Rekenen/Wiskunde en zml

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rekenen/Wiskunde en zml"

Transcriptie

1 Rekenen/Wiskunde en zml Inleiding Bij het rekenonderwijs aan zml ligt het accent op het leren oplossen van alledaagse situaties waarbij rekenen gebruikt wordt. Het onderwijs in rekenen is erop gericht dat zml leerlingen rekenvaardigheden verwerven die ze nu en later nodig hebben. Doel van de rekenlessen is de leerlingen uit te dagen door activiteiten aan te bieden binnen voor hen betekenisvolle situaties. Veelal betreft het dan situaties die ze herkennen uit hun eigen dagelijkse leven. In de activiteiten ligt de nadruk niet zo zeer op het uitrekenen van formele sommen. Het voornaamste doel is het versterken van de redzaamheid en het functioneel rekenen. De leerlingen leren bijvoorbeeld wel de bewerkingstekens, maar ten dienste van het gebruik van de rekenmachine en niet om rijtjes sommen te maken. Bij de selectie en aanbieding van de onderwerpen wordt rekening gehouden met wat leerlingen al weten en kunnen, zodat leerlingen zich uitgedaagd voelen. Essentieel is dat de leerlingen ervaren dat ze met datgene wat ze tijdens rekenactiviteiten hebben gedaan, beter kunnen functioneren in de samenleving. Kerndoelen In de kerndoelen voor zml staan de volgende doelen beschreven 1. De leerlingen leren hoeveelheidbegrippen gebruiken en herkennen. 2. De leerlingen leren rekenhandelingen uitvoeren voor het functioneren in alledaagse situaties. 3. De leerlingen leren omgaan met tijd in alledaagse situaties. 4. De leerlingen leren meten en wegen en leren omgaan met meetinstrumenten, gangbare maten en eenheden. 5. De leerlingen leren omgaan met geld en betaalmiddelen. Kerndoelen zijn globale beschrijvingen van verplichte onderwijsinhouden; van kennis, inzichten en vaardigheden die in elk geval in het onderwijs aan zml door scholen aan leerlingen moet worden aangeboden. Scholen hebben de vrijheid zelf specifieke keuzen te maken en eigen didactische invullingen te kiezen. Leerlijnen Om verantwoord keuzes te kunnen maken, is het van belang inzicht te hebben in de onderwijsinhouden en de samenhang daarbinnen. Kerndoelen bieden daarvoor onvoldoende houvast. Daarvoor zijn nadere uitwerkingen nodig. Bijvoorbeeld leerlijnen die een logische ordening van de leerstof in kaart brengen of ontwikkelingslijnen, die iets zeggen over de weg waarlangs de ontwikkeling van een individueel kind op een bepaald gebied kan verlopen. Ontwikkelingslijnen zijn echter grilliger en minder gemakkelijker universeel definieerbaar dan leerstoflijnen. Het is belangrijk om er rekening mee te houden dat ontwikkelingslijnen voor zml niet altijd op dezelfde manier verlopen en anders kunnen zijn dan de leerstoflijn doet geloven. Binnen het regulier onderwijs wordt vaak gebruik gemaakt van methodes waaraan leerijnen ten grondslag liggen, aangekleed met onderwijsactiviteiten. Zoals bekend, is er voor het onderwijs aan zml op veel leergebieden nog een groot tekort aan leermiddelen. Ook voor rekenwiskunde-onderwijs. Een methode is voor deze complexe doelgroep wellicht ook niet wenselijk, danwel haalbaar. De leerlingen, maar ook scholen, verschillen enorm. Daarom wordt er voor gekozen om de scholen die een leerling met een verstandelijke beperking integreren zoveel mogelijk bruikbare handvatten aan te bieden; zowel procesmatig als in producten, om zo effectief en efficiënt mogelijk te komen tot een samenhangend onderwijsaanbod, vooralsnog op het gebeid van rekenen/wiskunde. Een belangrijk vertrekpunt daartoe is een gedeelde visie op het gebeid van rekenen/wiskunde aan de zml leerling.

2 Visie op rekenonderwijs De binnen Speciaal Rekenen ontwikkelde visie, weergegeven in een ijsbergmetafoor, is het vertrekpunt (Boswinkel & Moerlands, 2003). Een ijsberg bestaat uit een gedeelte onder water en een gedeelte dat boven water uitsteekt. Het gedeelte boven water kun je zien, maar is maar een relatief klein gedeelte van de hele ijsberg. Het gedeelte onder water zorgt ervoor dat de ijsberg blijft drijven (drijfvermogen). Als we de parallel trekken naar het reken-wiskundeonderwijs, dan is wat zichtbaar is vergelijkbaar met het topje (de formele bewerkingen): de sommen, het automatiseren, het oefenen. Dit terwijl er een keur aan vaardigheden en inzichten aan vooraf moet gaan voordat die sommen met inzicht gemaakt kunnen worden (drijfvermogen). In de rekenlessen wordt vaak snel afgestevend op het formele niveau, terwijl juist een investering in het drijfvermogen voor zwakke rekenaars van belang is. Aan de basis van de ijsberg, vinden activiteiten plaats, die in concrete situaties kunnen worden uitgevoerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om vogels die in- en uit een vogelhuisje vliegen, dobbelsteenspelletjes, maar ook (op hoger niveau) om taarten in gelijke stukken verdelen en onderzoeken hoeveel kleine flesjes cola van ½ liter (of van 0,3 l) in een 1 ½ literfles passen. Om even bij het laatste voorbeeld te blijven: dit kan praktisch uitgevoerd worden, door de flesjes over te gieten. Bovendien is het een voorstelbare situatie, die voor de kinderen betekenis heeft en door deze activiteit nog meer betekenis krijgt. De som 1,5 : 0,3 zouden we echter nooit aan deze kinderen voorleggen en dat is ook niet nodig.

3 Ontwikkeling in formele richting Investeren in de basis aan de hand van betekenisvol rekenen voor de zml leerling Voor zml leerlingen kunnen we ons afvragen of het rekenen op formeel niveau een haalbare kaart is. Voor veel kinderen is dat een brug te ver. Het leren van reken-wiskundige activiteiten in een reële en betekenisvolle situatie, zal in veel gevallen een aanvaardbaar streven zijn. Dit impliceert, dat we kiezen voor een breed en gevarieerd aanbod, waarbij voor het meest basale niveau geschikte activiteiten worden aangeboden, gericht op zelfredzaamheid. In onze visie richten we ons dus vooral op het investeren in de basis. Rekenboog.zml richt zich op de basis

4 Een concrete basis voor het leren: common sense In de orthodidactiek wordt vaak gezegd dat onderwerpen en procedures die moeilijk zijn voor kinderen concreet gemaakt moeten worden. Rekenen-wiskunde is immers voor vooral zml leerlingen al snel erg abstract. De vraag is echter of concreet ook altijd betekenisvol is. Om die vraag te kunnen beantwoorden, moet eerst een andere vraag worden gesteld, namelijk: wat wordt in de rekendidactiek eigenlijk bedoeld met de term concreet? Er kunnen twee opvattingen worden onderscheiden. 1. Ten eerste concreet als materieel concreet. Dat is het concrete dat gedacht en uitgewerkt is door volwassenen en dus tot stand is gekomen vanuit de volwassen denkwereld (denk aan het Dienes materiaal, Cuisenaire, honderdveld etc.). Dat materiaal hoeft voor kinderen niet altijd betekenisvol te zijn. 2. Een andere opvatting kan gebaseerd worden op Freudenthal s idee dat het onderwijs de common sense van kinderen als startpunt moet nemen. Het concrete is in dit geval gedacht vanuit de ervaringswereld van de kinderen en dat heeft als zodanig voor de kinderen betekenis ( sense ). Denk aan het spelen van rekenspelletjes (dobbelsteenspelletjes), torens bouwen, busspelletjes, eerlijk verdelen etc. Het gaat dus om ervaringen en gedrag dat typerend en geëigend is voor zml leerlingen en waarop het rekenonderwijs afgestemd kan worden. Een voorbeeld uit de zml praktijk: De leerkracht had zich voorgenomen om het begrip omtrek aan de orde te stellen. Ze koos daarvoor geen tekening van een rechthoek of vierkant, maar een fietswiel. Ze reed een fiets de klas in en wilde de kinderen duidelijk maken dat wielen een omtrek hebben. Dit lukte echter helemaal niet. Ze bevestigde een draadje aan een spaak en liet het wiel zover draaien dat het draadje opnieuw op de grond kwam. De doorbraak kwam toen een leerling een eigen woord bedacht voor wat Evelien aldoor omtrek had genoemd: wiellijn. Toen was het enkele kinderen onmiddellijk duidelijk. De omtrek van een fietswiel werd in die klas door hen vanaf dat moment wiellijn genoemd. Dit was duidelijk, het begrip omtrek niet. Betekenisvol leren: semantisering De metafoor van de ijsberg laat niet alleen zien dat de reken-wiskundige activiteiten geleidelijk aan steeds meer formeel van aard worden, maar ook dat: ten eerste, de leerprocessen altijd beginnen met en gestoeld zijn op voor leerlingen betekenisvolle situaties (contexten) ten tweede, de leerlingen naarmate het leerproces voortschrijdt, steeds meer inzicht krijgen in de betekenis, de semantiek van wiskundige begrippen en de relatie tussen reken-wiskundige operaties, bijvoorbeeld de relatie tussen getallen, tussen splitsen van aantallen en weer samenvoegen, tussen groepjes maken en verdelen, tussen optellen en aftrekken etc. Dit proces van betekenisvol leren noemen we het proces van toenemende semantisering. Met name voor zml leerlingen is aandacht voor semantisering van het grootste belang, omdat deze leerlingen sterk de neiging vertonen om elke activiteit en elke opgave als een uniek en geïsoleerd probleem te beschouwen. Om een voorbeeld te geven, zien sommige kinderen niet het verband tussen namaakgeld en echt geld, tussen plaatjes van vogels en echte vogels. Ze begrijpen ook moeilijk dat je bijvoorbeeld 4 kinderen door 4 blokjes kunt representeren. Op hoger niveau zien ze niet het verband tussen optellen en aftrekken (4 + 2 en 6 2). Er vormen zich als het ware eilandjes van kennis en een groot nadeel daarvan is dat de leerlingen nauwelijks profiteren van wat ze al hebben geleerd. Ze kunnen het geleerde niet goed toepassen omdat wat ze leren sterk wordt gekoppeld aan de concrete leersituatie. Het lijkt wel of het leerproces telkens weer opnieuw opgestart moet worden en in de praktijk is dat vaak ook zo. Veel leraren in het zml kunnen hierover meepraten. Deze problemen houden ook verband met een zwak functionerend geheugen waar veel leerlingen in het zml mee te kampen hebben. Geheugentraining lijkt in deze gevallen echter weinig zinvol en effectief, maar wat wél kan helpen, is het leerproces te starten met contexten die voor deze leerlingen herkenbaar en zinvol zijn. Iets dat betekenis heeft voor de leerlingen is de bron van inzicht waarop de kinderen kunnen terugvallen en dat wordt om die reden ook beter onthouden. Dat gezocht moet worden naar betekenisvolle, spontane ervaringen van kinderen sluit overigens niet uit dat die ervaringen in het onderwijs verrijkt kunnen worden. De leerkracht kan met andere woorden de ervaringswereld van de kinderen juist ook uitbreiden.

5 Welk hoger formeel niveau is haalbaar? Het hoogste niveau gerepresenteerd in de metafoor van de ijsberg is, zoals boven werd aangegeven, het formele niveau. Het leerproces dat een leerling doorloopt van de basis naar de top noemen we het proces van toenemende formalisering. Semantisering en formalisering gaan echter hand in hand en zijn nauw met elkaar verweven. De formalisering wordt als het ware gedragen door de semantisering. Als dit niet het geval is ontstaan er problemen, zeker in het zml. We zagen in het verleden dat in te snel tempo en prematuur werd gestreefd naar het vlot kunnen uitrekenen van formele (voor leerlingen betekenisloze) opgaven. Dat was voor vele leerlingen een brug te ver en het gevolg was dat leraren vaak kozen voor een praktijk van voordoen, nadoen en oefenen. Bij een groot deel van de leerlingen had dit onvoldoende resultaat, deels vanwege automatiserings- en geheugenproblemen, deels doordat de semantiek, de betekenis van het geleerde voor de leerlingen volstrekt onduidelijk was gebleven Het is echter de vraag tot op welk niveau de formalisering bij zml-leerlingen, gezien hun beperkt cognitief potentieel, uiteindelijk tot ontwikkeling kan komen. Uit observaties in het zml bleek dat het niveau waarop de kinderen functioneerden (rekenen onder de 20 en onder de 100, maar ook meten en geldrekenen) doorgaans erg beperkt is. Bovendien bleek dat ze nauwelijks begrepen waarom ze eigenlijk met al die getallen bezig waren. Ten derde bleek dat hun denken en rekenen in hoge mate werd gekenmerkt door, wat wel natuurlijk redeneren werd genoemd, een manier van redeneren waarin allerlei toevallige, soms ook niet relevante voorstellingen, ervaringen, verwachtingen, emoties, kennis en manieren van denken, alledaagse taal (0 is niets bijvoorbeeld) een verwarrende rol spelen. Zo kan een kind denken dat je beter 2 muntstukken van 5 eurocent kunt hebben dan 1 van 10. Of, de juf gooit veel vaker een 6 met de dobbelsteen dan een kind. Voor de leerkracht is het belangrijk om zich bewust te zijn van deze mogelijke foutenbronnen bij kinderen. Achtergrondinformatie Boswinkel, N. and Moerlands, F. (2003). Het topje van de ijsberg [1] (In K. Groenewegen (Ed.), Nationale Rekendagen een praktische terugblik (pp ). Utrecht: Freudenthal instituut. Heege, ter, H. & Pelle, ter, J. (2008). Als rekenen onzinnige kennis is.in 'Jeugd School en Wereld', jaargang 87, nummer 8. Hoogendijk, W. (2008). Realistisch rekenen voor zeer moeilijk lerende kinderen. In Speziaal, juli 2008:. Luit, van, H. (2003). Als speciale kleuter tel je ook mee! In 'Nationale Rekendagen 2003, een praktische terugblik'. Schoonderwoerd, E. & Gils, van, J. (2003). Realistisch rekenen in het onderwijs aan zeer moeilijk lerenden. In 'Nationale Rekendagen 2003, een praktische terugblik'.

De ijsbergmetafoor Frans Moerlands en Hein van der Straaten

De ijsbergmetafoor Frans Moerlands en Hein van der Straaten De ijsbergmetafoor Frans Moerlands en Hein van der Straaten Een vergrootglas op het leerproces In het project Speciaal rekenen dat door het Freudenthal Instituut (in samenwerking met CED en KPC Groep)

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 8 mei 2012 Monica Wijers

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 8 mei 2012 Monica Wijers Cursus Rekenspecialist Amarantis tweede bijeenkomst 8 mei 2012 Monica Wijers Een rekenspelletje vooraf Canadees vermenigvuldigen De krant krant krant krant Doelen Kennismaking met huidige rekendidactiek

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 18 januari 2011

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 18 januari 2011 Cursus Rekenspecialist Amarantis tweede bijeenkomst 18 januari 2011 Doelen Kennismaking met huidige rekendidactiek in het basisonderwijs Niveaus van oplossen en rol van modellen Kolomsgewijs rekenen en

Nadere informatie

didactische vaardigheden rekenen ROC Albeda secretarieel & administratief

didactische vaardigheden rekenen ROC Albeda secretarieel & administratief didactische vaardigheden rekenen ROC Albeda secretarieel & administratief bijeenkomst 1 30 november 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vervolgcursus Didactische vaardigheid

Nadere informatie

2. Spelen met de vier hoofdfasen per leerlijn Dagelijks observeren met het drieslagmodel Signaleren: zelf blokdoelen beoordelen 36

2. Spelen met de vier hoofdfasen per leerlijn Dagelijks observeren met het drieslagmodel Signaleren: zelf blokdoelen beoordelen 36 Inhoud 7 aanraders 1. Functionele gecijferdheid als doel 04 2. Spelen met de vier hoofdfasen per leerlijn 10 3. Dagelijks observeren met het drieslagmodel 18 4. Signaleren: zelf blokdoelen beoordelen 36

Nadere informatie

Cursus rekenen in de bbl tweede bijeenkomst woensdag 14 december 2011 vincent jonker

Cursus rekenen in de bbl tweede bijeenkomst woensdag 14 december 2011 vincent jonker Cursus rekenen in de bbl tweede bijeenkomst woensdag 14 december 2011 vincent jonker volkskrant, 14 december 2011 een kale 4 2/5 x 2 1/2 Hoe leg je het uit? Programma in drie bijeenkomsten 1. Referentiekader

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis - Leusden tweede bijeenkomst 1 februari 2011

Cursus Rekenspecialist. Amarantis - Leusden tweede bijeenkomst 1 februari 2011 Cursus Rekenspecialist Amarantis - Leusden tweede bijeenkomst 1 februari 2011 een laatste 4 2/5 x 2 1/2 Vier bijeenkomsten De kaders De rekendidactiek De praktijk Verdiepingsonderwerpen Programma Huiswerk

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 12 oktober 2010

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 12 oktober 2010 Cursus Rekenspecialist Amarantis tweede bijeenkomst 12 oktober 2010 programma Huiswerk Artikel Hoofdrekenen of andere activiteit Didactiek basisonderwijs Potpourri van activiteiten Karakterisering realistische

Nadere informatie

compacte digitale leerlijnen

compacte digitale leerlijnen compacte digitale leerlijnen rekenen-wiskunde computeractiviteiten met methodeverwijzingen www.webschool.nl groep 3, 4 en 5 Compacte digitale leerlijnen rekenen-wiskunde Computeractiviteiten met methodeverwijzingen:

Nadere informatie

inhoud Dyscalculie Rekenproblemen Presentatie_gebruikersdag_najaar2013 1 Onderhoudsproblemen

inhoud Dyscalculie Rekenproblemen Presentatie_gebruikersdag_najaar2013 1 Onderhoudsproblemen inhoud Rekenblokken voor de zwakke rekenaar Over wie hebben we het? Welke problemen zijn er zoal? Wat is er aan te doen? Rekenproblemen Dyscalculie Onderhoudsproblemen Beschikbaarheidsproblemen Ernstige

Nadere informatie

Functioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs

Functioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs Doelen van vandaag: Functioneel rekenen - Samen reflecteren en inzien wat het uiteindelijke doel, de essentie is van wiskunde-onderwijs. - De begrippen functioneel rekenen, realistisch rekenen en levensecht

Nadere informatie

ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ

ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ ʻIk heb het niet verstaan, kunt u het nog een keer uitleggen?ʼ Verlengde instructie nader bekeken Ceciel Borghouts 21 januari 2011 Indeling van de lezing Wat verstaat men onder (verlengde) instructie?

Nadere informatie

Getallen. Onderdeel 1: Optellen en aftrekken. Onderdeel 1 van Getallen sluit aan op de leerlijnen Rekenboog.zml bij de Kerndoelen 1 en 2

Getallen. Onderdeel 1: Optellen en aftrekken. Onderdeel 1 van Getallen sluit aan op de leerlijnen Rekenboog.zml bij de Kerndoelen 1 en 2 Doel document: De leerlijnen Rekenboog.ZML en Leerlijn Rekenen en Wiskunde VSO Arbeidsgericht, welke gekoppeld is aan de methodiek VOx, hanteren beide een eigen indeling. Rekenboog ZML gaat uit van de

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 23 januari 2014 Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Kennismaking Agenda Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Problemen in kaart m.b.v. twee observatiemodellen

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 28 mei zesde bijeenkomst Groep 4 ROCmn

Opleiding docent rekenen MBO. 28 mei zesde bijeenkomst Groep 4 ROCmn Opleiding docent rekenen MBO 28 mei zesde bijeenkomst Groep 4 ROCmn Inhoud 1. ERWD Ceciel Borghouts 2. PorFolio vragen nav inhoudsopgave 3. Lunch 4. Breuken 5. Onderzoek 6. Vooruitblik afsluitende bijeenkomst

Nadere informatie

Rekenen: vroeger en nu! Karin Lukassen Suzanne Sjoers

Rekenen: vroeger en nu! Karin Lukassen Suzanne Sjoers Rekenen: vroeger en nu! Karin Lukassen Suzanne Sjoers Rekenen: vroeger en nu! Colofon Titel Rekenen: vroeger en nu! Auteurs Karin Lukassen, Suzanne Sjoers Vormgeving APS, Marije Koopmans Foto s Shutterstock

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 10 december 2014 Monica Wijers Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Programma Intro wie was op conferentie? Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Vooraf:

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 28 mei 2014 Ceciel Borghouts info@borghoutsrekenadvies.nl Kennismaking Agenda Over welke studenten hebben we het? Een indruk. Vooraf: Handelingsmodel Problemen in kaart

Nadere informatie

Juf, wat gaan we eigenlijk leren? Jouw vakkennis - hun basis

Juf, wat gaan we eigenlijk leren? Jouw vakkennis - hun basis Juf, wat gaan we eigenlijk leren? Jouw vakkennis - hun basis Inleiding: Al eerder schreef ik het ebook `het kan zonder groepsplan`. In veel scholen ervaren leerkrachten het maken van groepsplannen als

Nadere informatie

Cursus rekendidactiek. Bijeenkomst 2 13 november 2012 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut

Cursus rekendidactiek. Bijeenkomst 2 13 november 2012 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut Cursus rekendidactiek Bijeenkomst 2 13 november 2012 monica wijers, vincent jonker Freudenthal Instituut starter http://www.youtube.com/watch?v=omyuncki7ou Rekenen uit de krant Rekenen uit je hoofd Welke

Nadere informatie

Zwakke rekenaars sterk maken. Bijeenkomst monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut

Zwakke rekenaars sterk maken. Bijeenkomst monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 1 26-01-2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Inleiding en voorstellen Rekenen in mbo (kort) Wat is een zwakke rekenaar?

Nadere informatie

Agenda onderwijsavond middenbouw

Agenda onderwijsavond middenbouw Agenda onderwijsavond middenbouw Kerndoelen PO Wat komt er aan bod in groep 3-4-5 Leren lezen nader bekeken Onderwijsinhoud op de Bron Leren in de echte wereld Kerndoelen PO: Wat moeten kinderen kennen

Nadere informatie

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 25 oktober 2011 Monica Wijers

Cursus Rekenspecialist. Amarantis tweede bijeenkomst 25 oktober 2011 Monica Wijers Cursus Rekenspecialist Amarantis tweede bijeenkomst 25 oktober 2011 Monica Wijers Een rekenspelletje vooraf Canadees vermenigvuldigen Tafelweb Trek lijntjes tussen sommen die bij elkaar horen en leg uit

Nadere informatie

Het Fundament voor goed rekenonderwijs

Het Fundament voor goed rekenonderwijs Het Fundament voor goed rekenonderwijs september 2011 Ina Cijvat Door vroegtijdige interventies kunnen alle kinderen getalbegrip ontwikkelen. Preventie van rekenproblemen Leerlijnen / tussendoelen kennen

Nadere informatie

Analyse rekenalgebraïsche. vaardigheden in de onderbouw van het havo/vwo. ReAL Leerlijnen van rekenen naar algebra

Analyse rekenalgebraïsche. vaardigheden in de onderbouw van het havo/vwo. ReAL Leerlijnen van rekenen naar algebra Analyse rekenalgebraïsche vaardigheden in de onderbouw van het havo/vwo. ReAL Leerlijnen van rekenen naar algebra SLO nationaal expertisecentrum voor leerplanontwikkeling Wiskunde in de onderbouw van het

Nadere informatie

Cursus voor Rekenondersteuners rekenen de 3 e slag. Bijeenkomst 3 28 februari 2012 Ceciel Borghouts & Monica Wijers Freudenthal Instituut

Cursus voor Rekenondersteuners rekenen de 3 e slag. Bijeenkomst 3 28 februari 2012 Ceciel Borghouts & Monica Wijers Freudenthal Instituut Cursus voor Rekenondersteuners rekenen de 3 e slag Bijeenkomst 3 28 februari 2012 Ceciel Borghouts & Monica Wijers Freudenthal Instituut deel 0 EVEN DE KRANT 1. Huiswerk Programma 16 februari doen

Nadere informatie

Referentieniveaus rekenen en de overgang van po naar vo. Probleemloos de brug over 16 november 2011 Monica Wijers

Referentieniveaus rekenen en de overgang van po naar vo. Probleemloos de brug over 16 november 2011 Monica Wijers Referentieniveaus rekenen en de overgang van po naar vo Probleemloos de brug over 16 november 2011 Monica Wijers Tafelweb Trek lijntjes tussen sommen die bij elkaar horen en leg uit wat ze met elkaar

Nadere informatie

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde De bedoeling van dit document is leerkrachten handvatten te geven bij het inpassen van het werken met Nieuwsrekenen in de reguliere rekenmethode.

Nadere informatie

Automatiseren in de rekenles: Wat je moet weten

Automatiseren in de rekenles: Wat je moet weten Automatiseren in de rekenles: Wat je moet weten Er is veel aandacht voor het verbeteren van basisvaardigheden rekenen. Terecht, want deze vaardigheden zijn onmisbaar voor het succes van kinderen in andere

Nadere informatie

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde De bedoeling van dit document is leerkrachten handvatten te geven bij het inpassen van het werken met Nieuwsrekenen in de reguliere rekenmethode.

Nadere informatie

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde De bedoeling van dit document is leerkrachten handvatten te geven bij het inpassen van het werken met Nieuwsrekenen in de reguliere rekenmethode.

Nadere informatie

Vragen. Terugkomcursus Met Sprongen Vooruit groep 3 en 4

Vragen. Terugkomcursus Met Sprongen Vooruit groep 3 en 4 Vragen Terugkomcursus Met Sprongen Vooruit groep 3 en 4 Inhoudsopgave blz. Oefenonderdelen Leren tellen 2 Ordenen en lokaliseren 3 Springen naar getallen 4 Aanvullen tot 10 5 Splitsingen 6 Sprong van 10

Nadere informatie

Rekenen-wiskunde op de basisschool

Rekenen-wiskunde op de basisschool Rekenen-wiskunde op de basisschool Reken-wiskundedidactiek Marc van Zanten 12392_Rekenen-wiskunde bijlage.indd 1 13-05-11 14:57 3 Vakdidactiek rekenenwiskunde Vakdidactiek rekenen-wiskunde bestaat uit

Nadere informatie

Agenda onderwijsavond bovenbouw

Agenda onderwijsavond bovenbouw Agenda onderwijsavond bovenbouw Kerndoelen PO Referentieniveaus Onderwijsinhoud op de Bron Wat komt er aan bod in groep 6-7-8 Leren in de echte wereld Kerndoelen PO: Wat moeten kinderen kennen en kunnen

Nadere informatie

Reken uit en Leg uit Eerste bijeenkomst maandag 14 mei 2012 monica wijers en vincent jonker

Reken uit en Leg uit Eerste bijeenkomst maandag 14 mei 2012 monica wijers en vincent jonker Reken uit en Leg uit Eerste bijeenkomst maandag 14 mei 2012 monica wijers en vincent jonker hoeveel totaal? pleziervaartuigen deel 0 WIE ZIJN WIJ Wie doen er mee? Marjolein Bos Marja Bosch George Cooke

Nadere informatie

Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand

Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand Reken uit en Leg uit Twee vaardigheden hand in hand Presentatie Alledaags Rekenen Nieuwegein woensdag 21 november 2012 Giel Hanraets en Vincent Jonker deel 0 PROGRAMMA Programma 1. Korte schets van de

Nadere informatie

Rekenen in het MBO

Rekenen in het MBO Rekenen in het MBO 1 2 Wat komt aan de orde? Actuele ontwikkelingen Rekenen in het MBO waarom eigenlijk? Rekenen in het MBO belangrijke aandachtspunten Rekenen in het MBO actuele ontwikkelingen waarom

Nadere informatie

Cursus Rekenen. Albeda tweede bijeenkomst 10 mei 2011

Cursus Rekenen. Albeda tweede bijeenkomst 10 mei 2011 Cursus Rekenen Albeda tweede bijeenkomst 10 mei 2011 volkskrant, 10 mei 2011 volkskrant, 9 mei 2011 meter millimeter micrometer nanometer 10 0 10-3 10-6 10-9 deel 0 WAT GAAN WE DOEN VANDAAG? 12 cursisten

Nadere informatie

Expertcursus Proeftuin Rekenen Eerste bijeenkomst woensdag 11 mei 2016 vincent jonker en monica wijers

Expertcursus Proeftuin Rekenen Eerste bijeenkomst woensdag 11 mei 2016 vincent jonker en monica wijers Expertcursus Proeftuin Rekenen Eerste bijeenkomst woensdag 11 mei 2016 vincent jonker en monica wijers Programma 1. Opzet 2. Product van deze cursus 3. Thema 1: Leerlijnen en breuken 4. Thema 2: Methode

Nadere informatie

Basiscursus Rekenen. ROC Nijmegen

Basiscursus Rekenen. ROC Nijmegen Basiscursus Rekenen ROC Nijmegen Monica Wijers, Vincent Jonker Freudenthal Instituut Krant Eenvijfde van alle gewervelde diersoorten wordt met uitsterven bedreigd, en dit aantal neemt snel toe. Nog 20

Nadere informatie

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde De bedoeling van dit document is leerkrachten handvatten te geven bij het inpassen van het werken met Nieuwsrekenen in de reguliere rekenmethode.

Nadere informatie

Valkuilen bij Rekenen conferentie dyscalculie MBO 12 december 2013. Monica Wijers Freudenthal Instituut Onderwijsadvies & training

Valkuilen bij Rekenen conferentie dyscalculie MBO 12 december 2013. Monica Wijers Freudenthal Instituut Onderwijsadvies & training Valkuilen bij Rekenen conferentie dyscalculie MBO 12 december 2013 Monica Wijers Freudenthal Instituut Onderwijsadvies & training Vooraf Kennismaken Het gaat hier om rekenzwakke leerlingen - In vmbo en

Nadere informatie

Begripsvorming Optellen en aftrekken

Begripsvorming Optellen en aftrekken Begripsvorming Optellen en aftrekken 4-8 jarigen 2 3 2 1 SCHOOL BUS = Begripsvorming optellen en aftrekken Auteurs Iris Verbruggen Nisa Figueiredo Nina Boswinkel Met dank aan: Talita Koemi, school voor

Nadere informatie

- een lege verpakking van drie ijsjes - eventueel zes ijsstokjes en vijf poppetjes

- een lege verpakking van drie ijsjes - eventueel zes ijsstokjes en vijf poppetjes Titel van de les Leeftijdsgroep Kerndoel Leerstofonderdeel IJsjes kopen Ongeveer 6 tot 8 jaar Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 1: de leerlingen leren hoeveelheidbegrippen gebruiken en herkennen

Nadere informatie

Rekenen, een vak apart?! profijtconferentie 5 april 2011 Monica Wijers, Freudenthal Instituut

Rekenen, een vak apart?! profijtconferentie 5 april 2011 Monica Wijers, Freudenthal Instituut Rekenen, een vak apart?! profijtconferentie 5 april 2011 Monica Wijers, Freudenthal Instituut Tafelweb Trek lijntjes tussen sommen die bij elkaar horen en leg uit wat ze met elkaar te maken hebben. Bereken

Nadere informatie

Toetsactiviteiten voor het ZML en zwakke rekenaars

Toetsactiviteiten voor het ZML en zwakke rekenaars Toetsactiviteiten voor het ZML en zwakke rekenaars J. Hollenberg-Vos Cito, Arnhem 1 inleiding Mijn leerlingen hebben ervan genoten!, aldus een leerkracht die de pilottoets ZML-rekenen heeft afgenomen.

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. Groep 1 1 november 2013 Vijfde bijeenkomst

Opleiding docent rekenen MBO. Groep 1 1 november 2013 Vijfde bijeenkomst Opleiding docent rekenen MBO Groep 1 1 november 2013 Vijfde bijeenkomst Onderdeel van domein getallen BREUKEN Waarom breuken? Moeilijk Kost veel onderwijscjd Nut is onduidelijk Wat wel en niet moet is

Nadere informatie

Zwakke rekenaars sterk maken

Zwakke rekenaars sterk maken Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 5 28 september 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut Programma vandaag Diagnostiek Presentatie Welke onderwerpen in kaart? Voorbeelden Werken

Nadere informatie

Rekenen op maat 3 is bedoeld voor groep 3 van het basisonderwijs en vergelijkbaar niveau van het speciaal basisonderwijs.

Rekenen op maat 3 is bedoeld voor groep 3 van het basisonderwijs en vergelijkbaar niveau van het speciaal basisonderwijs. REKENEN OP MAAT 3 Rekenen op maat 3 richt zich op de belangrijkste vaardigheden die nodig zijn voor het rekenwiskundeonderwijs. Er wordt nauw aangesloten bij de oefenstof van de verschillende blokken van

Nadere informatie

Alles telt tweede editie. Kerndoelanalyse SLO

Alles telt tweede editie. Kerndoelanalyse SLO Alles telt tweede editie Kerndoelanalyse SLO Maart 2012 2012 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder

Nadere informatie

Zwakke rekenaar in het MBO

Zwakke rekenaar in het MBO Welkom Zwakke rekenaar in het MBO 27 september 2013 Ceciel Borghouts Inleiding Agenda Uitgangspunten, visie, feiten Afstemmen: Onderwijsbehoeften van zwakke rekenaars in beeld: 2 observatiemodellen Drieslagmodel

Nadere informatie

Preventie rekenproblemen door effectief rekenonderwijs in de groepen 1-2 28 januari 2015

Preventie rekenproblemen door effectief rekenonderwijs in de groepen 1-2 28 januari 2015 Preventie rekenproblemen door effectief rekenonderwijs in de groepen 1-2 28 januari 2015 Arlette Buter info@rekenadviesbuter.nl 1 Goede rekenstart Beredeneerd aanbod Inhoud Rekenactiviteiten in de (kleine)

Nadere informatie

basiscursus rekenen tweede bijeenkomst woensdag 31 oktober 2012 vincent jonker

basiscursus rekenen tweede bijeenkomst woensdag 31 oktober 2012 vincent jonker basiscursus rekenen tweede bijeenkomst woensdag 31 oktober 2012 vincent jonker Hoe lang is de Costa Concordia? even een wat makkelijker foto Hoe lang is de Costa? Overleg in groepjes hoe je dit probleem

Nadere informatie

Onderzoek naar en praktijk van de Vertaalcirkel als middel tot professionalisering van pabodocenten en rekenspecialisten

Onderzoek naar en praktijk van de Vertaalcirkel als middel tot professionalisering van pabodocenten en rekenspecialisten Onderzoek naar en praktijk van de Vertaalcirkel als middel tot professionalisering van pabodocenten en rekenspecialisten Rekenspecialisten: Aletta Wattimena, Annelies de Boer, Jos Salet, Lieke van Meer,

Nadere informatie

Zwakke rekenaars sterk maken

Zwakke rekenaars sterk maken Zwakke rekenaars sterk maken Bijeenkomst 3 9 maart 2011 monica wijers, ceciel borghouts Freudenthal Instituut In de planning Hoe geef je lessen vorm waarin je rekening houdt met zwakke rekenaars? De volgende

Nadere informatie

MYTHEN IN DE REKENDIDACTIEK

MYTHEN IN DE REKENDIDACTIEK Jan van de Craats (UvA, OU) MYTHEN IN DE REKENDIDACTIEK of: waarom Daan en Sanne niet kunnen rekenen Panama conferentie, 18 januari 2007 Jan van de Craats (UvA, OU) MYTHEN IN DE REKENDIDACTIEK of: Waarom

Nadere informatie

Gecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters

Gecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters Gecijferd bewustzijn door middel van rekenconflicten bij kleuters 25 januari 2012 Marije Bakker Welkom en programma Leerlijnen,domeinen, organisatie en praktische toepassing van gecijferd bewustzijn. 2

Nadere informatie

Rekenen in het VO. 9 december 2013

Rekenen in het VO. 9 december 2013 Rekenen in het VO 9 december 2013 Eén boek, vijf delen: Visie en organisatie (h 1 t/m 4) Rekenen (h 5 t/m 9) Afstemmen (h 10 t/m 13) Begeleiding (h 14 t/m 17) Onderzoek (h 18 en h 19) Kern: Goed rekenonderwijs

Nadere informatie

Rekenen in de onderbouw

Rekenen in de onderbouw 2012 Rekenen in de onderbouw Alle kinderen kunnen leren rekenen. Het is vooral de manier waarop het rekenonderwijs wordt gegeven, die bepaalt hoe succesvol leerlingen zijn. Welke vaardigheden heeft de

Nadere informatie

Toetsen en evalueren in het rekenonderwijs op de basisschool? Miniconferentie,26 maart 2013 Wilmad Kuiper Anneke Noteboom

Toetsen en evalueren in het rekenonderwijs op de basisschool? Miniconferentie,26 maart 2013 Wilmad Kuiper Anneke Noteboom Toetsen en evalueren in het rekenonderwijs op de basisschool? Miniconferentie,26 maart 2013 Wilmad Kuiper Anneke Noteboom Inhoud Toetsen en evalueren Rekenonderwijs anno 2013 Evaluatiemiddelen binnen rekenonderwijs

Nadere informatie

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde De bedoeling van dit document is leerkrachten handvatten te geven bij het inpassen van het werken met Nieuwsrekenen in de reguliere rekenmethode.

Nadere informatie

Masterplan ERWD. Differentiëren in subgroepen 10 december Arlette Buter

Masterplan ERWD. Differentiëren in subgroepen 10 december Arlette Buter Masterplan ERWD Differentiëren in subgroepen 10 december 2014 Arlette Buter Arlette Buter info@rekenadviesbuter.nl 1 Inhoud Differentiëren in subgroepen: lesgeven op spoor 2 - Welke kennis is er nodig

Nadere informatie

Protocol Dyscalculie. De Stelberg

Protocol Dyscalculie. De Stelberg Protocol Dyscalculie De Stelberg Inhoud Inleiding 2 Visie en uitgangspunten 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie? 4 Leren rekenen en rekenproblemen 4 Drie pijlers 5 Interne diagnostiek 6 Externe diagnostiek

Nadere informatie

Wis en reken. Kerndoelanalyse SLO

Wis en reken. Kerndoelanalyse SLO Wis en reken Kerndoelanalyse SLO April 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om

Nadere informatie

8000-4000=4000 900-600=300 90-90 =0 7-8= 1 tekort! 4000 + 300+0-1 = 4299

8000-4000=4000 900-600=300 90-90 =0 7-8= 1 tekort! 4000 + 300+0-1 = 4299 Rekenstrategieën Voor de basisbewerkingen optellen en aftrekken, vermenigvuldigen en delen en voor het rekenen met breuken en rekenen met decimale getallen, wordt een overzicht gegeven van rekenstrategieën

Nadere informatie

Protocol Ernstige Reken-Wiskundeproblemen en Dyscalculie

Protocol Ernstige Reken-Wiskundeproblemen en Dyscalculie Protocol Ernstige Reken-Wiskundeproblemen en Dyscalculie Daar waar leerlingen problemen ervaren bij rekenen-wiskunde dient het onderwijs te worden afgestemd op de problematiek van de leerling. Voor elk

Nadere informatie

RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'PATER VAN DER GELD'

RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'PATER VAN DER GELD' RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'PATER VAN DER GELD' School : basisschool 'Pater van der Geld' Plaats : Waalwijk BRIN-nummer : 13NB Onderzoeksnummer : 94513 Datum schoolbezoek : 12 juni

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 12 maart 2015 Zesde bijeenkomst

Opleiding docent rekenen MBO. 12 maart 2015 Zesde bijeenkomst Opleiding docent rekenen MBO 12 maart 2015 Zesde bijeenkomst Inhoud 1 onderzoek 2 breuken 3 je leukste rekenles Onderzoek tussenstand Wanneer? Wat? 2: 11 december Onderwerp en groep kiezen, onderzoeksvraag

Nadere informatie

Rekenen in het MBO. 11 maart 2014

Rekenen in het MBO. 11 maart 2014 Rekenen in het MBO 11 maart 2014 Eén boek, vijf delen: Visie en organisatie (h 1 t/m 4) Rekenen (h 5 t/m 9) Afstemmen (h 10 t/m 13) Begeleiding (h 14 t/m 17) Onderzoek (h 18 en h 19) Kern: Goed rekenonderwijs

Nadere informatie

BEWERKINGEN. B0 Doelstellingen

BEWERKINGEN. B0 Doelstellingen BEWERKINGEN B0 Doelstellingen Deze doelstellingen zijn bedoeld voor de studenten kleuteronderwijs Arteveldehogeschool. Ze geven een beeld van wat verwacht wordt voor het examen. Toch is het ook voor anderen

Nadere informatie

Protocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting)

Protocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting) 0 Protocol Ernstige Reken-Wiskunde problemen en Dyscalculie (samenvatting) 1 Inhoud Inleiding 2 Onderscheid tussen ernstige reken-wiskunde problemen en dyscalculie 3 Wat wordt verstaan onder dyscalculie

Nadere informatie

Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).

Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Getallen 1 Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Doelgroep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt voor groep 7 en 8 van de basisschool

Nadere informatie

Rekendidactiek van ffrekenen in beeld

Rekendidactiek van ffrekenen in beeld Rekendidactiek van ffrekenen in beeld De doelgroep van ffrekenen is (jong)volwassenen die beter willen worden in functioneel rekenen. Deze (jong)volwassenen in onze maatschappij hebben een zeer diverse

Nadere informatie

Overig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3.

Overig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3. Overig nieuws Hulp ouders bij rekenen deel 3. Het rekenonderwijs van tegenwoordig ziet er anders uit dan vroeger. Dat komt omdat er nieuwe inzichten zijn over hoe kinderen het beste leren. Vroeger lag

Nadere informatie

Welkom. Het rekenexamen als kader. Consequenties voor het onderwijs. Presentatie door: Karin Snoodijk

Welkom. Het rekenexamen als kader. Consequenties voor het onderwijs. Presentatie door: Karin Snoodijk Welkom Het rekenexamen als kader Consequenties voor het onderwijs Presentatie door: Karin Snoodijk Resultaten mbo 2014: cijferverdeling Verdeling cijfers rekenen over de drie afnameperiodes in 2013-2014

Nadere informatie

Het onderwijs op de Bron: de onderbouw (groep 1-2)

Het onderwijs op de Bron: de onderbouw (groep 1-2) Het onderwijs op de Bron: de onderbouw (groep 1-2) Het onderwijs op de Bron De opdracht van de basisschool Het onderwijs op de Bron per bouw Onderwijsinhoud op de Bron Wat komt er aan bod in groep 1-2

Nadere informatie

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde

Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde Nieuwsrekenen naast reguliere methoden voor rekenen-wiskunde De bedoeling van dit document is leerkrachten handvatten te geven bij het inpassen van het werken met Nieuwsrekenen in de reguliere rekenmethode.

Nadere informatie

LEERPLAN WISKUNDE OVSG

LEERPLAN WISKUNDE OVSG LEERPLAN WISKUNDE OVSG 1 Publicatie Papieren versie 1998 2008 2013 2010 Digitale versie 2008 / 2013 2 Opbouw en gebruik leerplan Structuur Deel 1 richtsnoer Visie Evaluatie Gebruik van het leerplan Deel

Nadere informatie

Het protocol ERWD. Rekenproblemen voorkomen door te werken aan betekenisverlening. Cathe No<en 6 maart 2015

Het protocol ERWD. Rekenproblemen voorkomen door te werken aan betekenisverlening. Cathe No<en 6 maart 2015 Het protocol ERWD Rekenproblemen voorkomen door te werken aan betekenisverlening Cathe No

Nadere informatie

Het Grote Rekenboek. Kerndoelanalyse SLO

Het Grote Rekenboek. Kerndoelanalyse SLO Het Grote Rekenboek Kerndoelanalyse SLO Mei 2014 Verantwoording 2014 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming

Nadere informatie

Uit De Ophaalbrug, werkmateriaal bij de overstap basisonderwijs voortgezet onderwijs, sept. 2003

Uit De Ophaalbrug, werkmateriaal bij de overstap basisonderwijs voortgezet onderwijs, sept. 2003 Uit De Ophaalbrug, werkmateriaal bij de overstap basisonderwijs voortgezet onderwijs, sept. 2003 REKENEN-WISKUNDE VERSLAG Samenstelling De BOVO-kwaliteitsgroep rekenen-wiskunde bestond uit: Sira Kamermans,

Nadere informatie

Pak allemaal je rekenboek en kijk op pagina 86

Pak allemaal je rekenboek en kijk op pagina 86 Rekenvaardigheden staan sterk in de belangstelling, ook in het voortgezet onderwijs. Docenten in de brugklas verbazen zich wel eens over wat hun leerlingen wel en vooral niet kunnen op rekengebied. Vanwaar

Nadere informatie

Rekenwonders. Kerndoelanalyse SLO

Rekenwonders. Kerndoelanalyse SLO Rekenwonders Kerndoelanalyse SLO November 2014 Verantwoording 2014 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming

Nadere informatie

Als leren vermenigvuldigen moeizaam gaat

Als leren vermenigvuldigen moeizaam gaat Als leren vermenigvuldigen moeizaam gaat G. Schoeman, I. Verbruggen & N. Figueiredo Kath. Pabo. Zwolle / FIsme, Universiteit Utrecht 1 inleiding In iedere klas zit wel een leerling bij wie het automatiseren

Nadere informatie

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:

Het Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie: BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse

Nadere informatie

De derde weg ffleren Rekenen slaat een brug tussen verschillende opvattingen over rekenen en biedt het beste daaruit met een duidelijke leerlijn.

De derde weg ffleren Rekenen slaat een brug tussen verschillende opvattingen over rekenen en biedt het beste daaruit met een duidelijke leerlijn. ffleren rekenen De derde weg ffleren Rekenen slaat een brug tussen verschillende opvattingen over rekenen en biedt het beste daaruit met een duidelijke leerlijn. Over rekenonderwijs bestaan veel meningen.

Nadere informatie

Rekenen getoetst in vmbo en mbo consequenties voor het onderwijs

Rekenen getoetst in vmbo en mbo consequenties voor het onderwijs 1 Rekenen getoetst in vmbo en mbo consequenties voor het onderwijs Mieke Abels Universiteit Utrecht Freudenthal Institute for Science and mathematics Education 2 Resultaten medio 2012 rekenen 2F vmbo bb

Nadere informatie

Biedt de methode De Rekenboog, de twee geselecteerde groepjes vaardigheidsleerlingen, verdere

Biedt de methode De Rekenboog, de twee geselecteerde groepjes vaardigheidsleerlingen, verdere Biedt de methode De Rekenboog, de twee geselecteerde groepjes vaardigheidsleerlingen, verdere ontwikkelingsmogelijkheden in het herkennen en gebruiken van hoeveelheidbegrippen (Kerndoel 1); rekenhandelingen

Nadere informatie

Ik tel tot 10! Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016. Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10!

Ik tel tot 10! Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016. Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10! Volgens Bartjens Studentendag vrijdag 15 april 2016 Ik tel tot 10! Wat: Rekendag voor Pabo-studenten Thema: Ik tel tot 10! Plaats: CPS, Amersfoort (8 min. lopen vanaf NS Amersfoort-Schothorst) Wanneer:

Nadere informatie

Maatwerk rekenen. Kerndoelanalyse SLO

Maatwerk rekenen. Kerndoelanalyse SLO Maatwerk rekenen Kerndoelanalyse SLO November 2011 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder

Nadere informatie

Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie. Opbrengsten ontwikkelsessie 5. Wat zijn bouwstenen?

Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie. Opbrengsten ontwikkelsessie 5. Wat zijn bouwstenen? Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie Wat hebben onze leerlingen nodig om uit te groeien tot volwassenen die bijdragen aan de samenleving, economisch zelfstandig zijn én met zelfvertrouwen in het leven staan?

Nadere informatie

DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL

DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL DECEMBER 2017 Lisa Jansen-Scheepers HET DRIESLAGMODEL Hoe het drieslagmodel kan worden ingezet ter ondersteuning van het getalbegrip in de realistische rekenles. Het belangrijkste doel van school is niet

Nadere informatie

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door

Nadere informatie

basiscursus rekenen tweede bijeenkomst Woensdag 14 oktober 2015 vincent jonker, monica wijers

basiscursus rekenen tweede bijeenkomst Woensdag 14 oktober 2015 vincent jonker, monica wijers basiscursus rekenen tweede bijeenkomst Woensdag 14 oktober 2015 vincent jonker, monica wijers Programma in vijf bijeenkomsten 1. Referentiekader rekenen domeinen, niveaus 2. Rekendidactiek, basisschool

Nadere informatie

Tot het onderwijs in het vo horen naast de eerder genoemde getalsoorten ook nog machten, wortels en bijzondere getallen als π.

Tot het onderwijs in het vo horen naast de eerder genoemde getalsoorten ook nog machten, wortels en bijzondere getallen als π. De operationalisering voor Getallen Uit: Over de drempels met rekenen, Consolideren, onderhouden, gebruiken en verdiepen (zie voor het hele hoofdstuk en rapport: www.taalenrekenen.nl) Getallen 7.. Inleiding

Nadere informatie

Zwakke rekenaars. Bijeenkomst 2 12 november 2013 Vincent Jonker & Monica Wijers Freudenthal InsBtuut

Zwakke rekenaars. Bijeenkomst 2 12 november 2013 Vincent Jonker & Monica Wijers Freudenthal InsBtuut Zwakke rekenaars Bijeenkomst 2 12 november 2013 Vincent Jonker & Monica Wijers Freudenthal InsBtuut deel 0 EVEN DE KRANT Twee bijeenkomsten Achtergronden, voorbeelden en Bps Lesmaterialen voorbeelden

Nadere informatie

Op weg naar een leerlijn rekenen.

Op weg naar een leerlijn rekenen. Op weg naar een leerlijn rekenen. Rekentoets in het nieuws. En wij? Hoe gaan wij om met rekenen? Hoe bereiden we voor? Weten we wat we doen en moeten doen? Wat is een leerlijn? Inhoudslijn. wat is de leerstof.

Nadere informatie

PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen

PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen en dyscalculie Stichting Primair Onderwijs Achterhoek Lohmanlaan 23 7003 DJ Doetinchem INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Visie en uitgangspunten... 3 Route... 4 Wat

Nadere informatie

De derde weg ffleren Rekenen slaat een brug tussen verschillende opvattingen over rekenen en biedt het beste daaruit met een duidelijke leerlijn.

De derde weg ffleren Rekenen slaat een brug tussen verschillende opvattingen over rekenen en biedt het beste daaruit met een duidelijke leerlijn. FFLEREN REKENEN De derde weg ffleren Rekenen slaat een brug tussen verschillende opvattingen over rekenen en biedt het beste daaruit met een duidelijke leerlijn. Rekenen is een cruciaal vak aan het worden

Nadere informatie