Wat nou Alle Dagen Heel Druk
|
|
- Margaretha Eva Maas
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wat nou Alle Dagen Heel Druk Tot voor kort dacht journalist Nicoline Baartman, net als de meeste mensen, dat adhd een stempel was voor iets te drukke ettertjes. Sinds haar zoon in de tweede klas van het gymnasium vastliep, weet ze beter. Dus veegt zij graag de vloer aan met de clichés. Het nieuws: niet Ritalin, maar mindfulness en boksen is helemaal hot. Best gek dat de goegemeente - ja, ook u daar achter uw kopje koffie -gelijk klaarstaat met een opvatting over adhd, terwijl serieuze wetenschappers zich er dagelijks het hoofd over breken. Want u denkt toch ook: het zal wat, dat heeft tegenwoordig toch iederéén? Als je kind een beetje druk is, ga je naar de dokter, die schrijft een pilletje voor en klaar is Kees. Zo doen moderne ouders dat. Schandalig maar waar. Of niet soms? Hier past een mea culpa. Tot een jaar of twee geleden was ik geen haar beter. Ik vond: kinderen moeten hun best doen en ouders moeten niet zeuren. adhd, asperger, odd? Dat leek me in veel gevallen een modieuze camouflage van teleurstelling over gebrekkige vaardigheden. Collega's die hun 11-jarige naar een Cito-oefencursus stuurden, konden trouwens ook op mijn misprijzen rekenen. Makkelijk praten, kreeg ik dan te horen. Mijn kind kwam zonder inspanning van de basisschool met een gymnasiumadvies. Tegenwoordig sta ik aan de andere kant van de streep. Ik snap vaders en moeders die het onderste uit de kan halen omdat hun kind het in z'n uppie niet redt. En ik erger me wíld als ik weer ergens moet lezen dat adhd niet bestaat. Dat het een kwestie van 'temperament' is en geen neurologische afwijking. Dat er in een gemiddelde klas geen normaal kind meer zit. Dat het lekker handig is, zo'n label, omdat je er een financiële tegemoetkoming voor kunt krijgen of extra tijd bij het eindexamen. En dat de farmaceutische industrie garen spint bij die mafkezen van artsen die massaal Ritalin voorschrijven en die idioten van ouders die het nog aan hun kinderen geven ook. Get the picture? De stoom komt nog net niet uit mijn oren. Weinig berichten die me gelukkiger maakten dan het whatsapp'je van mijn 'gedrogeerde' zoon tijdens een van zijn eerste schooldagen mét de juiste dosering. 'Mam! Het gaat heeeel goed. Kan me supergoed concentreren. Heb vanochtend een uur lang niks gezegd!!!' De moeiteloosheid van de basisschool ('hij staart veel uit het raam') had met terugwerkende kracht een andere betekenis gekregen. U bent dus gewaarschuwd: in dit verhaal geen 'deskundige' die de aandachts- en concentratiestoornis in twijfel trekt. Wat blijkt? Dé waarheid over adhd bestaat helemaal (nog) niet. Wie dat weten kan, is klinisch neuropsycholoog Marjolein Luman van de Vrije Universiteit Amsterdam. Wanneer ik haar vraag wat adhd precies is, slaakt ze een diepe zucht en begint te lachen: 'Daar breek ik me al jaren het hoofd over.' Zij is in 2008 gepromoveerd op het effect van belonen en bestraffen bij kinderen met adhd en onderzoekt de uitwerking van een gestructureerde aanpak in de klas. Ze zegt: 'Het is een complexe stoornis met symptomen, zoals impulsiviteit, vergeetachtigheid, hyperactiviteit, die in verschillende mate en combinaties voorkomen. Er gaat niet op één aanwijsbare plek iets mis of anders in de hersenen, er gaat veel anders.' Zo ingewikkeld de stoornis, zo eenvoudig is de diagnose te stellen. Dat gebeurt sinds jaar en dag, bij gebrek aan beter, middels vragenlijsten, gesprekken en een checklist. Toch komt onderdiagnosticering net zo vaak voor als overdiagnosticering. Legio adhd'ers tasten jarenlang in het duister.
2 Voor de hardleerse types onder u: adhd is geen verzinsel om kleine ettertjes die 'alle dagen heel druk' zijn onder de duim te houden, het is niet iets dat 'vanzelf overgaat' (al komt dat voor), ook volwassenen hebben er last van. Wanneer de diagnose ook wordt gesteld, er is altijd een aanleiding, een probleem, dat mogelijk als een donderslag bij heldere hemel tot uitbarsting komt, maar (latent) al aanwezig was. Mijn zoon, destijds 13 en hopeloos vastgelopen in de tweede van het gymnasium, stak niet onder stoelen en banken wat hij ervan vond. Adhd? 'En dat denken jullie zomaar even op grond van wat vragen vast te stellen?!' 'Ja', zei de psycholoog. 'Kijk, je hebt het zelf ook aangegeven.' En ze liet hem zien dat de vragenlijst die hij zelf had ingevuld nog veel meer 'piekte' in het probleemgebied dan die van ons en die van zijn schoolmentor. Wat opvalt tijdens een rondgang langs deskundigen, is het enthousiasme over de doelgroep ('spontaan', 'open') en de gedrevenheid om die groep weer op de rails te krijgen of een flinke steun in de rug te geven. Ze hebben het nodig. De dooddoener 'Kanniet ligt op het kerkhof en Wilniet ligt er naast' is gelukkig uit de tijd, maar het is wel de essentie van wat een adhd'er met een beetje pech zijn leven lang te horen krijgt. 'Je doet je best ook niet!' De pest is: zelfs al willen ze dolgraag en kunnen ze het hartstikke goed, het doen is verrekte lastig. In de uitvoering gaat het mis. Adhd'ers hebben problemen met de executieve functies, zegt Dorreke Peijnenburg, GZ-psycholoog bij UvAminds in Amsterdam. 'Het werkgeheugen is minder goed ontwikkeld. Iets onthouden en het dan ook doen, is erg lastig. Daarnaast werkt de natuurlijke rem waardoor je jezelf bijstuurt en impulsen beheerst niet goed. Bovendien hebben ze moeite met het switchen van de aandacht.' Alsof dat niet genoeg is om in de knoei te komen met zaken als planning, organisatie, afspraken nakomen: ook de tijdsbeleving hapert. 'Een moeder kan wel tegen een kind zeggen: 'Over vijf minuten gaan we eten', maar als het geen innerlijke klok heeft, gaat dat gegarandeerd mis zonder waarschuwing of wekker. Dus zit zo'n kind een kwartier later nog te gamen en krijgt-'ie weer op zijn kop.' UvAminds, begonnen in 2008, is een academisch behandelcentrum voor ouder en kind, dat nauw samenwerkt met de Universiteit van Amsterdam. Er worden onder meer pubertrainingen gegeven, waarvan de resultaten langdurig worden gevolgd en in kaart gebracht om de werkzaamheid te meten. Over het bureau van Peijnenburg is een enorm flipovervel gedrapeerd, propvol met antwoorden die 12- tot 16-jarigen hebben gegeven op de vraag waar zij tegenaan lopen bij het zelfstandig werken. Ik lees: 'Uitstellen. Begin maken is moeilijk. Stoppen met bezigheden. Lezen zonder op te nemen. Aandacht dwaalt af', en zo gaat die lijst maar door; de jongeren volgen een training mindfulness. 'Psycho-educatie vinden we belangrijk', zegt Peijnenburg, die onder meer ouder- en mindfulnesstrainingen geeft. 'We onderwijzen wat adhd is, zodat ze zelf ook weten dat het geen onwil is en dat ze het niet expres doen.' 90 procent van de kinderen die Peijnenburg ziet, zijn 12-plus. Ze hebben net als andere pubers last van bemoeizuchtige ouders, alleen nog net ietsje meer. 'Want ze hebben hun kleren nog niet aan, komen te laat op school, raken sleutels kwijt, hebben alweer het verkeerde geleerd voor een test. Ze krijgen dus veel commentaar en gemopper, terwijl dit de leeftijd is waarop jongeren juist zelfstandig willen zijn. Dan is het goed dat een kind begrijpt waarom die ouders dat doen en dat die ouders begrijpen waarom het kind dat zo vervelend vindt. En dat je samen oplossingen verzint.'
3 Ze noemt de vondst van een 15-jarige voor zijn sleutelprobleem. 'Recht tegenover de voordeur hangt nu een sleutelkastje in de hal. Als hij thuiskomt, loopt hij er automatisch tegenaan. Maar dat is niet de enige reden waarom hij niet vergeet daar zijn sleutels op te bergen. Hij weet dat zijn moeder daar iets lekkers heeft klaargelegd.' Pavlov kan de was doen. Peijnenburg: 'Het leuke van adhd'ers is dat ze veelal enorm creatief zijn. 'Therapieën op wetenschappelijke basis zijn er nauwelijks. Dus moeten we zelf op zoek en kijken wat helpt, in samenwerking met de UvA. In het algemeen geldt dat een combinatie van medicatie, psycho-educatie en ouderbegeleiding het succesvolst is.' Boris Vergeer (12) slikt sinds groep 7 medicijnen. Hij leek niet senang en zijn prestaties waren ondermaats op het einde van de basisschool. Nu is hij een goedgemutste vwo'er, die hockeyt en drumt en ongedurig op de leuning van zijn stoel trommelt als je met hem zit te praten. Zijn dagritme regelt hij trouwens zelf als een militair regime: tot op de minuut heeft hij alles vastgelegd. Bij UvAminds volgen hij en zijn moeder Judith Kayser acht weken lang de training mindfulness, waarmee wekelijks en over de hele reeks een extraatje te verdienen valt (extra zakgeld, naar de bioscoop). Voor het slapengaan doet Boris een concentratie-oefening. Drie minuten is hij stil. En het helpt, hij valt makkelijker in slaap. 'Ik vind het belangrijk dat hij leert hoe hij tot rust kan komen', zegt zijn moeder. Mindfulness is hot in adhd-land. Ook bij The Busy People in Amsterdam, een in november 2011 opgericht centrum, staat het op het trainingsprogramma. Naast bijvoorbeeld boksen, 'dat gek genoeg ook iets meditatiefs heeft', aldus medewerker Maurits de Jong. 'Bij boksen gaat het erg over balans en het hier en nu. Daarnaast is het lekker voor jongeren om zich af te reageren.' Er heerst een sfeer die het midden houdt tussen een moderne flexwerkplek en het vertrouwde buurthuis. Grote vazen bloemen en een enorme bak met snoep staan op tafel. Hier waait een frisse wind. Ik proef no-nonsense, voortvarendheid en betrokken hulpvaardigheid. Wat The Busy People zo interessant maakt, is niet alleen de 'integrale' aanpak en werkwijze. Klanten zijn kinderen, jongeren en volwassenen. En naast de therapeuten en de medisch gekwalificeerde medewerkers zijn er de coaches, de hulptroepen die op de fiets springen om bij mensen thuis, op school of op het werk eerst de ergste 'troep' op te ruimen als dat nodig is. Net zo intrigerend is de achtergrond, de reden van Laura Prat Bertrams, een van de initiatiefneemsters, om te beginnen met The Busy People. Zij zag als gemeenteambtenaar in Amsterdam dat veel jeugdcriminaliteit en overlast in bepaalde delen van de stad 'adhdgerelateerd' was. Bovendien merkte ze in haar eigen omgeving dat (hoogopgeleide) dertigers alsnog of herhaaldelijk sneuvelen in relaties en werk, omdat ze met adhd-achtige problemen worstelen. Zij zegt: 'Kennelijk valt er nog een hoop te verbeteren.' Tijd voor dat andere heikele punt: de pillen. Kinderarts Mark Hoetjer schrijft ze voor. In noodgevallen op afroep, maar nooit op de automatische piloot. Hij is verbonden aan het Diakonessenhuis in Utrecht, waar adhd een specialisme is. Hij spreekt van 'fascinerende cliënten', maar steigert van de trend om de vermeende prachtige eigenschappen van adhd'ers (vindingrijk, meelevend, sociaal, etc.) te bewieroken alsof het om een gave gaat. 'Daarvoor heb ik te veel ellende gezien.' Zijn eerste adhd-klantje was een kind van drieënhalf, die eerst een stoel omgooide en hem toen keihard tegen de schenen schopte. De moeder was ten einde raad. 'Ik heb dat ventje met een beperkte dosis methylfenidaat, de werkzame stof van Ritalin, Concerta en Medikinet, zien opbloeien tot een vrolijk, levendig kind.' Kijk, een recept is in een vloek en een zucht geschreven, zegt hij, 'maar
4 het kost soms een half uur praten om uit te leggen waarom je géén pillen voorschrijft.' Slaat het vooroordeel dan nergens op dat medicijnen te snel en te makkelijk worden voorgeschreven? 'Zeker, er was een tijd dat Ritalin zo'n beetje in het drinkwater zat, maar dan vooral in Amerika. Met prozac is dat ook gebeurd. Dat zie je vaak bij nieuwe geneesmiddelen. Maar ik durf te zeggen dat de huidige stemmingmakerij meer kwaad dan goed doet.' Aan de roodomrande ogen van de ouders ziet hij het vaak al. 'Die zijn wanhopig en denken: in godsnaam dan maar. De weerzin straalt ervan af, door de negatieve pers en misverstanden over medicijnen. Ritalin is geen wondermiddel, psycho-educatie is minstens zo belangrijk. Ik gooi geen medicijnen over de schutting. Die afweging vraagt om zorgvuldigheid. Soms helpt het niet of zijn er te veel bijwerkingen. Maar kinderen kunnen er ook van opknappen, en daarmee hele gezinnen.' Judith Kayser, moeder van Boris, herkent die weerzin tegen medicijnen onmiddellijk. Ze zegt: 'Weet je dat ik me dood heb geschaamd?' De 'kermis in het hoofd' komt in haar familie vaker voor. 'Ik werd zelf voortdurend aangesproken op de chaos om me heen. Dat wil ik niet voor Boris.' En eh, ze is dus tegen medicijnen. 'Maar op een gegeven moment dacht ik: al proppen ze hem vól! Ik wil dat mijn kind gelukkig is.' Geluk is voor adhd'ers weggelegd als ze leren focussen op wat ze kunnen en leuk vinden, propageert de Amerikaanse psychiater Edward Hallowell. Voor The Busy People geldt hij als dé inspiratiebron. Dat betekent in het geval van Nizar Bououargane (17), die struikelde op het vwo, in 4 havo zit en pas sinds kort weet dat hij adhd heeft: op maat gesneden huiswerkbegeleiding en veel peptalk en schouderklopjes. Het spant erom of Nizar het gaat halen, ondanks alle inzet. Hij móét over naar de 5de, anders gaat hij van school. Lukt het hem nóg een tandje bij te zetten? Dat is het doel van deze sessie, zeggen huiswerkbegeleider Gijs Heuff en coach Madelon Sanders. Gijs: 'Je gaat het weekend weg. Neem je je boeken mee?' Nizar: 'Was ik niet van plan, maar Nederlands kan ik wel meenemen.' Gijs: 'Kijk eens hoe je vooruit bent gegaan. Toen we begonnen, zou je meteen kwaad 'nee!' hebben gezegd!' Nizar: 'Ik vind huiswerkklas nog steeds niet leuk, maar nu zit ik in die routine.' Madelon: 'Knap hoor.' Enzovoort. Get the picture? Hier zitten mensen te aaien, te paaien, te duwen en te trekken om gestrande adhd'ers aan hun haren uit de prut te trekken. Ontroerend om te zien - en aanstekelijk. Ook bij ons thuis dringen de effecten van de 'psycho-educatie' door. Met kleine stapjes en veel trial and error. Grote doorbraak: er wordt op vaste tijden huiswerk gemaakt. Ik erger me wíld als ik wéér ergens moet lezen dat ADHD niet bestaat. Dat het een kwestie van 'temperament' is ADHD'ers hebben problemen met executieve functies'. Ze komen te laat, raken sleutels kwijt, leren het verkeerde voor een test' Geluk is voor ADHD'ers weggelegd als ze leren focussen op wat ze kunnen en leuk vinden
5 Het leuke van ADHD'ers is dat ze veelal enorm creatief zijn
O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatie[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieWeer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.
Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt
Nadere informatieWe spelen in het huis van mijn mama deze keer,
Jip en Janneke. Ik ben Jip. Ik ben Janneke en we wonen naast elkaar. Hij heet Jip, zij heet Janneke. en we spelen soms bij hem en soms bij haar. We spelen in het huis van mijn mama deze keer, we kunnen
Nadere informatie!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?
Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt
Nadere informatieHeeft een etiket wel voordelen voor uw kind? Heeft een etiket wel voordelen voor uw kind?
Ritalin maar er zijn ook bijwerkingen. Dit vindt ook kinderpsychiater van der Zuilen. Kinderpsychiater van der Zuilen: Onlangs is er vanuit de Universiteit van Amsterdam onderzoek gedaan naar de bijwerkingen
Nadere informatieADHD. en kinderen (6-12 jaar)
ADHD en kinderen (6-12 jaar) ADHD, DAAR BEN JE NIET BLIJ MEE Als je bij het buitenspelen een blauwe plek oploopt, dan zit je daar niet mee. Meestal is-ie na een paar dagen weer weg. Bij ADHD is dat anders,
Nadere informatieTijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.
Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieIk besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:
Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:
Nadere informatieWelke voorkeur heb jij?
Pedagogische vaardigheden: Welke voorkeur heb jij? Als pedagogisch medewerker maak je in de omgang met de kinderen in jouw groep gebruik van verschillende pedagogische vaardigheden. Wat zijn jouw voorkeursvaardigheden
Nadere informatieKIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING
LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?
Nadere informatieInhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!
1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieKinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT
Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Vrienden & Relaties
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Vrienden & Relaties s Avonds en in het weekend zit ik vaak alleen thuis. Ik bel dan wel eens met mijn vrienden, maar ze bellen me nooit terug. Ik heb verkering,
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieOPVOEDEN ZO!!! De cursus is bedoeld voor ouders van kinderen van 3 tot 12 jaar
OPVOEDEN ZO!!! Algemeen Het opvoeden van kinderen is leuk maar kan soms ook heel zwaar zijn. Bij het opvoeden van je kind komt heel wat kijken. Jij bent tenslotte diegene, die hem het goede voorbeeld moet
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieExodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje
Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Aangepaste dienst Liturgie Voor de dienst speelt de band drie liederen Opwekking 11 Er is een Heer Opwekking 277 Machtig God, sterke Rots
Nadere informatieLekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.
Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar
Nadere informatieR O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl
R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt
Nadere informatieWe hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.
Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.
Nadere informatieze er iets gewichtigs mee wil aangeven, al is het nooit duidelijk haar schouders reikte, is nagenoeg gehalveerd. Een simpele
En, wat vind je? Hoe bedoel je, wat vind ik? Mijn haar. Kijk nou even. Mark kijkt op van zijn scherm. Yvonne staat in de deuropening van de woonkamer, een bakje yoghurt in haar hand. Ze beweegt niet. Ze
Nadere informatieHoe Yulius jongeren met autisme kan helpen
Jongeren Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Vragen? Voor wie is deze brochure? Je hebt deze brochure gekregen omdat je autisme hebt of nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius
Nadere informatieU leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.
TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een
Nadere informatieVoorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja
Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,
Nadere informatieDé 14 fundamentele stappen naar geluk
Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op
Nadere informatieSpreekbeurt Dag. Oglaya Doua
Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp
Nadere informatieEen van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.
Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt
Nadere informatieHANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Nadere informatieBINNENSUIS Jehudi van Dijk
BINNENSUIS Jehudi van Dijk Op het toneel staat een vrouw. Ze draagt gewone kleren en ze heeft een horloge om. Ook staat er een stoel en een prullenbak en ligt er een pluisje op de grond. Ik denk altijs
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieIn de bijlage vind je de verhalen van Floris (16), Hiltje (13), Joshua (16) en Wietske (46). Ze komen uit het boekje Ik ben geliefd!
Het kwaad Verdieping: Persoonlijke verhalen Leeftijd: 13-16 Thema: Tijdsduur: 20+ min. In de verdiepingsfase ga je met de jongeren in op hun persoonlijke verhalen Duur: 30 minuten Nodig: twee verhalen
Nadere informatieKinderen met ADHD. Inhoudsopgave. Wat is de oorzaak van ADHD? Wat zijn de verschijnselen van ADHD?
Kinderen met ADHD Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is de oorzaak van ADHD? 1 Wat zijn de verschijnselen van ADHD? 1 Hoe wordt de diagnose ADHD gesteld? 2 Behandeling van ADHD
Nadere informatie1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.
1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.
Nadere informatieDit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:
Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt
Nadere informatieSchrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>
Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor
Nadere informatie1 Ben of word jij weleens gepest?
Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6
Nadere informatieDe kracht van ADHD. Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD
De kracht van ADHD Arno de Poorter Psycholoog en mens met ADHD Vraag Wie heeft er ADHD in de zaal? Voorstellen Arno de Poorter ADHD Jaren hulpverlening 2007 afgestudeerd Psycholoog 2008 begonnen met Hulp
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieOVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT
E-blog OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT Reeks: bestuurders over vitaliteit Colofon: einde artikel Wilma de Jong, lid van de Raad van Bestuur van BrabantZorg, is een kordate
Nadere informatieDeel I Wat we weten over de stoornis ADHD
Inhoud Inleiding 12 Deel I Wat we weten over de stoornis ADHD Hoofdstuk 1 Kenmerken van ADHD 1.1 De basiskenmerken 16 1.2 Aandachts- en concentratiestoornissen 17 1.3 Impulsiviteit 17 1.4 Hyperactiviteit
Nadere informatieHet houden van een spreekbeurt
Het houden van een spreekbeurt In deze handleiding staan tips over hoe je een spreekbeurt kunt houden. Waar moet je op letten? Wat moet je wel doen? En wat moet je juist niet doen? We hopen dat je wat
Nadere informatiePannenkoeken met stroop
Pannenkoeken met stroop Al een maand lang zegt Yvonne alleen maar nee. Heb je je best gedaan op school? Nee. Was het leuk? Nee. Heb je nog met iemand gespeeld? Nee. Heb je lekker gegeten? Nee. Heb je goed
Nadere informatieRia Massy. De taart van Tamid
DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in
Nadere informatieHet tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn
Het tweede avontuur van Broer Vos en Broer Konijn Oom Remus bron. Z.n., z.p. ca. 1950 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/remu001twee01_01/colofon.php 2010 dbnl / erven J.C. Harries 2 [Het
Nadere informatieEerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders
Leo Leeuwtje Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders isbn: 9789048431052 nur: 282 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming
Nadere informatieHoe gaat het in z n werk daar? Wat is er anders dan een gewone poli?
INTERVIEW d.d. 28 december 2009 Coeliakiepoli Op het interview-wenslijstje van Nynke en Zara staat Dr. Luisa Mearin. Zij is kinderarts MDL in het LUMC te Leiden en heeft als eerste met haar collega s in
Nadere informatieNegatieve overtuigingen
Negatieve overtuigingen N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer
Nadere informatieEen land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps
Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan
Nadere informatieLiturgie voor de scholendienst 2015
Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking
Nadere informatieMonica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.
Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.
Nadere informatieInhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113
Inhoud Woord vooraf 7 Het allereerste begin 9 Oervaders 19 Israël als moeder 57 Wijsheid voor ouders en kinderen 83 Koninklijke vaders 113 Profetische opvoedkunde 145 Kinderen in zijn koninkrijk 177 Leerling
Nadere informatieFeedback geven. Feedback kan positief en negatief zijn. Negatieve feedback geven is moeilijk
2 12 Feedback geven Feedback is een boodschap over het gedrag of de prestaties van een ander. Feedback is onmisbaar als je met anderen samenwerkt. Je moet zo nu en dan kunnen zeggen dat het werk van de
Nadere informatieSociale/pedagogische vragenlijst
Bijlage 1 Sociale/pedagogische vragenlijst voor ouders en begeleiders van mensen met een matige tot (zeer) ernstige verstandelijke beperking, al dan niet in combinatie met een lichamelijke beperking 1
Nadere informatieE-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!
Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde
Nadere informatieDie nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.
Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard
Nadere informatie1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen
11 1Help: faalangst! Karel heeft moeite met leren. Dat zal wel faalangst zijn! zegt iemand. Een gemakkelijk excuus, want Karel is wel erg snel klaar met zijn huiswerk. Ellen, die ook moeite heeft met leren,
Nadere informatiePeuters. Lief maar ook wel eens lastig
1 Peuters Lief maar ook wel eens lastig 2 Peuters: Lief maar ook wel eens lastig Peuters zijn ondernemend en nieuwsgierig. Ze willen alles weten en ze willen alles zelf doen. En als ze iets niet willen,
Nadere informatieVIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN
E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen
Nadere informatieE.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7
E.H.B.O. Werkstuk Vera Kleuskens, groep 7 1 Vera Kleuskens groep 7 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Inleiding... 4 1. Wat is E.H.B.O... 5 2. E.H.B.O. vereniging... 6 3. Cursus... 7+8+9 4. Reanimatie en A.E.D....
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatietientallen miljoenen euro s per jaar. Ook een vrijwilliger heeft zo een economische waarde.
Mt.5:16 De Week van gebed voor de eenheid van alle kerken. Ieder jaar is dit gebed in dezelfde week in januari. Het zal puur toeval zijn, maar ieder jaar valt ook de actie Kerkbalans in deze periode. Met
Nadere informatieHey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP. marian hoefnagel
REALITY REEKS Hey Russel! EEN BIJZONDERE VRIENDSCHAP marian hoefnagel Een gekke naam Rudsel?? Jims mond valt open van verbazing. Is dat een naam? Hij kijkt met grote ogen naar de jongen die naast hem zit.
Nadere informatieSlaapproblemen? Gezonde slaap
Dit is een folder van www.orthoconsult.nl geschreven door dhr. drs. Ard Nieuwenbroek, trainer/ therapeut bij Ortho Consult. Deze folder is op een aantal punten aangepast en aangevuld door de stressbegeleiders
Nadere informatieMisschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk?
25 december 2015 1 e Kerstdag Sixtuskerk te Sexbierum Ds. A.J. (Anneke) Wouda Teksten: Hebr. 1:1-6 en Lucas 2: 15-21 Geliefden van God, gemeente van Christus, Kerstochtend 2015 U zit midden in een kerstviering,
Nadere informatie1Wat is examenvrees eigenlijk?
8 1Wat is examenvrees eigenlijk? Lars is bang voor spinnen. Toen hij de foto op dit werkboek zag, kreeg hij kippenvel en ging hij anders ademhalen. Toen we Lars vroegen of de spin hem kon bijten, riep
Nadere informatieDit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.
Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren
Nadere informatieH E T V E R L O R E N G E L D
H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op
Nadere informatieWaarom stigma rondom AD(H)D bestaat
Waarom stigma rondom AD(H)D bestaat N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst,
Nadere informatieDe Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!
De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even
Nadere informatieADHD: je kunt t niet zien
➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen
Nadere informatie3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren! 3.5.1. Verkenning van het verhaal " #
3.5. Vertellenderwijze, niet moraliseren 1 3.5.1. Verkenning van het verhaal "# $$ %& " # 1 H. BERGHMANS & G. EVRARD, Bijbelverhalen in beeld, het leven van Jezus, Altoria Averbode, 1999. ' 3.5.2. Uitdieping
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieIvonne Bressers: Dank je wel. Rob Kleijs: Ivon, Kun je nog eens uitleggen wat het Usher Syndroom is?
100 Col 's beklimmen in 40 dagen met een totale afstand van 4100 kilometer. Eddy Driessen uit Arnhem wil die tocht gaan afleggen en dat doet hij voor zijn plezier maar ook voor het goede doel. Namelijk
Nadere informatie0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1
Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht
Nadere informatie2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen
Liturgie Emmen, 13 september 2015 (buitendienst) Thema: samen onderweg (startzondag) 1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 3. Zingen: Sela: breng
Nadere informatie150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!
150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.
Nadere informatieTornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur.
Tornado Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Geschreven in januari 2012 (Geïllustreerd t.b.v. het
Nadere informatieMindfulness voor volwassenen met ADHD
Mindfulness voor volwassenen met ADHD Lotte Janssen Psycholoog en Junior onderzoeker Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Mindfulness Mindfulness houdt in dat je aandacht geeft op een speciale manier:
Nadere informatieAanmelden. informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen
Aanmelden informatie over hoe wij jou helpen naar een leven zonder verslavende middelen Vind je dat je in het weekend te veel coke, speed of xtc gebruikt? Heb je weer geblowd of gedronken, terwijl je dat
Nadere informatieGeef. nooit op! Gods beloften voor jou MIRANDA TOLLENAAR
Geef Gods beloften voor jou nooit op! MIRANDA TOLLENAAR Geef nooit op! Tollenaar, Miranda ISBN 978-90-6353-630-5 NUR 713 Boekverzorging: Studio Vrolijk, Margreet Kattouw De bijbelteksten in deze uitgave
Nadere informatieEr was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.
Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.
Nadere informatieKIJK IN JE BREIN LESMODULE VMBO LEERLING
LESMODULE VMBO LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 WAT ZIJN HERSENEN? VRAAG WAT ZIJN HERSENEN PRECIES? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE? DENKOEFENING WAAR- VOOR GEBRUIK JE OP DÍT MOMENT JE HERSENEN? DENKOEFENING KUN
Nadere informatieOuderavond Bataafs Lyceum 4H/V. Executieve vaardigheden. Welkom! Nancy Lussing
Ouderavond Bataafs Lyceum 4H/V Executieve vaardigheden Welkom! Nancy Lussing Even voorstellen 25 jaar voor de klas (speciaal en regulier) 10 jaar achterin de klas Ondersteuning algemeen Coördinator masterclass
Nadere informatieAnorexia. Inleiding. Wat betekent Anorexia Nervosa nu eigenlijk?
Anorexia Inleiding Ik hou mijn spreekbeurt over Anorexia nervosa. Anorexia is een ernstige ziekte waarbij degene die het heeft zichzelf min of meer uithongert. Deze patiënten zijn dan ook extreem mager.
Nadere informatieZaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie
Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie
Nadere informatieZe moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf.
1. Susan Susan ligt op een bed in haar tuinhuisje. De twee deuren van het huisje staan wijd open, zodat er frisse lucht naar binnen komt. Vanuit haar bed kan Susan precies tussen de struiken door de achterdeur
Nadere informatieApostolische rondzendbrief
oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatie1. Hoeveel uur per week zaten jongeren op internet in 2009?
Hoofdstuk 1 - Oefening 17 Leesdossier Opdracht 1 Lees de tekst Wat doen jongeren op internet? U gebruikt de leeskaart: zoekend lezen. Beantwoord daarna de vragen. Wat doen jongeren op internet? Onder 13-
Nadere informatieHET VERHAAL VAN KATRIN
HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds
Nadere informatieWat doen jongeren op internet?
Hoofdstuk 1 - Oefening 17 - Leesdossier Opdracht 1 Lees de tekst Wat doen jongeren op internet? U gebruikt op de leeskaart Zoekend lezen. Beantwoord daarna de vragen. Leeskaart Zoekend lezen Wat doen jongeren
Nadere informatieWat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.
Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen
Nadere informatie