Minder pessimisme over eigen portemonnee

Transcriptie

1 September 2012 Jongeren mijden huisarts bij hoger eigen risico Minder pessimisme over eigen portemonnee De is in het derde kwartaal van 2012 uitgekomen op 83 punten. Daarmee is de graadmeter voor de huishoudportemonnee gestegen ten opzichte van het vorige kwartaal. Vooral het pessimisme over de toekomst nam af. Opvallend is dat een op de drie jongeren bij een hoger eigen risico minder vaak naar de huisarts zegt te gaan. Dit terwijl de huisarts niet onder het eigen risico valt. Vier op de tien Nederlanders past vanwege onzekerheid over de pensioenen zijn financiële planning aan. (20%) huishoudens denkt over drie maanden moeilijker rond te komen. Vorig kwartaal ging het nog om drie op de tien (29%). Mogelijk speelde vorig kwartaal de huurverhoging een rol. De huren stegen in juli met 2,8%, bijna een procent meer dan het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar. De volgende huurverhoging laat tot volgende zomer op zich wachten. De verbeterde stemming past in het beeld dat we ook terug zien bij de ING Vraag van Vandaag: hoewel nog altijd negatief, is het oordeel over economie en portemonnee aan de beterende hand. De stijgende beurs en de minder prominente aanwezigheid van de eurocrisis in het nieuws zal ook een bijdrage hebben geleverd aan de stemmingsverbetering. Stemming verbeterd Nederlandse huishoudens zijn minder somber gestemd over hun eigen portemonnee. De is in het derde kwartaal uitgekomen op 83 punten, tegen 79 punten in het tweede kwartaal. De stemming is nog wel onder de neutrale stand van 100 punten, hetgeen wijst op pessimisme. Het oordeel over het nu kunnen rondkomen ten opzichte drie maanden geleden is niet veranderd. Over de toekomstige portemonnee is de stemming nu duidelijk minder somber. Een op de vijf Een op de vijf komt geld tekort Een op de vijf (19%) huishoudens zegt aan het einde van de maand geld tekort te komen, ongeveer evenveel als vorig kwartaal (20%). De 65-plussers steken daar positief tegen af. Slechts een op de tien (10%) komt niet rond. Ondanks het nieuws over pensioenkortingen komen 65-plussers dus goed rond. Wat daaraan bijdraagt is dat de meeste ouderen de dure jaren van kinderen grootbrengen en hypotheek aflossen achter de rug hebben. Ook komen inkomens boven de euro duidelijk minder moeilijk rond dan inkomens onder de euro (10% tegen 32% komt geld tekort). Economisch Bureau, september 2012

2 Geen gezondere leefstijl door hoger eigen risico Volgend jaar gaat het eigen risico in de zorg omhoog naar 350 euro (zie Uw koopkracht in 2013 in 11 stappen). Anders dan bij een premieverhoging, merken verzekerden pas iets van een hoger eigen risico als zij daadwerkelijk zorg nodig hebben. Het eigen risico gaat omhoog om een rem te zetten op de stijging van de collectieve lasten. Het vooruitzicht van hogere eigen zorgkosten zou er toe kunnen leiden dat mensen uit voorzorg bewuster leven. Dat lijkt vooralsnog theorie. Negen op de tien (91%) Nederlanders zegt zijn leefstijl niet te veranderen, 4% gaat gezonder leven en de rest weet het niet. nemen. Dit terwijl hun langere tijdshorizon het mogelijk maakt de risico s te spreiden in de tijd, wat een hoger verwacht rendement mogelijk maakt (bij meer risico hoort een hoger verwacht rendement). Dat van de 45 tot 65 jarigen 18% minder risico wil nemen (tegen 11% gemiddeld) ligt meer voor de hand gezien hun kortere horizon. Jongeren zeggen vaker extra geld opzij te leggen dan ouderen. Kennelijk zijn zij meer met hun pensioen bezig dan wel eens wordt gedacht. Mogelijk hebben discussies over de verdeling van pensioenproblemen tussen de generaties het pensioen bij jongeren meer op de kaart gezet. Ouderen mijden huisarts niet door eigen risico Op de leefstijl heeft het hogere eigen risico dus weinig invloed, maar op het huisartsbezoek is het effect groter. Dit terwijl de huisarts gratis blijft. Een op de zeven (14%) Nederlanders zegt minder snel naar de huisarts te gaan, 2% zou juist eerder gaan. Dat kan te maken hebben met de verwachte vervolgkosten, of juist het voorkόmen daarvan. Voor de overgrote meerderheid (83%) maakt het hogere eigen risico geen verschil. Vooral 65-plussers een leeftijdsgroep met gemiddeld een groter beroep op zorg laten zich niet beïnvloeden: 90% blijft even vaak gaan. Een derde (32%) van de jongeren van 18 tot 25 jaar zegt minder vaak naar de dokter te gaan, hoewel de huisarts niet onder het eigen risico valt. Meer opzij leggen bij verhoging pensioenleeftijd In het Lenteakkoord is afgesproken om in 2013 een begin te maken met het optrekken van de AOW-leeftijd. Mogelijk dat het nieuwe kabinet een iets ander tijdpad kiest, maar bijna alle partijen willen uiteindelijk de pensioenleeftijd verhogen, dus de richting is duidelijk. Bij drie op de tien (29%) Nederlanders heeft dit effect op de financiële planning: een op de zes (16%) legt meer geld opzij, een op de negen (11%) belegt voorzichtiger, 2% juist offensiever. Opvallend is dat een kwart (26%) van de 25 tot 35 jarigen vanwege de hogere AOWleeftijd meer opzij wil gaan leggen (tegen 16% gemiddeld). Jongeren willen niet zozeer meer risico Andere planning door onzekere pensioenen Onzekere pensioenuitkeringen hebben een groter effect op de financiële planning dan de hogere pensioenleeftijd. Vier op de tien (40%) Nederlanders zegt zijn gedrag aan te passen vanwege de pensioenonzekerheid: 20% legt meer geld opzij, 17% neemt minder risico, 3% juist meer. Hogere inkomens (> euro) leggen vaker extra geld opzij. Enerzijds hebben zij daar vaak meer mogelijkheden toe omdat zij vaker geld overhouden (53% tegen 37% gemiddeld). Anderzijds bestaat hun oudedagsvoorziening voor een groter deel uit aanvullend pensioen, zodat zij ook relatief harder geraakt worden door pensioenkortingen. De juiste papieren of ervaring? Tweederde (64%) van de Nederlanders denkt dat de juiste ervaring de doorslag geeft bij het vinden van een nieuwe baan, een derde (32%) denkt dat de juiste papieren belangrijker zijn. Opvallend is dat jongeren ervaring benadrukken (genoemd door 72% van de jarigen). Jongeren zijn gemiddeld hoger opgeleid dan ouderen, maar hebben natuurlijk minder ervaring. Ouderen hebben meer ervaring en zijn gemiddeld minder hoog opgeleid. Zij noemen juist relatief vaak dat diploma s de doorslag geven: 41% van de 65-plussers vindt dat. Beide groepen noemen dus datgene waarvan ze zelf het minst hebben. Economisch Bureau, september

3 Als belangrijkste winst van een opleiding naast werk ziet 45% de kans op doorgroei of een nieuwe baan. Onder jongeren is dit percentage hoger; bij jarigen 61% en bij jarigen 55%. Voor drie op de tien (31%) Nederlanders voert de persoonlijke ontwikkeling de boventoon. Arbeidsmarkt niet optimaal Hoewel de werkloosheid in internationaal opzicht laag is, werkt de Nederlandse arbeidsmarkt niet optimaal. 50-plussers vinden maar moeilijk een nieuwe baan en jongeren zijn vooral aangewezen op tijdelijke contracten. Hier is sprake van een zogenaamd insider/outsider probleem: als je een vaste baan hebt dan ben je relatief goed beschermd, maar als je hem niet hebt of je baan verliest dan kom je maar moeilijk aan de bak. Een deel van de arbeidsmarkt is erg vast en een deel is erg flexibel. Dat kan leiden tot te lage investeringen in mensen. Een werknemer die zich beschermd weet, heeft een minder grote prikkel te werken aan zijn inzetbaarheid elders, maar een flexibele werknemer durft misschien weer niet te investeren in bedrijfsspecifieke kennis. Uiteindelijk is een hogere productiviteit vanwege de vergrijzing hard nodig. Met minder mensen moeten we straks vooral slimmer gaan werken. Opleidingen helpen daarbij. Een hogere arbeidsmobiliteit kan de productiviteit ook bevorderen. Dat is enerzijds omdat zo vaker de juiste man/vrouw op de juiste plek komt, anderzijds omdat door baanwisselaars ook kennisuitwisseling ontstaat. Wortel werkt beter dan stok bij scholing Een soepeler ontslagrecht kan theoretisch een stok achter de deur zijn voor werknemers om meer tijd en/of geld te investeren in opleidingen. De meerderheid (59%) geeft echter aan de opleidingsinspanningen daardoor niet aan te passen. Een groep van 6% zou meer investeren, 3% juist minder. De wortel lijkt hier beter te werken dan de stok. Als de werkgever meer geld beschikbaar zou stellen voor opleidingen, dan zou ruim de helft (53%) daar gebruik van maken. Vooral onder jongeren is er animo (81% van de jarigen, 77% van de jarigen). Tijd en geld grootste scholingsknelpunten Ruim een derde (36%) van de Nederlanders ziet een gebrek aan tijd als de grootste belemmering voor het volgen van een opleiding. Daarna worden geld (22%) en motivatie (18%) het meest genoemd. De leeftijdsgroep in het spitsuur van het leven, de jarigen, noemt tijd (54%) als grootste knelpunt. Voor hen is het kennelijk moeilijk om naast het carrière maken en de zorg voor jonge kinderen studietijd te vinden. Jongeren hebben die verplichten vaak nog niet en noemen vaker dan gemiddeld geld als beer op de weg (18-25 jaar 38%, jaar 35%). Ook tussen inkomens zien we grote verschillen. Inkomens onder de euro noemen relatief vaak geld als knelpunt (32% tegen gemiddeld 22%). Inkomens boven de euro noemen juist relatief vaak tijdgebrek (46% tegen 36%). Als de overheid het leerklimaat wil verbeteren, lijkt het er dus op dat verschillende groepen met verschillende maatregelen benaderd moeten worden. Economisch Bureau, september

4 Tips voor uw koopkracht Hoge inflatie extra aanslag op portemonnee Hogere energieprijzen hebben de inflatie weer wat omhoog geduwd. In augustus bedroeg de gemiddelde prijsstijging 2,3%. Daarmee is de inflatie gestegen ten opzichte van het vorige kwartaal. Het ING Economisch Bureau gaat er van uit dat de inflatie de komende maanden nog verder zal oplopen onder invloed van de btwverhoging. Gemiddeld zal de inflatie daardoor zowel dit jaar als volgend jaar uitkomen op 2,5% - het hoogste percentage sinds Inflatie omhoog door olie en btw In augustus bedroeg de inflatie 2,3% - dat wil zeggen dat voor de gemiddelde Nederlander het leven 2,3% duurder was dan een jaar eerder. De stijging van de inflatie in de afgelopen maanden is in belangrijke mate toe te schrijven aan de duurdere olie. Na een tijdelijke daling tot onder de 90 dollar kost de olie inmiddels weer meer dan 100 dollar per vat. Automobilisten merken dat de laatste maanden aan de pomp en als het tegenzit in januari ook aan de nieuwe energietarieven. Per 1 oktober gaat de btw van 19 naar 21%. Dat zal niet alleen doorwerken in de benzineprijzen en energietarieven, maar in het algehele prijsniveau. Winkeliers zullen de btw-verhoging niet meteen volledig doorberekenen in de prijzen, maar de inflatie loopt er wel duidelijk door op met 0,5% in 2013 en 0,4% in Huishoudens zijn daardoor 180 euro duurder uit in 2013 en het jaar daarna nog eens 150 euro extra. Voor zowel 2012 als 2013 verwacht het ING Economisch Bureau een inflatie van 2,5%. Mee- en tegenvallers Prijzen bewegen flink gedurende het jaar. Nu de dagen korter worden en de chocoladeletters weer in de schappen verschijnen, springt een aantal prijsveranderingen in het oog. Speelgoed daalde het afgelopen kwartaal in prijs met 1,3%. CD s en DVD s noteerden eveneens een prijsdaling: van respectievelijk 1,6% en 6,4%. Daarentegen gingen televisies richting het eind van de sportzomer juist weer in prijs omhoog (7,4%). Dit is tegen de trend in, die laat zien dat TV s, audio en videoapparatuur veelal in prijs dalen. De energieprijzen stegen met name onder invloed van een hogere prijs voor de levering van gas. Gas werd 1,9% duurder. De prijzen in het boodschappenmandje daalden de afgelopen drie maanden gemiddeld iets (- 0,2%). Wel zette de prijs van aardappelen (+20%) zijn opmars voort nadat die eerder dit jaar was ingestort. Consumenten zijn voor patat nu 13,6% duurder uit. Daarentegen daalde zetmeel in de vorm van rijst flink in prijs (-5,1%). Zo werd een nasimaaltijd dus relatief goedkoper ten opzichte van Hollandse kost. Koopkracht opvijzelen? Lees de bespaartips Naar verwachting daalt de gemiddelde koopkracht volgend jaar voor het vierde jaar op een rij. Consumenten die slim met prijzen omgaat kunnen proberen daar tegenwicht aan te bieden Prijzen veranderen immers voortdurend. Consumenten kunnen daar op inspelen door hun aankopen aan te passen en op veranderende omstandigheden inspelen. Hieronder volgt een aantal tips om de portemonnee te ontzien. Bespaartips 1. Anticipeer op de btw-verhoging 2. Voorkom dure impulsaankopen 3. Energiebesparing sneller terugverdiend 4. Extra thuiswerken tegen de forensentaks 5. Meer carpoolen tegen de forensentaks 6. Bespaar geld en ruimte met digitale boeken 7. Voordeel van digitale abonnementen 8. Haal meer vierkante meters uit je woningeuro 9. Wees de hogere accijns voor Economisch Bureau, september

5 Tip 1: Anticipeer op de btw-verhoging Per 1 oktober gaat de btw omhoog van 19% naar 21%. Daardoor zullen sommige prijzen in de winkel omhoog gaan. Consumenten die toch al van plan waren om een grote aanschaf te doen, kunnen dat voor die datum waarschijnlijk voordeliger doen. Niet alle winkels zullen direct de btw-verhoging in hun prijs doorberekenen. Consumenten die nog een aankoop in de elektronicazaak, witgoedwinkel of meubelzaak willen doen, hebben kans de btw-verhoging te ontwijken. Let wel op, want bij goederen die later geleverd worden, geldt voor de btw vaak niet het aankoopmoment maar de leverdatum. Tip 2: Voorkom dure impulsaankopen Niet alleen anticiperen op de btw-verhoging kan gunstig uitpakken voor de portemonnee. Slim inkopen doen met het oog op de feestdagen is ook de moeite waard. Hulpsinterklazen die tot het laatste moment wachten met de aanschaf van hun pakjes, kunnen voor verrassingen komen te staan. Nu al rustig alles op een rijtje zetten, internet afstruinen en de folders en aanbiedingen doorpluizen voorkomt al te impulsieve beslissingen vlak voordat de Goedheiligman of z n collega in een arrenslee voor de deur staat. Tip 3: Energiebesparing sneller terugverdiend Cadeautjes kopen de meeste consumenten enkele keren per jaar: meestal voor feest- en verjaardagen. Energie verbruiken we het hele jaar door. In twee jaar tijd zijn voor Nederlandse huishoudens de prijzen van energie met zo n 11% gestegen en mogelijk stijgen de tarieven in januari verder. Dat maakt het extra aantrekkelijk om te investeren in energiebesparing, zoals spaarlampen of tochtstrippen. Met extra maatregelen, zoals het huis beter isoleren, dubbel glas plaatsen en een zuinige ketel installeren, valt nog meer te besparen. Oplopende prijzen zorgen ervoor dat zulke investeringen zich sneller terug betalen. Tip 4: Extra thuiswerken tegen de forensentaks De onbelaste reiskostenvergoeding verdwijnt mogelijk per 1 januari Gaat die maatregel door dan kan dat forensen veel geld kosten. Werknemers die met hun eigen auto naar het werk gaan en nu een onbelaste vergoeding (van maximaal 19 cent per kilometer) krijgen, kunnen het verlies beperken door vaker thuis te werken. Dat geldt ook voor mensen die met het openbaar vervoer reizen en de werkelijke kosten of 19 cent per kilometer vergoed krijgen. Nu alvast afspraken maken op het werk kan straks veel geld schelen. Tip 5: Meer carpoolen tegen de forensentaks Leaserijders krijgen ook te maken met de forensenbelasting. Zakelijke kilometers tellen vanaf 1 januari namelijk als privékilometers. Daardoor krijgen leaserijders eerder een bijtelling. Meer thuiswerken is ook voor hen een manier om het aantal privékilometers te drukken. Daarnaast kunnen zij ook proberen vaker te carpoolen. Op internet zijn verschillende sites die vraag en aanbod bij elkaar brengen. Zowel leaserijders als werknemers met een variabele kilometervergoeding kunnen hier baat bij hebben. Tip 6: Bespaar geld en ruimte met digitale boeken Boekenliefhebbers in het bezit van een tablet kunnen hun portemonnee sparen door de digitale snelweg af te struinen naar voordelig leesvoer. Veel klassiekers zijn zelfs gratis op de kop te tikken. Voor echte boekenwurmen kan zelfs de aanschaf van een tablet op termijn voordelig uitpakken. Voor wie graag leesvoer meeneemt op vakantie is het bijkomende voordeel dat je nooit meer hoeft te kiezen welk boek je thuislaat. Tip 7: Voordeel van digitale abonnementen Met een tablet op schoot loont het om een kritisch naar de abonnementen te kijken. Veel bladen en kranten kennen inmiddels verschillende abonnementen. Naast een papieren variant bestaat er ook een digitaal abonnement. Voor wie lezen vanaf een tablet geen bezwaar vindt, kan dat tientjes in de maand schelen. Bijkomend voordeel kan zijn dat je het digitale exemplaar eerder in de bus hebt en dat je de krant niet misloopt als je op vakantie bent. Net als bij boeken kun je een oneindig hoge stapel magazines en kranten meenemen op reis. Tip 8: Haal meer vierkante meters uit je euro Gemiddeld wordt voor een vierkante meter woonruimte in Nederland zo n 2350 euro gevraagd. Juist nu het een moeilijke tijd is voor veel mensen om te verhuizen, is het extra belangrijk om meer uit je schaarse woonruimte te halen. Wie door een combinatie van extra opruimen, digitale oplossingen als een flat screen in plaats van een tv, een tablet in plaats van een kast vol boeken flink ruimte bespaart krijgt veel meer vierkante meter voor z n huur of hypotheeklasten. Dat kan een oplossing zijn als er gezinsuitbreiding komt, maar doorstromen naar een groter huis er even niet inzit. Tip 9: Wees de hogere accijns voor Per 1 januari gaan de accijnzen op alcohol en tabak omhoog. Na de feestdagen is het dus zaak om tijdig de drankkast aan te vullen. Het was altijd al een koopkrachtknaller, maar stoppen met roken wordt in 2013 ook financieel nog aantrekkelijker. De accijns op een pakje sigaretten gaat met 35 cent omhoog, de accijns op een pakje shag stijgt 60 cent. Een doorgewinterde roker die op een pakje sigaretten per dag zit, is daardoor op jaarbasis 130 meer kwijt. Stoppen scheelt op jaarbasis ruim Economisch Bureau, september

6 Verantwoording en disclaimer De meet het oordeel van Nederlandse huishoudens over hoe zij kunnen rondkomen. De feitelijke barometerscore is gebaseerd op een aantal vragen uit marktonderzoek door TNS NIPO onder een representatieve groep Nederlandse huishoudens en geeft aan hoe zij vinden dat het huishoudboekje sluit. De ING BudgetBarometer heeft als minimale waarde 0 en kan maximaal uitkomen op 200. De neutrale stand is 100. Het aantal optimisten en pessimisten over de eigen portemonnee houdt elkaar bij die stand in evenwicht. In meting-15 (in augustus afgenomen onder 1076 Nederlandse huishoudens) is de BudgetBarometerscore uitgekomen op 83. De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op de door ING vergaarde informatie en door ING betrouwbaar geachte bronnen. Deze gegevens zijn op zorgvuldige wijze in onze analyses verwerkt. Noch de ING, noch medewerkers van de bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor de in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. ING aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor de inhoud van de publicaties of voor informatie die op of via de sites wordt verstrekt. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd zonder de uitdrukkelijke vermelding van de ING als bron van deze informatie. De afnemer van deze informatie is verplicht aanwijzingen van de ING betreffende het gebruik van de informatie op te volgen. Nederlands recht is van toepassing. De ING is met ruim 8,9 miljoen rekeninghouders een van de grootste en meest toonaangevende financiële dienstverleners van Nederland. ING biedt klanten gemak, waar voor hun geld en persoonlijk advies. Particuliere en zakelijke klanten kunnen bij de ING terecht voor financiële producten op het vlak van betalen, sparen, lenen, hypotheken en beleggen. Daarnaast bemiddelt de ING in verzekeringen en pensioenen. De ING is een Nederlands onderdeel van de ING Groep, een wereldwijd opererende financiële instelling met medewerkers. ING Groep verleent diensten aan meer dan 67 miljoen particuliere, zakelijke en institutionele klanten in meer dan 40 landen in Europa, Noord-Amerika, Latijns-Amerika, Azië en Australië. ING Bank N.V., statutair gevestigd te Amsterdam, Handelsregister nr Economisch Bureau, september 2012

7 Economisch Bureau, september 2012