Inhoud. Nieuwsflits... 19, 36 Bouzo-strip... 8, 24, 29, 44, 47 Protpraat... 12, 16, 24, 41, 44, 50

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. Nieuwsflits... 19, 36 Bouzo-strip... 8, 24, 29, 44, 47 Protpraat... 12, 16, 24, 41, 44, 50"

Transcriptie

1 Protatype Inhoud november 2003 Voorwoord...2 In the Sprotlight...3 BMT on stage...6 Intro Vakgroepen...13 De stelling van Protagoras...16 Lanistae activiteit...17 Even voostellen...18 Excursie OCCAM...20 Eerstejaarsfeest...23 Stagevoorlichting...25 Lustrumprogramma...28 Lustrumactiviteiten...30 Createch...34 Faculteitsraadverkiezingen...37 Introkamp Protpuzzel...42 Aangenaam, Mipie!...43 Intropappa Jan...45 Lieve Bouzo...47 Wervingsdagen...49 De maat aller dingen...51 Colofon...52 Nieuwsflits... 19, 36 Bouzo-strip... 8, 24, 29, 44, 47 Protpraat... 12, 16, 24, 41, 44, 50 1

2 Protatype november 2003 Beste lezers, Voorwoord Met trots presenteer ik jullie de eerste uitgave van de zesde jaargang die het Protatype ingaat. Deze trots komt niet alleen voort uit het feit dat dit mijn eerste poging is tot een beloofd foutloos blad, maar ook omdat deze uitgave niet van de traditie afwijkt elk jaar dikker te worden. Ook het Protatype blijft groeien en dat is een mooie gedachte die goed past bij het thema dat in deze uitgave doorschemert. Want zoals iedereen geacht wordt te weten, is de lustrumweek nabij, die zichzelf bezighoudt met de evolutie en metamorfose van BMT Protagoras. De redactie heeft zich hier ook mee bezig gehouden en zich verdiept in het ontstaan van Bouzo, de mascotte van BMT. Hoe is hij van de zaadcel die op de speldjes van het bestuur pronkt, gegroeid tot de grootse rode slang die door de bar van In Vivo kronkelt? De lustrumcommissie krijgt de kans om de activiteiten die zij in de lustrumweek organiseren, te presenteren. Er zijn al een aantal activiteiten geweest en daar zijn natuurlijk leuke stukjes over geschreven. Het lustrum zal zeker niet overheersen, want deze uitgave is rijk aan stukjes uit vele verschillende hoeken. Als we binnen de TU/e blijven, maken we kennis met de nieuwe decaan van BMT en ook de kwaliteitszorgmedewerker is een nieuw gezicht binnen de faculteit. Buiten de TU/e zijn een aantal studenten op excursie naar OCCAM geweest. Harm zoekt zijn interesses op een externe stage in Zweden. Wie in deze uitgave vooral zullen opvallen, zijn de eerstejaars. Zij hebben natuurlijk een intro en een bijbehorend introkamp achter de rug en hebben hierover met alle plezier willen vertellen. Misschien dat de ouderejaars die niet mee geweest zijn, zich helemaal kunnen inleven, zodat oude herinneringen naar boven zullen komen. Een nieuw jaar is natuurlijk niets zonder vernieuwingen. De rubriek De stelling van Protagoras, moet voor een leuke discussie en de strijd naar de waarheid op het forum zorgen. Wie daar verliest kan revanche nemen op de dit keer uitdagende Protpuzzel die voor heel wat slapeloze nachten kan gaan zorgen. Om te weten te komen waar de BMT ers zich nog meer mee bezig gehouden hebben, kan ik eigenlijk alleen de tip geven om de volgende 50 pagina s om te slaan en goed in je op te nemen. Veel leesplezier! Namens de redactie, Bram Coolen, Hoofdredacteur van het 3 e lustrumbestuur der SvBMT Protagoras. 2

3 Protatype In the Sprotlight Frank Baaijens november 2003 Frank Baaijens is sinds 1 september de nieuwe decaan van de faculteit BMT. Hij is de opvolger van Jan Janssen en vervult deze baan parttime. Het andere deel van zijn werkweek is hij hoofd van de groep soft tissue biomechanics en tissue-engineering. Wat heeft u gestudeerd, wat was uw afstudeerrichting en hoe bent u daarna werknemer van de TU/e geworden? Ik wilde graag geneeskunde studeren, maar daar ben ik in eerste instantie voor uitgeloot. Toen ben ik Werktuigbouwkunde gaan studeren. Het biomechanica gedeelte van de werktuigbouw sprak me wel aan. (Jan Janssen was toen al werkzaam op deze afdeling) WMT was er toen helaas nog niet. Tijdens mijn studie heb ik niets met de biomechanica gedaan; mijn promotieonderzoek heb ik in de groep van Jan Janssen gedaan. Halverwege mijn promotieonderzoek ben ik naar Philips gegaan, waar ik mijn promotie heb afgemaakt. In 1990 heeft Jan Janssen mij gevraagd of ik als deeltijd-hoogleraar naar de TU/e wilde terugkomen. Dit heb ik gedaan en ben daarna in 1995 voltijd- hoogleraar geworden. Dit was nog bij Werktuigbouwkunde; in 2000 heb ik de overstap gemaakt naar BMT. Naar aanleiding van de ontwikkelingen op het gebied van de tissue-engineering en de ervaring op het gebied van de celmechanica tijdens de post-doc van Carlijn Bouten in Londen, hebben we besloten onderzoeksactiviteiten in dit domein verder te ontwikkelen. Was het een wens van u om decaan van de (een) faculteit te worden? Nee, zeker niet. Jan Janssen heeft me twee jaar lang aan mijn hoofd gezeurd. Op het moment dat ik bij Philips wegging had ik daar de mogelijkheid om het management in te gaan, maar aangezien ik met onderzoek te maken wilde hebben, ben ik toen naar de TU/e teruggegaan. Ik heb hier nu een prachtige onderzoeksgroep, waar ik nauw betrokken bij het onderzoek wil blijven. Ik wilde geen decaan worden omdat ik het onderzoeksaspect niet wilde verliezen in mijn werk. Daarom ben ik nu ook parttime decaan en niet fulltime. Als ik deze keuze niet had gehad dan was ik zeker geen decaan geworden! Helaas kan ik nu geen onderwijs meer geven. 3

4 Protatype november 2003 Voldoet uw functie aan de verwachtingen die u had? Laten we het zo zeggen: Het is interessant. Er zijn erg veel dingen waarop je heel adequaat moet reageren. Dit kost wel wat meer tijd en moeite dan ik gedacht had. Wat is uw verwachting van BMT over 5 jaar? Mijn verwachting en streven is om de opleiding en het onderzoek in die tijd op een heel hoog niveau te krijgen en te houden. Dit kan door vooraanstaand onderzoek in huis te hebben. Als decaan kan ik hier samen met de rest van het faculteitsbestuur een stimulerende rol in vervullen en het goede klimaat creëren. Het onderzoek en het onderwijs moeten dan verweven zijn in elkaar. Je moet het vak leren door onderzoek te doen. Jan Janssen was uw voorganger, welke dingen probeert u zo goed mogelijk van hem over te nemen? Ik denk, net als Jan Janssen, dat er meer keuzemogelijkheden voor de student zelf moeten zijn over zijn of haar opleiding. De flexibiliteit van de bachelor moet groter worden. Volgens mij is het goed indien 30 ICTS studiepunten door de student zelf ingevuld mogen worden. Deze punten kunnen op de volgende 3 manieren ingevuld worden: - ter verdieping van een specifiek deel van de opleiding - ter verbreding van de opleiding, bijvoorbeeld in een commerciële richting - ter voorbereiding op een specifieke master opleiding Op korte termijn moet er de graduate school BEST (Biomedical Engineering Science & Technology) komen. De graduate school moet zorg gaan dragen voor master en PhD opleidingen, maar ook de werving van studenten voor deze masters zal een taak zijn van de graduate school. De werving is zowel binnen de eigen faculteit en universiteit als daarbuiten aan andere universiteiten in binnen en buitenland. Op deze manier kun je de onderzoeksprioriteiten van de eigen faculteit definiëren en promoten. Als studenten gaan afstuderen moeten ze een groep kiezen waarbij ze dit doen. BMT moet ervoor zorgen dat bij onze faculteit ook altijd de optie blijft bestaan om een afstudeeropdracht te doen die over de grenzen van divisies heen gaat. Dus bij verschillende groepen en eventueel zelfs bij verschillende studies. Er moet dus loodrecht op de disciplines gewerkt kunnen worden. De faculteit BMT moet internationaal toonaangevend zijn. 4

5 Protatype november 2003 Als u na een week zwoegen op de TU/e in het weekend thuis bent, wat doet u dan om, na het weekend, weer fris te beginnen aan een nieuwe week? Wanneer mogelijk, ga ik op zaterdag en zondagochtend golven. Daar ben ik dan beide ochtenden zoet mee. Verder heb ik nog twee kinderen op de middelbare school die ook wat aandacht van mij willen. Zo laad ik me ieder weekend weer op om op maandagochtend vrolijk en vol goede moed aan mijn werk op de TU/e te beginnen! Miriam van Kalsbeek & Henk-Joost Crooijmans 5

6 Protatype november 2003 BMT on Stage Harm Buisman Ik ben Harm Buisman, 4e jaars BMT er en loop sinds 1 oktober stage bij de Biokatalyse groep van de KTH te Stockholm. Deze groep, die onder leiding staat van Karl Hult, heeft een hoge reputatie op het gebied van onderzoek aan enzymen en is mede daardoor een uitstekende stageplaats. Ik heb deze stageplaats te danken aan mijn stage-coördinator Anja Palmans van de faculteit Scheikundige Technologie. Zij heeft de leiding over het wereldberoemde Spinoza Instituut waar ik nu een jaar werkzaam ben. Mijn stageopdracht is direct gerelateerd aan mijn werk bij Spinoza. In de zomervakantie heb ik daar namelijk onderzoek gedaan naar enantioselectiviteit in enzymatische ringopeningpolymerisaties (erop) van gesubstitueerde e-caprolactonen met behulp van Candida Antarctica Lipase B (CALB). Voor de synthese van biomaterialen zijn enzymen erg interessant vanwege hun enantioselectiviteit voor substraten met een chiraal centrum. Enantioselectiviteit wil zeggen dat de reactiesnelheid van één van beide enantiomeren hoger is dan die van de ander. De verhouding van S- en R-enantiomeren in een polymeer is van invloed op de eigenschappen van de polymeer. Bij een gewone polymerisatie zal de verhouding 1:1 zijn, maar door gebruik te maken van enzymen als CALB is het mogelijk om deze verhouding in het voordeel van één van de enantiomeren te sturen en dus polymeereigenschappen te veranderen. Mijn stageopdracht is nu om met behulp van molecular modelling uit te zoeken waarom enantioselectiviteit bij erop met CALB optreedt en een methode te ontwikkelen om de optredende enantioselectiviteit te voorspellen. Figuur 1: erop van 4-gesubstitueerd-caprolacton met benzylalcohol als initiator en CALB als katalysator. 6

7 Protatype november 2003 Vanwege de grote interesse in CALB wereldwijd is er veel bekend over het reactiemechanisme en de structuur van dit enzym. De kristalstructuur is als PDB-file (protein database) te vinden op het internet en er is bekend welke bindingen nodig zijn tussen het enzym en het substraat om een reactief complex te vormen. Met behulp van deze gegevens is het mogelijk simulaties te doen met het enzymsubstraat complex en dat is dan ook wat ik op het moment in Zweden doe. Ik gebruik het programma Sybyl waarin ik de PDB-file inlaad en zo het enzym als 3D-structuur tot mijn beschikking heb. Het subtraat bind ik door in het enzym serine-105 te muteren tot een serine met daaraan het substraat gebonden. Na wat andere stappen genomen te hebben voer ik Molecular Dynamics (MD) simulaties uit; deze simulaties geven een benadering voor hoe het complex zich gedraagt in de tijd. De methode MD maakt gebruik van krachtvelden die het gevolg zijn van benaderingen van interacties tussen de atomen. Na deze simulaties verwacht ik aan de hand van onder andere H-brug lengte en energieën van het complex tijdens de simulaties een betrouwbare voorspelling te kunnen geven voor de enantioselectiviteit van CALB jegens gesubstitueerde caprolactonen. Ik vind Zweden als stageland een juiste keuze. Zweden is namelijk een erg modern land, zo kun je overal betalen met je creditcard, zelfs in de kroeg. Het prijsniveau ligt hier wel een stuk hoger, vooral als het om alcohol gaat, maar daar staat tegenover dat gezondheidszorg gratis is. Wat ik erg goed en opvallend vind is dat vrouwen, veel meer dan in Nederland, als gelijken gezien worden. Zo is de kans dat je voor openbaar dronkenschap een bekeuring van een vrouw krijgt erg groot! Voordat alle vrouwen naar Zweden verhuizen, de meeste Zweedse mannen zullen niet op het idee komen om een deur voor een vrouw open te houden. Taal is geen probleem; Zweden spreken vloeiend Engels. Ik heb zelfs ergens gelezen dat ze op de basisschool al Engels krijgen. Echter zo spraakzaam als de Zuid-Europeanen zijn, zo zwijgzaam zijn de Zweden. Het gemakkelijkste is dus om contacten te leggen met andere buitenlandse studenten en die zijn er erg veel hier in Stockholm. Hiervan is 75% Duits, wat een medestudent uit Italië tot uiting bracht met: Er wonen 9 miljoen autochtonen en 20 miljoen Duitsers in Zweden. 7

8 Protatype november 2003 Mocht één van jullie in Zweden stage willen lopen dan adviseer ik om in augustus en/of september mee te doen aan de taalcursussen, dan leer je meteen een hoop buitenlandse studenten kennen en kun je mee draaien in de introductieprogramma s. Er worden in die tijd leuke dingen georganiseerd in en rond Stockholm. Over Stockholm gesproken Zoek je rust? Kom naar Stockholm. Deze stad is gebouwd op eilanden en er is ontzettend veel natuur in en rond Stockholm. Het heeft meer een uitstraling van een groot uitgevallen dorp in het midden van een natuurgebied dan dat van een wereldstad en dat is zo nu en dan wel zo fijn! Helaas naderen er donkere tijden. Sinds de wintertijd is ingegaan, is het om half 5 al pikkedonker. Dit wordt alleen maar erger en veel Zweden schijnen zwaar depressief te worden in deze tijd. Gelukkig duurt het niet zo lang, want als het gaat sneeuwen wordt alles verlicht, aldus mijn collega s. Laten we hopen dat ze gelijk hebben! Groetjes uit Zweden, Harm Buisman 8

9 Protatype Intro 2003 november 2003 Maandag 18 augustus was het dan zo ver. M n eerste week op de Technische Universiteit in Eindhoven zou beginnen, nog geen serieuze week, maar een weekje om elkaar te leren kennen. Ik was net de dag ervoor thuisgekomen van vakantie en had toen pas kunnen lezen dat het de bedoeling was dat je een fluorescerende oranje veter in je linkerschoen en een blauwe in de rechterschoen moest dragen. Op zondag kon ik geen veters meer regelen, dus zonder gekleurde veters stond ik maandag in het auditorium te wachten op wat komen zou. Onwennig en niet wetend wat precies de bedoeling was, ging ik met mijn geel gekleurde bonnen op zoek naar de lunch, die mij hielp het praatje van de Rector Magnificus door te komen. We werden ingedeeld in groepjes en ik kwam terecht in het groepje van de met bloemen versierde intro-mamma s. Om elkaar beter te leren kennen werden er buiten kennismakingsspelletjes gedaan. Zo deden we krantenmeppertje, in feite een heel simpel spel. Maar simpele spelletjes kunnen ook heel moeilijk zijn als je de namen niet kunt onthouden. Zo mepte één jongen uit onze groep bij de naam Vivian, waarop zij Hendra zei, op mijn hoofd; niet omdat de namen van ons nu zo op elkaar leken, maar omdat we alledrie blond waren, was de uitleg van deze groepsgenoot. Na de kennismaking met de groepsgenoten gingen we op pad naar W-hoog. Om het gebouw een beetje te leren kennen waren er allemaal spelletjes georganiseerd op diverse plaatsen. Als je won, kreeg je een beker troep mee, waar niemand ook maar een idee van had wat je ermee kon doen. De stoelendans tegen groepje 7 ging er vrij ruig aan toe. Nadat iemand uit onze groep een beetje hardhandig van z n stoel werd geschoven, werd de tactiek begrepen en zo schoven twee dames uit onze groep heel elegant de tussen hen in lopende heer van de tegenpartij omhoog. Opnieuw een beker voor ons! Rond een uur of 5 begaven we ons naar de bunker op pad voor eten. Het was een chaotische boel, want geen enkele studentenvereniging kreeg het voor elkaar om ons een fatsoenlijk bord eten voor te schotelen. Nadat er het een en ander heen en weer was gebeld, was het allemaal voor elkaar en namen we weer plaats aan dezelfde tafel waar we begonnen waren, om na nog een half uur wachten dan toch eten te krijgen. 9

10 Protatype november 2003 s Avonds was het de beurt aan de meer lichamelijke spelletjes. Bij elk gewonnen spelletje kreeg je een duidelijk stukje van de kaart van Eindhoven. Verloor je echter, dan kreeg je een wazig stukje van de kaart. Aangezien we bijna elk spelletje verloren, besloten we het anders aan te pakken. We zochten de stukjes op met behulp van een kaart van Eindhoven en zetten al onze fietsen startklaar voor de ingang van W- hoog. Na 9 stukjes konden we een vierkant leggen en fietsten we naar het gebied dat op het middelste stukje stond. Daar in de buurt gekomen wisten we niet precies waar we wezen moesten, maar onze vragende kreet BMT??? werd beantwoord. Op een achteraf gelegen pleintje zaten twee leden van de introcie samen met de mascotte Bouzo te wachten en voor ons als winnaars stond er een appelvlaai klaar. Dinsdagmiddag werd ons dan eindelijk duidelijk waarom we de vorige dag zoveel troep hadden gewonnen: hiermee moesten we een Bouzo namaken. De groep die erin slaagde om de origineelste te maken zou een prijsje winnen. Eenmaal aan het werk bleek er veel materiaal over te blijven; wat moesten we met al die rietjes en knoopjes? Zodoende werd er door een paar groepsgenoten besloten om ook een kleine variant te maken. Deze baby-bouzo werd zelfs voorzien van een speen. Voor de echte Bouzo werd er een bot gemaakt, simpelweg omdat er rietjes over waren. De jury was erg onder de indruk van Bouzo in gezelschap van baby Bouzo. Dit leverde ons dus voor de zoveelste keer de winst op. Omdat een persoon in de groep allergisch is voor appels moest wederom geïnspecteerd worden naar de aard van de vlaai. Tweede vlaai, tweede keer pech! Woensdagochtend bezochten we de bunker, waar we niet echt geïnteresseerd waren in de rondleiding, maar meer in de gratis prullaria en de spelletjes. Op dat moment waren we nog overduidelijk een groepje nuldejaars. Twee dappere dames uit onze groep waagden zich aan het fierljeppen en haalden droog de overkant, maar onze minder dappere intromamma s bleven niet droog, omdat ze door de 10

11 Protatype november 2003 in het groen geklede introcie in het water werden gegooid. Het sporttoernooi later die middag was niet helemaal wat we er van verwacht hadden; bijna alle teams waren alleen maar gekomen om te winnen en nergens anders voor. Ons team deed meer mee voor de lol en had maar één echte voetballer (die zich dood schaamde voor de rest van het team). Na twee gespeelde wedstrijden was de motivatie voor de meeste groepsleden ver te zoeken en werd besloten dat we ons terug moesten trekken. De maaltijd s avonds werd geheel volgens traditie gekookt door de vrouwen. In één keer werd me weer duidelijk hoe lui sommige heren kunnen zijn, hoewel om heel eerlijk te zijn er eentje had gevraagd of hij mee kon helpen tijdens het koken, dus ik zal ze niet in een keer allemaal over een kam scheren. Donderdag vond de cultuurtocht plaats, waarbij we begonnen bij de stadsschouwburg. Hier kregen we eerst een stukje toneel te zien van Doppio, gevolgd door een optreden van Leon van der Zanden. Het werd afgesloten met een danspresentatie van Footloose. Als het de bedoeling was dat ik gecharmeerd zou raken door het dansen of theater en me daarom zou willen inschrijven bij Doppio of Footloose, dan hebben ze volgens mij toch echt iets fout gedaan. De dansjes van Footloose waren vrij lachwekkend, aangezien het geen geheel was, iedereen alles net iets anders deed en zo kan ik nog wel even doorgaan. Alleen het optreden van Leon van der Zanden vond ik deze ochtend wel de moeite waard. s Middags bij Pathé viel ik bijna in slaap, want na een hele dag niets actiefs gedaan te hebben en dan in een donkere zaal kijken naar alleen maar voorfilmpjes van de bioscoopfilms die nog uit moeten komen, is niet anders dan slaapverwekkend. Toen er aan het eind van de filmpjes een vrouw binnenkwam om ons een korte cursus cabaret te geven was er dan ook zeer weinig interesse uit de zaal. Er moest dan ook eerst gedreigd worden om dan maar geen workshop te geven (niet dat dat nu echt werkte), voordat er een paar vrijwilligers op stonden. Nadat we alles geleerd hadden over hoge, lage en normale energieniveau s liepen wij met een normaal energieniveau naar La Place om te eten en stonden uiteindelijk s avonds met een hoog energieniveau te springen bij de optredens die binnen en buiten de bunker werden gegeven. We spraken met een aantal mensen af dat we niet zouden slapen deze nacht, maar rond een uur of 8 s ochtends waren er toch een aantal die rond liepen met een zeer laag energieniveau en uiteindelijk vielen mijn intromamma s in het Prothok op de bank in slaap. De warming-up was een 11

12 Protatype november 2003 goede start om de vrijdag te beginnen. Na het ontbijt was er weinig meer van te merken dat we niet geslapen hadden (de jongens uit onze groep die alle vier s nachts braaf naar huis waren gegaan om te slapen, kwamen allemaal ruim een half uur te laat). Uiteindelijk gingen we ook te laat op pad naar de cantus, maar gelukkig stond iedereen daar nog in een rij te wachten. We namen plaats aan één van de twee tafels met BMTnuldejaars. Het eerste glas bier heb ik kunnen leeg drinken, daarna was het bier smijten geblazen, want iedereen die er aan bijgedragen had dat jij zo nat was, moest minstens zo nat worden. Dit zang- en bierfestijn was erg gezellig en inderdaad ook erg nat en ik had dit dan ook echt niet willen missen. Het enige wat ik daarna dacht was: Ik wil naar huis, op mijn bed neervallen, vertellen wat ik de hele week heb gedaan. Dat laatste kon echter niet, want ik was zo hees dat geen enkele toon meer mijn mond verliet. Dit had ik wel verwacht, maar ik heb het er dan ook helemaal voor over gehad. De INTRO is kei gaaf. Sjanneke Zwaan Protpraat Bart schreeuwt het uit als hij stuntelig een introdans bij Footloose beleeft: Ik heb een bommelding nodig! Rob heeft de donderdagnacht in de intro heftig mee gefeest: Het is pas negen uur s ochtends en ik mag nu al geen auto rijden. Bij een barbecue tijdens de intro denkt Jeroen leuk te zijn door een lepel vol huzarensalade naar Liekes hoofd te smijten. Rob: Dat noem ik nu fast-food. 12

13 Protatype Vakgroepen Biomedische Beeldanalyse november 2003 Vanaf nu zal in iedere uitgave van het Protatype een vakgroep zich presenteren aan de studenten van BMT. Het is aan prof.dr.ir. Bart ter Haar Romeny om de spits af te bijten in een kennismaking met het onderzoek dat zich binnen BMT afspeelt. Vanaf 2001 hebben we een nieuwe loot aan de boom van BMT studie- en onderzoeksmogelijkheden: Biomedische Beeld Analyse. Wat is deze nieuwe richting? Prof. Janssen realiseerde zich rond 2000 het toenemend belang van medische beelden, zowel in de diagnostiek, de therapie en het biomedisch onderzoek. Hij vroeg mij of ik zijn team wilde komen versterken. De opdracht luidde: Zet een groep op die BMT-ingenieurs opleidt en wetenschappelijk onderzoek doet op het gebied van de beeldanalyse in Eindhoven en integreer dit later met toegepast werk in Maastricht. Stimuleer hierbij een nauwe samenwerking tussen deze groepen. Dit proces is inmiddels in volle gang. Als medische beelden zijn gemaakt, zijn er vele vragen te beantwoorden over deze beelden. Het beste is dit te illustreren aan de hand van een aantal voorbeelden: - Hoe kunnen we het binnenste van de patiënt, de microscopische cel of weefselfuncties effectief en interactief in 3D laten zien? - Hoe kunnen we automatisch segmenteren t.b.v. 3D visualisatie? - Kunnen we anatomische beelden (CT, MRI) matchen met functionele beelden? - Kunnen we de computer laten assisteren bij het stellen van de diagnose? - Kunnen we onze visuele perceptie evenaren met de computer, zoals bij beeldgestuurd zoeken in een database, herkennen van objecten? - Hoe deformeert het kloppend hart bij een infarct? - Kunnen we virtueel opereren? Dit is het vakgebied van de beeldanalyse. Daarnaast vragen alleen al de enorme hoeveelheden beelden die in een ziekenhuis worden gemaakt (zo n 100 Terabyte per jaar per groot ziekenhuis!) om een betrouwbare computer ondersteunde analyse. 13

14 Protatype november 2003 Biomedische Beeld Analyse is een deel van BioMIM, de nieuwe BMT Master richting voor Biomedical Modelling & Imaging. We delen samen met de groep van prof. Hilbers (Biomedical Modelling & Informatics) het fraaie BioMIM lab, WH3.02 (met de beste koffie van W-hoog!). Kijk maar eens voor een virtuele tour op de BMIA website onder Contact. Het onderzoek richt zich op vier richtingen, elk gesuperviseerd door een eigen staflid: - Luc Florack: Fundamenteel onderzoek naar de structuur in beelden, dit vakgebied heet Computer vision. Hierbij speelt wiskundig goed begrijpen van de beeldanalytische methoden en biologische inspiratie een belangrijke rol. Ons eigen visueel systeem is een fantastische patroonherkenner. Eén van onze doelstellingen is om de mechanismen hiervan te begrijpen en proberen (wiskundig) na te bouwen met een computerprogramma. - Anna Vilanova: Drie-dimensionale visualisatie. Dit is het nadoen van de fysica van lichtstralen die op een virtueel object vallen. Het is een essentiële samenvatting van de data voor een arts of onderzoeker. Er lopen projecten voor interactieve manipulatie, Diffusie Tensor Imaging en optimale 3D beeldpresentatie. Hierbij wordt geprogrammeerd in VTK, OpenGL en C++. We brainstormen op dit moment mee met het in Maastricht geïnitieerde plan voor de operatiekamer van de toekomst. - Johannes Hofman: Klinische, toegepaste projecten. Hieronder vallen de CAD (computer-aided diagnosis). Binnenkort hopen we een uitgebreid programma te starten voor de analyse van 3D en 4D microscopische beelden t.b.v het nieuwe programma Molecular Imaging. - Markus van Almsick: Prototyping en ontwerpen in de hoge programmeertaal Mathematica. Omdat we vanaf scratch begonnen, konden we de beste taal kiezen die er op dat moment was. We hebben het ontdekt als een ideale taal voor het ontwerpen en modelleren van methoden. Het rekent symbolisch en numeriek, met krachtige visualisaties van elke stap. Versie 5.0 is nu voor veel toepassingen numeriek sneller dan Matlab. Markus verzorgt met regelmaat cursussen in Mathematica. Zie ook ons volledig in Mathematica geschreven textbook (cursus 8D010): - Prof. Frans Gerritsen is hoofd van de MIMIT werkstation groep bij Philips Medical Systems (PMS) en parttime professor in BMIA. De samenwerking met PMS om samen applicaties t.b.v. medische werkstations te maken is sterk en interessant. Projecten betreffen o.a. analyse van CT datasets van de longen, perfusie van het hart en geavanceerde 3D visualisaties. 14

15 Protatype november 2003 We hebben een nauwe samenwerking met het BMT Magnetische Resonantie Lab. De muis is het laboratorium van vandaag voor vele vormen van biomedisch onderzoek en wij doen de analyse, bijv. van het kloppend hart, diffusie tensor imaging van hersen- en spiervezels en molecular imaging. Met het AZM doen we automatische analyse van atherosclerotische plaque in de carotis en exploreren we een nieuw project voor de operatiekamer van de toekomst. Met het UM doen we veel aan de analyse van 2-foton microscoopbeelden. Met Philips Natlab onderzoeken we geavanceerde methoden van bewegingsanalyse en met Philips X-ray Predevelopment onderzoeken we de detectie van catheters in doorlichtbeelden. We worden gefinancierd door BMT, de EU, STW, Senter en PMS. Omdat we een jonge groep zijn, moet er nog veel worden ontwikkeld. We streven ernaar de OGO projecten te laten bouwen aan onze infrastructuur: software modules die worden opgenomen in onze beeldverwerkingsbibliotheek. In deze drie pagina s kunnen we slechts een korte inleiding op dit grote en in belang toenemende vakgebied geven. Veel voorbeelden van projecten binnen BMIA zijn te vinden op onze website: Regelmatig houden we interessante colloquia en OGO presentaties. Tevens zijn er diverse mogelijkheden voor interne, externe en afstudeerstages. Zie ook hiervoor onze website. Werken in mathematica Tim Peters: interne stage 3D volume visualisatie. Een staande uitnodiging voor diegenen die geïnteresseerd zijn in het werk van de groep: loop eens binnen in WH3.02 en vraag eens aan een onderzoeker om over zijn of haar onderzoek te vertellen. Prof. dr. ir. Bart M. ter Haar Romeny 15

16 Protatype november 2003 De stelling van Protagoras Al enige tijd is er binnen de redactie het idee om de meningen eens te toetsen van de lezers van het Protatype. Nadat wij onze koppen bij elkaar hebben gestoken is er het volgende uit voortgekomen. Er is een stelling van Protagoras in het leven geroepen. Met deze stelling kan het volgende gedaan worden: Je mag aangeven of je het eens of oneens bent, dit kan op de site ( als wel via Verder willen wij jullie ook de mogelijkheid geven om een gegronde reactie terug te sturen. Uit deze reacties worden dan stukken gepubliceerd in de volgende uitgave. Heb je zelf een stelling die je wilt toetsen, dan mag je ook deze naar ons toesturen. Hier volgt de eerste stelling van Protagoras: Tekenfilms zijn van een hoger educatief niveau dan een soap, ofwel: The Simpsons beats Onderweg Naar Morgen. De redactie Protpraat Bij een college Calculus gaat een telefoon over. Dhr. Martens trots: Mijn telefoon staat uit hoor. Student: Mijnheer, dat is de vaste telefoon Marije de Jong belt het Prothok op en Mariska neemt op: Marije: hey Mariska, waar ben je? Prof. Baaijens tijdens de P-uitreiking: De vrouwen bewijzen dat technische studies niet alleen voor nerds zijn. 16

17 Protatype Activiteit Lanistae Boeren Burgers en Buitenlui november 2003 Ken je dat liedje van Crowded House? Everywhere you go, always take the weather with you. Natuurlijk! Dat was een grote meezinger op Pinkpop. Helaas moeten de tijden dat je een zonnetje uit je tas tevoorschijn haalt, in de lucht gooit, en hop, een stralende zon aan de hemel, nog aanbreken. Want ook de 2 e editie van Lanistae s BBB was een regenachtige. Zeg maar gerust dat het met bakken uit de lucht kwam vallen. De weergoden waren ons wederom niet gunstig gezind. Maar Lanistae zou Lanistae niet zijn om zich niet uit het TeMa-veld te laten slaan en er een grote smeerboel van te maken. Bekijk de foto s eens goed op de Protagoras-site en zie daar: enkele deelnemers doen een poging om Woodstock-taferelen te imiteren. Het gaat ze werkelijk niet slecht af. Boven aan het ranzigheidlijstje prijkt het klassieke spel eiergooien. Het gros van de deelnemers beheersten de gooi- en vangtechniek nog niet tot in de puntjes. En als je een ei boven je hoofd probeert te vangen laat het gevolg daarvan zich raden. Blijf dus oefenen! In de tuin, in de kroeg of in de kantine van W- hoog. Zorg dat je voor volgend jaar de techniek beheerst. Bestuur, gefeliciteerd met jullie record. Ook het aloude petflesschieten deed het niet slecht in de smeerkeesranglijst. Want het water spuit met enige kracht uit de fles en wil dan nog wel eens in de rondte spatten in gezelschap van wat modder. Ach ja, nat waren we toch al, dan kan een beetje modder er ook nog wel bij. Hulde voor de deelnemers, die zich niet lieten kennen en de ene na de andere colafles de lucht in lanceerden. Wat levert zo n spel toch fijne discussies op. We zijn tenslotte niet voor niets studenten op de Technische Universiteit. Over de andere spellen: hooivorkdarten en hoefijzergooien vergden uiterste precisie en het bekende nagelen brute kracht. De heren van Uisge Beatha bewezen dat dit laatste in hun dispuut in groten getale aanwezig is. Uiteraard, dit alles niet zonder een heerlijk pilsje, voorzien door ProBoKoCo. Verdere catering bestond uit Chinees eten, dat met veel smaak verorberd werd. Het was dus al met al een zeer geslaagde Boeren, Burgers en Buitenlui. Namens Heerendispuut Lanistae, Pim van Ooij. 17

18 Protatype november 2003 Even voorstellen Jos Arts, kwaliteitszorgmedewerker BMT Jos Arts is per september aangesteld als onderwijs kwaliteitsmedewerker. In een interview met zichzelf presenteert hij zich aan de studenten van BMT. Wat zijn uw taken bij BMT? Mijn taak is het onderwijs kwaliteits systeem aan de faculteit BMT verder uit te bouwen. Dat betekent concreet dat ik onderwijsvormen ga evalueren en optimaliseren: de keuze- en verplichte vakken (vaak verbonden met de begeleide zelfstudie), het OGO onderwijs, de stages, het afstuderen en de onderwijslijnen. Kort gezegd zal ik instrumenten ontwikkelen om dit onderwijs te evalueren en vervolgens procedures opzetten om de binnengehaalde evaluatiegegevens te verwerken, bespreken en doorgeven aan betrokkenen. Wat is de rol van studenten bij die evaluaties? We vragen studenten naar hun mening over de kwaliteit van de betreffende module. Ik zie studenten als interne klanten, d.w.z de afnemers van ons product. In de nabije toekomst willen we studenten (en docenten) nog duidelijker informeren over de uitkomsten van evaluaties. Helaas is voor jullie studenten niet altijd zichtbaar dat er in een module bepaalde veranderingen zijn gedaan, maar reken maar dat jullie opmerkingen uit de vragenlijsten door ons serieus worden genomen! Om je een voorbeeld te geven: Van iedere module die is geëvalueerd door studenten, bespreken we de evaluatie tezamen met onze opleidingsdirecteur Fons Sauren en de verantwoordelijke docenten van het vak. Ik ken veel faculteiten in den lande waar wel studenten worden bevraagd maar waar de evaluatie niet wordt besproken. Op die faculteiten wordt er wel geëvalueerd maar vervolgens verdwijnen opmerkingen in een la of komen ze samengevat op internet. Dat is zonde, want opmerkingen van studenten zijn vaak heel concreet. Wij bespreken ze en koppelen er bovendien duidelijke afspraken aan om het onderwijs te verbeteren. Zo zie je maar weer hoe belangrijk het is om die (schriftelijke of electronische) enquêtes over onderwijs in te vullen. Ook willen we studenten er op wijzen dat er student-vertegenwoordigers zijn voor de zg. Opleidingscommissies (OC s). Via deze OC kan eenieder onderwijszaken aankaarten. In het OC-overleg worden de geëvalueerde onderwijs modules ook besproken. 18

19 Protatype november 2003 Hoe bent u in uw functie bij BMT beland? Ik heb de afgelopen 6,5 jaar in Maastricht als onderwijskundige gewerkt, nu kreeg ik hier de kans mij bij BMT verder te specialiseren in kwaliteitszorg. Ik kon op deze TU/e ook op een centralere (onderwijskundige) plaats gaan werken maar ik had een voorkeur bij het werken bij een faculteit vanwege de directere en dus betere communicatie met de interne klant, dat zijn voor mij de studenten en de medewerkers. Graag zie ik studenten als kritische consumenten van hun onderwijs. Ik zie studenten net zoals medewerkers dan ook als volwaardige partners die tezamen hetzelfde doel nastreven: kwalitatief hoogstaand onderwijs. Wat houdt die term kwaliteit voor u in? Kwalitatief onderwijs kent vele facetten maar is bijvoorbeeld qua vorm en opzet duidelijk genoeg gebracht om iedere student een kans van slagen te bieden. Tegelijkertijd heeft het inhoudelijk een duidelijk niveau in zich. Fair onderwijs dus, net zoals de tentamens moeten zijn: inhoudelijk van een bepaald niveau, maar dit moet wel aansluiten bij het gevolgde onderwijs en ook een representatieve afspiegeling zijn van het verzorgde onderwijs. Een ander punt is dat de studietijd die je hebt reëel is in vergelijking met wat we van studenten verlangen. Ook dat punt nemen we bij BMT erg serieus. Dus we trachten studenten een eerlijke kans te geven om het onderwijs te doorlopen. Als dit soort zaken goed zijn, dan is de zogenaamde studeerbaarheid van het curriculum goed. Maar dat is maar een kant van de medaille, want tegelijkertijd moet je als universiteit in het eerste jaar inhoudelijk een niveau hebben omdat ook duidelijk de bedoeling is dat dit eerstejaars studenten selecteert voor vervolg van de studie. Als je ideeën of vragen hebt over de evaluaties: Je kunt mij vinden op kamer W-hoog of mailen naar A.R.M.Arts@tue.nl Jos Arts Nieuwsflits Een gedachte gestuurde armprothese Is het science-fictie of mag de fictie achterwege gelaten worden? Het antwoord is dat onderzoekers aan de Rehabilitation Institute of Chicago het voor elkaar hebben gekregen om een bionische arm aan te sturen met zenuweinden van een mens. 19

20 Protatype november 2003 Excursie OCCAM woensdag 24 september 2003 De eerste excursie van dit collegejaar ging naar Occam International BV. Om 13.00u werden we daar welkom geheten met een drankje en een korte inleidende presentatie door Danny Bressers. Hij vertelde over het bedrijf Occam en over de verschillende producten die Occam op dit moment ontwikkelt; hierbij een paar voorbeelden: Optical fiber catheter; hiermee gaat een medicament het lichaam in. Dit is op het moment van inbrengen nog niet actief maar door bepaalde belichting wordt dit op een bepaalde plek in het lichaam alsnog geactiveerd. Thermosense catheter; deze heeft vier kleine armpjes die op het uiteinde van de catheter de temperatuur meten. Hiermee kan een ontsteking in de vaatwand opgespoord worden, omdat daar de temperatuur iets hoger is. Deze catheter wordt gebruikt voor patiënten die vulnerable plaque hebben. Dit is een plaque op de vaatwand die steeds ontsteekt en dan doorbreekt, waardoor er opeens een grote stolling en een bloeding van de vaatwand kan ontstaan. Met de thermosense catheter kan de precieze plek opgespoord worden. Drug delivery stents; hierbij zit een medicament op een stent die geleidelijk wordt afgegeven. Bij het ontwikkelen van de producten komt heel veel kijken. Het begint met een idee, daarna duurt het ongeveer anderhalf jaar voordat de productie kan beginnen. Er is veel papierwerk nodig waardoor veel tijd verloren gaat. Per product is er één eindverantwoordelijke ingenieur die ervoor zorgt dat van alle kanten de juiste mensen betrokken worden. Verkopers worden ingelicht over de nieuwste vindingen en gaan langs bij ziekenhuizen over de hele wereld om producten te verkopen. Zij inventariseren ook de wensen van de koper. Na een algemene inleiding werden we in drie groepen verdeeld. Mijn groep ging als eerste naar de knutselopdracht, waar we zelf een PTCA-ballon op een catheter mochten monteren! Dit was een heel precies werkje, maar wel heel erg leuk om een keer te doen. Daarna kregen we van Danny en Olaf de Vries een presentatie. Danny vertelde over hoe 20

21 Protatype november 2003 een catheterisatie in het ziekenhuis werkt. Voor hart-catheterisatie wordt in de lies met een naald een opening gemaakt, waardoor eerst de stearable guide-wire (stuurbare voerdraad) naar binnen gaat. Door contrastvloeistof in te spuiten kun je op de röntgenopnamen op het scherm zien of je op de goede plek in het lichaam zit. Als de juiste plaats is bereikt wordt over de guidewire de catheter geschoven met de ballon en stent. De stent zit gekrompen op de ballon. Het is lastig om de stent optimaal om de ballon heen te vouwen, want hij moet zo klein mogelijk zijn bij toedienen, maar ook flexibel om door een (krom) bloedvat te kunnen bewegen. Als ook de ballon op de juiste plek zit, wordt deze opgeblazen, waardoor de stent openvouwt en daardoor de ader open houdt. Een medicament coating op de stent kan doorgroei van het weefsel (en het opnieuw dichtslibben van het bloedvat) voorkomen, maar niet voor een oneindig lange tijd. Bovendien moeten coatings aan heel veel eisen voldoen. Olaf heeft zelf WMT gestudeerd (hij is ook een jaar bestuur geweest van Protagoras!) en werkt nu een aantal jaren bij Occam. Het tweede deel van deze presentatie ging over zijn eigen loopbaan. Hij vertelde de voor- en nadelen van werken bij een klein bedrijf en over de projecten die hij heeft gedaan en waar hij mee bezig is. Als laatste kregen we van Michiel de Bruijker een rondleiding door de cleanroom. Hierbinnen mag een maximum aantal stofdeeltjes niet overschreden worden, dus werden we mooi gepakt in een witte jas, hoofdkapje en schoenkapjes. Hier kregen we het hele productieproces van de catheters uitgelegd en te zien. Tenslotte gingen we terug naar de kantine, waar we onder het genot van een drankje hebben nagekletst met de verschillende werknemers van het bedrijf. Het was een heel leuke en interessante excursie! Occam bedankt! Mariska de Smet 21

22 Protatype november

23 Protatype Eerstejaars Feest Fata Morgana november 2003 Dinsdag 21 oktober was het dan eindelijk zover. Het eerste BMT-feest van dit jaar mocht losbarsten. Het was het eerstejaarsfeest met als thema Fata Morgana. Van tevoren vond een etentje plaats voor alle eerstejaars en hun introbegeleiders in restaurant Movies. Die werd volledig op z n kop gezet, dankzij 83 buikdanseressen en Alladins. De koks van Movies hadden zich ook geweldig uitgesloofd: we kregen een ontzettend goed tomatensoepje voor onze kiezen, gevolgd door een geweldig bord gevuld met friet, schnitzel en salade. Een hele goede bodem dus voor de avond die nog komen moest, en dat was maar goed ook. Iets anders dat ook wel het vernoemen waard is: de fotograaf van de Cursor is langsgekomen. Zij hadden van het feest gehoord en waren blijkbaar benieuwd of al de roddels over goed geklede BMT-feesten waar zijn. Verschillende foto s werden geschoten door een verraste fotograaf en anderhalve week later pronkten Kim, Linda en Annemiek in hun doorschijnende hoofddoekjes in het TU/e-blad. Rond negen uur stroomden we door een oosterse poort de Basta binnen, die door alle eters meteen gezellig werd gevuld. Terwijl deze vroegkomers hun eerste biertjes wegdronken, werd het tussen tien en half elf echt druk. Het bleek voor velen toch een moeilijk thema te zijn, maar gelukkig kreeg je door het grootste deel van de mensen toch herinneringen aan wat al jaren de Efteling siert. Er waren genoeg plofbroeken, hoofddoeken en dergelijke te zien. En ja, zelfs een jongedame in burka verscheen op de vloer van de feestkroeg! 23

24 Protatype november 2003 Na half elf kwam het feest echt op gang. Inmiddels zat de Basta stampvol, de DJ draaide zijn plaatjes, iedereen dronk wel of niet alcoholische versnaperingen. De sfeer groeide totdat het laatste nummertje had geklonken. De lichten leidden iedereen netjes naar buiten rn al met al kunnen we terugkijken op een fantastisch eerstejaarsfeest. Gelukkig hoeven we niet zo lang te wachten op het volgende BMT feest. 2 december staat namelijk het 3 e -lustrumfeest alweer voor de deur. Hopelijk zijn jullie er dan allemaal weer bij. Voor alle Fata Morgana -bezoekers: Bedankt! Namens de feestcommissie, René van der Burgt Protpraat Martijn Froeling loopt het huis uit waar hij na een feestje terecht is gekomen en fietst met een kater weg. Oh, ik hoop zo hard dat dit Eindhoven is. Marita: Rick, wanneer ben jij eigenlijk jarig? Rick: Met kerstmis Marita: Elk jaar? 24

25 Protatype Stagevoorlichting november 2003 Op 7 oktober vond de eerste stagevoorlichting van dit jaar plaats. Ruud van Heeswijk, Dirk den Ouden, Kim Douma en Martijn Cox, vertelden hun ervaring in respectievelijk de VS, Japan, Engeland en nogmaals de VS. Als eerste kwam Ruud van Heeswijk aan het woord. De stagevoorlichting had een originele opzet. Aan de ene kant werd een globaal idee gegeven wat de stagevoorlichters gedaan hadden, maar centraal stonden de zogenaamde stellingen over stagelopen die zij ieder om de beurt konden beantwoorden. Zo ontstond een leuke discussie en veel interactie met het publiek. De stagelopers Ruud heeft stage gelopen op de John Hopkins University in Baltimore. Daar heeft hij zich bezig gehouden met een drietal projecten die voornamelijk met MRI te maken hadden. Een van de projecten ging over molecular imaging; over de stamcel tracking met MRI in muizen met multiple sclerose. Hiervoor werd bij muizen multiple sclerose opgewekt en werd op bepaalde dagen gekeken naar het MRI contrast in de ventrikels van de hersenen. Naast studeren heeft Ruud veel van de VS gezien. Hij is bijvoorbeeld naar Washington DC, New York en Maryland geweest. Oorspronkelijk wilde Ruud graag naar Australië, maar daar liep het contact een beetje stroef. Daarna heeft hij contact gezocht in de VS en dat ging eigenlijk meteen goed. Er werd regelmatig over en weer g d zodat student en begeleider wisten waar ze aan toe waren. Achteraf gezien is de stage hem erg goed bevallen. Als tweede kwam Kim Douma aan het woord. In tegenstelling tot veel andere studenten heeft Kim zijn externe stage bij een bedrijf gedaan. Bij Biorad in London heeft hij onderzoek gedaan met FLIM (fluorescense life time imaging) en FRET (fluorescense energy transfer). Met FLIM kan men de levensduur van een bepaald eiwit bepalen en deze techniek heeft hij gebruikt om verschillende processen in cellen te volgen. De stage duurde in principe 3 maanden. Zes weken hiervan heeft Kim doorgebracht op de universiteit van Oxford, de rest in Londen bij Biorad. De contacten met Biorad heeft hij gelegd op een demonstratie van het bedrijf in Maastricht. Na een rondje stellingen ging Dirk vertellen over zijn ervaringen in Japan. Dirk heeft deelgenomen aan OUSSEP. Dit is een programma voor buitenlandse studenten aan de universiteit van Osaka en duurt 10 maanden. Via Bert Meijer is hij in aanraking gekomen met dit programma, wat bestaat uit onderzoek, colleges, excursies en uitstapjes. Hiervoor krijg je een studiebeurs, huisvesting en er wordt je een gastgezin toegewezen waar je overigens niet bij in huis woont. Qua onderzoek heeft Dirk zich bezig gehouden met DNA-collageen interactie en met cyclodextrine based systems. 25

26 Protatype november 2003 Daarnaast heeft hij diverse vakken gevolgd. Een ander doel van OUSSEP is om de buitenlandse studenten veel van Japan en de cultuur te laten zien. Hierover heeft Dirk veel verteld en de aanwezigen hebben een goede indruk gekregen van Japan. Als laatste kwam Martijn aan het woord. Martijn heeft stage gelopen aan het Georgia Institute of Technology in Atlanta. Daar heeft hij meegeholpen aan het onderzoek van een AIO welke als doel had een relatie te vinden tussen arteriële wandspanningen nabij een vertakking en vasculaire ontsteking, welke kan leiden tot atherosclerose. Martijn heeft een 3D eindige elementen model gemaakt van een arterieel vat met een vertakking. Het uiteindelijke doel van dit alles is om een direct verband te leggen tussen de geometrie van een vat en (de kans op) atherosclerose. De stellingen Het regelen van je stageopdracht op de TU/e gaat erg gemakkelijk Alle vier vonden dat dit best makkelijk ging. Op de TU/e staan de begeleiders erg open, alleen het contact met je externe stageplek dat moet je zelf goed houden. Je moet tijdig een visum aanvragen, anders kan het te laat zijn Ruud heeft ervaren dat een visum regelen voor de VS erg bureaucratisch te werk gaat. Eerst heb je een bewijs nodig van financiële onafhankelijkheid. In het kort houdt dit in dat je op je bankrekening moet hebben staan. Daarna krijg je verscheidene formulieren en als je die eenmaal ingevuld hebt, kun je op het consulaat een visum aanvragen. De anekdote van Ruud maakt aan iedereen duidelijk dat het handig is als je op tijd denkt aan het regelen van een visum. Een woonruimte moet je helemaal zelf regelen In tegenstelling tot wat je kan denken waren er totaal geen moeilijkheden geweest bij het regelen van een slaapplek. Dirk wist twee maanden van tevoren al dat hij op 211 b zou komen te wonen, Martijn heeft in het appartement gewoond dat BMT in Atlanta heeft. Zowel bij Ruud als Kim heeft de stage-afdeling voor een woonruimte gezorgd. Kim voegt daaraan toe dat wanneer je bij een bedrijf stage gaat lopen er sowiezo erg veel voor je geregeld wordt. Naast je stagewerk is het een eenzame vakantie Absoluut niet!! Via je stageplek leer je veel mensen kennen. Bij Ruud in huis woonden veel buitenlanders waar hij contact mee had. Martijn had het geluk samen met Sander Ubbink in Atlanta te zijn. Voor allen geldt natuurlijk: als je maar je best doet, dan heb je een zo een groep mensen om je heen. Bij Kim ging dit wat moeizaam, omdat het bedrijfsleven lang niet zo open en sociaal is als de universiteit. 26

27 Protatype november 2003 De taken die je moet vervullen zijn van te voren duidelijk. Voor Martijn liep het anders dan hij in eerste instantie dacht. Hij wilde graag experimenteel werk doen, maar uiteindelijk werd het toch programmeren. Echter, het is wel ongeveer bekend welke kant je het op moet zoeken. Ruud had veel intensief contact met zijn stageplaats en daardoor wisten beide partijen waar ze aan toe waren. Wijze woorden van Dirk vertellen dat je vooral niet te veel moet verwachten van wat je gaat doen op je stageplek. Hijzelf ging uiteindelijk iets heel anders doen dan gepland was. Het gebeurt niet snel dat je een alternatief onderwerp niet leuk gaat vinden. Naarmate een project vordert, wordt het vanzelf meestal leuker. Het contact met de TU/e is tijdens je stage erg belangrijk Alle vier melden dat het contact eigenlijk minimaal is. Maar dat is ook niet nodig omdat je toch begeleiding ter plekke op je stageplaats hebt. Kies voor je interne en externe stage niet dezelfde onderwerpen Volgens Dirk kun je door bij stages aan verschillende onderwerpen te werken meer variatie creëren en beter je interesses binnen BMT vinden. Kim echter, vindt dat drie maanden soms te weinig zijn om echt diep in te gaan op een onderwerp. Wanneer je dan dezelfde onderwerpen kiest, kun je misschien wel die diepgang bereiken. Natuurlijk moet iedereen voor zichzelf beslissen wat te doen. En als laatste natuurlijk de algemene studentenvraag: Wat kost het? Dit is eigenlijk erg verschillend. Het hangt er erg van af of je stageplaats bijdraagt in de kosten. Daarnaast ligt dat natuurlijk ook aan welke activiteiten je allemaal onderneemt. Met een auto huren ben je al snel veel geld kwijt. Ook zijn er fondsen en beurzen te krijgen voor een stage. Ruud heeft bijvoorbeeld de hersenstichting aangeschreven en heeft van hen geld gekregen voor zijn onderzoek. Dus eigenlijk is deze vraag niet eenduidig te beantwoorden. Aan het einde van de avond bleek dat Ruud, Dirk, Kim en Martijn het prima naar hun zin hebben gehad in het buitenland. Als je nog vragen hebt, kun je hen natuurlijk mailen: Ruud Kim Dirk en Martijn Als je eens de ervaringen wilt lezen van een aantal andere BMT studenten die op het moment op stage zijn kun je kijken op en naar het kopje Archief à BMT on stage gaan. Tristan Slots 27

28 Lustrumprogramma Op 7 december 1988 werd het toen nog S.v.M.T. Protagoras opgericht. Om dit te vieren is er vorig jaar een lustrumcommissie opgericht. In de week van 1 tot en met 6 december zullen ter ere van deze gelegenheid verscheidene activiteiten georganiseerd worden. Hieronder kan gevonden worden welke dat zijn: Maandag 1 december 2003 Wat? Openingsstunt Waar? Auditorium Hoe laat? Vanaf uur Wat? Waar? Hoe laat? Lustrumborrel In Vivo Vanaf uur Na de lustrumborrel wil je natuurlijk even op adem komen of weer even studeren. Daar heb je dinsdag een groot gedeelte de tijd voor: Dinsdag 2 december 2003 Wat? Levend Kolonisten, georganiseerd door IksIks en Lanistae Waar? TU/e-terrein Hoe laat? vanaf ongeveer uur Wat? Waar? Hoe laat? Lustrumfeest Stratumseind, de Rechter vanaf uur Woensdagochtend krijg je de kans om uit te slapen, maar niet lang, want: Woensdag 3 december 2003 Wat? Excursie Vitatron Waar? Arnhem Hoe laat? vanaf uur Vergeet je niet in te schrijven als je mee wilt, want er is maar een beperkt aantal plaatsen beschikbaar!

Maatschappelijke Zorgboerderij. Amatheon. Nikki van Berlo. Jasmijn Borms. Joy Willems T4B

Maatschappelijke Zorgboerderij. Amatheon. Nikki van Berlo. Jasmijn Borms. Joy Willems T4B Maatschappelijke Zorgboerderij Amatheon Nikki van Berlo Jasmijn Borms Joy Willems T4B Inleiding Ons groepje bestaat uit Nil

Nadere informatie

Nieuwsflits juli 2014

Nieuwsflits juli 2014 Nieuwsflits juli 2014 Samen bouwen in Vertrouwen Nog maar een kleine 2 weken en dan is het vakantie wat is het weer enorm snel gegaan. En wat hebben we allemaal weer ontzettend veel geleerd! Vanaf deze

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Naam opleiding: Molecular Science & Technology. Toelating

Naam opleiding: Molecular Science & Technology. Toelating Naam opleiding: Molecular Science & Technology Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas

Nadere informatie

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor

Nadere informatie

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven

Nadere informatie

Verslag stage ID-dance

Verslag stage ID-dance Verslag stage ID-dance 1 Gabriëlle van Tussenbroek, 4D Inhoud Motivatie (pagina 3) Algemene gegevens (pagina 4) Gesprek werkplanning (pagina 5) Verloop stageperiode (pagina 6) Afsluitende beschouwing en

Nadere informatie

Herhalingsoefeningen. Thema 3 Familie en relaties. 1 Woorden. Familie

Herhalingsoefeningen. Thema 3 Familie en relaties. 1 Woorden. Familie Herhalingsoefeningen Thema 3 Familie en relaties 1 Woorden Familie Lees de zinnen over de familie van Simon en Els. Schrijf de volgende namen in de stamboom: Hans, Helena, Hester, Joke, Mark, Michiel,

Nadere informatie

Spreekopdrachten thema 3 Kinderen

Spreekopdrachten thema 3 Kinderen Spreekopdrachten thema 3 Kinderen Opdracht 1 bij 3.2 Jullie zijn bij het consultatiebureau. Cursist A: je bent arts bij het consultatiebureau. Cursist B: je bent met je baby van twee maanden bij het consultatiebureau.

Nadere informatie

Nieuwsbrief 14, september 2010

Nieuwsbrief 14, september 2010 Stichting WoonMere Nieuwsbrief 14, september 2010 Redactie: Mariska Elfrink Hallo allemaal, Eindelijk is het dan gebeurt: we zijn verhuist naar ons eigen appartement! Inmiddels wonen we hier alweer een

Nadere informatie

Musical De Eendenclub verdwaalt

Musical De Eendenclub verdwaalt Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

MPS Prins Willem Alexander. Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober

MPS Prins Willem Alexander. Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober Bootvakantie 2015 11 oktober t/m 16 oktober Voorwoord Namens Stichting On Toer heten we iedereen welkom aan boord van de Mps Prins Willem Alexander. Wij vinden het leuk dat jullie keuze op onze bootvakantie

Nadere informatie

Informatieavonden Tijdens deze avond wordt u door de leerkrachten geïnformeerd over het lesprogramma en activiteiten voor het komende schooljaar.

Informatieavonden Tijdens deze avond wordt u door de leerkrachten geïnformeerd over het lesprogramma en activiteiten voor het komende schooljaar. Website : www.hietweide.nl e-mail : nieuwsbrief@hietweide.nl Agenda 14 september inloopspreekuur GGD/CJZ 14 september informatieavond groep 8 15 september informatieavond groep 1 t/m 7 21 september t/m

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd.

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. Grammaticaoefeningen 3 Wonen en vervoer Werkwoorden in een andere tijd Oefening 1 Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. 1 Begrijp je deze informatie? ja / nee,

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Schoolkamp 2015, Jacco

Schoolkamp 2015, Jacco Schoolkamp 2015, Jacco We gingen om 10:30 weg met de bus, eigenlijk moesten we met de fiets maar het stormde hard. Met de bus reden we naar Basal, daar werd verteld wat ze deden en we gingen stenen zoeken.

Nadere informatie

28 augustus 2015. Vreedzame school. Nieuw meubilair groep 3. Lydia

28 augustus 2015. Vreedzame school. Nieuw meubilair groep 3. Lydia 28 augustus 2015 Vreedzame school Inmiddels zitten de eerste weken er weer op en zijn alle groepen goed begonnen. U heeft in de informatiefolders van de verschillende groepen kunnen lezen dat er in de

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Ik ben David de Graaf

Ik ben David de Graaf Ik ben David de Graaf geboren in 1984. met Downsyndroom Surprise! Ook voor mijzelf Ik heb het niet alleen, maar... ik ben ook in vaste dienst van de Stichting Downsyndroom Kort: de SDS www.downsyndroom.nl

Nadere informatie

Wat kan ik voor u doen?

Wat kan ik voor u doen? 139 139 HOOFDSTUK 9 Wat kan ik voor u doen? WOORDEN 1 1 Peter is op vakantie. Hij stuurde mij een... uit Parijs. a brievenbus b kaart 2 Ik heb die kaart gisteren.... a ontvangen b herhaald 3 Bij welke...

Nadere informatie

Inventarisatie enquête over het gebruik van videofragmenten bij het onderwijs van Inleiding Staats- en Bestuursrecht

Inventarisatie enquête over het gebruik van videofragmenten bij het onderwijs van Inleiding Staats- en Bestuursrecht Inventarisatie enquête over het gebruik van videofragmenten bij het onderwijs van Inleiding Staats- en Bestuursrecht Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Universiteit Leiden Afdeling ICT&O, Cleveringa Instituut,

Nadere informatie

Weeknieuws week 12. Locatie de Toverdoos. 2 jarigen

Weeknieuws week 12. Locatie de Toverdoos. 2 jarigen Weeknieuws week 12 Locatie de Toverdoos 2 jarigen De week vloog weer voorbij! Wat hebben we het weer leuk gehad. We namen rustig afscheid van thema "Regen". De klas wordt nu steeds meer gevuld met spulletjes

Nadere informatie

Geconstateerde problemen bij verzoeken aan de examencommissies

Geconstateerde problemen bij verzoeken aan de examencommissies Geconstateerde problemen bij verzoeken aan de examencommissies Voorwoord Naar aanleiding van haar visiedocument heeft de Facultaire Studentenraad (FSR) een inventarisatie gedaan onder de studenten van

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat is dat? Eva van de Sande Radboud Universiteit Nijmegen EERST.. WETENSCHAPSQUIZ 1: Hoe komen we dingen te weten? kdsjas Google onderzoek boeken A B C 1: We weten dingen door

Nadere informatie

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.

Nadere informatie

Even. Ons. Kwijt. 2015-2016 nr??

Even. Ons. Kwijt. 2015-2016 nr?? Even Ons Ei Kwijt 2015-2016 nr?? Van de directie we ons eerste college van professor Henriette von Kessel. Special We hebben de afgelopen weken het project Raar maar Waar in de school gehad. Ter ere van

Nadere informatie

Nieuwsbrief oktober 2014

Nieuwsbrief oktober 2014 Nieuwsbrief oktober 2014 Beste ouders, In de afgelopen weken hebben we alweer zo ontzettend veel geleerd! Eigenlijk is het schooljaar maar net goed op gang, maar wat we geleerd hebben is al niet meer op

Nadere informatie

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar

Nadere informatie

Kim van de Ven kimvdven@gmail.com

Kim van de Ven kimvdven@gmail.com Kim van de Ven kimvdven@gmail.com September, 2012 BioMedische Technologie BMT 7 jaar gestudeerd (2000-2007) Begonnen met 5 jarige opleiding, uiteindelijk 6 jaar bachelor / 3 jaar master (2 jaar overlap)

Nadere informatie

Evaluatie Waterdag 17 maart 2015

Evaluatie Waterdag 17 maart 2015 Evaluatie Waterdag 17 maart 2015 Grafieken uitgedrukt in % Wat vond je van deze activiteit? Wat vond je het meest/minst leuke onderdeel van deze dag? Redenen meest/minst leuk: Workshop Meest Minst Super

Nadere informatie

Centrum voor Onderwijsinnovatie en Onderzoek. Fontys Hogescholen. Ivonne Jürgens Click Coaching&Consult

Centrum voor Onderwijsinnovatie en Onderzoek. Fontys Hogescholen. Ivonne Jürgens Click Coaching&Consult Fontys Hogescholen Ivonne Jürgens Click Coaching&Consult Praktijkbeschrijving studiekeuzegesprekken DEEL 1 Context beschrijving DEEL 2 Redeneerketen op basis van het algemene onderzoeksmodel DEEL 3 Operationali

Nadere informatie

Stagedag Christiaan Huygens College, Eindhoven Natuurwetenschappelijk onderzoek 2, dd. 8 april 2008

Stagedag Christiaan Huygens College, Eindhoven Natuurwetenschappelijk onderzoek 2, dd. 8 april 2008 Stagedag Christiaan Huygens College, Eindhoven Natuurwetenschappelijk onderzoek 2, dd. 8 april 2008 Plan: Bij het Christiaan Huygens College mogen 4-VWO leerlingen een aantal dagen meelopen bij een bedrijf

Nadere informatie

15. eten moet je toch

15. eten moet je toch GRATIS voorproefje 15. eten moet je toch Uitnodigen Ik zal zorgen dat ik honger heb. Hou het eenvoudig, hoor! Ik eet alles. Ik ben niet zo n moeilijke eter. Maar verder eet ik alles! Je ziet me wel verschijnen.

Nadere informatie

Op vakantie in Zweden vond Jasmijn deze schedel!

Op vakantie in Zweden vond Jasmijn deze schedel! Groepsnieuws groep 4 mei/juni Een tand eruit! Op vakantie in Zweden vond Jasmijn deze schedel! Belangrijke gebeurtenissen Finn, 2 e prijs met straatvoetbal! Verjaardag juf Op woensdag 25 juni vierde ik

Nadere informatie

ipad enquête - ouders - 18 reacties (van 29 ouders)!

ipad enquête - ouders - 18 reacties (van 29 ouders)! 18 responses View all Publish analytics 18 responses ipad enquête - ouders - 18 reacties (van 9 ouders) Summary View all responses Publish analytics In welke mate ziet u uw zoon of dochter de ipad thuis

Nadere informatie

OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010

OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010 OPEN HUIS WIJKPARK TRANSVAAL 28 JULI 2010 Ik arriveer op een zon overgoten Wijkpark. Nog geen kwartier later wordt het park in de schaduw gelegd door donkere wolken. Die trokken gelukkig weg en wederom

Nadere informatie

De Deltakijker bulletin van de o.b.s. De Delta en peuterspeelzaal Het Druppeltje

De Deltakijker bulletin van de o.b.s. De Delta en peuterspeelzaal Het Druppeltje De Deltakijker bulletin van de o.b.s. De Delta en peuterspeelzaal Het Druppeltje vrijdag 2 oktober 2015 jaargang 13 nr. 4 agenda: 5 oktober Opening Kinderboekenweek 6 oktober Ouderraad boekenruilmarkt

Nadere informatie

Evaluatie 2e jaars stages/projecten door de stagiaires van Informatiekunde: mei 2002

Evaluatie 2e jaars stages/projecten door de stagiaires van Informatiekunde: mei 2002 Evaluatie 2e jaars stages/projecten door de stagiaires van Informatiekunde: mei 2002 Aantal gerealiseerde stages/projecten: 29 (intern: 2, extern: 27). 13 studenten hebben een evaluatieformulier ingevuld

Nadere informatie

Project Interactieve multimedia

Project Interactieve multimedia Project Interactieve multimedia Jerney van Schagen Inleiding: Het eerste idee van het project bij mij was dat het een vrij breed project zou worden, maar in een van de eerste colleges kwam ik er al gauw

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

t Wiekendje www.dewieken.com Agenda:

t Wiekendje www.dewieken.com Agenda: t Wiekendje www.dewieken.com Agenda: Donderdag 8 oktober: Vrijdag 9 oktober: Maandag 12 oktober: Dinsdag 13 oktober: Dinsdag 13 oktober: Woensdag 14 oktober Donderdag 15 oktober: studiedag. Alle kinderen

Nadere informatie

Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014

Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 Periode: CBT examens 15 april t/m 30 april 2014 1. Doet u dit examen voor de eerste keer of gaat het om een herexamen? Eerste keer 279 70% Herexamen 104 26% Niet beantwoord 16 4% Totaal 399 2. Als de voorlopige

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

Ik Eet Het Beter. Een lekkere en gezonde lunch! Ik Eet Het Beter

Ik Eet Het Beter. Een lekkere en gezonde lunch! Ik Eet Het Beter Een lekkere en gezonde lunch! Ik eet het beter Hallo, allemaal ik ben Gaby en zit in groep8. En ik ga jullie iets vertellen over wat we twee weken geleden hebben gedaan. Het was 20 maart toen we van de

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Verslag gehandicapten platform.

Verslag gehandicapten platform. Verslag gehandicapten platform. 5 Maart kwamen er gehandicapten mensen bij ons op school. Ze waren niet gehandicapt in hun hoofd en gedrag maar ze waren lichamelijk gehandicapt. We begonnen met een paar

Nadere informatie

Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 )

Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 ) Nie uwsb rie f Stichting OE R S T I C H T I N G O N D E R W I J S E V A L U A T I E R A P P O R T J A A R G A N G 4, NR. 3 ( M A A R T 2 0 1 1 ) Nieuwsbrief Stichting OER Stichting Onderwijs Evaluatie

Nadere informatie

Jouw toekomst. Havo 5

Jouw toekomst. Havo 5 Jouw toekomst. Havo 5 2011-2012 LOB havo 5 Havo 5 Fase 4 = Beslissen: Deze fase ga je in als je in Havo 5 zit. Je stelt nu je definitieve top 2 vast. Je gaat nog een keer naar de beroepenavond, je organiseert

Nadere informatie

Antwoordenmodel. Herhalingsoefeningen De Sprong, Thema 1. Oefening 1. studiejaar 2007/2008 studiejaar 2008/2009. 255 euro per maand 272 euro per maand

Antwoordenmodel. Herhalingsoefeningen De Sprong, Thema 1. Oefening 1. studiejaar 2007/2008 studiejaar 2008/2009. 255 euro per maand 272 euro per maand Antwoordenmodel Herhalingsoefeningen De Sprong, Thema 1 Oefening 1 1. studiejaar 2007/2008 studiejaar 2008/2009 255 euro per maand 272 euro per maand 182.000 studenten 200.000 studenten 5.800 Nederlandse

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

in het midden Dit ben ik - maxx! computer tomografie voor kinderen.

in het midden Dit ben ik - maxx! computer tomografie voor kinderen. in het midden Dit ben ik - maxx! computer tomografie voor kinderen. 1 onze dank aan: Prof. Dr. Brigitte Stöver, Chariteé University Hospital Berlin, Germany, voor de wetenschappelijke en medische supervisie

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Een nieuw leven. Een maand eerder. Zondag 25 juli

Een nieuw leven. Een maand eerder. Zondag 25 juli Een maand eerder Zondag 25 juli Een nieuw leven Het lijkt me zo leuk om naar Aruba te verhuizen. Simon krijgt daar een topbaan en ik kan mijn leven weer op orde brengen. Ik kan gaan doen wat ik wil. Een

Nadere informatie

Johannes 14:1-3 en 28 - Hemelvaart: op weg naar thuis

Johannes 14:1-3 en 28 - Hemelvaart: op weg naar thuis Johannes 14:1-3 en 28 - Hemelvaart: op weg naar thuis Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Dan stuur ik ook de bijbehorende

Nadere informatie

Gelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren!

Gelukskoffercoaching. Ik kan in drie woorden vertellen wat ik geleerd heb: I love me. Wael, 11 jaar. Gelukkig zijn kun je leren! Gelukkig zijn kun je leren! Gelukskoffercoaching Missie GELUKKIG ZIJN KUN JE LEREN Gelukskoffercoaching wil kinderen op jonge leeftijd positief ondersteunen in hun individuele emotionele ontwikkeling.

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

September 2015 Woensdag 23 September Sportdag Start gesprek ouders. Oktober 2015 Woensdag 7 oktober Start kinderboekenweek

September 2015 Woensdag 23 September Sportdag Start gesprek ouders. Oktober 2015 Woensdag 7 oktober Start kinderboekenweek Schoolnieuws schooljaar 2015-2016 Vrijdag 18 September 2015 September 2015 Woensdag 23 September Sportdag Start gesprek ouders Donderdag 24 September Start gesprek ouders Maandag 28 September Algemene

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

De geest is goed, maar het lichaam is versleten tekst PATRICK MEERSHOEK foto s AD NUIS

De geest is goed, maar het lichaam is versleten tekst PATRICK MEERSHOEK foto s AD NUIS IK HEB EEN SCHANDELIJK HOOG IQ. Ik lees kranten in zeven talen. Ik heb vroeger veel in het buitenland gezeten. De actualiteit houd ik met hartstocht bij, maar naar de televisie kijk ik niet en naar de

Nadere informatie

Wij zijn twee vrienden... jij en ik

Wij zijn twee vrienden... jij en ik Wij zijn twee vrienden... jij en ik Twee dikke vrienden... jij en ik voor Nona voor altijd negen... voor altijd in mijn hart Kika Konijn Kika Konijn was een goede vriendin van alle dieren in het bos. Ze

Nadere informatie

Nieuwsbrief Juli 2015

Nieuwsbrief Juli 2015 Nieuwsbrief Juli 2015 De laatste nieuwsbrief voor dat we allemaal op vakantie gaan en heerlijk van de Zomer gaan genieten. Wij willen jullie graag nog een aantal puntjes meedelen. Baby nieuws Aller eerst

Nadere informatie

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is. De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Wat? Ambers mond valt open. Krijg ik dertigduizend euro? De notaris knikt. Dat klopt. Gefeliciteerd. Liz weet ook niet wat ze hoort.

Wat? Ambers mond valt open. Krijg ik dertigduizend euro? De notaris knikt. Dat klopt. Gefeliciteerd. Liz weet ook niet wat ze hoort. Een erfenis Dag dames, kan ik iets voor u doen? Amber kijkt Liz even aan en zegt dan: Ik heb hier een afspraak met de notaris. Mijn naam is Amber Overgauw. De vrouw kijkt op haar beeldscherm. Ik zie het,

Nadere informatie

EUPENBULLETIN. 6 februari 2015 nr.11

EUPENBULLETIN. 6 februari 2015 nr.11 Wethouder van Eupenschool Odysseuslaan 6 5631 JM Eindhoven 040-2446044 EUPENBULLETIN 6 februari 2015 nr.11 Inhoudsopgave Afscheid... 1 Rapportgesprekken... 3 Carnaval... 3 Even voorstellen... 3 Wisseling

Nadere informatie

Naam opleiding: Life Science & Technology. Toelating

Naam opleiding: Life Science & Technology. Toelating Naam opleiding: Life Science & Technology Toelating Is de studie moeilijk? De studie is pittig; zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie direct vol voor gaat. Gas terugnemen kan altijd

Nadere informatie

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis

Nadere informatie

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,

Nadere informatie

VCSVU. nieuwsbrief 14 september 2010 - Jaargang 1 - nr. 6

VCSVU. nieuwsbrief 14 september 2010 - Jaargang 1 - nr. 6 VCSVU nieuwsbrief 14 september 2010 - Jaargang 1 - nr. 6 Lieve leden, De laatste nieuwsbrief verscheen vlak voor de zomervakantie, dus het is weer de hoogste tijd voor een nieuwsbrief. Ten eerste hoop

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

zomer Vakantie zomer

zomer Vakantie zomer NieuwsBrief nr.3, 2011 Naar Binnen Beste lezer, Het is weer tijd voor de zomer. In het midden van Nederland is afgelopen week de zomervakantie begonnen. De kinderen hebben zes weken geen school. Zes weken

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014 Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

blauwer dan dat, kan het niet zijn. Zonder blauw is het leven grauw, zonder blauw is de wereld in rouw. Roxan

blauwer dan dat, kan het niet zijn. Zonder blauw is het leven grauw, zonder blauw is de wereld in rouw. Roxan blauwer dan dat, kan het niet zijn. Zonder blauw is het leven grauw, zonder blauw is de wereld in rouw. Roxan Gedichten over kleuren In één van de taallessen zat de opdracht om een gedicht te maken over

Nadere informatie

Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen.

Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen. In de vorige les ben je gaan onderzoeken wat je droom is en ik hoop dat je het besluit hebt genomen om elke dag te dromen en dat je een moodboard hebt gemaakt. Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2010-2011

Sectorwerkstuk 2010-2011 Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

37% 63% Aantal geregistreerde deelnemers : 115 Periode evaluatie : 12 maart 2015 t/m 5 april 2015 Aantal evaluaties : 73. ingevuld niet ingevuld

37% 63% Aantal geregistreerde deelnemers : 115 Periode evaluatie : 12 maart 2015 t/m 5 april 2015 Aantal evaluaties : 73. ingevuld niet ingevuld Aantal geregistreerde deelnemers : 115 Periode evaluatie : 1 maart 015 t/m 5 april 015 Aantal evaluaties : 7 Lowys Porquinstichting PCPO Midden Brabant Stichting Openbaar Basisonderwijs Westbrabant Stichting

Nadere informatie

Jeroen Driessen Maatschappelijke stage TG3C

Jeroen Driessen Maatschappelijke stage TG3C Pagina 3 Inleiding. Pagina 4-5-6 De voorbereiding. Pagina 7 De motorische demodagen. Pagina 8 na de demodagen. Pagina 9 Wat heb ik er van geleerd Pagina 10-11-12 logboekkaarten Voor school moeten we een

Nadere informatie

Hoe schrijf ik tekst voor mijn website?

Hoe schrijf ik tekst voor mijn website? Hoe schrijf ik tekst voor mijn website? Heb je een eigen website, maar worstel je met de teksten die je daarop kwijt wil? Volg dan dit stappenplan. Met een paar handige tips kom je vast een heel eind.

Nadere informatie

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12

SLB eindverslag. Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 SLB eindverslag Rozemarijn van Dinten HDT.1-d 12053449 11-11-12 Eindverslag De afgelopen periode heb ik een aantal lessen SLB gehad. Hierover ga ik een eindverslag schrijven en vertellen hoe ik de lessen

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Take a look at my life week 5&6

Take a look at my life week 5&6 Take a look at my life week 5&6 Maandag 27 januari 2014 Zou vandaag gaan werken, maar heb op het laatste moment afgezegd omdat het nogal glad was op de weg. Dus ik durfde het niet aan om op de fiets naar

Nadere informatie

Naam: Valérie den Besten Klas: G&I A Datum: 06-11-15 Module: Project 100% presence Begeleider: Irene van Peer Groep 11 (team 14)

Naam: Valérie den Besten Klas: G&I A Datum: 06-11-15 Module: Project 100% presence Begeleider: Irene van Peer Groep 11 (team 14) Naam: Valérie den Besten Klas: G&I A Datum: 06-11-15 Module: Project 100% presence Begeleider: Irene van Peer Groep 11 (team 14) Reflectieverslag Maandag hebben we gebrainstormd en we hebben voor mijn

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

De arme man en zijn parkiet

De arme man en zijn parkiet De arme man en zijn parkiet deel 3/3 Iedereen op straat is blij dat de arme straatmuzikant niet arm meer is. s Avonds brengt hij zijn volle buideltjes met geld naar de bank. Dat is heel veel en thuisgekomen

Nadere informatie

1 Werkwoord. (wonen, werken, lopen,...) 8 Grammatica is niet moeilijk. wonen, werken, lopen,... noemen we werkwoorden.

1 Werkwoord. (wonen, werken, lopen,...) 8 Grammatica is niet moeilijk. wonen, werken, lopen,... noemen we werkwoorden. 1 Werkwoord (wonen, werken, lopen,...) wonen, werken, lopen,... noemen we werkwoorden. 8 Grammatica is niet moeilijk 1.1 woon, woont, wonen Ik woon nu in Nederland. Jij woont nu in Nederland. U woont nu

Nadere informatie

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.

JUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou. JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen

Nadere informatie

Jaarverslag 2013-2014

Jaarverslag 2013-2014 NOVA Voorzitter Anthony Matthijsen 24-9-2014 Inhoud Voorwoord... 2 Inleiding... 3 Mijn taken... 3 Externe contacten... 4 Vergaderingen... 4 Administratie... 4 Commissies... 5 Eerstejaarsfeest... 5 De club...

Nadere informatie