Sport en Innovatie. Door vernieuwing vergroot de sport haar waarde

Transcriptie

1 Door vernieuwing vergroot de sport haar waarde Sport en Innovatie

2 Terwijl de Nederlandse roeiploeg zich voorbereidt op de Spelen van Barcelona in 1992, treden er veranderingen op aan de uitrusting. Het traditionele hout maakt plaats voor riemen met een groot kunststof blad, de zogenoemde big blades. Bondscoach René Mijnders ziet bij de wereldbekerwedstrijden dat enkele landen het nieuwe materiaal al in gebruik hebben. De Nederlanders gaan ermee experimenteren tijdens de training, maar merken weinig verschil. Ze besluiten om zo kort vóór het begin van de Spelen geen overstap te maken naar het nieuwe materiaal. Maar bij aankomst in Barcelona zien ze dat de hele wereld inmiddels die big blades in gebruik heeft genomen. Voor er één haal was geroeid, hadden wij mentaal al verloren, zegt Mijnders. Innovatie in de sport is een intrigerend proces. Het vergt van coaches en sporters dat ze met open ogen in hun sport en in de samenleving rondkijken en alert zijn op nieuwe mogelijkheden. Innoveren vraagt de moed om het bestaande los te laten en het vertrouwen om een nieuwe wereld te verkennen. Vaak is samenwerking nodig tussen sport, wetenschap en bedrijfsleven om de gedroomde verbeteringen daadwerkelijk te verwezenlijken. Maar de keuzes moeten wél op het juiste moment worden gemaakt. Dit boek is een nadere verkenning van het proces van innoveren, geïllustreerd aan de hand van tientallen voorbeelden en met bijdragen van vele betrokkenen. Het uitgangspunt is dat innovatie een voorwaarde is om de sport haar plaats in de samenleving te laten behouden en versterken. Innovatie biedt de topsport kansen om Nederland de zo gewenste plaats te geven tussen de tien sterkste landen ter wereld, straks in Beijing en daarna in Vancouver, in Londen en elders. Innovatie biedt sportliefhebbers de mogelijkheid om zich nog meer betrokken te gaan voelen bij hun helden. Het versterkt de aantrekkingskracht van sport voor de miljoenen die zelf sportieve prestaties op allerlei niveau leveren. Innovatie helpt om van Nederland een echt sportland te maken. Sport is spannend en opwindend en maakt deel uit van de belevingseconomie. Sport raakt mensen in hun diepste emoties en speelt daardoor een steeds grotere rol in het dagelijks leven. Want daaruit is voor velen de spanning juist verdwenen. De belangstelling van toeschouwers en kijkers neemt nog altijd toe en de sportdeelname kent een niet afnemende groei. Besteedde de Nederlander in 1975 gemiddeld 1,5 uur aan sport, in 2007 was dit 2,6 uur. De sportdeelname steeg tussen 1979 en 2003 van 53 naar 69 procent van de bevolking, vooral omdat Nederlanders steeds langer blijven sporten of op latere leeftijd weer gaan sporten. Op de basisschoolleeftijd is 93 procent van de kinderen al lid van een sportclub. En wat de passieve belangstelling voor sport betreft: de toeschouwersaantallen voor betaald voetbal, voor sportwedstrijden in het algemeen en voor tv-uitzendingen, laten sinds 1999 een voortdurend stijgende lijn zien. 16

3 Werd er in 1992, een jaar met Olympische Spelen en een EK voetbal, nog 1311 uur sport uitgezonden, waarvan de Nederlander er gemiddeld 84 van voor de tv zat. In het vergelijkbaar sportjaar 2004 was dit 2899 uur en was de kijktijd gestegen tot 130 uur. (*) Tegelijkertijd dicht de samenleving als geheel de sport een steeds grotere rol toe: sport moet mensen bij elkaar brengen, een bijdrage leveren aan de opvoeding of de gezondheid verbeteren. En sport is goed voor de economische welvaart. Het zijn bekende, schijnbaar onomstreden functies die van oudsher aan de sport worden toebedeeld. De sportwereld koestert zich graag in de publieke waardering die daaruit spreekt en strijkt de financiële bijdragen op voor tal van projecten die de overheid haar toebedeelt waar bonden en verenigingen nieuwe maatschappelijke taken op zich nemen. Zoals er ook steeds meer geld beschikbaar komt voor de topsport. Het al genoemde streven om Nederland een plaats in de top tien te laten verwerven in het landenklassement van de Olympische Spelen, geldt niet langer als dwaze ambitie van een klein groepje sportverdwaasden en zelfs de mogelijkheid om die Spelen ooit nog eens in Nederland te organiseren, stuit niet langer op louter hoongelach. (*) Cijfers zijn onder meer ontleend aan Sport in the Netherlands, gebaseerd op de Rapportage Sport 2006 van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Sport kent op allerlei gebieden en op vele niveaus een grote traditie, of het nu gaat om topsport of sportieve recreatie, om de wedstrijden van een klein sportclubje of evenementen met een miljoenenbudget. In die grote, hechte organisatie schuilt haar kracht, maar ook een bedreiging. Want zowel sporters en coaches, als ook verenigingen en bonden met hun kader, maken deel uit van een sterk veranderende samenleving, die zich op menselijk en technologisch gebied sterk innoveert. Wil de sport haar betekenis voor die samenleving behouden, dan zijn veranderingen onontbeerlijk. In dit hoofdstuk houden we daarom vijf belangrijke functies van de sport kritisch tegen het licht en onderzoeken we welke innovaties de maatschappelijke betekenis van sport kan doen behouden of zelfs kan versterken. Als de trein stopt op het station bij Thialf stroomt er een massa in identieke kleuren gehulde schaatsliefhebbers naar buiten die graag twee of drie dagen op de overvolle tribunes van het ijsstadion doorbrengen om hun helden toe te juichen. Het is een duik in de massa, een opgaan in gezamenlijke emoties, de ervaring deel uit te maken van een groter geheel. Datzelfde gevoel maakt zich meester van de bezoekers van het Holland Heineken House bij de Spelen of de bewoners van straten die eens per twee jaar oranje kleuren, mits het Nederlands elftal zich weet te plaatsen voor de eindronde van een EK of WK. Het kan leiden tot een bijna religieuze beleving van sport, die wellicht in dezelfde behoeften voorziet als sommige geloofsgemeenschappen. Sport en sociale cohesie 17

4 Hoewel enthousiasme voor sportprestaties van alle tijden is, heeft zich vrijwel onopgemerkt een belangrijke verandering voorgedaan die de basis vormt onder die brede volksbeweging van supporters. Veel meer dan in het verleden staan Nederlanders zichzelf toe om zich trots te voelen vanwege prestaties van anderen en tonen ze waardering voor sporters die onomwonden laten blijken dat ze naar het hoogste streven. Als ministerpresident Balkenende dan hardop zegt dat we een einde moeten maken aan de zesjescultuur en een vergelijking maakt met de mentaliteit van de VOC, is dat weer even schrikken. Maar er is ontegenzeggelijk ruimte voor heldendom. Topsporters op hun beurt maken ook gebruik van die omslag. Velen laten zich de status van celebrity graag aanleunen, anderen worstelen nog wel met alle media-aandacht, maar zien het toch als een onontkoombare opdracht te wennen aan die bijverschijnselen van de roem. En als ze het zelf niet inzien, dan maken hun managers hun wel duidelijk dat een optreden bij Paul de Leeuw net zo belangrijk is als een interview voor Studio Sport. En dat ze erop bedacht moeten zijn dat roddelbladen hun aandacht inmiddels ook op de sporthelden richten. Coaches krijgen een charisma aangemeten dat veel verder reikt dan hun werk binnen de sport alleen, zoals bijvoorbeeld blijkt uit het veelvuldig citeren van de levenswijsheden van Johan Cruijff. Door die versporting van allerlei haarvaten van de samenleving vergroot de sport haar achterban. Steeds meer mensen voelen zich fan of supporter en ontlenen daaraan een deel van hun identiteit. Dat leidt tot het versterken van de sociale cohesie. Want we staan toch met z n allen achter Oranje? Niet alleen rekenen steeds meer mensen zich tot het legioen sportliefhebbers, in het dagelijks leven van veel fans neemt Trots op Nederlandse sportprestaties: publiek bij schaatswedstrijden in Thialf. 18

5 Sport en Kennis Deze preview is een gedeelte uit het boek: Nieuwe wegen naar winst Sport en innovatie Meer informatie Voor meer artikelen en andere uitgaven kunt u terecht op