Bibliotheek Strafrecht Larcier... Hoofdstuk 1. Omschrijving van het onderwerp... 3

Transcriptie

1 iii INHOUDSTAFEL Bibliotheek Strafrecht Larcier i ALGEMENE ORIËNTATIE Hoofdstuk 1. Omschrijving van het onderwerp Hoofdstuk 2. Actuele Belgische regelgeving Afdeling 1. Overtreding van het legaliteitsbeginsel Afdeling 2. Niet in overeenstemming met mensenrechtenverdragen Afdeling 3. Ontoereikende regelgeving Afdeling 4. Ondermaatse rechtspositie Meer gunsten dan rechten Ongrondwettelijke externe rechtspositie Geen geëigende formele rechtspositie Hoofdstuk 3. Nieuwe ontwikkelingen Afdeling 1. Oriëntatienota Strafbeleid en Gevangenisbeleid Afdeling 2. Commissie Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden Afdeling 3. Basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden Basisbeginselen van de wet I. De gedetineerde is een burger II. Beperking van de detentieschade III. Herstel en reïntegratie IV. Vermoeden van onschuld bij verdachten Organisatie van het gevangeniswezen en toezicht Detentieplanning Levensvoorwaarden in de gevangenis I. Materiële levensvoorwaarden II. Samenlevingsvoorwaarden III. Contacten met de buitenwereld IV. Godsdienst en levensbeschouwing V. Arbeid VI. Gezondheidszorg VII. Sociale hulp- en dienstverlening en rechtshulp Orde, veiligheid en het gebruik van dwang Tuchtregime Afhandeling van klachten Besluit

2 iv Afdeling 4. Afdeling 5. Inhoudstafel Commissie Strafuitvoeringsrechtbanken, externe rechtspositie van gedetineerden en straftoemeting Twee ontwerpen van wet houdende oprichting van strafuitvoeringsrechtbanken en betreffende de externe rechtspositie van gedetineerden Hoofdstuk 4. Belangrijkste bronnen Afdeling 1. Internationale verdragen Afdeling 2. Grondwet en bijzondere wet Afdeling 3. Wetten in formele zin Afdeling 4. Koninklijke besluiten Afdeling 5. Ministerieel besluit Afdeling 6. Ministeriële omzendbrieven Titel I DE UITVOERING VAN DE VRIJHEIDSSTRAF IN DE GEVANGENIS Hoofdstuk 1. Vrijheidsstraf Afdeling 1. Straf Wettelijke indeling Juridisch begrip Kenmerken Afdeling 2. Vrijheidsstraf Juridisch begrip Inhoud en doelstelling Tenuitvoerlegging Tenietgaan I. Dood van de veroordeelde II. Verjaring III. Amnestie Invloed van genade op de uitvoering van de vrijheidsstraf I. Begrip II. Straffen die het voorwerp kunnen uitmaken van genade.. 40 III. Modaliteiten van genadeverlening IV. Criteria voor de toekenning van genade V. Procedure Hoofdstuk 2. Gevangenis als instelling Afdeling 1. Statuut Afdeling 2. Diensten en personeel Centraal bestuur Buitendiensten Afdeling 3. Benaming, indeling en bestemming Benaming

3 Inhoudstafel v 2. Indeling Bestemming Afdeling 4. Toezicht Minister van Justitie en penitentiaire administratie Provinciegouverneur, burgemeester, onderzoeksrechter en voorzitter van het hof van assisen Leden van de wetgevende macht Commissies van toezicht en de Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen Europees Comité inzake de voorkoming van foltering en onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing Andere vormen van toezicht Afdeling 5. Overzicht per gevangenis Afdeling 6. Cijfers Gemiddelde populatie per dag Aantal opsluitingen per jaar onderverdeeld in de diverse categorieën Aantal toegestane vervroegde invrijheidstellingen en modaliteiten van strafuitvoering Incidenten Titel II DE INTERNE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN Inleiding Hoofdstuk 1. Samenlevingsvoorwaarden Afdeling 1. Begrip Afdeling 2. Historiek Afdeling 3. Actuele situatie Hoofdstuk 2. Materiële levensvoorwaarden Afdeling 1. Gevangeniscel Afdeling 2. Kledij Afdeling 3. Voeding Afdeling 4. Hygiëne Afdeling 5. Wandeling Afdeling 6. Voorwerpen en gelden Bewaargeving Toegelaten voorwerpen en gelden Afdeling 7. Kantine Hoofdstuk 3. Briefwisseling Afdeling 1. Belgische reglementering en rechtspraak

4 vi Inhoudstafel 1. Algemeen Controle Vrije briefwisseling Tuchtsanctie Afdeling 2. Europese reglementering en rechtspraak Artikel 8 EVRM Rechtspraak Afdeling 3. Conclusie Hoofdstuk 4. Bezoek Afdeling 1. Belgische reglementering en rechtspraak Algemeen Bezoek zonder toezicht Bezoek van kinderen Bezoek van advocaten Bezoek van consulaire en diplomatieke ambtenaren Bezoek met het oog op sociaal hulpbetoon Bezoek door leden van het personeel Bezoek door parlementsleden en andere overheden Bezoek door andere personen Controle Tuchtsanctie Afdeling 2. Europese reglementering en rechtspraak Artikel 8 EVRM Rechtspraak Afdeling 3. Conclusie Hoofdstuk 5. Telefoon Afdeling 1. Belgische reglementering en rechtspraak Algemeen Controle Tuchtsanctie Afdeling 2. Europese reglementering en rechtspraak Afdeling 3. Conclusie Hoofdstuk 6. Interne informatie en rechtshulp Afdeling 1. Huishoudelijk reglement Afdeling 2. Algemene informatie Afdeling 3. Rechtshulp en juridische bijstand Hoofdstuk 7. Vrijheid van meningsuiting Afdeling 1. Begrip Afdeling 2. Vorming en informatie Vorming en onderwijs Bibliotheek

5 Inhoudstafel vii 3. Dagbladen, tijdschriften en boeken Radio, televisie en internet Afdeling 3. Meningsuiting Contacten met de pers Publicatie van geschriften Uiten van klachten Afdeling 4. Stemrecht (Kieswetboek) Hoofdstuk 8. Vrijheid van vereniging en vergadering Hoofdstuk 9. Godsdienst en levensbeschouwing Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Keuze van de gedetineerde Afdeling 3. Individuele bijstand Afdeling 4. Erkende erediensten Afdeling 5. Niet-erkende erediensten Afdeling 6. Europese wetgeving en rechtspraak Afdeling 7. Conclusie Hoofdstuk 10. Arbeid Afdeling 1. Aard en doelstelling van de penitentiaire arbeid Afdeling 2. Regeling van de arbeid Afdeling 3. Vergoeding Aard Reservefonds Beslag Afdeling 4. Europese wetgeving en rechtspraak Afdeling 5. Implicaties van de vrijheidsbeneming op de gewone arbeidssituatie Werknemer Ambtenaar Zelfstandige I. Beroepsverbod II. Sluiting van de handelszaak III. Verbod tot uitoefening van een vrij beroep Hoofdstuk 11. Sociale zekerheid Afdeling 1. Probleemstelling Afdeling 2. Omschrijving en doelstellingen van de sociale zekerheid Afdeling 3. Geen koppeling van de penitentiaire arbeid aan een stelsel van de sociale zekerheid Afdeling 4. Overzicht van de sectoren van de sociale zekerheid Gezinsbijslag I. Werknemers II. Zelfstandigen

6 viii Inhoudstafel III. Gewaarborgde gezinsbijslag Ziekteverzekering Arbeidsongeschiktheidsverzekering, moederschapuitkeringen en uitkering voor begrafeniskosten Arbeidsongevallen en beroepsziekten Werkloosheidsuitkeringen Rust- en overlevingspensioen Gewaarborgde uitkeringen I. Recht op maatschappelijke integratie en leefloon II. Gewaarborgd inkomen voor bejaarden III. Tegemoetkoming aan personen met een handicap Zorgverzekering Hoofdstuk 12. Orde en veiligheid Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Algemene controlemaatregelen Toegangscontrole Fouillering Inspectie van de cellen en andere plaatsen Afdeling 3. Bijzondere veiligheidsmaatregelen Plaatsing in de afzonderingscel Maatregelen t.a.v. bepaalde categorieën van gedetineerden Maatregelen van rechtstreekse dwang en gebruik van geweld Gebruik van wapens Ordehandhaving door de politiediensten Afdeling 4. Plaatsing in een bijzonder individueel regime van veiligheid Afdeling 5. Ontvluchting Misdrijf Straf Bijzondere gevallen Maatregelen Verjaring Afdeling 6. Conclusie Hoofdstuk 13. Tuchtrecht Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Gedragsregels Afdeling 3. Tuchtrechtelijke inbreuken Afdeling 4. Tuchtrechtelijke sancties Afdeling 5. Toemeting van de sancties Afdeling 6. Procedure Afdeling 7. Europese reglementering en rechtspraak Afdeling 8. Conclusie

7 Inhoudstafel ix Hoofdstuk 14. Gezondheidszorg Afdeling 1. Begrip Afdeling 2. Bronnen Afdeling 3. Medische verzorging Principes Uitvoering Beperkte vrije keuze van een arts Afdeling 4. Gezondheidsbescherming Afdeling 5. Medische expertise Afdeling 6. Rechtspraak Titel III DE EXTERNE RECHTSPOSITIE VAN VEROORDEELDE GEDETINEERDEN Inleiding Hoofdstuk 1. Voorwaardelijke invrijheidstelling Afdeling 1. Omschrijving Begrip Bronnen Afschaffing Wet Lejeune Vernieuwing Afdeling 2. Toepassingsgebied ratione personae Veroordeelden Straffen boven de drie jaar Afdeling 3. Voorwaarden Ondergaan van een deel van de vrijheidsstraffen Voorleggen van een reclasseringsplan Afwezigheid van contra-indicaties Andere voorwaarden Afdeling 4. Fixatie van het dossier voor behandeling door het personeelscollege Afdeling 5. Voorbereiding en samenstelling van het dossier voor het personeelscollege Reclasseringsplan Psychosociaal verslag Multidisciplinair persoonlijkheidsonderzoek Memorie en bijkomend advies Samenstelling van het dossier Kennisgeving en inzage dossier Afdeling 6. Behandeling van de zaak door het personeelscollege Samenstelling, bevoegdheid en werking van het personeelscollege Onderzoek en beraadslaging door het personeelscollege Advies

8 x Inhoudstafel Afdeling 7. Advies van het openbaar ministerie Afdeling 8. Advies van de minister van Justitie Afdeling 9. Behandeling van de zaak door de commissie voor de voorwaardelijke invrijheidstelling Instelling en samenstelling van de commissies voor de voorwaardelijke invrijheidstelling Statuut van de commissies voor de voorwaardelijke invrijheidstelling Territoriale bevoegdheid Oproeping voor de zitting Inzage dossier Behandeling van het voorstel Afdeling 10. Toekenning Kennisgeving van de beslissing Bepalen van de voorwaarden Tijdstip van uitvoerbaarheid Cassatieberoep Instemming met de voorwaarden Uitreiken van de verlofpas Afdeling 11. Afwijzing Kennisgeving Nieuw onderzoek door het personeelscollege Cassatieberoep Afdeling 12. Verloop Proeftijd Controle en toezicht Voorlopige aanhouding Herroeping Schorsing Herziening Procedure bij de herroeping, schorsing of herziening Cassatieberoep tegen de herroeping en de herziening Schorsen, omschrijven of aanpassen van de voorwaarden Rechtspositie van de voorwaardelijk invrijheidgestelde Hoofdstuk 2. Voorlopige invrijheidstelling Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. Voorlopige invrijheidstelling van veroordeelden met recht op verblijf voor wie het totaal aan hoofdgevangenisstraffen tot en met drie jaar bedraagt Begrip Bronnen Toepassingsgebied en beslissingsmacht I. Vervangende gevangenisstraffen II. Straffen tot zes maanden

9 Inhoudstafel xi III. Straffen van meer dan zes maanden tot één jaar IV. Straffen van meer dan één jaar tot en met drie jaar Afdeling 3. Voorlopige invrijheidstelling van veroordeelden zonder recht op verblijf in het land Begrip Bron Tijdsvoorwaarden Toepassingsgebied en beslissingsmacht I. Straffen tot en met één jaar II. Straffen van meer dan één jaar tot drie jaar III. Straffen van meer dan drie jaar Afdeling 4. Voorlopige invrijheidstelling wegens gezondheidsredenen Begrip Bronnen Beslissing Uitvoering Gevolgen Afdeling 5. Voorlopige invrijheidstelling met het oog op uitlevering Begrip Bron Procedure Hoofdstuk 3. Penitentiair verlof Afdeling 1. Omschrijving Bronnen Begrip Doelstellingen Afdeling 2. Toepassingsgebied ratione personae Afdeling 3. Voorwaarden Tijdsvoorwaarden Subjectieve voorwaarden Afdeling 4. Procedure Initiatief Onderzoek en beslissing Kennisgeving Afdeling 5. Toekenning Afdeling 6. Afwijzing Afdeling 7. Verloop Verlofpas Statuut van de verlofganger Incidenten Terugkeer Verjaring van de straf Afdeling 8. Penitentiair verlof om bepaalde redenen

10 xii Afdeling 9. Inhoudstafel Systematisch penitentiair verlof voor veroordeelden in halve vrijheid, elektronisch toezicht of beperkte hechtenis Hoofdstuk 4. Uitgangspermissie Afdeling 1. Omschrijving Bronnen Begrip Doelstellingen Afdeling 2. Toepassingsgebied ratione personae Afdeling 3. Voorwaarden Tijdsvoorwaarden Subjectieve voorwaarden Afdeling 4. Procedure Afdeling 5. Verloop Hoofdstuk 5. Halve vrijheid Afdeling 1. Omschrijving Bronnen Begrip Doelstellingen Afdeling 2. Toepassingsgebied ratione personae Afdeling 3. Voorwaarden Tijdsvoorwaarden Subjectieve voorwaarden Nuttige dagbesteding Afdeling 4. Procedure Afdeling 5. Verloop Hoofdstuk 6. Elektronisch toezicht Afdeling 1. Omschrijving Bron Begrip Doelstellingen Technische hulpmiddelen Organisatie Afdeling 2. Toepassingsgebied ratione personae Afdeling 3. Voorwaarden Tijdsvoorwaarden Toestemming Nuttige dagbesteding Materiële voorwaarden Minimumduur Contra-indicaties Afdeling 4. Procedure

11 Inhoudstafel xiii 1. Veroordeelden met effectieve hoofdgevangenisstraffen waarvan het totaal maximum één jaar, of in geval van zelfaanbod drie jaar, bedraagt I. Informatieve fase II. Toekenning van de modaliteit onderzoeksfase elektronisch toezicht III. Onderzoek met het oog op de eventuele toekenning elektronisch toezicht Veroordeelden met effectieve hoofdgevangenisstraffen waarvan het totaal meer dan één jaar en maximum drie jaar bedraagt en die zich niet voor strafuitvoering hebben aangeboden I. Informatieve fase II. Onderzoeksfase III. Beslissing Veroordeelden met effectieve hoofdgevangenisstraffen waarvan het totaal de drie jaar overstijgt I. Procedure bij een positief voorstel voor een voorwaardelijke invrijheidstelling II. Procedure bij ontstentenis van een positief voorstel voor een voorwaardelijke invrijheidstelling Afdeling 5. Verloop Statuut van de veroordeelde onder elektronisch toezicht Dagschema en verlof Controle Reactie op overtredingen Beëindiging van de maatregel Hoofdstuk 7. Weekeindarrest Afdeling 1. Omschrijving Bronnen Begrip Doelstellingen Afdeling 2. Toepassingsgebied ratione personae Afdeling 3. Voorwaarden Afdeling 4. Procedure Afdeling 5. Verloop Hoofdstuk 8. Beperkte hechtenis Afdeling 1. Omschrijving Bronnen Begrip Doelstellingen Afdeling 2. Toepassingsgebied ratione personae Afdeling 3. Voorwaarden Afdeling 4. Procedure

12 xiv Inhoudstafel Afdeling 5. Verloop Hoofdstuk 9. Niet-uitvoering van korte en vervangende gevangenisstraffen Afdeling 1. Doelstellingen en bron Afdeling 2. Hoofdgevangenisstraffen Afdeling 3. Vervangende gevangenisstraffen Afdeling 4. Uitsluitingen ratione personae Afdeling 5. Nieuwe veroordeling Hoofdstuk 10. Invrijheidstelling op proef van de ter beschikking van de regering gestelde veroordeelde Afdeling 1. Omschrijving Begrip Bron Afdeling 2. Toepassingsgebied ratione personae Afdeling 3. Procedure en uitvoering Hoofdstuk 11. Internering van veroordeelde gedetineerden Afdeling 1. Omschrijving Afdeling 2. Procedure Afdeling 3. Uitvoering Titel IV DE FORMELE RECHTSPOSITIE VAN GEDETINEERDEN Inleiding Hoofdstuk 1. Interne klachtprocedure Afdeling 1. Mogelijkheden van beklag via de inspectie van de gevangenissen en via de briefwisseling en het bezoek Afdeling 2. Administratief beroep Begrip Willig beroep Hiërarchisch beroep Kenmerken van deze beroepen Hoofdstuk 2. Algemene rechtsbescherming Afdeling 1. Strafvordering Afdeling 2. Rechtsvordering voor de burgerlijke rechter Afdeling 3. Vordering in kort geding Bevoegdheid van de rechterlijke macht Spoedeisend karakter Geen nadeel aan de zaak Belang van de indiener

13 Inhoudstafel xv 5. Toepassing Afdeling 4. Beroep bij de Raad van State Bevoegdheid Beroep tot nietigverklaring van individuele administratieve rechtshandelingen I. Externe rechtspositie II. Interne rechtspositie Nietigverklaring van reglementaire bepalingen Afdeling 5. Klacht bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens Mensenrechten Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden Europees Hof voor de Rechten van de Mens I. Oud beschermingsmechanisme ( ) Bescherming van gedetineerden door het EVRM Lijst van gebruikte afkortingen Bibliografie Trefwoordenregister