Suiker Unie natuurlijk

Transcriptie

1 P 634 De De producent betrokkenen P Het De consument zoete leven kiezen P Ik De ben levering een zakenman natuurlijk editie juni 2010

2 kerngegevens loopt voorop: het energieverbruik voor de suikerproductie is in 20 jaar met ruim 44% gedaald. Dat is veel meer dan de doelstelling van het Kyoto-verdrag en meer dan het dubbele van de Europese doelstelling om fossiele energie in 2020 met 20% terug te dringen t.o.v bietentelers in de coöperatie suikerquotum: in Nederland ton in Duitsland ton 740 medewerkers, van wie 130 in Duitsland 100 extra medewerkers tijdens de bietencampagne Bietencampagne 2009: 140 dagen iedere 2 minuten een vrachtwagen, dag en nacht totaal vrachtwagens 50 % CO 2 emissie van 1990 tot heden gehalveerd 100% Suiker is een 100% natuurproduct 75% De biet bevat 75% water, dit wordt vrijwel volledig hergebruikt ca. hectare bietenvelden in Nederland Suikeropbrengst per hectare 50% gestegen in 25 jaar ton suiker geproduceerd uit 5,4 miljoen ton suikerbieten ton rietsuiker geraffineerd Samenwerking op gebied van suiker en gezondheid met vier grote universiteiten

3 2 3 Onze focus en speerpunten inzichtelijk Keten verantwoordelijkheid Klimaat & energie Natuurlijk Gezondheid tracht met alle activiteiten die zij uitvoert, zoveel mogelijk rekening te houden met de andere belanghebbenden in de keten. Ook wordt samen met andere ketenpartners gewerkt aan optimalisaties. We bekijken hierbij uiteenlopende sociale, ecologische en economische effecten. We gaan daarvoor de dialoog en samenwerking aan met diverse belanghebbenden. Zo spant zich onder meer in voor het optimaliseren van de suikerbietenteelt, voedselveiligheid, arbeidsomstandigheden en logistiek. Maar bijvoorbeeld ook door hulp aan rietsuikerboeren in Afrika. bij de teelt van suikerbieten en bij de productie en het transport van suiker wordt gebruik gemaakt van natuurlijke hulpbronnen. Dit zijn met name fossiele brandstoffen en water. Ook komen diverse emissies vrij, waaronder CO2. is continue actief om energie en water te besparen, efficienter te werken en emissies te reduceren. Met als doel om zeer zorgvuldig om te gaan met de natuurlijke hulpbronnen. Maar we produceren ook groen gas uit organische reststromen. Hierdoor leveren we eveneens een bijdrage aan het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen. In Nederland worden suikerbieten verbouwd op hectare grond. vindt het belangrijk de natuur daarbij zo goed mogelijk te beschermen. Bijvoorbeeld door biodiversiteit te bevorderen, het landschap in stand te houden en bodem en grondwater goed te beheersen. Maar ook door een verantwoord gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Er zijn zowel interne projecten aangaande duurzame landbouw, evenals projecten die vanuit een breed gedragen maatschappelijk platform opereren. Suiker is een natuurproduct. Suiker Unie zet zich in om dit zo goed mogelijk te waarborgen in de toekomst. Suiker is net als veel andere koolhydraten een prima energiebron en past als voedingsstof in een evenwichtig eetpatroon. wijst mensen, samen met Suikerstichting Nederland, op het belang van een gezonde voeding en een actieve levensstijl. Hiervoor zijn diverse communicatietrajecten gestart. Daarnaast wordt deelgenomen aan een aantal wetenschappelijke studies aangaande overgewicht en gezond leven. Ook via het merk Van Gilse wordt hieraan aandacht gegeven, bijvoorbeeld middels de verpakking en de website. Voor eigen medewerkers zijn diverse projecten opgestart ter bevordering van een gezonde levenswijze.

4 4 5 Inhoud P 38 P 22 Interviews de directeur & de consument 10 de ex-minister & de student 26 de salesmanager & de teamleider logistiek 40 de patissier & de docent 52 Voorwoord 06 : een kennismaking 08 1 Van land tot klant 16 2 De boer op 22 3 Verder dan Kyoto 32 4 Op eigen kracht 38 5 Bedrijf van twee seizoenen procent natuurlijk 48 7 Midden in de samenleving 56 P 10 Interview Hoe vanzelfsprekend is duurzaamheid eigenlijk? Een gesprek tussen Algemeen Directeur Suiker Unie Albert Markusse en Consument Marjolein van der Zee. P 40 Interview Sales Manager Paul Fest en Teamleider Logistiek Mels van der Heijden over het gevoel. Binnen en buiten het bedrijf. Op eigen kracht Suikerfabrikant wordt energieproducent. Hoe inventiviteit leidt tot een steeds grotere productie van duurzame energie voor en ook voor andere partijen. P 26 Interview Ex-minister Cees Veerman en Jos Raedts, student aan de Hogere Agrarische School: twee generaties uit de sector geven hun visie op de veranderende rol van telers. De boer op Zorg voor het milieu begint op het land. Suiker Unie werkt nauw samen met diverse partijen aan de optimalisatie van de teelt. P 35 Alles draait om de biet Wat gebeurt er allemaal in het productieproces van suiker? Wist u dat er niets van de biet wordt weggegooid? Elk onderdeel wordt gebruikt. En in het hele proces wordt veel aandacht besteed aan omgeving en milieu. P 52 Interview Hans Heiloo en René Ameling, beiden culinaire professionals, praten over suiker. De patissier verheft dagelijks suiker tot een kunstvorm, de docent praat vanuit zijn verantwoordelijkheid als docent Gastronomie en Keukenmanagement. Mogen we eigenlijk wel van suiker genieten?

5 6, natuurlijk! Onze ambities reiken verder. We hebben nog niet alle antwoorden, maar we zijn vastbesloten verdere stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid. 7 Het woord natuurlijk is een prachtig woord. Het is een woord dat past bij. Natuurlijk, is het product dat we maken, want suiker is al zal niet iedereen het altijd beseffen - voor honderd procent een natuurproduct. Natuurlijk, dat is ook het land om ons heen. staat, vaak letterlijk, met de voeten op en in de grond, en is zich mede daardoor altijd bewust geweest om zorgvuldig om te gaan met natuurlijke hulpbronnen. is een bedrijf dat zich altijd verantwoordelijk heeft gevoeld voor het milieu, de mensen en de samenleving. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaam ondernemen, zit in onze genen. Maar wat voor ons vaak een vanzelfsprekendheid is, is voor de buitenwereld misschien helemaal niet altijd zo logisch of doorzichtig. Plant and Planet is de naam van het duurzaamheidsprogramma van. De naam is nieuw, het beleid is er eigenlijk altijd geweest. Binnen dit programma zijn vier thema s geformuleerd, die de speerpunten van het duurzaamheidsbeleid van aangeven: Ketenverantwoordelijkheid, Klimaat & Energie, Natuurlijk en Gezondheid. Maar ook Jos, een enthousiaste student aan de Hogere Agrarische School, die zichzelf in de toekomst eerder ziet als teeltbegeleider dan als boer op een trekker. Er is al een hoop bereikt, maar onze ambities reiken verder. We hebben nog niet alle antwoorden, maar we zijn vastbesloten verdere stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid. In groen gas zullen we in de toekomst blijven investeren. Met klanten en telers willen we verdere stappen zetten in ketenverantwoordelijkheid. En met rietsuikerboeren in Afrika gaan we een nauwere samenwerking aan. Suiker is een mooi product. Suiker is van iedereen. Mede daarom is zo n uniek bedrijf. Een coöperatie die niet alleen heilig gelooft in samen werken en samen denken, maar ook in samen verbeteren. We willen graag die natuurlijke, vanzelfsprekende, partner zijn. Albert Markusse Algemeen Directeur Een van de projecten waar we het meest trots op zijn, is de productie van groen gas. Daardoor zijn we naast suikerleverancier nu ook (duurzame) energieleverancier geworden. Het mes snijdt hierbij aan meerdere kanten: we verminderen reststromen, we besparen energie in onze fabrieken en we dragen bij aan de productie van duurzame energie. In dit verslag kunt u lezen over de diverse projecten die rond de thema s van Plant and Planet worden uitgevoerd. Maar we hebben ook naar buiten gekeken en we hebben onze duurzame activiteiten gespiegeld aan mensen en ontwikkelingen in de samenleving. U zult bijvoorbeeld Cees Veerman tegenkomen, de voormalig minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit die een lans breekt voor niet te veel regelgeving.

6 8 9 : een kennismaking Dressings, marinades, chocolade, schenkstroop, mueslirepen, hoestsiroop, beschuit, cola - in al deze producten zit suiker. En dan de soorten suiker: kristalsuiker, suikerklontjes, basterdsuiker, kandijsuiker, poedersuiker niet iedereen zal het direct beseffen, maar deze producten in de winkel zijn allemaal gemaakt met suiker van. Deze producten worden geleverd aan de supermarkt, maar ook aan de horeca en groothandel. Het overgrote deel van de suiker van gaat echter naar de industriële klanten. Bedrijven die er op hun beurt weer voedingsmiddelen van maken zoals frisdranken, brood of zuiveltoetjes. levert ook andere producten, zoals bietenpulp (dat wordt gebruikt als diervoeder), melasse (vooral een grondstof voor de alcohol- en gistproductie en voor de diervoeders) en betacal (een kalkmeststof voor de landbouw)., met het hoofdkantoor in Dinteloord, is meer dan een suikerfabriek. Veel meer. Het bedrijf omspant een proces dat al begint op het land, met name tijdens de bietencampagne. ontwikkelt, produceert en vermarkt suiker en suikerspecialiteiten. Er zijn fabrieken voor de productie van suiker uit suikerbieten in Dinteloord en Vierverlaten (Hoogkerk) en specialiteitenfabrieken in In cijfers heeft in Nederland een suikerquotum van ton. In Duitsland ton. De omzet bedraagt ruim 760 miljoen euro. Eind 2009 had zo n 740 medewerkers, van wie 130 in Duitsland. is onderdeel van Royal Cosun, een coöperatie van ongeveer telers. Suikerbieten worden in Nederland verbouwd op hectare grond., met het hoofdkantoor in Dinteloord, is meer dan een suikerfabriek Puttershoek en Roosendaal. Begin maart 2009 is daar GmbH in Anklam, Noordoost-Duitsland, bij gekomen. Het is een fabriek voor de productie van suiker en suikerspecialiteiten. Dochteronderneming Anklam Bioethanol GmbH produceert bio-ethanol. Royal Cosun is een onderdeel van Royal Cosun, een internationaal concern dat natuurlijke voedingsmiddelen en -ingrediënten ontwikkelt, produceert en vermarkt. De diverse bedrijven die onder Royal Cosun vallen, maken verschillende producten. De basisingrediënten, zoals suiker en inuline, komen van en Sensus. Alcohol voor dranken en technische toepassingen: Royal Nedalco. Aardappelproducten (gekoeld, diepgevroren en gedroogd): Aviko. Samengestelde ingrediënten, waaronder banketspecialiteiten, toppings, en ijsingrediënten: Unifine Food & Bake Ingredients. Fruit- & groenteapplicaties: SVZ. Royal Cosun is een coöperatie van Nederlandse suikerbietentelers, met ongeveer tienduizend leden/aandeelhouders. In oorsprong is ze ruim honderd jaar geleden opgericht. Het concern realiseert een jaaromzet van ongeveer 1,8 miljard euro en heeft ruim medewerkers in dienst.

7 10 Het moet ín De directeur: Ik ben er thuis ook redelijk bewust mee bezig. Ik kies bijvoorbeeld voor spaarlampen. Gisteren schrok ik weer van de hoeveelheid, weliswaar apart gescheiden, plastic die ik aan de weg moest zetten. je zitten Interview De consument: Ik leef bewust, ben bezig met milieu en duurzaamheid. Maar ik ben eerlijk gezegd ook weer niet zo consequent dat het altijd in mijn hoofd zit. Ik kies voor biologisch vlees, maar heb wel weer Nespresso. Kijk wat voor afval je produceert met al die kuipjes. De kwestie: Hoe vanzelfsprekend is duurzaamheid? Marjolein van der Zee (42), tekstschrijver in Epe, gescheiden, moeder en consument, hoopt dat ook voor haar twee kinderen de wereld leefbaar is. Ik geloof niet dat alles steeds groter, beter en méér moet. Genoeg is genoeg. Van de vijf volle boodschappentassen die we kopen, zetten we er eentje naderhand eigenlijk weer bij het vuilnis dat zie je in die tv-spot. Dat wil ik niet. Albert Markusse (51), sinds 2007 Algemeen Directeur van, getrouwd, vader en óók consument, hoopt dat zijn twee kinderen over vele jaren nog een auto kunnen rijden, liefst op een schone brandstof. Je moet echt ook nadenken over later. Geen rommel weggooien misschien is het calvinistisch, misschien puur Nederlands, misschien komt het door mijn opvoeding, zegt Markusse. Het belangrijkste is dat je niet aan duurzaamheid moet doen louter omdat het een hype is. Het moet ín je zitten. Misschien bespaar je op energie omdat je minder geld wilt uitgeven, misschien gooi je iets niet weg omdat je dat zonde vindt. Dat zijn geen verkeerde redenen. Van der Zee: Mee eens. Als je minder gebruikt om op je uitgaven te bezuinigen, prima toch? Het resultaat is hetzelfde. Duurzaamheid is een nogal abstract begrip voor veel mensen. Markusse: Bij ons in het bedrijf is dat vergelijkbaar. Als wij in het bedrijf gas besparen, is dat precies hetzelfde als dat je thuis de kachel s nachts lager zet, omdat het zonde van de energie is. Het levert ons financieel een besparing en het is goed voor het milieu. Fantastisch dat we langer kunnen doen met dezelfde hoeveelheid brandstof. In die zin doet al jaren aan maatschappelijk verantwoord ondernemen, alleen had het die naam nog niet. Markusse: Wist je dat we helemaal niets van de suikerbiet weggooien? Van der Zee: Dus er is geen afval? Markusse: Nauwelijks. Het zand dat aan de bieten hangt, wordt gebruikt voor het aanleggen van stoepen, de klei gaat naar dijkverhoging. En als de suiker eruit is, verwerken we de laatste stukjes biet tot veevoer. Dan houden we nog waswater over met bietenresten. We stoppen het waswater in een methaanreactor en maken er groen gas van. Toch weer datzelfde idee: het zit ín je, het zit ín het bedrijf. Je gooit gewoon niet onnodig spullen weg. Van der Zee: Leuk om te horen. Dat er ook veevoer wordt gemaakt, had ik zelf nog kunnen bedenken, maar dat zand en de bietenresten. Om hoeveel groen gas gaat het dan? Markusse: Zo n drie tot vier miljoen kubieke meter gas. Dat gaan we het gasnet insturen. Goed voor huishoudens. Dat is toch mooi? En we gaan verder. We gaan nu op grote schaal restmateriaal vergisten, we zijn al begonnen met de voorbereiding van de bouw aan de installatie in Dinteloord, en later volgt Vierverlaten. Het kan gaan om bietenstaarten, restanten pulp, of organische reststromen van andere bedrijven. Dat gaat ons jaarlijks negen tot tien miljoen kuub gas opleveren. Per fabriek! Goed voor 6500 huishoudens. We produceren suiker én energie. Van der Zee: Ik had geen idee. Ik weet dat dit overal speelt, maar dit is wel heel concreet al. Markusse: We kunnen alles vergisten. In bietenpunten en organische reststoffen zit fantastisch veel energie. Van der Zee: Mijn groenbak doet thuis hetzelfde. Als je die een tijdje laat staan en dan opendoet, oooh die lucht. Heb je de buren al ingeseind? Markusse: Dat is niet nodig. De overlast is nihil. De technieken zijn enorm verbeterd. Maar we houden er wel degelijk rekening mee. We moeten laten zien wat we doen aan de buitenwereld. Niet alleen aan de telers en onze klanten die gaan ervan uit dat alles goed is geregeld maar ook aan de mensen om ons heen. Letterlijk, de fysieke omgeving. Van der Zee: Als je de enige suikerproducent in Nederland bent, heb je ook een bepaalde verantwoordelijkheid. Markusse: Precies. Daar moet je voorzichtig mee omgaan. Je moet er aan werken. Van oorsprong zijn we een inhoudelijk, ingetogen bedrijf, met weinig franje, maar we kunnen wel iets meer van onze trots laten zien. Daarom willen we midden in de samenleving staan. Van der Zee: Hoe doe je dat? 11 Markusse: O, dat kan met van alles. De buurtbewoners komen op bezoek tijdens de campagne, we leggen een wandelbos aan, sponsoren het voetbaltoernooi. Voor wat hoort wat.

8 2009: biogas equivalent aan het gebruik van huishoudens

9 14 Essent neemt groen gas certificaten af van en levert groene energie voor het openbare net 15 De teler s zijn de nieuw e energie produc enten

10 16 Van land tot klant Verantwoordelijkheid in de hele keten hectare bietenareaal in Nederland Plant and Planet benadrukt de harmonie die we nastreven tussen ons bedrijf en onze omgeving 17 De suikerketen Telen Duurzame landbouw Verplicht voedselveiligheidscertificaat Transport Minimaliseren bietengrond Minimaliseren transport km Productie Productie groen gas Water en gas besparen Reststromen bieten hergebruiken Transport Minimaliseren milieubelasting transport Klanten Water footprint met klant Samenwerking duurzame rietsuiker Consument Voorlichting over voeding & gezondheid Duurzaam ondernemen, maatschappelijk verantwoord ondernemen, is een belangrijke pijler onder de missie van. Dat is geen holle frase; het bedrijf besteedt er aandacht aan in de hele productieketen, van de bietenteelt op het land tot aan het pak suiker in het schap van de supermarkt. Dit past bij het professionele bedrijf dat wil zijn. zal er alles aan doen om de waardering van de klanten te behouden. Het bedrijf wil ook blijven bewijzen dat het een toonaangevende kostencompetitieve producent van suiker en suikerspecialiteiten in Noordwest- Europa is. is een bedrijf, waar haar stakeholders ook op de lange termijn op kunnen vertrouwen. Het duurzaam ondernemen speelt altijd en overal een rol en is verweven in de strategie van. Die strategie is gericht op het waarborgen van een sterke marktpositie in Noordwest-Europa en een zo laag mogelijke kostprijs van suiker. Plant and Planet In Nederland worden suikerbieten verbouwd op ongeveer hectare grond; wil met zorg omgaan met het milieu. Daarom heeft het bedrijf het duurzaamheidsprogramma Plant and Planet in het leven geroepen. De plant (in het Engels) verwijst zowel naar het gewas als naar de fabriek, de planet is de planeet aarde, die we koesteren. Het toont precies de verbondenheid aan tussen de biet en de fabriek. Plant and Planet benadrukt de harmonie die we nastreven tussen ons bedrijf en onze omgeving. legt de nadruk op vier thema s: ketenverantwoordelijkheid, klimaat en energie, natuurlijk en gezondheid. Deze begrippen keren terug bij tal van duurzaamheidsprojecten. Natuurlijk Het sleutelwoord is natuurlijk. Vanwege de natuur om ons heen. is een onderdeel van Royal Cosun, een coöperatie van bietentelers. We hebben altijd op of zeer dicht bij het land gestaan. We weten wat het is om afhankelijk te zijn van de natuur. Rekening houden met die natuur is voor ons logisch. En het begrip natuurlijk slaat ook op het product suiker: een natuurproduct. Daar is niet iedereen zich altijd van bewust. staat voor kwaliteit. Afnemers van onze producten hebben een groot vertrouwen in. Het is daarom een noodzaak dat het bedrijf hoogwaardige producten met een constante kwaliteit garandeert, leveringsafspraken stipt nakomt en een verantwoorde prijs rekent. hecht een groot belang aan het borgen van kwaliteit in de gehele keten, vanaf het bietenzaad tot de afnemers. We zijn daarnaast samen met klanten projecten begonnen, die moeten bijdragen aan een duurzamere keten. Zo werken we samen met een frisdrankfabrikant bij het opstellen van een zogeheten water footprint. Ook is in 2009 een project van start gegaan waarin we willen vaststellen wat de carbon footprint van de producten van is; dit zal in 2010 worden afgerond. Milieu Het mooie is: de bedrijfseconomische belangen lopen parallel aan de milieubelangen. Wie de teelt optimaliseert, zal het milieu minder belasten. Een hogere opbrengst per hectare en een betere kwaliteit suikerbiet betekenen namelijk dat er minder gewasbeschermingsmiddelen nodig zijn en dat de vrachtwagens minder kilometers hoeven af te leggen. Hulp aan boeren in Afrika Onze ketenverantwoordelijkheid houdt niet op bij de grens. is ook verbonden met de wereld buiten Europa. Al is het maar omdat rietsuikerboeren uit de vijftig armste landen ter wereld hun suiker leveren aan de Europese markt en Suiker Unie daar een deel van verwerkt. Het biedt rietsuikerboeren een goede entree voor hun producten op de westerse markt. We zetten echter een extra stap. wil de rietsuikerboeren in Afrika helpen met het ontwikkelen van een duurzame landbouw en een betere infrastructuur. We gaan investeren in lokale projecten, zoals scholing en voorlichting over nieuwe landbouwtechnieken. We werken hiervoor samen met Solidaridad en het Better Sugar Cane Initiative. Samen met klanten ontwikkelen we vervolgens concepten hoe deze duurzame rietsuiker op de markt te zetten.

11 18 Overtollig water van de suikerproductie gaat in de toekomst naar de kassen. Plantresten uit de tuinbouw worden in de suikerfabriek tot groen gas vergist 19 Teelt De verantwoordelijkheid begint dus al op het land, bij de teelt en aankoop van suikerbieten. Waar wordt bij de teelt onder meer op gelet? Een hoge kwaliteit zaaizaad; Een zo hoog mogelijke suikeropbrengst per hectare; Bemesting op maat: zo min mogelijk gebruik van meststoffen; Een minimaal gebruik van gewasbeschermingsmiddelen; bij gebruik zo toepassen dat milieubelasting minimaal is. Gewasbeschermingsmiddelen die het milieu zwaar belasten worden uitgesloten; Beperking van de hoeveelheid grond die aan de bieten blijft hangen: dat scheelt bijvoorbeeld in transportkilometers en dus brandstof; Een optimale transportlogistiek: de transporten (ook de retourritten) moeten ten volle worden benut. Productie Een vergelijkbare benadering geldt voor de productielocaties van. Uitgangspunt is een kwalitatief hoogwaardig product af te leveren en de winstgevendheid van het bedrijf te waarborgen. Daarbij verliest echter nooit zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid uit het oog. Waar wordt op gelet? Een zo laag mogelijk energieverbruik; Minimaal gebruik van hulpstoffen; Het zoveel mogelijk beperken van afval door zoveel mogelijk te hergebruiken; Afvalscheiding; Voorkomen/beperken van hinder voor omwonenden, of het nu om geur, geluid of verkeer gaat; Veiligheid van medewerkers; Het werk zo vormgeven dat medewerkers gemotiveerd zijn en blijven; Besparing op het gebruik van water; Optimaal beheersen van de processen; daardoor daalt het energiegebruik. Een optimaal draaiend productieproces is van wezenlijk belang voor een duurzame bedrijfsvoering. heeft daarom ook het Total Productive Maintenance (TPM) ingevoerd. TPM is een overkoepelend totaalsysteem dat is gericht op verhoging van de productiviteit en het verminderen van verliezen en verspillingen. Medewerkers van brengen in teamverband verbeteringen aan in de processen. Eerste pluspunt is al meteen dat ze zich nog nauwer betrokken voelen bij het werk. Voedselveiligheid Bijzondere aandacht in het productieproces verdient de voedselveiligheid. Ook die dient in de gehele productieketen te zijn gewaarborgd. En dat begint bij de teler. Alleen als de teler een voedselveiligheidcertificaat bezit, kan hij bieten leveren aan. Het biedt een garantie dat de bietenteelt voldoet aan belangrijke criteria: zo vindt bijvoorbeeld de teelt niet plaats op een perceel dat is verontreinigd, wordt getoetst op het enkel gebruiken van wettelijk toegestane meststoffen en de dosering hiervan. Het biedt ook de garantie dat het bietenzaad voldoet aan de eisen van. Geen certificaat, geen levering van bieten. De productie en afzet van suiker, suikerspecialiteiten en andere producten van voldoen aan strenge normen: Voedselveiligheidcertificaat voor alle telers van de suikerbieten; Kwaliteit volgens NEN-EN-ISO 9001; Voedselveiligheid volgens HACCP (Hazard Analyses and Critical Control Points); BRC Food Standard (British Retail Consortium) en IFS (International Food Standard); Milieu volgens NEN-EN-ISO 14001; Diervoederveiligheid volgens GMP Plus Diervoeders (Good Manufacturing Practice); Arbeidsomstandigheden volgens OHSAS (Occupational health and safety assessment series). voldoet verder aan de traceerbaarheidseisen van de General Food Law (GFL) voor de levensmiddelenen diervoederbranche. Volgens dit Tracking & Tracingsysteem zijn grondstoffen en eindproducten te traceren. Wie de teelt optimaliseert, zal het milieu minder belasten Nieuw Prinsenland Een unieke symbiose tussen de suikerfabriek en de glastuinbouw Waarom zou een suikerfabriek overtollig water niet benutten? Waarom zou een glastuinbouwer plantresten nutteloos af laten voeren? Het is niet nodig. De tuinbouwer kan het water gebruiken, de fabriek kan de resten vergisten. Dat is het idee achter het Agro & Food Cluster, 'Nieuw Prinsenland' genoemd. Dit wordt een duurzaam bedrijventerrein gekoppeld aan de suikerfabriek, waar plaats is voor bedrijven uit en gelieerd aan de agro- en levensmiddelensector en voor glastuinbouwbedrijven. Het is een project van symbiose en samenwerking, dat een impuls zal geven aan West-Brabant. De bedrijven op Nieuw Prinsenland - een naam die verwijst naar de locatie van het terrein, in de Prinsenlandse Polder moeten elkaar aanvullen. Overtollig water van de suikerfabriek belandt op de tomatenplantjes in de kassen; plantenresten uit deze kassen kunnen in de biomassavergistingsinstallatie van de suikerfabriek vergisten tot groen gas. En met de restwarmte van de suikerfabriek kunnen kassen worden verwarmd. Het streven is de reststromen zo veel mogelijk te hergebruiken en bestaande en nieuwe installaties en systemen zo optimaal mogelijk te benutten. Dit leidt tot een verlaging van de bovenlokale milieubelasting. Daarnaast is het een impuls voor de werkgelegenheid. is samen met de Tuinbouwontwikkelingsmaatschappij (TOM) de ontwikkelende kracht achter dit project. Diverse overheden werken mee aan het realiseren van het project. De realisatie begint naar verwachting in 2011.

12 Meegeleverd e bietengrond wordt herge bruikt in de landbouw en bij de aanleg van wegen en dijken.

13 22 De boer op Bieten telen met zorg voor het milieu 2 In 25 jaar suikeropbrengst per hectare 50% hoger Een hogere opbrengst per hectare en een betere kwaliteit suikerbiet vertalen zich in minder gewasbeschermingsmiddelen en minder transportkilometers 23 bijeenkomsten en Cosun Magazine, het tijdschrift van de coöperatie. Ook individuele begeleiding behoort tot de mogelijkheden Suikeropbrengst per hectare (In Kg/Ha) Soms kunnen hele eenvoudige, praktische oplossingen veel effect hebben. Zo worden bijvoorbeeld sms-berichten gebruikt in de strijd tegen bladschimmels. Ongeveer 80 procent van de telers krijgt nu via de mobiele telefoon precies op tijd een waarschuwing en kan daardoor op het juiste moment het gewas behandelen. Zo is er minder gewasbeschermingsmiddel nodig is niet een bedrijf dat wacht tot de bieten binnen zijn en dan suiker gaat maken. We gaan ook naar buiten, letterlijk, met een landelijk netwerk van buitendienstmedewerkers. We werken intensief samen met onze zelfstandige telers. We geloven in een harmonieuze samenwerking: zo kunnen we het beste de bietenteelt optimaliseren en de druk op het milieu verlagen. Het is van tweeën één: een gezond, vitaal gewas én een minimale belasting van de omgeving. neemt zelf veel initiatieven. Het bedrijf doet zelf doorlopend onderzoek naar de verbetering van de teelt. Daarnaast voert het Instituut voor Rationele Suikerproductie (IRS) praktijkonderzoek uit in opdracht van. Daar blijft het niet bij. geeft telers adviezen, via schriftelijke voorlichting, een internetsite, regionale Unitip Een ander succes is Unitip Online, een registratie- en adviesprogramma voor de suikerbietenteelt. Zo n 15 procent van de telers, ongeveer 1300 bedrijven, heeft het afgelopen jaar de gegevens over zijn teelt in een centrale database geregistreerd. Op basis hiervan kunnen de telers van elkaar leren en stimuleren om de teelt verder te verbeteren. De prestaties kan hij vergelijken met die van zijn collega-telers in de regio. Dit programma zal in 2010 worden uitgebreid: dan zal zo n 18 procent van de telers meedoen. De praktijkervaringen van Unitip worden benut door de resultaten te gebruiken voor teeltadviezen aan alle telers. stimuleert de boeren tot een minimaal gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. Doel is de middelen zo toe te passen dat de milieubelasting minimaal is. Gewasbeschermingsmiddelen die het milieu zwaar belasten worden uitgesloten. Suikeropbrengst Centraal staat altijd de efficiency. Simpelweg omdat dat goed is voor het bedrijf én voor het milieu. De telers van houden daarom de suikeropbrengst per hectare scherp in de gaten. Hoe hoger de opbrengst, hoe minder het milieu hoeft te worden belast, er is minder energie nodig, minder grond, minder mest, het werkt door in de hele keten. 18,0 17,5 17,0 16,5 16,0 15,5 15,0 0,40 0,33 0,26 0,19 0,12 0,05 Suikergehalte van de bieten (In percentage van de biet) Insecticiden en nematiciden voor de bietenteelt in Nederland (Kg/Ha) En het gaat goed: sinds medio jaren tachtig is de suikeropbrengst per hectare toegenomen van 9 tot 14 ton in 2009, een recordjaar. Dat is een stijging van 50 procent. In Flevoland is in 2009 zelfs gemiddeld 17,2 ton per hectare geoogst. wil telers stimuleren op verantwoorde wijze de bieten te telen. Daarom kijken we naar de zogeheten winbare suiker: een hoog percentage winbare suiker duidt op een optimale bemesting. Wie bieten teelt met een hoog percentage, krijgt meer uitbetaald. Daarmee stimuleren we om niet meer meststoffen te gebruiken dan nodig is. Ook een hoger suikergehalte van de bieten is van belang; ook op dit vlak gaat het goed. In het afgelopen decennium is het gemiddelde suikergehalte aanmerkelijk gestegen.

14 24 Na aflevering van de suikerbieten rijden de vrachtwagens met een nieuwe lading de fabriek weer uit, bijvoorbeeld om perspulp naar afnemers te brengen. Dat scheelt een rit en dus transportkilometers. 25 Bietengrond Een ander belangrijk aspect is de bietengrond. Suikerbieten groeien nu eenmaal in de grond, dat is duidelijk. Maar die grond (teelaarde) blijft bij het oogsten deels aan de bieten hangen en wordt meegevoerd naar de fabrieken. Dat klinkt misschien als een bijzaak, het is echter van wezenlijk belang: de vrachtwagens vervoeren onnodig gewicht en gebruiken dus meer brandstof en het kost de suikerfabriek meer werk omdat die meegekomen bietengrond moet worden verwijderd. Iedereen is erbij gebaat dat de hoeveelheid aanhangende bietengrond zo laag mogelijk is. Daarom betalen de telers een tarrabijdrage : ze moeten betalen voor de grond die meekomt met hun bieten. Zij worden dus gestimuleerd de hoeveelheid grond te beperken. Vergeleken met veertig jaar geleden is de hoeveelheid bietengrond met 75 procent afgenomen. Het is een succes te noemen, met dank aan de telers, loonbedrijven, en ook het IRS. 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Aanhangende bietengrond (Kg bietengrond / Kg suiker) Transport Het transport van suikerbieten en bietenpulp krijgt veel aandacht. Om een indicatie te geven: tijdens de campagne komt er bij de fabrieken elke twee minuten een vrachtwagen binnen met suikerbieten. besteedt daarom veel aandacht aan het beperken van het aantal transportkilometers. Zo streeft het bedrijf ernaar dat een vrachtwagen zoveel mogelijk met een retourvracht rijdt. De vrachtwagen die bieten aflevert op de fabriek kan bijvoorbeeld perspulp mee terug nemen: dat scheelt een rit. Op deze wijze wordt 80 procent van de perspulp als retourvracht afgeleverd. Stichting Veldleeuwerik is op vele vlakken actief als een bewuste onderneming. Zo participeert in de Stichting Veldleeuwerik, die duurzame productie van akkerbouwgewassen (gerst, suikerbieten, uien, aardappelen) bevordert. In dit project werken akkerbouwers, afnemers, leveranciers, verwerkende industrie en adviseurs samen. Het is een breed platform, waarin naast onder meer Heineken, Unilever, McCain, de Stichting Natuur en Milieu, het Louis Bolk Instituut en de Wageningen Universiteit actief zijn. Het biedt een uitgelezen kans gezamenlijk na te denken over een duurzame akkerbouw. De directeur Agrarische Zaken van is voorzitter van het bestuur. Duurzame landbouwprojecten minimaal gebruik van meststoffen minimaal gebruik van gewasbeschermingsmiddelen verminderen aanhangende bietengrond beperken milieubelasting als gevolg van transport van suikerbieten verhogen opbrengst per hectare (met als gevolg minder milieubelasting) bevorderen biodiversiteit Unitip: een registratie- en adviesprogramma voor de suikerbietenteelt Stichting Veldleeuwerik: een platform voor duurzame landbouw

15 26 Duwtje hier, duwtje daar, maar niet meer De ex-minister: Je moet de boeren zoveel mogelijk het initiatief laten. Als je alleen maar regels oplegt en zegt dat het zo en zo moet, werk je alle positieve creativiteit tegen. Interview De student: De boer wordt meer en meer manager. Regelen, regelen, regelen. Bij ons thuis lukt het nog wel, maar het zal gaan veranderen. De kwestie: Hoe ziet de boer van de toekomst eruit? Cees Veerman (61), minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 2002 tot 2007, tevens ex-bestuurslid van en tot voor kort actief landbouwer, is iemand die gelooft in de goeie ouwe traditie van de Hollandse koopman. Die dacht niet louter aan de winst. Die dacht na over welke bijdrage zijn bedrijf leverde, hoe hij het zou overdragen aan de volgende generatie en welke perspectieven er voor de langere termijn waren. Veerman, die toen hij nog op de hbs zat, deelnam in het boerenbedrijf van zijn vader, heeft niets met korte termijndenken. Duurzaamheid ligt altijd aan de basis van een goede bedrijfsvoering. De drie P s: het moet eerst gaan om People en Planet en dan om Profit. We zijn in deze tijd zoekende naar een nieuwe harmonie tussen landbouw en onze leefomgeving. Jos Raedts (21), derdejaarsstudent aan de Hogere Agrarische School in Den Bosch, is zich bewust van de groeiende aandacht voor het milieu. Ook op de HAS, waar hij de richting open teelt/akkerbouw heeft gekozen, komt het onderwerp steeds terug. Als je kijkt naar de gewasbescherming: daar valt echt nog wel winst te behalen. En als je de milieuproblemen duidelijker benoemt, kun je de consument beter bereiken, je laat zien dat je ook over dat soort dingen nadenkt, dat het niet enkel om de winst gaat. Burgers weten vaak niet alles: die zien een boer spuiten op het land, en denken automatisch dat het een schadelijke pesticide is. Maar in werkelijkheid is het dan een middel dat niet schadelijk is. We hebben een mentalteitsverandering nodig, is de overtuiging van Veerman. De laatste dertig jaar is winst het doel geworden, niet een middel. Kijk naar zo n Goldman Sachs. Die bank wedt tegen zijn eigen klanten. Netjes zakendoen lijkt achter de horizon verdwenen. In een coöperatie werkt dat anders: daar gaat het om meer dan winst maken alleen. In het belang van de leden is het beleid breder en meer op de lange termijn gericht. De markt zelf heeft geen moraal. Alles komt uiteindelijk aan op de verantwoordelijke mens, dat moet je nooit vergeten, aldus Veerman. Hoe wil die met zijn omgeving en medemens omgaan? Natuurlijk heb je regels nodig, ook als het gaat om milieu en duurzaamheid. Maar beknel de ondernemers niet. Ze voelen zich dan in de hoek gedreven. Als je streng oplegt dat het gebruik van fosfaten moet Jos Readts 27 worden beperkt, schrikken de boeren vooral, omdat ze denken dat het gewas niet optimaal zal groeien en ze dus verlies zullen lijden. Raedts, die nog steeds in drukke periodes zijn vader helpt op de boerderij in Evertsoord en een bijbaan heeft op een bloembollen/akkerbouwbedrijf in Maasbree, herkent dat beeld wel. Boeren willen inspraak. Soms voelen ze alsof een nieuw plan enkel is bedacht door iemand achter een bureau. Iemand die niet nadenkt over de gevolgen voor de boeren. Hij ziet dat de boerderij meer en meer een pure onderneming wordt. Je móet nu haast een hbo-opleiding hebben om grote boerenbedrijven te kunnen runnen. Zijn familie redt het behoorlijk met 15 hectare grond (aardappelen, suikerbieten, maïs, bonen) en 300 zeugen, dat is nog redelijk overzichtelijk. Maar de bedrijven worden groter en groter. De schaalvergroting is spectaculair; per dag verdwijnen tien boerenbedrijven, vierduizend per jaar. Dat vraagt om een nieuwe boer. Veerman: Die is er al. De jonge generatie boeren is hoogopgeleid. Zeer bewust. Zeker in Nederland, een klein, dichtbevolkt land. De boer weet dat hij in de etalage van de samenleving staat. Ze zeggen zelf ook: we willen het beter doen. Maar leg ons geen steen om de hals. Duwtje hier, duwtje daar, maar niet meer. Raedts zelf maakt deel uit van de nieuwste generatie. Maar met wortels in het oude bedrijf. Hij liep al op het land toen hij nog heel klein was, en zo gauw hij met zijn voet bij het koppelingspedaal kon, reed hij met de tractor. Hij ziet zichzelf later meer als adviseur of teeltbegeleider. Zes of zeven dagen per week op de trekker is heel mooi, maar dat past niet meer bij mij. Mijn toekomst ligt op een ander vlak. Zo doet hij nu met een groepje mede-studenten onderzoek naar de duurzaamheid in de suikerbietenteelt ( de biet is een leuk gewas, haalt veel CO2 uit de lucht ). Hoe zal de teelt er in 2030 uitzien? Groot, groter, grootst dat is één. Raedts: Maar hier zullen ook voordelen aan zitten. Met dezelfde machines kunnen we meer grond bewerken. Hierdoor gaan de kosten per hectare omlaag. En we kunnen misschien een paar gewasbeschermingsmiddelen schrappen die niet goed zijn voor het milieu: die wel, die niet. Misschien betekent dat een extra keer schoffelen, maar het scheelt.

16 1300 telers nemen deel in Unitip, een programma ter verbetering van de teelt

17 30 Hergebruik van bietenpulp levert ton diervoeder op per jaar 31 Vezels van de bieten worden opgewerkt tot hoogwaardig energierijk diervoeder

18 32 Verder dan Kyoto Besparingen in de fabriek 3 De CO2 emissie is van 1990 tot heden gehalveerd De biet is onze fabriek. Want suiker wordt door de natuur gemaakt in de biet. Voor de rest bevat die biet zo n 75% water. Daarmee produceren we meer water dan we gebruiken. 33 Het mag gezegd: loopt voorop. Het energieverbruik voor de suikerproductie is in de afgelopen 20 jaar gedaald met ruim 44 procent. Dat is veel meer dan de doelstelling van het Kyoto-verdrag en al ruim twee maal de Europese doelstelling om de hoeveelheid fossiele energie in het jaar 2020 met 20 procent omlaag te hebben, ten opzichte van het jaar Het scheelt in eerste instantie een hoop broeikasgas. Maar het scheelt uiteraard ook in de kosten. De productie van suiker is goed voor circa 80 procent van het totale energieverbruik van een suikerfabriek. Dat is op zichzelf al voldoende reden om het verder terugdringen van energieverbruik boven aan het wensenlijstje te zetten. Energiebesparing Energiebesparing heeft een centrale plaats in het duurzaamheidsbeleid van. Het bedrijf ontkomt er niet aan energie te gebruiken: bieten moeten worden vervoerd, het water uit het bietensap dient grotendeels te worden verdampt, de producten moeten worden gedroogd, geconditioneerd en deels verpakt. Dat zal altijd een bepaalde impact op het milieu hebben. is echter continu bezig deze milieueffecten tot een minimum te beperken en werkt met succes aan continue verbeteringen van de productieprocessen. De suikerfabrieken Dinteloord en Vierverlaten hebben een WKK installatie (warmte/kracht koppeling) voor het opwekken van stoom en elektriciteit tijdens de campagne. Deze installatie is volledig geïntegreerd in het suikerproces. De warmte en elektriciteit worden in het proces benut. Het overschot aan electriciteit wordt aan het openbare net geleverd. Een dergelijke WKK installatie in een productieproces leidt tot een energiebesparing van tientallen procenten op de elctriciteitsproductie, in vergelijking met het aankopen van elektriciteit van openbare nutsbedrijven. Immers, bij die bedrijven kan de warmte van de stoom van de WKK niet volledig worden benut in tegenstelling tot bij onze suikerfabrieken. Beperken van emissies doet er alles aan zo min mogelijk stoffen uit te stoten naar lucht en water. De emissies naar lucht zijn aanzienlijk verminderd. Zo is de CO2-emissie bij de suikerproductie vanaf 1990 gehalveerd vooral door energiebesparing. De emissie van stikstofoxiden (NOx) is sinds die tijd met bijna 80 procent afgenomen door energiebesparing en het installeren van low NOx-branders bij de stoomketels. Ook de emissie van ammoniak is sinds 1990 meer dan gehalveerd; dat is vooral te danken aan optimalisatie van de bietenteelt. De ketenaanpak werpt hierbij de vruchten af bij de suikerfabrieken. Ook de stofemissie is in de afgelopen 20 jaar met 70 tot 80 procent verminderd. De belangrijkste emissies naar lucht zijn: Koolstofdioxide (CO2) en stikstofoxiden (NOx): ontstaan voornamelijk door aardgas te verbranden in de stoomketels en pulpdrogers. Ammoniak (NH3): komt vooral vrij bij ontluchtingen en het koelen van proceswater. Koolmonoxide (CO): bij het afgassen van de kalkoven en in de sapzuivering. Stof: pulpstof dat ontstaat na het drogen van geperste pulp; en een geringe hoeveelheid suikerstof bij het drogen/koelen van suiker. Hergebruik en besparing van water De biet is onze fabriek, zeggen we bij. Want suiker wordt door de natuur gemaakt in de biet. Voor de rest bevat die biet vooral water: gemiddeld ruim 75 procent. En ook water is een groot goed. produceert dankzij dit bietwater feitelijk meer water dan dat het gebruikt. De suikerfabrieken gebruiken in het productieproces vooral het water dat als condensaat van de verdamping vrijkomt. Door dit hergebruik is er aanzienlijk minder leiding- of grondwater nodig. Het overschot aan water komt na zuivering terecht in het oppervlaktewater. In de toekomst zal in Dinteloord zelfs dat laatste waarschijnlijk niet meer nodig zijn, want dan kan op het duurzaam bedrijventerrein Nieuw Prinsenland het restwater worden gebruikt in de tuinbouwkassen. Bij het wassen van de bieten, die enigszins beschadigd raken tijdens het transport en bij het verwijderen van de kop met blad, komt organisch materiaal, vooral suiker, terecht in het waswater. Energieverbruik Energieverbruik suikerproductie suikerproductie (In procenten (In t.o.v. procenten 1990) t.o.v. 1990) Tabel: verloop energieverbruik voor de suikerproductie (per ton suiker). De belangrijkste emissies, CO2 en NOx (ton/jaar) Kooldioxide (CO2) x Stikstofoxiden (NOx) De toename van de emissie ten opzichte van 2008 is het gevolg van de hogere suikerproductie. Per ton suiker is de emissie van CO2 met 1,3% afgenomen en van NOx gelijk gebleven. Het grond- en leidingwaterverbruik (m³) Grondwater Leidingwater Grond- en leidingwater De hoeveelheid grondwater is ruim lager dan de gegunde m 3. De hoeveelheid leidingwater is gering, omdat voor proceswater grotendeels water uit de biet wordt hergebruikt. De aantallen m 3 nemen toe als gevolg van de hogere suikerproductie.

19 34 Het verbruik van grondwater is met m3 ruim lager dan de gegunde m3 De hoeveelheid afval is klein. Vezels van de bieten worden opgewerkt tot hoogwaardig energierijk diervoeder. Meegeleverde bietengrond wordt hergebruikt in de landbouw en bij de aanleg van wegen en dijken. 35 De productie Biet De suikerbiet gaat na de oogst naar de suikerfabriek Wassen De bieten worden gewassen en van teelaarde ontdaan Snijden In snijmolens worden de bieten in reepjes gesneden Koken Door koken ontstaat een suikerstroop Suiker De stroop kristalliseert en zo onstaat er suiker zoals iedereen het kent Dit waswater is een prima grondstof om te vergisten in methaanreactoren. Daarmee maken we biogas, dat 4 tot 5 procent van het aardgasverbruik in de fabriek vervangt. In Dinteloord is in 2009 een methaanreactor in bedrijf genomen. In Vierverlaten gebeurde dat al een aantal jaren eerder. Bodem en rest- en afvalstoffen Het beperken van het gebruik van grond- en leidingwater hoort bij het Plant and Planet -programma van Suiker Unie. We letten op onze omgeving. We letten ook op de bodem: die willen we niet vervuilen en dat gebeurt ook niet. heeft risicoanalyses uitgevoerd; waar nodig worden bodembeschermende maatregelen getroffen. Verontreinigde stukken grond die nog een erfenis zijn van vroegere tijden, toen er veel minder aandacht was voor preventie, zijn gesaneerd. We letten op rest- en afvalstoffen: de hoeveelheid onvermijdbare rest- en afvalstoffen willen we beperken tot een minimum door te focussen op hergebruik. Zo worden de vezels van de bieten opgewerkt tot een hoogwaardig energierijk diervoeder. Het gras en de bladeren, die met de bieten meekomen, worden gecomposteerd. De meegeleverde bietengrond wordt hergebruikt in de landbouw, en bij de aanleg van wegen en dijken. De hoeveelheid afval is klein. De fabrieken (en kantoren) zamelen het afval zoveel mogelijk gescheiden in en voeren het af naar erkende afvalverwerkers. Er is een uitgebreide afvalregistratie. In de campagne bestaat het afval voornamelijk uit stenen, gras en blad van de grondstoffen. Bij de specialiteitenfabrieken ligt het accent op verpakkingsafval. Verpakkingen We letten ook op de verpakkingen: die willen we niet groter of zwaarder dan nodig. Zo zijn we bij Van Gilse een project begonnen, waarin de hoeveelheid benodige verpakking bij het kilopak suiker met ruim 10 procent omlaag gaat door Hergebruik biet duurzaam papier te gebruiken. Een degelijke verpakking van producten blijft uiteraard noodzakelijk. Het product moet goed en veilig verpakt zijn. Bovendien kunnen we met een adequate verpakking het suikerproduct een bepaalde uitstraling geven. Verpakkingsafval wordt zoveel mogelijk gerecycled. We letten op de buren: die willen we niet tot overlast zijn. De suikerfabrieken ontkomen bij het verwerken van suikerbieten tot suiker niet aan een beperkte hinder voor omwonenden. Dan kan het gaan om geluid, geur, stof en verkeer. tracht deze hinder tot een minimum te beperken. We willen graag een goede relatie met de omwonenden in stand houden. heeft in de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in maatregelen en technieken die Bietenpulp Bietenpulp voor diervoeder Direct gebruik Suiker voor in de koffie Ingredient Suiker als grondstof voor voedingsmiddelen Bietengrond Aanhangende bietengrond voor wegen en dijken Batacal Kalk met stof voor de landbouw Bietenpuntjes Bietenpuntjes & waswater voor groen gas Melasse Suikerstroop voor alcoholproductie de hinder beperken, vooral op het gebied van geluid en geur. Van hinder is thans beperkt sprake. De relatie met de omwonenden is prima. Transport Om bij het transport van suiker naar de klanten het milieu zo weinig mogelijk te belasten, participeert in het project Emissiereductie Brabant. Het bedrijf werkt daarin samen met de Provincie Noord Brabant, de EVO, en diverse andere bedrijven. Onder andere wordt gekeken naar een hogere beladingsgraad en het gebruik van motoren, die minder brandstof gebruiken en minder milieubelastende stoffen uitstoten.

20 Eigen biog as vervangt bijna 5% van ons aardgasv erbruik

21 38 4 Op eigen kracht Suikerfabrikant wordt energieproducent Eigen biogas vervangt bijna 5% van ons aardgasverbruik 39 Energie besparen vinden we niet genoeg. is ook gedreven om duurzame energie te produceren. Het bedrijf wekt al zelf duurzame energie op en zal de komende jaren fors investeren om die productie uit te breiden. wil al in 2011 in Dinteloord bijna 20 procent duurzame energie produceren ten opzichte van het huidige energieverbruik in de fabriek. Ook in Vierverlaten willen we een dergelijke hoeveelheid duurzame energie produceren. Met dit actieve beleid blijven we voorop lopen als het gaat om milieuvriendelijke bedrijfsvoering. Zo levert een grote bijdrage aan het bereiken van de doelstellingen van het Verdrag van Kyoto en de Europese Unie. Groen gras Omdat de suikerbieten veelal wat beschadigen tijdens transport en verwerking, komt bij het wassen van de bieten organisch materiaal, vooral wat suiker, in het waswater terecht. Dit wordt in een methaanreactor vergist tot duurzaam biogas. De twee reactoren, een in Dinteloord en een in Vierverlaten, produceren elk - omgerekend ten opzichte van aardgas - 3,5 miljoen m 3 gas. Dit gas benutten we zelf als brandstof voor de suikerproductie of voor het drogen van de bietenpulp. Hier zien we al een aardgasbesparing van 4 tot 5 procent per jaar. We gaan méér doen: we gaan ook groen gas maken met vergisting van organische restproducten. Die kunnen komen van zelf, zoals de staartjes van de bieten, maar ook van andere bedrijven uit de agro- en voedingsmiddelenindustrie. In een vergistinginstallatie worden de organische stoffen omgezet in biogas. Dit biogas wordt vervolgens opgewerkt tot groen gas, met dezelfde kwaliteit als die van aardgas. Openbare net We zijn al begonnen met de voorbereidingen van de bouw van een installatie in Dinteloord. Die zal vele miljoenen euros gaan kosten, een bedrag dat we op termijn terug zullen verdienen. De nieuwe installatie zal jaarlijks 16 miljoen m 3 biogas produceren, dat wordt opgewerkt tot ongeveer 9 miljoen m 3 groen gas. Ook het biogas van de bestaande methaanreactoren zal worden opgewerkt tot aardgaskwaliteit. Samen komen we dan uit op een groengasproductie van in totaal 12,5 miljoen m 3 per jaar. Al dat groene gas levert aan het openbare net, goed voor huishoudens. Essent neemt groengas certificaten af van. Er zijn plannen voor een vergelijkbare extra vergistinginstallatie in Vierverlaten. Het is echter nog niet duidelijk of deze bedrijfseconomisch haalbaar is. Vierverlaten krijgt in 2010 in elk geval een gasmotor, die biogas van de methaanreactor opwerkt tot 1,5 MW groene elektriciteit. Dit levert aan het openbare elektriciteitsnetwerk jaarlijks komt dat neer op MWh duurzame elektriciteit, goed voor ongeveer huishoudens. De productie van groen gas Resten De overgebleven bietenstaartjes en andere plantresten gaan de reactor in De productie van gas In de reactor wordt groen gas geproduceerd d.m.v. vergisting Convenant energie-efficiency De beide suikerfabrieken van behoren ruimschoots tot de wereldtop op het gebied van energie-efficiency. We kunnen dit plaatsen in het kader van het Convenant Benchmarking Energie-efficiency. Dat convenant is in 2009 opgevolgd door het MEE- Convenant (Meerjarenafspraak Energie-efficiëntie ETS-ondernemingen), dat mede is ondertekend door de Algemeen Directeur van, Albert Markusse. De meerjarenafspraak (tot 2020) is bekrachtigd op 2 oktober 2009 door de Ministers van EZ, VROM, LNV en de staatssecretaris van Financiën met VNO-NCW en verscheidene brancheorganisaties. Groen gas Het groene gas wordt gebruikt in de fabriek of door huishoudens In het kader van het MEE- Convenant wordt begin 2010 een Energie Efficiency Plan (EEP) opgesteld. Daarin staat een overzicht van energiebesparende maatregelen voor de periode 2009 tot en met verplicht zich, net als de andere deelnemers, rendabele energiebesparingsprojecten uit te voeren.