StatuS Co. Magazine voor co-assistenten. Jaargang 28 - nummer 3 - SEPTEMBER pagina 1 -

Transcriptie

1 StatuS Co Magazine voor co-assistenten Jaargang 28 - nummer 3 - SEPTEMBER pagina 1 -

2 Nu en straks. Met VvAA haal je meer uit je studie, je werk en de rest van je leven: nu en straks. VvAA is namelijk dé dienstverlener voor de (para)medisch student. Bij VvAA kun je als student niet alleen terecht voor bijvoorbeeld een aantrekkelijke handen verzekering. We helpen je ook bij je verdere ontwikkeling met verschillende workshops en lezingen. Tenminste, als je lid bent van VvAA. En laat dat voor studenten - tot je dertigste - nu eens gratis zijn. Kijk op vvaa.nl/studeren. Met VvAA haal je meer uit je studentenleven Adv_Bier-Infuus_210x297.indd :27:18 - pagina 2 -

3 Colofon Status Co Periodiek voor coassistenten Jaargang 28, nummer 3 September 2010 Redactieadres Stichting Status Co Nijmegen Universitair Medisch Centrum St Radboud Geert Grooteplein-Noord 15, kamer EZ Nijmegen telefoon: statusconijmegen@gmail.com Redactie Sandra van Aarle, Saskia van Berkel (vanuit bestuur Ko-raad), Eefje van der Heijden, Eef Hendriks, Elke van Herpen, Pim Keurlings, Lidewij Overweg, Sarah Sloot, Nina van de Steeg, Marieke Wever Hoofdredactie Sarah Sloot Eindredactie & lay-out Eef Hendriks, Elke van Herpen, Pim Keurlings, Nina van de Steeg Secretaris Elke van Herpen Penningmeesters Nina van de Steeg, Marieke Wever Inhoud Redactioneel 4 Ziektekiemen in het studentenhuis 5 Wat je wel en niet wist over SOA's 6 Column 9 Abstract 9 De kater komt later 10 Hangover therapie? 11 Groeten uit... Jeruzalem 12 Met pepmiddelen naar de eindstreep 13 Stimulantia en ADHD 14 GEZIEN: Mesenteriale cyste 15 Kandidatenziekte: hypochondrie bij de medische student 15 Ko-raad nieuws 16 Mythes 18 Formosa: een blik in het leven van de Medisch Dames Dispuutstudent 19 Happen voor tijdens de coschappen 19 Jeuk! 21 Lokaal: Einthoven 22 De kunst van het prikken 23 Recensie Requiem for a dream 24 Recensie Van Wilder 24 HorosCOop 25 Gedicht: Vriendschap zonder vriend 25 Geslaagden 28 Drukwerk Jonge Helden bv, Giesbeek (oplage: 1100) De redactie bedankt iedereen die op welke manier dan ook heeft meegewerkt aan deze Status Co. De volgende Status Co verschijnt in december, de deadline is 20 november Het aanleveren van kopij wordt zeer op prijs gesteld. Status Co is een periodiek voor alle coassistenten van de Radboud Universiteit Nijmegen en verschijnt vier keer per jaar. Status Co wordt verzonden naar alle coassistenten en geaffilieerde ziekenhuizen waar Nijmeegse coassistenten stage lopen. Plaatsing van artikelen, mededelingen of brieven houdt niet noodzakelijkerwijs in dat de redactie de boodschap, doelstellingen of meningen van de instelling of persoon in kwestie onderschrijft. De redactie houdt zich het recht voor artikelen, brieven of mededelingen te wijzigen, in te korten of niet te plaatsen Stichting Status Co - pagina 3 -

4 Introtijd Rond deze tijd van het jaar denk ik altijd met enige weemoed terug aan de introductie, toen er nog zes volle studiejaren in het verschiet lagen. Het heeft wel iets weg van kerst, de gezelligste tijd van het jaar, al die nieuwe studenten, die in grote groepen met felgekleurde shirts aan door de stad fietsen en enthousiast alle extra georganiseerde feesten bevolken. Het leek de redactie dan ook niet meer dan logisch om deze Status Co te wijden aan het studentenleven. We zijn natuurlijk wel zo eerlijk om zowel de positieve als de negatieve kanten te belichten, met naast een filmrecensie over Van Wilder, de eeuwige student, ook de minder rooskleurige zijde van je studentenleven met een artikel over beestjes in je studentenhuis. Daarbij zijn we natuurlijk niet te beroerd om je een aantal tips aan de hand te doen voor als je een avond je promillage flink hebt opgevoerd. Maak er een feestje van! Sarah Sloot Voorzitter Status Co Anekdotes uit het leven van de coassistent Scène 1 Polikliniek Arts: De volgende patiënt heeft veel schaduw. Co: Huh?? Arts: Ik bedoel, het is een gigantische vetklep. Co: Ow, hehe. Arts: En jawel hoor, hij heeft iets aan z n enkel, duhhh. Scène 2 Polikliniek Arts: U bent te kort voor uw gewicht. Patiënt: Huh?!?.. Scène 3 Operatiekamer Tijdens de kraker Nederland-Brazilië. Chirurg: Wie is de keeper? Co: Júlio César! Chirurg: Nee, wie is de keeper? Co: Júlio César! Chirurg: Nee, verdomme, ik bedoel dat je moet keepen! Co: Ow, met t buikspeculum. OK-assistente: Zullen we de radio maar uitzetten Scène 4 Polikliniek Kind komt met ouders van de röntgen naar de polikliniek. Arts: Kijk, en dan ziet u op de foto hier de heupgewrichten. En, hier zitten her en der nog wat winden. Kind: Ieeee, winden vies! Arts: Ja, maar die komen later op de dag pas, dus daar heb ik geen last van. De redactie van Status Co: Boven v.l.n.r.: Eefje van der Heijden, Eef Hendriks, Elke van Herpen, Pim Keurlings, Lidewij Overweg, Marieke Wever Onder v.l.n.r.: Sandra van Aarle, Saskia van Berkel, Sarah Sloot, Nina van de Steeg - pagina 4 -

5 Ziektekiemen in het studentenhuis Overal afwas, een plakkende vloer, twee centimeter stof en een wc die je van een paar meter afstand kunt ruiken... Zo worden studentenhuizen afgeschilderd in programma's als 'De Keukenbrigade'. Bij deze beelden vragen veel mensen zich af: is het wel gezond om hier te wonen? We maken een rondje door een studentenhuis en kijken wat we zoal tegen komen aan uitdagingen voor het immuunsysteem. Door: Marieke Wever Laten we beginnen in de keuken, waar veel bacteriën zitten vanwege al het rauwe voedsel dat er wordt binnengebracht. Vooral op snijplanken, de oven en in de spoelbak zitten grote concentraties Salmonella en Campylobacter. Deze krijgen gelukkig niet al te vaak de kans om ons een voedselvergiftiging te bezorgen, omdat we allemaal weten dat we kruisbesmetting moeten voorkomen en ons eten goed moeten verhitten. Een ware bacteriekolonie is het vaatdoekje, waarin bacteriën in veel huizen een week krijgen om in optimale omstandigheden te vermeerderen. 90% van de vaatdoekjes (onderzocht in gemiddelde huishoudens) blijkt ook ziekteverwekkende bacteriën te bevatten, die dus vrolijk verspreid worden bij de volgende poetsbeurt. Toch krijg je niet snel zoveel binnen dat je ziek wordt. De stapels schimmelende afwas, voor veel mensen de horror van het studentenhuis, bieden zeker de smerigste aanblik. Toch zijn de schimmels alleen voor sterk allergisch reagerende mensen echt vervelend, door de sporen die ze verspreiden. Badkamer In deze vochtige ruimte gedijen bacteriën goed, toch valt het met de ziekteverwekkers wel mee. Natuurlijk zit er hier en daar E. Coli, vooral als er een wc in de badkamer is, en ook op plaatsen waar je het niet direct zou verwachten: de douchekraan bijvoorbeeld. Van E. Coli zijn maar een aantal stammen pathogeen, dus veel risico op een infectie levert dit niet op. Een hardnekkiger probleem is voetschimmel, door trigophyton. Dit beestje huist op de vloer, in badkamermatten en ook in het douchegordijn. Behandeling van voetschimmel is langdurig, en als je het eenmaal hebt gehad, heb je een grotere kans het nog een keer te krijgen. Toilet Omdat we niet massaal aan de toiletpot zitten en ook eigenlijk allemaal handen wassen na het toiletbezoek, is dit niet de gevaarlijkste plaats in huis. Op de spoelknop, de knop van de kraan, lichtknopjes en de deurklink zitten wel grote concentraties colibacteriën en enterococcen. Een keer extra handen wassen voor het eten is toch wel handig Woonkamer en slaapkamer Bij veel studenten is dit twee in een, wat leidt tot een grote stofproductie op een kleine oppervlakte. Hier kan de huisstofmijt welig tieren, vooral astmapatiënten zullen hier last van hebben, al wordt er ook gezegd dat ook bij gezonde mensen de luchtwegen geïrriteerd raken door huidschilfers en de bestanddelen van de huisstofmijt. De huisstofmijt zit ook in groten getale in het bed. Onderzoek in Groot-Brittanië wees uit dat bij mensen die hun bed eenmaal per maand verschonen (die groep bestond vooral uit mensen jonger dan 25 jaar, toeval?) maar liefst 10% van het gewicht bestaat uit huidcellen en mijten. Het bureau is in veel gevallen een werkelijk vieze plek: op een toetsenbord leven 400 keer meer bacteriën dan op een wc-bril, een verzameling met onder andere enterococcen (volgens onderzoek van de universiteit van Arizona). Ook zit hier een reservoir van verkoudheidsvirussen. Smakelijk eten de volgende keer achter de computer. De laatste ziekteverwekkers-hotspot is de afstandsbediening. Bijna iedereen vergeet die schoon te maken, daarom zit hij vol met rhinovirussen (verhoudheid), rotavirussen (buikgriep) en enterococcen. Vieze beesten Insecten krijgen geregeld de kans. Vooral fruitvliegjes zitten in groten getale in de keuken tijdens de zomer. Fruitvliegjes kunnen weinig kwaad, maar irritant zijn ze wel. Kakkerlakken zijn echte viezerds, ze kunnen vele soorten bacteriën en mijten verspreiden. Ook zijn ze erg moeilijk te verdrijven uit je huis, als je ze doodtrapt, kunnen ze eitjes achterlaten waaruit de nieuwe generatie te voorschijn komt. Muizen komen niet heel vaak voor in studentenhuizen, en in Nederland hebben ze meestal geen hele enge infectieziekten bij zich. In meer tropische oorden zorgen muizen voor verspreiding van het hantavirus, wat de koreaanse hemorragic fever kan veroorzaken bij mensen. Een ziekte die de capillairen van de nier infecteert en zo kan leiden tot grote problemen. Huisgenoten Qua infectierisico zijn dit de gevaarlijkste elementen in het studentenhuis. Je komt elkaar vaak tegen, zit dicht op elkaar en hebt al snel het de verkoudheid van een ander te pakken. Ook de bof, waarvan nu een epidemie heerst onder studenten, wordt verspreid via druppels. Om het infectierisico te verminderen, wordt mensen geadviseerd thuis te blijven tot alle symptomen over zijn, extra risico dus als het je huisgenoot is. Is het nou ongezond? Het lijkt erop dat het nog wel meevalt met alle ziekteverwekkers in het studentenhuis, het is niet veel gevaarlijker dan een gezinswoning. Daarbij komt dat op de leeftijd waarop je gaat studeren, je immuunsysteem op zijn sterkst is, aldus Prof. Galama in de Vox vorig jaar. Literatuur: Hoe schoon is jouw huis? VOX jaargang 6 nummer 1, Dorms are breeding grounds for lice, bacteria and viral infections. Studenthousing. suite101.com, Britain's dirty bedrooms: some people 'wash their sheets three times a year', pagina 5 -

6 Wat je wel en niet wist over SOA s Studenten scoren met hun wisselende seksuele contacten en vooral hun leeftijd goed op risicofactoren voor SOA s. Nu vormt de symptomatologie van de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen niet zo n uitdaging meer na diverse keren behandeld te zijn tijdens biologie, verzorging, gynaecologie en/of dermatologie. In plaats daarvan wat meer achtergrondinformatie over vier veel voorkomende SOA s. Door: Sarah Sloot De SOA is terug van nooit weggeweest. In 2009 lieten meer dan mensen zich testen bij een van de SOA-centra in Nederland. Bij dertien procent daarvan werden een of meerdere SOA s gevonden. Risicogroepen zijn onder andere jongeren tot 25 jaar, bepaalde etnische groepen en mannen die seks hebben met mannen. In Amerika heeft een op de drie seksueel actieve Amerikanen op z n 24e een SOA opgelopen. West-Europa en Amerika zitten over het algemeen op een lijn waar het gaat om het aantal nieuw gediagnosticeerde SOA s. We scoren daarmee een stuk beter dan Afrika, Zuid-Azie en Latijns-Amerika, maar veel slechter dan Oost-Azie. Gonorroe De mensheid lijdt al duizenden jaren onder gonorroe. De ziekte, veroorzaakt door gram- negatieve diplokokken, wordt al genoemd in oude Chinese, Egyptische, Romeinse en Griekse geschriften. Het beestje gedijt uitzonderlijk goed, aangezien gonorroe mondiaal gezien een van de meest voorkomende infectieziekten is. Gonorroe, ook wel de druiper of, lekker kort, go, manifesteert zich 2-7 dagen na besmetting door een purulente ontsteking van de slijmvliezen. Bij mannen uit zich dat in dysurie, een pusachtige afscheiding uit de urethra en jeuk. Daarnaast treden frequency- en urgencyklachten op. Na zes maanden is 95% van de mannelijke patiënten asymptomatisch. Bij vrouwen kan gonorroe zich uiten in dysurie, buikpijn, frequency, fluorklachten en menorrhagie, maar een groot deel van de vrouwen krijgt nooit klachten. De besmettingskans bij gonorroe is vrij hoog. De kans om gonorroe op te lopen na een enkel seksueel contact met een besmet persoon is 95% voor vrouwen en 20-50% voor mannen. Een kuurtje antibiotica en een kind kan de spreekwoordelijke was doen, al neemt de gevoeligheid van gonorroe voor antibiotica af. Gonorroe kan overigens ook spontaan genezen, hoewel de ziekte meestal voortschrijdt tot diverse genitale ontstekingen. Voor gonorroe geldt een aangifteplicht groep C, wat wil zeggen dat geen dwingende maatregelen worden opgelegd aan patienten, maar melding wel nodig is om maatregelen in de gemeenschap mogelijk te maken. Chlamydia Chlamydia heeft de dubieuze eer de meest gediagnosticeerde geslachtsziekte in de westerse wereld te zijn, met geschatte besmettingspercentages die variëren van 2-5% van de seksueel actieve bevolking. Twee derde van de besmette vrouwen en een vijfde van de besmette mannen hebben ondervinden praktisch geen symptomen van hun chlamydia. Waar die wel aanwezig zijn, gaat het veelal om jeuk, dysurie en fluor. Verraderlijk is dat chlamydia vervolgens opklimt om ter hoogte van de genitalia interna te zorgen voor cervicitis, endometritis en salpingitis in 20-40% van de vrouwen. Opnieuw vormen antibiotica de oplossing. In Rotterdam, Amsterdam en Zuid-Limburg wordt tussen 2008 en 2010 een pilot uitgevoerd waarbij mensen worden gescreend op chlamydia; bij succes kan de screening worden uitgebreid. Chlamydia-infecties hoeven overigens niet beperkt te blijven tot de geslachtsorganen; een besmet persoon kan het organisme bijvoorbeeld ook naar zijn of haar ogen overbrengen door die aan te raken. HIV De ziekte die in dit rijtje natuurlijk niet mag ontbreken, is HIV, het virus dat AIDS veroorzaakt. Aangezien er inmiddels boeken vol zijn geschreven over HIV volgt hier alleen een heel beknopt overzicht van geschiedenis en mechanisme. HIV stak voor het eerst de kop op in het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw, op het moment dat de toekomst van de oorlog tegen infectieziekten er rooskleurig uit zag. Antibiotica waren inmiddels effectief tegen de meeste bacteriёn, steeds meer virussen waren niet opgewassen tegen de verbeterde vaccins. Het eerste dat in de jaren tachtig opviel aan de HIV-slachtoffers was het feit dat hun immuunsysteem moeite had met verwekkers waar een normaal persoon niet eens ziek van zou worden, en het feit dat ze stuk voor stuk homo waren. Het eerste voorstel was dan ook om de nieuw ontdekte ziekte GRID te noemen (gay-related immune deficiency). Omdat na nader onderzoek bleek dat ook heteroseksuele mannen en vrouwen bij bosjes begonnen neer te vallen na besmetting met het nieuwe virus, werd die naam al snel verworpen, ten faveure van AIDS. In tegenstelling tot de Mexicaanse Griep behoudt HIV zijn pandemie-status al jaren. Tien jaar na zijn ontdekking, in het begin van de jaren negentig, was HIV in Amerika de voornaamste doodsoorzaak onder mannen in de leeftijdsgroep van jaar. HIV zorgt ervoor dat T-helpercellen ten gronde gaan door zich te hechten aan de CD-4- receptoren op deze cellen. In reactie daarop doet het lichaam nog wel futiele pogingen om antilichamen tegen het HIV-virus te produceren, maar het virus trekt zich daar weinig van aan en infecteert vrolijk verder. Over het algemeen wordt aangenomen dat de transmissiekans van HIV rond de 0,1% ligt bij heteroseksueel contact, maar deze kan fors oplopen, bijvoorbeeld als er andere SOA s in het spel zijn of de viral load hoog is. Transmissie via oraal contact is vrijwel niet beschreven. HIV kan op twee manieren overgaan in AIDS. De eerste is wanneer het aantal CD-4 cellen daalt onder de 200 per microliter. Daarnaast is er een lijst opgesteld van AIDS-defining conditions (zie tabel). Op het moment dat een persoon HIV-positief is en aan een van deze aandoeningen lijdt, is er sprake van AIDS. Sinds het begin van de epidemie is de levensverwachting van een HIV-positief persoon meer dan verdubbeld. Syfilis Met zijn 512 nieuw gediagnosticeerde patienten in 2009 valt syfilis niet onder de veelvoorkomende geslachtsziekten, maar vanwege zijn rijke geschiedenis verdient hij het toch zeker genoemd te worden. Het aantal syfilisdiagnoses ligt binnen de SOA-centra overigens nog altijd hoger dan het aantal patienten dat komt met een HIV-infectie. De naam syfilis is bedacht door een 16eeeuwse Italiaanse dichter, Fracastoro van Verona. Hij schreef een poёtisch epos over Syphilius, Syphilis sive morbus gallicus, een eenvoudige herdersjongen die zich de toorn - pagina 6 -

7 Tabel 1: Aantal positieve tests in de SOA-centra in Nederland (2009) Bacteriële vaginose: Candidiasis: Chlamydia: Gonorroe: Herpes: 651 Hepatitis B: 210 Hepatitis C: 18 HIV: 387* HPV (genitale wratten): Lymphogranuloma venereum: 84 Niet-gespecificeerde urethritis: 1740 Proctitis: 299 Scabies: 40 Schaamluis: 4 Syfilis: 512 Trichomoniasis: 223 Ulcus e.c.i: 176 * Bij Stichting HIV Monitoring meldden zich 812 personen aan die waren gediagnosticeerd in 2009, hetgeen suggereert dat de SOA-centra cijfers geen volledig beeld geven. van de god Apollo op de hals had gehaald omdat hij had verzuimd aan zijn offerplichten te voldoen. Apollo besloot hem daarop te straffen met een vreselijke ziekte. Fracastoro noemt daarbij onder andere kwik als oplossing voor het probleem. Op dat gebied de inzichten zijn inmiddels enigszins veranderd; antibiotica volstaan. Syfilis staat ook wel bekend als lues of harde sjanker en is, net als gonorroe, zo oud als de mensheid. Op basis van genoemde symptomen wordt vermoed dat patienten in het Oude Testament van de bijbel reeds gebukt gingen onder syfilis. De ziekte wordt veroorzaakt door treponema pallidum, een sluwe spirocheet. Een andere bijnaam voor syfilis luidt dan ook The great imitator, omdat de ziekte verscheidene andere aandoeningen kan spiegelen. Syfilis wordt verdeeld in vier stadia, te weten primaire, secundaire, latente en tertiaire syfilis. Drie tot vier weken na besmetting manifesteert de ziekte zich met een pijnloos ulcus op de plaats van besmetting, de zogenaamde harde sjanker. Er zijn ongeveer zestig spirocheten nodig voor het ontstaan van deze laesie. Na een paar weken verdwijnt de sjanker en treedt het secundaire stadium in, met een gegeneraliseerd maculopapuleus exantheem en griepachtige symptomen. Het latente stadium dat daarop volgt kan variëren van enkele jaren tot levenslang. Deze tijd heeft de treponema pallidum nodig om zich goed in te graven in bloedvaten, ruggenmerg, botten en brein. Wanneer uiteindelijk het tertiaire stadium losbarst, bij een kwart van de patienten, kan dan ook van alles geïnfecteerd zijn, van organen tot ogen, van spieren tot huid. Met een besmettingskans van een op drie is seksueel contact met een syfilislijder risicovoller dan Russische roulette. Ook syfilis zit in meldingsplicht groep C. Het aantal nieuw gediagnosticeerde gevallen neemt al jaren af. Syfilis heeft in de afgelopen duizend jaar flink huisgehouden; onder de bekende syfilislijders bevinden zich grote namen als Al Capone en Henrik de VIIIe van Engeland. De lijst van mensen waarvan gedacht wordt dat ze mogelijk krankzinnig zijn geworden ten gevolge van syfilis is nog veel langer en omvat Oscar Wilde en Mussolini. Tegen het begin van de twintigste eeuw was behandeling met behulp van kwik vervangen door het medicijn Salvarsan, dat arsenicum bevat, en malariabesmetting. Hoezo ethiek? De ziekte heeft echter niet alleen maar negatieve gevolgen gehad. Syfilis heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de ethische toestemming zoals die nu verkregen moet worden bij het uitvoeren van onderzoek. Dat is te danken aan het Tuskegee syfilis experiment, dat tussen 1932 en 1972 werd uitgevoerd in Amerika. Voor deze studie werden 399 Afrikaans-Amerikaanse burgers gerecruteerd, een deel daarvan met syfilis, terwijl de overige mensen deel uitmaakten van de controlegroep. Het oorspronkelijke plan om de mensen een aantal maanden te volgen alvorens ze te behandelen veranderde al snel in een observationele opzet, waarbij syfilislijders jarenlag gevolgd werden om het natuurlijk beloop van de ziekte te kunnen documenteren. Dat ging overigens gewoon door na de veertiger jaren, toen penicilline breed beschikbaar kwam als geneesmiddel voor syfilis... Literatuur: 1. McAnulty RD, Burnette MM, Fundamentals of human sexuality; making healthy decisions 2. Heineman MJ, Obstetrie en gynaecologie 3. Lisdonk EH, Bosch WJHM, Lagro-Janssen ALM, Ziekten in de huisartspraktijk 4. Vriend HJ et al, Sexually transmitted infections, including HIV, in the Netherlands in 2009 (RIVM report ) 5. Tabel 2: AIDS-defining conditions Candidiasis of bronchi, trachea, or lungs Candidiasis, esophageal Cervical cancer, invasive Coccidioidomycosis, disseminated or extrapulmonary Cryptococcosis, extrapulmonary Cryptosporidiosis, chronic intestinal (greater than 1 month's duration) Cytomegalovirus disease (other than liver, spleen, or nodes) Cytomegalovirus retinitis (with loss of vision Encephalopathy, HIV-related Herpes simplex: chronic ulcer(s) (greater than 1 month's duration); or bronchitis, pneumonitis, or esophagitis Histoplasmosis, disseminated or extrapulmonary Isosporiasis, chronic intestinal (greater than 1 month's duration) Kaposi's sarcoma Lymphoma, Burkitt's (or equivalent term) Lymphoma, immunoblastic (or equivalent term) Lymphoma, primary, of brain Mycobacterium avium complex or M. kansasii, disseminated or extrapulmonary Mycobacterium tuberculosis, any site (pulmonary or extrapulmonary) Mycobacterium, other species or unidentified species, disseminated or extrapulmonary Pneumocystis carinii pneumonia Pneumonia, recurrent Progressive multifocal leukoencephalopathy Salmonella septicemia, recurrent Toxoplasmosis of brain Wasting syndrome due to HIV - pagina 7 -

8 Wil je na je studie snel doorstromen en aan de slag als specialist? Dat kan met een opleidingsplaats in Duitsland. We bieden je de mogelijkheid, jouw gewenste specialisatie te kiezen en te voltooien. Dit alles binnen ons grote ziekenhuisverbond Katholischen Kliniken Kreis Kleve in het Nederlands-Duitse grensgebied. Wil je meer informatie hierover? Kom dan naar de volgende informatie - bijeenkomst op 8 november 2010 van uur t/m uur. Het lokaal wordt nog bekend gemaakt. Dhr. Carl-Heinz Cronenberg (Hoofd P&O), mw. Ulrike Adam (P&O) en mw. drs. Els van Doorn (aio verloskunde & gynaecologie) vertellen je graag meer over ons ziekenhuisverbond, de voordelen van specialiseren in Duitsland, mogelijkheden en vereisten binnen de opleiding, arbeidsvoorwaarden, eventueel benodigde taalcursussen. Een dagje meelopen, behoort ook tot de mogelijkheden. Interesse voor de informatie-bijeenkomst? Meld je dan aan bij mw. Eva Papenhuijzen ( adres: externepr@mfvn.umcn.nl), bestuurslid Externe Betrekkingen en PR, Medische Faculteit Vereniging Nijmegen. Wij verheugen ons op jou! Katholische Klinken im Kreis Kleve Trägergesellschaft mbh Albersallee 5-7 D Kleve ulrike.adam@ahk.kkikk.de Tel.: pagina 8 -

9 Abstract The Effect of Platelet-Rich Plasma In Vitro on Primary Cells: Rat Osteoblast-like Cells and Human Endothelial Cells Robert E.C.M. Mooren, M.D., D.M.D.,1,* Eef J. Hendriks, Medical Student,2,* Jeroen J.J.P. van den Beucken, Ph.D.,2 Mathijs A.W. Merkx, M.D., D.M.D., Ph.D.,1 Gert J. Meijer, D.M.D., Ph.D.,1,2 John A. Jansen, D.M.D., Ph.D.,2 and Paul J.W. Stoelinga, M.D., D.M.D., Ph.D.1 The aim of this study was to evaluate the effects of standardized platelet-rich plasma (PRP) concentrates from 10 human donors on cellular behavior. The standardized PRPs used were fivefold average and fivefold maximum baseline values in whole blood. Both these standardized PRPs were characterized by determining platelet numbers and subsequently growth factor concentrations in activated PRPs, called PRP derivatives. Platelet numbers in both types of standardized PRPs were significantly increased compared with whole blood. Further, both PRP derivatives contained significantly higher concentrations of platelet-derived growth factor-aa, platelet-derived growth factor-ab, and transforming growth factor-beta 1. Vascular endothelial growth factor concentrations were significantly elevated in only the most concentrated PRP derivative. Cell culture experiments with osteoblast-like cells showed that both PRP derivatives stimulated cell proliferation without inducing cell differentiation, whereas tube formation in endothelial cell cultures was significantly increased by adding low volume percentages of PRP derivative (2% 8%). Consequently, it can be concluded that there is no direct relationship between the number of platelets and the level of growth factors released from these platelets. PRP derivatives have the potency to stimulate angiogenesis dose dependently, while lacking the capacity to induce osteogenic differentiation. Yet, the proliferation of osteoblast-like cells can significantly be enhanced by supplementation of PRP derivatives. 1 Department of Oral and Maxillofacial Surgery, Radboud University Nijmegen Medical Centre, Nijmegen, The Netherlands. 2 Department of Biomaterials, Radboud University Nijmegen Medical Centre, Nijmegen, The Netherlands. * These two authors contributed equally to this work. Column: Ergo bibamus Waarom drink je? Om te vergeten. Om wat te vergeten? Om te vergeten dat ik me schaam. Waarvoor schaam je je dan? Omdat ik drink. - Antoine de St. Exupery - Dat alcohol een bijzondere en prettige stof is om te gebruiken, weet men al sinds jaar en dag. De Egyptenaren, oude Grieken, de Arabieren, zelfs de bijbel bericht erover. Zet daarnaast bijvoorbeeld cabaretier Hans Sibbel, alias Lebbis, in Het Kwaad : De aboriginals hebben in al die veertigduizend jaar geen alcohol gebrouwen, waarvoor zijn we op aarde, zou ik zeggen.... Of: Je lichaam is geen tempel, je lichaam is een pretpark, daar moet je leuke dingetjes mee doen. Uit eigen ervaring kan ik wel melden dat het lichaam zelf niet altijd zo positief reageert als je het als pretpark ziet. Dat duurt, helaas/gelukkig (doorstrepen wat niet van toepassing is), slechts enkele dagen. Een beetje student kan dat beamen. Toch gluurt om de hoek de verslaving, die bij maar liefst een op de zes alcoholdrinkers het heft in handen neemt. Wat op zijn beurt weer veel maatschappelijke problemen met zich mee brengt. Daarnaast is het goed voor de verkoopcijfers, slijterijwinst en brengt het geld in het politieke laatje in de vorm van accijnzen. Topomzet door de financiële crisis schijnt - laat ik mijn vingers daar niet aan branden - en zo lijkt het warempel bijna een evenwicht. Enfin, terug naar het onderwerp van schrijven. Verslaving = jezelf niet kunnen weerhouden van: tabak, drugs, alcohol (de typische status intoxicaties) of seks, gokken, games, werken, sms en, televisie kijken, dvd s, chocola eten, spulletjes kopen, kauwgom kauwen, puistjes uitdrukken enzovoorts. Voor mij persoonlijk toegevoegd: Chinese tomatensoep, slechte horrorfilms, rare oorbellen, pijnlijk hoge hakschoenen en co-(on)bereikbare McDreamy s opsporen. Omdat ik er ook nog aan verslaafd ben om met cabaretier-citaten te strooien, hier nog eentje van ons Herman, zoals wij Herman Finkers altijd noemden: Is alcohol nou goed of slecht voor de mens? Daar kom je ook niet uit. Aan de ene kant sterven er jaarlijks duizenden mensen aan de gevolgen van alcohol, maar aan de andere kant komen er jaarlijks ook weer duizenden mensen bij ten gevolge van alcohol... Want ook in Almelo hebben we van alcohol gehoord. (Ja, je leest het goed, er staat we.) De echte Twentse tukker heeft namelijk minstens enkele meters bier nodig voor hij het gevoel heeft dat de avond een beetje op gang komt. Nou ja, ik moet toegeven dat het er daar inderdaad allemaal wat minder gematigd aan toe gaat in vergelijking met gelegenheden in andere delen des lands. Of ik bezocht de verkeerde kroegen, das goed mogelijk. Of ik kan me er gewoon niet zo veel meer van herinneren. Aj, dat was pijnlijk. Ergo bibamus. Daarom, laat ons drinken. Afkomstig uit een middellatijns studentenlied, wat het cliché toch weer bevestigt. Gelukkig is het ook de titel van een gedicht van Goethe (uit: Gesellige Lieder). Dan kunnen we het in ieder geval universitair verantwoorden Lidewij Overweg - pagina 9 -

10 De kater komt later... Als student geneeskunde kun je er niet omheen. Maar liefst 96% van de studenten drinkt en bij 45% van de ongevallen die op de Spoedeisende Hulp van ziekenhuizen worden gezien is er alcohol in het spel. Vooral jongeren zijn kwetsbaar voor hoge concentraties alcohol. Comazuipen en nieuwe rages als 'vodka eyeballing' zijn schadelijk voor de gezondheid. Door: Elke van Herpen Ethanol, of C2H5OH, is in principe een toxische stof. Door gebruik van het genotmiddel wordt de inhiberende neurotransmitter GABA extra actief. Wanneer ethanol en GABA simultaan gebonden zijn aan de receptor blijft GABA langer gebonden en wordt er langere tijd een remmend signaal aan het betreffende neuron afgegeven. Deze remmende werking is te vertalen in een ontspannen en rustgevend gevoel. De verslechtering van de fijne motoriek is te verklaren door een grote hoeveelheid GABA-receporen in het cerebellum. De exhiberende neurotransmitter glutamaat wordt verminderd actief door alcoholinname. Wanneer ethanol aan de glutamaatreceptor bindt, vindt er een transfiguratie van de receptor plaats waardoor het ontvangende neuron geen signaal meer ontvangt. Binding van ethanol aan glutamaatreceptoren in de hippocampus leidt tot een verstoring van het geheugen en eventuele black-outs. De invloed van alcohol op het brein bestaat voornamelijk uit een verminderde concentratie en een slechte coördinatie. Het diuretisch effect van alcohol zorgt voor dehydratie. De rechtstreekse schade aan de hersenen bij zeer hoge concentraties wordt voornamelijk veroorzaakt door het afbraakproduct acetaldehyde. Vooral kinderen en jongeren zijn hiervoor extra gevoelig. Juist bij deze groep werd in de afgelopen decennia een enorme toename van alcoholgebruik gezien. 'Geen 16? Geen druppel' De gemiddelde leeftijd waarop jongeren in Nederland voor het eerst een glas alcohol drinken is 12,7 jaar. De overgrote meerderheid krijgt zijn of haar drankje van een familielid. Campagnes om alcoholgebruik onder jongeren tegen te gaan, richten zich om deze reden niet alleen op de jonge drinker, maar ook op de ouders en de omgeving. Het blijkt dat hoe eerder kinderen beginnen met drinken, des te groter de kans op hersenbeschadiging en verslaving op latere leeftijd is. Dat deze campagnes noodzakelijk zijn blijkt uit de toename van de bezigheid 'comazuipen'. Het aantal geregistreerde gevallen van alcoholintoxicatie steeg de laatste twee jaar met bijna 200 gevallen naar 404 per jaar onder jongeren tot en met 17 jaar. Overal in Nederland komt comazuipen even vaak voor en ook opleidingsniveau lijkt geen verschil te maken. Het brein is in de adolescentie extra kwetsbaar voor toxische stoffen als alcohol. Onderzoek laat zien dat bepaalde delen van de cortex zich pas aan het einde van de adolescentie gaan ontwikkelen. Een voorbeeld hiervan is de dorsolaterale prefrontale cortex. Deze late ontwikkelingen bestaan uit synaptische verfijning en verdere myelinisatie. Hierdoor neemt vooral de hoeveelheid witte stof toe wat zorgt voor snellere signaaltransmissie en verhoogde capaciteit voor complexere redenatie en procesverwerking. Dit inzicht van de adolescentie als een periode van verlengde neuroplasticiteit laat zien dat het brein in die periode extra gevoelig is voor neurotoxische processen. Studentenlever Studenten vallen weliswaar onder een iets oudere leeftijdsgroep, maar ook zij kunnen een biertje wel waarderen. Mannelijke studenten drinken meer dan hun vrouwelijke studiegenoten. Ook drinken leden van een studentenvereniging beduidend meer dan niet-leden. Leden drinken gemiddeld 23 glazen per week (mannen 27; vrouwen 12) tegenover 13 glazen (mannen 16; vrouwen 7) bij de niet-leden. Bij veel studenten stijgt het alcoholgebruik tijdens de studie, maar studenten minderen hun drankgebruik dan ook weer als ze hun studie voltooid hebben. Drinken ten tijde van tentamens is verre van ideaal. Ten eerste is aangetoond dat alcoholische versnaperingen de kwaliteit van slaap doen verslechteren. Het is weliswaar zo dat je sneller in slaap valt na een aantal glazen wijn, maar de REM-slaap wordt onderdrukt, waardoor je uiteindelijk minder uitgerust wakker wordt. Ook functioneert het geheugen een dag na een avondje doorzakken significant slechter. In Utrecht is er een test uitgevoerd waarbij studenten verdeeld werden over twee groepen. De eerste groep kreeg jus d'orange te drinken, terwijl de tweede groep alcohol gemengd met jus d'orange te drinkenkreeg (te vergelijken met 8-10 glazen bier). Zowel de avond voor als de ochtend na het drankgebruik ondergingen de deelnemers geheugentesten. Er bleek geen verschil in korte termijn geheugen. Het lange termijn geheugen (> 1 uur) was bij de studenten die alcohol hadden genuttigd de volgende ochtend echter significant slechter. Vodka eyeballing Een nieuwe rage op Britse en Amerikaanse universiteiten is vodka eyeballing, een nieuwe variant van het comazuipen. Hierbij wordt wodka direct in het oog gegoten. De theorie hierbij is dat je sneller dronken wordt omdat de alcohol direct in de bloedbaan wordt opgenomen. Experts geloven hier niet in, maar maken zich wel zorgen om de gevolgen. Het hoge ethanolpercentage in wodka kan ernstige schade aan het hoornvlies toebrengen. De trend zou gestart zijn door de Amerikaanse film Kevin & Perry go large, waarbij een personage deze stunts in nachtclubs uitvoert. Alcohol in de studententijd hoort erbij. Toch krab je je als co-assistent wellicht wat vaker achter je oren als je ziet wat overmatig drankgebruik voor schade kan geven. De kater komt later... Literatuur: 1. Het gebruik van alcohol door jongeren en de rol van ouders, NIGZ/IVO, U.D. Schuurmans, Alcoholvergiftiging: de kater komt later, EHBO Brown et al, A developmental perspective on alcohol and youth 16 to 20 years of age, Pediatrics, 2008;121, N. Maalsté, Ad Fundum, Centrum voor Verslavingsonderzoek, Jongeren gieten massaal wodka in oog, AD jouw wereld, 19 mei pagina 10 -

11 Hangover therapie? Het acute na-effect van overconsumptie van alcohol staat bekend als een kater of a hangover. Deze alcohol hangover is een cluster symptomen dat zich ontwikkelt tijdens het dalen van de alcoholconcentratie in het bloed. Een kater wordt gekarakteriseerd als een alcoholonttrekking, met algehele malaise, hoofdpijn, misselijkheid, vermoeidheid, geheugenen stemmingsveranderingen, veranderingen in het waarnemen van prikkels en fluctuaties van lichaamstemperatuur. Dit alles 24 uur of langer durend. Door: Eef Hendriks Naar schatting drie op de vier mensen ervaart een kater na een avond flink drinken. Wat betreft de man-vrouw incidentie van katers gaat waarschijnlijk het volgende op: hoewel mannen meer alcohol consumeren dan vrouwen, ervaren vrouwen eenzelfde percentage katers. Een Deense onderzoeksgroep onderzocht de effecten van alcohol op Deense jongeren in het Bulgaarse Sunny Beach. Na het nuttigen van meer dan 12 standaard eenheden ondervindt een incidentie van 68% een kater. (1) Howland et al. suggereert een mogelijk resistentie percentage van rond de 23% onder de populatie. (2) Mannen en vrouwen in Sunny Beach verschilden niet in termen van de ernst. De ernst van de katerneemt significant toe gedurende een week zwaar drinken (> 12 EH/avond), waarbij de impact van de hoeveelheid alcohol op symptomen in de tijd meer uitgesproken wordt. De ernst van de kater is sterk gerelateerd aan grotere hoeveelheden alcohol consumptie, waarbij jongere personen een ernstiger kater rapporteerden. De hoeveelheid rust is niet significant gecorreleerd met de ernst van de symptomen. Interindividuele analyses suggereerden variatie in vatbaarheid voor katers tussen individuen met eenzelfde alcoholconsumptie. Hoofdconclusies van het Deense onderzoek zijn dat katers na zwaar drinken gedurende een vakantie gecorreleerd blijken met de hoeveelheid drank en het tijdstip in de vakantie. (1) De man met de hamer tijdens een kater is het gevolg van dehydratie. Het diureticum alcohol ontwatert het lichaam, dat daarna moeite heeft te absorberen. Als remedie komen de elektrolyten om de hoek kijken. Een recente publicatie in Time Magazine sprak over cocosnoot water als de behandeling van a hangover. Het bevat meer electrolyten dan Gatorade, smaakt erg zoet, heeft toch weinig calorieën, weinig vet en is über-trendy. Het water wordt geëxtraheerd wanneer het fruit te jong is om cocosmelk te hebben gevormd. Belangrijkste: het is een fantastische rehydrator. De UN Food and Agriculture Organization (FAO) concludeerde dat de drank dezelfde vijf elektrolyten bevat als gevonden in humaan bloed, waar Gatorade er slechts twee levert. Tijdens medische noodgevallen en bij afwezigheid van conventionele rehydratie vloeistoffen, is cocosnoot water zelfs intraveneus gebruikt. In de VS maakt de consumptie van cocosnoot water onder atleten, gezondheidsfreaks en clubbin urban s reuzensprongen. Zelfs Madonna investeert in één van de producerende bedrijven. Een volgende stap is de productie van cocosnoot water cocktails. (3) Wetenschappelijke middelen tegen a hangover zijn tot op heden niet doorgebroken. Benzodiazepine antagonist flumazenil coupeert de centraal depressieve werking van alcohol. Gebruik van dit middel om alcohol intoxicatie te couperen heeft niet de voorkeur, gegeven het risico op insulten en op een hogere alcoholconsumptie (lees: verslaving). (4) Voor de omzetting in de lever van alcohol naar acetaldehyde naar acetaatzuur zijn respectievelijk de enzymen alcohol dehydrogenase en aldehyde dehydrogenase nodig. Tijdens deze omzettingen gaat NAD+ verloren in NADH. Een sobering-up middel regenereert NAD+ uit NADH. In hoge doses zorgt fructose voor een meetbare toename van het alcohol metabolisme, waarbij NADH naar NAD+ wordt omgezet, echter niet afdoende voor een nuttig effect op de snelheid naar nuchterheid. (5) Aldehyde dehydrogenase-2 inductor rosiglitazone (tegenhanger van ALD2 remmers disulfiram of cyanamide) leidt tot verzachting van symptomen bij een alcohol geïnduceerde hangover bij ratten. (6) Onlangs hypeten de middelen KG-2 en RU-21. Laatstgenoemde met anekdotische verwijzingen richting niet dronken te krijgen KGB spionnen. Het OTC middel KG-2, paraxine, met daarin asparagine, heeft interessante theorieën, maar helaas geen wetenschappelijke onderbouwing. Ook in RU-21 zitten zuren, zij het andere: naast ascorbinezuur (vitamine C), barnsteenzuur en fumaarzuur. De relatie tussen die zuren is de zogeheten citroen- of Krebscyclus. Deze beschrijft hoe brandstofmoleculen (onder andere alcohol) in het lichaam worden afgebroken tot uiteindelijk koolstofdioxide en water. Het extra innemen van die (amino)zuren is een poging de biochemische processen in het lichaam te beïnvloeden. Pillenfabrikanten claimen dat de werkzame stoffen de afbraak van alcohol versnellen. Deze claims staan in enkele Amerikaanse patenten uit de jaren 80. Cobeco (pillenfabrikant) refereert aan een Europees patent uit 1994 van een Koreaan. Dat patent vermeldt verbindingen die ergens een relatie hebben tot de basale citroenzuurcyclus. TNO Voeding berrichtte hierover: 'op theoretische gronden zou een alcoholafbraak versnellende werking van asparagine kunnen worden vermoed, maar er is geen onderbouwing voor een dergelijke werkzaamheid.' (7,8) Een snelle search op PubMed sluit hierbij aan. Tips om meer alcohol te consumeren in overvloed; een anti-katermiddel bestaat echter helaas (nog) niet. (G)een optie is niet drinken, maar daar wordt de avond sober van. Misschien dan toch maar kokosnoot water cocktails, diureticum en rehydraticum in één. Literatuur: 1. Predictors of hangover during a week of heavy drinking on holiday. Hesse M, Tutenges S. Addiction Mar;105(3): Are some drinkers resistant to hangover? A literature review. Howland J, Rohsenow DJ, Edwards EM. Curr Drug Abuse Rev Jan;1 (1): Sweet (Hangover) Relief. By: Duerr, Charlie, Time, X, 5/31/2010, Vol. 175, Issue The effect of the imidazodiazepine Ro on the anticonvulsant effects of diazepam, sodium pentobarbital and ethanol. Nutt DJ, Lister RG. Brain Res Jun 9;413 (1): Pharmacology Fifth Edition Rang et al Drug dependence and drug abuse 6. Rosiglitazone relieves acute ethanol-induced hangover in Sprague-Dawley rats. Jung TW, Lee JY, Shim WS, Kang ES, Kim SK, Ahn CW, Lee HC, Cha BS. Alcohol Alcohol May-Jun;41(3): Epub 2006 Mar pagina 11 -

12 Groeten uit... Jeruzalem - 40 dagen coassistent in het Beloofde Land Mijn afsluitend coschap zou het laatste zijn in de rij van leerzame, leuke, spannende en een enkele keer ook wel eens minder spannende ervaringen als coassistent. Mijn laatste kans dus om er als student een bijzondere tijd van te maken en volgens mij is dat gelukt! Ik had de unieke kans om twee maanden mee te draaien op de afdeling Otorhinolaryngology & Head and Neck Surgery van het Shaare Zedek Medical Center in Jeruzalem, Israël. Niet de meest voor de hand liggende plaats om naartoe te gaan, zeker nadat er in de week van mijn vertrek een hoop gedoe was rondom schepen die richting Gaza waren vertrokken. Dit heeft me er echter niet van weerhouden te gaan en graag laat ik jullie een week meebeleven. Door: Marije de Jong Zondag uur De werkweek begint hier een dag eerder dan in Nederland en samen met de vijf arts-assistenten, de professor en een aantal KNO-artsen beginnen we aan de ochtendvisite. Dit alles vindt plaats in een te kleine kamer op de 7e verdieping van het ziekenhuis waarvan de onderste drie verdiepingen ondergronds gebouwd zijn zodat die in tijden van oorlog kunnen blijven functioneren. Ik zit op het randje van mijn kruk en probeer ingespannen het Hebreeuws te volgen gelukkig bestaan er medische termen die overal hetzelfde zijn en er komen heel wat tonsillitissen, epistaxissen en external otitissen voorbij. Lastiger wordt het als alle artsen opeens beginnen te lachen. Dat moet een goeie grap geweest zijn denk ik bij mezelf en ik lach vrolijk mee tot ik erachter kom dat ikzelf deze morgen onderwerp van de grap was. Ach ja, ik ben allang blij dat ik goed opgenomen ben in het team en voorop in de stoet loop ik met hen in vlug tempo alle bedden langs. Maandag uur Af en toe is het bussysteem in Jeruzalem flink ontregeld en ik heb al regelmatig lang moeten wachten in de hete zon. Dat komt me nu niet goed uit want ik moet weer naar Ulpan, dat is Hebreeuwse taalles. Vier avonduren per dag zwoegen op een tot voor kort compleet onbekende taal opgebouwd uit vreemde karakters die ze ook nog eens van rechts naar links schrijven, da s geen makkie. Maar mijn privé-leraar is een enthousiaste docent, soms iets te enthousiast als het op de hoeveelheid huiswerk aankomt. Gelukkig heb ik er echt veel profijt van in het contact met de patiënten en tijdens die bewuste ochtendvisite die, sinds ze weten dat ik Ulpan doe, niet meer in het Engels gehouden wordt.!gnigadtiu ekuel nee si t (van rechts naar links dus) Dinsdag uur Het Shaare Zedek MC is een modern ziekenhuis van hoog niveau. Op schedelbasischirurgie na doen de KNO-artsen hier alle mogelijke KNO-operaties aan het hoofd-halsgebied. Vandaag mag ik de professor assisteren en dankzij het advies van de arts-assistent om de anatomie tot in de puntjes te bestuderen ben ik goed voorbereid op zijn vragen. Opgelucht mik ik mijn steriele handschoenen na afloop van het OK-programma in de prullenmand en dan kom ik tot de ontdekking dat de OK helemaal nog niet dicht gaat. Vandaag verdient één van de KNO-artsen een centje bij voor de afdeling door negen neuzen cosmetisch een beetje bij te schaven tot laat op de avond. Na vier neuzen houd ik het voor gezien één ding weet ik nu zeker. Aan mijn neus wordt niet geschaafd, die laat ik fijn zoals ie is! Woensdag uur De coassistent in Israël boft maar, die heeft maar liefst zes weken zomervakantie. Dat betekent dat er deze weken geen onderwijs is op de KNO-afdeling, maar als enige student krijg ik nu alle aandacht. Tijdens de wekelijkse radiologiebespreking kom ik erachter dat ik nog maar weinig begrijp van de anatomie van het gehoor- en evenwichtorgaan op de CTscan. Sommige arts-assistenten hebben de kennis ook niet meer helemaal paraat. De radioloog stelt voor om die middag onderwijs te geven over dit onderwerp. Ik doe een hoop nieuwe kennis op en aan het eind beloof ik het allemaal goed in m n oren te knopen. Donderdag uur Het zal wel wereldwijd hetzelfde zijn nu het bijna weekend is komen er nog allemaal patiënten via de SEH binnen. Een fikse bloedneus in hokje 2 heeft ons een tijdlang bezig gehouden en een neusfractuur is onderweg. Je kunt veel zeggen, maar de SEH is hier groot, georganiseerd en bedrijvig, dat is niet vreemd in dit land. We laten de gebroken neus maar naar de poli komen waar het nu rustig is. Overdag is dat heel anders. De gemiddelde wachttijd op de poli is vaak een uur door het grote aantal patiënten en soldaten die de poli bezoeken. (Die soldaten willen nog wel eens graag opgenomen worden voor een weekje verlof in het ziekenhuis) Deuren blijven er vaak open staan zodat iedereen tijdens een consult in en uit kan lopen en het is gemakkelijk om luid naar de andere kant van de poli te kunnen roepen dat de verpleegkundige een infuus moet komen prikken. Dat is daar nu eenmaal geaccepteerd. Vrijdag uur Vandaag is een drukke dag want voordat de Sabbat (de rustdag) begint moeten de boodschappen in huis zijn, de was gedaan zijn en het straatje geveegd zijn. Ik heb een kamer in een gematigd Joods orthodoxe wijk en de buren stellen het op prijs als er niet gewerkt wordt op Sabbat. Als protestants Christen heb ik daar alle begrip voor. Terwijl ik nog met de stofzuigerslang in de hand sta wordt er aangebeld vandaag ben ik uitgenodigd voor de sabbatmaaltijd bij vrienden die in de territories wonen oftewel op Palestijns grondgebied. Vlug leg ik alles neer en pak mijn paspoort voordat ik in de auto richting Bethlehem stap. Zonder moeite passeren we de checkpoints en rijden door velden waar zo n 2000 jaar geleden de herders bij nachten lagen als ik daar aan denk verwonder ik me over het feit dat ik hier nu zomaar ben. Zaterdag uur Sabbat / rustdag, heerlijk om te mogen uitslapen. Eigenlijk moet ik nodig aan mijn verslag van dit coschap gaan werken, maar hoe is het ook alweer? Zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen; maar de zevende dag is de sabbat van de Heere, uw God; dan zult gij geen werk doen Ik besluit vandaag een ontspannen wandeling te gaan maken door Jeruzalem en net als veel Joden ergens in een park te gaan genieten van deze dag, een geschenk uit de hemel. - pagina 12 -

13 Met pepmiddelen naar de eindstreep Tot bepaalde hoogte wordt het gebruik van middelen om je prestatie op te vijzelen in de cruciale uren voor je eindgesprek geaccepteerd. Ten slotte staat er niet voor niets elke ochtend een lange rij voor de koffieautomaat. Wanneer je echter nog snel wat stof wil stampen zijn koffie en energiedrankjes inmiddels 'zó 2009'. Het nieuwe wondermiddel om tentamens en eindgesprekken goed door te fietsen is Ritalin. Door: Sarah Sloot Spuiten & slikken Het gebruik van pepmiddelen onder academici is geen zeldzaamheid. Dat bleek uit onverwachte resultaten van een informele online enquête, die het toonaangevende tijdschrift Nature twee jaar geleden hield. In totaal vulden 1400 mensen uit 60 landen de enquête over prestatieverhogende middelen in. Eén op de vijf gaf toe zonder medische reden medicatie gebruikt te hebben, een gebruik dat in alle leeftijdsgroepen plaatsvond. De verdeling over dagelijks, wekelijks, maandelijks en jaarlijks gebruik was grofweg evenredig. Vooral methylfenidaat (Ritalin) was populair (62%), maar ook modafinil (verwant aan Ritalin, 44%) en bètablokkers (15%) kunnen op een fanschare rekenen. Academici gebruikten de drugs vooral om hun concentratie te verhogen. Daarnaast was ook het tegengaan van een jetlag een veelgebruikt excuus, naast enkele curieuze redenen als gebruik alvorens het huis te gaan schoonmaken. Ook opvallend in deze survey is dat viervijfde van de respondenten de mening deelt dat gezonde volwassenen gewoon toegang zouden moeten hebben tot prestatieverhogende middelen. Ritalin Ook onder studenten leeft het onderwerp, met name het gebruik van de al eerder genoemde Ritalin, een amfetamine-derivaat. Zowel het Nijmeegse universiteitsblad Vox als de Groningse universiteitskrant besteedden al eerder aandacht aan het gebruik van dit medicijn en zijn naam als redmiddel bij het snel instuderen van een grote hoeveelheid stof. De beide universiteitskranten zijn het erover eens dat je weliswaar met gemak tot diep in de nacht wakker blijft op een paar doses ritalin - het medicijn heeft slechts een werkingsduur van drie tot vijf uur - maar dat je die slaap daarna weer net zo hard moet inhalen. Niet meer dan uitstel van executie, hoewel de stof die je in de uren onder invloed instudeert inderdaad blijft hangen. Dat het gebruik van Ritalin ook onder studenten wijd verbreid is, bleek toen econoom Van Meeteren in 2009 bijna 130 personen over dit middel ondervroeg. Ruim 7% van de universitaire studenten grijpt wel eens naar de Ritalin zonder daar een medische reden voor te hebben. Iets minder dan de helft geeft aan dat te doen om de concentratie tijdens een examenperiode te verbeteren. De andere 5% geeft ruiterlijk toe Ritalin slechts voor de lol te gebruiken. Ritalin is door veelvuldig gebruik bij ADHD meestal niet moeilijk te krijgen. Het wordt zoveel voorgeschreven dat bijna iedereen iemand in zijn omgeving kent die het gebruikt. Amfetamine Ritalin is echter niet het enige amfetamineachtige pepmiddel dat zijn weg heeft gevonden naar het grote publiek. De bekendste manier om amfetamine, beter bekend als speed of crank, te gebruiken is misschien wel XTC (ecstay). XTC bevat twee aan amfetamine verwante stoffen. Werd het middel in de jaren vijftig van de vorige eeuw door de CIA nog overwogen als waarheidsserum, tegenwoordig is het vooral in gebruik als partydrug. Gebruik van ecstasy zorgt voor tachycardie, vergrote pupillen, een droge mond, veel praten, een gevoel van helder en alert zijn en psychose; om kort te zijn, precies wat de naam belooft. Ook leidt het gebruik van amfetaminen tot het bekende tandenknarsen of bruxisme. Overdoseringen komen zelden voor. Nadeel is dat ecstasy nog uren na gebruik aantoonbaar is in speeksel, dagen in urine en weken tot maanden in haren. Een duidelijk onthoudingssyndroom is niet beschreven, hoewel onthouding wel kan leiden tot somberheid, de zogenaamde Tuesday blues, bij feestgangers die in de weekenden hun dosis innemen en in het midden van de week dippen. In vergelijking tot Ritalin stelt de hoeveelheid XTC-gebruikers weinig voor. De jaarprevalentie gebruikers ligt rond de 1%. Amfetamine is overigens een veelzijdig goedje, Naast het gebruik als pepmiddel is amfetamine in het verleden ook gebruikt als vermageringsmiddel, aan het front tijdens oorlogen en als doping in de sport. Amfetamine is zelfs jarenlang veelvuldig door allerlei artsen voorgeschreven. In het begin van de twintigste eeuw werd ontdekt dat het middel prima werkt als inhalator bij astma en bronchitis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het verstrekt aan commandanten om langer op hun post wakker te blijven. Koffietijd! Ondanks de opmars van Ritalin en de slaapreducerende effecten van amfetamine blijft caffeïne het meest gebruikte psychostimulantium in de westerse wereld. De gemiddelde volwassene krijgt op een dag 200 milligram binnen. Dit meestal gewoon met de koffie, waar we tientallen liters per jaar van wegtikken. Koffie is daarmee de populairste drank. Voor iedereen die echt iets wil bereiken zijn er natuurlijk ook energiedrankjes en zelfs caffeïne capsules. Het is in medisch onderzoek bewezen dat caffeïne leidt tot een verhoogd cognitief functioneren, hoewel de meeste van dergelijke onderzoeken zijn uitgevoerd bij uitermate kleine patiëntenpopulaties. Een deel van dat effect lijkt overigens te berusten op een placebo-effect. Gewoon lekker koffie blijven drinken dus! Literatuur: 1. Hengeveld M.W, Leerboek Psychiatrie' 2. Sahakian B, Morein-Zamir S. Professor's little helper. Nature Dec 20;450 (7173): Maher B. Poll results: look who's doping. Nature Apr 10;452(7188): Anderson C, Horne JA. Placebo response to caffeine improves reaction time performance in sleepy people. Hum Psychopharmacol Jun;23(4): Ker K, Edwards PJ, Felix LM, Blackhall K, Roberts I. Caffeine for the prevention of injuries and errors in shift workers. Cochrane Database of Systematic Reviews 2010, Issue - pagina 13 -

14 Stimulantia en ADHD Morgen tentamen en ineens lijkt het heel belangrijk om je kamer op te ruimen en die ene cd te zoeken die je al zolang kwijt bent. Herkenbaar? Als je dan eenmaal boven de boeken hangt, kan het voorkomen dat je na een uur lezen geen idee hebt waar het over ging. Wel heb je alvast bedacht wat je voor boodschappen gaat doen en wie je nog moet bellen. Concentreren is soms lastig. Voor mensen met een aandachtstekort-stoornis helemaal. Hoe werkt dit eigenlijk en waarom helpen stimulantia gek genoeg bij deze patiënten? Door: Lidewij Overweg Concentreren kun je leren Concentreren betekent letterlijk verenigen en is afgeleid van het franse concentrer uit het latijnse com- (samen) en centrare (centrum, middelpunt). Dus je aandacht richten op één punt. In de scheikunde komt het overeen met een oplossing sterker maken, wat ironisch gezien ook geldt voor het menselijk brein. Dat talloze factoren meespelen in het concentratieproces zal geen verrassing zijn, en dat betrouwbaar en reproduceerbaar onderzoek praktisch onmogelijk is, blijkt wel uit de vele tegenstrijdige bevindingen. Functionele MRI-scans wijzen ons in globale richting: naast hersengebieden betrokken bij geheugen (hippocampus, mediale temporale cortex) spelen tevens hersengebieden betrokken bij emotie, planning en organisatie van gedrag (prefrontale cortex, basale ganglia, thalamus, amygdala) een rol in het concentratievermogen van de hersenen. ADHD, wat moet je ermee? Attention Deficit Hyperactive Disorder (ADHD) valt onder de ontwikkelingsstoornissen. De Britse kinderarts George Still beschreef als eerste in 1902 gedragsstoornissen als hyperactiviteit, impulsiviteit en aandachtstekort bij kinderen. Later in 1947 heerste de opvatting dat hersenschade verantwoordelijk was voor dergelijke gedragsstoornissen, geduid als Minimal Brain Damage (MBD). Wat weer twintig jaar later Minimal Brain Disfunction werd en momenteel als ADHD wordt omschreven in de DSM-IV. Follow-uponderzoek van kinderen met ADHD toonde dat het in circa 30% van de gevallen een chronisch beloop kent tot op volwassen leeftijd. Er worden drie subtypen onderscheiden: het inattente (ook wel ADD), het hyperactief /impulsieve en het gecombineerde type. Bij volwassenen staat uiterlijke hyperactiviteit minder op de voorgrond, maar ervaren patiënten vaak een continue innerlijke onrust of gejaagdheid. Bij zowel kinderen als volwassenen ontstaan functiebelemmeringen op vele gebieden als werk, gezin, sociale relaties en vrije tijd. (On)gewoon druk? Ongeveer 80% van de variatie tussen kinderen in hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratiezwakte berust op erfelijke factoren. (Hengeveld, et al.2005) Daarnaast zijn er omgevingsfactoren die bijdragen aan het risico op de ontwikkeling van ADHD bij kinderen. Pre- en perinatale suboptimale condities, zoals een laag geboortegewicht (beneden de 2500 gram) en prenatale blootstelling aan nicotine en alcohol, komen significant vaker voor bij kinderen met deze ontwikkelingsproblematiek. Eveneens wordt een rommelig, chaotisch gezinsklimaat en gebrek aan regelmaat en structuur als bijdragende risicofactor gezien. Aan de diagnose moet gedacht worden bij kinderen die moeite hebben aandacht vast te houden, taken niet kunnen organiseren, afgeleid raken door uitwendige prikkels, een onrustig bewegingspatroon hebben, aan een stuk door praten, niet op de beurt kunnen wachten, etc. Amfetaminen-effect De ontdekking van psychofarmaca wordt toegeschreven aan de in 1950 beschreven ontdekking van het antipsychotische effect van chloorpromazine, destijds voorgeschreven als middel tegen misselijkheid. Toch beschreef de Amerikaanse neuroloog Charles Bradley, reeds in 1937, het effect van amfetaminen (met name Benzedrine) op het gedrag van kinderen. Bij het verrichten van een lumbaalpunctie gaf hij hen benzedrine, met het beoogde resultaat de aanmaak van liquor te versnellen en zo neveneffecten als hoofdpijn te couperen. Helaas bleef dit effect uit. Vreemd genoeg vroegen deze kinderen hem om meer van die pillen, aangezien zij merkten dat zij met deze pillen op school goed konden werken. Langzaam maar zeker hebben dankzij deze observatie de amfetaminen een plaats gekregen in de behandeling van kinderen met hyperactiviteit en/of concentratieproblemen. Chaos stimuleren? Neuropsychologisch spreekt men bij ADHD van een fronto-subcorticale aandoening, wat zoveel wil zeggen dat zowel frontale als subcorticale verstoring leidt tot de cognitieve- en gedragsstoornissen. Functionele MRI scans laten in de hersenen van patiënten met ADHD ten opzichte van controle personen dysfunctie van frontostriatale verbindingen zien. De betrokken hersengebieden (nucleus caudatus, globus pallidus, putamen) communiceren via catecholamines en zijn 3-5% kleiner bij patiënten met ADHD. Neurochemisch zijn er bij patiënten verstoringen in die centrale catecholaminerge (dopaminerge of noradrenerge) systemen, welke bij vele zo niet alle psychiatrische aandoeningen ter sprake komen. Zo ook bij ADHD. Met name de prefrontale cortex, basale ganglia en thalamus worden beschreven, waar onder andere de executieve functies als responsinhibitie, werkgeheugen en planning worden gelokaliseerd. Methylfenidaat, Ritalin, heeft een indirect stimulerend effect op het sympathische zenuwstelsel en lijkt qua farmacologische eigenschappen op de amfetaminen. De dopamine-transporters worden geremd en de heropname van dopamine en noradrenaline in presynaptische neuronen wordt geblokkeerd, resulterend in een grotere beschikbare hoeveelheid dopamine en noradrenaline in de synapsspleet aldaar. Via dopaminerge en noradrenerge systemen (frontostriatale banen) wordt de remmende invloed van de frontale cortex op de subcorticale delen groter. De hersengebieden waar neurotransmitter-chaos heerst, leidend tot gedragsstoornissen, worden geinhibeerd door methylfenidaat. Dat resulteert vervolgens in betere prestaties aangaande doelgericht handelen, besluitvaardigheid, concentratie en evidente toename van de impulsbeheersing. Kortom: door stimulatie van frontale processen worden dysfunctionele circuits geremd en vertonen patiënten minder gedragsstoornissen. De chaos wordt dus niet gestimuleerd, maar juist de corticale controle van subcorticale processen. Literatuur 1. M.W. Hengeveld, Leerboek Psychiatrie, Bradley, C. The behavior of children receiving benzedrine. American Journal of Psychiatry, 94, , J.J.S. Kooij, L.P. Aeckerlin en J.K. Buitelaar - Functioneren, comorbiditeit en behandeling van 141 volwassenen met aandachtstekort- hyperactiviteitstoornis (ADHD) op een algemene polikliniek Psychiatrie; Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 145, Rappley MD. Attention deficit-hyperactivity disorder. N Engl J Med. 2005;352: features/ _mind_adhd/index.html - pagina 14 -

15 GEZIEN: Mesenteriale cyste Door: Pim Keurlings Een 33-jarige man met een blanco voorgeschiedenis wordt via de huisarts ingestuurd naar de spoedeisende hulp. Er is sinds vier dagen sprake van zeurende continue buikpijn in de linker bovenbuik, in combinatie met algehele malaise, misselijkheid en een temperatuur tot 38.1 C. Patiënt heeft het afgelopen jaar twee keer eerder een soortgelijke episode doorgemaakt, echter toen zwakten de klachten na enkele uren af. Bij lichamelijk onderzoek wordt een jongeman met veel pijn gezien. Het abdomen is soepel met spaarzame persistaltiek. De linker bovenbuik is drukpijnlijk, met een punctum maximum circa 5 cm lateraal van de navel. Er is geen loslaatpijn en ook het overige lichamelijk onderzoek is niet afwijkend. Laboratoriumonderzoek toont behoudens een CRP van 52 geen afwijkingen. Besloten wordt een echo-abdomen te maken, waarop de radioloog juist lateraal van de navel een solide proces van 5 cm doorsnede aantreft. Bij aanvullende CT-opnamen met intraveneus contrast blijkt de bolvormige afwijking separaat in het mesenterium te liggen, zonder verbinding met pancreasstaart, darm of andere abdominale structuur. De densiteit van 35 HU, met op de bodem een spoor vocht en minimale randaankleuring vindt de radioloog niet passen bij een abces. CT-coupe met de bolvormige afwijking (cirkel) Opvallend genoeg verbetert na opname de pijn spontaan, waarbij ook het CRP normaliseert. Patiënt wordt vier dagen na opname ontslagen. Echter, een kleine maand later presenteert de patiënt zich opnieuw, met nog heviger klachten dan tijdens de eerdere opname. Het CRP is dan 76 en een nieuwe echo toont precies dezelfde atypische bolvormige configuratie conform eerder. De volgende dag wordt patiënt geopereerd. Bij laparoscopie wordt zeer centraal bij de mesenteriale vaatoorsprong de beschreven tumoreuze structuur gezien. Besloten wordt te converteren, waarna bij mediane bovenbuikslaparatomie behalve de tumor geen andere bijzonderheden worden gezien of gepalpeerd. De laesie wordt uit het mesenterium van het jejunum gereserceerd met ultracision-techniek. Een klein dunnedarm segment blijkt na resectie ischemisch en wordt meegereserceerd. Het mesenterium wordt gesloten en de jejunum uiteinden worden side-to-side geanastomoseerd. De mesenteriale tumor na gedeeltelijke excisie Bij onderzoek door de patholoog blijkt sprake te zijn van een benigne mesenteriale cyste gevuld met necrotisch debris, dat bij kweek geen groei laat zien. De cyste is niet goed nader te duiden, maar heeft alleszins een wand die niet in verbinding stond met een andere intra-abdominale structuur. Patiënt herstelt post-operatief voorspoedig en wordt na drie dagen ontslagen. Nu, ruim anderhalve maand later, maakt patiënt het nog altijd prima. Een cyste is een holte gevuld met vocht, veelal bekleed met epitheel. Cysten in lever, nier of pancreas komen vrij frequent voor. Mesenteriale cysten zijn daarentegen erg zeldzaam en worden in de literatuur slechts in casuïstische mededelingen beschreven (waarvan slechts 820 sinds het jaar 1507). De etiologie is overwegend congenitaal. De cyste is het meest frequent gelokaliseerd in het mesenterium van het ileum. Op basis van histopathologische wandeigenschappen wordt de mesenteriale cyste geclassificeerd als lymfatische cyste, mesotheliale cyste, duplicatuurcyste, urogenitale cyste, dermoïdcyste of niet-pancreatische pseudocyste. De cysten geven meestal geen symptomen en komen vaak bij toeval tijdens beeldvormend onderzoek van het abdomen aan het licht. Symptomen kunnen echter ontstaan, als een cyste een dusdanige grootte aanneemt dat mechanische bezwaren ontstaan of als zich een complicatie van de cyste voordoet zoals ruptuur, bloeding, torsie of infectie. De kans hierop houdt verband met de lokatie van de cyste en met het cystetype. Vooral het mesotheliale type is berucht om genoemde complicaties (alsook de ontwikkeling van een maligne mesothelioom). De differentiaaldiagnose wordt primair gesteld op basis van afbeeldend onderzoek als echografie of CT. Een behandeling is geïndiceerd als een relatie tussen de mesenteriale cyste en klachten van de patiënt wordt vermoed, of als een risico op complicaties bestaat. De behandeling is primair chirurgisch en bestaat uit volledige excisie om recidief te voorkomen. Geplaatst met toestemming van de patiënt. Literatuur: 1. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006; 150: Aust N Z J Surg. 1994; 64(11): Dig Surg. 2000; 17:323-8 Via de rubriek GEZIEN kun je opmerkelijke casuïstiek aan collega-coassistenten laten zien. Stuur ook jouw casus op naar de redactie, statusconijmegen@gmail.com. Kandidatenziekte: hypochondrie bij de medische student Geen enkele geneeskundestudent zal ontkennen dat hij of zij zich ooit wel eens onnodig zorgen heeft gemaakt over een mogelijke aandoening uit de leerboeken. Speciaal voor de arts in spe is hier een term voor bedacht, de zogenoemde kandidatenziekte. Deze term wordt beschreven als een bij studenten optredende ingebeelde ziekte waarvan de symptomen overeenkomen met de leerstof die men op dat moment bestudeert. De literatuur is het niet eens over de incidentie. De ene studie stelt dat maar liefst tachtig procent van de medisch studenten worstelt met een ingebeelde ziekte, terwijl een andere studie spreekt over acht procent. Hierbij is natuurlijk van belang wat verstaan wordt onder de symptomen. Het maakt nogal verschil of het gaat om lichte zorgen of om fikse hypochondrie. Om de hypochonders onder ons gerust te stellen: de kandidatenziekte is niets ernstigs. Het is volkomen normaal om je af en toe wat zorgen te maken over je gezondheid. Dit hoort bij de verwerking van de medische kennis die opgedaan wordt. Hypochondrische zorgen verdwijnen vaak weer vanzelf. Hoe groter de medische kennis, hoe beter de inschatting of de angsten terecht zijn of niet. Er is pas sprake van een probleem wanneer een student zich langdurig zorgen maakt, geruststelling door de huisarts niet helpt en het functioneren wordt belemmerd. In dat geval is er een effectieve behandeloptie; de cognitieve gedragstherapie. Literatuur: S.Hijlkema, Geneeskundestudent is potentiële hypochonder, arts in spe, december pagina 15 -

16 Foto impressie 2009/2010 Okt '09: CoSta-Feest "Onder water" Feb '10 CostaCie "P-Feest" Jan '10: CoStaCie Nieuwjaarsborrel Mei '10 CoStaCie "My big fat American Party" - pagina 16 -

17 Beste co-assistent, Na de laatste Status-Co heeft binnen het Ko-raad bestuur een gedeeltelijke bestuurswissel plaatsgevonden. Onze penningmeester en ons algemeen bestuurslid, respectievelijk Myrte en Saskia, hebben in verband met hun aankomend Senior-coschap het bestuur verlaten. Nogmaals namens het gehele bestuur onze hartelijke dank voor de inzet en goede tijd van het afgelopen bestuursjaar. Gelukkig hoeven de drie overblijvers niet al te lang te treuren, want per september treden twee nieuwe bestuursleden aan. Margriet de Bont neemt de taken over van Myrte en Suzanne van Cromvoirt die van Saskia. Hiermee komt het totaal van het aantal bestuursleden op vijf en zijn we wederom voltallig. Met nieuwe energie en creativiteit gaan we het collegejaar van tegemoet en wens ik namens het gehele oude bestuur Margriet en Suzanne veel plezier en succes toe in hun nieuwe functie. Wel nu; het thema Studentenlever. Ondanks dat de medische student hoogstwaarschijnlijk het beste op de hoogte is van de schade die alcohol kan toebrengen aan het lichaam, laat menigeen zich hier zeker niet door afschrikken en gooit zichzelf in de bachelorjaren vrolijk vol met de welbekende goudgele pretcilinders. Ik denk dat ik voor een groot percentage masterstudenten spreek als ik zeg dat we nog met een roze-wolken-gevoel terug denken aan de tijd waarin je op zondagavond na het trainen jezelf tijdens de Nederlandse avond in de Fuik schor zong met je teamgenoten, om vervolgens op maandag voor 12 uur s nachts genoeg bier te drinken om kans te maken op één van de zeer gewilde drankprijzen van de Twee-Keer-Bellen-Bingo, dinsdagavond je geld verloor aan de Piepkes-avond bij Bascafé, woensdag nog een stempel haalde bij één of ander simpel dispuutsfeestje in de Billabong en donderdagavond nog rustig een biermenuutje dronk bij Café Jos om de week door te nemen en vervolgens tevreden af te sluiten. Vrijdag was dan je bijkomdag en zaterdag probeerde je de schade van gemiste colleges in te halen. Ook dit jaar staan meer dan drieduizend eerstejaars te trappelen om aan hun vrije studentenbestaan te gaan beginnen. Het hierboven beschreven zuipweekje komt echter steeds meer onder druk te staan door strengere studiebeurzen en hogere prestatie-eisen in je eerste jaar. Men zou verwachten dat hierdoor ook de toeloop op studentenverenigingen afneemt, omdat binnen deze kringen de alcoholconsumptie in het algemeen nog een tikkeltje hoger ligt dan bij de rest van de studenten. Toch lees ik s ochtend op weg naar mijn coschap dat de toeloop op deze gezelligheidsverenigingen in heel Nederland juist significant hoger is dan voorgaande jaren. Zelfs het ogenschijnlijk conservatieve Carolus Magnus, die in de afgelopen tien jaren haar hoofd nauwelijks boven water kon houden door een afnemend ledenaantal en toenemende kosten, verwacht een recordaantal nuldejaars. De verklaringen die hiervoor worden gegeven is dat studenten meer willen netwerken en een lidmaatschap goed staat op het CV. Agenda Check onze website September : ALV Ko-Raad : Cursus Levenseinde : Voortgangstoets Oktober : ALV Ko-Raad : Cursus Promoveren : Wintertijd November : ALV Ko-Raad : Cursus Antibioticabeleid : ALV Ko-Raad December : Sinterklaas : Voortgangstoets 25& : Kerst t/m : Kerstvakantie Hoe het ook moge zijn, de coassistenten zijn sowieso door hun werktijden genoodzaakt hun biertje op vrijdag en zaterdag te drinken. Als een soort van faillietverklaarde vreemde eend staan we dan tussen het rijke yuppenvolk in semi-hippe kroegen als Faber en De Compagnie. Uiteraard niet meer in je korte broek, Havaii-anas flip-flops en een afgeragd shirtje. Nee, men dient correct gekleed te gaan in lange broek, cognaclederen schoeisel en in overhemden die door zoveel verschillende patronen worden gekenmerkt dat je de fabrikant ervan verdenkt reststoffen te hebben gebruikt. De tijden van onbezorgd de klok u. zien tikken terwijl het bier nog stroomt en je jezelf de koning te rijk voelt zijn voor de lezers van dit blad sowieso voorbij. De enige u die wij nog zien is vanuit ons warme bed als de wekker gaat om op te staan Succes met je co-schappen! Tom Arends Voorzitter Ko-Raad Nijmegen Ko-Raad bestuur 09/10: vlnr Eef Hendriks, Emmi Broenen, Saskia van Berkel, Tom Arends, Myrte Hulleman Heb je nog vragen, tips, opof aanmerkingen? Je kunt ons mailen via koraad@gmail.com Voor meer informatie, het laatste nieuws, geplande activiteiten en nog veel meer kijk je op - pagina 17 -

18 Bier na wijn geeft venijn! Alcohol spreekt tot de verbeelding. Vele mythes, roddels of broodjeaapverhalen doen de ronde over diverse alcoholische dranken. Wellicht zijn sommige voor velen al bekend, maar het kan nooit kwaad om de kennis hierover weer eens op te halen. Al is het alleen al voor een mooi verhaal in de kroeg, onder genot van een gewaagde Baileys-cola wellicht. Door: Nina van de Steeg Baileys-Cola Over het mixen van Baileys met cola of het drinken van Baileys en cola vlak achter elkaar gaan de wildste geruchten rond. Varierend van een klomp in je maag krijgen tot aan doodgaan. Dit is een natuurlijk een mythe. Op de fles Baileys staat netjes beschreven dat het mixen met koolzuurhoudende dranken niet wordt aangeraden omdat het anders gaat schiften. En dat staat dan niet zo mooi in je glas, maar in je maag maakt dat natuurlijk niks uit. 1 Bier = een bruine boterham met kaas "Een biertje drinken is alsof je een bruine boterham met kaas eet. Dus na een hele avond heb je een heleboel calorieën verorberd." Het boterham-met-kaas verhaal is echter niet waar. Een volkorenboterham (77 kcal) met 1 plak 40+kaas (64 kcal) en halvarine (18 kcal) is met 159 kcal veel meer dan 1 biertje (105 kcal). Als dan toch een 'caloriearm' alcoholisch drankje wilt verorberen is een mix van jenever of vieux (70 kcal) met lightfrisdrank (0 kcal) de beste keuze. Een hele avond frisdrank (95 kcal) drinken is qua calorien dus vergelijkbaar met een hele avond bier drinken. In totaal komt dit toch al snel op 50% van de aanbevolen dagelijkse calorie-inname (vrouw: 2000 kcal vrouw, man: 2500 kcal). Helaas vullen de nachtelijke snacks dit percentage al snel aan, zoals een frietje (595 kcal), kroket (151 kcal) of een frikadel (194 kcal). Aziaten worden sneller dronken Deze mythe klopt wel degelijk. Alcohol wordt door het lichaam afgebroken in de lever in twee stappen; eerst naar acetaldehyde, dan naar azijnzuur. Twee enzymen spelen daarbij een rol: alcoholdehydrogenase (ADH) en aldehydedehydrogenase (ALDH). Voor ADH zijn er drie genen die coderen voor eiwitten a,b en g. De a-vorm komt bijna uitsluitend voor tijdens de foetale ontwikkeling, bij volwassen zijn de b en g-vormen te vinden. De meerderheid van de Japanners draagt een variatie in het ADH2 gen (dat codeert voor het b-eiwit). Deze variatie komt bijna nooit bij westerlingen voor. Het Aziatische enzym versnelt de omzetting van ethanol naar acetaldehyde met een factor 100 ten opzichte van de westerse variant. Tevens dragen vijftig procent van de Japanners een mutatie in het ALDH2-gen, zodat het ALDH-enzym zijn functie verliest. Een teveel aan acetaldehyde veroorzaakt de dronkenschap. Japanners die beide afwijkingen hebben, maken dus te snel deze stof aan en kunnen het ook nog eens langzamer afbreken. Na een kleine hoeveelheid alcohol, gaan deze Aziaten blozen en er volgt sneller een alcoholintoxicatie. Het bier-pamper syndroom Deze mythe is nooit bewezen. Toen in de winkels een electronisch systeem kwam wat de verkochte artikelen per dag kon bijhouden, werd er een opmerkelijke correlatie gevonden tussen de verkoop van pampers en bier. Op bepaalde dagen steeg deze verkoop enorm. Na onderzoek bleek dat dit waarschijnlijk te wijten was aan de vrouw, die overdag met de fiets boodschappen deed, en 's avonds de man opnieuw naar de winkel stuurde, om met de auto pampers te halen. Want die waren te zwaar om met de fiets mee te nemen. De mannen namen daarop ook hun bier mee. Later heeft de supermarkt hierop ingespeeld door bij het pamper-schap een groot display met bier erop te plaatsen. Bierbuik van bier Het is nog maar de vraag of een bierbuik echt ontstaat door veel bier drinken. Zoals hierboven beschreven, eten de bierdrinkers ook graag snacks naast hun biertje. Dit zorgt voor het dubbele aantal calorieën wat ze binnen krijgen. Mensen uit een lage sociaal economische klasse hebben een ongezondere levensstijl dan mensen uit een hogere sociaal economische klasse. Ze drinken gemiddeld vaker en meer bier (in de hogere sociaal economische klasse drinken ze meer wijn) en eten ongezonder. In de lagere economische klasse komt obesitas (en een bierbuik) vaker voor. Het ongezondere eten is waarschijnlijk de grootste oorzaak hiervan, het bierdrinken is waarschijnlijk een bijkomende factor. (Ik heb trouwens nooit geweten dat er zoveel trotse bierbuikbezitters zijn totdat ik voor dit artikel bijhorende plaatjes zocht met het zoekwoord "bierbuik"...!) Alcohol houdt je warm in koude situaties Vroeger droegen Sint Bernhardshonden een tonnetje sterke drank mee om gestrande skiërs warm te houden. En in het ijskoude Siberië wordt er volop wodka gedronken om het warm te krijgen. Van alcohol ga je je inderdaad warmer voelen. Er treedt vasodilatatie op in je oppervlakkige vaten, dus je huid voelt lekker warm aan. Met deze actie verliest het lichaam veel warmte aan de oppervlakte, waardoor de centrale lichaamstemperatuur daalt. Deze centrale lichaamswarmte hebben je vitale organen juist nodig om in extreem koude situaties te kunnen overleven. Alcohol drinken in extreme koude versnelt dus het afkoelingsproces en zorgt zo voor een fatale hypothermie. Dat is tevens de reden voor de hoge sterfte onder alcoholisten in Siberië. Bier na wijn geeft venijn Het drinken van bier na wijn zou een ergere kater geven dan als je het andersom zou drinken. In Duitsland is er een zelfde spreuk: Wein auf Bier das rat ich dir, Bier auf Wein das lasse sein. In Engeland beweren ze juist het omgekeerde: 'Beer after wine and you'll feel fine, wine after beer and you'll feel queer. De kater wordt veroorzaakt door de hoeveelheid alcohol, niet door de volgorde van drinken. Mensen die van alles door elkaar drinken, drinken het meestal niet alleen voor de smaak en daardoor te snel. De oorsprong van het Nederlandse gezegde is te vinden in de Middeleeuwen, toen de armere mensen bier dronken en de rijke mensen wijn. Je kon dus beter van bier na wijn gaan, van arm naar rijk dus, dan andersom. Literatuur: Voedingscentrum, Caloriechecker (P. Raeymakers. Genen en gezondheid. 2000) Broodjeaapverhaal - pagina 18 -

19 Formosa: een blik in het leven van de Medisch Dames Dispuutsstudent Dispuutsavonden, ontgroeningen, biercantus, vakanties en vooral veel, heel veel feestjes. Kort samengevat het leven van de dispuutsstudent. Toch? Of is dit wel heel zwart-wit gedacht? De Status Co was benieuwd of deze gedachte op waarheid berust, en ging voor het echte verhaal in gesprek met het Onafhankelijk Medisch Dames Dispuut Formosa Lasciva. Door: Saskia van Berkel Stel je even voor.. 'Wij zijn een stel meiden die allen geneeskunde of biomedische wetenschappen studeren aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. In 2003 is het dispuut opgericht, en sindsdien komen we elke dinsdag samen om een biertje te drinken en leuke activiteiten te ondernemen. Ook buiten de dinsdagavond wordt veel samen gedaan, zoals een weekendje weg, een softbaltoernooi, cantus, familiedagen, en het jaarlijkse hoogtepunt, de altijd legendarische vakantie.' Wat is volgens jullie het verschil tussen een student en een student die bij een dispuut zit? 'Een student die bij een dispuut zit zoekt gezelligheid naast het studeren, maar dit kan ook op vele andere manieren (studentenvereniging, studievereniging, sportvereniging, etc.), Er is dus geen wezenlijk verschil. Bovendien zijn velen van ons ook actief bij allerlei andere verenigingen.' Zijn de co-schappen goed te combineren met het dispuutsleven? Hebben de coschappen iets veranderd? 'Tja, als je coschappen loopt, is het natuurlijk niet meer altijd mogelijk om tot diep in de nacht te blijven, dat is wel een belangrijk verschil. Maar het blijft leuk om op dinsdag je ervaringen uit te wisselen en het vooral ook even NIET over de coschappen te hebben. Wel leuk detail is dat de avond voor de voortgangstoetsen altijd heel veel coschappers tot het einde blijven (uitslapen!), terwijl de jonge lichting 9:00h beginnen maar vroeg vindt.' sporttoernooien, Batavierenrace, en natuurlijk de altijd legendarische Formosa-vakantie. ' Introductie? 'Omdat we alleen maar BMW en GNK-studenten hebben, is de werving van nieuwe leden niet zo moeilijk. Vaak zijn er genoeg leden van ons mentor of op een andere manier betrokken bij de introductie. Hele grote promotie is dus niet nodig. Maar we zijn er wel ALTIJD bij tijdens de intro.' Tot slot... Beste anti-katermiddel? 'Bier blijven drinken.. Of een vette hap!' Meest hilarische dispuutsmoment? 'Tijdens een vakantie met zijn allen verkleed de kroeg inlopen, en dan het hele dorp (Ter Apel, Drenthe) op zijn kop zetten omdat het thema Party at the Playboy Mansion was! Hier zou in het dorp nog lang over worden nagepraat ' Waarom Geneeskunde? En BMW? 'Omdat het kan!' Waarom Nijmegen? 'Omdat we in Nijmegen studeren, de mooiste stad van Nederland natuurlijk.' Waarom een dispuut? En waarom de keuze voor een medisch dispuut? 'Wat is begonnen als een groep vriendinnen is uitgegroeid tot een dispuut. Het kenmerkende bij ons dispuut is juist dat er veel mensen bij zitten die eigenlijk niet per se bij een studentenvereniging/dispuut wilden, dus hoe disputair we nou echt zijn valt te betwisten!' Wat heeft het dispuut je opgeleverd? 'Goede vrienden, leuke contacten, leuke activiteiten, momenten die je nooit meer vergeet. ' Waarom zijn er eigenlijk nog steeds gescheiden mannen en vrouwen disputen? Omdat het niet altijd samen gaat. Mannen doen toch andere dingen dan vrouwen. Ze zijn ook niet altijd in hetzelfde geïnteresseerd als vrouwen. Maar wat het dan juist leuk maakt is dat er wel met elkaar geborreld wordt, wat nog mooiere avonden oplevert!' Dispuutsactiviteiten door het jaar heen? 'Familiedag, najaarsweekend, Sinterklaasavond, cantus, bezoekjes bij andere disputen, Omschrijf je dispuut in 3 woorden.. 'Limoengroen! Losbandig! Fantastisch!' Happen tijdens de co-schappen Soms heb je een goed excuus om een niet al te gezonde avondmaaltijd op tafel te zetten. Als traktatie wanneer je je co-schap hebt gehaald, bijvoorbeeld. Of als troost wanneer dat niet het geval is. Of op een dag dat je geen tijd hebt uit te rekenen hoe je aan je 200 gram groente per persoon komt. Of gewoon wanneer je maar wil. Voor zo n dag biedt onderstaand recept een uitkomst. Zorg wel voor een goede sidedish, zoals salade, anders is een taartje niet genoeg. Door: Sarah Sloot Ingrediënten (voor 4 personen) Vier plakjes bladerdeeg, 100 gram brie, 2 appels, 50 gram walnoten, 4 eetlepels honing. Recept 1. Ontdooi vier plakjes bladerdeeg en verwarm de oven voor op 200 graden. 2. Snijd de brie in reepjes. 3. Schil de twee appels en snijd ze in blokjes. 4. Hak de walnoten grof en schep de walnoten met de honing en de brie door de stukjes appel. 5. Bekleed vier kleine vormpjes met bladerdeeg, prik er met een vork gaatjes in en zet de vormpjes vijf minuten in de voorverwarmde oven. 6. Haal de bodems uit de oven, prik ze nogmaals in met een vork en schep het appelmengsel erop. 7. Bak de taartjes in tien minuten af. Serveer er wat salade bij. Wordt het toch nog gezond. - pagina 19 -

20 FINANCIELE ONDERSTEUNING VANAF JE CO-SCHAPPEN AF TE SLUITEN VANAF HET 3 e STUDIEJAAR Vanaf het moment dat je co-schappen gaat lopen, krijg je te maken met uitgaven die moeilijk van je studiefinanciering te betalen zijn. Een stage in het buitenland bijvoorbeeld. Dan is financiële ondersteuning wel zo prettig. Het Medisch Anticipatie Krediet van ABN AMRO kan je daarbij helpen. Het is speciaal bedoeld voor studenten geneeskunde, tandheelkunde, diergeneeskunde en farmacie. Het Medisch Anticipatie Krediet is af te sluiten tegen gunstige voorwaarden én het kan met je meegroeien tijdens je medische carrière. Loop daarom vandaag nog binnen bij een ABN AMRO vestiging in de buurt. Je moet kunnen aantonen dat je 3 e jaars medisch student bent en je moet een geldig legitimatiebewijs meenemen. Meer informatie over het Medisch Anticipatie Krediet inclusief de kredietprospectus en de speciale dienstverlening van ABN AMRO aan medici vind je op onze site KIJK VOOR MEER INFORMATIE OP - pagina 20 -