Inhoudstafel. L_ALG_Cateringproduct_Dranken INHOUDSTAFEL OMSCHRIJVING TER INFO: WAT ZIJN DUURZAME DRANKEN?... 3

Transcriptie

1 Dranken Gids duurzame aankopen dranken L_ALG_Cateringproduct_Dranken Proceseigenaar : ISO-projectteam Gelinkt aan P_ALG_AankoopGoederenDiensten Inhoudstafel datum: versie: 26/09/ INHOUDSTAFEL OMSCHRIJVING TER INFO: WAT ZIJN DUURZAME DRANKEN? Milieu Afvalarme producten Lokale producten... 3 Streek- en streekgebonden producten... 3 Hoeveproducten... 4 Kies je voor exotische producten? Biologische producten Seizoensgebonden producten Eerlijke producten Sociale economie VEREISTEN IN DE GIDS DUURZAME AANKOPEN Verplichtingen en optionele criteria Raamcontract Keuzewijzer Tips OPNAME VAN DUURZAAMHEIDSCRITERIA IN BESTEKKEN Titel Milieucriteria in de titel Criteria eerlijke handel in de titel Criteria sociale economie in de titel Kwalitatieve selectiecriteria

2 Dranken Milieucriteria in de selectiecriteria Criteria eerlijke handel in de selectiecriteria Criteria sociale economie in de selectiecriteria Technische specificaties Milieucriteria in de technische specificaties Afvalarme drankverpakkingen in de technische specificaties Biologische producten in de technische specificaties Lokale producten in de technische specificaties Seizoensgebonden producten in de technische specificaties Criteria eerlijke handel in de technische specificaties Criteria sociale economie in de technische specificaties Gunningscriteria Milieucriteria in de gunningscriteria Criteria eerlijke handel in de gunningscriteria Criteria sociale economie in de gunningscriteria Uitvoeringsvoorwaarden Milieucriteria in de uitvoeringsvoorwaarden Criteria eerlijke handel in de uitvoeringsvoorwaarden Criteria sociale economie in de uitvoeringsvoorwaarden VOORBEELDMAILS EN BESTEKKEN Kleine overheidsopdracht Mail (< euro) Gemiddelde overheidsopdracht bestek ( euro en < euro) Grote overheidsopdracht euro speel op zeker! MOGELIJKE LEVERANCIERS MEER INFO

3 Dranken 1. Omschrijving Fruitsap, koffie, thee, chocomelk, wijn, water, 2. Ter info: wat zijn duurzame dranken? Duurzame dranken zijn afvalarm verpakt en lokaal/streekgebonden, biologisch of eerlijk Milieu Afvalarme producten Door afval te vermijden bespaar je heel wat grondstoffen en CO 2 -uitstoot (productie, vervoer, verbranding/verwerking). Afvalarme producten zijn zo min mogelijk verpakt (geen verpakking, of anders bulk- en grote verpakkingen) en de verpakking is liefst herbruikbaar (statiegeld). Indien dit niet kan, kies je voor recycleerbare verpakkingen (PMD, papier en karton, ) of verpakkingen op basis van hernieuwbare materialen (suikerriet, cellulose, papier en karton, PLA 1, ). Ook de artikelen om drank in te serveren zijn bij voorkeur herbruikbaar en anders gemaakt uit hernieuwbare materialen (zie L_ALG_Gids duurzame aankopenbestekservies). Hernieuwbare materialen zijn afkomstig van natuurlijke grondstoffen die onuitputtelijk zijn bij goed beheer, composteerbaar 2 en wereldwijd lokaal beschikbaar. Producten op basis van al wat groeit zijn hernieuwbaar. Hernieuwbare grondstoffen zijn ook CO 2 -neutraal en zijn dus een betere keuze dan producten op basis van aardolie. (Meer info over de composteerbaarheid van deze materialen vind je in L_ALG_Evenementengids.) Toch zijn niet alle hernieuwbare producten even duurzaam. Je hebt producten (zoals suikerriet, palmbladeren of cellulose) die gemaakt worden uit reststromen (het afval van een ander product) en producten (zoals PLA voorlopig) die uit volwaardige grondstoffen (zoals maïs bij PLA) gemaakt worden. Het gebruiken van volwaardige grondstoffen voor andere toepassingen heeft een aantal belangrijke sociale gevolgen. Zo kan het gebruiken van maïs voor de productie van bioplastic in plaats van voor voeding bijvoorbeeld de prijs van maïs doen stijgen. Gebruik dus indien voorhanden producten op basis van reststromen in plaats van voedingsstoffen. Dit neemt niet weg dat ook de producten op basis van voedingstoffen te verkiezen blijven boven producten op basis van aardolie Lokale producten Lokale producten leggen veel minder kilometers af. Hierdoor wordt er heel wat brandstof en CO 2 - uitstoot gespaard. Een voorbeeld van lokale producten zijn de streek-, streekgebonden en hoeveproducten. Streeken streekgebonden producten worden in de streek geproduceerd. Hoeveproducten worden rechtstreeks door de producent verkocht. Via haar landbouwbeleid promoot de provincie de verkoop van deze producten. Uiteraard willen we hier ook graag het goede voorbeeld geven. Streek- en streekgebonden producten De dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid heeft een inventaris opgemaakt van alle streek-en streekgebonden producten die in de provincie Antwerpen verkocht worden. Voor de recentste versie van deze inventaris kun je terecht op de webpagina s van de dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid. In dat document wordt onderscheid gemaakt tussen streekproducten, streekgebonden producten A en streekgebonden producten B. De streekproducten en streekgebonden producten A voldoen aan een aantal criteria. Zo worden ze 1 PLA (Polylactic Acid, een melkzuur): een soort bioplastic, gemaakt op basis van maïs. 2 We spreken van een composteerbaar product als dit binnen twaalf weken afgebroken wordt in een industriële composteringsinstallatie. 3

4 Dranken o.a. in de streek geproduceerd met grondstoffen uit de streek. Bij deze producten ben je dus zeker dat ze lokaal zijn. De streekgebonden producten B voldoen niet aan al deze criteria. Hierbij ben je dus niet zeker dat ze ook in de streek geproduceerd zijn. (Bv. sommige kleinere bieren worden in een grotere brouwerij buiten de provincie gebrouwen.) Meer info over vind je in de leeswijzer op het eerste tabblad van de inventaris. Hoeveproducten Wil je graag hoeveproducten kopen? Dan kun je hiervoor terecht bij een erkend verkooppunt voor hoeveproducten. Meer info en een lijst van de erkende verkooppunten vind je terug op de site Voor meer info over streek- en hoeveproducten en de inventaris kun je terecht bij de Dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid (03/ , lekkersmetstreken@provant.be). Kies je voor exotische producten? Vermijd dan zeker producten die met het vliegtuig vervoerd worden. Het verschil in milieu-impact tussen producten die per boot of per vliegtuig vervoerd worden is enorm. Als er een alternatief voor handen is, vermijd je de vliegtuigproducten best. Het land van herkomst kun je nog redelijk makkelijk achterhalen, het vervoermiddel bijna niet. Je mag er vanuit gaan dat vooral bederfelijke producten zoals asperges, peultjes, verse kruiden en zacht fruit per vliegtuig vervoerd worden Biologische producten Biologische gewassen worden geteeld met respect voor mens, dier, plant en milieu: - biologische landbouw gebruikt geen kunstmest, chemische bestrijdingsmiddelen, antibiotica of genetisch gewijzigde organismen (ggo s) - bij de verwerking worden geen synthetische geur-, kleur-, smaak- of bewaarstoffen toegevoegd - biodieren krijgen meer ruimte en buitenlucht - bij bio geeft men de voorkeur aan hernieuwbare hulpbronnen Biologische producten dragen in elk land een ander logo. Hieronder zetten we een aantal labels op een rijtje. Hoe je biologische producten opneemt in je prijsvraag, lees je in het hoofdstuk Biologische producten in de technische specificaties. België Nederland Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Europa Seizoensgebonden producten In de natuur hebben fruit en groenten een bepaald seizoen waarin ze voorkomen. Groenten en fruit buiten het seizoen kweken/bewaren, kost veel energie. Door seizoensproducten te kopen, bespaar je dus heel wat energie. Ook voor verse vruchten- en groentesappen kies je best voor producten van het seizoen. Gebruik de seizoenskalender voor fruit en groenten (op de website van Velt) als leidraad bij je keuze. 3 Bron: juli

5 2.2. Eerlijke producten Dranken Producten uit eerlijke handel of Fair Trade producten zijn producten waarbij de producent in de eerste plaats een eerlijke prijs ontvangt. Daarnaast worden er bij eerlijke handel ook correcte arbeidsomstandigheden voor boeren en arbeiders gecreëerd en kinderarbeid uitgesloten. De productie gebeurt bovendien met respect voor het milieu. De provincie heeft het label Fair Trade Provincie in de wacht gesleept. Hiervoor moeten we aan zes criteria voldoen. Meer info lees je op de internetpagina s van de dienst Noord-Zuidbeleid. Eén van de criteria houdt in dat de provincie zelf eerlijke producten aankoopt. Hierdoor zijn alle provinciale entiteiten verplicht om twee eerlijke producten aan te kopen: koffie en één product naar keuze. Er bestaan verschillende keurmerken of logo s voor eerlijke handel. Het Fair Trade Max Havelaar label is echter het enige dat ook 1. een minimumprijs garandeert aan de producenten en 2. een fairtradepremie betaalt voor een lokaal project dat dient voor de sociale en economische ontwikkeling van de hele gemeenschap. Andere labels zoals bijvoorbeeld Utz Certified, EKO Oké of Rainforest Alliance doen dat niet. Omdat het Fair Trade Max Havelaar label momenteel het enige label is dat de beste garanties biedt voor eerlijke handel, krijgt het de voorkeur binnen de campagne Fair Trade Provincie. Er bestaat echter een juridisch spanningsveld tussen het voldoen aan de verplichtingen van de Fair Trade Provincie en het correct toepassen van de wetgeving overheidsopdrachten. De deputatie heeft op 07 juni 2012 principieel beslist om volop voor het engagement van de Fair Trade Provincie te gaan. In de praktijk betekent dit duurzaam geproduceerde koffie aankopen op basis van zeer specifieke criteria die worden overgenomen uit de normstelling van de Fair Trade Labelling Organisation. Waarschuwing: deze werkwijze is nog niet getoetst aan rechtspraak en houdt dus een juridisch risico in. Als je een dergelijke aankoop in de markt plaatst, neem je best even contact op met de dienst Overheidsopdrachten en Juridische Ondersteuning (T , aankoop@admin.provant.be) Hoe je de criteria voor eerlijke handel opneemt in je opdracht, lees je bij criteria eerlijke handel in de uitvoeringsvoorwaarden 2.3. Sociale economie De sociale economie bestaat uit verschillende bedrijven en organisaties die bepaalde maatschappelijke meerwaarden vooropstellen en volgende basisprincipes respecteren: voorrang van arbeid op kapitaal democratische besluitvorming maatschappelijke inbedding transparantie kwaliteit duurzaamheid. De sector sociale economie stelt in de provincie Antwerpen ongeveer mensen uit verschillende kansengroepen tewerk, in meer dan 400 sociale economie organisaties. Een overzicht van deze organisaties en hun producten en dienstverlening vind je in de catalogus sociale economie op Meer informatie kan je bekomen bij het Provinciaal Steunpunt Sociale Economie (sociale_economie@admin.provant.be). 3. Vereisten in de Gids duurzame aankopen 3.1. Verplichtingen en optionele criteria Binnen de Gids duurzame aankopen moeten dranken voldoen aan volgende criteria: alle dranken zijn afvalarm verpakt (voldoen aan de eerste twee kolommen van de keuzewijzer afvalarme 5

6 Dranken drankverpakkingen), koffie en een product naar keuze zijn eerlijk verhandeld en fruitsap is biologisch of eerlijk of lokaal geproduceerd. Volgende tabel geeft een overzicht van de verplichte en optionele criteria per drankengroep. KOFFIE Afvalarme verpakking Kies a.d.h.v. de keuzewijzer de gewenste toepassing. Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Voorwaarden rond afvalarme verpakking neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. Eerlijke handel Biologisch geproduceerd Elke entiteit koopt twee eerlijke producten aan: koffie en een product naar keuze. Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Voorwaarden rond eerlijke producten neem je op in de bijzondere uitvoeringsvoorwaarden. Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Voorwaarden rond biologische producten neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. FRUITSAP Afvalarme verpakking Kies a.d.h.v. de keuzewijzer de gewenste toepassing. Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Voorwaarden rond afvalarme verpakking neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. Biologisch geproduceerd OF Eerlijke handel OF Lokaal geproduceerd (of een combinatie van deze eisen) Meer info vind je in de paragrafen Biologische producten, Eerlijke producten en Lokale producten in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Wanneer je de keuze voor biologisch, eerlijk of lokaal aan de leverancier laat, neem je dit op in de technische specificaties. Voorwaarden rond biologische producten neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. Let op met lokaal geproduceerde producten in bestekken. Lokaal geproduceerde producten kun je enkel opnemen in de technische specificaties, indien de inschrijver ook voor een ander product (biologisch of eerlijk fruitsap) kan kiezen. Voorwaarden rond eerlijke producten neem je op in de bijzondere uitvoeringsvoorwaarden. VERS FRUITSAP Seizoensgebonden Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Voorwaarden rond seizoensgebonden producten neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. 6

7 OVERIGE DRANKEN Afvalarme verpakking Kies a.d.h.v. de keuzewijzer de gewenste toepassing. Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Voorwaarden rond afvalarme verpakking neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. Dranken Biologisch geproduceerd Eerlijke handel Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Voorwaarden rond biologische producten neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Voorwaarden rond eerlijke producten neem je op in de bijzondere uitvoeringsvoorwaarden. Lokaal geproduceerd Meer info vind je in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? Let op met lokaal geproduceerde producten in bestekken. Lokaal geproduceerde producten kun je enkel opnemen in de technische specificaties, indien de inschrijver ook voor een ander product (biologisch of eerlijk fruitsap) kan kiezen Raamcontract Er is geen raamcontract voor de aankoop van dranken Keuzewijzer In onderstaande lijst 4 wordt toegelicht welke drankverpakkingen als duurzaam kunnen worden beschouwd (eerste en tweede kolom). Producten uit de derde kolom zijn niet toegelaten. Gebruik deze keuzewijzer om te bepalen welke milieuvoorwaarden je in de technische specificaties opneemt. Duurzaam Niet duurzaam Waterfonteinen Drinkwaterfonteintjes Kannen met kraantjeswater Flessen / portieverpakking Tapsystemen voor frisdranken / bieren Te verkiezen Tweede keuze Niet toegelaten Waterkoelers met kraantjeswater Waterkoelers met grote bussen Retourflessen Recycleerbare eenmalige verpakkingen in blik, brik en kunststof Partyverpakking (bv. wijn of fruitsap) Postmix/premix 5 in herbruikbare verpakkingen Postmix/premix in recycleerbare verpakkingen Eenmalige verpakkingen in glas, uitgezonderd wijn en sterke dranken Postmix/premix in eenmalige verpakkingen 4 Deze lijst is gebaseerd op de productinformatiefiche STIP-infofiches SO cateringproducten van OVAM. 5 Postmix is het systeem waarbij ter plaatse de ingrediënten (kraantjeswater, koolzuur en siroop) worden gemixt tot een drankje, bij het premix systeem wordt de drank afgewerkt in zakken verdeeld. Bij een groot verbruik is postmix te 7

8 Dranken Minder verpakking versus voedselveiligheid? Om de veiligheid van de gebruikers niet in het gedrang te brengen moet de verkoop van levensmiddelen steeds voldoen aan de algemene levensmiddelenhygiënewetgeving. In samenspraak met de dienst grootkeukenhygiëne van het Provinciaal Instituut voor Hygiëne maakten we volgende vuistregels op: o Bewaar je voedsel op de juiste manier/temperatuur. Meer info vind je in de folder Richtlijnen voor ambulante operatoren die op markten staan en voeding verkopen en het document Richtlijnen voor de professionele ambulante verkoper vs. gelegenheidsverkoper op de website o Eens voeding aan het publiek geserveerd werd (of op tafel geweest is), moet het weggegooid worden. Toegepast op een afvalarm koffiebuffet geeft dit de volgende richtlijnen: Melk serveer je in een kannetje (liefst met een deksel). Eens de melk uit de ijskast is, kan ze 3 à 4 uur bewaard worden. Nadien moet je het restje melk weggieten. Geef dus geen te grote hoeveelheden in 1 keer. Suiker: serveer losse suiker in een suikerverdeler of suikerklontjes zonder papiertje in een potje met een tangetje. (Aangezien suiker een slechte voedingsbodem is, groeien hier niet zo makkelijk bacteriën of schimmels op.) Suikerklontjes mét een tangetje, kun je dan ook meerdere keren aan het publiek aanbieden. De kans op besmetting is dan miniem. Koekjes: koop je koekjes aan in grotere verpakkingen en serveer de benodigde hoeveelheid koekjes op een bord. Na de activiteit kun je de eventuele rest niet meer aanbieden bij een volgende catering. o Bij een catering met een externe cateraar mag je ervan uit gaan dat de cateraar qua hygiëne zelf weet aan welke eisen hij moet voldoen. Voor alle zekerheid kun je volgend zinnetje mee opnemen in je mail of bestek (bij de uitvoeringsvoorwaarden): De catering voldoet aan de algemene levensmiddelenhygiënewetgeving. Voor meer info kun je terecht bij de dienst grootkeukenhygiëne van het Provinciaal Instituut voor Hygiëne. (T ) Meer info over afvalarme producten vind je in het in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? 3.4. Tips Bij grote evenementen zijn taps gemakkelijk en in combinatie met pla-bekers- duurzaam. Niet alle leveranciers bieden echter taps aan. Vraag er dus al in je offerteaanvraag naar, als je ze nodig hebt. Wanneer je met flessen werkt, denk er dan aan dat deze correct gesorteerd en afgevoerd moeten worden. Wil je meerdere producten en/of criteria combineren? Bekijk dan zeker de voorbeeldmailtjes en -bestekken eens. Hier kun je ideetjes opdoen om je bestek toch overzichtelijk te houden. In de Schorre voorziet de drankhandelaar ook PLA-bekers bij grote evenementen. Wil je dit ook? Voorzie dan ook voorwaarden rond duurzame bekers. Meer info vind je in L_ALG_Gids duurzame aankopencateringproductenbestekservies. prefereren; er wordt verpakkingsafval en transport gespaard door geconcentreerde dranken aan te kopen die met kraantjeswater ter plaatse worden gemixt. Het systeem van premix kan ook dienen voor de bedeling van zuivel en fruitsappen. 8

9 4. Opname van duurzaamheidscriteria in bestekken Dranken Het opnemen van duurzaamheidscriteria is afhankelijk van het soort overheidsopdracht. Meer info over de wetgeving overheidsopdrachten en de verschillende mogelijkheden vind je op het intranet onder de ondersteuning/aankoop- en overheidsopdrachten. In deze Gids duurzame aankopen gaan we ervan uit dat de aankopen gebeuren voor een relatief beperkt bedrag, namelijk minder dan euro. Opdrachten onder de euro mogen steeds geplaatst worden via een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking. Je moet hier volgens de wetgeving overheidsopdrachten meerdere leveranciers aanschrijven. Je mag deze leveranciers zelf kiezen. Laat die keuze dan ook afhangen van de mate waarin deze leveranciers eventueel duurzame dranken kunnen leveren. Het is aan te raden om op voorhand na te gaan wat de verschillende mogelijkheden zijn en wie hier eventueel aan kan voldoen. Surf vóór je drank wil aankopen op het internet, neem contact op met een aantal leveranciers en bekijk de verschillende mogelijkheden voor duurzame producten en wie hier eventueel aan kan voldoen. Al naargelang de mogelijkheden en voorkeuren kies je, binnen de verplichtingen best zelf wat je juist wil aankopen. Meer info over duurzame dranken vind je in het in het hoofdstuk: Wat zijn duurzame dranken? De keuzewijzer drankverpakkingen geeft een overzicht van de mogelijke verpakkingsmaterialen en kan je daar helpen bij je keuze. Heb je te maken met een aankoop boven de euro? Neem dan contact op met de dienst Overheidsopdrachten en Juridische Ondersteuning (T , Voor meer info over de milieucriteria kun je terecht bij Liesbeth Taverniers (DMN, T , ISO14001@admin.provant.be). Voor meer info over de criteria m.b.t. eerlijke handel kun je terecht bij Dieter Goossens (DNZ, T , dieter.goossens@admin.provant.be) Voor meer info over de criteria m.b.t. sociale economie kun je terecht bij Marjan Vanuytsel (DEIS, T , marjan.vanuytsel@admin.provant.be). Voor meer info over lokale producten kan je terecht bij de Dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid (DLP, T , lekkersmetstreken@provant.be) Titel Het is belangrijk om in de titel zo duidelijk mogelijk te omschrijven wat je juist wil. Neem indien mogelijk in de titel ook al duurzaamheidscriteria op Milieucriteria in de titel Bijvoorbeeld: aankoop 100l biologisch of lokaal geproduceerd appelsap Criteria eerlijke handel in de titel Bijvoorbeeld: aankoop van koffie uit eerlijke handel N.v.t Criteria sociale economie in de titel 4.2. Kwalitatieve selectiecriteria Kwalitatieve selectiecriteria zijn criteria die je toestaan om de inschrijvers op je overheidsopdracht kwalitatief te beoordelen. Bij een overheidsopdracht met een beperkt bedrag en dus via een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking, vindt de kwalitatieve selectie meestal impliciet plaats door het opstellen van de lijst van aan te schrijven bedrijven. Je kiest zelf wie je selecteert en aanschrijft. Onderzoek dus eerst of de bedrijven die je op je lijst zet wel aan je selectiecriteria voldoen. Op die manier schrijf je enkel bedrijven aan die voldoen en hoef je dus geen duurzame selectiecriteria meer opnemen in je bestek. Indien je deze werkwijze volgt moet je in je kwalitatieve selectie enkel nog de RSZ toestand en andere fiscale verplichtingen van de inschrijvers controleren. 9

10 Milieucriteria in de selectiecriteria Op milieuvlak kan je bijvoorbeeld enkel bedrijven aanschrijven die een ISO of EMAScertificaat hebben. Je moet dan geen selectiecriterium in die trant meer opnemen. In een grote opdracht die gepubliceerd moet worden kan je vragen naar certificaten voor milieubeheer (bv. ISO of EMAS) of gelijkwaardige. Je controleert dan best ook of er voldoende firma s aan deze vereisten kunnen voldoen. Dranken Bijvoorbeeld: De inschrijver beschikt voor zijn organisatie, althans voor dat deel/die delen van de organisatie dat/die betrokken is/zijn bij de uitvoering van de opdracht over een managementsysteem waarin de volgende onderwerpen zijn geregeld: - de concrete maatregelen die zijn of worden getroffen om de milieubelasting van de bedrijfsprocessen die verband houden met de uitvoering van de opdracht, zoals gebruik van gevaarlijke stoffen, waterverbruik en energiegebruik van de in te zetten apparatuur en gebruik van transportmiddelen, te verminderen. - hoe naleving van de geldende milieuwetgeving is gewaarborgd - hoe aandacht wordt besteed aan de bewustwording en de competentie van medewerker(s) ten aanzien van het omgaan met de voor deze opdracht relevante milieuaspecten - hoe de voor deze opdracht relevante milieuaspecten worden gemonitord - hoe de milieumaatregelen worden gemonitord als basis voor kwaliteitsgarantie Criteria eerlijke handel in de selectiecriteria Criteria rond eerlijke handel neem je bij voorkeur op in de uitvoeringsvoorwaarden, niet in de selectiecriteria. N.v.t Criteria sociale economie in de selectiecriteria 4.3. Technische specificaties Dit is een technische beschrijving van de inhoud van de opdracht. Als aan de minimale/absolute technische specificaties niet wordt voldaan, komt de offerte in principe niet in aanmerking. Voorwaarden opnemen in de technische specificaties is de meest doeltreffende manier om zeker te zijn van een duurzame aankoop. (Door het nodige marktonderzoek ben je zeker dat de bepalingen die je opneemt ook mogelijk zijn.) Milieucriteria in de technische specificaties Afvalarme drankverpakkingen in de technische specificaties Voorwaarden rond afvalarme drankverpakkingen neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. Neem hier de voorwaarden op die je aan de hand van de keuzewijzer hebt bepaald. Bijvoorbeeld: Het appelsap is verpakt in 1l retourflessen. Wil je de milieuvriendelijkste offerte hoger waarderen bij de gunning, dan kun je het gebruik van afvalarme verpakkingen ook opnemen in de gunningscriteria. Hou er echter rekening mee dat gunningscriteria nadien ook beoordeeld moeten worden en het dossier ook altijd ingewikkelder maken voor de inschrijver. Meer info over afvalarm verpakte producten vind je in hoofdstuk ter info: wat zijn duurzame dranken? en de keuzewijzer Biologische producten in de technische specificaties Voorwaarden voor biologische producten neem je bij voorkeur op in de technische specificaties. Bijvoorbeeld: Het appelsap is biologisch geproduceerd. Neem hier ook de volgende tekst op: De biologische dranken zijn geproduceerd in overeenstemming met Verordening (EG) nr 834/2007. Dit kan gestaafd worden aan de hand van één van de volgende labels: 10

11 Dranken België Nederland Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Europa of eender welk ander nationaal erkend label voor organische voedingsproductie, of gelijkwaardige certificaten van de leverancier. Wil je de milieuvriendelijkste offerte hoger waarderen bij de gunning, dan kun je het gebruik van biologische producten ook opnemen in de gunningscriteria. Hou er echter rekening mee dat gunningscriteria nadien ook beoordeeld moeten worden en het dossier ook altijd ingewikkelder maken voor de inschrijver. Meer info over biologische producten vind je in hoofdstuk ter info: wat zijn duurzame dranken? Lokale producten in de technische specificaties Het opnemen van de criteria voor lokaal geproduceerde producten is niet zo eenvoudig. Je kan als volgt te werk gaan: Producten die lokaal geproduceerd zijn, neem je op in de technische specificaties naast een andere duurzame voorwaarde (biologisch geproduceerd, eerlijk geproduceerd of seizoensgebonden). Je vraagt leveranciers bijvoorbeeld om een lokaal product of een biologisch product aan te bieden. Aangezien iedere leverancier biologische producten kan leveren, wordt er dan niet gediscrimineerd op basis van locatie, terwijl ook de voorkeur voor lokale producten blijkt. Bijvoorbeeld: Het sap is biologisch, eerlijk of lokaal geproduceerd, of een combinatie van beiden. Neem ook volgende tekst op in de technische specificaties: Een product is lokaal geproduceerd indien het in de omgeving geproduceerd wordt uit grondstoffen die in hoofdzaak in de omgeving geteeld werden. De inschrijver dient te omschrijven waarom het gebruikte/geleverde product lokaal geproduceerd is. Producten die door de dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid van de provincie Antwerpen als streekproduct of streekgebonden product A opgenomen werden in de inventaris van streekgebonden producten voldoen sowieso aan de voorwaarden. De inventaris is raadpleegbaar op de provinciale website. Voor meer info over hoe je lokale producten opneemt in bestekken, kun je terecht bij Liesbeth Taverniers (DMN, T , ISO14001@admin.provant.be). Begin je aan een grote overheidsopdracht ( euro) waarin het gebruik van lokaal geproduceerde producten opgenomen wordt, neem dan contact op met de dienst Overheidsopdrachten en Juridische Ondersteuning (T , aankoop@provant.be). Meer info over lokale producten vind je in hoofdstuk ter info: wat zijn duurzame dranken? Seizoensgebonden producten in de technische specificaties De voorwaarden voor seizoensgebonden producten worden bij voorkeur opgenomen in de technische specificaties. Gebruik de seizoenskalender voor fruit en groenten (op de website van Velt) als leidraad bij je keuze. 11

12 Neem ook volgende tekst op bij de technische specificaties: Seizoensgebonden producten voldoen aan de richtlijnen die vermeld worden in de seizoenskalender voor fruit en groenten van VELT. [Voeg de seizoenskalender voor fruit en groenten toe als bijlage bij het bestek.] Dranken Bijvoorbeeld: Het geleverde verse fruitsap is gemaakt van seizoensfruit. Seizoensgebonden producten voldoen aan de richtlijnen die vermeld worden in de seizoenskalender voor fruit en groenten van VELT. Je kan ook fruit specificeren. Bijvoorbeeld (in november): Het geleverde verse fruitsap is gemaakt van appels, bananen, druiven, mandarijnen, peren en/of sinaasappelen. Wil je de milieuvriendelijkste offerte hoger waarderen bij de gunning, dan kun je het gebruik van seizoensgebonden producten ook opnemen in de gunningscriteria. Hou er echter rekening mee dat gunningscriteria nadien ook beoordeeld moeten worden en het dossier ook altijd ingewikkelder maken voor de inschrijver. Meer info over seizoensgebonden producten vind je in hoofdstuk ter info: wat zijn duurzame dranken? Criteria eerlijke handel in de technische specificaties Criteria rond eerlijke handel neem je bij voorkeur op in de uitvoeringsvoorwaarden, niet in de technische specificaties. N.v.t Criteria sociale economie in de technische specificaties 4.4. Gunningscriteria Dit zijn criteria die in rekening worden gebracht bij het kwalitatief beoordelen van de offerte. De inschrijver van wie de offerte het best aan deze criteria voldoet, krijgt de hoogste score en krijgt de opdracht. Wil je de duurzaamste offerte hoger waarderen bij de gunning, dan kan je duurzaamheidscriteria opnemen bij de gunningscriteria. Gebruik hiervoor ook de info uit de paragrafen rond technische specificaties. Wanneer je besluit een gunningscriterium in verband met duurzaamheid op te nemen, zorg er dan voor dat het voldoende doorweegt tegenover de andere gunningscriteria. Let wel: er moet een direct verband zijn tussen deze criteria en het voorwerp van de opdracht. Als je in de technische specificaties van je bestek al duidelijke duurzaamheidseisen hebt opgelegd, heeft het soms geen zin om bijvoorbeeld milieu nog als gunningscriterium te gebruiken. Hou er rekening mee dat veel gunningscriteria het bestek onnodig ingewikkeld kunnen maken. De inschrijver moet een uitgebreid verslag opmaken en de provincie moet dit alles afwegen en beoordelen, wat niet altijd even eenvoudig is. Het is voor beide partijen makkelijker om zoveel mogelijk op te nemen in de technische specificaties Milieucriteria in de gunningscriteria Bijvoorbeeld: Bij de gunning wordt rekening gehouden met de milieu-impact van de verpakking (15 punten): o Wanneer het fruitsap aangeboden wordt in retourflessen, worden 15 punten toegekend. o Wanneer het fruitsap aangeboden wordt in recycleerbare eenmalige verpakkingen in blik, brik en kunststof of partyverpakking, worden 7 punten toegekend. o Wanneer het fruitsap aangeboden wordt in eenmalig glas of andere niet recycleerbare verpakkingen, worden geen punten toegekend. Het is eenvoudiger in de technische specificaties te vragen naar levering in retourflessen. 12

13 Vergeet niet de informatie vermeld bij de technische specificaties ook over te nemen. Let op: criteria voor lokale producten kan je niet opnemen in de gunningscriteria. Dranken Criteria eerlijke handel in de gunningscriteria Criteria rond eerlijke handel neem bij voorkeur op in de uitvoeringsvoorwaarden, niet in de gunningscriteria Criteria sociale economie in de gunningscriteria Criteria i.v.m. sociale economie kunnen in de gunningscriteria opgenomen worden bij opdrachten voor diensten. Voor levering van producten is dit minder aangewezen Uitvoeringsvoorwaarden In principe is het contract afgesloten van zodra de leverancier op de hoogte is gebracht van de gunning van de opdracht. Je kan in het bestek wel anticiperen op de uitvoeringsfase door één of meerdere uitvoeringsvoorwaarden in te voegen, die bijvoorbeeld voorzien dat de leverancier zich ertoe verbindt om alle verpakkingen terug te nemen. De uitvoeringsvoorwaarden zijn dus alle verplichtingen die pas bij de uitvoering van het contract zullen voorkomen, maar waartoe de leverancier zich verbindt van zodra hij zijn offerte indient. Je mag deze contractuele uitvoeringsvoorwaarden niet als verkapte selectiecriteria, technische specificaties of gunningscriteria hanteren. Als aanbestedende overheid zal je tijdens de uitvoering van de opdracht moeten controleren of de leverancier aan de uitvoeringsvoorwaarden voldoet. Je mag wel concrete maatregelen vermelden wanneer bepaalde uitvoeringsvoorwaarden worden geschonden. Zo kan men bijvoorbeeld vermelden, dat wanneer de koffie niet voldoet aan de criteria in de bijzondere uitvoeringsvoorwaarden, een bepaalde boete zal aangerekend worden. Dit voorkomt onenigheid Milieucriteria in de uitvoeringsvoorwaarden Bijvoorbeeld: De inschrijver verbindt er zich toe alle verpakkingen terug te nemen en op correcte wijze af te voeren Criteria eerlijke handel in de uitvoeringsvoorwaarden NEEM VOLGENDE TEKST OP IN DE TITEL: Aankoop van eerlijk geproduceerd(e) xx. NEEM VOLGENDE TEKST OP IN DE TECHNISCHE SPECIFICATIES: De geleverde xx moet voldoen aan onderstaande bijzondere uitvoeringsvoorwaarden: NEEM VOLGENDE TEKST OP IN DE UITVOERINGSVOORWAARDEN: De inschrijver verbindt er zich toe ervoor te zorgen dat het/de voorgestelde eerlijk(e) product(en) geleverd worden met naleving van volgende voorwaarden met betrekking tot eerlijke handel: De aankoopprijs moet de productiekosten dekken, met inbegrip van sociale, milieu- en andere kosten. De producenten ontvangen een extra premie, onafhankelijk van de wereldmarktprijs, die ontwikkelingsprojecten toelaat in hun gemeenschap. De aankoop moet zo rechtstreeks mogelijk bij de producenten gebeuren. Er moeten stabiele handelsrelaties gelegd worden (contracten tussen koper en verkoper voor een lange periode en recht op voorfinanciering). De groep van producenten beschikt over een democratisch georganiseerde structuur. Voor arbeiders geldt een verbod op discriminatie (obv ras, religie, seksuele voorkeur,...), het recht op vakbondsvrijheid, een betaling 13

14 van minstens het wettelijke minimumloon, een verbod op gedwongen en kinderarbeid en het recht op veilige, gezonde en menswaardige arbeidsomstandigheden. Geen product met verboden agrochemische producten mag gebruikt, verhandeld, of gekocht/verkocht worden door de organisatie. Er wordt voorzichtig omgesprongen met gebruikte agrochemische producten met inbegrip van bufferzones. De organisatie zorgt er voor dat haar leden geen zaden noch andere gewassen gebruiken die genetisch gemodificeerd zijn. Dranken Voor meer info over hoe je eerlijke producten opneemt in bestekken, kun je terecht bij Dieter Goossens (DNZ, T , dieter.goossens@admin.provant.be) Criteria sociale economie in de uitvoeringsvoorwaarden Criteria i.v.m. sociale economie kunnen in de uitvoeringsvoorwaarden kunnen opgenomen worden bij opdrachten voor diensten. Voor levering van producten is dit minder aangewezen. 5. Voorbeeldmails en bestekken Voor je een overheidsopdracht voor de aankoop van drank opmaakt, neem je best contact op met een aantal leveranciers. Zo heb je een zicht op de verschillende mogelijkheden en weet je wie hier eventueel aan kan voldoen. Je kunt als entiteit naargelang de toepassing zelf kiezen waar je de accenten legt. Maak voor je keuze gebruik van de keuzewijzer en de extra info in het hoofdstuk Ter info: wat zijn duurzame dranken?. Uiteraard voldoet je vraag aan de verplichtingen binnen de Gids duurzame aankopen. Als je weet wat je wil, omschrijf dit dan duidelijk in de titel en technische specificaties Kleine overheidsopdracht Mail (< euro) Volgens de wetgeving overheidsopdrachten moet je ook voor deze kleine opdrachten mededinging organiseren en dus meerdere leveranciers aanschrijven. Je mag de leveranciers zelf kiezen. Laat deze keuze dan ook afhangen van de mate waarin deze leveranciers duurzame dranken kunnen leveren. Het is het eenvoudigst om de gekozen leveranciers per mail aan te schrijven. Zorg dat je over voldoende info beschikt over het product dat zal geleverd worden, voor je een opdracht toekent. Controleer nadien ook even of de geleverde producten effectief aan de voorwaarden voldoen. Hieronder vind je een voorbeeldmail voor de aankoop van duurzaam fruitsap. De punten in het blauw zijn verplicht volgens de Gids duurzame aankopen. VOORBEELDMAIL - DUURZAAM FRUITSAP: BIOLOGISCH, EERLIJK OF LOKAAL. TITEL Levering van biologisch, eerlijk of lokaal geproduceerd fruitsap. MAIL Gelieve een offerte in te dienen voor de levering van xx flessen milieuvriendelijk en duurzaam fruitsap. Duurzaam fruitsap is biologisch, eerlijk of lokaal geproduceerd of een combinatie van deze eisen. Vermeld bij het indienen van de prijs aan welke voorwaarden het fruitsap voldoet. De drank moet bij voorkeur verpakt zijn in retourflessen (statiegeld). De tweede keuze gaat uit naar recycleerbare eenmalige verpakkingen (brik, blik en kunststof). Eenmalige glazen verpakkingen zijn niet toegelaten. Meer info over wat provincie Antwerpen onder biologisch, eerlijk en lokaal geproduceerd verstaat, vind je op hieronder. OMSCHRIJVING VAN BIOLOGISCHE, LOKAAL GEPRODUCEERDE OF EERLIJKE PRODUCTEN Een product is biologisch indien het geproduceerd wordt in overeenstemming met Verordening (EG) nr 834/2007. Dit kan gestaafd worden aan de hand van één van de volgende labels: 14

15 België Nederland Duitsland Dranken Frankrijk Verenigd Koninkrijk Europa of eender welk ander nationaal erkend label voor organische voedingsproductie, of gelijkwaardige certificaten van de leverancier. Een product is lokaal 6 geproduceerd indien het in de omgeving geproduceerd wordt uit grondstoffen die in hoofdzaak in de omgeving geteeld werden. De inschrijver dient te omschrijven waarom het gebruikte/geleverde product lokaal geproduceerd is. Producten die door de dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid van de provincie Antwerpen als streekproduct of streekgebonden product A opgenomen werden in de inventaris van streekgebonden producten voldoen sowieso aan de voorwaarden. De inventaris is raadpleegbaar op de provinciale website ( Een product is eerlijk indien het voldoet aan volgende bijzondere uitvoeringsvoorwaarden: De aankoopprijs moet de productiekosten dekken, met inbegrip van sociale, milieu- en andere kosten. De producenten ontvangen een extra premie, onafhankelijk van de wereldmarktprijs, die ontwikkelingsprojecten toelaat in hun gemeenschap. De aankoop moet zo rechtstreeks mogelijk bij de producenten gebeuren. Er moeten stabiele handelsrelaties gelegd worden (contracten tussen koper en verkoper voor een lange periode en recht op voorfinanciering). De groep van producenten beschikt over een democratisch georganiseerde structuur. Voor arbeiders geldt een verbod op discriminatie (obv ras, religie, seksuele voorkeur,...), het recht op vakbondsvrijheid, een betaling van minstens het wettelijke minimumloon, een verbod op gedwongen en kinderarbeid en het recht op veilige, gezonde en menswaardige arbeidsomstandigheden. Geen product met verboden agrochemische producten mag gebruikt, verhandeld, of gekocht/verkocht worden door de organisatie. Er wordt voorzichtig omgesprongen met gebruikte agrochemische producten met inbegrip van bufferzones. De organisatie zorgt er voor dat haar leden geen zaden noch andere gewassen gebruiken die genetisch gemodificeerd zijn Gemiddelde overheidsopdracht bestek ( euro en < euro) Volgens de wetgeving overheidsopdrachten moet je hier meerdere leveranciers aanschrijven. Je mag de leveranciers zelf kiezen. Laat deze keuze dan ook afhangen van de mate waarin deze leveranciers duurzame dranken kunnen leveren. Omschrijf in je bestek duidelijk welke info de inschrijvers moeten indienen bij de offerte. Zo heb je voldoende gegevens om het gunningsdossier op te maken. We kunnen het niet genoeg herhalen: probeer je opdrachten zo eenvoudig mogelijk te houden. Dit doe je door zoveel 6 Opgelet! Lokaal geproduceerde producten kunnen voorlopig enkel opgenomen worden in bestekken in combinatie met bijvoorbeeld biologisch geproduceerde producten, zodat de inschrijvers kunnen kiezen of ze lokaal of biologisch geproduceerde producten gebruiken/leveren. Meer info vind je in Lokale producten in de technische specificaties. 15

16 Dranken mogelijk voorwaarden op te nemen in de technische specificaties en de gunningscriteria te beperken. Hieronder vind je een voorbeeldbestek voor de aankoop van duurzaam fruitsap. De punten in het blauw zijn verplicht volgens de Gids duurzame aankopen en moeten opgenomen worden in de technische specificaties. Wil je de duurzaamste offerte extra punten geven? Neem milieuaspecten dan ook op als gunningscriterium. Denk wel op voorhand goed na over hoe je dit doet; welke criteria neem je op en hoe ga je ze beoordelen? VOORBEELD - DUURZAAM FRUITSAP: BIOLOGISCH, EERLIJK OF LOKAAL. TITEL levering van biologisch, eerlijk of lokaal geproduceerd fruitsap. SELECTIECRITERIA N.v.t. TECHNISCHE SPECIFICATIES De bewaardatum moet minimum 1 jaar bedragen bij levering. De bewaardatum moet vermeld zijn op [plaats waar het moet vermeld staan]. Het fruitsap moet biologisch, eerlijk OF lokaal geproduceerd zijn, of een combinatie van deze vereisten. Onderaan wordt omschreven wanneer een product biologisch, eerlijk of lokaal is. De drank moet verpakt zijn in: [geef hier info over de verpakkingsvolumes en het soort verpakking (zoals bijvoorbeeld retourverpakking). Maak zelf de beste keuze aan de hand van de keuzewijzer verpakkingen.] De leverancier geeft de waarborg dat alle leveringen met beschadigde verpakking worden teruggenomen. De leverancier zal de voorgeschreven leveringsplaatsen, data en uren respecteren en uitvoeren zoals voorgeschreven. OMSCHRIJVING VAN BIOLOGISCHE, EERLIJKE OF LOKAAL GEPRODUCEERDE PRODUCTEN Een product is biologisch indien het geproduceerd wordt in overeenstemming met Verordening (EG) nr 834/2007. Dit kan gestaafd worden aan de hand van één van de volgende labels: België Nederland Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Europa of eender welk ander nationaal erkend label voor organische voedingsproductie, of gelijkwaardige certificaten van de leverancier. Een product is eerlijk indien het voldoet aan de bijzondere uitvoeringsvoorwaarden. Een product is lokaal 7 geproduceerd indien het in de omgeving geproduceerd wordt uit grondstoffen die in hoofdzaak in de omgeving geteeld werden. De inschrijver dient te omschrijven waarom het gebruikte/geleverde product lokaal geproduceerd is. Producten die door de dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid van de provincie Antwerpen als streekproduct of streekgebonden product A opgenomen werden in de inventaris van streekgebonden producten voldoen sowieso aan de voorwaarden. De 7 Opgelet! Lokaal geproduceerde producten kunnen voorlopig enkel opgenomen worden in bestekken in combinatie met bijvoorbeeld biologisch geproduceerde producten, zodat de inschrijvers kunnen kiezen of ze lokaal of biologisch geproduceerde producten gebruiken/leveren. Meer info vind je in Lokale producten in de technische specificaties.. 16

17 inventaris is raadpleegbaar op de provinciale website Dranken GUNNINGSCRITERIA [Door milieu op te nemen in de gunningscriteria kun je de milieuvriendelijkste offerte meer punten geven. Wil je dat aan bepaalde voorwaarden sowieso voldaan wordt, neem deze dan ook op in de technische specificaties. Denk er op voorhand even over na. Gunningscriteria maken het dossier (administratie en gunnen) voor iedereen complexer. Opgelet, het werken met eerlijk geproduceerde en lokale producten kun je niet mee opnemen in de gunningscriteria. Het werken met biologische, plantaardige en seizoensgebonden producten kun je wel laten doorwegen bij de gunning.] BIJZONDERE UITVOERINGSVOORWAARDEN De inschrijver verbindt er zich toe ervoor te zorgen dat het voorgestelde eerlijk product geleverd worden met naleving van volgende voorwaarden met betrekking tot eerlijke handel: De aankoopprijs moet de productiekosten dekken, met inbegrip van sociale, milieu- en andere kosten. De producenten ontvangen een extra premie, onafhankelijk van de wereldmarktprijs, die ontwikkelingsprojecten toelaat in hun gemeenschap. De aankoop moet zo rechtstreeks mogelijk bij de producenten gebeuren. Er moeten stabiele handelsrelaties gelegd worden (contracten tussen koper en verkoper voor een lange periode en recht op voorfinanciering). De groep van producenten beschikt over een democratisch georganiseerde structuur. Voor arbeiders geldt een verbod op discriminatie (obv ras, religie, seksuele voorkeur,...), het recht op vakbondsvrijheid, een betaling van minstens het wettelijke minimumloon, een verbod op gedwongen en kinderarbeid en het recht op veilige, gezonde en menswaardige arbeidsomstandigheden. Geen product met verboden agrochemische producten mag gebruikt, verhandeld, of gekocht/verkocht worden door de organisatie. Er wordt voorzichtig omgesprongen met gebruikte agrochemische producten met inbegrip van bufferzones. De organisatie zorgt er voor dat haar leden geen zaden noch andere gewassen gebruiken die genetisch gemodificeerd zijn Grote overheidsopdracht euro speel op zeker! Is het geraamde bedrag van je opdracht meer dan euro en wordt je opdracht gepubliceerd? Neem dan voor alle zekerheid contact op met de dienst Overheidsopdrachten en Juridische Ondersteuning (T , Zij helpen je graag verder met de opmaak van je bestek, zodat er zeker geen fouten instaan en zij zijn ook op de hoogte van de moeilijkheden bij het opnemen van criteria voor eerlijke en lokale producten en sociale economie. 6. Mogelijke leveranciers Biologische producten zijn gemakkelijk te vinden. Je vindt ze bijvoorbeeld in heel wat supermarkten of bij de bioboer zelf. Op de website BioGenietengids vind je een overzicht van verkooppunten voor biologische producten in de buurt. Producten die te vinden zijn in de Wereldwinkel voldoen aan de basisprincipes van eerlijke handel. Ondertussen kun je ook in heel wat supermarkten eerlijke producten vinden. Lokaal geproduceerde producten kan je halen bij verschillende producenten. Je vindt de contactgegevens in de inventaris. Een overzicht van sociale economie organisaties en hun producten en dienstverlening vind je in de catalogus sociale economie op 17

18 Dranken Heb je vaste leveranciers waarvan je tevreden bent? Dan hoef je niet direct te veranderen. Probeer eerst je vaste leveranciers warm te maken voor duurzame cateringproducten, misschien willen ze wel mee in het verhaal stappen? Wie weet krijg je zo een aantal firma s zover om duurzame producten op te nemen in hun gamma! 7. Meer info Neem contact op met iso14001@admin.provant.be. 18