CIJFERRAPPORT: 10 JAAR ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

Transcriptie

1 CIJFERRAPPORT: 1 JAAR ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING Procedures, resultaten en energetische karakteristieken van het Vlaamse gebouwenbestand - periode

2 TREFWOORDEN Energieprestatie, energetische kenmerken nieuwe gebouwen, nieuwbouw, resultaten EPB, gemiddeld E-peil, gemiddeld K-peil, aantal EPB-aangiften, oververhitting, netto-energiebehoefte, geometrische kenmerken nieuwe gebouwen. SAMENVATTING In 216 is de EPB-regelgeving in Vlaanderen 1 jaar. Op 1 jaar tijd heeft de bouwsector een grote sprong gemaakt richting meer energiezuinig (ver)bouwen. De EPB-regelgeving is één van de Vlaamse regelgevingen die tot een belangrijke positieve maatschappelijke impact heeft geleid. Wat 1 jaar geleden onmogelijk leek, is toch gerealiseerd: de Vlaming bouwt energiezuinig. Dat toont ook dit cijferrapport met een analyse van de cijfers uit de energieprestatiedatabank. Het cijferrapport toont dat op 1 jaar tijd meer dan 25. startverklaringen zijn ingediend en meer dan 176. energieprestatiecertificaten bouw zijn opgemaakt. Dat betekent dat meer dan 25. bouwheren met de EPB-regelgeving in aanraking kwamen en aan meer dan 176. gebouwen een E-peil vasthangt. Daarnaast deed de EPB-regelgeving een nieuw beroep ontstaan: de verslaggever. Eind 215 waren er 1353 actieve verslaggevers. 85 daarvan zijn zeer actief: ze dienden in 215 elk meer dan 1 EPB-aangiften in en samen 6% van alle EPB-aangiften. Uit de ingediende aangiften blijkt dat sinds 26 het E-peil van eengezinswoningen jaarlijks een sprong naar omlaag heeft gemaakt. Voor woongebouwen neemt het E-peil een duik van gemiddeld E84 voor vergunningsaanvragen in 26 naar gemiddeld E43 voor aanvragen in 214. De Vlaming bouwt op 1 jaar tijd dus dubbel zo energiezuinig als bij de start van de EPB-regelgeving, en doet beter dan de eisen. 1 op 5 van de nieuwe eengezinswoningen haalt nu al het E-peil van BEN dat in 221 verplicht wordt, namelijk E3. Het gemiddelde E-peil voor appartementen daalt ook sinds 26, maar minder spectaculair: van gemiddeld E85 in 26 naar E61 in 214. Ook de trend naar energiezuinige kantoorgebouwen is duidelijk zichtbaar: het gemiddelde E-peil van aanvraagjaar 26 lag met E93 net onder de maximumgrens E1. Voor vergunningsaanvragen van 213 was dat 33 E-peilpunten minder, tot gemiddeld E7. De aandacht voor luchtdichtheidstesten en hernieuwbare energie neemt opvallend toe. Dat vertaalt zich in een lager E-peil. Voor vergunningsaanvragen van 26 werd slechts in 1 op 4 woningen de luchtdichtheid gemeten. Voor aanvragen vanaf 213 al 6 op 1. Hernieuwbare energie zit duidelijk in de lift sinds de invoering van het verplichte minimumaandeel in 214: van de vergunningsaanvragen voor woningen in 213 past 1 op 5 hernieuwbare energie toe en van de vergunningsaanvragen voor woningen in 214 is dat 2 op 3. Vooral het benutten van zonne-energie gaat in stijgende lijn. De cijfers over de handhaving van de EPB-regelgeving tonen dat de energieprestatieregelgeving goed wordt nageleefd. Het aantal overtreders blijft beperkt: 99% van de nieuwbouw voldoet aan het opgelegde E-peil. OPBOUW VAN HET CIJFERRAPPORT Het cijferrapport 1 jaar energieprestatieregelgeving - Procedures en resultaten, geometrische en energetische karakteristieken van het Vlaamse gebouwenbestand - periode bevat drie hoofdstukken. In het eerste hoofdstuk worden de procedures van de energieprestatieregelgeving in cijfers getoond. Het bevat de cijfers van het aantal ingediende startverklaringen, het aantal uitgereikte energieprestatiecertificaten bouw en het aantal verslaggevers. Er wordt in dit hoofdstuk ook dieper ingegaan op het aantal ingediende EPB-aangiften. Ze worden geanalyseerd per aard van de werkzaamheden en per bestemming. Bij de woongebouwen wordt ook de verdeling per bouwvorm getoond. pagina 2 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

3 Het tweede hoofdstuk geeft een analyse van de behaalde E- en K-peilresultaten. Er wordt uitgebreid ingegaan op de resultaten van de eengezinswoningen en van de appartementen. Bij de woongebouwen wordt bekeken wat het risico is dat er oververhitting optreedt en hoe de netto-energiebehoefte voor verwarming evolueert. Iets minder uitgebreid dan bij de woongebouwen, komen de E- en K-peilresultaten van kantoor- en schoolgebouwen aan bod. Tot slot worden de K-peilresultaten van de gebouwen met andere specifieke bestemming (zoals hotels, rusthuizen, winkelruimtes ) en de industriële gebouwen getoond. Het derde hoofdstuk is toegespitst op de geometrische karakteristieken van de woongebouwen en op de maatregelen die zijn toegepast om de resultaten qua E- en K-peil te behalen. Eerst worden het beschermd volume, de warmteverliesoppervlakte, de compactheid en de bruto-vloeroppervlakte bekeken. Daarna worden cijfers getoond van de toegepaste maatregelen om de warmteverliezen te beperken: de isolatiegraad en de luchtdichtheid. Aanvullend wordt nagegaan welke ventilatiesystemen worden toegepast in de nieuwe woongebouwen. Tot slot wordt belicht in welke mate in de nieuwe woongebouwen hernieuwbare energiemaatregelen worden toegepast, namelijk warmtepompen, zonneboiler en fotovoltaïsche panelen. Het laatste hoofdstuk vat samen wat de impact is van de handhaving van de energieprestatieregelgeving op het naleven van de EPB-eisen CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 3 van 68

4 INHOUD INLEIDING 6 1 PROCEDURES IN CIJFERS AANTAL INGEDIENDE STARTVERKLARINGEN AANTAL INGEDIENDE EPB AANGIFTEN EPB-aangiften volgens indienjaar EPB-aangiften volgens aanvraag- & indienjaar EPB-aangiften volgens aanvraagjaar Verdeling ingediende EPB-aangiften volgens aard van de werkzaamheden Verdeling ingediende EPB-aangiften volgens bestemming Verdeling ingediende EPB-aangiften woningen per bouwvorm & per aanvraagjaar AANTAL AFGELEVERDE ENERGIEPRESTATIECERTIFICATEN VERSLAGGEVERS RESULTATEN IN CIJFERS Per aanvraagjaar van de stedenbouwkundige vergunning Evolutie E-peil van eengezinswoningen Evolutie K-peil eengezinswoningen Evolutie E-peil appartementen Evolutie K-peil appartementsgebouwen E- en K-peil van alle woongebouwen per provincie Beperking van het risico op oververhitting van woongebouwen in de zomer Netto-energiebehoefte voor verwarming van woongebouwen E- en K-peil van kantoorgebouwen E- en K-peil van schoolgebouwen K-peil van gebouwen met andere specifieke bestemming (ASB-gebouwen) K-peil van industriële gebouwen Evolutie E-peil uit startverklaringen WOONGEBOUWEN: KARAKTERISTIEKEN IN CIJFERS EVOLUTIES Geometrische karakteristieken Beschermd volume Warmteverliesoppervlakte Compactheid Bruto-vloeroppervlakte Isolatiegraad = U-waarde van de constructiedelen Vloeren op de volle grond Buitenmuren Platte en hellende daken & plafonds naar onverwarmde ruimten Vensters Thermische capaciteit van woongebouwen Verdeling ingediende EPB-aangiften woningen volgens type constructie Luchtdichtheid Evolutie % nieuwe woongebouwen met luchtdichtheidstest % nieuwe woongebouwen met of zonder luchtdichtheidstest i.f.v. het E-peil Ventilatiesysteem Verdeling ingediende EPB-aangiften woningen volgens type ventilatiesysteem % nieuwe woongebouwen volgens type ventilatiesysteem i.f.v. het E-peil Karakteristieken van de ruimteverwarming pagina 4 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

5 3.6.1 Evolutie % nieuwe woongebouwen met warmtepomp % nieuwe woongebouwen met of zonder warmtepomp i.f.v. het E-peil Gebruik van zonne-energie d.m.v. een zonneboiler Evolutie % nieuwe woongebouwen met zonneboiler % nieuwe woongebouwen met of zonder zonneboiler i.f.v. het E-peil Gebruik van zonne-energie d.m.v. PV-panelen Evolutie % nieuwe woongebouwen met PV-panelen % nieuwe woongebouwen met of zonder PV-panelen i.f.v. het E-peil Algemeen: toepassen van hernieuwbare energie HANDHAVING Handhaving tijdig indienen startverklaring en EPB aangifte Overtredingen van de EPB-eisen CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 5 van 68

6 INLEIDING Sinds 1 januari 26 wordt het bouwen en verbouwen in Vlaanderen mee aangestuurd door de energieprestatieregelgeving. Alle gebouwen waarvoor een stedenbouwkundige vergunning wordt aangevraagd, moeten een bepaald niveau van thermische isolatie en energieprestatie (isolatie, verwarmingsinstallatie, ventilatie, zonne-energie ) behalen. Daarnaast is een minimale en gecontroleerde ventilatie verplicht. De globale energiezuinigheid van een nieuw woon-, kantoor- of schoolgebouw wordt uitgedrukt in het E-peil. Hoe lager dit cijfer, hoe zuiniger het gebouw omspringt met de beschikbare energie. In 26 werd de E1-eis ingevoerd, wat inhield dat alle nieuwe woongebouwen, kantoren en scholen een E- peil van maximaal E1 moesten hebben. Begin 21 werd de eis voor woongebouwen aangescherpt naar E8. Voor nieuwe gebouwen met aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning vanaf 1 januari 212, werd het maximale E-peil terug verlaagd naar maximum E7. Dat ging gepaard met een aanscherping van het globale isolatiepeil K, van K45 naar K4. Ook werd een hogere isolatiegraad aan daken, buitenmuren, vloeren, vensters opgelegd, zowel bij nieuwbouw als bij verbouwingen. Vanaf 1 januari 214 werd het maximale E-peil voor nieuwbouw nog lager, namelijk maximum E6. Samen daarmee werd de isolatiegraad voor daken, buitenmuren, vloeren, vensters bij nieuwbouw en verbouwingen verder aangescherpt. Voor vergunningsaanvragen vanaf 214 is het ook verplicht om in alle nieuwe woongebouwen en kantoren en scholen een minimum hoeveelheid hernieuwbare energie te gebruiken. Voor kantoren en scholen van publieke organisaties geldt die eis al vanaf 1 januari 213. Als niet voldaan is aan het verplicht minimumaandeel hernieuwbare energie, geldt de 1% lagere E-peileis E54. U vindt meer informatie over het vereiste minimumaandeel hernieuwbare energie op: Vanaf 1 januari 216 geldt de E-peileis E5 voor nieuwbouwwoningen en is de isolatiegraad van enkele constructiedelen verstrengd. U vindt meer informatie over de eisen op: Deze aanscherpingen kaderen in de Europese verplichting om steeds minder energie te verbruiken en om in 221 bijna-energieneutraal te bouwen. Tussen nu en 221 wordt het verplichte E-peil stapsgewijs aangescherpt. Concreet zal in 218 voor woongebouwen een nieuwe stap gezet worden naar E4, in 22 naar E35 en in 221 naar E3 (= BEN-niveau: Bijna-Energieneutraal). Grafiek 1 - Stappenplan E-peil tot 221 (woongebouwen) pagina 6 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

7 Ook voor kantoren en scholen is het aanscherpingspad al uitgetekend. Vanaf 1 januari 216 geldt voor kantoren en scholen de E-peileis E55. In 218 wordt er een nieuwe stap gezet naar E5, in 22 naar E45 en in 221 naar E4 (= BEN-niveau). Voor nieuw op te richten kantoorgebouwen van publieke organisaties gebeurt de aanscherping wat sneller dan voor de andere kantoren: E5 vanaf 216, E45 vanaf 218 en het BEN-niveau E4 vanaf 219. Na de ingebruikname moet per gebouw (of per deel ervan) een EPB-aangifte worden ingediend. De EPBaangifte wordt elektronisch ingediend op de energieprestatiedatabank. De energieprestatiedatabank is de centrale digitale databank van de Vlaamse overheid waarin per bouwproject de volgende elektronische documenten worden samengebracht tot één EPB-dossier: de gegevens uit de stedenbouwkundige vergunning of het meldingsdossier (via gemeente of Ruimtelijke Ordening Vlaanderen), de startverklaring en de EPB-aangifte (door de verslaggever). De EPB-aangifte is de rapportering van de uitgevoerde werken en de behaalde prestaties op het vlak van de energieprestatie en het binnenklimaat. De EPB-aangifte omvat de voornaamste energetische en geometrische informatie van het bouwproject. De EPB-databank omvat dus niet alle informatie van een bouwproject die werd ingevoerd in de EPB-software, maar enkel de informatie die vermeld staat in de diverse aangifteformulieren. De EPB-aangiften van woongebouwen bevatten meer informatie dan die van kantoor- of schoolgebouwen. Vandaar dat dit cijferrapport uitgebreider ingaat op de woongebouwen. De gegevens in de energieprestatiedatabank zijn niet publiek raadpleegbaar. Het VEA communiceert aan de hand van het onderstaande rapport de meest relevante gegevens, de voornaamste resultaten en evoluties sinds de start van de energieprestatieregelgeving, via tabellen en grafieken met analyse en duiding. Intussen blijkt in de praktijk dat de bouwmarkt zich goed heeft aangepast aan de aangescherpte eisen van de voorbije jaren en zelfs beter doet dan de wettelijke eisen. De vermelde aantallen en resultaten zijn gebaseerd op de gegevens uit de EPB-aangiften die tot en met 31 december 215 ingediend zijn op de energieprestatiedatabank, tenzij anders vermeld CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 7 van 68

8 1 PROCEDURES IN CIJFERS In dit hoofdstuk worden de procedures van de energieprestatieregelgeving in cijfers getoond: cijfers van het aantal ingediende startverklaringen, het aantal uitgereikte energieprestatiecertificaten bouw en het aantal verslaggevers. Er wordt ook dieper ingegaan op het aantal ingediende EPB-aangiften. Ze worden geanalyseerd per aard van de werkzaamheden en per bestemming. 1.1 AANTAL INGEDIENDE STARTVERKLARINGEN Tabel 1 toont het totale aantal ingediende startverklaringen vanaf 26 tot en met 215, uitgesplitst per provincie. Het aantal ingediende startverklaringen stabiliseerde in de periode Tussen 212 en 214 steeg het aantal startverklaringen licht om terug te stabiliseren op een hoger niveau. In 215 is er een lichte daling in het aantal ingediende startverklaringen. Indienjaar Antwerpen Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen Totaal per jaar Totaal per provincie Tabel 1 aantal ingediende startverklaringen 1.2 AANTAL INGEDIENDE EPB AANGIFTEN EPB-aangiften volgens indienjaar Voor een appartementsgebouw, dus voor alle appartementen samen, wordt één startverklaring ingediend. Een EPB-aangifte wordt per appartement ingediend. Het aantal in te dienen EPB-aangiften ligt daarom hoger dan het aantal in te dienen startverklaringen. Tabel 2 toont het aantal ingediende EPB-aangiften van 27 tot en met 215, geteld volgens het jaar waarin ze werden ingediend. Het valt op dat het aantal ingediende EPB-aangiften voor het eerst sinds 27 daalt. In alle provincies stabiliseert of daalt het aantal aangiften licht. Indienjaar Antwerpen Limburg Oost- Vlaams- West- Totaal per jaar Vlaanderen Brabant Vlaanderen pagina 8 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

9 Totaal per provincie Tabel 2 aantal ingediende EPB-aangiften volgens indienjaar EPB-aangiften volgens aanvraag- & indienjaar Grafiek 2 toont de doorlooptijd van projecten tussen het moment van de vergunningsaanvraag en het moment van het indienen van de EPB-aangifte. Die doorlooptijd omvat de termijn van de vergunningsaanvraag naar de eigenlijke vergunning, de termijn naar de start van de werkzaamheden en het ganse bouwproces tot ingebruikname. Na de ingebruikname is er nog zes maand de tijd om de EPB-aangifte in te dienen aantal ingediende AG indienjaar Grafiek 2 - aantal ingediende EPB-aangiften volgens aanvraag- en indienjaar De grafiek toont dat de doorlooptijd vlot twee, drie of meer jaar bedraagt. Bijvoorbeeld: van aanvraagjaar 27 zijn er ongeveer 9. ingediende EPB-aangiften ingediend in 29, bijna 9.8 in 21, ongeveer 7.3 in 211, maar ook nog ruim 4.5 in 212 en zelfs nog 3.2 in 213. De curve van 27 vertoont haar piek op indienjaar 21. Ook de curve van 28 piekt in 21. Voor vergunningsaanvragen van 29 zijn in 211 en 212 ongeveer evenveel EPB-aangiften ingediend, namelijk ongeveer 9.4 en 9.6 EPB-aangiften. Voor vergunningsaanvragen van 21 ligt de piek in 213, met bijna 9.7 EPB-aangiften. De doorlooptijd zorgt ervoor dat het aantal ingediende EPB-aangiften lager is dan het aantal ingediende startverklaringen. Heel wat projecten die gestart zijn in 212 en 213, zijn nog in uitvoering. Ook voor de oudere projecten, die opgestart zijn in of vóór 211, moeten nog EPB-aangiften worden ingediend. Het VEA verstuurde in 215 meer dan 59 aanmaningen naar aangifteplichtigen waarvan het VEA bij een controle vaststelde dat de indientermijn van de EPB-aangifte voor het project werd overschreden CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 9 van 68

10 1.2.3 EPB-aangiften volgens aanvraagjaar Tabel 3 geeft hetzelfde aantal ingediende EPB-aangiften, maar geteld volgens het jaar waarin de stedenbouwkundige vergunning voor die projecten werd aangevraagd. Doordat de doorlooptijd van een project vlot twee à drie jaar bedraagt, is het aantal EPB-aangiften van projecten die in 213 werden aangevraagd, nog vrij beperkt. Er werden in startverklaringen ingediend (zie Tabel 1), maar er zijn nog maar EPB-aangiften ingediend van projecten aangevraagd in 213. Aangezien er vaak meerdere EPB-aangiften per project en per startverklaring zijn, wil dat zeggen dat momenteel minder dan de helft van de nodige EPB-aangiften is ingediend. Voor 214 ligt dat aantal nog veel lager (1.957). Antwerpen Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen Totaal per aanvraagjaar Totaal per provincie Tabel 3 - aantal ingediende EPB-aangiften volgens aanvraagjaar Verdeling ingediende EPB-aangiften volgens aard van de werkzaamheden Grafiek 3 toont de verhouding van alle ingediende EPB-aangiften voor nieuwbouw- & herbouwprojecten, ten opzichte van het aantal EPB-aangiften van projecten met andere werkzaamheden. In bijna ¾ van alle ingediende EPB-aangiften gaat het om nieuwbouw of herbouw. 28,39% nieuwbouw en herbouw andere werkzaamheden 71,61% Grafiek 3 - verdeling EPB-aangiften volgens aard van werkzaamheden pagina 1 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

11 Grafiek 4 geeft een meer gedetailleerde verdeling van de ingediende EPB-aangiften volgens de aard van werkzaamheden. In die grafiek is te zien dat het aantal EPB-aangiften voor nieuwbouw bijna 75% inneemt, gevolgd door renovatie (24,68%). Het aandeel van de functiewijzigingen is zeer beperkt (,36%). Sinds 1 januari 215 is er een nieuw type aard van de werken : de ingrijpende energetische renovatie. Tot eind 215 werden nog maar 4 aangiften ingediend voor een ingrijpende energetische renovatie, vandaar het zeer lage aandeel van deze aard van de werken. 24,68%,36%,% A. Nieuwbouw (of hiermee gelijkgesteld) B. Renovase C. Funcsewijziging 74,95% D. Ingrijpende energessche renovase Grafiek 4 - verdeling EPB-aangiften volgens aard van werkzaamheden - in detail Verdeling ingediende EPB-aangiften volgens bestemming De EPB-aangiften voor nieuwbouw & herbouw (71,61% - zie Grafiek 3) kunnen verder worden opgedeeld volgens de bestemming van het project: wonen (woningen of appartementen), kantoor, school, andere specifieke bestemming (ASB) en industrie. Het grootste aandeel van de ingediende EPB-aangiften voor nieuwbouw & herbouw, namelijk 95,31%, zijn EPB-aangiften voor woongebouwen. Het aantal EPB-aangiften voor nieuwe of herbouwde kantoren of scholen, gebouwen met een andere specifieke bestemming of industriegebouwen, is beperkt in verhouding tot het aantal van de woongebouwen. 95,31%,3% 1,16%,89% 2,33% wonen school kantoor industrie ASB Grafiek 5 - verdeling EPB-aangiften volgens bestemming CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 11 van 68

12 Het aandeel EPB-aangiften voor nieuwe of herbouwde woongebouwen (95,31% uit Grafiek 5) wordt verder uitgesplitst in Grafiek 6 naar het woningtype. Het overgrote deel zijn de EPB-aangiften voor eengezinswoningen (52,42%) en appartementen (45,25%). Het aantal studio s, collectieve woongebouwen (studentenkamers, internaten ), lofts is zeer beperkt. 1,%,56%,77% 52,42% 45,25% 1. eengezinswoning 2. studio 3. collecseve woongebouwen 4. andere (lot, vakansehuizen,...) 5. appartement Grafiek 6 - verdeling EPB-aangiften met bestemming wonen in detail Verdeling ingediende EPB-aangiften woningen per bouwvorm & per aanvraagjaar Grafiek 7 toont welk aandeel elke bouwvorm vertegenwoordigt op het totale aantal EPB-aangiften voor eengezinswoningen. De grafiek toont ook of die aandelen evolueren in de tijd (op basis van het jaar waarin de vergunning is aangevraagd). Van aanvraagjaar 26 tot en met 214 blijft het aandeel rijwoningen ongeveer stabiel. Er is een daling te zien bij vrijstaande woningen (51,8% in 26 naar 33,49% in 214). Daar tegenover staat een toename van de halfopen woningen (van 34,51% naar 53,89%). 1% % van ingediende AG's voor woningen 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Gesloten bebouwing Halfopen bebouwing Vrijstaand % aanvraagjaar Grafiek 7 - verdeling EPB-aangiften eengezinswoningen per bouwvorm, per aanvraagjaar pagina 12 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

13 1.3 AANTAL AFGELEVERDE ENERGIEPRESTATIECERTIFICATEN Een energieprestatiecertificaat bouw wordt afgeleverd bij de EPB-aangifte van projecten die voldoen aan de volgende voorwaarden: de aard van de werkzaamheden is nieuwbouw of daarmee gelijkgesteld (nieuwbouw, volledige herbouw, ontmanteling, grote uitbreidingen of grote herbouw); de bestemming van het gebouw is wonen, kantoor of school (= waarvoor de E-peileis geldt). Tot eind 215 zijn EPC s bouw afgeleverd. 1.4 VERSLAGGEVERS Aantal EPC-bouw Totaal Tabel 4 aantal EPC s bouw per aanvraagjaar van de vergunning Er waren in verslaggevers actief. Actief betekent dat hij/zij in het voorbije jaar één of meerdere startverklaringen of EPB-aangiften heeft ingediend. Een kleine groep van 85 verslaggevers (klasse A + B + C uit Tabel 5) is zeer actief en diende in 215 meer dan 1 EPB-aangiften in. Die verslaggevers vertegenwoordigen 6,3% van alle actieve verslaggevers in 215. Zij dienden samen EPB-aangiften in, wat gelijk staat aan 57,6% van alle ingediende EPB-aangiften. Het aandeel van zeer actieve verslaggevers stijgt jaar na jaar: voor indienjaar 211 was 4,4% van de verslaggevers zeer actief, voor indienjaar 213 was dit aandeel 5,5%. Ook het aandeel van de aangiften dat door deze groep zeer actieve verslaggevers wordt ingediend neemt toe: voor indienjaar 211 werd 48% van de aangiften ingediend door de groep zeer actieve verslaggevers en voor indienjaar 213 was dit aandeel 52 % van de aangiften. Klasses (aantal ingediende AG) Aantal VG % totaal aantal VG's Aantal ingediende AG % t.o.v. totaal aantal AG's A. aantal AG > ,28% ,62% B. aantal AG > 5 en < ,47% ,35% C. aantal AG > 5 en < ,36% ,78% D. aantal AG <= ,88% ,24% Totaal Tabel 5 classificatie verslaggevers volgens aantal EPB-aangiften ingediend in 215 Op Grafiek 8 is te zien dat het aandeel verslaggevers die minder dan 5 aangiften per jaar indient procentueel gezien daalt in CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 13 van 68

14 % van de acseve verslaggevers 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % indienjaar A. aantal AG > 1 B. aantal AG > 5 en < 11 C. aantal AG > 5 en < 51 D. aantal AG <= 5 Grafiek 8 evolutie aantal aangiften per actieve verslaggever volgens indienjaar Op Grafiek 9 is een blijvende daling waarneembaar van het totaal aantal actieve verslaggevers in 214 en 215. In 215 daalde het aantal verslaggevers met 158, dit is merkelijk meer dan de daling van 84 verslaggevers in 214. Een mogelijke verklaring hiervoor is de invoering van de erkenningsregeling voor verslaggevers in 215, waardoor minder actieve verslaggevers hun activiteiten stopzetten. Aantal acseve verslaggevers RESULTATEN IN CIJFERS Grafiek 9 evolutie aantal actieve verslaggevers volgens indienjaar De onderstaande cijfers zijn resultaten van alle EPB-aangiften, ingediend vanaf 27 tot en met 31 december 215. De resultaten werden geanalyseerd per aanvraagjaar van de EPB-aangifte en volgens indienjaar van de startverklaring. In 2.1 worden de cijfers per aanvraagjaar weergegeven en in 2.2 worden de resultaten uit de startverklaringen weergegeven. 2.1 PER AANVRAAGJAAR VAN DE STEDENBOUWKUNDIGE VERGUNNING Om de resultaten te evalueren zijn de cijfers telkens vermeld bij het jaar waarin de stedenbouwkundige vergunning voor het project werd aangevraagd. Op die manier is het mogelijk om de behaalde resultaten te bekijken in relatie tot de eisen die op dat moment van toepassing waren Indienjaar pagina 14 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

15 Het aantal ingediende EPB-aangiften van projecten met een vergunningsaanvraag in 214 en in 215 is nog zeer laag, respectievelijk 1957 en 87. De resultaten van 214 zijn voorzichtig te interpreteren. De resultaten van aanvraagjaar 215 werden verder niet opgenomen Evolutie E-peil van eengezinswoningen Evolutie gemiddeld E-peil van eengezinswoningen per aanvraagjaar Nieuwe eengezinswoningen worden jaar na jaar energiezuiniger. In Tabel 6 is te zien dat het gemiddelde E-peil van de nieuwe eengezinswoningen gestaag daalt. De totale daling van aanvraagjaar 26 naar 214 bedraagt 41 E-punten, een daling van 49%. Dit cijfer is een eerste indicatie op basis van een beperkt aantal ingediende EPB-aangiften en is dus nog voorzichtig te interpreteren. De ingediende EPB-aangiften in de eerste maanden van 216, voor aanvragen van 214, bevestigen alvast die trend. Voor het aanvraagjaar 26 was het gemiddelde E-peil E84. Woningen waarvan de vergunning werd aangevraagd in 29 scoren al veel beter, met een gemiddelde van E72. Voor woningen met een vergunning aangevraagd in 21 ligt het gemiddelde E-peil op E65. Het gemiddelde E-peil voor woningen met een vergunning aangevraagd in 211 benadert de resultaten van 21. In aanvraagjaar 212 krijgen we terug een daling naar een gemiddelde van E56. Het gemiddelde E-peil voor woningen aangevraagd in 213 benadert de resultaten van 212. De sterke daling voor dossiers vanaf aanvraagjaar 21, 212 en 214 is ongetwijfeld gelinkt met de aanscherping van de maximale E-peileis van E1 naar achtereenvolgens E8, E7 en E6 voor nieuwe woongebouwen. E gemiddeld Daling gemiddeld E-peil t.o.v. 26 Aantal EPBaangiften Wettelijke eis % E % E % E % E % E % E % E % E % 641 E6 Tabel 6 gemiddeld E-peil voor eengezinswoningen per aanvraagjaar Sinds de beginjaren scoren de eengezinswoningen merkelijk beter dan de opgelegde eisen. Ze doen het jaarlijks gemiddeld 15 E-peilpunten beter. Grafiek 1 toont de evolutie van het gemiddelde E-peil en de wettelijke E-peileis in functie van het aanvraagjaar CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 15 van 68

16 1 9 8 E-peil 7 6 We{elijke eis Gemiddeld E-peil Grafiek 1 evolutie gemiddeld E-peil en de wettelijke E-peileis voor eengezinswoningen per aanvraagjaar Evolutie E-peil eengezinswoningen per E-peilcategorie In Grafiek 11 is te zien dat de nieuwe eengezinswoningen jaar na jaar energiezuiniger worden. De grafiek toont hoeveel procent van alle EPB-aangiften van eengezinswoningen het aangegeven E-peil halen, ingedeeld in categorieën van 1 E-peilpunten. De groep E61-E8 -bouwers (categorie D & E) namen sterk toe tot 21. Die groep steeg geleidelijk van 26% voor vergunningsaanvragen in 26 naar 67% voor vergunningsaanvragen in 211. Overeenstemmend daarmee verminderde de groep E81-E1 -bouwers van 65% in 26 tot 33% in 29. Die groep is zeer klein, lager dan 1%, voor projecten met vergunningsaanvraag vanaf 21. Dat is uiteraard het gevolg van de eerste verstrenging van de E-peileis (maximum E1 naar E8) voor woongebouwen vanaf 21. Terwijl in 26 nog een substantieel percentage (bijna 4%) de E-peileis (E1) overtrad, was dat quasi nihil vanaf aanvraagjaar 27. De verstrenging vanaf 21 van E1 naar E8 leidde niet tot een toename van het aantal dossiers dat niet voldeed aan de nieuwe E8-eis. Slechts,87% van de aanvragen in 21 voldeed niet aan het geldende maximum E8. Ook de verstrenging vanaf 212 naar E7 wordt goed nageleefd. Slechts,71% van de aanvragen in 212 voldeed niet aan het geldende maximum E7. De groep van lage-energiewoningen ( E6) neemt fors toe. De groep stijgt van bijna 5% voor aanvraagjaar 26 naar 34% voor vergunningsaanvragen van 21. In 211 stagneert dit aantal. Voor aanvraagjaren 212 en 213 voldoen meer dan 5% van de aangiften aan de eis die van toepassing werd op 1 januari 214. Hieruit blijkt dat de bouwsector al goed was voorbereid op de E6-eis voor stedenbouwkundige vergunningsaanvragen vanaf 214. Bijna 58% van de aanvragen van 214 heeft een E-peil kleiner dan of gelijk aan E5, wat overeenkomt met het eisenniveau vanaf 216. In 213 was het aandeel van de aanvragen met een E-peil kleiner dan of gelijk aan E5 nog beperkt tot 28%. Grafiek 11 en toont duidelijk het effect van het aanscherpen van de E-peileis in 21, 212 en 214: vanaf 21 vertoont de grafiek om de twee jaar een sprong in het E-peil. In de jaren waarin de eis wordt aangescherpt, is er een duidelijke verschuiving naar een lager E-peil. Een groot aandeel van de woningen ligt immers in de categorie die nét aan de E-peileis voldoet. In de jaren waarin de E-peileis niet wordt aangescherpt, blijft het aandeel van de verschillende E-peilcategorieën stabiel. pagina 16 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

17 1% 9% % van ingediende AG's 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % aanvraagjaar J.<=2 I.21-3 H.31-4 G.41-5 F.51-6 E.61-7 D.71-8 C.81-9 B.91-1 A.>1 Grafiek 11 evolutie E-peil eengezinswoningen volgens aanvraagjaar Spreiding van EPB-aangiften van eengezinswoningen volgens E-peil Grafiek 12 toont de verdeling van de behaalde E-peilen van alle sinds 26 ingediende EPB-aangiften van eengezinswoningen. Er zijn één grote piek en 3 kleinere pieken waar te nemen. De grote piek ligt net vóór E8. De kleinere pieken bevinden zich net vóór E 7, net vóór E6, net vóór E4 en tussen de E8 & E1. De pieken rond E8, E7 en E6 zijn enerzijds het gevolg van de E-peileisen in 21, 212 en 214. Anderzijds dragen de financiële voordelen die gekoppeld zijn aan het uitvoeren van energiebesparende maatregelen en het behalen van een lager E-peil ook toe tot de grote pieken en kunnen ze de kleinere pieken verklaren. aantal ingediende AG E-peil Grafiek 12 - spreiding van EPB-aangiften van eengezinswoningen volgens E-peil % van ingediende AG In Grafiek 13 is die curve verder uitgesplitst naar een curve per aanvraagjaar. Heel wat eengezinswoningen met vergunningsaanvraag van 26 tot en met 29 doen het net iets beter dan het geldende maximum voor die periode, namelijk E1. Die grote groep woningen verklaart de grote piek in de globale curve tussen E8 en de maximale E1-eis. De grote piek in Grafiek 12 net vóór E8, is het resultaat van de uitschietende piek in de curves van het aanvraagjaar 21 en 211 in Grafiek 13. Dat heeft alles te maken met de aangescherpte E-peileis E8 die geldt voor vergunningsaanvragen vanaf 21 en met de aanvullende premies die de netbeheerders toekennen aan nieuwbouwwoningen met een verlaagd E-peil CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 17 van 68

18 In Grafiek 13 is voor aanvraagjaar 212 ook duidelijk de aangescherpte maximumeis zichtbaar, namelijk met een piek net voor E7. Hetzelfde geldt voor aanvraagjaar 214, waarin de maximumeis werd aangescherpt tot E6. E6 en E4 zijn tot en met aanvraagjaar 212 de drempelwaarden voor het verkrijgen van een verlaging van de onroerende voorheffing. Dat financiële voordeel is ingevoerd vanaf 28. De curves van de aanvraagjaren 28, 29, 21 en 211 vertonen op E4 en E6 telkens een kleine piek. Dus vanaf 28 heeft een grotere groep bouwers een extra inspanning gedaan om nét te voldoen aan die gestelde voorwaarden en te genieten van een verlaging van hun onroerende voorheffing. Vanaf aanvraagjaar 213 wordt er een extra verlaging van de onroerende voorheffing voorzien voor een E-peil van E3, dit verklaart de extra piek bij E3 voor aanvraagjaar 214. % aantal ingediende AG E-peil Grafiek 13 - spreiding van EPB-aangiften van eengezinswoningen volgens E-peil, per aanvraagjaar Evolutie aandeel eengezinswoningen dat het E-peil van BEN haalt per aanvraagjaar Het aantal eengezinswoningen dat het E-peil van het BEN-niveau ( E3) haalt, gaat in stijgende lijn. Voor de aanvraagjaren 21 en 211 bedraagt het aandeel BEN-woningen ongeveer 4%. Voor aanvraagjaren 212 en 213 stijgt dit tot respectievelijk 6% en 11%. Voor aanvraagjaar 214 neemt het aandeel BEN-woningen sterk toe, tot iets meer dan 22%. 25 % van de ingediende AG's Grafiek 14 - % van ingediende AG s die het E-peil van BEN halen pagina 18 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

19 2.1.2 Evolutie K-peil eengezinswoningen Evolutie gemiddeld K-peil van eengezinswoningen per aanvraagjaar Grafiek 15 toont hoe het gemiddelde K-peil van de nieuwe eengezinswoningen evolueert per aanvraagjaar. Het gemiddelde K-peil daalt met 8 K-punten van K41 (aanvraagjaar 26) naar K33 (aanvraagjaar 21). Na 21 lijkt het K-peil weer te stijgen. Ook hier ligt de verklaring bij de verplichte inrekening van de bouwknopen vanaf aanvraagjaar 211. De maximumeis is voor aanvraagjaren K45. Die eis werd aangescherpt naar K4 voor aanvragen vanaf 1 januari 212. Globaal zien we een daling van het gemiddelde K-peil van 1 K-punten tussen aanvraagjaar 26 en 215. K-peil Grafiek 15 - evolutie gemiddeld K- peil, per aanvraagjaar Evolutie K-peil eengezinswoningen per K-peilcategorie Grafiek 16 geeft de percentages van EPB-aangiften van eengezinswoningen per K-peilcategorie van 5 K- peilpunten. We bekijken het percentage EPB-aangiften met een K-peil K K3. Van aanvraagjaar 26 scoort slechts 2% K3 of lager. Voor 29 was dat percentage ruim 16%. Het percentage met K K3 vertoont een sterke toename voor aanvraagjaar 21 tot meer dan 28%. Het lijkt alsof het aantal projecten met K K3 weer afneemt na 21. Dat wil echter niet zeggen dat er minder woningen zijn die heel goed geïsoleerd zijn vanaf aanvraagjaar 211. Die stijging van het K-peil is te wijten aan het verplicht inrekenen van de bouwknopen voor bouwaanvragen vanaf 1 januari 211. Het K-peil werd pas in 212 expliciet strenger van K45 naar K4, maar impliciet zorgde de verplichte inrekening van bouwknopen vanaf 211 voor een verstrenging van het K-peil vanaf 211. De verplichte inrekening van bouwknopen en het daarmee gepaarde warmteverlies, moet immers worden gecompenseerd met een betere isolatie van de schildelen, om hetzelfde K-peil te behalen. Na aanvraagjaar 211 stijgt het aandeel projecten met K K3 terug en in 214 bedraagt dit aandeel 44%. Voor aanvraagjaar 21 haalt 2/3 van de woningen een K-peil K31 tot en met K4, in 212 stijgt dit aandeel tot bijna 4/5 van de woningen. Voor aanvraagjaar 214 daalt dit aandeel naar ongeveer ½ woningen, voornamelijk door de stijging van het aandeel woningen met K K3. Het aantal EPB-aangiften met een K-peil hoger dan de maximale K45-eis was in de overgangsperiode van 26 nog ruim 8%. Dat aantal daalde sterk vanaf 27 en is voor de ingediende EPB-aangiften van aanvraagjaar 211 quasi nihil. Het aantal overtreders op de K4-eis vanaf 212 is ook zeer beperkt, minder dan,5% CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 19 van 68

20 % van ingediende AG's voor woningen 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% H.<=15 G.16-2 F E.26-3 D C.36-4 B A.>45 % aanvraagjaar Evolutie E-peil appartementen Grafiek 16 - evolutie K-peil eengezinswoningen volgens aanvraagjaar Hieronder worden de resultaten van de appartementen bekeken. Onder de noemer van appartementen zijn ook de resultaten van de studio s en de lofts beschouwd. Uit Grafiek 6 is duidelijk dat het aandeel appartementen veel groter is dan het aandeel studio s en lofts. De vermelde resultaten zijn dus vooral te linken aan de appartementen. In de verdere toelichting wordt voor de eenvoud over appartementen gesproken Evolutie gemiddeld E-peil van appartementen per aanvraagjaar Ook in de appartementsbouw is er een duidelijke evolutie naar lagere E-peilen. Het gemiddelde E-peil blijft hoger dan bij de eengezinswoningen, maar daalt ook met bijna 3 E-peilpunten van E85 (van aanvraagjaar 26) naar E61 (van aanvraagjaar 213). De cijfers voor 214 zijn niet opgenomen: het aantal aangiften voor dit jaar is nog te laag om conclusies te kunnen trekken. E gemiddeld Daling gemiddeld Aantal EPBaangiften Wettelijke eis E-peil t.o.v % E % E % E % E % 1.38 E % E % E % E7 Tabel 7 - gemiddeld E-peil voor appartementen per aanvraagjaar pagina 2 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

21 Grafiek 17 toont de evolutie van het gemiddelde E-peil en de wettelijke eis in functie van het aanvraagjaar. Ook voor appartementen is het gemiddelde E-peil steeds een stuk lager dan de eis E-peil We{elijke eis Gemiddeld E-peil Grafiek 17 - gemiddeld E-peil en de wettelijke E-peileis voor appartementen per aanvraagjaar Evolutie E-peil appartementen per E-peilcategorie We bekijken de EPB-aangiften met een E-peil E6 of beter. Vanaf 21 is er een sterke toename van dossiers die E6 of beter scoren. Terwijl het aantal dossiers met E6 of beter, voor aanvraagjaar 26 quasi nihil was (iets meer dan 1%), behaalt bijna 2% van de appartementen met aanvraag in 21 een E-peil van E6 of lager. Dat aantal stagneert in 211 als gevolg van de verplichte inrekening van de bouwknopen. Voor aanvraagjaar 213 behaalt bijna 38% van de aangiften een E-peil van 6 of later, en behalen alle EPB-aangiften een E-peil van 7 of lager. Dat heeft te maken met een aanscherping van de E-peileis in 212 naar maximaal E7. De conclusie is dat er in de appartementsbouw vaak wordt gemikt op het nét behalen van de eis. Sinds de aanscherping van de E-peileis in 21 is ook bij de appartementen een trend merkbaar naar energiezuiniger bouwen. Het is opvallend dat het aantal aangiften met E < E5 sterk toeneemt sinds 21. Vanaf dan doen ook de appartementen het merkelijk beter dan de gestelde eis. In tegenstelling tot de eengezinswoningen waar bijna 4% van de projecten van 26 een E-peil groter dan E1 had, haalde een grotere groep van de appartementen (bijna 1%) van 26 dat niveau niet. In het overgangsjaar 26 was dat toegelaten, op voorwaarde dat het K-peil werd gerespecteerd. Vanaf aanvraagjaar 27 is het aantal overtreders echter quasi nihil. Bij de invoering van de verstrengde eis in 21, overtreden ongeveer 1,5% van de aangiften bij appartementen de gestelde E-peileis. In de volgende jaren is er geen daling merkbaar, zoals bij de eengezinswoningen wel het geval is CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 21 van 68

22 % van ingediende AG's 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% J.<=2 I.21-3 H.31-4 G.41-5 F.51-6 E.61-7 D.71-8 C.81-9 B.91-1 A.>1 % aanvraagjaar Grafiek 18 evolutie E-peil appartementen volgens aanvraagjaar Spreiding van EPB-aangiften van appartementen volgens E-peil Grafiek 19 toont de verdeling van het behaalde E-peil van alle EPB-aangiften van appartementen, ingediend sinds 26. In tegenstelling tot de curve van alle eengezinswoningen in Grafiek 12 vertoont de curve minder uitgesproken pieken. De curve van de appartementen is vloeiender. Het merendeel van de appartementen bevindt zich in de groep E6-E8. Er is een relatief kleine piek waar te nemen net vóór E7. aantal ingediende AG E-peil % van ingediende AG Grafiek 19 - spreiding van EPB-aangiften van appartementen volgens E-peil In Grafiek 2 is de curve van behaalde E-peilen van appartementen per aanvraagjaar weergegeven. Terwijl van de aanvraagjaren 26 tot en met 29 het grootste deel van de E-peilen zich in de zone E65-E1 bevinden, bevinden E-peilen van appartementen van aanvraagjaren 21 en 211 zich in een veel beperktere pagina 22 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

23 zone, namelijk E55-E7. Wat opvalt is dat er vanaf aanvraagjaar 21 een toename is van appartementen die een lager E-peil behalen dan vereist. In een aantal appartementsgebouwen wordt dus al bewust lagere E- peilen gebouwd. De curves voor aanvraagjaren 212 en 213 vertonen een piek rond E65. De maximumeis vanaf 212 is nochtans E7, dus veel appartementen doen beter dan de gestelde eis. We kunnen dus ook bij de appartementen stellen dat het E-peil zich in een dalende lijn bevindt. % aantal ingediende AG E-peil Grafiek 2 - spreiding van EPB-aangiften van appartementen volgens E-peil, per aanvraagjaar Evolutie aandeel appartementen dat het E-peil van BEN haalt per aanvraagjaar Grafiek 22 toont de evolutie van het aandeel appartementen dat het E-peil van het BEN-niveau (<E3) haalt. In tegenstelling tot de eengezinswoningen, stijgt het aandeel appartementen dat het E-peil van BEN haalt niet stelselmatig. In 211 kent het aantal appartementen met een E-peil lager dan E3 een lichte stijging naar 6%. In 212 en 213 daalt het aandeel appartementen met een E-peil van BEN opnieuw, richting 3% van de ingediende EPB-aangiften. 7 6 % van de ingediende AG's Grafiek 21 - % van ingediende AG s die het E-peil van BEN halen CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 23 van 68

24 2.1.4 Evolutie K-peil appartementsgebouwen Bij de eengezinswoningen geldt de K-peileis per woning. Bij appartementsgebouwen wordt het K-peil voor het totale woongebouw berekend en niet per wooneenheid, zoals het E-peil Evolutie K-peil appartementsgebouwen per K-peilcategorie Grafiek 22 geeft de percentages van EPB-aangiften van appartementsgebouwen per K-peilcategorie van 5 K- punten. We bekijken het aantal EPB-aangiften met een doorgedreven isolatiegraad, namelijk met K K3. In de beginjaren was dit aandeel nog beperkt. Dat percentage verhoogt geleidelijk. Voor aanvraagjaar 21 is een sterke verhoging te merken: ongeveer 1/3 van de appartementsgebouwen heeft een K-peil K3. In aanvraagjaar 211 daalt dat aantal sterk. Oorzaak daarvoor is de verplichte inrekening van de bouwknopen voor bouwaanvragen vanaf 1 januari 211. Dat wil dus niet zeggen dat er vanaf aanvraagjaar 211 slechter wordt geïsoleerd, want voor aanvraagjaar 212 stijgt dat het aantal met K K3 terug. Een grote groep appartementsgebouwen behaalt een K-peil tussen K31 en K4. Voor aanvraagjaar 212 vertoont dit aandeel een piek op ongeveer 81%. Hierna neemt dit aandeel terug af, tot bijna 65% voor aanvraagjaar 214. Deze daling is het gevolg van een stijging in het aandeel appartementsgebouwen met K K3. Het aantal gebouwen met een K-peil hoger dan K45 was in de overgangsperiode van 26 nog 2,8%. Dat aantal daalde sterk vanaf 27 en is voor de ingediende EPB-aangiften vanaf aanvraagjaar 21 nihil. Vanaf aanvraagjaar 212 is die eis aangescherpt naar maximaal K4. Voor aanvraagjaar 212 en 213 voldeden minder dan 1% van de projecten niet aan deze eis. Voor aanvraagjaar 214 zijn er voorlopig nog geen EPB-aangiften ingediend waarbij er een overtreding op die eis is vastgesteld. 1% 9% % van ingediende AG's voor woningen 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% H.<=15 G.16-2 F E.26-3 D C.36-4 B A>45 % aanvraagjaar Grafiek 22 - evolutie K-peil appartementsgebouwen volgens aanvraagjaar pagina 24 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

25 Evolutie gemiddeld K-peil van appartementsgebouwen per aanvraagjaar Grafiek 23 toont hoe het gemiddelde K-peil van de nieuwe appartementsgebouwen evolueert per aanvraagjaar. Globaal daalt het gemiddelde K-peil met 8 K-punten tussen 26 en 214: van K39 naar K31 Tussen 26 en 21 zakt het gemiddelde K-peil met 6 K-punten: van K39 naar K33). Na 21 vertoont de curve een knik naar boven. Voor aanvraagjaar 211 stijgt het gemiddelde K-peil met 4 punten (van K33 voor 21 naar K37 voor 211). Dat is te verklaren door de verplichte inrekening van de bouwknopen voor bouwaanvragen vanaf 1 januari 211, waardoor het K-peil per project gemakkelijk tussen 3 en 1 K-punten stijgt. In de grafiek is te zien dat het gemiddelde K-peil vanaf aanvraagjaar 212 weer daalt tot K31 voor aanvraagjaar K-peil Grafiek 23 - evolutie gemiddeld K- peil van appartementsgebouwen, per aanvraagjaar E- en K-peil van alle woongebouwen per provincie Gemiddeld E-peil Voor alle woongebouwen, dus woningen en appartementen samen, is in Tabel 8 en op Grafiek 24 de evolutie van het gemiddelde E-peil per aanvraagjaar en per provincie te zien. In alle provincies samen daalt het gemiddeld E-peil met 44 E-punten. Het gemiddelde E-peil in 214 bedraagt dus maar de helft meer van het gemiddelde E-peil in 26. Er wordt gemiddeld in Limburg het meest energiezuinig gebouwd. Voor bijna alle aanvraagjaren behalen de Limburgse projecten het laagste gemiddelde E-peil. In de provincie West-Vlaanderen wordt over het algemeen het minst energiezuinig gebouwd. In Limburg is de daling van het gemiddeld E-peil het kleinst met 42 E-punten. Dit ligt voornamelijk aan het feit dat in de provincie Limburg het gemiddelde voor 26 het laagst is voor alle provincies. In de provincies Oost Vlaanderen en Limburg daalt het gemiddelde E-peil met 44 E-punten, in de provincies West-Vlaanderen en Vlaams Brabant is de daling het grootst met 45 E-peil punten. Hier moet weliswaar opgemerkt worden dat het gemiddeld E-peil in 26 het hoogst was in deze provincies. Het hoge startgemiddelde voor 26 voor West-Vlaanderen (E93) vindt wellicht oorsprong in het feit dat daar meer appartementsgebouwen zijn opgetrokken die van de keuze tussen E-peileis en de K-peileis in de overgangsperiode gebruik maakten en een hoger E-peil dan E1 behaalden. Ook in Grafiek 24 is de verplichte inrekening van de bouwknopen vanaf aanvraagjaar 211 duidelijk zichtbaar CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 25 van 68

26 Antwerpen Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen Alle provincies Tabel 8 evolutie gemiddeld E-peil woongebouwen per aanvraagjaar, per provincie 1 9 Gemiddeld E-peil Antwerpen Oost-Vlaanderen Vlaams - Brabant Limburg West-Vlaanderen Grafiek 24 - evolutie gemiddeld E-peil woongebouwen per aanvraagjaar, per provincie Gemiddeld K-peil Voor alle woongebouwen (eengezinswoningen en appartementen samen) is in Tabel 9 en op Grafiek 25 de evolutie van het gemiddelde K-peil per aanvraagjaar en per provincie te zien. Antwerpen Limburg Oost- Vlaanderen Vlaams- Brabant West- Vlaanderen Alle provincies Tabel 9 - evolutie gemiddeld K-peil woongebouwen per aanvraagjaar, per provincie pagina 26 van 68 CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING

27 De resultaten liggen veel dichter bij elkaar dan bij de gemiddelde E-peilen per aanvraagjaar, per provincie. Door de verplichte inrekening van de bouwknopen is voor aanvraagjaar 211 opnieuw een stijging van het gemiddelde K-peil merkbaar. Vanaf aanvraagjaar 212 daalt dat terug naar de niveaus van 21. Tussen aanvraagjaar 212 en aanvraagjaar 214 zien we een verdere daling van het gemiddelde K-peil Gemiddeld E-peil Antwerpen Oost-Vlaanderen Vlaams - Brabant Limburg West-Vlaanderen Grafiek 25 - evolutie gemiddeld K-peil woongebouwen per aanvraagjaar, per provincie Beperking van het risico op oververhitting van woongebouwen in de zomer Gebouwen met een grote beglazingsoppervlakte in verhouding tot het beschermde volume kunnen in de zomer oververhit raken. Een doordachte oriëntatie van het gebouw, afdoende zonwering, het gebruik van beglazing met een hoge zonnetoetredingsfactor (g-waarde) beperken dat risico aanzienlijk. Na herhaalde oververhitting in de zomer wordt soms een energieverslindende koelinstallatie geplaatst. Dat is in tegenspraak met de doelstelling van de energieprestatieregelgeving: het energieverbruik in gebouwen verlagen. Daarom geldt voor woongebouwen de verplichting tot beperking van het risico op oververhitting in de zomer. Voor elke afzonderlijke wooneenheid in een woongebouw wordt de oververhittingsindicator berekend aan de hand van de overtollige warmtewinsten. De oververhittingsindicator is het aantal uur per jaar dat de binnentemperatuur hoger wordt dan 23 C. Voor projecten met aanvraagjaar voor 214 mag deze indicator het maximum van 17.5 Kh niet overschrijden, ongeacht of een koelinstallatie aanwezig is of niet. Vanaf de drempelwaarde van 8. Kh wordt bij de bepaling van de energieprestatie rekening gehouden met een risico op plaatsing van actieve koeling achteraf. Voor stedenbouwkundige aanvragen vanaf 1 januari 214 werden die drempelwaarden aangepast naar respectievelijk 1. en 6.5 kh (in plaats van 8. en 17.5). Dat gebeurt naar aanleiding van enkele wijzigingen aan de berekeningsmethode die voortkomen uit de studie van Epicool. Die aanpassing van de drempelwaarden betekent geen aanscherping van de eis op het risico op oververhitting en geen versoepeling van de eis. Afhankelijk van het project, kan voor het ene geval de aanpassing positief uitdraaien en voor het andere geval negatief. Grafiek 26 toont de percentages van de ingediende EPB-aangiften in functie van de oververhittingsindicator voor de aanvraagjaren 26 tot en met 214. Op de grafiek worden de maximale drempels weergegeven die geldig waren voor die aanvraagjaren, namelijk 6.5 en 17.5 Kh. De grafiek toont enerzijds dat er minder risico op oververhitting optreedt, niettegenstaande de eisen (E, K en U/R-waarden) aangescherpt worden. Anderzijds is te zien dat het aantal gebouwen dat de maximumeisen van 6.5 Kh (vanaf 214) en 17.5 Kh CIJFERRAPPORT ENERGIEPRESTATIEREGELGEVING pagina 27 van 68