W elkom in een nieuwe editie van het Huygensbulletin, nummer

Transcriptie

1 W lkom i iuw diti v ht Huygsbullti, ummr tw lwr. W zij imiddls bld i 1672 hbb hl wt orustig bwog jr chtr d rug. Er is d ook vl om op trug t blikk i dit bullti. Vl lsplzir! Crtoo Christi Huygs, Bob Albrts Frdrik Hdrik og stds gmist Alwr 25 jr gld, mr voor vl og vrs i ht ghug: ht ovrlijd v stdhoudr Frdrik Hdrik i mrt Tr mot strom bwd mot d dg dt mij oovrtroff pris uitidlijk toch uit ht lv wrd grukt, schrf Costtij ovr dis strv. Ht ws it ll vrlis voor ht vdrld, mr ook voor Costtij zlf: hij vrloor zij twd vdr. Glukkig ws hij it ook zij b kwijt. Hij blf wrk odr Willm II Amli v Solms, d wduw v Frdrik Hdrik. Bilds iuws I dit ummr o..: Exclusif itrviw Christi Huygs Kom lls t wt ovr grs i schildrij Tips voor ht bouw v modr huis Wi wit r pod? Prijsvrg schpsklok 1 Tolichtig I ht vorig Huygsbullti hb j v lls ku lz ovr vdr zoo Huygs, hu wrld hu tijd, tot ht jr Dz twd diti gt vrdr wr d vorig stopt mt j m trug r ht jr Christi is imiddls volwss, vdr Costtij hft zij wrkgvr vrlor d Rpublik hft tijd zódr stdhoudr glfd, mr mét vl ozkrhid drigig ll kt. Tuss ll rtikl door vid j stds tovogig uit oz tijd, t hrk ls gklurd mmobldjs. Achtri vid j do-ht-zlfktr, mt xtr ifo do-opdrcht. Corlis v Dl, Dodlyck Uytgg v Sy Hooghyt Frd. Hdrik Pric v Orj, 1647, Rijksmusum Amstrdm Costtij Huygs ook op dz prt t zi is? Hij is d m i ht zwrt, ht votid v ht bd.

2 Bilds iuws Drm: kli Willm zodr vdr, Rpublik zodr stdhoudr Priss Mry Sturt, d vrouw v Pris Willm II, is hoogzwgr ls hr m op 24-jrig lftijd op 6 ovmbr 1650 d pokk strft. Z trouwd l ls tirs. E wk zij ovrlijd, wordt op 14 ovmbr Pris Willm III gbor. Ht prisj zit zodr vdr, zij modr zodr m, d Rpublik zodr stdhoudr. Zij modr trdt op ls rgts, zols dt htt, tot hij 18 jr is zlf k g rgr. Vdr Willm II is tot zij dood 3 jr stdhoudr gwst. Zij droom is om koig t word v strk clviistisch Rpublik mt ctrl gzg. Hij mot its hbb v d tolrt houdig tgovr d ktholik, di d ltst jr zo is ggroid. Hij probrt d vrdsodrhdlig mt Spj tg t houd. Willm II wil strk lgr, mr dit stuit stds mr op vrzt: vl ms will juist klir lgr blstigvrlgig. Wr Willm II ml ovrlijdt, vid d Stt v Holld*, di d rijk kooplid vrtgwoordig, dit hlml it zo rg. D Orjs zij volgs h vl t mchtig iggrid. Zij will g stdhoudr mr, di is vk vl t vl bzig mt lgrz- k t wiig mt d hdl. I bijzodr vrgdrig v d Stt-Grl*, d Grot Vrgdrig i 1651, wordt bslot dt Holld vir dr gwst voort g stdhoudr mr zull hbb; ht bgi v ht rst stdhoudrloz tijdprk. D mchtigst m is vf dt momt d rdspsioris* v Holld. I 1653 wordt dt Joh d Witt. Dit jr (1672) hft Joh d mcht d toch mot ovrgv Willm III. Sommig om ht u l rmpjr, mt d drigig v vll door d Frs oorlog mt Egld, moglijk crisis Mr drovr i ht volgd bullti mr.? Woord? Stt v Holld: ht bstuur v ht gwst Holld. Er wr to 7 gwst of provicië os ld htt d Rpublik dr Zv Vrigd Ndrld. Drom om vl buitldrs os ld ook og stds d Ndrld (Th Nthrlds, Ls Pys-Bs, Di Nidrläd) Stt-Grl: ht hoogst bstuur wr fgvrdigd v ll gwst i zitt Rdspsioris: d blgrijkst mbtr rchtskudig dvisur v d stt d fmili Huygs voorl d kt v d prisgzid, d hgrs v d Orjs, stod? r i Amstrdm pig wrd gslg wrop Willm II wrd fgbld ls d Griks God Phëto, di door zij hoogmod zlfovrschttig v glori tot rmpspod vrvil? 2 d Stt v Holld iuw vrgdrzl lit bouw op ht Bihof om zo hu iuw grotr mcht t bdrukk? Op ht plfod v d vrgdrzl wrd grot schildrij gbrcht v vrtgwoordigrs v llrli volkr. Zo lk ht t of d hl wrld vol bwodrig r d Holldrs kk. I dz zl vrgdrt u d Erst Kmr.

3 Buitlds iuws 3 pril 1673 Nog mr oorlog I 1648 is d idlijk d Opstd fglop, d oorlog mt Spj di d Rpublik tchtig jr lg i zij grp hild. Mr hls stt i 1652 lwr iuw oorlog voor d dur, dit kr mt Egld ( d twd ). Wi wt komt r ook og drd, ht zou os its vrbz. Nit ll Egld d Ndrld vor oorlog i Europ. I hl Europ wordt rglmtig gvocht. Wt dcht u bijvoorbld v Frkrijk tg Duitsld, Portugl tg Spj, of Rusld tg Zwd? Ht zij hrd ozkr tijd Tijds d Tchtigjrig Oorlog zij Egld d Ndrld bodgot i d strijd tg Spj, mr d Vrd v Müstr i 1648 vrlist Spj zij mcht st idr op d Sps bzittig. Hirdoor kom d Ndrldrs d Britt tg ovr lkr t st. Zowl d Rpublik dr Ndrld ls Groot Brittië zij i oz uw blgrijk zvrtld. Vf 1652 zij z rglmtig i oorlog mt lkr vcht om z- hdlsrouts. D oorlog di i 1652 bgit, idigt i 1654 ( d rst Egls Oorlog ), mr krijgt vrvolg tuss 1664 Ptr v d Vld, Ht vrbrd v d Egls vloot voor Chthm, 20 jui 1667, Rijksmusum Amstrdm d Egls dz oorlog juist th Dutch Wrs om? d Rpublik ht id v d twd oorlog Niuw Amstrdm d dr kt v d Atltisch Oc kwijtrkt Egld? Dz std k w u wl ls Nw York. Stl j s voor dt th big ppl Ndrlds ws gblv d bkd zdmirls Mrt Tromp, Michil d Ruytr Witt d With blgrijk rol spld bij d zslg mt Egld?... i htzlfd vrdrg wri Nw Amstrdm wrd fgst, opgom wrd dt d Ndrld Surim wl mocht houd? 3

4 Wrk & studi Ht studtlv: g luizlvtj Wllicht gt uw kid bikort studr mkt u zich wt zorg ovr ho ht hm d zl vrg. Et hij wl god, studrt hij wl? Wr Costtij Christi r Lid g om t studr, kmpt vdr Costtij mt prcis dzlfd zorg, hij wil dt zij zoos hu tijd god bstd. Zij krijg v hm d volgd dgidlig m: 05:00 opst, kld, hoofdstuk uit ht Griks Niuw Tstmt lz sm bidd i ht Hollds 06:00-08:30 rchtstudi 08:30-09:00 Studt i zij kmr, 17 uw otbijt otspig 09:00-10:00 rchtcollg bij profssor Viius 10:00-11:00 mthmtic bij V Schoot 11:00 -tot luch: tk, schildr muzik mk tijd ovr luch bstd d lttr, bijv. Ltijs gdicht schrijv tot 14:00/14:30 vodt tot 15:00 licht otspig: s zomrs wdlig, s witrs gzlschpssplltjs of muzik mk vrij tijd voorbrid collg 15:00-16:00 collg Viius 16:00-18:00 spl of wdl dr 22:00 bdtijd, voor ht slp g wr hoofdstuk uit ht Griks Niuw Tstmt bidd 4 Of Christi Costtij zich prcis dit schm ghoud hbb, wt w it. Costtij Christi zitt i idr gvl it ll mt hu uz i d bok; zg, ds ht spl v istrumt zij ook blgrijk i d opvodig v jogs v std. Schts schrm zij blgrijk sport. Wllicht hft u og its dz dgidlig voor uw ig kidr.

5 Eig huis tui Ht ktr ovr lls i om ht huis. Lst u m? Wg v ht hof! Nr Hofwijck I 1639, pr jr dt hij wduwr is gword, koopt Costtij stuk grod i Voorburg lgs d Vlit. Hij wil dr buitplts bouw, twd huis om ht drukk stdslv t otvlucht. Huygs hft i di tijd hl druk lv ls d scrtris v stdhoudr Frdrik Hdrik, woot ht Pli zlfs st zij wrk is drom op zok r plk i d vrij tuur wr hij huis zou ku bouw voor rust, otspig bziig. Huygs is it d rst mt ig buitplts. Vl 17duws rgt, hog mbtr rijk kooplid gbruik grot mooi vormggv buitplts om t lt zi ho rijk z zij. Lgs d Vcht bij Utrcht bijvoorbld sprig dit soort buitvrblijv ls pddstol uit d grod. Mr bij Huygs is ht drs. Ht huis dt hij lgt is it rg groot. Ht is t groot gog voor hm wt prsol. Dit hft t mk mt d spcil opzt v ht otwrp v ht huis d tui: d vorm v ms. D idë voor dit otwrp hlt Huygs uit d wrk v d Romis rchitct Vitruvius. Volgs Vitruvius is hrmoi t vid i d vrhoudig v ht lichm v d ms. I ht Bijbls schppigsvrhl stt immrs dt d ms r Gods bld glijkis is gschp. Als j r d plttgrod v Hofwijck kijkt, d hrk j l sl d vorm v mslijk lichm: l mt lg rij bom vorm d b, rm, schoudrs. D boomgrd mkt d borstprtij. Ht huis wordt ht hoofd, mt vstrs ls or, usgt og. E wg di r l lg is i dit otwrp d schidig tuss odr- bovlichm: soort rim. D vorm vrhoudig v d ms zorg dus voor hrmoi d omliggd tuur voor d rust: Hofwijck is soort prdijsj op rd. Fmili vrid zij r wlkom. Z ku r boogschit, fruit plukk i d boomgrd kgl lgs d Vlit. Ook wordt r vk gzog muzik gmkt. Er is iglijk mr éé rgl op Hofwijck: r mg it ovr politik of godsdist word gprt. Ht mslijk lichm ls bsis voor ht hrmoisch otwrp v Hofwijck. Tkig v R.J. v Plt, collcti Musum Huygs Hofwijck] Tip! vl v d bom i d tui d lg l Hofwijck bstt og stds is tgwoordig Huygs Musum. Howl d tui it mr hlml itct is, is r og vl t hrk v ht oorsproklijk otwrp. sl dood gig? Huygs dd to sl pssig ht otwrp v d tui, zodt ht it mr zo prfct ws. Hij dcht mlijk dt ht om strf v God gig, omdt hij mt ht otwrp God probrd t spl: ms schpp. Olgs wrd d tui wr moglijk wr hlml i ht oorsproklijk 17 -uws otwrp truggbrcht. Mr wt ovr Hofwijck? Kijk d r: 5 tgwoordig d tui stuk klir is doordt r spoorwg is glgd?

6 Eig huis tui Trds i bouw: klssik mt igtijds titj V oz rchitctuurvrslggvr Huld mij Uit lifd voor vrouw wrd ik i 1645 gbouwd I ht bos st s-grvhg Sm mt Jcob v Cmp Pitr Post, mkt Costtij Huygs mij Trots strl ik uit voor ht hof v Orj Elk muur gvuld mt d mooist schildrij Nu b ik ht thuis voor julli koigi Bgi j l t vrmod wi ik b? p, mistr- Hollds Clssicism ku w wl zgg. Zi hm sm mt Costtij Huygs ls d grodlggr v dz stijl. Hij is, vrgzld door Pitr Post, ook vrtwoordlijk voor d bouw v bijvoorbld ht Plis op d Dm i Amstrdm. Nt ht Muritshuis, mr d its grotr Of wt dcht u v Plis Noordid, ook Oh, rm Frdrik Hdrik, wis hlddd ik bzig Sids zij strv bwoot Amli mij ll, otroostbr Citr ik d grootst schildrs i d zl v Orj Ho dk j dt ik ht? Atwoord: ls v bov r bd d rst lttr v lk zi: HUIS TEN BOSCH Stds mr lt rchitct zich ispirr door vrvlog tijd, i dit gvl d Klssik Oudhid. Rgls vorm v d oud Griks Romis rchitctuur vor d bovtoo. Howl d bkst og stds v d prtij is, hft d modr rchitctuur voorkur voor tuurst. Mt dit witt mtril mk d bouwrs pilstrs, kpitl, kroolijst, frotos*. Sommig gbouw lijk t oud tmpls. Nm u ht prchtig Hgs Muritshuis. Prfct virkt v vorm is dit gbouw v ll kt voorzi v tmplchtig dcorti. Als j it zou wt dt dit wooplis is, d zou j zo bistpp voor momt v cotmplti, bziig. Ht Muritshuis is gmkt door d bromd rchitct Jcob v Cm- Mt d klok m: Muritshuis, Plis op d Dm, Plis Hoslrsdijk, Huis t Bosch Voor wi grg op d hoogt blijft v d mst rct otwikklig bi d rchitctuur, houdt uw vrslggvr ll bouwkustig hyps uwlttd i d gt. 6 i D Hg? Of Plis Hoslrsdijk, oorsproklijk ook v Frdrik Hdrik Amli v Solms? E tuurlijk it t vrgt Huis t Bosch, ht zomrplis v dit stdhoudrlijk pr. Ovrl zuil frotos wt d klok slt. Kortom, u kut r it om h: wilt u mt uw tijd mg, d zorgt u voor tuurst, pilstrs kroolijst uw gvl. Vl bouwplzir dz zomr.?woord? Pilstrs, kpitl, kroolijst, frotos: bouwlmt di vl i d klssik rchitctuur wrd togpst (rsp. zuil, bkroig v d zuil, bovkt v gvl, drihokvormig lmt tr dcorti bov d gvl)

7 Eig huis tui Clos up: kijkj bi i d Orjzl v Huis t Bosch Dl Orjzl, Koiklijk Huisrchif D Hg - Fotogrf: Mrgrt Svsso I 1647 is oz grot Frdrik Hdrik gstorv. Zols u wllicht wt is Huis t Bosch d og it f. Amli bsluit d zl i dit huis, dt hr m spcil voor hr lit bouw, hlml hm t wijd. Zij wil it ll hr vrdrit to hm r bwijz, mr voorl ook idr lt zi dt hij hld ws di vocht voor d vrd. Zij gft Costtij Huygs Jcob v Cmp opdrcht om d zl t vrsir mt schildrig di d dd v hr m vrhrlijk. Sm bdk zij wlk vrhl z will vrtll. Zij kiz voorl voor symbol uit d Griks Romis mythologi. Sm mk z lijst v schildrs di gschikt zij om d kustwrk t mk. Costtij odrhoudt ht cotct, vrstuurt d dok wrop gschildrd k word zorgt voor d btlig. Di schildrs kom uit zowl d Noordlijk ls Zuidlijk Ndrld, mr wrk llml i d stijl v Rubs: groots mslpd. Costtij wil voorl dt d zl r vorstlijk uit zl zi. V Cmp mkt d Noot v d rdcti: Hls is d zl it zomr voor publik togklijk. Wllicht kut u vi vi uitodigig v Priss Amli krijg om s bi t kijk. schts hir mot d ighuurd schildrs zich houd. I 1652 is ht grfmoumt v Frdrik Hdrik klr. D zl wordt Orjzl gdoopt. Alwr tijdj gld fgrod, mr og stds hl bijzodr. i 2013 op d ttoostllig ovr Costtij Christi Huygs i d Grot Krk i D Hg rplic op schl v d Orjzl t zi is? Norml mg j dz zl i ht huis v koigi Btrix it zomr bzok, mr zij hft voor éé kr tostmmig ggv kopi t mk. 7

8 Kust & cultuur Costtij Huygs wt wt i is Als kid lrt Costtij wt voor kust bij ht hof i d smk vlt; zij vdr wil dt hij ovrl ovr k mprt. Ook krijgt hij tkls. Als Costtij volwss is scrtris wordt v pris Frdrik Hdrik, mg hij door zij kustkis kiz wlk schildrij i d pliz pss. D pris vrtrouwt hm hiri hlml. Ht uitzok v schildrij is bst moilijk tk, wt Costtij mot stds i d g- t houd wt i is dr vorsthov i Europ. Hij rist drom vl. Zo blijft hij god op d hoogt v d kustsmk v ht momt. Ptr Pul Rubs Atoi v Dyck zij bijvoorbld tw schildrs uit d Zuidlijk Ndrld di rg glifd zij d buitlds hov. Ook Costtij is dol op hu kust, voorl op di v Rubs. Hij vidt Rubs v d zv wrldwodr di lls k mk. Voor d stdhoudrscollcti v Frdrik Hdrik kist hij drom wrk v hm v kustrs di i zij stijl wrk. Zowl obkd ls bkd schildrs i d Ndrld will grg hofschildr* word, wt d krijg j vl zi. Drom schrijv zij briv Costtij of stur hm schildrij. Zo probr zij zij dcht t trkk, wt Costtij hft im- mrs vl mcht ht hof. Kustrs hbb hulp odig v mchtig ms om crrièr ls schildr op t ku bouw. A sommig kustrs schrijft Costtij briv trug, dr zokt hij op i hu tlir. Zo lrt hij vl ovr d otwikklig i d kust k hij itrsst iuw schildrs ht hof voorstll. Zo is ook Rmbrdt door hm bzocht hft dr opdrcht gkrg. All it voor d Orjzl. Rmbrdt hild zich mlijk ooit d fsprk ovr wr ht wrk klr most zij. Drovr vrdrop mr.?woord? Hofschildr: schildr i dist v vorst dis hof. Ptr Pul Rubs, Modllo voor d Hmlvrt v Mri, c , iv 926, Koiklijk Kbit v Schildrij Muritshuis, D Hg Stdhoudr Pris Frdrik Hdrik is ltijd dol op kust gwst. Tijds zij lv bouw hij zij vrouw vl pliz, di z lt dcorr mt schildrij. Sommig hft hij gërfd of gkrg, dr koopt hij zlf of lt hij i opdrcht mk. Nou j, hlml zlf dot hij dt it, dr hft hij zij scrtris voor: Costtij Huygs. 8 stcol Costtij ook ig ku biogrlcti hd? Hij schrf i zij uto wil Ik st: fi gdicht vk ovr ku bij d [ ] grg wt uitvorigr stilst is br dir schildrkust, di mij ltijd zo ovr d gwst. Hij hft ht it ll r ook m t, schildrij di hij mooi vid gmkt ovr ho vrfklur (pigmt). word. Ook tkt hij hl vl Costti j st ku st- poë gtl zilifhbb trd kust r ook r is? H ld istru ij sp lt v mt zol rschils d viool, lu comport it, gitr, m ook vl mu r zikstukk com zij mu. O p w w w.youtub. zikstukk v hm t s op d hor, zok trfwoord mr : - Lttus S um by Huyg s - T voil do c, bl oil - Ors bll crudl (tlks d bovst v d zokr sultt)

9 Kust & cultuur Brvo, Rmbrdt! : otdkt Huygs iuw tlt? Brif v Rmbrdt Costtij Huygs, Koiklijk Huisrchif Izt: Rmbrdt, Zlfportrt, 1669, iv 840, Koiklijk Kbit v Schildrij Muritshuis, D Hg Rmbrdt hl igwijz m ws? Hij wil lls op zij ig mir do. Zlfs r d grot kustkr Costtij Huygs wil hij it luistr. Zo mkt hij schildrij ps f ls hij dr zi i hft durft hij d stdhoudr zlfs d dubbl prijs t vrg. Howl Rmbrdt i zij tijd l hl bromd is, krijgt hij hirdoor wl slcht m. Rmbrdt toch hl dkbr ws dt Costtij hm wrk voor ht hof hft gholp? Hij gft hm mlijk ls bdkj cdu, schildrij uitrrd. Costtij schrijft dt hij ht wrk it wil hbb. [briffrgmt] V oz kustvrslggvr Grtruit d Kust Olgs wist uw vrslggvr frgmt v bijzodr brif t bmchtig di d hr Costtij Huygs tijdj gld d stdhoudr schrf. Druit blijkt dt Huygs wrschijlijk DE otdkkr is v d bromd kustr Rmbrdt v Rij. D scrtris rdt i d brif bgid kustschildr uit Lid t zrst. Oordlt u zlf : ( hir otbrkt dl ) Nu bgrijpt u dt ik zr vrbsd ws to ik ht id v ht jr (1628) ht tlir v dz jog kp, Rmbrdt Livs i Lid bzocht. U hd mij gvrgd t zok r gschikt mstrschildrs om uw pliz t vull mt mooi wrk. Wl, ik hb prcis gvod wt u zocht. Mocht d grot kustrs uit d Oudhid ooit trugkr op rd, d zull zij otdkk dt jog, Holldr, molrszoo di og g brd hft, d prfct msfiguur hft wrggv i zij schildrij. Vrbzig ovrvlt mij ls ik dit zg. Hij k zich mt mt ll grot kustrs voor hm. Huld, Rmbrdt! Drom vrg ik u, Hooghid, toch ig wrk v hm t bstll voor d stdhoudrlijk glrij. I fwchtig v uw twoord. Hoogchtd, Costtij Huygs i zij utobiogrfi Mij Lv Costtij ovr Rmbrdt schrf? Dit is ht oudst stukj tkst ovr Rmbrdt, hiri sprkt Costtij zij bwodrig uit voorsplt succs voor Rmbrdt. Er zij 7 briv v Rmbrdt bwrd gblv. Dz zij llml gschrv Costtij. 1 drv is i d ttoostllig ovr vdr zoo Huygs i d Grot Krk t zi. Mr wt ovr Rmbrdt? Spl ht spl v ht Rijksmusum: www2.rijksmusum.l/rem400/idx. jsp?cid=11-0 Of kijk r 9

10 Kust & cultuur Ook Goud Euw voor d schildrkust t Wist j d rij op schild rwrp d o or ld glifd w bp uw hl 7 1 i i d (grs) v hoog rs st g ll wd t o t bsch u d? Ni stuk word ri to is h t j zi. E st. D l rm v ku vo t s t g o o rhl ku ls d h j god v t d zi r v d ls schild j kis r ook dt m, r ssik myschild is of d kl d i h c s g og dri (bijbls) uw zij 7 1 d bt. I, grthologi h ; portrtt ir l u p o p l grs h pp. ldsch stukk D Rpublik is, zols bkd, rg rijk mchtig door d hdl ovrz. D rijk burgrs dl prok grg mt hu gld. Zij do dit it ll door dur kldig sird t drg, mr ook door schildrij dr kustvoorwrp t kop. Als r imd bij j op visit komt, wil j tuurlijk grg lt zi dt j vrstd hbt v d smk ht hof. Schildrij word d ook mt zorg gkoz. Sommig odrwrp word hl populir sommig schildrs g zich drom i di odrwrp spcilisr. I d Ndrld otstt hirdoor its hl uiks: schildr voor d vrij mrkt. Dt btkt dt kustrs it i opdrcht schildr, mr zlf voorrdj schildrij mk om t vrkop. D kustr wordt hl bromd door zij ldschpp, dr gt blom i vz schildr. Kust Achtrgrod: Wt is Wt? Hb j ls j r schildrij kijkt ook ltijd wt moit mt ht bpl wlk gr j zit? Ht Huygsbullti zt ht op rijtj, zo ku j vf u ltijd mprt E historistuk vrbldt vrhl uit d Bijbl, d mythologi, of d klssik of vdrlds gschidis. Dz schildrij zij vk hl groot, wt d bzittrs prok r grg m. Ht is immrs rg itrsst om t lt zi dt j d vrhl kt. Soms word dit soort schildrij gbruikt om its t symbolisr, bijvoorbld god huwlijk. Amli v Solms hft bijvoorbld i d Orjzl i Huis t Bosch vrhl lt schildr uit ht lv v hr ovrld m Frdrik Hdrik, om t lt zi ho gwldig hij ws. Grstuk Grstukk lt gburtiss uit ht dglijks lv zi. Hdrick v Avrcmp is hl rg bkd om zij schildrij v witrs tfrltjs. J zit bij hm vl schtsd ms op slootjs, wrbij j iglijk ltijd wl mot lch; vrouw di odruit glijdt op hr schts tr- wijl hr rok opwit, of imd di i wk is gvll. Ook J St vidt ht luk om gkkighid t schildr. Hij gft d gwo ms vk rr gzicht lt h dig do di it zo tjs zij, zols vl drik luidruchtig zig. Sommig zgg dt j ook symbol of wijz lss op dz schildrij kut hrk. Tr lrig vrmk dus > Hdrik Avrcmp, IJsvrmk c. 1610, iv 785, Koiklijk Kbit v Schildrij Muritshuis, D Hg Historistuk ht sprk woord E hu ishoud v St fkom J stig is v d rommlig hu di j op zij sc iz hildrij zit? Wt bd 10

11 Kust & cultuur Abrhm v Byr, Blomstillv mt horlog, c , iv 548, Koiklijk Kbit v Schildrij Muritshuis, D Hg Willm Wissig, Willm III Pris v Orj, 1648, ICN, Rijksdist voor Culturl Erfgod Stillv I stillvs word lvloz of bwgigloz dig fgbld, zols blom, fruit, dod dir, muzikistrumt schdls. Dit gr is hl populir. Ook i dz schildrij word symbol vrstopt. Zo st bloid blom voor rijkdom jugd, mr schdl btkt ht tgovrgstld: imd hft ht uwig lv. Stillvs zij vk bdold om d toschouwr its t lr. Portrt Portrtt word i dz tijd ook vl gmkt. Z zij voorl populir bij rijk ms. Idr wil zichzlf mlijk vruwig, zodt j kidr, klikidr ook dr ms i d tokomst j ook og k. Mt portrt ku j ook idr lt zi ho blgrijk j bt. Er bst vl bromd portrtschildrs. Eé v d bkdst is Atoi v Dyck, mr ook Rmbrdt mkt wl s portrtt. tw portrtt v Frdrik Hdrik Amli, gschildrd door Atoi V Dyck t zi zij i d ttoostllig ovr vdr zoo Huygs? Z zij gld uit musum i Spj. Huygs zkr 35 portrtt v zichzlf lit schildr? Hij mkt hir ook vk gdicht bij. TIPS! Costtij pr stillvschildrs hl god vidt? Ovr Johs Torrtius zgt hij: Ik gloof it dt r imd zl kom, di i stt is om voorwrp v gls, ti [ ] di bpld soort gls hbb di m tot u to iglijk t moilijk chtt voor ht psl, mt zovl uitdrukkigskrcht mt zulk subtil schoohid f t bld. Ook d blom di Diël Sghrs schildrt, vidt hij hl mooi. Hij schrijft r wl twlf lofdicht op. Ldschp Ldschpp zij ook populir. D fbldig zij vk romtisch, it ltijd r d wrklijkhid. Z do soms wt Itlis, dit komt doordt vl kustrs op studiris r Itlië g zich door d omgvig dr lt ispirr. D ltst tijd zi w chtr ook iuw soort ldschpskust, di vl mr d cht tuur lt zi d voorl ht Ndrlds ldschp. Dk stdsgzicht, bot op z mols i wild. J v Goy Jcob v Ruysdl zij ldschpsschildrs di Costtij Huygs rg bwodrt. D film Th Girl with Th Prl Errig (2004) gft mooi bld v ht dglijks lv i d 17 uw mr voorl ook v d prktijk v bromd schildr, Johs Vrmr. Mt Coli Firth Scrlt Johso. D sri D Goud Euw, mt prsttor Hs Godkoop, v d NTR. T bkijk op uitzdiggmist.l 11

12 Wtschp Wi is wi? Door Mrgj N. Schir, clb-wtchr Oz tijd kt vl bromdhd, di lk wr uitblik i hu ig spcilitit. I dz diti blicht w tl hddgs kopstukk uit d wtschpswrld i voglvlucht. Kijkt u m? t Wist j d Dscrt s wl wordt gzi ls d vdr v d modr filosofi? Glilo Glili Glilo Glili ( ) Itlis tuurkudig, strooom, wiskudig, filosoof, lg hooglrr i Pis. Otdkt mt ps uitgvod kijkr d vir grot m v d plt Jupitr. Volgt d oud Grik, Copricus Bruo i hu id dt it d rd, mr d zo i ht midd v ht zostlsl stt. D rd drit d om d zo, it drsom. Dz idë word door d Rooms Ktholik krk ls kttrij gzi. Bruo wordt hirvoor gmrtld vrbrd, Glili krijgt r lvslg huisrrst voor i Florc. Ré Dscrts Ré Dscrts ( ) Frs tuurfilosoof wiskudig. Bromd om zij Ik dk dus ik bst. Bsrt zij dk it op thorië of lrstllig di l bst, mr wil zlf wrm, obsrvr, xprimtr, wtt otwikkl ( hl iuw mir v wtschp bof!). Woot 20 jr i Ndrld. Bvrid mt Costtij Huygs. Bwodrd door dis zoo Christi. Christi gt voort op ht wrk v Dscrts brgt r vrbtrig i. Mri Mrs Mri Mrs ( ) Frsm, wiskudig, tholoog, filosoof. Voorl bkd om zij Mrs primgtll. Ook moik. Otvgt i zij moikscl i Prijs vl wtschpprs, dlt hu kis grg mt dr. Stimulrt jog wtschpprs kritisch t blijv kijk r ht wrk v voorggrs. Ovrtuigt d jog Christi Huygs rv dt grot mstrs zols Glili ook wl s g glijk ku hbb. 12 fwisi ook ho Glil st is gw kudig g v oothrto r g d v? Tosc Pus Johs Pulus II i 1992 ms d krk lsog xcuss bidt Glili drm Glili s m zuivrd? Hls bij 4,5 uw t lt voor Glili mlijk d voor ij t i d p i vroutsch r wiig M? d w rld is schp. w t wt m m ig z b l d zich rigs w w hou kt ov r s z g d op tij Huy drig o Cost z it u Mri d mt tw A h c is d bvri t Cv scrmrgr t wild D s rgl : r D, Suz urm. v Sch ig v m d ovr zij d grg wt ts ltij ti is r Ch. dr v h wrk d mo losofisc fi udig tuurk... i di tijd ll wt schp og filosofi, tuurwt schp of st rkud ( rstroomi) ws? Dr lls odr. vil Ntuurwt sc h p w s zlfs modr i di tijd, wt tot vo kort hd j or ll filoso fi, w t vo or dk ovr l d tuur w s, mr i kijk of j t gdcht ook cht klop Dt vod m t. og it zo blgri Christi h jk. ft to l s rst lt zi gz gd, dt ht blgrijk is d tuur t om bstudr, vrvolg ps tho s ri t mk di mot kl p mt wt opd tuur l t zi.

13 Exclusif itrviw I gsprk mt d klurrijk Christi Huygs I rdr diti v uw Huygsbullti vrtld wij ovr d bijzodr Christi Huygs. Als kid l is hij rg gïtrssrd i wtschp kutslt v lls i lkr. I dz diti vrtll wij mr ovr dit gi: ho vrgig ht hm tijds zij studi i Lid, wlk uitvidig dd hij? Uw vrslggvr sprk mt d hr Huygs, imiddls m v 43 jr oud. Wr wrom bt u i Lid rcht g studr? To mij bror Costtij juior ik jr oud wr, gig w rcht studr, omdt oz vdr grg wild dt w t ls hij hog mbtr zoud word. Rcht ws og g wtschp, mr gwoo vk dt j most lr. Wiskud tuurkud wr g prt studis. Ht wr vkk wrm ms v std zich kod odrschid v ht gwo volk. Glukkig ws ht drdoor wl odrdl v mij studi hd ik rg ispirrd lrr: Frs v Schoot. Hij ws vrid v d bromd Frs wiskudig filosoof Ré Dscrts ik hb vl v hm glrd. U hd op jog lftijd l cotct mt blgrijk m i d wtschp. Ho kwm dit zo? Tj, mij vdr kt z állml. Dscrts kwm bij os thuis rglmtig op bzok, mt Mrs schrf mij vdr vl briv. E z otmott lkr ook wl i Prijs. Ik schrf kr mij bror brif ovr moilijk vrgstuk: d kttiglij. Odr hd ik gzt dt hij d brif mij vdr mocht lt zi. Di vod ht zo luk, dt hij rm r mr Mrs gig. Ik studrd t, ik mot 17 zij gwst. Mrs ws odr d idruk v mij wiskudig hrsspisls. Hij spoord m og mr t schrijv stuurd mij briv ook wr door r glrd i hl Europ. Ik vod ht luk om t kijk of ik hu wrk ko vrbtr. Mrs ws zo blij mt mij wrk dt hij mij vdr schrf dt ik Archimds ws. Sidsdi omt mij vdr m mo Archimèd ; ls hij its blgrijks wil vrtll dot hij ht vk i ht Frs. U gig l riz op jog lftijd; ws d Rpublik t kli voor u? (Vrt v op) Nt ls mij vdr ris ik grg. I 1655 kwm ik mt mij bror Lodwijk bijvoorbld voor ht rst i Prijs Lod. W otmott vl itrsst ms. E dz ms mkt kis mt mij idë, mij uitvidig otdkkig. Z wr odr d idruk. I Egld mocht ik zlfs lid word v d ps opgricht Royl Socity. E bij ti jr ltr, i 1664, wrd ik gvrgd lidr t word v ht wtschpplijk progrmm bi d Acdémi Royl ds Scics. Dk j s i: Hollds jog, mt zo positi i ht blgrijkst wtschpplijk istituut v Frkrijk! E dt trwijl Koig Lodwijk XIV it ltijd op god vot stod mt os ld. Ntuurlijk grp ik di ks mt bid hd. Ik zit r op dit momt og stds. Howl ht u wl spd tijd zij ls Ndrldr i Prijs, mot ik zgg. Cspr Ntschr, Portrt v Christi Huygs, Hgs Historisch Musum/ Musum Borhv Mr u bt toch wl rglmtig i D Hg t vid? (Zucht v) Tj, dt is iglijk mr oodzk d its drs. Nit dt ik mij fmili it grg zi hoor, itgdl. Mr ik b vk zik, d b ik livr it 13

14 Exclusif itrviw ll i Prijs. Als ik uit mot zik, d kom ik r mij vdr. I 1670 ws ht cht god mis, ik b to md uit d ruig gwst. Mij bror Lodwijk kwm m op ggv momt wr hl om trug t g r Prijs, mr hij hft og pr md mot wcht tot ik wr ko riz. Is r ook spcil imd i uw lv? Bt u gtrouwd? Trouw? G tijd voor! U rfrrt zkr Mri? Tj, ik gf to, ik ws vrlifd, ik dcht dt r its ws wt m mr i vrrukkig ko brg. Mr dt ws dwshid. Ik otmott mdmoisll Ptit i 1660 pr kr. Mr dit zou m ll mr v mij coctrti fhoud. Er mot gwrkt, otdkt, uitgvod word! di wl 50x ko vrgrot. W otdkt m v d plt Sturus, Lu Sturi. Glili dcht bij dz plt tw or t zi, mr dt kwm vrdr rgs drs voor, ht k ook iglijk it. Mij id is: Sturus hft g or, mr du pltt rig. E di rig zit rgs Sturus vst. Ik hb voorspllig gd pr rdsls rovr opgstuurd r dr glrd. Als lls klopt d hb ik mooi iuw otdkkig gd. Mij bror ik mk stds lgr buiz, zo ku w d plt stds dichtrbij zi. Mr di ltst buis v 30 mtr, buigt orm door. D zi j its mr. Ho w dt g oploss, dr puzzl w og v op door. U hft l vl togvogd d hddgs wtschp. Wr bt u ht mst trots op? (Licht gïrritrd) Als u dt mij vdr zou vrg, d zou hij wrschijlijk d tovrltr om. E luk spltj hoor, mr it mr d lolltj. Mt lz, spigls licht i kstj tovrd ik i 1659 i ht dokr ops g skltt op d mur. Mr om dt u ls cdu d Frs Koig t bid, zols mij vdr dt dd, dt gt m cht t vr. Ik schmd m wl. (Wt mildr) N, d mij lz, lls wt ik dr m k do otwikkl! Ik slijp z zlf ps z bijvoorbld to i microscop. Ooit ghoord v mij Huygs-oculir? E combiti v tw lz i éé kijkbuis voor og btr rsultt. Mr ik stop mij lz ook i tlscop. Er wr tuurlijk l wl tlscop wrm j vr k kijk, mr dt ko btr. Ho lgr d brdputfstd, ho mr j k vrgrot. Sm mt mij bror Costtij gig ik zlf tlscop mk. I 1654 mkt w r éé v 3,5 mtr lg, d Hgs klokkmkr Slomo Costr op kkoordj ggooid. Ik ht id, hij ht llrcht op d producti hdl. Hij vrkocht z i ht bgi voor wl 80 guld*! Vuit hl Europ ws r blgstllig, r zij r rdig wt r Prijs gg zlfs r Itlië. (Boos) Dr wrd mij klok mt door j llm gbouwd, d lldlig. Ik mkt r ltr ook og wgtjs, d zogmd cycloïdl* boogjs: dit zij flpjs d bovkt, wrdoor d drd v d sligr ooit vrdr uit k sl d d wgtjs, dz houd d sligr ls ht wr tg. Zo otst r bij g fwijkig i d sligrtijd wordt d tijd og uwkurigr wrggv. Ik probr l poosj klok t otwrp di ook op did z god blijft lop, mr dt is m og it glukt. Hls, wt ik zou hog bloig ku krijg. D VOC d Stt will mr wt grg dt r midr schp mt kostbr ldig op z vrg. Omdt z d fstd op z it god ku bpl zodr uwkurig tijd, zij r ook g god zkrt. Crtoo Christi Huygs, Bob Albrts Ik hd vrwcht dt u uw sligruurwrk zou om, iglijk. (Schtrlch) M j dt? J, dt is tuurlijk ook bst mooi. To ik ht sligruurwrk uitvod, i 1656 ws ht gloof ik, dcht ik wl dt ht voor vl ms rg hdig zou zij. Eidlijk klok di d tijd uwkurigr gft d d klokk tot d to, di rustig kwrtir kod fwijk. Ik zg dr wl hdl i hb ht mt 14 Scodsligr. Uit: Ch. Huygs - Horologium Oscilltorium Mr wt is uw ghim, ho komt u tot uw ftstisch idë? Eiglijk g ik stds uit v tw bsisgdcht. Allrrst bdr ik d tuur vuit d wrmig bschrijf d wt ik opmrk. Dr probr ik rchtr

15 Exclusif itrviw t kom ho ht wrkt, wt ht vrklrt, door wiskud t gbruik. D zwrtkrcht, bijvoorbld, ht vll v voorwrp, bgrijp ik door brkig op d vlbwgig los t lt it door r ll mr r t kijk. Dit k ook bij d vrklrig v ho d middlputvlidd krcht wrkt, of d wrkig v sligrs, of tj, tvl om op t om iglijk. E wt is d twd bsisgdcht d? Tj, dr grijp ik toch voor trug r Dscrts: g r ls wtschppr vuit dt ll tuurvrschijsl t bschrijv zij ls gvolg v stoot druk v mtridltjs; zo vt j ll tuurvrschijsl mchisch op. Volgs mij d ig juist mir. Ehm, gf s voorbld? Nm ou ht licht. M hft wl s gzgd dt licht wrkt ls soort vloistof, mr volgs mij is ll ruimt gvuld mt licht-thr. Dz bstt uit hrd bolltjs, di tg lkr g bots zodr r lichtgvd lichm, krs bijvoorbld, wordt gzt. ldr trilld thrdltj zdt i ll richtig puls uit, dz golfjs vorm sm wr bolvormig golffrot. Wcht, ik tk ht v uit. (zi figuur A, rd.) Ht zit r t zo uit ls d golfjs di i wtr otst ls j sttj gooit. (Dkt v ) Wt ik wl s frustrrd vid, is dt vl v mij vkgot stopp ls z its bdcht hbb. Dt bgrijp ik it. J wilt ht d toch ook uitprobr? Schlmodll, mchis mk? Zo ku j tlks tots of ht wl klopt wt j i thori hbt bdcht. Figuur A: Schts golfthori Huygs Mr bdolt u dt u dz dig zlf mkt? Wrk mt uw hd, u, ls m v std? Jzkr, ik hb ht ltijd l luk gvod om mt mij hd t wrk, ls kid l. Kutsl, uitprobr. Mij lz bijvoorbld, slijp ik ltijd zlf. E ik mk drvoor ook zlf d istrumt di ik odig hb. Zo xprimtr otdk j! Mij vdr hd mij iglijk grg d diplomti i zi g. Mr dt ligt mij it, dt is mr its voor mij bror Costtij. Wt dot u iglijk i uw vrij tijd? Hft u og hobby s? Vrij wát? Al mij wrk is mij hobby. Nou vooruit, ik hou wl v muzik. Hb ik v huis uit m gkrg. Ik spl op fmilifstjs f to luit, fluit of klvcimbl. Mij bror probrt mt chsos idruk t mk op d dms, mr ik do its vl lukrs mt di muzik. Wist j dt j r ook llrli wiskudig tuurkudig pricips k loslt? Hrlijk. Lt mij mr lkkr bzig zij mt wiskudig muzikthorië pricips om istrumt t stmm. (Ops wt ovrwcht, trwijl hij opstt) Hb ik uw vrg r bhor btwoord, kut u d lzrs v uw mooi bullti zo god vrhl prstr? Fij, d grot ik u zr, ws u succs mt uw wrk. Uw vrslggvr hd og vl mr vrg voor d bromd Christi Huygs, mr mot ht hir, gzi ht plotslig vrtrk v d gïtrviwd, hls bij lt. Misschi i volgd diti v uw Huygsbullti mr. Mr zi ovr Christi zij wrk? G r dz wbsits zok op: - uitzdiggmist.l/progrmms/ 5077-kskopp-wtrldrs buisloztlscoop Biuwd ho j Huygs Egls uitlgt? Kijk r dumprt.l/mdibs/720381/fd019133/christi_ huygs_uitlgg gls.html Opmrklijk! Zwmm i sot? Sot-zwmt-bst-lkkr.html 15?woord? Cycloïd: D curv di bschrv wordt door lk willkurig put v rolld hopl. Om sligrgwicht volgs cycloïd t lt bwg, is ht oodzklijk dt d sligrlgt klir wordt rmt d uitslg v d sligr tomt. Huygs pltst drom bij d ophgig v d sligr tw cycloïdl boogjs, d wgtjs. Guld: muthid i d 17 uw, bstod i Ndrld tot guld ws omgrkd zo 36,- 80 guld ws i d Goud Euw vrglijkbr mt ,- uro u. D m guld komt v Guld Florij, dus goud florij. D mutstukk wr to og cht v goud of zilvr.

16 Christi zij lv hlml wiskud d tuurwtschpp k g wijd, omdt hij god k lv v tolg v zij vdr? wij Lu Sturi tgwoordig Tit om? d bmr iglijk fstmt v d tovrltr v Christi? D tchik v dz ltr vormt og stds d bsis v oz bmrs. to Christi i 1695 ovrld, hij iglijk btj miskd ws? Zij bromdst bok Kosmosthoros ( bschouwr v ht hll ) vrsch ps zij dood. I ht volgd bullti mr drovr. r sids ht rst klokj v Costr tot i oz tijd iglijk og mr wiig is vrdrd d sligrklok? Huygs, mr Glili uitvidr ws v ht sligruurwrk? Christi schttig v d fstd tuss zo rd mkt, wrv w u wt dt di slchts midr d 7% fwijkt v d huidig mtig? Zij 160 miljo kilomtr blf mr d hodrd jr d uwkurigst schttig. zij botsigsthori v ht licht ltr ht Pricip v Huygs zl word gomd? ps i 1761 d Eglsm Joh Hrriso pprt uitvidt wrm d prciz plk v schip op z k word bpld, mlijk d chroomtr? Drm krijgt hij uitidlijk di prijs v pod. Hls gt d prijs dus voorbij Christi. Hij hft chtr wl ht odig voorwrk voor Hrriso gd. XXL Christi bstrijdt dt r zogomd Boomgz bst? Di gzsoort uit Schotld zou is uit grot mosslschlp d stmm v bom otst wgvlig. E luk myth, wr bij idr i gloofd. Mr it Christi: i zij zoktocht r d ghim v voortpltig v plt, ms dir, zg hij t ls v Luwhok bsks i zd v hod stld vst dt di lv vroorzkt. D itjs bij vrouwtjshod hdd z og it otdkt. Mr Christi zi dt ls ht u og it gvod ws, r g rd ws om t dk dt ht it toch otdkt bgrp ko word. i ht kustwrk Notio Motio (2005) v d kustr Olfur Elisso d visulisrig v golv ctrl stt? Zi: works/otio_motio.html i Itlië lg is gzgd dt it Christi dvrtti Wgs voor ht volk: Wij lv kots Vidt u di burs plkk dt ghobbl i d kots ook zo pijlijk vrmoid? Mk d u kis mt sstiol iuw mir v riz: D iuw KTS 400: D kots mt vrig! Nr otwrp v C. Huygs (D Hg/ Prijs) V ki gt i d wg mrkt u its mr. Al ht ghobbl wordt opgvg door oz ftstisch iuw vrigcostructi. D iuw KTS 400: probr hm u! Mt vl grtis xtr s zols lichtmtl wilbslg, roostrs voor friss lucht, durslot, kusss op d bk, vl mr. Itrss? Kom kijkj m i oz tookmr. U vidt os d Kotswg, Rottrdm. Grg tot zis! Mijhr Grüdlich. Hrhld oprop Prijsvrg: wr is ht schip? Wi krijgt ht voor lkr om god wrkd pprt t mk, om d plk v schip op z uwkurig t bpl? U kt ht wl. E stuk vr, mr j wt it prcis i wlk richtig. Klok m, dt k hlp. Mr l dt gklots h wr gschomml g klok di d og glijk k blijv lop tuurlijk. Nimd midr d d Egls rgrig schrf tijdj gld prijsvrg uit voor dg di dz problm oplost. Bt u di uitvidr, di wtschppr di wl wt csh k gbruik? Wgt u zich d u dz uitdgig otwikkl pprt, wllicht klok, di tg stootj ( golfj) k. D wir otvgt ,- pod strlig. Izdig grg stur r British Govrmt, Houss of Prlimt, Lod. 16

17 Opdrcht Dit twd Huygsbullti bvt wr vl iformti. D vrg opdrcht i dit ktr bid j hdvtt bij ht doorm v ht bullti of om j vtul t focuss op pr odrwrp. Quick Quiz B j god op d hoogt v d rst hlft v d 17 uw d wrld v Costtij Christi? Tst j kis mt dz quick-quiz, j wt ht zo. 1. Mt wlk ld vort d Rpublik vf 1652 rglmtig oorlog? 2. Wi bwr i d 17 uw dt d zo it om d rd drit, mr drsom? 3. Christi wordt op jog lftijd l lid v d Royl Socity i Rom. Wr of it wr? 4. Wlk grot kustr is door Costtij otdkt? 5. Christi otdkt dt d plt Sturus tw or hft. Wr of it wr? 6. Wlk gr i d schildrkust stt ht hoogst i zi? 7. Wt is zo bijzodr d bsis v Christis wtschpsbofig? 8. Wt is d bsis v ht otwrp v Hofwijck? 9. Amli v Solms richt moumt op voor hr ovrld chtgoot Frdrik Hdrik. Wt voor moumt? 10. Ho probrt Costtij rvoor t zorg dt zij tw zoos tijds hu studi it complt los sl? 11. V wi is d uitsprk Ik dk, dus ik bst. 12. Ho ht d bouwstijl di i d 17 uw rg i d mod is? Chck j twoord op huygsttoostllig.l twoord god? Ls d krt og mr s krtj 6-10 twoord god? Ht is oké, mr ht k btr. Misschi toch og s trugbldr? twoord god? Gflicitrd! J bt cht Huygs-kr! Stripvrhl complt mk Voor hr ovrglijkbr gml Frdrik Hdrik Pris v Orj hft zij otroostbr wduw Amli v Solms ls uitig v hr rouw ovrgklijk lifd gdktk opgricht, dt op zichzlf zodr wrg is drom juist hm wrdig. Dz tkst lt Amli i d kopl i d Orjzl i hu zomrvrblijf Huis t Bosch schildr. Ht gdktk wr z ht ovr hft is d zl zlf: ll mur ook ht koplvormig plfod zij voorzi v fbldig v hr hldhftig m. Ht is iglijk lg lofdicht op Frdrik Hdrik. Zulk gdicht hd j l i d Oudhid di zij d ook ls voorbld gbruikt. E lofdicht bzigt ht hl lv v hld, v zij gboort tot zij dood. Elk stukj uit ht lv v Frdrik Hdrik is op prt schildrij gmkt. J kut d schildrij dus iglijk lz ls groot stripvrhl op d mur. Mk ht stripvrhl wr complt. Combir d stukk tkst op d volgd pgi mt d juist titls v d schildrij uit d Orjzl. Hirst zi j ovrzichtsfoto, wr pr v d schildrij op st. Zok voor ht zi v ll fbldig v d schildrij op itrt. Ls vrdr op d volgd pgi. Dl Orjzl, Koiklijk Huisrchif D Hg - Fotogrf: Mrgrt Svsso 17

18 Opdrcht vrvolg Stripvrhl complt mk Titls/ odrwrp schildrij: Gboort v Frdrik Hdrik D opvodig v Frdrik Hdrik Murits Frdrik Hdrik t prd D Ndrlds mgd schkt Frdrik Hdrik ht opprbvl ovr ht lgr d vloot Huwlijk v Frdrik Hdrik Amli v Solms D dood v Frdrik Hdrik Triomf v Frdrik Hdrik Gdicht: A. E wr hld strft it Zij hmlvrt troost zij vrouw i hr vrdrit Hij kijkt omhoog r d gl, chtr d wolk d zo Ht kruis ht gloof, ht kr d hoop, d lifd di ovrwo B. Tw hlfbrors op hu brui witt prd Gkld ls stor riddrs, mt ls zwrd E figuur i rood gwd mt vlugls vligt m Schkt bid dppr stdhoudrs zgkrs ls trof C. Ht kidj i witt klr kijkt os dppr Achtr hm zi j zij vdr Willm v Orj st Mt sklt ls symbool v zij moord D luw op d grod wi d mod tobhoort Mk zlf tlscoop Zlf d slg zols Christi? Mk j ig tlscoop kijk of j Sturus kut otdkk.voor j ig tlscoop hb j odig: 2 boll glz v vrschilld strkts (gbruik b.v. glz v godkop lsbrill v d drogist) 2 lg krto kokrs plkbd Plk v d glz vst d kt v d kokr, ht dr gls d dr kt v d dr kokr. Schuif d tw kokrs i lkr, zó dt d glz lk uitid zitt. Kijk door d kt wr ht gls mt d hoogst strkt zit. Schuif d kokrs wt h wr i lkr, totdt ht bld schrp wordt. E wt zi j? D. Frdrik Hdrik op zij schimml ls krijgshr gkld E vrouw i ht wit gtooid mt kroo, di d Ndrlds mgd ht Gft hm d stf voor ht opprbvl ovr ld z D luwmod zij lgr riz mt hm m E. Ht kli kid wordt door d god Mrcurius Mirv odrwz Zij lt hm prkmtrol ovr d krijgskust lz D is god v d Wijshid, d dr v Wtschp Kust D h is opmrkzm, d schildpd brgt mt dugd gust F. D bruidgom uitgdost ls hldhftig Romi D bruid i witt zijd goud stij D hoor ds ovrvlods vol mt fruit ligt op d grod Kli kidr ds vrolijk i ht rod G. Dit is toch wl ht mst bijzodr schildrij E di ls ltst komt i d rij Wt door Frdrik Hdrik brk Goud Tijd Is d Tchtigjrig Oorlog voor ltijd v d b Zi hm strl i zij goud zgwg Bjubld door zij ms di hm op hd drg Vir witt prd zij symbool voor zij oschuld I d wolk wordt d dood it lgr gduld D fm, godi v d rom, vrjgt ht sklt Frdrik Hdrik hft d Rpublik uit hd v d vijd grd Moglijk gmkt dkzij ht E grp uit d gbruikt bro: Eto.u Musum Borhv, Algm Ntuurwtschpp; Christi Huygs, Strgholt, L. Costtr: Ht lv v Costtij Huygs. Amstrdm, 1987 Adriss, C.D. Tit k it slp: E biogrfi v Christi Huygs. Amstrdm/Atwrp, 1993 Huygs, Costtij. Mij lv vrtld mij kidr. Bzorgd door Frs Blom Amstrdm, 2003 L v dr Vid, Vrouw rodom Huygs (ttoostlligsctlogus), Voorburg 2010 Lur Wildrs Ri Vissr, Zoktocht r zklok, Dru Divrs tkst v Vict Ick Chrlott Lmms, gstcosrvtor Huygs Ttoostllig 18