Nul energie haalbaar & betaalbaar?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Nul energie haalbaar & betaalbaar?"

Transcriptie

1 Nul energie haalbaar & betaalbaar? Enkel voor voorlopers in energiezuinig (ver)bouwen 6 de Energiecongres 27 maart 2014 Technopolis Congresbrochure

2 voorwoord Nul energie: haalbaar & betaalbaar? 6 de Energiecongres Enkel voor voorlopers in energiezuinig (ver)bouwen Het groeipad van het maximaal toegelaten E-peil in gebouwen in Vlaanderen is intussen nagenoeg bekend. Zowel voor woningen als voor scholen en kantoren. Bijna-Energie-Neutrale woningen zullen tegen 2021 evolueren naar een E-peil van 30. Bijna-Energie-Neutraal wordt voor scholen en kantoren tegen 2021 vastgelegd op E40. Wie? - Aannemers - Architecten - Studiebureaus - Beleidsmensen - Fabrikanten/invoerders - Energiedeskundigen - enz. Marc Dillen directeur-generaal Vlaamse Confederatie Bouw E 70 E 60 E 50 E 40 E 30 E 20 E Scholen en kantoren Woningen Tijdens het 6 de energiecongres ontdekt u innovatieve cases in nieuwbouw en renovatie. Verfijnde, vooruitstrevende productoplossingen en technieken, op het vlak van hernieuwbare energie, rendementsoptimalisatie en behoeftebeperking staan op de voorgrond. Dit congres vormt een gedegen aanzet en klankbord opdat u als voorloper, vanuit uw expertise en ervaringen uit de dagelijkse praktijk, de innoverende oplossingen en best practices kan verfijnen om optimaal nul energiegebouwen te realiseren. Kortom, dit event biedt u als professional uit de bouwwereld dé gelegenheid om actuele, accurate en vooral praktische informatie over energiezuinig bouwen in te winnen en tegelijk om de uiteenlopende professionals te ontmoeten die u nodig hebt. Waarom dit congres? Performante partnerships tussen de diverse professionals uit de bouw en de juiste materiaalkeuzes zijn essentieel om ook in de toekomst de energievereisten optimaal in te vullen. Immers, wat komt er op ons af? - Strengere eisen (E-peil, K-peil, U-waardes,...) - Verplicht aandeel hernieuwbare energie in nieuwbouw - Steeds complexere systemen, technieken en producten - Prestatieverbintenissen (pressuratietest bij luchtdichtheid bijv.) - Luchtdichte schil - Hogere aansprakelijkheden en stijgende risico s voor aannemers - Kwaliteitsbewaking via certificeringen, verklaringen van overeenkomst (spouwmuurisolatie, ventilatie,...) - enz. 6 uitdagingen essentieel bij de realisatie van energieneutrale gebouwen: 1 Technisch. Met welke technieken kunnen we energieneutraal bouwen? Hoe beheersen we de nieuwe technische complicaties? Het gaat zowel om de schil (isolatie en luchtdichtheid bijv.) als de installaties (ventilatie en hernieuwbare energie). 2 Juridisch. Zijn er door deze nieuwe regelgeving (EPB) nieuwe juridische risico s voor de aannemer/ontwerper? Zowel binnen het kader van de wettelijke verplichtingen (minimale E-peil, K-peil, U-waardes, NEBrw, ventilatie,...) als de contractuele afspraken/garanties die er met de bouwheer gemaakt worden (en die verder gaan dan de wettelijke eisen, bijv. passief bouwen, lager E-peil, lager K-peil, luchtdichtheidseis, NEBrw,...). 3 Verzekering. Kan een aannemer zich beschermen tegen het risico dat een gewenst E-peil of een veronderstelde luchtdichtheid niet gehaald wordt? 4 Betaalbaarheid/kostprijs. Bestaan er oplossingen die energieneutraliteit betaalbaar houden? Dit is een belangrijke focus van de bouwsector. 5 Materialen en systemen. Wat bestaat er om energieneutraal te bouwen? Welke behoeften zijn er nog, en is een oplossing in zicht? 6 Organisatie. Met welke structuur kan een energieneutraal project het beste aangepakt worden? Met een bouwteam? Een hoofdaannemer die alles controleert? Door de werken in percelen te verdelen? 2 3

3 voorwoord Nul energie: haalbaar & betaalbaar? 6 de Energiecongres Het 6 de energiecongres, in samenwerking met: ORI Een representatieve sectororganisatie ORI is de sectororganisatie van advies- en ingenieursbureaus in België. Ze vertegenwoordigt een zestigtal bureaus met minstens 5000 werknemers die jaarlijks projecten ondersteunen en voorbereiden ter waarde van 10 miljard euro aan investeringen, zowel in de publieke als private sector, en in een brede waaier van domeinen zoals gebouwen, infrastructuur & transport, milieu, water, ruimtelijke planning en energie. ORI vertegenwoordigt haar leden in platforms en netwerken zoals het VBO (Verbond van Belgische Ondernemingen), Voka, Beci en Uwe. Ze is ook lid van de Europese organisatie EFCA (European Federation of Engineering Consultancy Associations) en van de wereldwijde organisatie FIDIC (International Federation of Consulting Engineers). ORI verdedigt de belangen van haar leden op federaal, regionaal en lokaal niveau, van gemeenten tot ministeries. De bouwsector staat voor grote uitdagingen. Er is nood aan een efficiëntere bouwsector meer keten gericht en met de focus op duurzaamheid in de ruime zin. De gebouwen dienen duurzaam en energie-efficiënt te zijn met voldoende aandacht voor de levenscyclus van het gebouw (cradle to-cradle). Advies- en ingenieursbureaus hebben de kennis en ervaring in huis om oplossingen te vinden voor de enorme uitdagingen waarmee we geconfronteerd worden. De klimaatveranderingen gecombineerd met de wereldwijde economische crisis vragen om een innovatieve en duurzame aanpak, gericht op een toekomst waarbij economische, sociale en ecologische aspecten hand in hand gaan. Ieder project is immers anders en heeft een eigen aanpak en toepassingen nodig. Advies- en ingenieursbureaus zijn eigenlijk dag in dag uit op zoek naar goede en duurzame oplossingen die de samenleving ten goede komen. Innovatie en creativiteit zijn daarbij onontbeerlijk. Maar liefst 75% van ecologische bewustwording komt namelijk tot stand door een duurzaam ontwerp. Architecten, aannemers, ingenieurs e.a. moeten via hun ontwerp er dan ook voor zorgen dat milieubewust gedrag een vanzelfsprekende keuze wordt. De advies- en ingenieursbureaus kunnen helpen bij het tot stand brengen van energie-efficiënte gebouwen en bij de keuze van de toepassingen voor hernieuwbare energie binnen de stedelijke omgeving : biomassa, thermische zonne-energie, fotovoltaïsche zonnecellen, recuperatie van restwarmte en vooral geothermie. WTCB Het WTCB is dé wetenschappelijke en technische referentie van de bouwsector. Met aangesloten Belgische bouwbedrijven is de bouwsector breed vertegenwoordigd en kan het WTCB bijdragen tot kwaliteits- en productverbetering. WTCB ondersteunt dan ook voluit de voorloperbedrijven in energiezuinig bouwen en renoveren. Onderzoek en innovatie Onderzoeksactiviteiten worden gestuurd door de Technische Comités om ze zo nauw mogelijk te laten aansluiten bij de noden van de sector. Projecten als Renofase, Smart Geotherm, SmartLED, Optivent, Groen Licht Vlaanderen 2020, Luchtdicht Bouwen van A tot Z, tonen de weg en dit in samenwerking met bedrijven. Ontwikkeling, normalisatie, certificering en goedkeuring Op vraag van overheden of bedrijven werkt het WTCB mee aan de ontwikkeling van nieuwe producten, normen, bestekteksten, rekenregels, uitvoeringsvoorwaarden en kwaliteitsbewaking. Informatieverspreiding en steun aan bedrijven WTCB brengt de opgedane kennis en informatie direct naar de bouwbedrijven, via Technische Voorlichtingsnota s, rapporten, rekentools, bouwnormen, vorming en opleiding (650 informatiesessies en themadagen voor bouwprofessionals), productinformatie en direct advies aan de bouwbedrijven (meer dan per jaar). Via de website is een zeer omvangrijk informatieaanbod beschikbaar: WTCB Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Lombardstraat 42, 1000 Brussel Lozenberg 7, 1932 Sint-Stevens-Woluwe Avenue Pierre Holoffe 21, 1342 Limelette Marktplein 7 bus 1, 3550 Heusden-Zolder Poincarélaan 79, 1060 Brussel E info@bbri.be ORI vzw Kolonel Bourgstraat Brussel E info@ori.be 4 5

4 foto Vaillant UITDAGINGEN DEEL I VCB vroeg 4 experten van gespecialiseerde studiebureaus zich te buigen over de 6 uitdagingen op weg naar nul energiegebouwen. TEChNISCH / JURIDISCH Thermische zonnepanelen voor warmwaterproductie 6 7

5 uitdagingen deel 1 technisch / juridisch Prof. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) Toon Possemiers (Cenergie) Pedro Pattijn (Ingenium) Stijn De Roo (3E) In eerste instantie dient de kloof tussen ontwerpperformantie en as-built performantie gedicht te worden. Daarbij moeten ontwerpers, architecten en aannemers nog beter opgeleid worden rond alle aspecten van energieneutraal bouwen. Het is daarbij van belang om niet enkel de focus te leggen op investeringskosten maar ook de operationele kosten van een gebouw te bekijken en de impact bij de keuze van materialen, installaties enz. Gebruik maken van correcte life cycle cost analysis (LCCA) tools, is belangrijk om de impact op langere termijn in rekening te brengen. In de opleidingen dienen ook bepaalde mythes rond NZEB, zoals elektrische verwarming is een perfecte match voor NZEB, de wereld uit geholpen worden. In de tweede plaats dienen de EPB-eisen progressief verder verfijnd te worden, terwijl tegelijkertijd in de EPB-software realistische default waarden moeten aangegeven worden. Tenslotte dient de markt van technische installaties in te spelen op de lagere vermogens die nodig zijn in NZEB-woningen, zelfs als we verwarming en sanitair warmwaterproductie samen nemen. Stijn De Roo (3E) Welke technieken zijn een oplossing om energieneutraal te bouwen? Technisch Hoe de bijkomende technische complicaties beheersen van energieneutraal bouwen? Robuustheid en sensitiviteit sluipen razendsnel binnen in het landschap van ontwerpcriteria, hoe reageert het energieneutraal gebouw op snelle wisselingen van belasting, op al dan niet korte energiebevoorradingsproblemen, of op een overschrijding van de ontwerpaannames? Nieuwe ontwerpbenaderingen, waaronder het dynamisch simuleren van scenario s en de prestaties, door BIM proces-ondersteund (Building Information Modeling), het zoeken naar geschikte regelstrategieën en het onderzoek naar begeleid gebruikersgedrag zijn essentieel als teugels voor deze beweging. Prof. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) Alles begint natuurlijk bij de definitie van energieneutraal bouwen. We gaan er van uit dat bedoeld wordt dat we passief bouwen bij nieuwbouw en streven naar passief bij renovatie. De resterende vraag wordt dan opgevangen door hernieuwbare energie of een compensatie via hernieuwbare energie. Bij deze definitie is er een gedeelde verantwoordelijkheid bij het volledige ontwerpteam. Elke discipline moet bepaalde maatregelen nemen om het volledige plaatje te laten kloppen. Het is dus noodzakelijk dat het volledige ontwerpteam van bij het begin van het ontwerp aanwezig is. Bovendien moet het ontwerpteam zich laten bijstaan door een partij die het overzicht kan bewaren. Deze adviseur in duurzaam bouwen staat de verschillende partijen bij gedurende het proces. Hij voert de nodige berekeningen uit om bijvoorbeeld de dikte van de isolatie vast te leggen, maar hij zal ook adviseren bij het tekenen van details en hij zal in overleg met het studiebureau technieken een energieconcept vastleggen dat toelaat energieneutraal te koelen en te verwarmen. Na aanbesteding en tijdens de uitvoering op de werf zal hij controles uitvoeren en desgewenst de aannemer bijstaan in het zoeken naar alternatieven. Toon Possemiers (Cenergie) Een globale (holistische) aanpak is essentieel. Zowel de bouwfysische als de technische ingrepen en de juiste keuze en dimensionering van de technische installaties dienen allemaal perfect op elkaar afgestemd te worden. Hierbij worden nieuwe tools en methodieken geleidelijk onmisbaar in het bouwproces. Voorafgaand de bouw en exploitatie schatten we de comfort- en energieprestaties in door middel van dynamische simulaties waarbij de interactie van gebouw en installaties wordt afgetoetst en geoptimaliseerd. Ook het gebruik van 3D-engineering en bijhorende Building Information Modeling (BIM) biedt zowel aan de aannemer als aan de opdrachtgever en eindklant een ideaal instrument om zowel het bouwproces efficiënter te laten verlopen als in uitbating het gebouw beter te beheren. In de gedigitaliseerde wereld blijft de hoofduitdaging het eenvoudig en beheersbaar te houden. Pedro Pattijn (Ingenium) Op de eerste plaats komen de gebouwschiltechnieken - isolatie, hoogperformante ramen, zonneweringen - Er dient namelijk eerst aandacht besteed te worden aan het slim ontwerpen van de gebouwschil wat meestal een kostenbesparing in de technieken teweeg brengt. In tweede instantie zijn er natuurlijk de HVAC-technieken. Daarbij moeten we bij energieneutraal bouwen zeker de aandacht leggen op hernieuwbareenergietechnieken. Er is niet één geschikte technologie voor residentieel, tertiair,... Elk project heeft zijn eigen context en vraagt bijgevolg om een individuele benadering. Toch kunnen we op basis van voorgaande uitgebreide studies wel stellen dat voor nieuwe residentiële ontwikkelingen de volgende combinaties kostenefficiënt zijn over de levensduur van de woning en dit in volgende volgorde: Eén. gasketeltje met participatie in een groot hernieuwbaar energieproject. Twee. Collectieve biomassaketel voor 7 units of meer. Drie. Gasketeltje met PV-panelen. Het is finaal erg belangrijk om veel combinaties van technieken te vermijden. Hou het eenvoudig want anders loopt de prijs snel op en wordt het regelen van deze systemen te complex. Stijn De Roo (3E) Vele technieken zijn inzetbaar en verdienen hun plaats, maar vooral de goede samenhang in dimensionering en gebruik - optimaal ontwerp en regeling - is een zwaartepunt, samen met de opslagcapaciteit van systemen en gebouwen. Ook de interactie tussen verschillende functies en gebruiksprofielen in een gebouw, maar zeker ook tussen gebouwen onderling op een site, biedt een correcte invulling van een optimale energiehuishouding. In ieder geval wordt het uitkijken naar de meest efficiënte technieken om hernieuwbare energie te stockeren. Prof. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) De meest voor de hand liggende techniek is in principe een warmtepomp in combinatie met PV-panelen. Hierbij wordt dan best gestreefd naar een zo groot mogelijke gelijktijdigheid tussen productie en afname. Een andere mogelijkheid is het gebruik van biomassa. Deze optie is echter niet te verkiezen gezien de uitstoot die lokaal tot problemen kan leiden. De vraag is bovendien hoe energieneutraal bepaalde (geïmporteerde) biomassa effectief is. Toon Possemiers (Cenergie) De technieken zijn goed gekend en beschikbaar. Ze volgen de principes van de quadras energetica, namelijk de reductie van de energiebehoefte, hergebruik van restenergie, toepassing van hernieuwbare energie en efficiënt gebruik van fossiele bronnen. We vermelden o.a. hoge isolatiegraad van alle buitendelen, luchtdicht bouwen, warmteterugwinsystemen, opwekking door hernieuwbare bronnen - zij het PV, zonthermisch of geothermie - lage temperatuurverwarmingssystemen en nachtkoelingssystemen. De grootste uitdaging ligt in de interactie van de systemen. In het bijzonder dienen we te zoeken naar slimme oplossingen, weliswaar niet voor slimme mensen. Smart grids, zowel thermisch als elektrisch, met onder meer opslagsystemen vormen een belangrijke schakel in de oplossing om energieneutraal te bouwen. Pedro Pattijn (Ingenium) 8 9

6 uitdagingen deel 1 technisch / juridisch Juridisch Zijn er door deze nieuwe regelgeving (EPB) nieuwe juridische risico s voor de aannemer/ontwerper? Voor de aannemer zijn er zeker risico s aan verbonden. Hij kan zich immers via een resultaatsverbintenis engageren voor een bepaald E-peil. Het is niet de eerste keer dat een berekening in de EPB wijzigt waardoor het E-peil opeens verslechtert. Dit kan leiden tot discussies en claims. Ook de eigen inbreng is hierin niet te onderschatten. Als een aannemer kiest voor andere materialen of uitvoeringswijzen zou het bij gebrek aan professioneel advies kunnen dat hij uiteindelijk de vooropgestelde eisen niet meer haalt. Toon Possemiers (Cenergie) Juridische problemen treden op in verschillende situaties. Eén. Bij slechte energieperformantiecontracten tussen bouwheer en aannemers wordt vaak betwistbare terminologie gebruikt. Er is een duidelijke nood aan heldere standaarden. Twee. In de ontwerpfase van een gebouw worden soms onrealistische of foute waarden gebruikt. Het is bijvoorbeeld belangrijk om geen theoretisch gesimplificeerde berekeningen toe te passen zonder het in rekening brengen van bijv. koudebruggen. Dit geeft sterk vertekende resultaten. Drie. Soms loopt de communicatie tussen ontwerpers en aannemers niet goed door misinterpretatie van energieterminologie - bijv. netto-energievraag ten opzichte van finaal energieverbruik - Erg belangrijk dat alle actoren dezelfde terminologie gebruiken. Ook hier kunnen opleidingen soelaas bieden. Vier. Het is belangrijk dat het energieverbruik van een gebouw op een juiste en onbetwistbare manier opgevolgd wordt via een slim monitoringssysteem. Standaarden zoals IPMVP kunnen daarbij helpen. Finaal is het toch ook belangrijk aan te geven dat een niet-gehaalde energieprestatie (bijv. luchtdichtheid) vaak een gedeelde verantwoordelijkheid van ontwerper en aannemer inhoudt. Uiteindelijk lijkt het vanzelfsprekend dat een onafhankelijke partij bij problemen uitsluitsel moet kunnen bieden. Het WTCB zou daar een rol kunnen spelen. Stijn De Roo (3E) Nood aan overkoepelende partijen die ook een brede inhoudelijke verantwoordelijkheid kunnen en moeten nemen om de streefdoelen te behalen. Dit kunnen energetisch-technische studiebureaus zijn of de kwalitatieve algemene aannemer die een beslissingskracht moeten krijgen die hen in staat stelt dit te verwezenlijken, en ook daardoor de aansprakelijkheid kunnen dragen. De aannemer blijft in elk geval verantwoordelijk voor correcte uitvoering en verwerking van materialen waarvan de prestaties op zich door de leveranciers dienen te worden gewaarborgd. Het inschakelen van controlebureaus - SECO, Vinçotte, enz. - dient hier een goed ingevulde kwaliteitsscharnier te worden. Prof. Wim Boydens (Boydens Studiebureau) programma 6 de energiecongres Nulenergie: haalbaar & betaalbaar? Belangrijk is vooral dat de verwachtingen van de opdrachtgever zeer goed worden vastgelegd en er duidelijke afspraken worden gemaakt. Een juiste risico-inschatting moet toelaten om bepaalde veiligheidsmarges in te bouwen, niet te veel en niet te weinig. Bij eventuele problemen dient in de eerste plaats te worden gezocht naar een oplossing. Het strikte handhavingskader van de EPB-regelgeving garandeert enerzijds een feitelijke uitvoering van de voorgestelde energetische optimalisaties. Anderzijds brengt dit ook een bijkomend spanningsveld met zich mee tussen de verschillende bouwactoren. Goede afspraken en samenwerking met professionele partijen bieden meer zekerheid op minder juridische problemen. Pedro Pattijn (Ingenium) 10 11

7 programma programma toelichting bij 3 parallelle workshops u ONTHAAL standhoudergedeelte Renovatie Moderator Toon Possemiers (Cenergie) u PLENAIRE INLEIDING presentatie: Pascale Naessens Verwelkoming Christophe Maes (voorzitter VCB) Marc Dillen (Directeur generaal VCB) Toekomstig reglementair kader Luc Peeters (Administrateur generaal VEA) Energieneutraal bouwen: uitdagingen en oplossingen Pedro Pattijn (Ingenium) u 3 parallelle WORKSHOPS Nul energie, haalbaar en betaalbaar? concrete cases inclusief wisselwerking tussen aannemers en stakeholders in de bouwsector RENOVATIE Moderator Toon Possemiers (Cenergie) NIEUWBOUW RESIDENTIEEL Moderator Stijn De Roo (3E) NIEUWBOUW NIET-RESIDENTIEEL Moderator prof.ir. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) u PAUZE standhoudergedeelte u PLENAIRE AFSLUITER presentatie: Pascale Naessens Panelgesprek met experts, aannemers, architecten, juristen enz. Slotspreker Servais Verherstraeten (Staatssecretaris voor Staatshervorming, voor de Regie der Gebouwen en voor Duurzame Ontwikkeling) Het bestaande gebouwenpatrimonium hinkt achterop, met een enorm potentieel aan CO2-besparing. Om de groeiende kloof met nieuwbouw te dichten is het nodig de inhaalbeweging kracht bij te zetten. Vandaag is er sprake van een renovatieritme van 1 % per jaar. Dat zou minstens moeten worden opgedreven naar 2,5 %. Een ingrijpende verbouwing gaat gepaard met een verbetering van de energieprestatie van het gebouw. Welke eisen en verplichtingen gaan er de komende jaren opgelegd worden aan bestaande gebouwen? Op welk vlak dien ik mij als aannemer bij te scholen? Nieuwbouw residentieel Moderator Stijn De Roo (3E) Vanaf 1 januari 2021 moeten alle woningen bijna-energieneutraal (BEN) gebouwd worden. Dat betekent een E-peil van 30 of lager. Verder kijken dan het huidige vereiste E-peil van 60 is dan ook de boodschap. De betaalbaarheid van een bouwproject voor een gezinsbudget moet hand in hand gaan met de energievereisten van de overheid. Hoe zullen we in de toekomst inventieve energie-oplossingen op een betaalbare manier inpassen in een nieuwbouwwoning? Welke oplossingen zijn vandaag voorhanden en welke productverfijningen dringen zich op? Hoe kunnen hernieuwbare energie-oplossingen in woongebouwen optimaal worden ingepast? Welke trends dringen zich op? Nieuwbouw niet-residentieel Moderator prof. ir. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) De doelstellingen voor school- en kantoorgebouwen zijn bekend: bijna-energieneutraal vanaf 1 januari 2021 of een E-peil van 40. Het traject naar BEN verloopt gefaseerd. Dit jaar geldt een E-peil van 60. De plannen die vandaag gemaakt worden, kijken dus verder dan Welke oplossingen bestaan of worden ontwikkeld om het E-peil van de toekomst te halen? Daarbij kan men niet buiten hernieuwbare energie-oplossingen u NETWERKING met hapje en drankje standhoudergedeelte 12 13

8 foto Vanhout UITDAGINGEN DEEL II VCB vroeg 4 experten van gespecialiseerde studiebureaus zich te buigen over de 6 uitdagingen op weg naar nul energiegebouwen. VERZEKERING / BETAALBAARHEID Oprichting van lage energieflats met een gemiddeld E-peil van 55 in het kader van het stadsvernieuwingsproject Ecodroom te Geel 14 15

9 uitdagingen deel II Verzekering / betaalbaarheid Verzekering Kan een aannemer zich beschermen tegen het risico dat een gewenst E-peil of een veronderstelde luchtdichtheid niet gehaald wordt? De ontwerper-energieadviseur kan hier in de toekomst een beslissende rol en verantwoordelijkheid overnemen. Hij werkt hetzij volledig onafhankelijk, hetzij binnen een ontwerpteam of bouwteam, maar hij kan zijn verantwoordelijkheid niet naar derden overdragen of verdelen. Hij draagt de conceptuele- en eindverantwoordelijkheid, hij schakelt controlebureaus in voor de componentcontrole en kwaliteitscontrole van de uitvoering, hij vertaalt en interageert met opdrachtgever en architecten om een prestatieverbintenis te kunnen waarmaken. Hij ziet er in eerste lijn ook op toe dat er gewaarschuwd wordt en maatregelen worden genomen wanneer foute uitvoering door partijen het eindresultaat in het gedrang dreigt te brengen. Meer deelpartijen moeten een kwalitatieve selectie ondergaan, een attest van goede uitvoering moet door een bevoegd persoon - te definiëren wat dat dan wel betekent - worden bekrachtigd. Prof. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) Verzekeringsmaatschappijen bieden nu al de nodige formules aan maar dienen meer in te spelen op de gedeelde verantwoordelijkheid van ontwerpteam en aannemer voor het halen van bepaalde energieprestatieeisen. Stijn De Roo (3E) Betaalbaarheid Bestaan er oplossingen die energieneutraliteit betaalbaar houden? Onderzoek naar kostenoptimalisatie in de verhouding gebouw en techniek, en technieken onderling blijft een te versnellen focus. De bouwtijd, en de efficiëntie (tijd-kost-kwaliteit) van het proces zelf is aan herziening toe, hierin speelt de expertise en de innovatie van de aannemer een toonaangevende rol. Dit wat de investering betreft. Maar we moeten ook kijken naar de financiële instellingen, die eigenlijk de plicht moeten aanvoelen of krijgen om de transitie naar het denken in termen van woonkost te onderbouwen. Prof. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) Betaalbaarheid is vanzelfsprekend belangrijk. We moeten echter loskomen van de fixatie op de initiële investeringskost. Gedurende de levensduur zijn de energie- en onderhoudskosten minstens even belangrijk. Het zou al helpen als de banken meestappen in dit verhaal en de maandelijkse afbetaling ook afstemmen op de besparingen op deze twee uitgavenposten. In het kader van de passieve en energieneutrale projecten waar we de laatste jaren bij betrokken waren, merken we wel een dalende trend in de prijzen van specifieke technieken en toepassingen. Hoewel er een meerprijs zal blijven bestaan ten opzichte van bijvoorbeeld een E 70 verwachten we dat dit verschil aanzienlijk zal verkleinen wanneer bepaalde technieken of toepassingen steeds meer benut worden. Toon Possemiers (Cenergie) De grote uitdaging zal zijn om zo snel mogelijk betaalbare in feite zonder kostenverhoging - oplossingen te vinden. De voorbije jaren hebben aangetoond dat er enorme evoluties zijn op het vlak van materialen en bijhorende kostprijzen, zoals bijvoorbeeld bij de PV-panelen. We dienen hierbij ook meer en meer na te denken over goedkopere bouwmethodes, waaronder modulair bouwen en prefabricatie. Dit kan zowel worden toegepast op bouwkundige constructies, alsook voor technische installaties. Schaalvergroting biedt ook mogelijkheden voor kostenreductie. Gebouwen en woningen kunnen worden ontworpen en gebouwd zoals auto s. Ook collectieve oplossingen, zoals warmtelevering via collectieve stookplaatsen en warmtenetten, zijn kostenefficiënter dan individuele oplossingen, waarbij elk appartement wordt uitgerust met een over gedimensioneerde gaswandketel. Pedro Pattijn (Ingenium) Betaalbaarheid moet bekeken worden op life cycle cost niveau. Hogere investeringskosten staan typisch tegenover beduidend lagere operationele kosten. Om die upfront hogere investeringskosten betaalbaar te houden zijn innovatieve financieringsmethodes nodig. Voor banken is dit een erg actueel thema. Daarnaast dient het thema betaalbaarheid geobjectiveerd te worden: niet alleen technieken maar zeker ook bouwgrondprijzen en fiscale aspecten spelen een grote rol. NZEB of EPB kunnen niet alleen verantwoordelijk gesteld worden voor dure gebouwen. Stijn De Roo (3E) 16 17

10 foto Houben vcb-initiatieven duurzaamheid en energiezuinigheid bouw aanmoedigen Airdeck platen met betonbesparende kunstofdozen met het oog op betonkernactivering voor het Sociaal Huis te Tienen 18 19

11 RenoFase Het project RenoFase wil aannemers, architecten en materiaalleveranciers en -producenten ondersteunen om renovatieprojecten doorgedreven energetisch, efficiënt en kwaliteitsvol te realiseren. De nodige kennis en tools worden opgebouwd en op maat van de aannemer en architect gebracht, opdat zij deze in concrete projecten kunnen benutten. Daarnaast wordt ingezet op innovatie: nieuwe matevcb-initiatieven duurzaamheid en energiezuinigheid bouw aanmoedigen Wist u dat? Energieconsulentenproject Met de steun van de Vlaamse Overheid kunnen de aannemers lid van VCB, de komende 3 jaar rekenen op de adviesverlening van een fulltime energieconsulent, die energiezuinig bouwen verder zal bevorderen en de strengere energieprestatieregelgeving zal duiden. Het gaat om eerstelijnsadvies en de uitbouw van een website met een breed aanbod aan BEN-demowoningen (nieuwbouw) om niet alleen aannemers, maar ook kandidaat-kopers te inspireren met foto s en technische beschrijvingen. Ook zal de consulent opleidingen en infosessies voorzien aan aannemers en nieuwigheden en laatste wijzigingen verspreiden via artikels en publicaties. Voorts bevordert de VCB kwaliteitsvolle plaatsing van ventilatiesystemen en de installatie van systemen die hernieuwbare energie opwekken zoals pv-panelen, zonneboilers, warmtepompen, biomassa-installaties en geothermie. > Verdere vragen? steven.uzar@vcb.be VCB E-calculator: Wat is het laagste E-peil dat ik kan halen met een bepaald budget Een handige Excel-tool voor sleutel-op-de-deur-bedrijven en algemene aannemers om het meest economische E-peil te bepalen voor woningen. Het gaat om een rekenblad dat als doel heeft een aantal economisch en/of ecologisch optimale varianten van een bestaand woningconcept te berekenen. Hierbij wordt in de eerste plaats de Totaal Actuele Kost (TAK) geminimaliseerd. De TAK is de totale kost van de woning over een zekere termijn, waarbij investeringskosten zwaar doorwegen, maar ook toekomstige verwarmingskosten en herinvesteringen tellen mee en tenslotte worden ook subsidies ingerekend betreffende de toegepaste duurzame maatregelen. De woning met de laagste TAK zal dus een goede balans moeten vormen tussen investeringen en toekomstige kosten. Desondanks is ook het energieverbruik en de investeringskost an sich meegenomen als optimalisatiedoel om een range van interessante resultaten te bekomen waaruit de bouwfirma of eindklant kan kiezen. Soms kan een kleine extra investering leiden tot een aanzienlijke energiebesparing. > Verdere vragen? geert.matthys@vcb.be Wanneer u vandaag een nieuwbouwwoning realiseert, doet u er goed aan uw WOONKOST van de komende 30 jaar (afbetaling lening inclusief energieverbruik, vervangingskost, onderhoud enz.) in uw E-peil concept af te wegen. De E-calculator van VCB kan E-peil-concepten aanleveren met de minimale woonkost voor de komende 30 jaar. Dit instrument levert u de E-peil-concepten met de laagste woonkost (voor uw nieuwbouwwoning) voor de komende 30 jaar naargelang uw budgettaire mogelijkheden. Aangezien de relevante parameters in de E-calculator duizenden combinaties kunnen opleveren, is een dergelijke afweging alleen nog mogelijk met zo n tool. Onze E-calculator vind u via Smart Geotherm Dit innovatietraject streeft ernaar geïntegreerde concepten te ontwikkelen om met behulp van geothermie, betonkernactivering en andere technieken te komen tot bijna energieneutrale gebouwen. De beoogde maatschappelijke impact (o.a. minder energieverbruik) van het project is groot, gezien de helft van het gebouwenpark in aanmerking komt voor de implementatie van dergelijke concepten. Daarnaast wordt er ook een belangrijke economische impact verwacht zoals jobcreatie. Het Smart Geotherm concept bestaat erin het gebouw te isoleren tot op het niveau waar de netto-warmtebehoefte grotendeels kan ingevuld worden met hernieuwbare energie en gebruik te maken van intelligente en geïntegreerde technieken. Het project focust zich in eerste instantie op grote en middelgrote gebouwen. Bij de klassieke aanpak wordt thermische energie (koude of warmte) opgewekt op het ogenblik dat er een vraag ontstaat vanuit de gebruikerszijde. In het Smart Geotherm project wordt de thermische energie die op een bepaald Wist u dat? Wist u dat? ogenblik op ecologische en/of economische wijze beschikbaar is, opgevangen en gebufferd totdat er een behoefte aan thermische energie ontstaat. De afstemming tussen aanbod, vraag en buffering van thermische energie op een economisch en ecologisch verantwoorde wijze vormt dan ook een belangrijke uitdaging in het project. > Verdere vragen? geert.matthys@vcb.be Gebouwen die ongeveer evenveel behoefte hebben aan verwarming als aan koeling, komen in aanmerking voor geothermische koude/warmte opslag. De zomerwarmte wordt dan in de ondergrond gestockeerd tot het stookseizoen eraan komt (door geothermische koeling - prestatiefactor 20 is zo haalbaar). En de winterkoude wordt in de ondergrond gestockeerd tot het koelseizoen eraankomt (door een geothermische warmtepomp). Het gaat om twee technieken: Koude Warmte Opslag en Boorgat Energie Opslag. Hiervoor is een laag-temperatuur-verwarmingssysteem (bijv. 30 C) en een hoog-temperatuur-koelsysteem (bijv. 17 C) noodzakelijk. Dit kan met betonkernactivering. Buildchem Samen werken aan nieuwe concepten voor de bouwmarkt De Vlaamse overheid wil hervorming in de industrie stimuleren. De aandacht gaat daarbij onder meer naar nieuwe materialen, nieuwe bestemmingen voor materialen en slimme manieren om met energie om te gaan. Open innovatie speelt in dit proces een belangrijke rol, ook voor bouwbedrijven. Daarom is Buildchem opgezet, een project dat ondernemingen uit de bouw en andere sectoren aanzet tot innovatie en samenwerking. Buildchem moet leiden tot vooruitstrevende concepten voor de bouwmarkt (Advanced Market Concepts). Dat vraagt samenwerking over de sectorgrenzen heen. Daarom brengt het project aannemers samen met materialenfabrikanten en een kleine delegatie van voorschrijvers. Daarnaast is er een klankbordgroep die bestaat uit beroepsfederaties uit verschillende sectoren, kennisinstellingen zoals KUL, Thomas More, het WTCB, VITO en ten slotte overheidsinstellingen zoals OVAM. Buildchem is opgezet rond zes clusters. Elke cluster heeft zijn focus op een verschillend thema: renovatie, gevels en wanden, beton, ventilatie, luchtdichtheid én hernieuwbare energie. Ondertussen lopen de clusterbijeenkomsten bijna één jaar. Het merendeel van de clusters heeft een vervolg. Na afloop van Buildchem zullen deze blijven samenwerken door onder meer haalbaarheidsstudies uit te voeren om te onderzoeken of de concepten vermarktbaar zijn. Andere clusters gaan hun concept onmiddellijk in de praktijk testen en zo hun concept verder uitwerken. Buildchem heeft een faciliterende rol gespeeld bij het indienen van projectaanvragen bij oproepen van IWT en MIP. Met dit verhaal wil Buildchem vooral andere bedrijven inspireren en aanzetten tot open innovatie. Bedrijven moeten samenwerking zien als een grote troef. > Verdere vragen? kelly.oerlemans@vcb.be Het temperen en vertragen van thermische pieken (en dalen) binnenshuis kan via het inwerken van PCM s (Phase Changing Materials) in de constructie. Dit zijn als het ware ingekapselde bolletjes kaarsvet die smelten als er te veel warmte is (en bijgevolg latente warmte opslaan) en die langzaam stollen als het warmteoverschot verdwijnt (en bijgevolg hun latente warmte opnieuw afgeven). PCM s kan men ook gebruiken voor warmte-opslag in vaten (viermaal meer warmte-inhoud dan water)

12 vcb-initiatieven duurzaamheid en energiezuinigheid bouw aanmoedigen rialen, producten en systemen worden getest, gevalideerd en nieuwe ideeën worden ontwikkeld. Een derde pijler wordt gevormd door implementatie via cases, verspreiding van kennis en het stimuleren en ondersteunen van nieuwe product- en systeemideeën. Op die manier worden renovatieprojecten gestructureerd aangepakt, waarbij kwaliteit en meerwaardecreatie de klant kunnen overtuigen. > Verdere vragen? Cohereno Het nieuwe onderzoeksproject COHERENO wordt gefinancierd door het EU-programma Intelligent Energy Europe. COHERENO (Collaboration for housing nearly zero-energy renovation) is gericht op het versterken van samenwerkingsvormen tussen alle betrokken partijen aan de aanbodzijde bij renovatie van particuliere eengezinswoningen. Het project moet leiden tot een grote toename van het aantal renovaties van woningen naar (kosten-optimale) bijna nul-energie-niveaus en een verbetering van de kwaliteitsborging. Het COHERENO-project wil op basis van een intensieve, bottum-up samenwerking, innovatieve business modellen met professionele marktoplossingen ontwikkelen die direct in de praktijk kunnen worden omgezet. Door het verminderen van de renovatiekosten en een kwaliteitsverhoging kunnen deze business modellen een verdere opschaling bespoedigen van de renovatiemarkt naar een volumemarkt voor bijna-nul-energierenovaties in de particuliere woningsector. In de landen van de deelnemende partijen zullen uiteindelijk Nationale Adviescommissies worden opgericht. > Verdere vragen? LBAZ Luchtdicht Bouwen van A tot Z Luchtdicht bouwen is essentieel voor de energieprestaties en het comfort. Tegen 2020 moet luchtdicht bouwen toegepast en duurzaam verankerd zijn in de Vlaamse bouw. Een luchtdicht gebouw moet even vanzelfsprekend worden als een gebouw dat stabiel, regendicht, brandveilig en geïsoleerd is. De focus van dit project ligt niet zozeer op producten en technieken, maar op de verbetering van het bouwproces, vooral bij nieuwbouw. Dit zowel bij ontwerp als bij uitvoering. Op de korte termijn wil LBAZ bereiken dat luchtdicht bouwen een onderdeel wordt van de dagelijkse bouwpraktijk. Hoe kunnen we op een kostenefficiënte en pragmatische manier de wensen en eisen van onze klanten waarmaken, vandaag en morgen? Twintig geselecteerde bedrijven worden drie jaar lang begeleid op het pad naar luchtdicht bouwen in de praktijk. Ze vertegenwoordigen verschillende bouwsystemen (metselwerk, houtskelet) en kennisniveaus (instap, basis, top). Op deze manier krijgt het project een goed zicht op de uitdagingen waarvoor luchtdicht bouwen onze sector plaatst. Luchtdicht Bouwen van A tot Z is een project van WTCB in samenwerking met onder meer de Vlaamse Confederatie Bouw. Het project wordt ondersteund door het Agentschap Ondernemen in het kader van het Nieuw Industrieel Beleid van de Vlaamse Overheid. UITDAGINGEN DEEL III VCB vroeg 4 experten van gespecialiseerde studiebureaus zich te buigen over de 6 uitdagingen op weg naar nul energiegebouwen MATERIALEN EN SYSTEMEN / ORGANISATIE > Vragen over luchtdicht bouwen? De projectmedewerkers zoeken samen met u naar een concrete oplossing. Via de website hebben bouwprofessionelen de mogelijkheid om vragen te stellen. Vervolgens nemen projectmedewerkers met U contact op om uw vragen te bespreken en samen met een netwerk van specialisten een oplossing te vinden

13 uitdagingen deel iii materialen en systemen / organisatie Materialen en systemen Wat bestaat er om energieneutraal te bouwen? Welke behoeften zijn er nog, en is er een oplossing in zicht? De samenwerking van industrie, praktijkveld en onderzoek in Vlaanderen intensifiëren is absoluut aan de orde om van het permanente inhaalbewegingsgevoel af te geraken. Nog beter is het om meer deelname in internationale onderzoeksprojecten aan te wakkeren, en efficiënter steun te verlenen aan zij die dynamische interactie aangaan. Prof. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) Het is voornamelijk van belang om de kennis en kunde voor toepassing van de technieken eigen te maken, zowel bij ontwerpers als uitvoerders. Dit kan door meer stimulansen te geven aan demonstratieprojecten, opdat bouwheren en opdrachtgevers de voorbeeldtoepassingen kunnen leren kennen. Zo werd via de EFRO-subsidies een stimulans gegeven aan de toepassing van grond gekoppelde warmtepompen. Pedro Pattijn (Ingenium) In principe zijn alle materialen en technologieën beschikbaar om energieneutraal te bouwen. Men hoeft zijn heil niet te zoeken in systeemoplossingen of high-tech materialen. Er kan perfect NZEB gebouwd worden met de klassieke bouwmaterialen op de markt. Terzelfdertijd is het natuurlijk zinvol om verder te investeren in onderzoek naar een hogere performantie, een hoger gemak van installeren en een gereduceerde kost van materialen of systemen. Stijn De Roo (3E) Organisatie Met welke structuur kan een energieneutraal project het beste aangepakt worden? In principe moet elke structuur kunnen werken indien voldoende deskundigheid en verantwoordelijkheidszin aanwezig is bij de eindverantwoordelijke van het collectief. Het duidelijk aflijnen van deze verantwoordelijkheden is de sleutel. Gescheiden loten wordt een kwetsbaar verhaal, hoewel de kwaliteiten van de individuele aannemers wel duidelijker naar voren komen. Algemene aanneming, bouwteam en sleutel-op-de-deur blijven afhankelijk van het blijvend noodzakelijke ontwerp-georiënteerd lastenboek. Sleutel-op-de-deur voor gepreengineerde herhaalopdrachten is sluitend, voor projecten op maat kan de dynamiek van de bouwteam-formule enkel beter worden dan de algemene aanneming, indien ook de verantwoordelijkheid en de autoriteit inzake energieprestatie eenduidig wordt toegewezen in zowel in de ontwerpfase, uitvoering als de exploitatie. Prof. Wim Boydens (Studiebureau Boydens) taking energy solutions to the next level De organisatiestructuur is niet zo belangrijk. Alle methodes hebben hun voor- en nadelen. Het lijkt belangrijker om vanaf de start te focussen op een integrale energie-aanpak waarbij gebouwschil, technieken en materialen en de impact op elkaar, samen bekeken worden. Enkel op die manier kan er een optimaal, slim en kostenefficiënt energieconcept ontwikkeld worden. Hiertoe zou men kunnen stellen dat een bouwteam wel zijn voordelen kan hebben, hoewel het zeker niet noodzakelijk is. Verder moeten opdrachtgevers - publiek en privaat - bij het aanstellen van ontwerpers of aannemers niet enkel focussen op de upfront kostprijs maar ook op de kwaliteit in al zijn aspecten en zeker op de operationele kost van een gebouw. Stijn De Roo (3E) Wij verkiezen een bouwteamformule waarbij de kennis en ervaring van de ontwerper gebundeld worden met de praktijkkennis en directe kostensimulatie van de aannemer. Pedro Pattijn (Ingenium) 24 25

14 taking energy solutions to the next level Synergie tussen nul-energiegebouwen en bouwmaterialen & systemen De vooruitstrevende, inspirerende bouwprojecten die het zesde energiecongres vormgeven, zijn enkel mogelijk dankzij innoverende materialen en systemen. Dit initiatief wil louter een forum bieden aan alle stakeholders in de bouwsector om de toegevoegde waarde van nieuwe materialen en systemen, die van belang zijn om energieneutrale woningen te realiseren, vanuit de eigen invalshoek te benaderen. Samen buigen de deelnemers, gastsprekers en fabrikanten zich over hun concrete toepassing in recente bouwprojecten die een duurzame en energiezuinige aanpak hanteren. Met dit energiecongres willen we dus geen selectie van producten naar voren schuiven om een certificering op te kleven. De aansprakelijkheid voor deze materialen en systemen blijft de verantwoordelijkheid van de respectievelijke fabrikanten en invoerders. De verschillende toepassingen en installaties kunt u terugvinden aan de hand van de drie pijlers van energiezuinig bouwen : Behoeftebeperking Het voorkomen van energieverbruik is prioriteit nummer één. Elke kwh die niet nodig is, betekent een financiële en ecologische besparing. In de bouwsector komt dit neer op thermische isolatie (dak, muren, vloer), zonwering (maakt airconditioning onnodig), warmterecuperatie (ventilatie en douche bijv.) enz. Wist u dat? Wist u dat? Warmterecuperatie is niet alleen mogelijk bij mechanische balans-ventilatie (systeem D), maar ook in uw douche: het water dat langs uw sifon wegstroomt kan het koude toestromende water gelijktijdig opwarmen. Dikke pakken isolatie in muren, daken en vloeren hebben uiteraard een isolerend effect, maar er is een kanttekening: na een isolatiedikte van 15 cm wordt dit effect miniemer en de besparing bijgevolg steeds kleiner. Betaalbaar bouwen is dan ook niet altijd gebaat bij zeer dikke pakken isolatie. 3 rendementsoptimalisatie 2 hernieuwbare energie 1 behoeftebeperking Wist u dat? Wist u dat? Uit een Europese studie blijkt dat de productie van 1 m² dubbele hoogrendementsbeglazing in 2005 op een uitstoot kwam van 25 kg CO2 (sindsdien werd deze hoeveelheid teruggedrongen dankzij de gestage verbetering van de productietechnieken). Door de vervanging van 1m² enkele beglazing door een dubbele hoogrendementsbeglazing kan men jaarlijks ongeveer 91 CO2 besparen. De impact van de productie is dus reeds na 3,5 maanden gecompenseerd terwijl de gemiddelde levensduur van een dubbele beglazing ongeveer 30 jaar bedraagt. > Meer weten: Hou aan de binnenzijde van het raam op ongeveer 10 cm van het glas een vlam van een aansteker. Je ziet dan 4 vlammetjes in de reflectie van het glas. Bij gewoon dubbel glas is de kleur van de vlammetjes dezelfde. Bij hoogrendementsglas is de 2e of 3e vlam anders van kleur. Dit is een aanwijzing dat er op het glas een coating is aangebracht, wat typisch is voor hoogrendementsbeglazing. Deze coating is een transparant metaallaagje tussen de glaslagen. Deze coating zal de uitstraling van de warmte verlagen, waardoor de warmte binnen het gebouw blijft en er minder verlies is. > Meer weten: 1. Behoeftebeperking 2. hernieuwbare energie 3. Rendements-optimalisatie Deze drie pijlers vormen samen de basisregel in de energiebesparing: de Trias Energetica

15 afinco nv behoeftebeperking afinco nv behoeftebeperking afinco 68-eps ba1 afinco 68-ha-ba1 Afinco 68-EPS-BA1 hout/aluminium passiefhuisraam Profieldikte 113mm Houten raamprofiel uit Rode Noorse Den(RND) Afinco 68-HA-BA1 hout/aluminium laag-energieraam Profieldikte 83mm Houten raamprofiel uit Rode Noorse Den(RND) Afinco NV Toemaattragel Gent T +32(0) F +32(0) E info@afinco-nv.be I Passief raamprofiel, bestaande uit een houten profiel met dikte 68mm, waarop aan de buitenzijde een bekleding in aluminium is bevestigd. Tussen het hout en de aluminiumbekleding zorgt een laag compacfoam CF100 voor een verbeterde isolatiewaarde. Zowel de aluminiumbekleding aan de buitenzijde als het houten profiel aan de binnenzijde kunnen naar wens afgewerkt worden. Dit profielsysteem leent zich in hoofdzaak tot toepassingen waarin de isolatiewaarde een belangrijke factor is, zoals de passiefbouw van kantoren, woningen, scholen Dient door een gespecialiseerde plaatser of schrijnwerker te worden geplaatst met een luchtdichte aansluiting aan de ruwbouw. Om dit proces te vergemakkelijken bieden wij de mogelijkheid aan om het profiel te leveren in een reeds luchtdicht afgewerkt houten kader, en/of met de luchtdichtingsfolie reeds aangebracht rondom het raamkader. Schrijnwerker/plaatser Uf-waarde buitenkader draaikipraam bij uitvoering in RND: 0.71 W/m²K Hout met FSC-of PEFC-label U-waarden getest door BCCA, productie gecertifieerd door BCCA Afinco is een ISO-gecerticificeerd bedrijf Referenties B&B Cohousing, Vliegpleinkouter in Mariakerke De Baai, Maisstraat in Gent Mits onderhoud volgens de gangbare normen kan dit raamprofiel een zeer lange levensduur aan. Het betreft een houten raamprofiel zonder bijkomende isolatiematerialen, hierdoor komen er aan het einde van de levenscyclus geen schadelijke stoffen in de natuur vrij. Hout is logischerwijze het meest ecologische materiaal dat er bestaat. Dit raamprofiel is gecertificeerd voor passiefbouw, maar door zijn interessante prijszetting komt het tevens in aanmerking voor laag- of nulenergiegebouwen. Afinco NV Toemaattragel Gent T +32(0) F +32(0) E info@afinco-nv.be I Raamprofiel, bestaande uit een houten profiel met dikte 68mm, waarop aan de buitenzijde een bekleding in aluminium is bevestigd. Zowel de alumiumbekleding aan de buitenzijde als het houten profiel aan de binnenzijde kunnen naar wens afgewerkt worden. Dit profielsysteem leent zich in hoofdzaak tot toepassingen waarin de isolatiewaarde een belangrijke factor is, zoals kantoren, woningen, scholen Dient door een gespecialiseerde plaatser of schrijnwerker te worden geplaatst met een luchtdichte aansluiting aan de ruwbouw. Om dit proces te vergemakkelijken bieden wij de mogelijkheid aan om het profiel te leveren in een reeds luchtdicht afgewerkt houten kader, en/of met de luchtdichtingsfolie reeds aangebracht rondom het raamkader. Schrijnwerker/plaatser Uf-waarde buitenkader draaikipraam bij uitvoering in RND: 1.2 W/m²K Hout met FSC-of PEFC-label U-waarden berekend door BCCA, productie gecertifieerd door BCCA Afinco is een CE-gecerticificieerd bedrijf Referenties Zorgcentrum Sint-Bernardus, Assenedestraat in Bassevelde Mits onderhoud volgens de gangbare normen kan dit raamprofiel een zeer lange levensduur aan. Het betreft een houten raamprofiel zonder bijkomende isolatiematerialen, hierdoor komen er aan het einde van de levenscyclus geen schadelijke stoffen in de natuur vrij. Hout is logischerwijze het meest ecologische materiaal dat er bestaat. Dit raamprofiel komt in aanmerking voor laag-energiegebouwen

16 afinco nv behoeftebeperking afinco nv behoeftebeperking afinco 82 mm softwood afinco aerotherm Afinco 82mm hout laag-energieraam Profieldikte 82mm Houten raamprofiel uit Rode Noordse Den(RND) Afinco Aerotherm passiefhuisraam Profieldikte 110mm Thermowood-thermisch verduurzaamd naaldhout Afinco NV Toemaattragel Gent T +32(0) F +32(0) E info@afinco-nv.be I Raamprofiel, bestaande uit gelamelleerd hout, dikte 82mm Dit profielsysteem leent zich in hoofdzaak tot toepassingen waarin de isolatiewaarde een belangrijke factor is, zoals kantoren, woningen, scholen Dient door een gespecialiseerde plaatser of schrijnwerker te worden geplaatst met een luchtdichte aansluiting aan de ruwbouw. Om dit proces te vergemakkelijken bieden wij de mogelijkheid aan om het profiel te leveren in een reeds luchtdicht afgewerkt houten kader, en/of met de luchtdichtingsfolie reeds aangebracht rondom het raamkader. Schrijnwerker/plaatser Uf-waarde buitenkader draaikipraam bij uitvoering in RND: W/m²K Hout met FSC-of PEFC-label U-waarden getest door BCCA, productie gecertifieerd door BCCA Afinco is een ISO-gecerticificeerd bedrijf Afinco NV Toemaattragel Gent T +32(0) F +32(0) E info@afinco-nv.be I Het Aerotherm-passiefraamsysteem bestaat uit gelamelleerd hout waarin alvorens de verschillende lagen samen te voegen groeven worden geslepen, die na het samendrukken van het profiel luchtdichte kamers vormen. Deze luchtdichte kamers zorgen voor een betere isolatiewaarde dan bij een massief houten raamprofiel. Dit systeem bieden wij onder andere aan in thermisch verduurzaamd naaldhout, volgens de methode Thermo wood. Dit verhoogt de duurzaamheidsklasse van het hout aanzienlijk en geeft het hout de look van tropisch hardhout. Ook de isolatiewaarde wordt hier nog verder door verbeterd. Dit profielsysteem leent zich in hoofdzaak tot toepassingen waarin de isolatiewaarde een belangrijke factor is, zoals de passiefbouw van kantoren, woningen, scholen Dient door een gespecialiseerde plaatser of schrijnwerker te worden geplaatst met een luchtdichte aansluiting aan de ruwbouw. Om dit proces te vergemakkelijken bieden wij de mogelijkheid aan om het profiel te leveren in een reeds luchtdicht afgewerkt houten kader, en/of met de luchtdichtingsfolie reeds aangebracht rondom het raamkader. Schrijnwerker/plaatser Brutopia, De Merodestraat in Vorst Mits onderhoud volgens de gangbare normen kan dit raamprofiel een zeer lange levensduur aan. Uf-waarde buitenkader draaikipraam bij uitvoering in Thermowood: 0.78 W/m²K Hout met FSC-of PEFC-label U-waarden getest door BCCA, productie gecertifieerd door BCCA Afinco is een ISO-gecerticificeerd bedrijf Het betreft een volledig houten raamprofiel zonder bijkomende isolatiematerialen, hierdoor komen er aan het einde van de levenscyclus geen schadelijke stoffen in de natuur vrij. Hout is logischerwijze het meest ecologische materiaal dat er bestaat. Dit raamprofiel komt in aanmerking voor laag-energiegebouwen. Referenties Hotel Pierron, Henegouwenkaai in St-Jans-Molenbeek Mits onderhoud volgens de gangbare normen kan dit raamprofiel een zeer lange levensduur aan. Doordat het hout thermisch behandeld werd, is er een verhoogde weerstand tegen schimmels insecten en een verlaagde opname van vocht. Het betreft een volledig houten raamprofiel zonder bijkomende isolatiematerialen, hierdoor komen er aan het einde van de levenscyclus geen schadelijke stoffen in de natuur vrij. Hout is logischerwijze het meest ecologische materiaal dat er bestaat. Bij het verduurzamingsprocédé (Thermowood) van het (uitsluitend Europees) naaldhout komen geen chemische stoffen te pas. Wij wenden voor dit type profiel enkel FSC- of PEFC-gecertifieerd hout toe, uit duurzaam beheerde Europese bossen. Dit raamprofiel is gecertificeerd voor passiefbouw, maar door zijn interessante prijszetting komt het tevens in aanmerking voor laag- of nulenergiegebouwen

17 agc glass europe behoeftebeperking ecohomepanel by isobar behoeftebeperking thermobel triple glazing ecohomepanel AGC GLASS EUROPE Avenue Jean Monnet Louvain la Neuve T I Thermobel Triple Glazing is een drievoudige superisolerende beglazing Verkoopspunten : Thermobel TG (met LS-coating) is een nieuw soort drievoudige beglazing, speciaal ontwikkeld door AGC Glass Europe. Deze beglazing heeft een aanzienlijke impact op de besparing van energie. Zoals alle beglazingen met lage emissiviteit, biedt Thermobel TG LS een zeer gunstige Ug-waarde (tot 0,7 W/m².K), waar door warmteverlies tot een minimum wordt beperkt. De hoge zontoetredingsfactor (64% afhankelijk van het type glasblad) maakt deze beglazing uniek. Hierdoor wordt optimaal gebruik gemaakt van de gratis binnenkomende zonnewarmte en kan men ten volle genieten van de voordelen van de grootst natuurlijke energiebron. Dankzij zijn uitstekende energieprestaties baant Thermobel TG LS de weg voor de toepassing van low-e beglazing in duurzame bouwprojecten. Dit is een totaal nieuwe aanpak. > Iplus LS-coating is de nieuwe coating van AGC-Interpane. > Drievoudige beglazing isoleert dus 4,5 keer beter dan verouderd dubbel glas. Thermobel TG is bijzonder geschikt voor passiefhuizen, lage energiewoningen en nul energie woningen Residentiele en tertiaire gebouwen / Nieuwbouw en renovatie / Ramen en deuren Residentiële en tertiaire gebouwen (oriëntaties Zuid, Noord, West, Oost) (vlg normen, testresultaten) Prestatiecijfers: Thermobel TG LS heeft het Passief House certificaat (zie Interpane AGC) Zeer gunstige Ug-waarde (tot 0,5 W/m²K), waardoor warmteverlies tot een minimum wordt beperkt. Hoge zontoetredingsfactor (tot 64%) voor optimaal gebruik van de gratis binnenkomende zonnewarmte. Hoge lichttransmissie tot 75% Minder energie nodig voor verwarming en dus ook minder CO2-emissie. Reductie van de verwarmingskost dankzij hoge thermische isolatie Referenties Enkele werven/referenties met Thermobel Triple Glazing LS Zero Energy House Renovating exemplarisch onderzoeksproject Nulenergie gebouw (Oud-Heverlee) Bond beter leefmilieu zetel (Brussel ) Passief house in Moxhe (Luik) Passiefhuis in Amay (Prov. Luik) Cradle to Cradle : de isolerende coatings die gebruikt zijn voor de drievoudige beglazing Thermobel TG heb ben het Cradle to Cradle silver certificaat. Thermobel TG LS heeft het Passief House certificaat In het kader van het Zero Energy House Renovating project werd de drievoudige beglazing Thermobel TG toegepast. Met zijn eigenschappen zorgt deze beglazing voor een goede isolatiekwaliteit een hoge g-waarde (= de zonne-energie dat in warmte wordt omgezet) een hoge lichttransmissie voor meer visueel comfort. ECOHOMEPANEL by ISOBAR Waregem zone 11b Pontstraat Beveren-Leie E info@ecohomepanel.com I Ecohomepanel, betaalbaar passief bouwsysteem Standaardafmetingen BXHXD 1200X3000X200 Verkrijgbaar in D: Leidingspouwen in panelen van voorzien Zelfdragend sandwichpaneel opgebouwd uit 12mm vezelcementplaat 176 mm PUR+ isolatieschuim 12mm vezelcementplaat U waarde bij D200 = 0.13 W/m²K Woningbouw Renovatie Optoppen van gebouwen Noodwoningen Als buiten en als binnenwanden Bij voorkeur houtskeletbouw en schrijnwerkerij Traditionele ruwbouwwerken Blowerdoortest vóór opstopwerk Menen: 1.01 (zonder tape of folie) Draagkracht wandpaneel 76 kn/m Draagkracht tussenvloer op 6m breed : mobiel gewicht 200 kg/m² (15 kn/m) Brandgedrag : B S1 d0 Halfopen passiefhuis te Menen, Basse Censestraat 11 te bezoeken na afspraak Halfopen bebouwing te Torhout, Sneppestraat-Bollestraat, te bezoeken na afspraak jaar Panelen kunnen terug losgehaakt en hergebruikt worden. Beperking van toeslagstoffen zoals cement, lijm, gips, water Passieve schil mogelijk bij beperkte dikte Luchtdicht zonder folie of tape Geen koudebruggen doorlopende isolatieschil met beperkt aantal bouwknopen 32 33

18 recticel insulation behoeftebeperking recticel insulation behoeftebeperking powerroof maxx eurowall 21 Powerroof Maxx Afmetingen 2500 x 1200 mm, diktes 80, 100 en 120 mm. Eurowall 21: Afmetingen standaard: 600 mm x 1200 mm Diktes: 60, 75, 90 en 100 mm Recticel Insulation Tramstraat Wevelgem T F E recticelinsulation@recticel.com I Powerroof Maxx: dakisolatie en onderdakfolie in één, isolatiesysteem voorzien van een opgelijmde onder dakfolie voor hellende daken volgens de Sarking methode. Powerroof isolatie laat u toe om een hellend dak op een duurzame en efficiënte manier te isoleren en dit zonder bouwknopen. Met Powerroof Maxx kunt u dit nu nog sneller doordat de dampopen onderdakfolie reeds op voorhand op de platen verkleefd is. Deze folie is voorzien van een raster van 10 bij 10 cm zodat ook het verzagen op een vlotte manier verloopt. De overlappen van de onderdakfolie kunnen op hun beurt dichtgekleefd worden om de winddichtheid van het dak te verhogen. Om details rond dakramen, aansluitingen of goten af te werken is er de Maxx tape voorzien. Hellend dak toepassing volgens de sarking methode. Dit kan zowel voor renovatie als voor nieuwbouw gebruikt worden. De onderconstructie moet bestaan uit dragende elementen die maximum 60 cm uit elkaar staan. Het draag vlak is bij voorkeur vlak, oneffen dakvlakken worden uitgevlakt. Onderaan het dakvlak voorziet men een voetbalk evenwijdig aan de nok. Het systeem word geschroefd. Meer uitleg zie plaatsings voorschriften op onze website. Aannemers kunnen een opleiding volgen, georganiseerd door Recticel Insulation, om zo tot de groep van erkende Powerroof plaatsers te behoren. Alle info hierover via: Recticel Insulation Tramstraat Wevelgem T F E recticelinsulation@recticel.com I NIEUW. Warmtegeleidingscoefficient d (volgens NBN EN 12667): 0,021 W/mK De Eurowall 21 platen hebben een kern in hard polyisocyanuraatschuim en zijn bekleed met een gasdicht meerlagencomplex van kraftpapier en metaalfolies. Daardoor zijn ze uiterst vormvast, waterafstotend, krimpen niet en laten zich door hun lichte gewicht en handig formaat heel vlot plaatsen. Door het tand-en-groef kliksysteem kan met Eurowall 21 een perfect isolatieschild met een uitstekende winddichtheid worden opgebouwd. De nieuwe sponning zorgt voor een tand- en groefkliksysteem aan de vier zijden (zie afbeelding hiernaast). Aan de luchtspouwzijde is een reflecterende bekleding met raster aangebracht. De matgrijze zijde is bovendien beter bestand tegen alkali en cement. Tand en groef: de platen zijn rondom voorzien van tand en groef. Spouwisolatie isolatie van hellend dak aan de binnenzijde plafondisolatie voor kelders Dit kan zowel voor renovatie als voor nieuwbouw gebruikt worden. Zowel in passiefhuizen als in BEN-woningen. De Eurowall-platen kunnen zowel één- als tweelaags geplaatst worden. Tweelaags werken biedt het voordeel dat de naden van de eerste laag afgedekt worden. Meer uitleg zie plaatsings voorschriften op onze website: HYPERLINK application/spouwmuur-0 Bijkomende voordelen: Hogere brandveiligheid dankzij uniek schuim TAUfoam by Recticel Doorlopend isolatieschild dankzij tand-en-groefverbinding Uitstekende isolatiewaarde: 0,024 W/mK Abdij van Park Heverlee Verschillende particuliere woningen Gaat zeker de levensduur van een gebouw mee. Zie Nibe classificatie Aannemers kunnen een opleiding volgen, georganiseerd door Recticel Insulation, om zo tot de groep van erkende Eurowall plaatsers te behoren. Alle info hierover Bijkomende voordelen: Keymark kwaliteitslabel Doorlopend isolatieschild dankzij tand-en-groefverbinding Uitstekende lambda-isolatiewaarde ( D = 0,021 W/mK) Handig rasterpatroon voor een makkelijke plaatsing van de spouwankers. Assymmetrische bekleding Project van HVM De Vlashaard, Ezelstraat te Wevelgem: 20 nieuwbouwwoningen en 8 autobergplaatsen Verschillende particuliere woningen Bij een doordachte planning en een correcte plaatsing is men in staat om een dak te isoleren zonder bouw knopen, dit zal uiteindelijk bijdragen tot een beter presteren van het geheel met een daling van het energieverbruik tot gevolg. Men kan met dit systeem doorgedreven gaan isoleren om zo de isolatiewaarde van het dak op zich zo optimaal mogelijk te maken en de waardes te bereiken die voor een dergelijke woning nodig zijn. Gaat zeker de levensduur van een gebouw mee. Zie Nibe classificatie Bij een doordachte planning en een correcte plaatsing is men in staat om de BEN norm (bijna energieneutraal) te halen. Eurowall 21 isolatie voor aanzienlijke plaatswinst, want zelfs bij een hoog isolatiepeil volstaat de standaard spouwbreedte. Vochtbestendig en heel winddicht door de unieke sponning met tand-en-groef en het kliksysteem aan de 4 zijden 34 35

19 resus nv behoeftebeperking reynaers aluminium behoeftebeperking risycor Hi-finity RESUS NV Bredabaan MERKSEM T E info@resus.eu I Risycor is een meetapparaat (gepatenteerd) dat op betrouwbare wijze de duurzaamheid van de verwarmingsinstallatie bewaakt door tijdig te waarschuwen voor corrosie (of roestvorming) en dus ook voor de bijzonder schadelijke effecten die door corrosie kunnen veroorzaakt worden. Risycor voorkomt daarmee ongewenste problemen zoals uitval van verwarmingsketels en pompen, blokkerende kranen, lekken en verstoppingen ten gevolge van een slechte waterkwaliteit. De sensor bereidt zo de weg voor naar een veel langere levensduur van het verwarmingssysteem, een hoger comfort, minder ongewenste kosten en een belangrijke besparing van energie en materialen. Centrale Verwarming Geen Installateur centrale verwarming Geeft betrouwbare curve-beeld van inwendige corrosie over tijd 01/04/2014 lancering beta-fase 01/09/2014 lancering Risycor +/- 300 stuks in veldtest sedert jaar Duurzaamheid De sensoren van Resus willen een belangrijke bijdrage leveren aan de betrouwbaarheid, de duurzaamheid en de energie-efficiëntie van verwarmingssystemen. Resus-sensoren waarschuwen op een zeer eenvoudige, betaalbare en effectieve manier voor de belangrijkste schadelijke effecten binnen een gesloten watersysteem. Reynaers Aluminium Oude Liersebaan Duffel T 015/ I Hi-Finity Hi-Finity is een nieuw type van schuifraam dat staat voor hoge performantie, hoge isolatie en grote afmetingen. Het schuifraam bestaat uit zeer slanke slim line profielen waardoor bewoners de indruk krijgen dat er geen schuifraam is. Bij het ontwerp van Hi-Finity heeft men zeer veel aandacht besteed aan design. Door de transparantie, de luchtigheid en vooral de onzichtbaarheid van het schuifraam lijkt het alsof de buitenomgeving opgaat in het interieur. Ondanks het feit dat de zijkanten van het schuifsysteem quasi onzichtbaar zijn, kan Hi-Finity zeer grote en zware glaspartijen aan. Ook aan het design van de bediening is men niet over één nacht ijs gegaan. De bediening gebeurt immers via een minimalistische en elegante handgreep. De Hi-Finity is voornamelijk ontwikkeld voor de moderne woning of appartementsbouw waarbij de ontwerper naast een esthetische meerwaarde ook op zoek is naar prestaties die het comfort van de gebruiker optimaal maken. Aangezien het systeem een strakke oplossing nastreeft is het natuurlijk aangegeven van bij het ontwerp van de ruwbouw rekening te houden met de inbouwdetails van de Hi-Finity. Opleiding voor het verwerken en plaatsen van de Hi-Finity is vereist! Het product is beschikbaar voor de erkende verwerkers. De levensduur van het systeem, mits een regelmatig onderhoud, is identiek aan dat van het klassieke schrijnwerk. Bewaking van levensduur, duurzaamheid en betrouwbaarheid van de cv-installatie Aluminium is het basismateriaal voor dit systeem. Aluminium is 100% recycleerbaar met behoud van zijn eigenschappen. +/- 95% van het aluminium dat verwerkt wordt in de bouw wordt gerecycleerd. Het glas kan eenvoudig gescheiden worden van het aluminium en op zich gerecycleerd worden. Gezien de thermische prestaties van dit systeem gecombineerd met een goede luchtdichtheid is Hi-Finity perfect geschikt voor de laag energiebouw

20 ubbink nv behoeftebeperking wienerberger nv behoeftebeperking ubiflux greenvent eco-brick gevelstenen UBIFLUX GREENVENT WARMTETERUGWINNINGSUNIT Ubiflux Unit (300 of 400 m³), warmte-terugwinningsapparaat met vraagsturing, voorzien van 2 CO² sensoren en 1 vochtigheidssensor waarmee het ventilatiedebiet automatisch verminderd wordt in functie van de reële behoefte. Residentieel Eco-brick Atlas Architect Cipolat Architecture Brussel Eco-brick gevelstenen Afmetingen : WF 6.5 Textuur en vormgeving (strengpers, handvorm of vormbak): afhankelijk van de gekozen steen (zie technische fiches op de website) Eco-brick is een gevelsteen uit gebakken klei die tot 3,5 cm smaller is dan een traditionele gevelsteen. Hierdoor kun u meer isolatie voorzien en dus flink wat besparen op uw energiefactuur. Door zijn geringe dikte geniet u van meer woonruimte binnenin. UBBINK NV Jan Samynstraat GENTBRUGGE T 09/ E Info.bouw@ubbink.be I Nieuwbouw en renovatie Kennis ventilatiesystemen Reductiefactor (0.54) en vermenigvuldigingsfactor (1.24- met constant flow ventilatoren) voor EPB aangifte voor 46% energiebesparing op uw ventilatie en gemiddeld 18% E-peil punten winst, op basis van verschillende simulaties, vertrekkend van een woning E70 (en met reductie- en vermenigvuldigingsfactor). Verschillende installaties Meer dan 15 jaar Energiezuinige ventilatie is een must bij nul-energiewoningen WIENERBERGER NV Kapel ter Bede Kortrijk I Wordt toegepast als decoratief niet-dragend binnen- en buitenmetselwerk Kan zowel toegepast worden bij nieuwbouw als bij renovatie. Bij renovatie vormt de smallere gevelsteen een extra voordeel indien de beschikbare ruimte beperkt is. De Wienerberger Eco-brick is toepasbaar in een spouwmuurconstructie met een binnenblad uit keramisch materiaal van minimaal 140 mm. Wanneer u andere configuraties wenst toe te passen, met eventuele andere stijfheden, contacteer dan uw stabiliteitsingenieur en/of Wienerberger. Het gebruik van de Eco-brick in een spouwmuurconstructie, m.a.w. waarbij de Eco-brick met spouwankers verankerd is aan een binnenspouwblad, heeft in vergelijking met het gebruik van een traditionele gevelsteen geen extra implicaties op de vrije bouwhoogte in de uiteindelijke constructie. De Eco-brick laat zich verwerken als een traditionele gevelsteen. Er zijn geen specifieke tools nodig. De metser behoeft geen extra opleiding. Bij juiste keuze van de mortel (keuze ifv de initiële wateropname van de steen) kan tijdens verwerking met de Eco-brick eenzelfde aantal lagen gemetst worden in vergelijking met een traditionele gevelsteen. U vindt de Eco-brick verwerkingsadviezen terug op onze website. CE-gekeurd (productnorm EN771-1) Eco-Brick geproduceerd in een Belgische productiesite dragen het Belgisch Benor keurmerk (PTV ) Vorstbestandheid: Euroklasse F2 Gewicht, initiële wateropname, porositeit, druksterkte : afhankelijk van de gekozen steen (zie technische fiches op de website) Uit een marktonderzoek door Xtra Muros kon besloten worden dat keramische producten het bouwmateriaal bij uitstek zijn in ons vochtige klimaat. Ze zijn prima bestand tegen klimaat- en weersinvloeden en hebben een levensduur van minstens 150 jaar. Hierdoor zijn er weinig of geen kosten aan vervanging en herstelling. De keramische producten beschikken over een EPD (Environmental Product Declarations). Een EPD bevat gedetailleerde, kwantitatieve en gecertificeerde informatie over de milieu- en gezondheidsaspecten van producten en is volledig gebaseerd op levenscyclusanalyse met eventueel nog bijkomende milieu-informatie. Eco-brick is lichter en neemt minder plaats in. Dat betekent minder transportimpact per m² wand en dus minder CO2. Enkele Wienerberger Eco-Brick gevelstenen dragen het Dubokeur. Dubokeur is een keurmerk wat laat zien dat een bouwproduct tot de meest milieuvriendelijke producten in een toepassing behoort

Uw logo. Luc Peeters. Administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap

Uw logo. Luc Peeters. Administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap Luc Peeters Administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap 10 jaar energieprestatieregelgeving in Vlaanderen 1 jaar Renovatiepact 10 jaar energieprestatieregelgeving Nieuwbouw moet gezond binnenklimaat

Nadere informatie

OP WEG NAAR 2020 Bijna-Energieneutrale gebouwen?

OP WEG NAAR 2020 Bijna-Energieneutrale gebouwen? OP WEG NAAR 00 Bijna-Energieneutrale gebouwen? Maarten De Groote Vlaams Energieagentschap 4 oktober 0 Brugge Inhoud Evolutie energieprestatie Vlaanderen Aanpassingen wetgeving EPB Aanpassingen wetgeving

Nadere informatie

Dirk Vanhoudt. Onderzoeker. VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek)

Dirk Vanhoudt. Onderzoeker. VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) Dirk Vanhoudt Onderzoeker VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) De rol van groene warmtenetten in de renovatie van woningen Inhoudstafel 1. De Vlaamse huizenmarkt 2. De energieprestatieregelgeving

Nadere informatie

BEN of Bijna EnergieNeutraal (ver)bouwen = toekomstgericht (ver)bouwen

BEN of Bijna EnergieNeutraal (ver)bouwen = toekomstgericht (ver)bouwen BEN of Bijna EnergieNeutraal (ver)bouwen = toekomstgericht (ver)bouwen VCB Energieforum 27 maart 2014 Luc Peeters, administrateur generaal Vlaams Energieagentschap Sinds 2006 energieprestatieregelgeving

Nadere informatie

BEN-NORM IN OVERHEIDSGEBOUWEN

BEN-NORM IN OVERHEIDSGEBOUWEN BEN-NORM IN OVERHEIDSGEBOUWEN Inleiding programma Achtergrond: EPB-eisen Wat is BEN? Actieplan in 5 domeinen Innovatie Integraal kwaliteitskader Communicatie Financiering Energiebeleid BEN-advies voor

Nadere informatie

Bouwer ligt wakker van minder bouwpremies, dure energieprijzen en meer belastingen 68% vraagt verlaging btw naar 6% als compensatie

Bouwer ligt wakker van minder bouwpremies, dure energieprijzen en meer belastingen 68% vraagt verlaging btw naar 6% als compensatie Overheidspremies & fiscale voordelen Meer belastingen Duurdere energieprijzen Economische crisis algemeen Strenge regelgeving Klimaatverandering Moeilijkheid om een lening te krijgen Jobonzekerheid Onzekere

Nadere informatie

VLAAMS BELEID Bijna-energieneutrale gebouwen. Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap De toekomst van de bouw, Kamp C, 20 maart 2014

VLAAMS BELEID Bijna-energieneutrale gebouwen. Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap De toekomst van de bouw, Kamp C, 20 maart 2014 VLAAMS BELEID Bijna-energieneutrale gebouwen Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap De toekomst van de bouw, Kamp C, 20 maart 2014 Vlaamse energieprestatieregelgeving sinds 2006 Nieuwbouw moet gezond

Nadere informatie

7e ENERGIECONGRES VCB 26 maart Luc Peeters, administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap

7e ENERGIECONGRES VCB 26 maart Luc Peeters, administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap 7e ENERGIECONGRES VCB 26 maart 2015 Luc Peeters, administrateur-generaal Vlaams Energieagentschap Het Vlaamse regeerakkoord 2014-2019 Vlaanderen maakt van energie-efficiëntie een topprioriteit door o.a.

Nadere informatie

opleidingen energieneutraal bouwen eprojecten

opleidingen energieneutraal bouwen eprojecten opleidingen energieneutraal bouwen eprojecten BEN je mee? Modulaire opleidingscyclus energieneutraal bouwen Vlaanderen zet de route uit met de BEN-doelstellingen. Dit schept enorme kansen, maar vraagt

Nadere informatie

1. D U U R Z A A M B O U W E N. Charline Boyer 02 545 58 35 charline.boyer@confederatiebouw.be

1. D U U R Z A A M B O U W E N. Charline Boyer 02 545 58 35 charline.boyer@confederatiebouw.be 1. D U U R Z A A M B O U W E N Charline Boyer 02 545 58 35 charline.boyer@confederatiebouw.be E CO- C O N S T R U C T I E We leven in een wereld waarin natuurlijke hulpbronnen niet onuitputtelijk blijken,

Nadere informatie

Studie kost- en energie efficiënt (ver)bouwen. Auteur: Veronique Mattheeuws

Studie kost- en energie efficiënt (ver)bouwen. Auteur: Veronique Mattheeuws Studie kost- en energie efficiënt (ver)bouwen Auteur: Veronique Mattheeuws Onderzoek perceptie impact bouwschil op E-peil Online enquête uitgevoerd in januari 2016 Representatieve steekproef van 700 bouwers

Nadere informatie

energiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2):

energiedeskundige / Dit certtficaat is geldig tot en met 27 juni 2021 berekend energieverbruik (kwh/m 2): certificaatnummer 20110627-0000869054-00000007-9 straat Wijngaardstraat nummer 39 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2): Het berekende

Nadere informatie

SPEECH VCB-CONGRES. Dames en heren

SPEECH VCB-CONGRES. Dames en heren SPEECH VCB-CONGRES Dames en heren Mij is gevraagd om de dag af te sluiten op dit tiende VCB-congres, een jubileumeditie. Ik kan me dus best voorstellen dat u nog een tikkeltje meer dan anders verlangt

Nadere informatie

Van bouwsector naar woonsector

Van bouwsector naar woonsector Van bouwsector naar woonsector donderdag - 24 04 2014-12:23 Van bouwsector naar woonsector De bouw ondergaat vandaag een grote transformatie: naar een sector die inspeelt op de behoefte aan betaalbare

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie certificaatnummer 20090615-0000209416-00000001-5 straat Trumelet Faberstraat nummer 9 bus 3 postnummer 8670 gemeente Koksijde bestemming appartement

Nadere informatie

351 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

351 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Gentse steenweg 10 bus 5 9300 gemeente Aalst bestemming appartement type - bouwjaar 1971 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 351 De energiescore laat toe om de heid

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie

energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie energieprestatiecertificaat straat Hoogstraat nummer 570 bus postnummer 9235 gemeente Fruitrode bestemming eengezinswoning type open bebouwing softwareversie 1.0 berekend energieverbruik (kwh/m²): 380

Nadere informatie

Energie-uitdaging gebouwde omgeving

Energie-uitdaging gebouwde omgeving Energie-uitdaging gebouwde omgeving Luc Peeters ADMINISTRATEUR-GENERAAL Vlaams Energieagentschap Ontwerp van Vlaams Energieplan 2021-2030 Woningen BAU-scenario (huidig beleid verderzetten) BU-scenario

Nadere informatie

18/10/2013. Arch. Christophe Debrabander voor Bostoen. De woning van 2020 werfbezoek. 17 oktober 2013, de woning van 2020

18/10/2013. Arch. Christophe Debrabander voor Bostoen. De woning van 2020 werfbezoek. 17 oktober 2013, de woning van 2020 Arch. Christophe Debrabander voor Bostoen De woning van 2020 werfbezoek 1 onze MISSIE: Omdat comfortabel wonen een behoefte is van iedereen, (ver-)bouwt Bostoen betaalbare, energiezuinige wooneenheden

Nadere informatie

Energieprestaties grondgebonden woningen

Energieprestaties grondgebonden woningen Energieprestaties grondgebonden woningen Meer wooncomfort met minder energie Het slimme duurzame bouwconcept. Van VolkerWessels Stap voor stap naar minder energiegebruik De overheid stelt steeds scherpere

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestemming type appartement softwareversie 1.3.3 berekend energieverbruik (kwh/m 2 ): 191 Het berekende energieverbruik is een inschatting van de energiezuinigheid van het appartement.

Nadere informatie

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING

NIEUWE VISIE OP ZONREGELING NIEUWE VISIE OP ZONREGELING Zon en daglicht regeling als deel van de energieprestaties in gebouwen Peter Winters President of the European Solar Shading Organization Director Shading & Building Dickson

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Eugeen Leenlaan 3 bus 12 3500 gemeente Hasselt bestemming appartement type - bouwjaar 1978 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 406 PROEFCERTIFICAAT

Nadere informatie

Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort

Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort WARMTEPOMPTECHNIEK Warmtepompen besparen op energie, niet op comfort Voor verwarming en productie van sanitair warm water in nieuwbouw en renovatie Warmtepomptechniek in nieuwbouwprojecten Nieuw bouwen?

Nadere informatie

bestaand gebouw met woonfunctie

bestaand gebouw met woonfunctie Energiezuinigheid van de gebouwschil energiezuinig niet energiezuinig gemiddelde U-waarde van de gebouwschil Energiezuinigheid van de verwarmingsinstallatie energiezuinig niet energiezuinig gemiddeld installatierendement

Nadere informatie

245 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

245 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Batavia 7 bus 3 2000 gemeente Antwerpen bestemming appartement type - bouwar 2005 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²ar): 245 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Marktstraat nummer 62 bus bestemming appartement type - softwareversie 9.15.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 1146 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

Info-avond - 5 jaar EPB geplande wijzigingen toekomst

Info-avond - 5 jaar EPB geplande wijzigingen toekomst Info-avond - 5 jaar EPB geplande wijzigingen toekomst 15 juni 2011 VEA Jos Geijsels A. 5 jaar EPB in cijfers juni 2011 2 A. Geplande wijzigingen 1. Aantal EPB-aangiften; 2. Evolutie E-peil; 3. Evolutie

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Zilvervos 4 bus *1/1 2610 gemeente Antwerpen bestemming appartement type - bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 711 PROEFCERTIFICAAT

Nadere informatie

BIJNA ENERGIENEUTRALE GEBOUWEN Welke Europese doelstellingen in Vlaanderen?

BIJNA ENERGIENEUTRALE GEBOUWEN Welke Europese doelstellingen in Vlaanderen? BIJNA ENERGIENEUTRALE GEBOUWEN Welke Europese doelstellingen in Vlaanderen? Maarten De Groote - Vlaams Energieagentschap Energiedag voor lokale besturen, 19 maart 2013, Gent Openbare gebouwen en EPB-vereisten

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Elzen 1 bus 1 3500 gemeente Hasselt bestemming appartement type - bouwjaar 1967 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 229 PROEFCERTIFICAAT

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Sint-Tillostraat nummer 7 bus 10 bestemming appartement type - softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 418 De energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Schuttersvest nummer 69 bus bestemming appartement type - softwareversie 9.16.9 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 568 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Hoogboomsteenweg nummer 2 bus 1 bestemming appartement type - softwareversie 9.17.4 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 704 De energiescore

Nadere informatie

+HUIS renovatie. Het beste energieneutraal renovatieconcept voor de Sparrenhoeven

+HUIS renovatie. Het beste energieneutraal renovatieconcept voor de Sparrenhoeven +HUIS renovatie Het beste energieneutraal renovatieconcept voor de Sparrenhoeven Dirk de Vroome Door Zon en Wind Atelier 10/15 Zehnder J.E.StorkAir GeoEnergie Datum: 11 november 2013 1 +HUIS renovatie

Nadere informatie

664 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

664 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Krekel 24 9052 gemeente Gent bestemming eengezinswoning type halfopen bebouwing bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 664 De energiescore laat toe om de

Nadere informatie

RENOVATIEPACT vergadering 18 maart 2015

RENOVATIEPACT vergadering 18 maart 2015 RENOVATIEPACT Werkgroep BEN-definitie renovatie - verslag vergadering 18 maart 2015 1. Inleiding Het VEA gaf een korte inleiding over de werkzaamheden van de voorbije werkgroepen en lichtte het doel van

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Minister A. De Taeyestraat nummer 8 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.16.9 berekende energiescore

Nadere informatie

EPB-eisen voor ingrijpende energetische renovaties vanaf 2015

EPB-eisen voor ingrijpende energetische renovaties vanaf 2015 1 EPB-eisen voor ingrijpende energetische renovaties vanaf 2015 Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 1 INLEIDING... 2 1. INGRIJPENDE ENERGETISCHE RENOVATIE... 2 1.1 Definitie en eisen bij ingrijpende energetische

Nadere informatie

ENERGIENEUTRAAL BOUWEN. opleidingscyclus 2013 passiefhuis-platform vzw

ENERGIENEUTRAAL BOUWEN. opleidingscyclus 2013 passiefhuis-platform vzw ENERGIENEUTRAAL BOUWEN opleidingscyclus 2013 passiefhuis-platform vzw Breng bijna-energieneutrale gebouwen in de praktijk met onze nieuwe, modulaire opleidingscyclus voor bouwprofessionelen. In 2015 wordt

Nadere informatie

227 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

227 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Louis Dhont 24 bus 9 9800 gemeente Deinze bestemming appartement type - bouwar 1994 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²ar): 227 De energiescore laat toe om de heid van

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Kloosterstraat nummer 3F bus bestemming appartement type - softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 392 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

156 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

156 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Celestijnenlaan 9 bus 31 3001 gemeente Leuven bestemming appartement type - bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 156 De energiescore laat toe om de heid

Nadere informatie

De BEN- woning : de woning van de toekomst. Energieconsulent Bouwunie & BVA arch. Luc Dedeyne

De BEN- woning : de woning van de toekomst. Energieconsulent Bouwunie & BVA arch. Luc Dedeyne De BEN- woning : de woning van de toekomst Energieconsulent Bouwunie & BVA arch. Luc Dedeyne Architect : Luc Dedeyne GSM 0473 551 568 luc.dedeyne@bouwunie.be 1 K45/E80 Nu bouwen met de eisen van de

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Citadellaan nummer 76 bus bestemming appartement type - softwareversie 9.16.9 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 405 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Verplicht aandeel hernieuwbare energie in nieuwbouw Vanaf 1 januari 2014 moet elke nieuwe woning, kantoor

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Zeedijk nummer 297 bus 0804 bestemming appartement type - softwareversie 9.15.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 226 De energiescore

Nadere informatie

385 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

385 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Bist 33 bus 7 2610 gemeente Antwerpen bestemming appartement type - bouwjaar 1958 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 385 De energiescore laat toe om de heid van

Nadere informatie

525 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken.

525 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van woningen te vergelijken. nummer postnummer Dorps 23 2830 gemeente Willebroek bestemming eengezinswoning type gesloten bebouwing bouwjaar 1918 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 525 De energiescore laat toe

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Ooievaar 8 bus 1 2060 gemeente Antwerpen bestemming appartement type - bouwjaar 1965 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 379 PROEFCERTIFICAAT

Nadere informatie

Energie in 21 e eeuw. Overzicht

Energie in 21 e eeuw. Overzicht Energie in 21 e eeuw Arch. Energieconsulent Luc Dedeyne Overzicht Bestaande gebouwen Energie renovatie programma 2020 Dakisolatie (dakisolatiepremie) Hoogrendementsglas Hoog rendement verwarming Energie

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Fazantendreef nummer 7 bus bestemming type eengezinswoning open bebouwing softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 545

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Jozef Wautersstraat nummer 149 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.15.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Isschotweg nummer 98 bus bestemming type eengezinswoning open bebouwing softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 1557 De energiescore laat toe om de

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Ginderbroek nummer 56 bus 1 bestemming appartement type - softwareversie 9.15.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 897 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Wolfstraat nummer 17_45 bus bestemming type eengezinswoning open bebouwing softwareversie 9.17.4 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 819 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Stalenstraat nummer 261 bus 1 bestemming appartement type - bouwjaar 1957 softwareversie 9.11.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 662

Nadere informatie

Samenwerking bij Renovaties Bouwteams Standpunt van de aannemer

Samenwerking bij Renovaties Bouwteams Standpunt van de aannemer Samenwerking bij Renovaties Bouwteams Standpunt van de aannemer Ir. Jef Lembrechts Gedelegeerd bestuurder Vanhout NV ONZE OMGEVING Bouwproces steeds complexer Renovatie: onvoorzienbaarheden / onbekenden

Nadere informatie

168 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

168 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Albert I Laan 123 bus 301 8670 gemeente Koksijde bestemming appartement type - bouwjaar 1963 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 168 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

Ledenvoordelen ledencontact: Debby Burssens,

Ledenvoordelen ledencontact: Debby Burssens, Ledenvoordelen 2016 ledencontact: Debby Burssens, debby.burssens@pixii.be, 03 500 89 94 Wij verwelkom u van harte op ons kennisplatform! Heeft u ideeën of vragen? Wilt u graag met ons samenwerken? Laat

Nadere informatie

575 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van collectieve woongebouwen te vergelijken.

575 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van collectieve woongebouwen te vergelijken. nummer postnummer Smeyskens 64 bus 2 9200 gemeente Dendermonde bestemming collectief woongebouw type gesloten bebouwing bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 575 De energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Lange Leemstraat nummer 60 bus 3 bestemming appartement type - bouwjaar - softwareversie 9.7.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 277

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat Energiezuinigheid van de gebouwschil energiezuinig niet energiezuinig gemiddelde U-waarde van de gebouwschil Energiezuinigheid van de verwarmingsinstallatie energiezuinig niet energiezuinig gemiddeld installatierendement

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie bestemming type appartement bouwjaar 1969 softwareversie 9.8.0 berekende energiescore (kwh/m^jaar): 220 De energiescore laat toe om de heid van

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Kemmelbergstraat nummer 2 bus 0304 bestemming appartement type - softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 494 De energiescore laat toe om de heid van

Nadere informatie

Energieverbruik gemeentelijke gebouwen

Energieverbruik gemeentelijke gebouwen MILIEUBAROMETER: INDICATORENFICHE ENERGIE 1/2 Samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 Milieubarometer: Energieverbruik gemeentelijke gebouwen Indicatorgegevens Naam Definitie Meeteenheid Energieverbruik gemeentelijke

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Paalstraat nummer 35 bus bestemming type eengezinswoning open bebouwing softwareversie 9.15.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 1021

Nadere informatie

Nu bouwen voor later De nieuwe Schöck Isokorb XT

Nu bouwen voor later De nieuwe Schöck Isokorb XT Nu bouwen voor later De nieuwe Schöck Isokorb XT Wij hebben het antwoord Op de stijgende eisen aan thermische en contactgeluidsisolatie Bewustzijn voor het milieu De gevolgen van de klimaatverandering

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Herentalsebaan nummer 596 bus 1VRe bestemming appartement type - bouwar 1990 softwareversie 9.9.0 berekende energiescore (kwh/m²ar): 279

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Terboekt nummer 64A bus BU01 bestemming appartement type - bouwjaar 1979 softwareversie 9.14.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 514 De energiescore laat toe om de

Nadere informatie

Wijziging energieprestatieregelgeving 2015

Wijziging energieprestatieregelgeving 2015 Gezamenlijk briefadvies Wijziging energieprestatieregelgeving 2015 Wijziging Energiebesluit met diverse bepalingen inzake de energieprestatieregelgeving Datum van goedkeuring Minaraad 3 september 2015

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Ringlaan nummer 64 bus 5 bestemming appartement type - bouwjaar 2003 softwareversie 9.10.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 188 De

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Jeneverbeslaan nummer 21 bus bestemming type eengezinswoning open bebouwing softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 1906 De energiescore laat toe om

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Donklaan nummer 188B bus 1 bestemming appartement type - bouwjaar - softwareversie 9.10.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 430 De

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Erwten 16 bus 2 2060 gemeente Antwerpen bestemming appartement type - bouwjaar 1959 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 367 PROEFCERTIFICAAT

Nadere informatie

368 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

368 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Albert I laan 319 bus 0802 8620 gemeente Nieuwpoort bestemming appartement type - bouwjaar 1996 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 368 De energiescore laat toe

Nadere informatie

Knooppunten & interacties Naar oplossingen (?)

Knooppunten & interacties Naar oplossingen (?) Studiedag Bouwknopen Knooppunten & interacties Naar oplossingen (?) Jeroen Vrijders & Sandrine Herinckx WTCB Afdeling Duurzame Ontwikkeling en Renovatie Brussel 13 november 2012 In de knoop? Studiedag

Nadere informatie

Bouw met lef, bouw voor het leven

Bouw met lef, bouw voor het leven Bouw met lef, bouw voor het leven De nieuwe aanpak Energie-efficiënt en duurzaam. Dat is de toekomst van de bouw en installatietechniek. De nieuwe aanpak is intelligent bouwen. Kennis en techniek zijn

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Eendrachtstraat nummer 27 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.15.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

321 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

321 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Jozef Van Elewijck 107A bus 5 1853 gemeente Grimbergen bestemming appartement type - bouwjaar 1988 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 321 De energiescore laat toe

Nadere informatie

194 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

194 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Kerk 74 bus 103 8420 gemeente De Haan bestemming appartement type - bouwar 1991 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²ar): 194 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Zandzeggelaan nummer 8 bus 202 bestemming appartement type - softwareversie 9.17.4 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 176 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Veemarkt nummer 9A bus bestemming appartement type - softwareversie 9.15.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 442 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Parklaan nummer 21 bus 0001 bestemming appartement type - softwareversie 9.16.9 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 387 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Gelijkheidstraat nummer 3 bus *1/01 bestemming appartement type - bouwjaar 1960 softwareversie 9.12.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Leuvestraat nummer 234 bus 1 bestemming appartement type - softwareversie 9.19.8 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 624 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Residentie Beatrijs nummer 61 bus bestemming appartement type - softwareversie 9.19.0 berekende energiescore (kwh/m²ar): 228 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

272 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

272 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Kerk 14 bus 2 8560 gemeente Wevelgem bestemming appartement type - bouwjaar - softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 272 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Statiestraat_BE nummer 103 bus *3/1 bestemming appartement type - softwareversie 9.15.0 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 839 De energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Oude Kuringerbaan nummer 55 bus bestemming type eengezinswoning gesloten bebouwing softwareversie 9.19.8 berekende energiescore (kwh/m²jaar):

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat Vissersstraat nummer 68 bus 3 bestemming appartement type - softwareversie 9.19.8 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 299 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat nummer postnummer Ooievaar 8 bus 2 2060 gemeente Antwerpen bestemming appartement type - bouwjaar 1965 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 353 PROEFCERTIFICAAT

Nadere informatie

Na-isolatie van spouwmuren premies en communicatie 2012

Na-isolatie van spouwmuren premies en communicatie 2012 Na-isolatie van spouwmuren premies en communicatie 2012 7 februari 2012 Geert Flipts Energierenovatieprogramma 2020 Prioriteiten: dak/glas/verwarming/muur Premies 2011 bestaande woningen Ruim 60.000 dakisolatiepremies

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat bestaand gebouw met woonfunctie straat Hofgracht nummer 3 bus 3 bestemming appartement type - softwareversie 9.15.1 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 220 De energiescore

Nadere informatie

energieprestatiecertificaat

energieprestatiecertificaat energieprestatiecertificaat straat de Merodelaan nummer 70 bus 1 bestemming appartement type - softwareversie 9.16.9 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 461 De energiescore laat toe om de heid van appartementen

Nadere informatie

204 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken.

204 De energiescore laat toe om de energiezuinigheid van appartementen te vergelijken. nummer postnummer Leopold II Laan 213 bus 102 8670 gemeente Koksijde bestemming appartement type - bouwjaar 2004 softwareversie 1.5.2 berekende energiescore (kwh/m²jaar): 204 De energiescore laat toe om

Nadere informatie