CENTRALE BANK VAN ARUBA

Transcriptie

1 CENTRALE BANK VAN ARUBA 20 juli 2006 Hieronder volgt de Nederlandse vertaling van het verslag van de President, opgenomen in het vandaag gepubliceerde jaarverslag over 2005 van de Centrale Bank van Aruba. De wereldeconomie bleef in 2005 een sterke groei vertonen, namelijk 4,8 procent, zij het enigszins minder robuust dan in 2004 (5,3 procent). Met name de Verenigde Staten en China dreven door hun sterke vraag wederom de wereldeconomie aan. Ondanks sterk stijgende olieprijzen bleef de inflatie over het algemeen gematigd, deels doordat de economische activiteiten van met name de geïndustrialiseerde landen minder van olie afhankelijk waren dan in de jaren zeventig. De internationale handel bleef een gunstige ontwikkeling vertonen. De economische activiteiten in het Caribisch gebied waren opnieuw krachtig en namen toe met 4,1 procent, deels als gevolg van een stijging in het aantal verblijfstoeristen in die regio van naar schatting 4 procent. Anderzijds nam het cruisetoerisme met 2 procent af. Volgens de Bank groeide de Arubaanse economie in 2005 voor het derde achtereenvolgende jaar, zij het in een wat lager tempo dan in het voorgaande jaar. Op basis van de meest recente beschikbare economische indicatoren schat de Bank de groei van het reële bruto binnenlands product (BBP) in 2005 op 2,4 procent, vergeleken met 3,5 procent in 2004, welke met name is teweeggebracht door een inkrimping van de groei van de opbrengsten uit het toerisme. Anderzijds bleef de binnenlandse vraag sterk, aangedreven door een opmerkelijke opleving van de bruto investeringen en een sterke particuliere consumptie. De arbeidsmarkt vertoonde enige verbetering in Het werkloosheidspercentage daalde tot 6,9 procent, vergeleken met 7,3 procent in De dalende trend in de arbeidsproductiviteit zette zich voor het vijfde achtereenvolgende jaar voort. Het twaalfmaands gemiddelde inflatiepercentage nam verder toe van 2,5 procent in 2004 tot 3,4 procent in 2005, aangewakkerd door hogere tarieven voor water en elektriciteit en gestegen prijzen van brandstof en geïmporteerde goederen, die het gevolg waren van hogere olieprijzen op de internationale markten. In de Verenigde Staten, de belangrijkste handelspartner van Aruba, steeg het twaalfmaands inflatiepercentage van 2,7 procent in 2004 naar 3,4 procent in Met andere woorden, Aruba wist gedurende 2005, ondanks de heersende inflatoire tendensen, haar concurrentiepositie te behouden ten opzichte van de Verenigde Staten. Het handhaven van deze positie zal in de toekomst moeilijker worden gegeven de aanhoudende lage productiviteit. 1

2 Na een zeer sterke prestatie in 2004 waren de ontwikkelingen in de toeristische sector in 2005 nogal gematigd. In het bijzonder in de tweede helft van het jaar liet deze sector een opmerkelijke inkrimping zien. Voor het jaar als geheel steeg zowel het aantal verblijfstoeristen als het aantal overnachtingen met slechts 1 procent, vergeleken met respectievelijk 13 procent en 11 procent in Volgens de Aruba Tourism Authority waren de belangrijkste factoren voor deze gematigde toename in de vraag de hogere prijzen van vliegtickets als gevolg van toegenomen brandstofprijzen, een uiterst actief orkaanseizoen en, lokaal, een lager aantal beschikbare hotelkamers vanwege voortgaande renovaties, terwijl de ontwikkelingen rond de Holloway-zaak waarschijnlijk ook een rol hebben gespeeld. Het cruisetoerisme presteerde ook minder gunstig, vergeleken met het vorige jaar. Het aantal cruisepassagiers daalde met 4 procent in 2005 vergeleken met een stijging van 6 procent een jaar eerder. Deels als gevolg van de daling van het aantal beschikbare hotelkamers steeg de gemiddelde bezettingsgraad van de hotels verder tot 81,7 procent (2004: 80,7 procent), waardoor het gemiddelde dagelijkse hoteltarief opgedreven werd van US$ 145 in 2004 tot US$ 174 in De geregistreerde bruto ontvangsten uit het toerisme stegen met 4 procent tot Afl miljoen, vergeleken met een stijging van 23 procent in Hun bijdrage aan de ontvangsten op de lopende rekening (exclusief de olie- en vrije zone sectoren) daalde tot 78 procent (2004: 79 procent). Ondanks de bijdrage van de bruto ontvangsten uit hoofde van het toerisme aan de ontvangsten op de lopende rekening en een netto instroom van Afl. 65 miljoen aan buitenlandse middelen van de olie- en vrije zone sectoren gerelateerd aan buitenlandse transacties, vertoonde de betalingsbalans nog altijd een tekort van Afl. 61 miljoen in Dit resultaat hield voornamelijk verband met buitenlandse transacties van de rest van de economie (dus exclusief de olie- en vrije zone sectoren), die per saldo een netto uitstroom vertoonden van Afl. 126 miljoen, als gevolg van een tekort op de lopende rekening van Afl. 309 miljoen, gelijk aan ongeveer 8 procent van het BBP. Dientengevolge namen de internationale reserves af tot Afl. 597 per ultimo december 2005, vergeleken met Afl. 658 miljoen per ultimo De 12-maands gemiddelde goedereninvoerdekking daalde verder tot 5,5 maanden vergeleken met 6,2 maanden in 2004 en 6,6 maanden in Echter, wanneer alle betalingen op de lopende rekening in beschouwing worden genomen, dus met inbegrip van de betalingen voor diensten, inkomsten en lopende overmakingen, zakte de 12-maands gemiddelde dekking tot 3,0 maanden, vergeleken met 3,4 maanden in 2004 en 3,6 maanden in Bij het analyseren van de betalingsbalans maakt de Bank onderscheid tussen de transacties van de rest van de economie en die van de olie- en vrije zone sectoren, omdat laatstgenoemde sectoren zichzelf financieren. De internationale transacties van de oliesector komen vrijwel geheel tot stand buiten de Arubaanse bancaire sector om, met slechts een netto instroom van buitenlandse middelen ter financiering van lokale investeringen en overige operationele kosten. De betalingen voor importen van de vrije zone sector worden normaliter gefinancierd uit de ontvangsten uit hoofde van haar exporten. De Bank is in het bijzonder bezorgd over de ontwikkelingen van het saldo op de 2

3 lopende rekening van de rest van de economie (exclusief de olie- en vrije zone sectoren), omdat deze rekening in 2005 voor het vierde achtereenvolgend jaar een opmerkelijk tekort vertoonde. Deze tekorten (2002: Afl. 233 miljoen; 2003: Afl. 346 miljoen; 2004: Afl. 237 miljoen; 2005: Afl. 309 miljoen) zijn duidelijke tekenen van een onevenwichtigheid in de economie waarbij zowel de private als de publieke sector voortdurend meer uitgeeft aan importen dan zij genereert aan exporten. Aanhoudende omvangrijke tekorten op de lopende rekening zijn in geen enkele economie houdbaar op de lange termijn. Bovendien worden door de kleine schaal en de eenzijdige structuur van de Arubaanse economie de risico s gerelateerd aan voortdurende tekorten ten opzichte van het buitenland verhoogd. Het tekort op de lopende rekening van de rest van de economie in 2005 was deels toe te schrijven aan de excessieve liquiditeitscreatie als gevolg van een veel groter financieringstekort van de overheid dan aanvankelijk was begroot en goedgekeurd door het parlement. De begroting van 2005 ging uit van een financieringstekort van Afl. 81 miljoen (exclusief vervallende schulden). Echter, gedurende het laatste deel van het jaar nam de overheid haar toevlucht tot additionele financiering omdat het gerealiseerde financieringstekort per ultimo 2005 ongeveer Afl. 176 miljoen bedroeg, meer dan tweemaal het bedrag dat aanvankelijk was begroot voor Deze hoge uitgaven en leningen van de overheid leidden tot additionele liquiditeitscreatie binnen de economie. Samen met een hoge vraag naar bancair krediet hadden deze handelingen een nadelig effect op de betalingsbalans en de internationale reservepositie van Aruba. Het grotere dan begrote financieringstekort werd deels veroorzaakt doordat bepaalde begrote inkomsten niet werden gerealiseerd, deels doordat de benodigde wetgeving niet werd geïntroduceerd (bijv. de milieuheffing) en doordat er sprake was van een tegenvaller in de geschatte opbrengsten uit winstbelasting. Bovendien was in de begroting van 2005 geen rekening gehouden met de overmaking naar de Algemene Ziektekosten Verzekering (AZV) ter dekking van haar exploitatietekort voor dat jaar. Het netto resultaat werd verder verslechterd, doordat de uitgaven niet dienovereenkomstig naar beneden werden aangepast. Om haar financiële behoeften voor 2005 te dekken leende de overheid Afl. 378 miljoen, waarvan Afl. 187 miljoen werd gebruikt voor de herfinanciering van vervallende schulden. Dientengevolge steeg de uitstaande schuld van de overheid tot Afl miljoen per ultimo 2005, oftewel gelijk aan circa 46 procent van het geschatte BBP voor Deze leningen hadden een expansief effect op de totale binnenlandse liquiditeit die, gecombineerd met de sterke kredietactiviteiten van de bancaire sector, opnieuw een omvangrijk tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans veroorzaakte. In 2005 vormden de lopende uitgaven van de overheid (in casu de loonkosten, de financiering van tekorten in de gezondheidszorg, premies ten behoeve van het overheidspensioenfonds, rentebetalingen, en de aankoop van goederen en diensten) ongeveer 94 procent van haar totale uitgaven. Deze lopende uitgaven waren wederom veel hoger dan de totale belastingopbrengsten. Hoge uitgaven en tekort-financiering van lopende uitgaven belemmeren de overheid om zogenaamde public/private sector partnership projecten op te zetten om de zeer nodige diversificatie van de economie te 3

4 bevorderen. De toeristische sector is arbeidsintensief en biedt weinig ruimte voor verbetering van het niveau van de arbeidsproductiviteit. Economische groei teweeggebracht door verdere expansie van deze sector zal leiden tot meer immigratie en verzwaring van de druk op de bestaande infrastructuur, resulterend in steeds hogere kosten voor de overheid als gevolg van een groeiende bevolking. Bovendien zal de vraag naar sociale voorzieningen, zoals gezondheidszorg en sociale zekerheid, toenemen. Hoewel de mogelijkheden tot diversificatie van de economische structuur beperkt zijn, dient deze koers gevolgd te worden, voornamelijk vanwege de hoge risico s die verbonden zijn aan de afhankelijkheid van slechts één belangrijke economische pijler. Gezien de beperkte omvang van het menselijk kapitaal dient diversificatie gezocht te worden in activiteiten met een hogere toegevoegde waarde, die een grotere productiviteitsgroei in de toekomst zouden kunnen opleveren (bijv. e-commerce). Naast het vervullen van een belangrijke rol naast de private sector bij het exploreren van mogelijkheden, dient de overheid het bestaande belastingsysteem en de belastingregelingen grondig te reviseren en te herstructureren en deze in overeenstemming te brengen met concurrerende en transparante maatstaven. De overheid heeft hiertoe reeds een aanzet gedaan. In 2003 werd het Nieuw Fiscaal Raamwerk (NFR) geïntroduceerd om het genereuze belastingvrije regime geleidelijk op te heffen en om nieuwe impulsen te creëren voor de internationale financiële sector. Om de negatieve ontwikkeling van de lopende rekening van de betalingsbalans van de rest van de economie tegen te gaan, besloot de Bank aan het begin van 2006 haar monetaire beleid verder aan te scherpen door de toegestane bancaire kredietgroei met één procentpunt te verlagen tot 5 procent. Daarbij werd besloten om het consumptieve krediet apart te controleren, alsmede de boeterente voor het overmatig lenen met 2 procentpunten tot 8 procent te verhogen. De Bank zal tevens de verplichte monetaire kasreserve verhogen indien de liquiditeitssituatie binnen het bancaire systeem deze maatregel nodig maakt. De Bank is zich ervan bewust dat haar acties op het gebied van het monetaire beleid alleen geen verbetering kunnen garanderen van het niveau van de internationale reserves zolang de effectiviteit van haar beleid wordt belemmerd door een expansief budgettair beleid. In dit verband adviseert de Bank de overheid regelmatig over de noodzaak haar uitgaven in te tomen in overeenstemming met haar inkomsten en het lenen te beperken tot investeringsdoeleinden. Een aantal maatregelen zijn reeds genomen om de overheidsfinanciën te verbeteren. Met name de AZV verlaagde haar zorgkosten per verzekerde door een maatstaf te introduceren voor de controle van medische declaraties en een beperkte lijst vast te stellen van medicijnen die geclaimd kunnen worden. Vanaf 1 januari 2006 verhoogde de AZV tevens haar premie. Deze maatregelen dienen in 2006 haar exploitatietekort verder terug te brengen. Bovendien heeft de overheid de tarieven voor invoerrechten van een groot aantal importgoederen per 1 juni 2006 verhoogd en geherstructureerd teneinde additionele inkomsten te genereren. 4

5 Bovenstaande maatregelen zullen de productiekosten verhogen. Deze zullen in de vorm van prijsverhogingen worden afgewenteld op de consument. Gecombineerd met het lage productiviteitsniveau zal het voor Aruba moeilijker zijn concurrerend te blijven in de toeristische markt van het Caribisch gebied. De collectieve lastendruk (inclusief de AZV en de sociale zekerheid) bedraagt thans 27 percent, wat reeds vrij hoog is. Daarvan is de belastingdruk 19 procent. De overheid zou moeten overwegen die uitgaven aan te passen die vooral gericht zijn op consumptieve bestedingen en een te groot aantal werknemers in de publieke sector. Op korte termijn dient de overheid de stijgingen in haar salariskosten in toom te houden, de uitgaven voor goederen en diensten te verminderen en haar plannen om de pensioenregeling voor de huidige ambtenaren te wijzigen voort te zetten. Daarenboven dient de overheid het beheer en de discipline op budgettair gebied te verbeteren. Hoewel de Comptabiliteitsverordening uitstel van de indiening van de begroting toestaat, was de begroting voor 2006 per ultimo april 2006 nog niet ingediend in verband met een voortgaande herstructurering door de overheid van een aantal ministeries in een poging haar uitgaven te beperken. Ter vergroting van de budgettaire discipline en transparantie dient verbeterde en additionele wetgeving op het gebied van de overheidsfinanciën te worden geïntroduceerd. Deze wetgeving, een zogenaamde Fiscal Responsibility Law, zou onder andere een maximum voor de overheidsuitgaven en schulden voorschrijven, daarbij inbegrepen het verplicht stellen van sluitende begrotingen, en procedurele doelstellingen met betrekking tot transparantie en het afleggen van verantwoording van het begrotingsproces. Deze wetgeving zal de budgettaire discipline bevorderen en een systeem van meerjaren begrotingen mogelijk maken. De Bank beveelt aan deze verordening in de grondwet vast te leggen, zodat voor wijzigingen hierin tweederde meerderheid van de stemmen in het parlement vereist is. Hiertoe zijn reeds contacten met het Internationaal Monetair Fonds gelegd, maar de voortgang van deze belangrijke wetgeving dient met veel meer ijver nagestreefd te worden ter waarborging van de financiële en economische stabiliteit in de toekomst. In 2005 heeft de Bank haar toezicht op de bancaire en verzekeringssectoren, ondernemingspensioenfondsen en geldtransactiebedrijven verder aangescherpt. Richtlijnen betreffende pension fund governance voor ondernemingspensioenfondsen en richtlijnen betreffende customer due diligence voor banken werden uitgevaardigd, terwijl de richtlijnen voor geldtransactiebedrijven werden aangescherpt. Beslissende actie dient echter ondernomen te worden in het wetgevingsproces ter uitbreiding van toezichtswetgeving op nog niet gereguleerde sectoren. In het bijzonder dienen de Landsverordening toezicht trustkantoren en de herziene Sanctieverordening op korte termijn te worden ingevoerd, met name met het oog op de geplande gezamenlijke evaluatie van Aruba in 2007 door de Financial Action Task Force. In 2005 steeg de winst van de Bank met Afl. 3,3 miljoen tot Afl. 4,3 miljoen, voornamelijk doordat de inkomsten toenamen als gevolg van een verhoging van de netto renteopbrengsten, resulterend uit hogere rendementen op beleggingen in U.S. dollars. Per 5

6 ultimo 2005 bedroegen de deviezenreserves van de Bank 141 procent van de basisgeldhoeveelheid (d.w.z. het totaal in omloop zijnde bankbiljetten en uitstaande verplichtingen aan het bankwezen), hetgeen een sterke positie van de Arubaanse florin weerspiegelt. De Bank streeft er voortdurend naar haar bedrijfsprocedures en processen te verbeteren ter verdere versterking van haar activiteiten en ter waarborging van de bedrijfscontinuïteit om zodoende haar beleidsdoelstellingen optimaal te vervullen ten bate van het Arubaanse volk. 6