Röosterstructuur van steenzout = Ha/iet EE
|
|
- Sterre Lemmens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 KRISTALLIJNE STRUCTUUR Mineralen die vrije ruimte hebben om te groeien zullen kristallen voortbrengen. Die kristallen hebben meestal een karakteristieke vorm, de habitus van dat mineraal. Welke kristalvorm ontstaat hangt af van de kristallijne structuur maar ook van het milieu waarin de kristallen tot ontwikkeling komen en factoren als temperatuur en druk. Minerajen onderscheiden zich wezenlijk van elkaar door hun structuur, dat wil zeggen de atomen (ionen) waaruit een mineraal is samengesteld zijn volgens een karakteristiek drie-dimensionaal patroon gerangschikt, we spreken ook wel van een roosterstructuur of een ruimtetralie. De structuur van steenzout is een voorbeeld van een heel eenvoudige kristallijne structuur' waarin de kleine Na+ -ionen en grotere CI- -ionen elkaar in drie loodrecht op elkaar staande richtingen regelmatig afwisselen. Röosterstructuur van steenzout = Ha/iet De afstand tussen de opbouwende delen (atomen) van een structuur is niet bij iedere vaste stof gelijk, dat hangt o.a. weer af van de aard en de eigenschappen van die bouwstenen. Sommige vaste stoffen hebben een heel dichte structuur waarvan diamant een bekend voorbeeld is. Alle atomen van diamant (= koolstof) trekken elkaar in alle richtingen (= 3 dimensies) vrijwel even sterk aan. Die aantrekkingskracht van atomaire deelljes noemt men cohesie. Bij grafiet, ook geheel opgebouwd uit koolstof atomen, i de cohesie. in twee richtingen net zo sterk als bij diamant. In de derde richting loodrecht daarop is de cohesie veel zwakker terwijl de onderlinge afstand van de koolstofatomen in die richting groter is. Tegenover kristallijn gekenmerkt door orde met als uiterlijke verschijningsvormen daarvan de kristallen, staat amorf zonder vorm en gekenmerkt door een wanordelijke vermenging van scheikundige elementen (bijvoorbeeld glas). EE
2 Kristalroosters worden door mineralogen bestudeerd met behulp van röntgenenergie. Van kleine kristallen of zeer.fijne mineraalpoeders kunnen zogenaamde röntgenfoto's gemaakt worden waarop patronen van punten of lijnen zichtbaar zijn die karakteristiek zijn voor de onderzochte mineralen. Determinatie met behulp van röntgen poederopnamen heeft echter zijn bezwaren. De benodigde apparatuur is duur en alleen in enkele laboratoria aanwezig terwijl een ander bezwaar kan zijn dat voor een opname een weinig poeder van de steen moet worden afgekrabd (bijvoorbeeld langs de uiterste rand (= rondist)) van een geslepen steen en alleen wanneer andere vaak veel goedkopere determinaties geen uitsluitsel geven kan daarvoor gekozen worden. Kristalstructuren ztjn, binnen beperkte grenzen homogeen. Kleine onregelmatigheden als gevolg van atomaire vervangingen zullen doorgaans niet waarneembaar zijn ook niet met behulp van röntgenonderzoek. De kristallijne structuur van mineralen varieert van eenvoudig tot uiterst ingewikkeld. In het laatste geval zal zo' n kristalrooster opgebouwd zijn uit roosterelementen die op regelmatige wijze met elkaar verbonden zijn door weer andere ionen. De grote groep der silicaten zijn zelfs ingedeeld op grond van de wijze waarop de bouwelementen van silicium en zuurstof zijn gerangschikt. Die structuurelementen bestaan uit een verbinding van een silicium-atoom in het zwaartepunt van een regelmatig.viervlak (tetraëder) omgeven door vief zuurstofatomen op de hoekpunten. De tetraëdérs kunnen zelfstandig in de mineraalstructuur aanwezig zijn maar ook in ketens, lagen en in drie-dimensionale netwerken. '"t Roosterstructuurelementen van silicaten (a) een Si04-tetraëder en (b) een ring bestaande uit zes tetraëders. In de kristalstructuur van beril worden zulke ringen door beryllium en aluminiumatomen onderling verbonden. EE
3 Bij nadere bestudering blijkt dat kristallijne structuren er in verschillende richtingen verschiflend uitzien. Die verschillen lijden ertoe dat mineralen karakteristieke eigenschappen bezitten die afhankelijk van de richting waarin men ze bestudeert verschillend kunnen zijn (bijvoorbeeld de hardheid, splijtbaarheid, optische eigenschappen, warmtegeleiding). * Dit verschijnsel noemt men anisatrapie. 1< Zijn de eigenschappen in verschillende richtingen gelijk dan spreken we van isotropt«. Mineralen kunnen optisch isotroop zijn maar bijvoorbeeld wat betreft de cohesie anisotroop (bijvoorbeeld diamant). Kristalsymmetrie en kristalstelsels Alle mineralen hebben hun typische kristalvorm(en) maar daarnaast komt het ook veelvuldig voor dat verschillende mineralen eenzelfde habitus hebben zoals biivoorbeeld de kristallen van diamant, pyriet en fluoriet. Bij nauwkeurige bestudering van kristalvormen valt op dat ze op één of meer manieren symmetrisch zijn. Nèemt men bijvoorbeeld een kubus dan blijkt dat zo 'n lichaam op negen manieren in twee gelijke helften te verdelen is. met andere woorden negen svmmetrievlakken bezit. Voorts bezit een kubus vier z.a., 4-t~/ige symmetrieassen. Het lichaam zal bij draaiing om zo 'n as over 360 graden vier maal achtereen een zelfde positie innemen. Zo zijn er vier 3-tallige en zes 2-talige symmetrieassen. Tenslotte bezit een kubus ook nog een svmmetriecentrum. Gebaseerd op deze symmetriekenmerken blijken de bekende kristalvormen in zeven groepen ingedeeld te kunnen worden die we kristalstelsels noemen. Voor de beschrijving van de kristalstelsel wordt gebrui~. gemaakt van een (denkbeeldig) ruimtelijk assenstelsel. Het aantal assen, hun positie tegenover elkaar en de lengte-eenheden op die assen kunnen verschillend zijn. De volgende kristalstelsels worden onderscheiden : I. Het kubische stelsel, gekenmerkt door drie loodrecht op elkaar staande assen die elkaar in één punt snijden. De lengte-eenheden op die assen zijn gelijk. De bekendste kristalvormen zijn de kubus (hexaëder), octaëder en rombendodecaëder. EE
4 11.Het tetragonale stelsel met drie assen Joodrecht op elkaar en op de verticale as een andere lengte-eenheid. De belangrijkste vormen zijn tetragonaal prisma en dipyrarnide. 111.Het hexagonale stelsel dat drie horizontale assen heeft die elkaar onder hoeken van 120 graden snijden en een verticale as met een andere lengte-eenheid. De bekendste kristalvormen zijn hexagonaal prisma en dipyramide. IV. Het trigdna/e stelsel met hetzelfde assenstelsel en verdeling van lengteeenheden op die assen als het hexagonale stelsel maar met minder symmetrie elementen. Een typische kristalvorm is o.a. de romboëder. De hexagonale en trigonale stelsels worden in sommige handboeken samengevoegd tot één kristalstelsel (hexagonaal). V. Het orfhorhombische stelsel gekenmerkt door drie loodrecht op elkaar staande assen met alle drie een andere lengte-eenheid. De belangrijkste vormen zijn prisma en dipyramide. VI. Het mönokliene stelsel met drie assen waarvan een loodrecht staat op het vlakvan beide andere en alle drie een andere lengte-eenheid. De kristalvorm : prisma. VII. Hèt trigonale stelsel waarbij drie assen elkaar onder verschillende hoeken in één punt snijden en alle drie een andere lengt-e-eenheid hebben. De zeven kristalstelsels met enige karakteristieke kristalvormen: hef hexagonale en trigonale stelsel zijn hier samengevoegd. Ç!)~à~ri. KlllSI'ALLOGRAFlSCH A&SENSfEhSFl VOORIlF.ELDEN KRlSTALLOGRAFISCH ASSENSTELSEL VOORBEELDEN c ([J I. r. '4- - I _ ~, 1 a... "1 IDJ frllcriel l:j] a- i I pendoo: diamar.\ \ (beven) ~_isch IV: crthorhombsce b (h3/ """".,Q "!, c l [) I1/ b b--- '._." fp ' I : :::~'/ gips arkoen a a I kassiteriet! '1".- It telragoncai V monoklien mi c c! t-\ I ip ~.'I il:l. ~.- ;I J I' I ; d ~ beryl '\i; ilijjlj C %b b~y~- A korund,.._r-~~_~rmai:jn..u....- aximet a 12ci' a I r':,.' ~!,/) r:..:..-.--'"j. rn hexagonaal i 'f~;" <;..~~...:.~~~ tevens tnçonaàl, ::a;c:et VI: triklien ~.' I EE
5 Er is een duidelijke lijn met vermindering van symmetrie waarneembaar indien men uitgaat van een kubus (I), via een uitgerekte/ingedrukte kubus (11) naar het model van een lucifersdoosje (IV) en dit eerst eenzijdig (V) en tenslotte willekeurig scheefgedrukt (VI). Tweelingen Twee of meer kristalindividuen kunnen op bepaalde manieren wetmatig met elkaar vergroeid zijn zodanig dat men van tweelingen spreekt. Tweelingen worden onderverdeeld in contact tweelingen met een duidelijk tweelingvlak (bijvoorbeeld spinel en diamant) en doordringings (doorkruisings) tweelingen zonder contact vlak (bijvoorbeeld fluoriet). Behalve enkelvoudige tweelingen komen ook meervoudige tweelingen voor (bijvoorbeeld chrysoberil en plagioklaas). c a. doordringingstweeling van fluoriet. b. eigenschappen van een spinel contacttweeling. Links: het tweelingvlak is te zien, de tweeling-as staat daar loodrecht op. Rechts: draaiing over een hoek van 60% levert een spineltweeling op (komt ook voor bij diamant). c. knievormige contacttweeling van bijvoorbeeld zirkoon... d. doorkruisingstweeling van chrysoberil. Isomorfe vervanging : mengkristallen Zoals de definitie van een mineraal reeds aangeeft is de scheikundige samenstelling van mineralen binnen beperkte grenzen constant. Het blijkt dat natuurlijke mineralen vrijwel altijd een enigszins variabele samenstelling hebben. EE
6 Het laatste wil zeggen dat de plaats van bepaalde elementen in de structuur door andere elementen ingenomen kunnen worden. Dit verschijnsel heet atomaire vervanging en zo'n mineraal wordt mengkristal genoemd. Een mengkristal is dus een homogene kristallijne vaste stof met een variabele samenstelling. Omdat deze atomair vervanging onder behoud van de kristallijne structuur plaatsvindt en dus ook onder behoud van de uiterlijke vorm van zo'n mineraal spreekt men ook van isomorfe vervanging (iso = gelijk, mort = vorm). Atomaire vervanging kan onder gunstige omstandigheden plaatsvinden indien de omvang en de lading (= valentie) van de atomen (ionen) dat toelaten. Een voorbeeld van mengkristallen is olivijn of peridot (Fe,MG)2Si04 dat een mengkristal is met forsteriet MG2Si04 en fayaliet Fe2Si04 als zuivere eindleden. De ijzer- en magnesiumionen zijn ongeveer even groot en hebben een zelfde valentie, Fe2+ en Mg2+. NATUURKUNDIGE EIGENSCHAPPEN DER MINERALEN Nu we iets meer over de samenstelling en de inwendige bouw (= kristalstructuur) van mineralen weten gaan we de natuurkundige eigenschappen der mineralen nader bekijken want deze zijn daar direct van afhankelijk. Onze aandacht richten wij eerst op de eigenschappen hardheid, splijtbaarheid en soortelijk gewicht. Daarna volgen de optische eigenschappen van edelstenen en de kleur. Hardheid Zowel hardheid als splijtbaarheid zijn eigenschappen die direct verband houden met de cohesie, de onderlinge aantrekkingskracht van de atomen in een kristallijne structuur. Hardheid kan men definiëren als de weerstand die een vaste stof biedt tegen krassen. Men kan de onderlinge hardheid van vaste stoffen bepalen door de ene stof met de andere te krassen. Het op deze manier toetsen van een eigenschap heeft een aantal nadelen. In de eerste plaats treedt beschadiging op en als we met mineralen te maken hebben is dat heel jammer maar in het geval dat we edelstenen aan een dergelijke toets onderwerpen doen we iets onvergeeflijks. In de tweede plaats verkrijgen we op deze manier misschien wel enige informatie over een te onderzoeken steen maar die waarneming heeft doorgaans geen determinatieve waarde! EE
7 Omdat mineralogen vroeger niet over de instrumenten voor mineraaldeterminatie beschikten welke men tegenwoordig wel heeft, was deze methode veelal onmisbaar. Gebaseerd op de veel voorkomende mineralen stelde de Oostenrijker F. Mohs in de vorige eeuw de volgende relatieve hardheidsschaal samen : 10 Diamant hardst 9 Korund 8 Topaas 7 Kwarts zakmes 6 Veldspaat 5 Apatiet koperen munt 4 Fluoriet 3 Calciet vingernagel 2 Gips 1 Talk zachtst Het bepalen van de hardheid van een mineraal als standaardprocedure gebeurt nog steeds bij de beschrijving en determinatie van ertsmineralen (opake mineralen). De methode wordt op een andere manier uitgevoerd en er worden absolute waarden mee verkregen. In de handel zijn nog steeds z.g. hardheidsstiften verkrijgbaar. Voor verzamelaars van mineralen zijn ze nog wel populair en de edelsteentherapeut zou deze ook kunnen gebruiken om bijvoorbeeld bij beursaankopen een snelle determinatie te kunnen verrichten. De hardheid is een belanqrijke eigenschap voor edelstenen waarmee terdege rekening gehouden moet worden. Slijtage van edelstenen vindt al plaats onder invloed van stofdeeltjes in de lucht (veelal kwarts!). De scheidingslijn tussen hardheid 7 en 8 is in het verleden de reden geweest om de zachtere stenen (met een hardheid kleiner dan 7) niet meer voor vol aan te zien en ze geen edelstenen meer te noemen. EE
8 Hieronder volgt een uitgebreidere lijst van natuurlijke en synthetische edelstenen en hun hardheden:.steen hardheid diamant 10 ~ru~ 9 chrysoberyl 8 % cubic zirconia 8 % YAG 8 spinel 8 topaas 8 beryl 7 % zirkoon (hoog) 7 % granaat 7 % toermalijn 7 jadeïet (jade) 7 spodumeen 7 kwarts 7 berylglas/boro silicaatglas 7 zoïsiet 6 % peridot (olivijn) 6 % zirkoon (laag) 6 % demantoïd (granaat) 6 % nefriet (jade) 6 % chalcedoon (kwarts) 6 veldspaat (maansteen) 6 pyriet 6 rhodoniet 6 hematiet 6 glas (zeer variabel) 6 turkoois 6 lapis lazuli 5 % opaal 5 % moldaviet 5 % obsidiaan 5 fluoriet 4 malachiet 4 rhodochrosiet 4 koraal 3 % parels 3 % plastics (variabel) 2 Sommige mineralen hebben een goede splijting waardoor het mineraal in die richting veel zachter lijkt. Voorbeelden zijn calciet, fluoriet en veldspaat. EE
9 Dit is nog een reden om het toetsen op hardheid zoveel mogelijk achterwege te laten..-.- _. f-- -- j' Vergelijking van de relatieve hardheidsschaal van Mohs met een absolute hardheidsschaal (Knoop). """.3000 I ~., "".-A/ :3 4 ~ v 9 ro Splijting en breuk Van sommige mineralen is bekend dat ze in één of meer richtingen makkelijk splijten terwijl andere mineralen geen voorkeurssplijting hebben en dus op een onregelmatige (onvoorspelbare) manier zullen breken. Splijting of breuk, beide eigenschappen zijn vaak heel karakteristiek voor mineralen. Een goede splijting wil zeggen dat de onderlinge aantrekkingskracht van de atomen in de kristallijne structuur in de richting loodrecht op een splijting beduidend zwakker is dan in andere richtingen. Splijtvlakken zijn doorgaans regelmatig en glad terwijl breukvlakken onregelmatig en schelpvormig zijn of anders splinterig of vezelig. Om de splijtbaarheid van een mineraal correct aan te geven dient men met twee aspecten rekening te houden: - het gemak waarmee een mineraal splijt, en - de perfectie van de splijtvlakken. Perfecte splijtvlakken bezitten mineralen als mica's, calciet, topaas en diamant. Mica's splijten daarbij uiterst gemakkelijk, topaas en diamant (veel) moeilijker. Fluoriet is een mineraal dat heel makkelijk splijt maar minder perfecte splijtvlakken bezit. De splijtingsrichting van een mineraal is altijd evenwijdig aan (mogelijke) kristalvlakken hoewel die kristalvlakken niet altijd aanwezig hoeven te zijn. EE
10 Zo zijn de splijtvlakken van diamant en fluoriet evenwijdig aan de octaëdervlakken, die bij de diamant meestal wel en bij fluoriet slechts zelden ontwikkeld zijn. Bekende mineralen die bij slag of stoot niet splijten maar breken zijn o.a. korund, granaat, toermalijn, kwarts en beryl. De breukvlakken zijn meestal typisch schelpvormig. ook glas heeft een zeer karakteristieke schelpvormige breuk. Soortelijk gewicht of dichtheid Vaste stoffen van gelijk volume (even groot) zijn doorgaans niet even zwaar. Dit verschijnsel kennen we ook heel goed bij geslepen stenen, zo zal een briljant geslepen zirkoon zwaarder zijn dan een briljant geslepen diamant van dezelfde afmetingen. We zeggen dan dat een zirkoon een hoger soortelijk gewicht heeft dan diamant. Soortelijk gewicht is een zuiver getal, niet uitgedrukt in eenheden. Het (s.g.) geeft aan hoeveel keer een lichaam van een bepaald volume zwaarder is dan een even groot volume water (gemeten bij 4 graden Celsius). In de handboeken komen we ook het begrip dichtheid tegen. De dichtheid is de massa per volume eenheid en wordt algemeen uitgedrukt in gram per cm3 en omdat.een gram gelijk is aan het gewicht van 1 cm3 water bij 4 graden Celsius zullen de getalwaarden voor het soortelijk gewicht en de dichtheid van een bepaalde vaste stof gelijk zijn. De verschillen in soortelijk gewicht tussen mineralen heeft twee hoofdoorzaken; - verschillen in de roosterstructuur (= stapeling van de atomen), en - verschillen in de samenstelling (= scheikundige aard van de atomen). Diamant en grafiet hebben eenzelfde samenstelling maar diamant (s.g. 3.52) is door een veel dichtere structuur zwaarder dan grafiet (s.g. 2.2). Olivijn (peridot) is een mengkristal (Fe,Mg)2Si04 met als eind leden Fe2Si04 (fayaliet, s.g. 4.41) en Mg2Si04 (forsteriet, s.g. 3.22); 1",., beide eindleden hebben eenzelfde structuur maar zijn niet even zwaar. Zwaardere atomen hebben een grotere massa en atomen met een grotere massa hebben in het periodiek systeem der elementen een hoger atoomnummer. Tenslotte varieert de exacte waarde van het soortelijk gewicht enigszins met veranderingen in temperatuur en druk omdat deze factoren de structuur kunne beïnvloeden (uitzetten en krimpen). EE
11 Het soortelijk gewicht van natuurlijke edelstenen varieert grofweg tussen de 2.5 en 5.0. De edele metalen zijn veel zwaarder 21.5). (s.g. voor zilver is 10.5, goud 19.3 en platina leder mineraal heeft binnen zekere grenzen een eigen soortelijk gewicht. Naarmate de samenstelling gecompliceerder en de atomaire vervanging belangrijk is zal het soortelijk gewicht van een mineraal sterker variëren. Bepaalde mineralen hebben echter een heel constant soortelijk gewicht (bijvoorbeeld diamant, korund en kwarts). EE
BirGem. Verwerkingseigenschappen & Draageigenschappen van Edelstenen
BirGem Verwerkingseigenschappen & Draageigenschappen van Edelstenen Tel: 0182 387064 Email: Info@birgem.nl Inleiding Hierbij, op veler verzoek, een makkelijk overzicht van alle verwerkings- en draageigenschappen
Nadere informatieTWEELINGKRISTALLEN. Inleiding. Tweelingen van aragoniet. door drs. E.A.J. Burke Instituut voor Aardwetenschappen Vrije Universiteit, Amsterdam
TWEELINGKRISTALLEN door drs. E.A.J. Burke Instituut voor Aardwetenschappen Vrije Universiteit, Amsterdam Inleiding Als mineralen onbelemmerd kunnen groeien vormen zij kristallen met hun eigen karakteristieke
Nadere informatieHoofdstuk 1 Inleiding. 3. Hoofdstuk 2 Wat zijn edelstenen? 4. Hoofdstuk 3 Hoe ontstaan edelstenen? 5. Hoofdstuk 4 Verschillende soorten edelstenen.
Geschreven door Marit Steman / 2009 Inhoudsopgave Pagina Hoofdstuk 1 Inleiding. 3 Hoofdstuk 2 Wat zijn edelstenen? 4 Hoofdstuk 3 Hoe ontstaan edelstenen? 5 Hoofdstuk 4 Verschillende soorten edelstenen.
Nadere informatieKristalvormen en de vorm van kristallen. Het terugvinden van vlakken met bekende Millerindices. Inleiding
Afb. 38. Kristallen van galeniet (A) en pyriet (C) met het kubische assenkruis (B). lend van lengte zijn. Door de gelijke verhoudingen krijgen de twee vlakken wel dezelfde indices. Het terugvinden van
Nadere informatie1. MORFOLOGIE VAN KRISTALLEN, EEN EERSTE KENNISMAKING 1
INHOUD 1. MORFOLOGIE VAN KRISTALLEN, EEN EERSTE KENNISMAKING 1 1.1. een stukje geschiedenis 3 1.2. het uiterlijk van kristallen 5 1.3. de wet van Stensen 7 1.4. zones en zone-assen 10 1.5. clinografische
Nadere informatieDe Miller-indices van kristalvlakken
De Miller-indices van kristalvlakken Drs. E.A.J. Burke Instituut voor Aardwetenschappen Vrije Universiteit, Amsterdam. Inleiding In bijna alle publicaties over mineralen komt men bij de beschrijving van
Nadere informatie6.2. Werkstuk door een scholier 1504 woorden 23 december keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 1504 woorden 23 december 2008 6.2 281 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Edelstenen 1.Wat zijn edelstenen? 2.Hoe ontstaan edelstenen? 3.Waaruit ontstaan edelstenen? 4.De vorm
Nadere informatieMetaalstructuren en toestandsdiagram. Metaalstructuren en toestandsdiagram. Metaalstructuren en toestandsdiagram. Metaalstructuren en toestandsdiagram
en toestandsdiagram en toestandsdiagram De Eiffeltoren (één van de nietklassieke wereldwonderen) is 317 meter hoog tot aan de top van de vlaggenstok, zonder de televisieantennes mee te rekenen. Met televisieantennes
Nadere informatieDe Miller-indices van kristalvlakken
De Miller-indices van kristalvlakken Drs. E.A.J. Burke Instituut voor Aardwetenschappen Vrije Universiteit, Amsterdam [Het nu volgende hoofdstuk is grotendeels reeds gepubliceerd in Gea, vol. 10 (1978),
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo
Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting door een scholier 1193 woorden 30 oktober 2012 5,8 23 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Scheikunde
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info. Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik zelf stenen en mineralen verzamel
Stenen Inhoud Inleiding Inleiding 1. Hoe ontstaan stenen? 2. De binnenkant... en de buitenkant. 3. De struktuur. 4. Edelstenen 5. Andere mooie soorten stenen. 6. Legenden. 7. Geneeskrachtige stenen 8.
Nadere informatieENKELBREKENDEENDUBBELBREKENDEEDELSTENEN
ENKELBREKENDEENDUBBELBREKENDEEDELSTENEN Niet alle doorzichtige en doorschijnende stoffen laten lichtgolven gelijkmatig door. Gassen, vloeistoffen en bepaalde vaste stoffen doen dat echter wel, maar er
Nadere informatieo Het primaire vormingsprincipe,... 22 Vulkanieten,... 23 Plutonieten,... 23 o De secundaire vormingswijze,... 24 Sedimentatie,...
INHOUDSOPGAVE, INHOUDSOPGAVE,... 2 NHOUDSOPGAVE,... 2 VOORWOORD,... 4 Verder hoop ik dat iedereen veel plezier zal hebben tijdens het lezen.inleiding,... 4 INLEIDING,... 5 EEN KRISTAL VAN HEEL DICHTBIJ,...
Nadere informatieConflicten: azuriet. Dood gaan: chiastoliet
A Aardend: aragoniet, carneool, jaspis, onyx, rookkwarts, unakiet, versteend hout Communicatie: C blauwe calsiet, celestine, chrysocolla, dumortiriet, ioliet, saffier Allergie: aquamarijn Angst: apachetraan,
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde H3 Door: Immanuel Bendahan
Samenvatting Scheikunde H3 Door: Immanuel Bendahan Inhoudsopgave 1 Atoommodel... 1 Moleculen... 1 De ontwikkeling van het atoommodel... 1 Atoommodel van Bohr... 2 Indicatoren van atomen... 3 2 Periodiek
Nadere informatieIn dit overzicht vindt u korte informatie over de werking van de verschillende gezondheisstenen.
In dit overzicht vindt u korte informatie over de werking van de verschillende gezondheisstenen. Agaat Agaat komt in veel kleurschakeringen voor. De basiskleuren zijn grijs, beige, wit, zwart en bruin,
Nadere informatieTAlRE EDELSTEENKUNDE
a3 /. -:7 I ; ~1 -~- ~:o;". - al I I,_L_ - 1- -. ELEME TAlRE EDELSTEENKUNDE Door: André Molenaar docent edelsteen therapie Elementaire Edels =- André Mole ELEME EDELSTE DE Deze korte cursus elementaire
Nadere informatieHout. Houteigenschappen 2013/12
2013/12 Hout Houteigenschappen Hout is een natuurproduct. Elke houtsoort heeft zijn eigen unieke eigenschappen. Deze eigenschappen kunnen echter per soort enigszins variëren. Om tot optimaal gebruik en
Nadere informatieAtoommodel van Rutherford
Samenvatting scheikunde havo 4 hoofdstuk 2 bouwstenen van stoffen 2.2 de bouw van een atoom Atoommodel val Een atoom is een massief bolletje. Elk atoomsoort heeft zijn eigen Dalton afmetingen Ook gaf hij
Nadere informatieDefinitie. In deze workshop kijken we naar 3 begrippen. Massa, Volume en Mol. Laten we eerst eens kijken wat deze begrippen nu precies inhouden.
Definitie In deze workshop kijken we naar 3 begrippen. Massa, Volume en Mol. Laten we eerst eens kijken wat deze begrippen nu precies inhouden. Massa In je tabellenboek vindt je dat de SI eenheid van massa
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2 Samenvatting door een scholier 918 woorden 13 januari 2005 6,3 193 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Hoofdstuk 1 1.2: De bouw van een atoom.
Nadere informatieAlles om je heen is opgebouwd uit atomen. En elk atoom is weer bestaat uit protonen, elektronen en neutronen.
2 ELEKTRICITEITSLEER 2.1. Inleiding Je hebt al geleerd dat elektriciteit kan worden opgewekt door allerlei energievormen om te zetten in elektrische energie. Maar hoe kan elektriciteit ontstaan? En waarom
Nadere informatieScheikunde Samenvatting H4+H5
Scheikunde Samenvatting H4+H5 Hoofdstuk 4 4.2 Stoffen worden ingedeeld op grond van hun eigenschappen. Er zijn niet-ontleedbare stoffen en ontleedbare stoffen. De niet-ontleedbare stoffen zijn verdeeld
Nadere informatiemaandblad van d e mineralogische kring antwerpen vzw geonieuws 10 de jaargang nummer 8 oktober 1985 Ti I Tf edelstenen
maandblad van d e mineralogische kring antwerpen vzw geonieuws 10 de jaargang nummer 8 oktober 1985 Ti I Tf edelstenen titka_ mineralogische kring antwerpen vzw De Mineralogische Kring Antwerpen v.z.w.
Nadere informatieInhoud Deel 1 Deel 2
Inhoud Voorwoord 7 Deel 1 9 Inleiding 11 De universele levenskracht 19 Het kiezen van een edelsteen 24 Verzorging van edelstenen 27 Programmeren van edelstenen 33 Edelstenen dragen op je huid 35 Edelstenen
Nadere informatieTWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1. 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur
TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2014 TOETS 1 23 APRIL 2014 10.30 12.30 uur 1 RONDDRAAIENDE MASSA 5pt Een massa zit aan een uiteinde van een touw. De massa ligt op een wrijvingloos oppervlak waar het
Nadere informatie0,8 = m / 350 1 = m / 650
EXTRA De dichtheid van een mengsel 39 a 1L = 1000 ml 1% is dus 10 ml 35% is dan 350 ml Zo kan het ook: (1000 / 100) x 35 = 350 ml alcohol (en dus 1000-350 = 650 ml water) b alcohol water m =? V = 350 cm
Nadere informatieGids van edelen sierstenen
. De internationaal erkende edelsteenexpert professor dr. Walter Schumann geeft in deze gids een volledig overzicht van de Ruim 1900 edelstenen, zowel ruw als geslepen, in kleur afgebeeld. Gedetailleerde
Nadere informatieSamenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Moleculen
Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6: Stoffen en Mol Samenvatting door een scholier 1296 woorden 9 november 2017 7,6 34 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Natuur/scheikunde overal Paragraaf 6.1: stoffen herkennen
Nadere informatieIn houd Inleiding 1. Geschiedenis 2. Eigenschappen van diamant 3. Het ontstaan van diamant 4. Het delven van diamant 5.
Diamant Inhoud Inleiding 3 1. Geschiedenis 4 2. Eigenschappen van diamant 5 3. Het ontstaan van diamant 6 4. Het delven van diamant 8 5. De vindplaatsen 9 6. De bewerking 10 7. De waarde 12 8. De toepassing
Nadere informatieRichtlijnen indienen en acceptatie EDELSTENEN
Richtlijnen indienen en acceptatie EDELSTENEN Premiumsegment Edelstenen Echtheid - Kwaliteit Bij Catawiki veilen we de beste edelstenen van topkwaliteit die moeilijk te vinden zijn en die gepassioneerde
Nadere informatieMystieke Sieraden. Creaties van Anne Claire Venemans. http://mystieke-sieraden.blogspot.com
Mystieke Sieraden Creaties van Anne Claire Venemans Alles heeft energie. Dit geldt ook voor stenen, voor vormen en symbolen, zelfs voor metalen en hout. In de sieraden die ik maak, combineer ik de specifieke
Nadere informatieELEMENTAIRE EDELSTEENKUNDE DEEL m. Eigenschappen van het licht. Historische achtergronden
André Molenaar ELEMENTARE EDELSTEENKUNDE DEEL m Optische eigenschappen van edelstenen Eigenschappen van het licht. Historische achtergronden Licht is een gecompliceerd natuurkundig verschijnsel dat reeds
Nadere informatiewww. Chemie 1997 juli Vraag 1 Bij de zogenaamde thermietreactie wordt vast Fe 2 O 3 via een reactie met aluminium omgezet tot Al 2 O 3 en ijzer. Veronderstel dat je beschikt over 25,0 g aluminium en 85,0
Nadere informatie10 Materie en warmte. Onderwerpen. 3.2 Temperatuur en warmte.
1 Materie en warmte Onderwerpen - Temperatuur en warmte. - Verschillende temperatuurschalen - Berekening hoeveelheid warmte t.o.v. bepaalde temperatuur. - Thermische geleidbaarheid van een stof. - Warmteweerstand
Nadere informatieMet een polarisatiemicroscoop eenvoudig vast te stellen
mfibool of pyroxeen? Met een polarisatiemicroscoop eenvoudig vast te stellen door Jan van den Koppel Inleiding mfibolen en pyroxenen zijn in het veld vaak moeilijk uit elkaar te houden. eide mineraalgroepen
Nadere informatieApofylliet, Cacoxeniet, Chalcedoon, Ioliet, Pietersiet, Rhodochrosiet, Rutielkwarts, Vanadiniet Aders
In het linker kolom staat de klacht waartegen u genezing zoekt, danwel het onderwerp waarbij u ondersteuning zoekt. In het rechter kolom vindt u de steen/stenen die daar bij horen. Klacht / Werking Steensoort
Nadere informatieH7+8 kort les.notebook June 05, 2018
H78 kort les.notebook June 05, 2018 Hoofdstuk 7 en Materie We gaan eens goed naar die stoffen kijken. We gaan steeds een niveau dieper. Stoffen bijv. limonade (mengsel) Hoofdstuk 8 Straling Moleculen water
Nadere informatieKei-cool. De tentoonstelling in het kort
Kei-cool De tentoonstelling in het kort In deze Kei-coole interactieve tentoonstelling treed je in de voetsporen van een echte geoloog. Tijdens je tocht steek je heel wat op over gesteenten en mineralen.
Nadere informatie7.1 Het deeltjesmodel
Samenvatting door Mira 1711 woorden 24 juni 2017 10 3 keer beoordeeld Vak NaSk 7.1 Het deeltjesmodel Een model van een stof Elke stof heeft zijn eigen soort moleculen. Aangezien je niet kunt zien hoe een
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties Samenvatting door F. 1622 woorden 22 mei 2015 6,1 40 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Gloeien, smelten en verdampen Als je
Nadere informatieBrandstof, Remvloeistof, Smeer- en Koelmiddelen (7)
Brandstof, Remvloeistof, Smeer- en Koelmiddelen (7) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-07-9) 1 Vaste smeermiddelen 1.1 Werking Grafiet en molybdeen-disulfide (MoS 2 ) zijn de belangrijkste stoffen die worden
Nadere informatieHardmetaal wordt geproduceerd in diverse kwaliteiten, iedere kwaliteit met eigen specifieke eigenschappen waardoor geschikt voor een grote
Hardmetaal wordt geproduceerd in diverse kwaliteiten, iedere kwaliteit met eigen specifieke eigenschappen waardoor geschikt voor een grote diversiteit aan toepassing. Precisiegereedschap voor bewerken
Nadere informatieMassa Volume en Dichtheid. Over Betuwe College 2011 Pagina 1
Massa Volume en Dichtheid Over Betuwe College 2011 Pagina 1 Inhoudsopgave 1 Het volume... 3 1.1 Het volume berekenen.... 3 1.2 Volume 2... 5 1.3 Symbolen en omrekenen... 5 2 Massa... 6 3 Dichtheid... 7
Nadere informatie1BK2 1BK6 1BK7 1BK9 2BK1
Kern Subkern Leerdoel niveau BK begrippen vmbo waar in bettermarks 1.1.1. Je gebruikt positieve en negatieve getallen, breuken en decimale getallen in hun onderlinge samenhang en je ligt deze toe binnen
Nadere informatieAr(C) = 12,0 u / 1 u = 12,0 Voor berekeningen ronden we de atoommassa s meestal eerst af tot op 1 decimaal. Voorbeelden. H 1,0 u 1,0.
5. Chemisch rekenen 1. Atoommassa De SI-eenheid van massa is het kilogram (kg). De massa-eenheid die we voor atomen gebruiken is u (unit). 1 27 1 u 1,66 10 kg m 6 C-nuclide m(h) = 1,0 u m(o) = 16,0 u m(c)
Nadere informatieASBEST Vragen Wat is asbest? Welke soorten asbest bestaan er? Waar wordt asbest gevonden? Hoe ontstaat asbest? Wat zijn asbestiforme mineralen? Bestaan er ook onschadelijke vormen van asbest? Wat
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1, 2, 3
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1, 2, 3 4 Samenvatting door Syb 1176 woorden 4 keer beoordeeld 4 maart 2018 Vak Scheikunde Methode Chemie overal Scheikunde H1/H2/H3 Samenvatting PARAGRAAF 1.1 Een stof
Nadere informatieNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE. Tweede ronde - theorie toets. 21 juni beschikbare tijd : 2 x 2 uur
NATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE Tweede ronde - theorie toets 21 juni 2000 beschikbare tijd : 2 x 2 uur 52 --- 12 de tweede ronde DEEL I 1. Eugenia. Onlangs is met een telescoop vanaf de Aarde de ongeveer
Nadere informatieWednesday, 28September, :13:59 PM Netherlands Time. Chemie Overal. Sk Havo deel 1
Chemie Overal Sk Havo deel 1 Website van de methode www.h1.chemieoveral.epn.nl Probeer thuis of het werkt. Aanbevolen browser: internet explorer Neem onderstaande tabel over en rond af Atoomsoort Zuurstof
Nadere informatieWerktuigbouwkunde in vogelvlucht. Materialen
Werktuigbouwkunde in vogelvlucht Materialen Werktuigbouwkunde TU/e in vogelvlucht Algemeen Computational and Experimental Mechanics (CEM) Thermo Fluids Engineering (TFE) Dynamic Systems Design (DSD) Werktuigbouwkunde
Nadere informatieLater heeft men ook nog een ongeladen deeltje met praktisch dezelfde massa als een proton ontdekt (1932). Dit deeltje heeft de naam neutron gekregen.
Atoombouw 1.1 onderwerpen: Elektrische structuur van de materie Atoommodel van Rutherford Elementaire deeltjes Massagetal en atoomnummer Ionen Lading Twee (met een metalen laagje bedekte) balletjes,, die
Nadere informatieKernbegrippen Kennisbasis wiskunde Onderdeel meetkunde
Kernbegrippen Kennisbasis wiskunde Onderdeel meetkunde Aanzicht Een ruimtelijk figuur kun je van verschillende kanten bekijken, je noemt dat aanzichten. Er zijn 5 aanzichten: Vooraanzicht (van voren).
Nadere informatieInsluitsels in edelstenen Chris Korf
Insluitsels in edelstenen Chris Korf Vroeger wilde men edelstenen die geheel vrij van insluitsels en andere storende verschijnselen waren. Dat gold voor diamanten en ook voor de kleurstenen. Dat is ook
Nadere informatieUitwerkingen oefeningen hoofdstuk 4
Uitwerkingen oefeningen hoofdstuk 4 4.4.1 Basis Lijnen en hoeken 1 Het assenstelsel met genoemde lijnen ziet er als volgt uit: 4 3 2 1 l k -4-3 -2-1 0 1 2 3 4-1 -2-3 n m -4 - Hieruit volgt: a Lijn k en
Nadere informatieCHEMIELEERKRACHT VAN HET JAAR. Onderwerp: het periodiek systeem. Liesbeth Van Goethem
CHEMIELEERKRACHT VAN HET JAAR Onderwerp: het periodiek systeem Liesbeth Van Goethem liesbeth.vangoethem@gmail.com Inhoud 1. Algemene gegevens... 2 2. Leerplandoelstellingen... 3 3. Beginsituatie... 3 4.
Nadere informatieBereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau bedraagt 1 bar.
7. Gaswetten Opgave 1 Opgave 2 Opgave 3 Opgave 4 Opgave 5 Opgave 6 Opgave 7 Bereken de luchtdruk in bar op 3000 m hoogte in de Franse Alpen. De soortelijke massa van lucht is 1,2 kg/m³. De druk op zeeniveau
Nadere informatieEXAMEN VWO SCHEIKUNDE 1980, TWEEDE TIJDVAK, opgaven
EXAMEN VWO SCHEIKUNDE 1980, TWEEDE TIJDVAK, opgaven Jood en propanon 1980-II(I) Jood lost goed op in een oplossing van kaliumjodide in water. De verkregen oplossing noemt men joodwater. In zuur milieu
Nadere informatieIJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica september 2017: algemene feedback
IJkingstoets wiskunde-informatica-fysica 18 september 017 - reeks 1 - p. 1/14 IJkingstoets Wiskunde-Informatica-Fysica september 017: algemene feedback Positionering ten opzichte van andere deelnemers
Nadere informatieFractale dimensie. Eline Sommereyns 6wwIi nr.9
Fractale dimensie Eline Sommereyns 6wwIi nr.9 Inhoudstabel Inleiding... 3 Gehele dimensie... 4 Begrip dimensie... 4 Lengte, breedte, hoogte... 4 Tijd-ruimte... 4 Fractale dimensie... 5 Fractalen... 5 Wat?...
Nadere informatieHet deeltjesmodel. Deeltjes en hun eigenschappen. Context 3 Zinken zweven drijven. Naam: Klas: Datum:
Naam: Klas: Datum: Het deeltjesmodel Deeltjes en hun eigenschappen Als je een stukje ijzer, goud of eender welk stof tientallen keren kon vergroten, dan zou je ontdekken dat alle stoffen gemaakt zijn van
Nadere informatieEn wat nu als je voorwerpen hebt die niet even groot zijn?
Dichtheid Als je van een stalen tentharing en een aluminium tentharing wilt weten welke de grootte massa heeft heb je een balans nodig. Vaak kun je het antwoord ook te weten komen door te voelen welk voorwerp
Nadere informatieEdelstenen zoeken op werking of klacht
Edelstenen zoeken op werking of klacht A Aambeien: Topaas, Heliodoor, Hematiet Aangezichtspijn: Carneool Aanmaak van witte bloedplaatjes: Galeniet Aanpassingsvermogen: Chrysopraas, Kunziet, Larimar Aarden:
Nadere informatieToets HAVO 4 Chemie Hfdst. 2 Schatkamer aarde
Toets HAVO 4 Chemie Hfdst. 2 Schatkamer aarde Opgave 1 Op het etiket van een pot pindakaas staat als een van de ingrediënten magnesium genoemd. Scheikundig is dit niet juist. Pindakaas bevat geen magnesium
Nadere informatieXXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE LEICESTER, GROOT BRITANNIË PRACTICUM-TOETS
XXX INTERNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE LEICESTER, GROOT BRITANNIË PRACTICUM-TOETS 12 juli 2000 72 --- 13 de internationale olympiade De magnetische schijf 2,5 uur Geef in dit experiment een schatting
Nadere informatieDomein A: Inzicht en handelen
Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Preambule Domein A is een overkoepeld domein dat altijd in combinatie met de andere domeinen wordt toegepast (of getoetst). In domein A wordt benoemd: Vaktaal: het
Nadere informatieMeer weten over ParketGroep Nederland en winkeladressen?
Voor meer informatie over de Nederland Collectie, het onderhouden van (laminaat) vloeren adviseren wij u om altijd langs te gaan bij uw winkel van de Parketgroep Nederland. Zij kunnen dan het juiste advies
Nadere informatieHoofdstuk 4 Kwantitatieve aspecten
Hoofdstuk 4 Kwantitatieve aspecten 4.1 Deeltjesmassa 4.1.1 Atoommassa De SI-eenheid van massa is het kilogram (kg). De massa van een H-atoom is gelijk aan 1,66 10 27 kg. m(h) = 0,000 000 000 000 000 000
Nadere informatieSamenvatting hoofdstuk 2
temperatuur in o Scheikunde hemie op school Samenvatting hoofdstuk 2 De bouw van stoffen Samenvatting hoofdstuk 2 Er zijn verschillende eigenschappen waaraan je een stof kunt herkennen. We noemen deze
Nadere informatieApatiet, de mooie bedrieger
Apatiet, de mooie bedrieger Kleur, vorm en chemie naar aanleiding van vondsten in het Binn-dal, Wallis, Zw. door Paul Mestrom pmestrom@home.nl, http://members.home.nl/pmestrom/ Afgelopen zomer verbleef
Nadere informatieDichtheid. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres P.J. Dreef 01 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/82827 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieWoensdag 30 augustus, uur
EXAMEN VOORBEREIDEND WETENSCHAPPELIJK ONDERWIJS IN 1978 Woensdag 30 augustus, 9.30-12.30 uur NATUURKUNDE Zie ommezijde Deze opgaven zijn vastgesteld door de commissie bedoeld in artikel 24 van het Besluit
Nadere informatie5-1 Moleculen en atomen
5-1 Moleculen en atomen Vraag 1. Uit hoeveel soorten moleculen bestaat een zuivere stof? Vraag 2. Wat is een molecuul? Vraag 3. Wat is een atoom? Vraag 4. Van welke heb je er het meeste: moleculen of atomen?
Nadere informatieContactgegevens. PowerPoint: PDF komt op site Jozua Al dam Tabellen PP: mail E.
Het nieuw Jeruzalem Contactgegevens PowerPoint: PDF komt op site Jozua Al dam Tabellen PP: mail e.noordermeer@hetnet.nl www.enoordermeer.nl E. Noordermeer Nieuw Jeruzalem is:. 1. De stad/wereld waar Gods
Nadere informatieOptische gesteentedeterminatie IV
Optische gesteentedeterminatie IV P. Stemvers Summary: An introduction is given to the study of thin sections. The attention is drawn to use the polarisation-microscope at first without nicols. Treated
Nadere informatieTussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo
Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Domein A: Inzicht en handelen Subdomein A1: Vaktaal wiskunde 1. vmbo passende vaktaal voor wiskunde herkennen en gebruiken voor het ordenen van het eigen denken
Nadere informatieNatuurkunde havo Evenwicht Naam: Maximumscore 47. Inleiding
Natuurkunde havo Evenwicht Naam: Maximumscore 47 Inleiding De toets gaat over evenwichtsleer. Daarbij gebruikt men de momentenwet: ΣM=0. Moment M = ± kracht F arm r met als eenheid Nm. Teken is + bij draaiïng
Nadere informatieResultaten IJkingstoets Bio-ingenieur 1 september Nummer vragenreeks: 1
Resultaten IJkingstoets Bio-ingenieur september 8 Nummer vragenreeks: Resultaten IJkingstoets Bio-ingenieur september 8 - p. / Aan de KU Leuven namen in totaal 8 aspirant-studenten deel aan de ijkingstoets
Nadere informatieSpeciaal Gereedschappen Hardmetaal & PKD.
HARDMETAAL Kenmerkend voor hardmetaal is de enorme hardheid & slijtvastheid. Deze kenmerken geven hardmetaal zeer veel toepassingsmogelijkheden. De homogene en fijne microstructuur maakt het tot een ideaal
Nadere informatie14 DE ATOOMTHEORIE VAN DALTON PROCESTECHNIEK
PROCESTECHNIEK Wat leer je? uitleggen wat een reactieschema is; reactieschema's in woorden en symbolen opstellen; de kenmerken van de atoomtheorie van Dalton noemen; moleculen en atomen tekenen; scheikundige
Nadere informatieHoe kleiner hoe fijner
Hoe kleiner hoe fijner Keuzeopdracht scheikunde 5vwo Verdiepende opdracht over de verdelingsgraad op nanoschaal Voorkennis: Reactiesnelheid en evenwichten Oriëntatie Deze verdiepingsopdracht gaat over
Nadere informatieSamenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2
Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door K. 1077 woorden 22 maart 2016 6,1 9 keer beoordeeld Vak Scheikunde Impact 3 vwo Scheikunde hoofdstuk 1 + 2 Paragraaf 1: Stoffen bijv. Glas en hout,
Nadere informatieEen les scheikunde: de stof water geeft een venster op de hemel (voorbeeldles voortgezet onderwijs)
Een les scheikunde: de stof water geeft een venster op de hemel (voorbeeldles voortgezet onderwijs) Han Vuik Dit materiaal is onderdeel van het compendium christelijk leraarschap dat samengesteld is door
Nadere informatiehttp://www.kidzlab.nl/index2.php?option=com_content&task=vi...
Veelvlakken De perfecte vorm Plato was een grote denker in de tijd van de Oude Grieken. Hij was een van de eerste die de regelmatige veelvlakken heel bijzonder vond. Hij hield ervan omdat ze zulke mooie,
Nadere informatieN A T U U R W E T E N S C H A P P E N V O O R H A N D E L 1 Copyright
N AT U U R W E T E N S C H A P P E N V O O R H A N D E L 1 2 LICHT EN ZIEN 2.1 Donkere lichamen en lichtbronnen 2.1.1 Donkere lichamen Donkere lichamen zijn lichamen die zichtbaar worden als er licht
Nadere informatieOefenvragen Hoofdstuk 3 Bouwstenen van stoffen antwoorden
Vraag 1 Geef het symbool van: Oefenvragen Hoofdstuk 3 Bouwstenen van stoffen antwoorden I. IJzer Fe Aluminium Al Koolstof C IV. Lood Pb V. Chloor Cl VI. Silicium Si Vraag 2 Geef de naam van de atoomsoort.
Nadere informatieEindexamen scheikunde havo 2001-II
Eindexamen scheikunde havo 00-II 4 Antwoordmodel Energievoorziening in de ruimte et (uiteenvallen van de Pu-38 atomen) levert energie dus het is een exotherm proces. er komt energie vrij aantal protonen:
Nadere informatieUitwerkingen VWO deel 1 H2 (t/m par. 2.5)
Uitwerkingen VWO deel 1 H2 (t/m par. 2.5) 2.1 Inleiding 1. a) Warmte b) Magnetische Energie c) Bewegingsenergie en Warmte d) Licht (stralingsenergie) en warmte e) Stralingsenergie 2. a) Spanning (Volt),
Nadere informatieExact periode 2.1. Q-test. Dichtheid vaste stoffen Dichtheid vloeistoffen; interpoleren
Exact periode 2.1 Q-test Dichtheid vaste stoffen Dichtheid vloeistoffen; interpoleren 1 Q-test Eenzelfde bepaling is meerdere malen gedaan. Zit er een uitschieter (ook wel genoemd uitbijter) tussen de
Nadere informatie2 VWO 2 HAVO Oefenstof dichtheid.
(1 liter = 1 dm 3 ) (1 ml = 1 cm 3 ) (1 m 3 = 1000 dm 3 ) (1 dm 3 = 1000 cm 3 ) ( 1 kg = 1000 g) (1 g = 1000 mg) 1. Bepaal de massa van een vurenhouten balk met een volume van 70 dm 3. V = 70 dm 3 ρ =
Nadere informatieH7 werken met stoffen
H7 werken met stoffen Stofeigenschappen Faseovergangen Veilig werken met stoffen Chemische reacties Stoffen Zuivere stoffen mengsels legeringen één soort moleculen opgebouwd uit een aantal verschillende
Nadere informatieElementen; atomen en moleculen
Elementen; atomen en moleculen In de natuur komen veel stoffen voor die we niet meer kunnen splitsen in andere stoffen. Ze zijn dus te beschouwen als de grondstoffen. Deze stoffen worden elementen genoemd.
Nadere informatie5 Formules en reactievergelijkingen
5 Formules en reactievergelijkingen Stoffen bestaan uit moleculen en moleculen uit atomen (5.1) Stoffen bestaan uit moleculen. Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen. Een molecuul is een groepje
Nadere informatieHerkansing Toets T1 en T2 AAC. 08 november 2013
Herkansing Toets T1 en T2 AAC 08 november 2013 Naam: Studentnummer Universiteit Leiden: Dit is de enige originele versie van jouw tentamen. Het bevat dit voorblad, enkele pagina s met informatie en vervolgens
Nadere informatieHoofdstuk 4. Chemische reacties. J.A.W. Faes (2019)
Hoofdstuk 4 Chemische reacties J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 4 Chemische reacties Paragrafen 4.1 Kenmerken van een reactie 4.2 Reactievergelijkingen 4.3 Rekenen aan reacties Practica Exp. 1 Waarnemen Exp.
Nadere informatieNATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE. Eindronde practicumtoets A. 10 juni beschikbare tijd: 2x2 uur
NATIONALE NATUURKUNDE OLYMPIADE Eindronde practicumtoets A 10 juni 2006 beschikbare tijd: 2x2 uur Bepaling van de gemiddelde grootte van poriën in een filter Inleiding Als je een koffiefilter in water
Nadere informatieHARDEN/VEREDELEN CONDITIONING. conditioning. Verhoogde sterke eigenschappen. Goede buigingsweerstand
HARDEN/VEREDELEN Beschermgas, vacuüm, inductief Thermische processen Hoge slijtvastheid Verhoogde sterke eigenschappen Hoge standtijd Hoge vermoeiingssterkte Uitstekende hardheid Verbeterde duktiliteit
Nadere informatieTWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2012 TOETS APRIL uur
TWEEDE RONDE NATUURKUNDE OLYMPIADE 2012 TOETS 1 26 APRIL 2012 10.30 12.30 uur 1. STOK IN WATER Een homogene stok met een dichtheid van 0,60 kg/dm 3 is draaibaar aan een onderwater gelegen steen bevestigd.
Nadere informatieSamenvatting scheikunde hoofdstuk 1 stoffen 1 tm 7 (hele hoofdstuk) + aantekeningen h3a 1.1 zwart goud (herhaling) Fossiele
Samenvatting scheikunde hoofdstuk 1 stoffen 1 tm 7 (hele hoofdstuk) + aantekeningen h3a 1.1 zwart goud (herhaling) Fossiele Aardgas, aardolie en steenkool heten ook wel fossiele brandstoffen brandstoffen
Nadere informatie