsbevolking en consumenten groep voor de komende jaren. Voor andere opkomende markten geldt een vergelijkbaar beeld. De middenklasse groeit zeer snel en migreert naar de grote steden waardoor ook weer meer banen in de dienstverlening ontstaan. In tegenstelling tot de Westerse wereld leeft de middenklasse in China vooral in grote steden. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

12 Verstedelijking De groei van de consumptie wordt gedreven door de eerder genoemde opkomende middenklasse en de verstedelijking van de samenleving. Uit gegevens van de Verenigde Naties blijkt dat in 1990 in China 27% van de bevolking in steden woonde, in 2011 lag dit al op 48%. Uit bovenstaande figuur blijkt dat de verwachting is dat deze trend doorzet. Deze ontwikkeling heeft een grote invloed op het consumptiepatroon. De plattelandsbevolking leeft nog zeer primitief en zelfvoorzienend. In steden is het consumptiepatroon vergelijkbaar met Westerse landen. Daar komt bij dat de spaarquote hoog is en dat in toenemende mate ook loonstijgingen bijdragen een positieve ontwikkeling van de koopkracht. Het land heeft nog een lange weg te gaan voordat consumentenbestedingen als percentage van het BBP (35% in 2011 OECD) vergelijkbaar zijn met die in de VS (71% in 2011 OECD). Ook de penetratiegraad van veel duurzame consumentengoederen (auto s zie tabel 3) is nog zeer laag in vergelijking met Westerse landen. In combinatie met de kolossale bevolkingsomvang (1,3 miljard mensen (2010 OECD), 19,6% van de wereldbevolking) biedt dit een enorm marktpotentieel. Percentage stadsbevolking 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% China 20,00% Ontwikkelde regio's 10,00% 0,00% Figuur 3: Verstedelijking neemt versneld toe Bron: Verenigde Naties (World urbanzation prospects. The 2011 revision). Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

13 Land Aantal auto's per Land 1000 inwoners Aantal auto's per 1000 inwoners Monaco 908 Mexico 276 Canada 607 Brazilië 209 Verenigde Staten Spanje Japan 589 Denemarken 478 Nederland Bulgarije Korea 355 Israël 316 Hongarije 347 Tabel 3: Aantal auto s per 1000 inwoners in Bron: Wereldbank. Rusland Zuid Afrika Singapore 156 Indonesië 79 Turkije Hong Kong Peru 68 India 18 China 47 Zoals in tabel 3 te zien is zijn er in China in auto s per 1000 inwoners. Mocht dit gaan stijgen naar niveaus vergelijkbaar met een land als Turkije dan komen er 127 miljoen auto s bij. Als dit richting het niveau van Nederland zou gaan komen er zelfs 635 miljoen auto s bij. De internationale organisatie van auto producenten laat zien dat er over 2011 wereldwijd 60 miljoen auto s zijn geproduceerd. De potentie voor autofabrikanten in China maar ook in andere opkomende landen is zeer groot. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

14 Westerse ondernemingen zijn de afgelopen jaren anders naar opkomende markten gaan kijken. Waar een land als China voorheen werd gezien als werkplaats van de westerse wereld, dat goedkope producten exporteert naar andere delen van de wereld, zien Westerse multinationals China steeds meer als afzetmarkt. Zij proberen te profiteren van het groeiend aantal Chinese consumenten. Hoe kan worden belegd in opkomende markten? Er zijn verschillende manieren om te profiteren van opkomende markten. Het is mogelijk om aandelen te kopen van bedrijven die genoteerd staan op de beurs van Hongkong (Hang Seng index) zoals PetroChina, Bank of China en China Mobile, of bedrijven die genoteerd staan in India (Sensex 30 index), zoals Tata Steel of Bharat Heavy Electricals. Er kleven echter ook een aantal belangrijke nadelen aan het beleggen in lokale ondernemingen. Nadelen die beleggen in een index tracker op deze indices, zoals de Ishare MSCI China Index Fund ook niet ondervangen. Een alternatief is om te beleggen in Westerse ondernemingen, die sterk profiteren van specifieke ontwikkelingen in opkomende markten. Beleggingen in lokale ondernemingen Onderstaand volgen een aantal nadelen om te beleggen in lokale ondernemingen: Voor veel opkomende markten geldt dat een klein deel van de ondernemingen een beursnotering heeft, waardoor de totale marktkapitalisatie in verhouding tot het Bruto Binnenlands Product (BBP) laag is. Hierdoor is ook de weging in internationale aandelenindices beperkt. Beleggen in dit soort indices geeft dan ook niet de gewenste exposure. De verhandelbaarheid van aandelen is vaak beperkt door gebrekkige liquiditeit. Ook kennen sommige landen restricties die het voor buitenlandse beleggers bemoeilijkt om lokaal te beleggen. Het is lastig om een solide analyse te maken van lokale ondernemingen in opkomende markten. Informatie over deze ondernemingen is vaak beperkt. Veelal publiceert de onderneming uitsluitend in de taal van het land waar de onderneming genoteerd staat en is weinig bekend over de kwaliteit van het management. Regelgeving op het gebied van corporate governance staat vaak nog in de kinderschoenen. Op commercieel en technologisch vlak scoren lokale ondernemingen nog matig in vergelijking met Westerse concurrenten. Deze kloof zal naar verwachting kleiner worden maar is vooralsnog een realiteit. Daarnaast helpt ook de naamsbekendheid en de kwaliteitsperceptie van wereldmerken (zoals Adidas en BMW) bij consumenten. De opkomende middenklasse in opkomende markten wil de nieuw verworven welvaart ook uitstralen. Westerse merkproducten zijn daartoe een middel. De genoemde factoren verklaren waarom Westerse ondernemingen succesvol zijn in opkomende markten. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

15 Aandelen en indices van opkomende markten zijn zeer volatiel. Zo is de standaard deviatie van de AEX Index over de periode % op jaarbasis. Voor de Shenzhen Index bedraagt dit maar liefst 33% op jaarbasis. Het risico van aandelen in opkomende markten ligt dus hoger dan het risico van aandelen in ontwikkelde landen. Tot slot blijkt uit studies dat er geen aantoonbaar positieve relatie bestaat tussen de economische groei van een land en het gerealiseerde rendement op lokale aandelen. Potentie daar en overzicht hier ( Best of Both Worlds ) Investeren in Europese ondernemingen die een groot deel van de omzet uit opkomende landen halen is dan de beste optie. Het voordeel is dat deze Europese ondernemingen over een goede corporate governance beschikken, dat er over het algemeen veel informatie over beschikbaar is, dat de verhandelbaarheid goed is en dat de bedrijven een notering in euro s hebben. Ook geldt dat voor een aantal interessante sectoren en ondernemingen geen lokaal alternatief bestaat. Hierbij valt te denken aan luxe goederen of hoogwaardige technologie. Westerse ondernemingen hebben dankzij hun technologische en commerciële kennis een voorsprong op de lokale concurrentie. Dit is echter geen garantie voor succes. De vraag is of een onderneming zich voldoende aan kan passen aan de lokale marktvraag en de juiste prijs/marktcombinaties weet te vinden. Samenwerking met lokale spelers kan op dit punt de kans op succes vergroten. Bijkomend voordeel is dat hiermee veelal mogelijkheden ontstaan om vanuit opkomende markten te gaan exporteren naar Westerse markten. Europese ondernemingen zijn goed gepositioneerd Veel Europese ondernemingen streven naar uitbreiding van hun activiteiten in opkomende landen. Het relatieve belang van opkomende markten in de omzet van Europese ondernemingen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Uit een studie van Morgan Stanley blijkt dat rond de eeuwwisseling Europese ondernemingen rond de 14% van hun omzet realiseerden opkomende markten (zie figuur 4). Over 2010 is dit gestegen tot bijna 30% en de verwachting is dat dit de komende jaren verder zal stijgen. Door de relatief hoge groei in opkomende markten draagt deze gemiddeld 50% bij aan de totale omzetgroei van Europese ondernemingen. Sinds 2005 wordt door Europese ondernemingen meer omzet gehaald uit opkomende markten dan uit Noord Amerika. Figuur 4: Percentage van omzet westerse bedrijven in opkomende markten en de VS. Bron: Morgan Stanley research. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

16 Kansen in consumentenbestedingen Investeringen in infrastructuur zijn de afgelopen jaren een belangrijke motor geweest achter de hoge economische groei. Veel Westerse ondernemingen hebben hier dankzij een sterke technologische positie van kunnen profiteren. Inmiddels is in veel landen een lokale industrie ontstaan die op prijs en kwaliteit kan concurreren met Westerse ondernemingen. Wilgenhaege ziet daarom betere kansen op het gebied van consumentenbestedingen en technologie. Deze vooruitzichten passen in het beeld van een groeicyclus waarin investeringen voor werkgelegenheid zorgen. Meer werkgelegenheid zorgt voor meer koopkracht en dat zorgt voor meer consumentenbestedingen. Juist omdat de overheid de binnenlandse consumptie verder wil aanjagen, denken wij dat de komende jaren juist daar de groei zal worden gehaald. Consumenten Voor de komende jaren verwachten we dat met name consumentmarkten interessante groeivooruitzichten bieden voor Westerse ondernemingen. Uit figuur 5 blijkt dat de consumentenbestedingen van opkomende landen als percentage van het BBP onder het gemiddelde van ontwikkelde landen ligt. Door de opkomst van de middenklasse, verdere verstedelijking, stijgende inkomens en dalende spaarquota van consumenten zal het belang van consumptie binnen het BBP verder groeien. China probeert de economie te herstructureren van overheidsinvesteringen naar consumptie, door uitgaven voor de sociale zekerheid/ gezondheidszorg te verhogen. Hierdoor daalt de neiging om te sparen, waardoor de consumptie op gang komt. Hoe snel de consumptieve bestedingen zullen groeien, hangt af van de snelheid waarmee de betaalbaarheid van producten verbetert. Dit is enerzijds een functie van de prijs en anderzijds van het besteedbaar inkomen. Beide factoren bewegen snel in de goede richting. Figuur 5: Het percentage consumentenbestedingen als percentage van het BBP in Bron: Barclays en Datastream. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

17 Volgens Credit Suisse was China in 2010 verantwoordelijk voor 25% van de wereldwijde investeringen en 5,2% van de wereldwijde consumptie. De VS was in 2010 verantwoordelijk voor 30% van de wereldwijde consumptie. Inkomens in China zijn nog laag (gemiddeld $3.500 tegenover $ in de VS). Een groot deel van het huidige inkomen gaat nu nog naar noodzakelijke producten voor levensonderhoud (voeding, huisvesting). Inkomens komen nu op een punt waar meer geld beschikbaar is voor andere producten (auto s, elektronica) en ook de kwaliteit van huisvesting een rol begint te spelen. Daarnaast worden bestedingen gestimuleerd door subsidies op aankopen van huishoudapparaten, zoals tv s en airco s. Typerend in deze fase van economische ontwikkeling is dat het vertrouwen in de eigen financiële toekomst groeit en de spaarquote begint te dalen (daalde van 26% in 2004 naar 12% in 2010). De verwachting van Credit Suisse is dat de VS en China over 10 jaar beide rond de 20% van de wereldconsumptie voor hun rekening zullen nemen. Dit illustreert de grote mogelijkheden voor ondernemingen die zich richten op de Chinese consument. Chinese consumptie groeit de komende 10 jaar naar verwachting naar het niveau van de VS Consumptie als percentage van de wereldwijde consumptie 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% China US China 2010 US 2015 China US 2020 Figuur 6: Chinese consumptie als percentage van de wereldwijde consumptie. Bron: Credit Suisse. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

18 Luxe- en merkproducten Niet alleen de omvang van de consumptieve bestedingen maar ook het consumptiegedrag verandert snel. Merknaam en kwaliteit spelen een belangrijke rol in het consumptiegedrag van de opkomende middenklasse. Wereldwijd opererende producenten van merkartikelen waarvoor consumenten bereid zijn om meer te betalen, hebben een sterke uitgangspositie ten opzichte van lokale merken. Voorbeelden zijn producenten van luxegoederen, zoals dure horloges (Swatch) en leerproducten (LVMH), maar ook producenten van bier (SABMiller), sterke drank (Pernod Ricard), voeding (Unilever) en kleding (Adidas) voldoen aan dit profiel. Het succes van luxeproducten in Azië wordt gedreven door de sterk groeiende welvaart en de cultuur waarin het geven van cadeaus een belangrijke rol speelt. Bovendien hebben luxeproducten in opkomende markten een functie als statussymbool voor de opkomende middenklasse die met luxeproducten het nieuw verworven succes wil uitstralen. Luxeproducten worden vaak aangeschaft op buitenlandse reizen. Bijvoorbeeld door Aziatische toeristen in Europa. Voor een deel heeft dit te maken met het bredere aanbod, betere verkrijgbaarheid en kleinere kans op namaakproducten in Europa. Ook prijsverschillen maken het soms interessant om producten in het buitenland of op luchthavens (belastingvoordelen) aan te schaffen. Voor een belangrijk deel heeft het ook te maken met de beleving van het aankopen van luxeproducten. Het kopen van het product in de regio waar het geproduceerd wordt speelt daarbij een belangrijke rol. De groei in het internationale vliegverkeer, en met name dat vanuit Azië, is daarom een belangrijke graadmeter voor de groeivooruitzichten van luxeproducten. De groei in het vliegverkeer is sterk gecorreleerd met de toename van de welvaart in opkomende markten maar ook de afbouw van restricties draagt bij aan de groei. De marketing van luxeproducten in opkomende markten stelt andere eisen dan in Westerse markten. Merk en reputatie zijn daarom belangrijker dan stijl en modetrends. In Westerse markten wordt het succes in belangrijke mate bepaald door vernieuwing en onderscheidend design. In opkomende markten draagt een klassieke en herkenbare stijl bij aan het succes. Europese luxehuizen bezitten een groot aantal merknamen met een lange historie. Hierdoor is in tegenstelling tot bij veel andere productcategorieën de concurrentie van lokale spelers beperkt. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

19 Risico s Beleggen en ondernemen in Azië is niet zonder risico s. Overheden hebben in reactie op de crisis de investeringen fors verhoogd. Op korte termijn kan dit positief zijn en recente groeicijfers bevestigen de positieve effecten. Op langere termijn kan het tot scheefgroei leiden, waardoor de economie in onbalans raakt. Zo kunnen diverse maatregelen om de binnenlandse economie te stimuleren de inflatie aanwakkeren en kunnen forse bouwuitgaven leiden tot overcapaciteit en bubbels in de vastgoedmarkt. Tot slot spelen ook sociale aspecten een rol. Van belang is dat de groei van de middenklasse doorzet, om zo de kloof tussen rijk en arm te dichten. Sociale onrusten zijn een mogelijk risico, verdere democratisering is hierbij van belang. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

20 Bedrijven In het vervolg van dit rapport bespreken we enkele bedrijven die naar onze verwachting sterk kunnen profiteren van opkomende markten. Selectiviteit is daarbij wel een belangrijke voorwaarde voor succes. Ondernemingen die op kosten moeten concurreren met lokale spelers zijn bij voorbaat weinig kansrijk. Daartegenover staat dat er goede kansen zijn voor ondernemingen die over een voorsprong beschikken op het gebied van technologie, merknaam en marketing. Wilgenhaege heeft hierbij het accent gelegd op de Aziatische regio en meer in het bijzonder China. Bij het noemen van deze ondernemingen willen wij geen adviezen geven. Adidas Atlas Copco BMW HSBC LVMH Pernod Ricard SAB Miller Syngenta Swatch Unilever Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

21 Adidas Adidas AG (Adidas) is na Nike de grootste fabrikant van sporttextiel en sportschoenen ter wereld. Adidas heeft naast het merk Adidas ook de merken Reebok (atletiek en fitness) en TaylorMade (golf). Het merk Adidas heeft drie kledinglijnen. De Performance-lijn draagt drie schuine strepen-logo en is puur bedoeld als kwaliteitsmerk voor de sportmarkt. Deze lijn is te vinden in bijna alle sporten, maar richt zich met name op voetbal, hardlopen, fitness, basketbal en outdoor. De Originals-lijn met het klassieke bladvormig logo en de Sport Style lijn zijn vooral gericht op mode en vrijetijdskleding. De sportparticipatie in opkomende landen ligt op een lager niveau dan in ontwikkelde landen. Wij verwachten dat deze participatie de komende jaren zal stijgen, door toenemende tijd voor ontspanning, groeiend bewustzijn over levensstijl en gezondheid en de toenemende populariteit van topsport. De Chinese overheid moedigt de Chinezen aan om te sporten en investeert hier dan ook geld in. Grote evenementen zoals de Olympische Spelen van 2008 in Beijing dragen bij aan de populariteit. Uit onderzoek van ZOU marketing Limited, een adviesbureau uit Shanghai, kan de markt in China voor sportkleding de komende jaren met jaarlijks 20% groeien. Uit de strategie van Adidas blijkt dat ze een hoge prioriteit geven aan opkomende landen, met name China en Rusland. Adidas heeft met de merken Reebok en Adidas een goede marktpositie in zowel China als India. Naast Nike hebben ze in China een lokale concurrent in Li Ning. Zowel Nike als Adidas hebben een marktaandeel van ongeveer 15% in China. Li Ning profileert zich ook als premium brand en heeft een marktaandeel van 10%. Reebok heeft in India een marktaandeel van 50%, echter deze markt is nog zeer klein. De grote positie in India komt met name door cricket, de meest populaire sport in India. De concurrentie van lokale massa producenten neemt sterk toe, met merken als Anta, Erke en Xtep. Wilgenhaege verwacht dat de concurrentie hier verder zal toenemen, doordat meer lokale massamerken naar de beurs zullen gaan en zo hun snelle groei willen financieren. Vooralsnog zien wij deze concurrentie niet als bedreigend omdat het zich op andere doelgroepen richt. Deze massa merken richten zich meer op de kleinere steden, terwijl Adidas en Nike dat niet doen. Daarnaast is de kwaliteit van Adidas producten beter dan die van de lokale spelers. Adidas richt zich op consumenten die bereid zijn een hogere prijs te betalen voor kwalitatief betere producten. Tot slot speelt imago een belangrijke rol. Door de groeiende invloed van media wordt het merk Adidas herkend als een wereldmerk, dat gedragen wordt door veel bekende internationale topsporters en clubs. Identificatie met idolen en helden speelt in opkomende markten nog wel een grotere rol dan in Westerse markten. De unieke positie van Adidas als wereldmerk is voor lokale spelers niet eenvoudig te evenaren. Uit onderzoek door Morgan Stanley is gebleken dat Nike en Adidas de twee populairste merken zijn in China op het gebied van sport, echter op het gebied van mode scoort Adidas hoger. Naast de toenemende sportparticipatie is de groeiende belangstelling voor mode een belangrijke groeiaanjager voor sportmerken. Wij verwachten dat Chinese consumenten een groter deel van hun inkomen zullen gaan uitgeven aan sportkleding. Adidas kan dankzij de unieke en verdedigbare marktpositie hier optimaal van profiteren. 21

22 ADIDAS AG Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) Consumer Discretionary Xetra #N/A N/A DE 62,21 64,30 42, EUR 3,71 #N/A N/A 27,19 68,58 Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin 7,58 6,95 6,10 13,50 11,65 47,54 6,95 Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter 11,25 24,03 9,36 Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio 13,93 9,10 1,58 2,32 0, ADIDAS AG Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

23 Atlas Copco Atlas Copco (AC) is een Zweedse producent van kapitaalgoederen voor mijnbouw, constructie, industriële productie en compressoren. AC realiseert een groot deel van de omzet in onderhoud en vervangingsonderdelen, hierdoor is de onderneming relatief beperkt gevoelig voor schommelingen in investeringen. In 2011 is China (11% van de omzet) de VS voorbijgestreefd als grootste afzetmarkt voor AC. AC heeft een sterke marktpositie en is daarmee goed gepositioneerd om te profiteren van de Chinese investeringen in infrastructuur (spoorwegen), de vraag naar ijzererts, steenkool en industriële productie. Compressoren zijn door de Chinese overheid aangemerkt als het tweede minst efficiënte proces binnen de industriële sector en de overheid stimuleert vervanging door meer efficiënte compressoren, AC is marktleider in compressoren. Uitbreiding van het spoornetwerk heeft hoge prioriteit in China, AC levert de grondwerkmachines voor de aanleg van rails. China importeert nog veel grondstoffen (o.a. steenkool voor energie) en wil de afhankelijkheid hiervan verminderen door verdere mechanisatie van de eigen mijnbouw, AC levert hiervoor graaf- en boormachines. AC richt zich op de meer complexe ondergrondse technologie waarin de concurrentie van Chinese spelers beperkt is. De verstedelijking van China gaat gepaard met grote investeringen in infrastructuur en wordt gekenmerkt door een relatief hoge consumptie van grondstoffen voor bouwmaterialen. China consumeert 40% van de wereldwijde productie van metalen. China beschikt zelf over relatief weinig grondstoffen en moet een groot beroep doen op andere regio s (o.a. Australië). Dit leidt ook tot een sterke vraag naar machines voor de mijnbouw in die regio s. Indirect profiteert AC ook in andere regio s van de groeiende consumptie van grondstoffen in China. In deze markten is AC veelal marktleider en speelt Chinese concurrentie nauwelijks een rol. Het overnemen van lokale ondernemingen is voor AC een essentieel onderdeel van de strategie in opkomende markten. Overnames zorgen er niet alleen voor dat potentiële concurrenten uit de markt worden genomen maar creëert ook toegang tot een nieuwe groep klanten die veelal gewend zijn aan producten met een lagere prijs/kwaliteit positionering. Voor AC ligt het potentieel in het laten doorschuiven van deze klanten naar eigen producten die veelal in een hoger prijs/kwaliteit segment zitten. Aangezien lokale concurrenten in prijs/kwaliteit naar boven bewegen is het voor AC belangrijk om in het lagere segment een positie te verwerven. Dit biedt bovendien een platform om met in China geproduceerde producten op Westerse markten te concurreren in het lagere segment. Fysieke aanwezigheid met productie, verkoop en distributie is een belangrijke voorwaarde voor succes in opkomende markten. Het opbouwen van dit netwerk kost veel tijd. AC heeft al sinds de jaren twintig van de vorige eeuw een positie in China en produceert ongeveer de helft van de totale afzet in China lokaal. AC beschikt in China over 11 productie locaties en heeft 3800 mensen werkzaam in China. AC onderscheidt zich doordat zij een sterke relatie hebben met de klant. AC verkoopt de producten vooral via direct selling (80% van de omzet) en genereert ook veel omzet uit after sales. Hierdoor stijgt de afhankelijkheid van de klant en daarmee ook de toetredingsbarrières voor (lokale) concurrenten. 23

24 ATLAS COPCO AB-A SHS Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Industrials Stockholm A SE Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* 148,20 175,60 112, SEK ,52 #N/A N/A 24,20 73,10 Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin 21,60 21,28 17,67 44,76 27,38 38,36 21,28 Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter 27,21 71,01 25,16 Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio 12,61 9,02 3,32 6,22 2, ATLAS COPCO AB-A SHS Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. 24

25 BMW De verstedelijking in opkomende markten draagt sterk bij aan de groei van de autoverkopen. Het autobezit is in vergelijking met volwassen markten nog zeer laag en biedt ruimte voor verdere groei. In 2009 is China de VS voorbijgestreefd als grootste afzetmarkt voor auto s. Opmerkelijk is dat de groei in het luxe segment op een stabiel hoog niveau blijft maar dat het volumesegment sterke schommelingen laat zien. Ook is er in het luxe segment veel minder sprake van prijsdruk. In het volumesegment is de capaciteit de afgelopen jaren fors gegroeid. In combinatie met een afnemende groei zorgt dit voor toenemende concurrentie op prijs. In het luxe segment is nog steeds sprake van een sterk groeiende vraag en een beperkt aanbod. Het luxe segment wordt gedomineerd door uit Europese merken, met name de topmodellen van BMW, Mercedes en Audi zijn populair. In het volumesegment is gemeten naar het procentuele autobezit nog veel ruimte voor groei. Het autobezit kan nog ruimschoots verdubbelen voordat dit op het niveau van Westerse markten komt. De groeiende welvaart, de industrialisatie van het land en de verstedelijking vormen de drijvende krachten aan de groei in het autobezit. De groei in het volumesegment zal wel volatiel blijven en gevoelig zijn voor economische schommelingen. BMW heeft slechts een beperkte positie in het volumesegment en richt zich vrijwel volledig op het luxe segment. In vergelijking met het volumesegment laat het luxe segment een stabielere groei zien. De belangrijkste pijler onder de groei wordt gevormd door de snel groeiende groep vermogende particulieren. Deze trend zal zich ook in een meer gematigd economisch scenario voortzetten. Vermogende particulieren in opkomende markten hebben een sterke behoefte de nieuw verworven rijkdom ook te tonen. Veelal bezitten deze nieuwe rijken meerdere auto s. Dit consumptiepatroon heeft onder meer te maken met de leeftijdsopbouw in de groep nieuwe rijken. Momenteel is ongeveer 80% van de vermogende particulieren in China tussen de 18 en 44 jaar oud, in de VS ligt dit op 30%. BMW realiseert bovengemiddelde marges op de verkopen in China. De prijzen van vergelijkbare auto s liggen in China hoger dan in de meeste andere regio s. Dit is voor een deel het gevolg van importheffingen. De pricingpower is echter zo sterk dat de heffingen volledig kunnen worden doorberekend en dat daar bovenop nog een bovengemiddelde marge kan worden gerealiseerd. Dit positieve prijseffect wordt enigszins afgezwakt door de extra kosten die moeten worden gemaakt voor het exporteren naar China. Het positieve margeverschil komt voor het grootste deel uit de gunstiger productmix. In China worden relatief meer auto s uit het topsegment verkocht, veelal ook nog uitgerust met de meest uitgebreide set accessoires en unieke aanpassingen op persoonlijk verzoek van de klant. De goedkopere modellen van BMW worden in China zelf geproduceerd binnen een Chinese joint venture (Brilliance). Hiermee voldoet BMW aan de eisen van de Chinese regering met betrekking tot de verhouding tussen lokaal geproduceerde en geïmporteerde producten. BMW staat als luxe merk hoog aangeschreven in China. Uit consumentenonderzoeken komt het zelfs als hoogst gewaardeerde merk naar voren, boven namen als Cartier, Rolex en Apple. BMW investeert veel in de reputatie van het merk door voorop te blijven lopen in design en technologie. 25

26 BAYERISCHE MOTOREN WERKE AG Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Consumer Discretionary Xetra A DE Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* 57,66 73,95 43, EUR ,85 #N/A N/A 41,82 110,46 Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin 11,63 10,73 4,18 19,16 6,10 21,13 10,73 Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter 55,07 251,41 8,49 Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio ,31 7,31 4,03 1,36 0, BAYERISCHE MOTOREN WERKE AG Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. 26

27 HSBC HSBC staat voor Hong Kong and Shanghai Banking Corporation en behoort tot de grootste banken in opkomende markten. Gemeten naar in opkomende markten gegeneerde nettowinst is het na een aantal lokale Chinese banken de grootste bank in de wereld. HSBC genereert 80% van de winst in opkomende markten. HSBC heeft wereldwijd activiteiten in opkomende markten (Azië, Midden Oosten, Latijns Amerika) met een duidelijk accent op Hong Kong en China. De financiële crisis heeft tot gevolg gehad dat de liquiditeit- en solvabiliteitseisen voor banken zijn aangescherpt (Basel 3). Veel Westerse banken zijn zich in reactie hierop weer gaan concentreren op hun thuismarkten. Voor westerse banken hebben de activiteiten in opkomende markten veelal onvoldoende schaal om aan de rendementseisen te kunnen voldoen. Voor HSBC biedt dit een kans om marktaandeel te winnen in structureel aantrekkelijke groeimarkten voor spelers met een sterke marktpositie. Beleggers zijn over het algemeen bevreesd dat de Chinese economische groei momenteel in een snel tempo aan het afzwakken is (hard landing scenario). Banken zijn in dat scenario kwetsbaar voor afboekingen op de leningenportefeuille. Naar onze mening is de vrees voor een harde landing overtrokken. De Chinese economie wordt overspoeld door liquiditeit en de Chinese overheid beschikt over voldoende ruimte om de economie te stimuleren. De waardering van HSBC is in lijn met die van andere kwalitatief sterke westerse banken. Dit doet onvoldoende recht aan het feit dat HSBC in het verleden een hogere groei heeft gerealiseerd en dit naar verwachting ook zal blijven doen. Bovendien is de relatieve waardering in termen van de verhouding tussen de marktwaarde en de boekwaarde aanzienlijk lager dan die van lokale banken in opkomende markten. Naar verwachting zal de strategische herpositionering de perceptie van HSBC als een opkomende markten bank versterken en het waarderingsverschil kleiner maken. HSBC is zich strategisch aan het herpositioneren. De kracht van de bank ligt in het wereldwijde netwerk waardoor het goed gepositioneerd is voor financiering van internationale handel. Met name de handelsstromen van Azië met de rest van de wereld, maar ook binnen de regio zullen naar verwachting sterk blijven groeien. Als lokale bank beschikt HSBC over een aantal sterke posities, met name in Hong Kong maar zijn er ook regio s waar het niet over voldoende schaal beschikt om als lokaal opererende bank voldoende rendabel te kunnen zijn. De strategie is er op gericht om de bank meer als een wereldwijd netwerk aan te sturen en zwakkere lokale onderdelen af te bouwen. 27

28 HSBC HOLDINGS PLC Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency Financials London A+ GB 547,10 587,20 456, #N/A N/A Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio GBp Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin ,90 0,41 9,13 5,42 19,94 30,19 0,67 10,78 4,06 #N/A N/A 30,19 10,74 175,91 #N/A N/A ,68 #N/A N/A 4,75 0,96 1, HSBC HOLDINGS PLC Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. 28

29 LVMH LVMH behoort wereldwijd tot de grootste en meest gediversifieerde producenten van luxeproducten. Naast het merk Louis Vuitton in leerproducten heeft LVMH met Dior (cosmetica), en Hennessy (cognac) sterke merknamen in portefeuille. LVMH heeft volledige controle over de distributie via eigen winkels (o.a. Sephora). Voor LVMH maken de verkopen in China in 2011 ongeveer 14% van de omzet uit. Bovendien vindt een groot deel van de verkopen aan Chinese klanten plaats buiten China. Hong Kong, Macau en ook Europese hoofdsteden zijn populaire bestemmingen voor Chinese toeristen om luxeproducten te kopen. Veelal is het voor Chinezen goedkoper om luxeproducten in het buitenland te kopen. Daarnaast past dit in de cultuur om op buitenlandse reizen cadeaus te kopen. Ook versterkt het kopen in het buitenland de merkbeleving. Veel producten worden daarom gekocht in het land waar de historie van het merk ligt. LVMH is met de retail ketens DFS en Sephora goed gepositioneerd om te profiteren van de sterke groei in het Chinese toerisme. LVMH heeft het belang van opkomende markten al in een vroeg stadium onderkend en plukt daar nu de vruchten van. Louis Vuitton profiteert van het feit dat het al in een vroeg stadium (1992) winkels heeft geopend in China. LVMH beschikt hierdoor over sterke merknamen, goede winkel locaties en een efficiënt distributiekanaal. Azië (ex Japan) zal naar verwachting de komende 10 jaar de belangrijkste groeimarkt voor luxeproducten zijn. In 2008 werd al 20% van de wereldwijde verkopen van luxeproducten in Azië gerealiseerd. China en Hong Kong zijn wereldwijd inmiddels de grootste afzetmarkten voor luxe Zwitserse horloges. In Europa en de VS daalden de verkopen van luxeproducten in 2009 met meer dan 10% maar in Azië bleef de omzet groeien. Het succes van luxeproducten in Azië wordt gedreven door de sterk groeiende welvaart en de cultuur waarin het geven van cadeaus een belangrijke rol speelt. Bovendien hebben luxeproducten in opkomende markten een functie als statussymbool voor de opkomende middenklasse die met luxeproducten het nieuw verworven succes wil uitstralen. De marketing van luxeproducten in opkomende markten stelt andere eisen dan in Westerse markten. Merk en reputatie zijn daarom belangrijker dan stijl en modetrends. In Westerse markten wordt het succes in belangrijke mate bepaald door vernieuwing en onderscheidend design. In opkomende markten draagt een klassieke en herkenbare stijl bij aan het succes. Op dit punt hebben Europese luxehuizen een uniek voordeel dankzij het feit dat ze een groot aantal merknamen met een lange historie bezitten. Hierdoor is in tegenstelling tot bij veel andere productcategorieën de concurrentie van lokale spelers beperkt. 29

30 LVMH MOET HENNESSY LOUIS VUITTON Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Consumer Discretionary EN Paris A FR Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency 129,80 136,80 94, EUR Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) 6,89 2,90 47,38 52,83 Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin 22,25 20,79 7,28 15,46 13,27 65,80 20,79 Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter 15,44 32,36 27,41 Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio 15,96 10,31 2,24 2,74 2,46 Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* Rest of Europe Asia United States France Rest of the World Japan LVMH MOET HENNESSY LOUIS VUITTON Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. 30

31 Pernod Ricard Pernod Ricard (Pernod) is de nummer twee speler wereldwijd in de productie en verkoop van wijn en sterke drank. Ongeveer 80% van de omzet komt uit sterke drank, de rest uit wijn en champagne. Bekende merken van Pernod zijn Ballantine s, Chivas Regal en Jacob s Creek. Pernod focust zich met name op de verkoop van 14 premium brands, die verantwoordelijk zijn voor 60% van de totale omzet en 80% van de winst in Pernod realiseert 31% van de omzet in opkomende markten, 5 jaar geleden was dit 19%. Van de opkomende markten is Azië de belangrijkste voor Pernod. In China en India is Pernod marktleider. Ongeveer 50% van de organische groei wordt in deze landen gerealiseerd, waardoor het belang van deze regio alleen maar zal toenemen. In Westerse markten is als gevolg van de crisis sprake van een verschuiving naar goedkopere merken (downtrading). Westerse consumenten zijn steeds minder bereid zijn om een premie te betalen voor een product waarvoor een vrijwel identieke maar goedkopere variant bestaat van een minder bekend merk. Dit effect wordt versterkt doordat er een verschuiving plaatsvindt van consumptie in openbare gelegenheden (hotels, restaurants) naar consumptie thuis. In opkomende markten overheerst ondanks de crisis de structurele trend om juist over te stappen van goedkopere lokale merken naar duurdere Westerse merken. Een goed voorbeeld daarvan is het succes van dure cognac s in landen zoals China en zelfs Vietnam. Daar ligt de vraag naar ultra premium cognac zelfs hoger dan het aanbod, waardoor de voorraden dalen. De productie van cognac kan moeilijk worden verhoogd, omdat cognac uit een cognac streek (Frankrijk) moet komen en minstens tweeënhalf jaar in houten vaten gerijpt moet zijn. Om de XO status (Exceptionally Old) te krijgen is zelfs een rijptijd van zesenhalf jaar nodig. Juist in dit segment is de vraag hoog. Deze situatie doet zich ook voor bij Schotse whisky. Hierdoor zullen de prijzen en marges in de toekomst verder stijgen. Merkproducten in sterke drank profiteren van de behoefte bij de sterk groeiende middenklasse om het nieuw verworven succes ook uit te stralen. De hoge toetredingsbarrières geven Pernod een goede marktpositie om van deze trend te kunnen profiteren. Dit zorgt ervoor dat Pernod in staat is om de hoge marges ook in de toekomst te kunnen realiseren. Het management van Pernod beschouwt de onderneming als een producent van luxegoederen (zoals LVMH) en niet als een drankproducent. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

32 PERNOD-RICARD SA Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* Consumer Staples EN Paris BBBFR Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) 85,67 89,14 57, EUR Asia/Rest of the World 4,43 #N/A N/A 39,77 31,02 Europe Americas France Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin 23,97 18,88 4,34 11,69 7,33 61,44 18,88 Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter 34,21 89,86 3,91 Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio 14,57 12,75 1,79 2,22 2, PERNOD-RICARD SA Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. 32

33 SABMiller SABMiller is een van oorsprong Zuid Afrikaanse bierbrouwer die sinds de notering op de Londense aandelenmarkt in 1999 is uitgegroeid tot een wereldwijd opererende speler met een sterke positie in opkomende markten. Bekende internationale merken die SABMiller voert zijn bijvoorbeeld Pilsener Urquell en Grolsch, bekende lokale merken zijn Aquila en Castle. Opkomende markten zijn voor bierbrouwers een belangrijke voorwaarde om volumegroei te kunnen realiseren. In Westerse markten groeit de bierconsumptie nauwelijks meer maar in opkomende markten is de groei er nog wel. China is de grootste biermarkt ter wereld en is momenteel verantwoordelijk voor 43% van de wereldwijde volume groei. De Chinese biermarkt is tweemaal zo groot als de op een na de grootste biermarkt, die van de Verenigde Staten. De verwachting is dat de biervolumes in Azië de komende jaren met 3,8% per jaar zal groeien, hetgeen hoger is dan Latijns Amerika (3,5%) of Oost Europa (2%). Over het algemeen geldt dat bij een BBP tussen de $5.000 en $ per hoofd van de bevolking de bierconsumptie groeit met een factor groter dan 1 maal de groei van het BBP. Boven de $ wordt deze factor kleiner dan 1. Afgemeten aan de bierconsumptie ligt het omslagpunt bij een consumptie van 80 liter per hoofd van de bevolking per jaar. Bier is in die zin geen luxeproduct. In vergelijking met andere westerse consumptiegoederen begint de versnelling in de groei al bij een relatief laag inkomen. Dit komt doordat toename in de consumptie samenvalt met het moment waarop mensen verhuizen van het platteland naar de stad. In China ligt het BBP rond de $6.600 en de bierconsumptie nog onder de 40 liter per hoofd per jaar. Het groeipotentieel voor bierconsumptie is dan ook nog aanzienlijk in China. Dit geldt zeker voor de premiummerken die profiteren van de toenemende welvaart en de daarmee gepaard gaande verschuiving van goedkope lokale merken naar geïmporteerde premiummerken. Een probleem in China was altijd de lage winstmarge. Dat komt omdat de Chinese biermarkt sterk gefragmenteerd was, waardoor veel prijsconcurrentie was en de macht sterk bij de retailers lag. Deze situatie is snel aan het veranderen en de grotere spelers winnen marktaandeel. De top 4 brouwers in China bezitten meer dan 50% van de biermarkt tegen minder dan 20% tien jaar geleden. Deze trend zal naar verwachting tot minder agressieve concurrentie leiden en de prijzen doen verbeteren. Er bestaat immers een duidelijke correlatie tussen de mate van concentratie in een biermarkt en de winstgevendheid. Dit effect wordt nog eens versterkt wanneer dit gepaard gaat met een groter marktaandeel voor de premiummerken die een sterkere onderhandelingspositie hebben ten opzichte van de retailers. SABMiller is actief in China via een joint venture met het Chinese CR Snow, brouwer van Snow, het grootste biermerk in China. In het hoger premie segment is concurrent Tsingtao het leidende merk. De strategie is erop gericht om het merk Snow hoger in de markt te positioneren en daarmee in te spelen op de groeiende welvaart. Van de Europese brouwers is SABMiller met een marktaandeel van 20% het best gepositioneerd om te profiteren van het potentieel in de Chinese markt. 33

34 SABMILLER PLC Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* Consumer Staples London BBB+ GB Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency 2779, , , GBp 4000 Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) 2,67 0,91 15,06 10,56 0 Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin 23,77 33,52 8,91 17,93 14,00 #N/A N/A 33,52 Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter 34,55 76,68 3,63 Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio 16,68 13,82 2,07 2,96 4, North America Africa Latin America Europe South Africa SABMILLER PLC Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. 34 Asia

35 Swatch De Zwitserse horlogeproducent Swatch is begin jaren 80 opgericht om met het merk Swatch de Zwitserse (analoge) horloge-industrie nieuw leven in te blazen in een tijd dat digitale horloges van Japanse makelij de markt domineerden. Met modern ontwerp en sterke marketing is dit een groot succes geworden. Daarmee heeft Swatch ook een belangrijke bijdrage geleverd aan het herpositioneren van horloges als een product dat verbonden is met emotie en imago. Dit heeft ook de positie van duurdere mechanische Zwitserse horloges versterkt. Swatch is inmiddels uitgegroeid tot een horlogehuis van formaat dat een groot aantal merken voert over de volle breedte van het prijsspectrum. Van de Europese spelers in luxegoederen sector realiseert Swatch momenteel het grootste deel van de omzet (37%) en groei (80%) in China. In totaal wordt 50% van de omzet uit Azië gehaald. In tegenstelling tot de andere regio s is de groei in Azië gedurende de crisis positief gebleven. Swatch heeft een groot aantal horlogemerken in portefeuille die in verschillende marktsegmenten zijn gepositioneerd. Op dit punt onderscheidt Swatch zich van de meeste andere spelers in het luxe segment die veelal alleen merken in het topsegment hebben. Met de merken uit het middensegment (Omega, Longines Tissot) is Swatch goed gepositioneerd om te profiteren van de opkomende middenklasse in Azië die zich wel wil onderscheiden maar nog niet de koopkracht heeft voor het topsegment. Het merk Swatch wordt niet als luxeproduct geclassificeerd maar heeft wel een sterke merknaam in het modegevoelige segment. Het merk Omega is zeer bekend in China. Omega verzorgde de officiële tijdswaarneming op de Olympische Spelen in Beijing. Swatch heeft een belang in Xinyu Hengdeli, de grootste keten van horlogewinkels in China en genoteerd aan de beurs van Hong Kong. In verhouding tot luxe producenten met bijvoorbeeld leerproducten (tassen) en mode is Swatch met horloges relatief sterk gericht op mannelijke kopers. Door de introductie van sieraden onder de Swatch naam wil de onderneming zich meer op vrouwen gaan richten. Net als veel producenten van merkproducten heeft ook Swatch de laatste jaren de distributie van horloges verlegd van verkoop via wholesale kanaal naar verkoop via het retailkanaal. Verkoop via het retailkanaal heeft hogere marges en er is meer controle en zicht op de supply chain. Dit effect zal ook doorwerken in de marge. Swatch onderscheidt zich binnen de sector niet alleen met een breed merkenpalet in verschillende prijsklassen maar ook met het feit dat de onderneming sterk verticaal is geïntegreerd in de productie van onderdelen voor mechanische horloges. De meeste horlogemerken produceren de onderdelen niet zelf maar doen alleen de assemblage. Swatch levert de onderdelen niet alleen aan eigen merken maar ook aan concurrerende merken. Deze levering aan concurrenten was zelfs verplicht, omdat er niet voldoende alternatieve leveranciers waren. Sinds begin 2012 is Swatch niet meer verplicht om horloge onderdelen te leveren aan concurrenten. Dit biedt Swatch de kans om minder te leveren aan concurrenten en de prijzen van eigen merken te verhogen. De marges op de verkoop van eigen horloges ligt namelijk hoger dan de marges op horloge onderdelen. De technologische kennis die Swatch in huis heeft op het gebied van horloge onderdelen, wordt ook buiten de horloge-industrie toegepast (o.a. in telecommunicatie). Swatch is zowel in activiteiten als prijsspectrum breder gediversificeerd dan de meeste andere producenten van luxegoederen waardoor het bedrijf beter bestand is tegen de soms zeer heftige bewegingen in de vraag. Dit laatste is mede een gevolg van de gevoeligheid van de sector voor toerisme en vliegverkeer dat als gevolg van aanslagen of epidemieën sterke schommelingen kan laten zien. 35

36 SWATCH GROUP AG/THE-BR Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio 4000 Consumer Discretionary SIX Swiss Ex #N/A N/A CH Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* 390,80 439,70 288, CHF ,52 0 #N/A N/A 157,28 134,39 23,86 23,82 13,78 16,76 16,63 #N/A N/A 23,82 0,93 1,13 538,00 13,07 9,30 1,44 2,54 2,97 Africa Asia Europe America Oceania SWATCH GROUP AG/THE-BR Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. Best of Both Worlds - Wilgenhaege Vermogensbeheer

37 Syngenta Syngenta is een Zwitserse onderneming die wereldwijd actief is op het gebied van gewasbescherming (bestrijdingsmiddelen) en gewasverbetering (zaden). Door verbetering van gewassen in termen van bestendigheid tegen ziektes, de voedingswaarde en de oogstopbrengst levert Syngenta een belangrijke bijdrage aan de oplossing van het dreigende tekort aan voedingsgewassen. Syngenta realiseert momenteel 50% van de omzet in opkomende markten wereldwijd en verwacht dit verder te kunnen uitbouwen. Syngenta beschikt over een sterke marktpositie die is opgebouwd rond innovatieve en veelal gepatenteerde producten. Dit houdt generieke producenten op afstand. In de geografische omzetverdeling is de weging van Azië nog beperkt voor Syngenta. We verwachten dat Syngenta zal profiteren van de noodzakelijke modernisering van de landbouw in deze regio. In Latijns Amerika is de modernisering van de landbouw al veel verder gevorderd dan in Azië. Voor Syngenta is Latijns Amerika de snelst groeiende markt die een significant deel van de omzet uitmaakt. De ervaringen uit deze regio versterken de uitgangspositie in Azië. Modernisering van de landbouw in Azië is onvermijdelijk om aan de groeiende vraag naar landbouwproducten te kunnen blijven voldoen. In Azië is de oppervlakte aan beschikbare landbouwgrond de afgelopen 20 jaar met 10% gegroeid. Door de sterke bevolkingsgroei is de beschikbare oppervlakte per hoofd van de bevolking de afgelopen jaren echter met 17% gedaald. Daarnaast is door toegenomen welvaart de voedselconsumptie per hoofd van de bevolking gestegen. Door verstedelijking vindt er ook een verschuiving in het consumptiepatroon plaats. In steden ontstaat door betere logistiek en koeling een breder productaanbod. Dit heeft tot gevolg dat er minder rijst en meer vlees en zuivelproducten worden geconsumeerd. Voor de productie van een kilo vlees is een veelvoud aan kilo s graan nodig. Bovenop de groeiende vraag naar landbouwproducten voor menselijke consumptie komt nog de vraag voor het gebruik van landbouwproducten in biobrandstoffen en diervoeding. De genoemde ontwikkelingen maken efficiënter gebruik van landbouwgrond en verhoging van de opbrengst per hectare onvermijdelijk. Daar komt bij dat de schaarste van water de landbouwsector parten kan spelen. Tot slot stimuleren veranderende weerspatronen het gebruik van innovatie producten. Verwacht wordt bijvoorbeeld dat de recente droogte in de VS het gebruik van droogtebestendige zaden zal gaan stimuleren. De Chinese regering heeft al maatregelen getroffen om de nog zeer traditionele en kleinschalige landbouwsector te hervormen. Boeren hebben meer eigendomsrechten gekregen over hun grond. Dit maakt het mogelijk om leningen te krijgen met het land als onderpand, waardoor weer investeringen mogelijk zijn. Ook zijn de mogelijkheden voor verhandelbaarheid van landbouwgronden verruimd waardoor het mogelijk wordt om grootschaliger bedrijven te ontwikkelen. Daarnaast wordt gewerkt aan een beter netwerk van banken in plattelandsregio s. Tot slot heeft de Chinese regering de belasting op de agrarische sector verlaagd en de subsidies verhoogd. Het doel van al deze maatregelen is om de opkomst van grootschalige landbouwbedrijven te faciliteren en daarmee productiviteit in termen van opbrengst per hectare te verhogen. 37

38 SYNGENTA AG-REG Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* Materials SIX Swiss Ex A CH Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) 321,90 339,90 225, CHF ,26 #N/A N/A Europe, Africa North America and Middle East 88,02 150,87 Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin 17,20 14,33 9,26 21,42 16,11 49,22 14,33 Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter 16,94 38,98 15,01 Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio 14,17 10,05 2,43 3,92 2,29 Latin America Asia Pacific SYNGENTA AG-REG Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. 38

39 Unilever Unilever is wereldwijd een van de grootste producenten van levensmiddelenartikelen en producten op het gebied van persoonlijke verzorging en schoonmaak. De voedingsactiviteiten zijn voornamelijk gericht op sauzen, soepen, dressings, ijs en dranken. De activiteiten in persoonlijke verzorging en schoonmaak artikelen zijn onder meer gericht op deodorant, huidverzorgingsproducten, shampoo en wasmiddelen. Unilever heeft de afgelopen jaren het aantal merken fors teruggebracht. De strategie is gericht op het versterken van de resterende merken met innovatie en marketing. In opkomende markten liggen kansen voor Unilever om met de in Westerse markten opgebouwde kennis (marketing, distributie, productontwikkeling) in te spelen op veranderingen in het consumptiepatroon. Bij deze verandering spelen naast een verschuiving naar meer Westerse smaak ook praktische ontwikkelingen zoals de opkomst van supermarkten met koelingsfaciliteiten en de toename van het bezit van moderne keukens en sanitair. Groeien in opkomende markten is voor Unilever een belangrijk onderdeel van de strategie. De portefeuille rationalisatie die Unilever heeft doorgevoerd was gericht op het verkopen van onderdelen die gericht waren op Westerse markten. Unilever realiseerde in % van de omzet in opkomende markten, momenteel ligt dat boven de 50%. Dit percentage ligt aanzienlijk boven het sectorgemiddelde van 3035%. Omdat de groei in opkomende markten aanzienlijk hoger ligt dan in Westerse markten wordt de omzetgroei voor de onderneming als geheel in hoge mate gedreven door opkomende markten. Een groot deel van het productassortiment (persoonlijke verzorging, schoonmaakproducten) van Unilever valt binnen de prijscategorieën die betaalbaar zijn voor een groot deel van de bevolking in opkomende markten maar waarvan in verhouding tot in Westerse landen nog relatief weinig wordt geconsumeerd (bijvoorbeeld shampoo). Ook op dit punt onderscheidt Unilever zich van andere ondernemingen binnen de sector die veelal meer actief zijn in een hoger prijs segment. Unilever beschikt in opkomende markten over een uitgebreid distributienetwerk, productiefaciliteiten en research centra. Unilever heeft met haar belang in Hindustan Unilever een sterke positie in India (7% van de groepsomzet). Merken als Omo, Sunsilk, Lipton, Knorr en Dove zijn sterke merknamen in deze regio. Ook in Brazilië heeft Unilver een sterke positie. De afgelopen jaren heeft Unilever extra marketing inspanningen gedaan om de positie in Rusland en China te versterken. 39

40 UNILEVER NV-CVA Company data Sector Website Primary Exchange Employees S&P LT Rating Vestigingsland Omzet naar regio laatste 3 jaar in lokale valuta* Consumer Staples EN Amsterdam A+ NL Issue Data (in local currency) Last Price ( ) 52wk High ( ) 52wk Low ( ) Market Cap (in mln) Enterprise Value (in mln) Daily average turnover Local currency 27,73 28,83 21, EUR Per Share Data EPS (Trailing 12m) Dividend per Share Book Value / Share Sales / Share (Trailing 12m) 1,49 0,94 5,03 17,39 Profitability Operating Margin Pretax Margin Return on Assets Return on Common Equity Return on Capital Gross Margin Pretax Margin 13,84 13,44 9,59 29,55 18,86 39,89 13,44 Balans ratio's Total Debt to Total Assets Total Debt to Com Equity EBIT / Total Inter 28,87 95,98 11,91 Valuation Estimated P/E Estimated EV/ebitda Dividend Yield Price to Book Ratio Price to Sales Ratio 15,97 11,26 3,35 5,55 1, Asia and Africa The Americas Europe UNILEVER NV-CVA Eurostoxx 600 * Bovenstaande geografische verdeling is zoals door de onderneming wordt rapporteerd. 40

41 Disclaimer De in dit rapport aangeboden informatie is opgesteld door Wilgenhaege Vermogensbeheer B.V. (Hierna: Wilgenhaege) en is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De informatie mag daarom nadrukkelijk niet beschouwd worden als een advies of als een voorstel of aanbod tot 1) het aankopen of verhandelen van financiële instrumenten en/of 2) het afnemen van beleggingsdiensten noch als een beleggingsadvies. Beslissingen op basis van de informatie uit dit rapport zijn voor uw eigen rekening en risico. Hoewel Wilgenhaege tracht juiste, volledige en actuele informatie uit betrouwbaar geachte bronnen aan te bieden, verstrekt Wilgenhaege expliciet noch impliciet enige garantie dat de aangeboden informatie in dit rapport juist, volledig of actueel is. Wilgenhaege aanvaardt geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. De in dit rapport opgenomen informatie kan worden gewijzigd zonder voorafgaand bericht. Wilgenhaege is niet verplicht de hierin opgenomen informatie te actualiseren of te wijzigen. Wilgenhaege aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid ten aanzien van enige schade (met inbegrip van gederfde winst), die op enigerlei wijze voortvloeit uit de informatie die u in dit rapport wordt aangeboden of het gebruik daarvan. Wilgenhaege, of de rechthebbende, behoudt alle rechten (waaronder auteursrechten, merkrechten, octrooien en andere intellectuele eigendomsrechten) met betrekking tot alle in dit rapport aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal). Het is niet toegestaan de informatie uit dit rapport te kopiëren of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te vermenigvuldigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Wilgenhaege of rechtmatige toestemming van de rechthebbende. U mag de informatie in dit rapport wel afdrukken voor uw eigen persoonlijk gebruik. Wilgenhaege, haar directeuren, medewerkers of cliënten, waaronder tevens personen die zijn betrokken bij het opstellen of de uitgifte van dit materiaal, kunnen van tijd tot tijd een long- of short-positie aanhouden in effecten, warrants, futures, opties, derivaten of andere financiële instrumenten waarnaar in dit materiaal wordt verwezen. Dit is ten tijde van uitgifte van dit rapport het geval voor cliënten van Wilgenhaege Vermogensbeheer B.V. Wilgenhaege kan te allen tijde diensten aanbieden en verlenen aan de emittent van effecten waarnaar in dit materiaal wordt verwezen. Uit hoofde van het aanbieden en verlenen van dergelijke diensten kan Wilgenhaege in het bezit komen van informatie die niet is opgenomen in dit materiaal en kan Wilgenhaege voorafgaand aan of direct na de publicatie hiervan hebben gehandeld op basis van dergelijke informatie. De vermelde koersen van in dit materiaal genoemde effecten gelden per de aangegeven datum en vormen geen garantie dat tegen deze koers transacties kunnen worden uitgevoerd. De opinie is gebaseerd op beleggingsonderzoek. Onverminderd het voorgaande is het niet de intentie de in dit rapport beschreven diensten en/of producten te verkopen of te distribueren of aan te bieden aan personen in landen waar dat Wilgenhaege op grond van enig wettelijk voorschrift niet is toegestaan. Een ieder die beschikt over dit rapport of kopieën daarvan dient zelf na te gaan of er wettelijke beperkingen bestaan tegen de openbaarmaking en verspreiding van dit rapport en/of het afnemen van de in dit rapport beschreven diensten en/of producten en zodanige beperkingen in acht te nemen. Wilgenhaege is niet aansprakelijk voor schade als gevolg van diensten en/of producten die in strijd met de hiervoor bedoelde beperkingen zijn afgenomen. Wilgenhaege Vermogensbeheer B.V. staat geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) als beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van artikel 2:96 Wet op het financieel toezicht. De beleggingsonderneming is bevoegd beleggingsdiensten te verlenen, zoals het ontvangen en doorgeven van orders, vermogensbeheer en beleggingsadvies geven. Dit de teksten in dit rapport zijn op 12 september 2012 opgesteld. Wilgenhaege Vermogensbeheer B.V. Polarisavenue JH Hoofddorp T E info@wilgenhaege.nl I