Leren balanceren: omgaan met spanningsvelden bij cliëntgecentreerde zorg
|
|
- Sofie van Dijk
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Leren balanceren: omgaan met spanningsvelden bij cliëntgecentreerde zorg Weten wat cliëntgecentreerde zorg is en wat het inhoudt wil nog niet zeggen dat je het - als verpleegkundige of verzorgende - ook kúnt, of sterker nog: dat je het wílt. Een onderzoek naar de ervaringen van zorgverleners met cliëntgecentreerde zorg maakt duidelijk dat zorgverleners spanningsvelden ervaren tussen enerzijds het tegemoet komen aan de wat de cliënt wil, en anderzijds andere rollen en verantwoordelijkheden die van hen verwacht worden. Tineke Schoot * Inleiding Als zorgverlener wil je de cliënt centraal stellen maar tegelijkertijd heb je een professionele verantwoordelijkheid en zijn er regels van de instelling waaraan je je dient te houden. Je wilt het beste resultaat van je werk en je weet hoe je dat moet bereiken, maar past dat ook bij wat de cliënt wil? Cliëntgecentreerde zorg bieden komt naar voren als balanceren tussen conflicterende rollen en verantwoordelijkheden, en dat vereist specifieke competenties van zorgverleners. Deze competenties, zo wijst het onderzoek van Schoot, Proot, Legius, Ter Meulen en De Witte (2006) uit, zijn niet altijd aanwezig. Na een korte inleiding op cliëntgecentreerde zorg en het hier beschreven onderzoek wordt ingegaan op de volgende vragen: Welke spanningsvelden ervaren zorgverleners die cliëntgecentreerde zorg willen geven in de dagelijkse situatie? En hoe gaan zorgverleners daarmee om? Het artikel wordt afgesloten met enkele aanbevelingen. Cliëntgecentreerde zorg Tegenwoordig wordt van verplegenden en verzorgenden verwacht dat zij cliëntgecentreerde zorg bieden. Benaderingen als aanbodgestuurde en diagnosegestuurde zorg beoordeelt de cliënt als betuttelend en paternalistisch. Vooral de individualisering van de maatschappij en toegenomen mondigheid van de cliënt dragen hieraan bij. Daarnaast wordt de aanbodgestuurde benadering beschouwd als duur, inefficiënt en bureaucratisch. Redenen te over waarom in de visie op zorg - van de samenleving, overheid en zorgverleners - meer en meer de cliënt centraal wordt gesteld. Andere benamingen voor cliëntgecentreerde zorg zijn bijvoorbeeld vraaggerichte zorg, behoeftegestuurde zorg, of vraaggestuurde zorg. Deze vormen van zorg hebben de volgende kenmerken gemeenschappelijk: niet de zorgverlener bepaalt het beschikbare aanbod, of de gestelde diagnose bepaalt rechtstreeks wat er precies binnen de zorg gedaan wordt, maar er wordt vooral gekeken naar wat de cliënt in zijn situatie en met zijn mogelijkheden nodig heeft en kan. De term cliëntgecentreerd drukt iets preciezer uit wat bedoeld wordt: de persoon van de cliënt staat centraal, niet de zorgverlener, niet het zorgaanbod, niet de zorginstelling, maar ook niet alleen de zorgvraag of -behoefte. Het begrip cliëntgecentreerde zorg is een overkoepelend begrip van alle vormen van zorg waarin de individuele cliënt mee vorm geeft aan zijn eigen zorg (Schoot, 2006). Met name mensen met een chronische ziekte hechten waarde aan cliëntgecentreerde zorg, omdat velen van hen voor lange tijd, zo niet tot het einde van hun leven, afhankelijk zijn van professionele zorg. Van zorgverleners in de thuiszorg wordt verwacht dat zij cliëntgecentreerde zorg bieden. Tegelijkertijd worden zij echter geconfronteerd met andere verwachtingen ten aanzien van de te verlenen zorg. Zo moet bijvoorbeeld zorg van een verantwoord kwalitatief goed niveau zijn, verder effectief en efficiënt zijn (Kwaliteitswet Zorginstellingen, BIG-Wet, WGBO). Onderzoek Op basis van een kwalitatief onderzoek volgens de gefundeerde theoriebenadering (Strauss & Corbin 1998) zijn de ervaringen van verpleegkundigen en verzorgenden met cliëntgecentreerde zorg in de dagelijkse praktijk onderzocht (Schoot, Proot, Legius, Ter Meulen, & De Witte, 2006). Het onderzoek vond plaats in drie thuiszorgorganisaties in het zuiden van Nederland. Hiertoe ging onderzoeker Schoot met verpleegkundigen en verzorgenden mee de praktijk in. Aansluitend op de participerende observaties werden interviews met betrokken zorgverleners gehouden. Resultaten: spanningsvelden Het blijkt niet zo eenvoudig om tegemoet te komen aan wat de cliënt wil. Zorgverleners ervaren namelijk diverse andere rollen en
2 verantwoordelijkheden die hiermee botsen. Je bent bijvoorbeeld een kritische professional en wilt evidence-based zorg verlenen; je wilt eenvoudigweg het beste bieden dat voorhanden is. Of je voelt je verantwoordelijk voor het bevorderen van de participatie van de cliënt, het bevorderen van zijn onafhankelijkheid. Je wilt cliënten stimuleren die niet gemotiveerd zijn voor zorg. Ook ben je werknemer van een zorgorganisatie en teamlid, en wil je efficiënt werken, je steentje bijdragen aan de productie en loyaal zijn. Figuur 1 biedt een overzicht van de in deze studie gevonden botsende verantwoordelijkheden. Het betreft vier categorieën van verantwoordelijkheden die botsen met het tegemoet komen aan de wens van de cliënt. Deze categorieën worden achtereenvolgens besproken. tegemoet komen aan de wensen van de cliënt Figuur 1 Spanningsvelden kritische professional bevorderen cliënt participatie individuele grenzen werknemer Spanningen met de rol als kritische professional Mevrouw D. vraagt die avond de verpleegkundige haar hielen eens goed te wrijven. Dat lijkt jou gezien je evidence-based kennis over beïnvloedende factoren bij decubitus geen goed idee Spanningen tussen wat de cliënt wil en de rol als kritische professional deden zich voor indien het respecteren van de autonomie van de cliënt botste met de keuze voor evidencebased interventies. Andere spanningsvelden in deze categorie betreffen korte termijn keuzes van de cliënt betreffende hun leefsituatie en de intentie van de zorgverlener om te anticiperen op te verwachten problemen in de toekomst. Het volgende voorbeeld maakt dit duidelijk. Twee hoogbejaarde zussen met diverse functionele beperkingen die op een geïsoleerde boerderij wonen lopen in de ogen van de zorgverlener serieus gevaar voor verwonding. De zorgverlener maakt zich serieus zorgen over deze situatie. De zussen geven aan in hun boerderij te willen blijven wonen. In deze categorie vielen ook wensen van de cliënt die in de ogen van de zorgverlener niet tot haar professionele verantwoordelijkheid vielen, zoals de vuilnis buiten zetten, de badkamer reinigen na gebruik, de was naar de wasserij brengen etc. Als de zorgverlener Mw. B. heeft geholpen met het klaarzetten van de medicatie voor komende week, blijkt dat de voorraad medicatie nodig aangevuld dient te worden. Mw. B. verzoekt de verpleegkundige even voor haar naar de apotheek te rijden. De zorgverlener vindt dat dit soort werkzaamheden niet binnen haar functieomschrijving vallen. Spanningen met het bevorderen van cliëntparticipatie Mevrouw C, 54 jaar, heeft door een recent CVA functieverlies aan haar rechter arm en been. Ze heeft haar aandoening nog niet geaccepteerd. De zorgverlener stelt voor een ommetje te maken met de driepoot, maar ze wil daar niets van weten: Ik ga toch niet met zo n ding lopen! Spanningen tussen het tegemoet komen aan de wens van de cliënt en het bevorderen van cliëntparticipatie deden zich met name voor bij cliënten die nog geen vraag om zorg stelden, terwijl er in de ogen van de zorgverlener wel degelijk wat aan de hand was. Dit was hetzij omdat de cliënt zich niet bewust waren van een zorgvraag doordat zij bijvoorbeeld nog midden in een verwerkingsproces van hun aandoening zaten ofwel door verminderde cognitieve competenties. Deze categorie omvat ook spanningen tussen het zelf uitvoeren van zorg door de cliënt en het overnemen door de zorgverlener. Sommigen cliënten zijn best in staat om een deel van de zorg over te nemen. Maar soms is dat zo moeilijk. Het lijkt alsof zij weigeren te begrijpen waarom wij denken dat het belangrijk voor hen is om zoveel mogelijk te blijven doen. Spanningen met individuele grenzen Spanningen tussen wat de cliënt wil enerzijds en anderzijds individuele grenzen deden zich m.n. voor rond de privacy van de zorgverlener. je moet opppassen dat zaken niet uit de hand lopen. Zo was er een cliënt die mijn vader kende. Hij moest naar het ziekenhuis en hij belde mij snachts thuis op Deze categorie omvat ook spanningen tussen het verlangen van de cliënt om zijn leefsituatie ongewijzigd te laten en de aanschaf van adequate middelen (verhoogd bed, tillift) ter voorkomen van rugklachten van de zorgverlener. Tot slot bevat deze categorie spanningen rond verschillen in waarden van de cliënt en de zorgverlener m.b.t. hygiëne en leefwijze. Als verpleegkundige V. aan het eind van de ochtend bij dhr. N. aanbelt voor verzorging van de wond, blijkt deze nog in bed te liggen. Hij verzoekt V. om s middags terug te komen. V. is zelf al vanaf op en heeft moeite met het leefritme van dhr.n. Spanningen met werknemer zijn Na de wekelijkse douchebeurt van dhr. V. barst hij in huilen uit. Een gesprek lijkt hoognodig, maar zorgverlener S heeft een strak schema. Op haar werkschema staan nog vijf mensen die verzorgd moeten worden. Spanningen in deze categorie betreffen conflicten tussen de belangen van de organisatie en die van de cliënt. De belangen van de organisatie betreffen met name het produceren van declareerbare zorguren, efficiency, het binnen de grenzen blijven van geïndiceerde
3 zorguren door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ). Deze belangen conflicteerden met het er zijn voor de cliënt en met de individuele behoefte van de cliënt. Het moeten declareren van gemaakte uren, en de eigen bijdrage van de cliënt stond op gespannen voet met zorg voor de cliënt. Bijvoorbeeld een bezoek aan de rouwende partner van een vrouw die ik heb verzorgd. Vanaf een bepaald moment worden de kosten niet langer vergoed, en moet de cliënt betalen voor deze bezoeken. Ik vind dat erg moeilijk, het lijkt alsof je jezelf moet verkopen Resultaten: Strategieën Duidelijk is dat zorgverleners moeten balanceren tussen deze botsende verantwoordelijkheden. Zij bleken dat te doen dat op verschillende manieren: Pleasen (behagen): de cliënt supercentraal stellen en doen wat hij vraagt; hiermee botsende verantwoordelijkheden worden vermeden of genegeerd. Een voorbeeld hiervan is geen nee kunnen zeggen tegen de cliënt en in je vrije Bewust van conflicterende verantwoordelijkheden Verantwoordelijkheid nemen Betrokkenheid bij wens cliënt Gevoel zorgverlener tijd vaak nog terug gaan. De zorgverleners die deze strategie lieten zien vertelden zich schuldig te voelen indien zij niet tegemoet kwamen aan de wens van de cliënt. Zich distantiëren: zich puur richten op de uitvoering van de taken die opgedragen zijn en die moeten gebeuren; bij deze strategie is er weinig oog voor de wensen van de cliënt. In de situaties waarin zorgverleners deze strategie lieten zien verschuilden zij zich achter de regels en gewoonten van de organisatie. Sturen: dominant handelen door de zorgverlener; bij deze strategie neemt de zorgverlener wel verantwoordelijkheid voor haar keuze, maar heeft hierbij weinig oog voor de wensen van de cliënt. Een voorbeeld hiervan is het dwingen van de cliënt om bepaalde handelingen zelf te doen. De zorgverleners die deze strategie lieten zien waren er van overtuigd dat zij de juiste weg kozen. Zij zochten bevestiging bij collega s. Dialoog: Zorgverleners zijn zich bewust van al hun verantwoordelijkheden en kiezen voor het actief oppakken van botsende verantwoordelijkheden in overleg met de cliënt. Zorgverleners die in dialoog gingen met de cliënt rapporteerden tevredenheid over de wijze waarop zij met een spanningsveld waren omgegaan, maar stelden zich tegelijkertijd open voor feedback. Condities en gevolgen De gevonden strategieën konden gekarakteriseerd worden op grond van de aan- afwezigheid van de volgende condities: bewustzijn van de diverse conflicterende verantwoordelijkheden, het verantwoordelijkheid nemen voor de diverse verantwoordelijkheden en betrokkenheid bij de wens van de cliënt (zie figuur 2). Ja Ja Nee Nee Ja ja Nee Ja Ja Nee Ja Nee Ja Ja Nee Nee Nee Nee Schuldgevoel vermijden Strategie Pleasen Dialoog Sturen Verschuilen Bevestiging zoeken achter regels Zelfvertrouwen Distantiëren Tevredenheid Sturen 2e keus Morele stress Distan tiëren 2e keus Figuur 2 Strategieën van zorgverleners bij het omgaan met botsende verantwoordelijkheden, en geïdentificeerde condities
4 Ook konden de strategieën gekarakteriseerd worden op grond van gevoelens van de betreffende zorgverlener. Deze varieerden van arbeidstevredenheid tot schuldig voelen en morele spanningen. Alhoewel zorgverleners meer dan één strategie demonstreerden, bleek iedere zorgverlener in zijn handelen te kiezen voor één bepaalde dominante strategie. Twee van de geïdentificeerde strategieën bleken met name gebruikt te worden als tweede keus, dat wil zeggen dat de betreffende strategie doorgaans niet de voorkeur had van de betreffende zorgverlener. Sturen als tweede keus. In dit geval is een zorgverlener zich wel degelijk bewust van wat de cliënt wil, maar kiest zij doelbewust toch voor sturen. Dit gebeurt vaak in situaties waarin de cliënt niet over de vereiste competenties beschikt. Zorgverleners die deze strategie lieten zien, toonden zelfvertrouwen en stelden hun gedrag ter discussie. Zich distantiëren als tweede keus. Zorgverleners die deze strategie lieten zien hadden veel oog voor de wensen van de cliënt, maar waren zich ook bewust van hiermee conflicterende verantwoordelijkheden. Deze zorgverleners rapporteerden frustraties en morele stress. Zij gaven aan wat de beste koers zou zijn voor deze cliënten, maar ervaarden barrières in de organisatie om deze koers uit te voeren. Conclusie Cliëntgecentreerde zorg kwam uit deze studie naar voren als een complex proces gericht op het effectief balanceren tussen de diverse verantwoordelijkheden die botsen met het tegemoet komen aan wat de cliënt wil. De dialoog kwam naar voren als een effectieve strategie waarin alle drie de genoemde condities (bewustzijn, verantwoordelijkheid en betrokkenheid) aanwezig waren en bovendien de verpleegkundige tevredenheid ervaarde. Ook sturen als tweede keus, een strategie die omschreven kan worden als gematigd paternalisme ten gevolge van verminderde competenties van de cliënt, kwam naar voren als een effectieve strategie. Bij deze laatste was er sprake van bewustzijn van de botsende belangen en nam de zorgverlener verantwoordelijkheid. Cliëntgecentreerd werken betekent dus niet je beperken tot de uitvoering van de taak (distantiëren), noch klakkeloos doen wat de cliënt vraagt (pleasen), daarentegen wel goed luisteren, je professionele mening geven en als het nodig is zelfs durven tegen spreken. Cliëntgecentreerde zorg betekent evenmin het op dominante wijze sturen van zorg door de zorgverlener. Aanbevelingen Deze studie geeft meer inzicht in individuele leerbehoeften van zorgverleners bij het leren balanceren tussen conflicterende verantwoordelijkheden. Het blijkt van belang dat zorgverleners (leren) kritisch (te) reflecteren op de zorg die zij cliënten bieden, op de zorgrelatie met de cliënt en op de morele waarden die aan de zorgrelatie ten grondslag liggen. Het voeren van moreel beraad (zie kader) draagt hieraan bij. Het leerproces richt zich dan op de bewustwording van zowel hetgeen de cliënt wil, als van strijdige rollen en taken en op verantwoording van keuzes en gedrag. De ontwikkeling van assertiviteit lijkt met name gewenst bij de zorgverleners die regelmatig de strategie pleasen laten zien. Het leerproces zal zich in dit geval richten op het nemen van verantwoordelijkheid voor keuzes. Ondersteuning van de professionele autonomie van de zorgverlener lijkt van belang, met name bij zorgverleners die regelmatig de strategie zich distantiëren als tweede keus laten zien. Zorgverleners zouden ondersteund dienen te worden in het zoeken van creatieve en gedurfde nieuwe oplossingen. In dit geval betreft het niet alleen een leerproces van de individuele zorgverlener, maar ook van de betrokken managers en de totale organisatie. Aandacht voor de professionele autonomie van de verpleegkundige beroepsgroep op politiek niveau wordt aanbevolen. De verpleegkundige beroepsgroep dient daar garanties voor verantwoorde keuzes tegenover te stellen. Het volledige onderzoek waarop dit artikel is gebaseerd is te lezen in Schoot et al (2006). Sterke kant van het hier beschreven onderzoek is het gekozen design dat leidt tot de ontwikkeling van inzichten die passen in de praktijk. De gerichte verzameling van data met behulp van diverse methoden en de betrokkenheid van meerdere onderzoekers bij de analyse dragen bij aan de betrouwbaarheid en validiteit van dit onderzoek. Ondanks dat er sprake is van een relatief kleine steekproef, draagt deze studie bij aan inzichten over cliëntgecentreerde zorg vanuit het perspectief van zorgverleners (Nichols, 2006). Verder onderzoek naar de beschreven thematiek, ook in andere zorgsettings, wordt aanbevolen.
5 Moreel beraad De in dit onderzoek beschreven spanningsvelden betreffen voor een deel ethische dilemma s samenhangend met cliëntgecentreerde zorg. Ethische dilemma s zijn spanningsvelden waarbij iemand verschillende keuzen tot goed handelen heeft. Voor beide handelingsopties is wat te zeggen en de persoon in kwestie zal tot een eigen overweging en gedragsbepaling dienen te komen. Moreel beraad is een ethische overlegvorm die geen kant en klare oplossing biedt, maar de reflectie op en verantwoording van het verpleegkundig gedrag ondersteunt (Manschot & van Dartel, 2003). De werkwijze bij moreel beraad wordt ingekleurd door de ethische stroming die wordt voorgestaan. Veel gehanteerde stromingen in de verpleegkunde zijn: de principe- ethiek, zorgethiek, fenomenologische benadering en verpleegkundige ethiek. In de principe-ethiek staan de principes van weldoen niet schaden, respect voor autonomie en rechtvaardigheid centraal. Deze benadering beoogt vanaf een afstand te kijken naar een situatie en een onafhankelijk oordeel over wat zou moeten gebeuren vanuit ethisch perspectief. Autonomie wordt volgens deze benadering opgevat als negatieve vrijheid, dat wil zeggen, vrijheid van inmenging door derden. Volgens deze benadering is het verpleegkundigen niet toegestaan te interveniëren indien de cliënt dit niet wil (Widdershoven, 2000). Volgens de fenomenologische benadering wordt autonomie benaderd als positieve vrijheid, gekenmerkt door autonomie als identificatie. Volgens deze benadering is respect voor autonomie niet beperkt tot non-interventie, maar wordt beoogd de identiteit van de cliënt te ontwikkelen bij het nemen van betekenisvolle beslissingen, in plaats van hem over te laten aan zichzelf. Met name bij cliënten met (tijdelijk) verminderde competenties legitimeert deze benadering een wat meer directieve, zacht paternalistische benadering door de verpleegkundige (Agich, 2003). Zacht paternalisme wil zeggen dat besluiten genomen door de zorgverlener die worden gerechtvaardigd door het welzijn van de cliënt en door de verminderde competenties van de cliënt (ten Have, ter Meulen, & van Leeuwen, 2003). De principe-ethiek en de fenomenologische benadering vullen elkaar aan. Beide benaderingen bieden inzicht en ondersteuning bij het helpen van de cliënt om zijn/ haar autonomie te realiseren. De fenomenologische benadering is onmisbaar waar het gaat om begrip voor het complexe en dynamisch karakter van de behoeften van de individuele cliënt in zijn/ haar context. De zorgethiek beoogt een meer persoonlijke benadering van een concrete situatie. De nadruk ligt op een relatie van wederzijdse betrokkenheid, respect en vertrouwen (Gastmans & Vanlaere, 2003). Verpleegethiek wordt beschouwd als een te onderscheiden gebied binnen de zorgethiek. Zorgethiek besteedt aandacht aan ethische dilemma s die zich voor kunnen doen in alledaagse zorgsituaties. Zorgethiek en verpleegkundige ethiek zijn met name waardevol bij het nadenken over de gewenste zorgrelatie met de cliënt in de context van de dagelijkse zorg. Deze benaderingen bieden meer inzicht in het wederkerige karakter van dagelijkse zorg. Moreel beraad stelt vanzelfsprekendheden aan de orde, draagt bij aan bewustwording van de vraag van de cliënt en van het eigen gedrag, en motiveert zorgverleners om verantwoordelijkheid te nemen. Literatuur - Agich, G. J. (2003). Dependence and Autonomy in Old Age: An ethical framework for long-term care. Cambridge: Cambridge University. - Gastmans, C., & Vanlaere, L. (2003). Verpleegkundige ethiek: Een onderscheiden domein binnen de ethiek van de gezondheidszorg. Tijdschrift voor Gezondheid en Ethiek, 13(3), Have, H. A. M. J., ten, Meulen, R. H. J., ter, & Van Leeuwen, E. (2003). Medische ethiek. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. - Manschot, H., & van Dartel, H. (Eds.). (2003). In gesprek over goede zorg: Overlegmethoden voor ethiek in de praktijk. Amsterdam: Boom. - Nichols, E. G. (2006). Commentary by Nichols. Clinical Nursing Research, 14(4), Schoot, T. (2006). Client-centred care: Balancing between perspectives of clients and nurses in home care. Dissertation. Maastricht: Universitaire Pers. - Schoot, T., Proot, I., Legius, M., ter Meulen, R., & de Witte, L. (2006). Client-centred home care: Balancing between competing responsibilities. Clinical Nursing Research, 15(4), Strauss, A. L., & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research. Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. Thousand Oaks: Sage Publications. - Widdershoven, G. (2000). Ethiek in de kliniek: Boom.
Informatieblad voor zorglandbouwsector over de cliënt staat centraal
Informatieblad voor zorglandbouwsector over de cliënt staat centraal De cliënt staat centraal is een uitspraak die we breed in de maatschappij tegen komen. Soms iets anders verwoordt; bijvoorbeeld klant
Nadere informatieCliëntgecentreerde zorg: leren balanceren
Cliëntgecentreerde zorg: leren balanceren Brochure gebaseerd op het proefschrift van Tineke Schoot Deze brochure is gebaseerd op het proefschrift Cliëntgecentreerde zorg: balanceren tussen het perspectief
Nadere informatieTRIADISCHE ZORG: WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK? SUSAN WOELDERS, ANNETTE HENDRIKX AFDELING METAMEDICA, VUMC
Morele dilemma s in de afstemming van zorg tussen cliënten met NAH, mantelzorgers en zorgprofessionals TRIADISCHE ZORG: WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK? SUSAN WOELDERS, ANNETTE HENDRIKX AFDELING METAMEDICA,
Nadere informatieMoreel Beraad. Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH
Moreel Beraad Roelie Dijkman, specialist ouderengeneeskunde SHDH Wat is goed handelen? Wat en wie bepaalt dat? Ethiek Het systematisch nadenken over normen en waarden die in handelings- en beslissituaties
Nadere informatieVeranderende rollen in de afstemming van zorg tussen cliënten met NAH, mantelzorgers en zorgprofessionals
Veranderende rollen in de afstemming van zorg tussen cliënten met NAH, mantelzorgers en zorgprofessionals Karen Schipper, Susan Woelders en Annette Hendrikx Aanleiding Context: veranderingen in het zorgstelsel
Nadere informatieEthische Dilemma s. Zorgboogberaad 11 januari 2010 Lea Peen specialist ouderengeneeskunde
Ethische Dilemma s Zorgboogberaad 11 januari 2010 Lea Peen specialist ouderengeneeskunde Deze presentatie Wat is ethiek Waarom ethiek Zorgethiek Casuïstiek Ethiek in de zorgorganisatie Ethiek: Nadenken
Nadere informatieMisvattingen over patiëntgerichte zorg
en over patiëntgerichte zorg Patiëntgerichte zorg is een containerbegrip. Er is een wildgroei aan definities en samenhangende zorgconcepten. Desondanks is het vaak niet duidelijk wat er onder patientgerichte
Nadere informatieDilemmamethode. Formuleer het dilemma:
Dilemmamethode (zie: Jacques Graste, Omgaan met dilemma s. Een methode voor ethische reflectie hoofdstuk 2 in Henk Manschot en Hans van Dartel In gesprek over goede zorg. Overlegmethoden voor ethiek in
Nadere informatieMorele dilemma s in de tandheelkundige zorg voor ouderen
1 Morele dilemma s in de tandheelkundige zorg voor ouderen Guy Widdershoven Amsterdam Center on Aging Take-home messages 1. Belang van mensvisie in de ouderenzorg: autonomie in afhankelijkheid 2. Kwaliteit
Nadere informatieETHISCHE REFLECTIE ETHISCHE REFLECTIE 20/05/2016
OP HET HANDELEN ALS ERGOTHERAPEUT Autonomie in verbondenheid Dit is voor mij persoonlijk het raakvlaak tussen ergotherapie en ethiek. De autonomie van de cliënt in relatie tot zijn omgeving Het handelen
Nadere informatieE-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?
E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken
Nadere informatieSamenvatting. Introductie
200 Introductie Kinderparticipatie is een cruciaal aspect van kinderbescherming en jeugdhulpverlening. Sinds de jaren 90 is er vanuit het perspectief van de rechten van het kind meer aandacht voor het
Nadere informatieKwetsbaarheid delen in de zorg
Kwetsbaarheid delen in de zorg workshop ethische dilemma s 2 oktober 2017 Marita de Kleijne, Commissie Ethiek dr. Hans van Dartel, ethicus Opzet Introductie: ethiek en beroepsvereniging Kwetsbaarheid in
Nadere informatieGewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld
Gewetensvol handelen: Wat houdt dat in? Op zoek naar goede zorg. Claudicatiocongres 10 maart 2016 Mirjam Kleinveld Mirjam Kleinveld? Praktiserend fysiotherapeut, m.n afdeling geriatrie van het Jeroen Bosch
Nadere informatieCommunicating about Concerns in Oncology K. Brandes
Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale
Nadere informatieInclusie van mensen met een verstandelijke beperking: Reële mogelijkheden zelfbepaling en participatie. Petri Embregts
Inclusie van mensen met een verstandelijke beperking: Reële mogelijkheden zelfbepaling en participatie Petri Embregts Participatie Geplande ratificatie VN verdrag voor rechten van mensen met beperking
Nadere informatiereflectieopdrachten en door middel van het toepassen van het analysemodel in praktijkcases.
Toelichting vooraf Een van onze auteurs, Pierre Winkler, heeft op verzoek van de landelijke kenniskring ethiek in het mbo, een lezing gehouden over plaats en vormgeving van ethiek in SLB, Burgerschap en
Nadere informatie34Vraaggericht werken
DC 34Vraaggericht werken 1Inleiding Vraag jij aan een cliënt wat zijn wensen en behoeften zijn of weet jij wat het beste is voor de cliënt? Denk jij dat je cliënt zelf weet wat goed voor hem is en daarover
Nadere informatieBeroepscode doktersassistent. Nederlandse Vereniging van Doktersassistenten
Beroepscode doktersassistent Nederlandse Vereniging van Doktersassistenten Beroepscode Doktersassistent Wat is een beroepscode? Een beroepscode bevat ethische en praktische normen en waarden van het beroep.
Nadere informatieToetsopdracht. Communicatieve vaardigheden 2 de stage(cova 2S) Naam: Sanne Terpstra. Studentnummer: 500646500. Klas: 2B2
Toetsopdracht Communicatieve vaardigheden 2 de stage(cova 2S) Naam: Sanne Terpstra Studentnummer: 500646500 Klas: 2B2 Datum: 15 januari 2013 Reflectieverslag bijeenkomst 1,2 en 3 Zingevingsgesprekken Dit
Nadere informatiePATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen
PATIËNTENPARTICIPATIE IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS Betekenisgevende processen Door Annelies Verkest Verpleegkundig specialist Kliniek Sint-Jozef Pittem Inhoud van de presentatie 1. Totstandkoming 2.
Nadere informatiePalliatieve Zorg. Onderdeel: Kwalitatief onderzoek. Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: 500646500 Klas: 2B2
Palliatieve Zorg Onderdeel: Kwalitatief onderzoek Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: 500646500 Klas: 2B2 Inhoudsopgave Inleiding Blz 2 Zoekstrategie Blz 3 Kwaliteitseisen van Cox et al, 2005 Blz 3 Kritisch
Nadere informatieHet goede GOED doen. Gerda van Brummelen - adviseur vereniging. 3 juli 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland
Het goede GOED doen Gerda van Brummelen - adviseur vereniging inhoud Professionele standaard Individuele professionaliteit Niet pluis gevoel Pak je invloed Professionele standaard Professionele standaard
Nadere informatieOuderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte.
Bespreking artikel Ouderschap strategieën van vaders en moeders met een psychische ziekte. Auteurs: P.C. Van der Ende, MSc, J.T. van Busschbach, phd, J. Nicholson, phd, E.L.Korevaar, phd & J.van Weeghel,
Nadere informatieProject Dimensie Kerndoelen Competenties
Overzicht per project: dimensies, kerndoelen en competenties Project Dimensie Kerndoelen Competenties Afspraak is afspraak Bepaal jij wat goed voor me is? het vermogen om een bijdrage te leveren aan het
Nadere informatieDwang(reductie) in de psychiatrie
Dwang(reductie) in de psychiatrie Drs. Yolande Voskes Research Programme > Quality of Care Department of Medical Humanities Separatie: problematisch? Traumatische en emotionele ervaring Cliënten: angst,
Nadere informatieLeren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen
Nurse Academy lustrumcongres 2014 Leren van je eigen mores Spreken over waarden en normen met verpleegkundigen Amersfoort, 17 november 2014 Jos de Munnink, gespreksleider moreel beraad GGNet Contact: j.demunnink@ggnet.nl
Nadere informatieEen situatie kan lastig worden indien. - voor de bedrijfsarts als arts sommige waarden zwaarder wegen dan voor de bedrijfsarts als adviseur
Inleiding Sociaal Medisch Overleg (SMO) is een gestructureerd en multidisciplinair overleg over individuele casuïstiek tussen het management en diens adviseur(s) aangaande verzuim en re-integratie. Deelnemers
Nadere informatieFunctieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.
Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid
Nadere informatieAfgeronde onderzoeksprojecten Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (periode 2008 2012)
Afgeronde onderzoeksprojecten Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (periode 2008 2012) In de periode 2008-2012 heeft het Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking
Nadere informatieWIJNBERG& WIJNBERG voorbeeld REflEctIEvERslaG
& voorbeeld reflectieverslag Naam: - Betreft: Intake gesprek Datum: 2010 Inleiding: Op vrijdag vond mijn intake gesprek plaats bij dhr Wijnberg. De aanleiding tot dit bezoek komt voort uit dat op zeventien
Nadere informatieEr is een transformatieproces in de ouderenzorg aan de gang
Er is een transformatieproces in de ouderenzorg aan de gang 3 issues: 1. Adequaat inspelen op demografische ontwikkelingen; 2. Normaal als het kan en bijzonder als het echt moet; 3. Kostenbeheersing en
Nadere informatiekwaliteiten en motieven
Project Kerntaken Werkprocessen Competenties Afspraak is afspraak Stuurt de eigen loopbaan Functioneert als werknemer in een arbeidsorganisatie Reflecteert op eigen kwaliteiten en motieven Gedraagt zich
Nadere informatieWelke factoren beïnvloeden de zorgrelatie tussen persoon met dementie, mantelzorger en zorgprofessional?
Welke factoren beïnvloeden de zorgrelatie tussen persoon met dementie, mantelzorger en zorgprofessional? Zelfredzaamheid en Eigen regie bij dementie Zelfredzaamheid De mate waarin iemand met dementie vaardigheden
Nadere informatieETHIEK TAKE HOME TOETS
ETHIEK TAKE HOME TOETS Naam: Danissa Loocks Studentennummer: 500621916 Groep: LV12-2F1 Datum: 18 Januari 2013 Blok naam: 2.2 Naam opleiding : HBO- V Hoge School van Amsterdam Naam docent: Paul Vleugels
Nadere informatieEigen Regie Maakt Zorg Beter
Eigen Regie Maakt Zorg Beter 31 maart 2011 Siska de Rijke Beleidsmedewerker Zorg CG-Raad Termen Zelfmanagement Eigen regie Eigen verantwoordelijkheid Deelnemer in plaats van afnemer Verbindende schakel
Nadere informatieZorg voor kwetsbare ouderen ontrafeld
Zorg voor kwetsbare ouderen ontrafeld ZZP en gepast gebruik Op wiens maat? Dr. Kor Grit grit@bmg.eur.nl Waarom onderzoek naar ZZP s? De fascinatie van de onderzoeker (On)mogelijkheden versterking positie
Nadere informatieNikki van der Meer. Stage eindverslag. Stage Cordaan Thuiszorg.
Nikki van der Meer. Stage eindverslag Stage Cordaan Thuiszorg. Klas: lv13-4agz2 Student nummer: 500631386 Docentbegeleider: Marieke Vugts Werkbegeleider: Linda Pieterse Praktijkopleider: Evelien Rijkhoff
Nadere informatieNetwerk Ouderenzorg Regio Noord
Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid
Nadere informatieStafmedewerkers ethiek. Christophe Demeestere & Sofie Vercoutere
Ethische speeddating Stafmedewerkers ethiek Christophe Demeestere & Sofie Vercoutere Inhoud Wat is ethiek? Morele intuïtie en ethische reflectie Verschillende ethische visies/theorieën Korte bespreking
Nadere informatie" Eigen regie behouden " Regie overgeven met passief. " Regie toevertrouwen aan de
Zelfredzaamheid en Eigen regie bij dementie Welke factoren beïnvloeden de zorgrelatie tussen persoon met dementie, en zorgprofessional? Zelfredzaamheid De mate waarin iemand met dementie vaardigheden heeft
Nadere informatieBelevingsgericht werken binnen ZorgSaam
Belevingsgericht werken binnen ZorgSaam Een introductie Belevingsgericht werken binnen ZorgSaam Belevingsgericht werken is het centraal stellen van de cliënt en er voor zorgen dat de cliënt zich begrepen
Nadere informatie3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen
Inhoud Inleiding 7 1 Diversiteit in jouw leven 13 1.1 Identiteit 13 1.2 Sociale identiteit 15 1.3 Sociale deelidentiteiten 17 1.4 Multiculturele persoonlijkheden 20 1.5 Aspecten van persoonlijkheden 24
Nadere informatieGoed verplegen. Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018
Goed verplegen Kernelementen van een verpleegkundige beroepsethiek. Een voorstel. Oostende 19 maart 2018 Uitgangspunten en overwegingen Definities ethiek: 1. Systematische reflectie op waarden en normen
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch)
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als
Nadere informatieIn verbinding zelf keuzes maken. Petri Embregts
In verbinding zelf keuzes maken Petri Embregts Cliënten eigen keuzes laten maken, ze regie geven over hun eigen leven, dat is wat we nastreven Dhr Hans Bouter Leidsch Dagblad Eigen regie, zelf keuzes maken
Nadere informatieOnkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement
Onderwerpen Onkundig en onaangepast: eenzaamheid en sociaal isolement Wat is sociaal isolement? Oorzaken en gevolgen De leefsituatie van sociaal geïsoleerden Wat kunnen we doen aan sociaal isolement? Conclusies
Nadere informatieHet goede GOED doen. Gerda van Brummelen - adviseur vereniging. 9 december 2014 Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland
Het goede GOED doen Gerda van Brummelen - adviseur vereniging V&VN Beroepsvereniging >60.000 leden, grootste beroepsvereniging Alle sectoren, alle transities Beroepsontwikkeling Wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatieLeadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans
Leadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans LEADERSHIP IN PROJECT-BASED ORGANIZATIONS Dealing with complex and paradoxical demands Leiderschap
Nadere informatieSAMENWERKING TUSSEN MOREEL BERAAD IN HET SOCIALE TEAM PROFESSIONALS EN VRIJWILLIGERS
SAMENWERKING TUSSEN PROFESSIONALS EN VRIJWILLIGERS In het sociale domein wordt meer en meer gewerkt met werkwijzen die de morele oordeelsvorming ondersteunen. Werkwijzen die helpen morele kwesties te onderzoeken
Nadere informatiePalliatieve zorg: Ethiek
Palliatieve zorg: Ethiek Hogeschool van Amsterdam Naam: Lauri Linn Konter Studentnr: 500642432 Klas: Lv12-2E2 Jaar: 2012-2013 Docent: P. Vleugels Inhoudsopgave Inleiding Blz: 3 Omschrijving praktijksituatie
Nadere informatieSamen maken wij het verschil!
Samen maken wij het verschil! Biest 43 6001 AP Weert T 0495 456 491 F 0495 456 499 www.landvanhorne.nl WAAR STAAN WE VOOR EN WAAR GAAN WE VOOR? inhoud onze identiteit 4 onze zorgvisie 6 onze kernwaarden
Nadere informatieCREATIEF VERMOGEN. Andrea Jetten, Hester Stubbé
CREATIEF VERMOGEN Andrea Jetten, Hester Stubbé OPDRACHT Creativitief vermogen meetbaar maken zodat de ontwikkeling ervan gestimuleerd kan worden bij leerlingen. 21st century skills Het uitgangspunt is
Nadere informatieGeven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.
Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van
Nadere informatieKennis van verpleegkundigen een probleem?
Kennis van verpleegkundigen een probleem? Jeroen Dikken Msc, BN jeroen.dikken@hu.nl Lectoraat Verpleegkundige en Paramedische Zorg voor Mensen met Chronische Aandoeningen Prof. dr. Marieke Schuurmans dr.
Nadere informatieBeroepscode OND. Verpleging en verzorging
Beroepscode OND Verpleging en verzorging Inleiding Wat is een beroepscode? Een beroepscode bevat ethische en praktische normen en waarden van het beroep. Omdat verpleegkundigen en verzorgenden een belangrijke
Nadere informatieESF - Project: Morele stress bij zorgverleners in de ouderenzorg Info- en inspiratiesessie preventie psychosociale risico s op het werk 9/12/ 14
ESF - Project: Morele stress bij zorgverleners in de ouderenzorg Info- en inspiratiesessie preventie psychosociale risico s op het werk 9/12/ 14 Céline Baele Dorine Coolen Herlinde Dely ESF-project: Morele
Nadere informatieZGT Gedragscode. ZGT heeft ziekenhuizen in Almelo en Hengelo zgt.nl
ZGT heeft ziekenhuizen in Almelo en Hengelo zgt.nl ZGT Gedragscode 2 In goede handen ZGT hecht aan een goede sfeer waarin medewerkers, patiënten en bezoekers tot hun recht komen. In de dagelijkse omgang
Nadere informatieBEOORDELING: EEN ZOEKTOCHT NAAR EEN ANDER LEVEN DRS. ENNO TROMPERT DRS. CORA VAN DER SEL (LID CENTRALE CLIËNTENRAAD UWV ) EN LEDEN ADVIESRAAD KCVG
BEOORDELING: EEN ZOEKTOCHT NAAR EEN DRS. ENNO TROMPERT DRS. CORA VAN DER SEL (LID CENTRALE CLIËNTENRAAD UWV ) EN LEDEN ADVIESRAAD KCVG DISCLOSURE BELANGEN SPREKERS Geen (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieOmgaan met kanker. Moeheid
Omgaan met kanker Moeheid Vermoeidheid is een veelvoorkomende bijwerking van kanker of de behandeling ervan. Ruim 60% van alle mensen zegt last van vermoeidheid te hebben, zelfs dagelijks. De vermoeidheid
Nadere informatieSolidariteit DE KERNWAARDEN
Integer gedrag Samen zorgen voor een prettig woon-, werk- en leefklimaat Openheid, respect en eerlijkheid voor goede zorg Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé is een sociale organisatie waar mensen met
Nadere informatieHart voor je patiënt, goed in je vak, trots op je werk
Visie Verpleging & Verzorging VUmc 2015 Preventie Zorg plannen Pro-actief State-of-the-art zorg Samen Zorg uitvoeren Gezamenlijk verant wo or de lijk Screening & diagnostiek Efficiënt Zinvolle ontmoeting
Nadere informatieStelling 2 De SWOT analyse is oorspronkelijk bedoeld als analyse-instrument om te analyseren hoe organisaties of afdelingen functioneren.
Oefenvragen Management Assistent A - Persoonlijke Effectiviteit 1. Wat is de kracht van de 360 graden feedback methode? A. Doordat u een bepaalde positie inneemt binnen de cirkel, bijvoorbeeld Boven-Samen
Nadere informatieMotiverende gespreksvoering
Motiverende gespreksvoering Naam Saskia Glorie Student nr. 500643719 SLB-er Yvonne Wijdeven Stageplaats Brijder verslavingszorg Den Helder Stagebegeleider Karin Vos Periode 04 september 2013 01 februari
Nadere informatieDe paradox van de burger als uitgangspunt
GEMEENTE WINTERSWIJK De paradox van de burger als uitgangspunt De dialoog als methodiek Rhea M. Vincent 1-11-2013 In het nieuwe zorgstelsel staat de vraag van de burger centraal. De professional en de
Nadere informatieOpleidingsprogramma DoenDenken
15-10-2015 Opleidingsprogramma DoenDenken Inleiding Het opleidingsprogramma DoenDenken is gericht op medewerkers die leren en innoveren in hun organisatie belangrijk vinden en zich daar zelf actief voor
Nadere informatiePatiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening
Patiëntgerichte zorg voor mensen met gevorderde kanker of een ernstige chronische aandoening Wat zijn uw ervaringen? Informatie voor mantelzorgers Wat houdt het onderzoek in? Er kan nog veel verbeteren
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatieDe juiste zorg, prettig bij u thuis
De juiste zorg, prettig bij u thuis Veelzijdig in zorg Care: Persoonlijke Verzorging en Verpleging Vérian, veelzijdig in zorg Vérian biedt u een breed aanbod aan zorgdiensten, 24 uur per dag, 7 dagen in
Nadere informatieSTABLE LOVE, STABLE LIFE?
STABLE LOVE, STABLE LIFE? De rol van sociale steun en acceptatie in de relatie van paren die leven met de ziekte van Ménière Oktober 2011 Auteur: Drs. Marise Kaper Master Sociale Psychologie, Rijksuniversiteit
Nadere informatieDementie, wie heeft de regie?
Dementie, wie heeft de regie? Studiedag Sterke persoonlijkheden bij dementie Jacomine de Lange, lector Transities in Zorg Kenniscentrum Zorginnovatie, Hogeschool Rotterdam Academische Werkplaats Dementie
Nadere informatieWat zijn generieke competenties?
Wat zijn generieke competenties? In duaal leren nemen generieke competenties een centrale plaats in. Het is de bedoeling dat jongeren er dus een goed begrip van hebben voordat erover gesproken kan worden
Nadere informatieAlgemeen: Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014.
Antwoorden in rood op vragen gesteld op de bijeenkomst over zorg in Stadsdorp Rivierenbuurt 13 december 2014. Zie ook http://www.amsterdam.nl/zorg-welzijn/zorg-ouderen/ Algemeen: Wat betekenen de bezuinigingen
Nadere informatieVerstandelijke beperkingen
11 2 Verstandelijke beperkingen 2.1 Definitie 12 2.1.1 Denken 12 2.1.2 Vaardigheden 12 2.1.3 Vroegtijdig en levenslang aanwezig 13 2.2 Enkele belangrijke overwegingen 13 2.3 Ernst van verstandelijke beperking
Nadere informatieE-QUALITY KENNISCENTRUM VOOR EMANCIPATIE, GEZIN EN DIVERSITEIT. Vaderschap 2.0 Opvoedingsondersteuning voor vaders van nu
E-QUALITY KENNISCENTRUM VOOR EMANCIPATIE, GEZIN EN DIVERSITEIT Vaderschap 2.0 Opvoedingsondersteuning voor vaders van nu Vaderschap 2.0 E-Quality 55 UIT DE PRAKTIJK 3.3 Interview met Arno Janssen en Caroline
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieGEDRAGSCODE MEDEWERKERS (ONDERLING) AMBIQ
GEDRAGSCODE MEDEWERKERS (ONDERLING) AMBIQ Inleiding Deze gedragscode dient voor werknemers onderling. Daarnaast kent Ambiq een gedragscode voor de bejegening van haar cliënten. Ambiq hecht veel waarde
Nadere informatieLevensbeschouwing, religie en zingeving in de zorgverlening. wat wel, wat niet? Workshop Week van de Reflectie René van Leeuwen 27 november 2012
Levensbeschouwing, religie en zingeving in de zorgverlening wat wel, wat niet? Workshop Week van de Reflectie René van Leeuwen 27 november 2012 ik werk bij elke patiënt volgens de principes van therapeutic
Nadere informatieErvaringsdeskundigheid in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Petri Embregts
Ervaringsdeskundigheid in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Petri Embregts Inhoud Waarom een kans in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking? Inzetbaarheid en effectiviteit
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) Introductie In dit proefschrift evalueer ik de effectiviteit van de academische discussie over de ethiek van documentaire maken. In hoeverre stellen wetenschappers de juiste
Nadere informatieklaar voor de toekomst!
Jongeren met chronische aandoeningen klaar voor de toekomst! gratis Training Transitie, Zelfmanagement en Participatie voor zorgverleners Training Transitie, Zelfmanagement en Participatie voor zorgverleners
Nadere informatieEthische overwegingen en vraagstukken
Ethische overwegingen en vraagstukken Congres Domotica & E-Health 24 juni 2010 Claire Huijnen, Smart Homes Stichting Smart Homes, Nationaal Kenniscentrum Domotica & Slim Wonen Inhoud Domotica + Zorg +
Nadere informatieWorkshop communicatie
Workshop communicatie Feedback is collegiale ondersteuning of toch niet? Wat wil de beroepsvereniging betekenen voor Verzorgenden en Verpleegkundigen? Wij willen onze beroepsgroepen in staat stellen hun
Nadere informatieProfessionele ruimte. - onderzoek onder werknemers binnen zorg en welzijn. Den Haag Mei 2015
Professionele ruimte - onderzoek onder werknemers binnen zorg en welzijn Den Haag Mei 2015 Mei 2015 Inhoud Inleiding... 3 Algemene gegevens... 4 Richtlijnen... 6 Reflectie... 8 Conclusies... 10 2 Inleiding
Nadere informatieRelaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.
Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan
Nadere informatieDe opvattingen en houdingen van zorgverleners omtrent prenatale diagnostiek
De opvattingen en houdingen van zorgverleners omtrent prenatale diagnostiek De uitdagingen van een cliëntgerichte begeleiding Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Hogeschool- Universiteit Brussel Onderzoeker:
Nadere informatiePalliatieve zorg. Onderdeel: Palliatieve verpleegkunde. Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: 500646500 Klas: 2B2
Palliatieve zorg Onderdeel: Palliatieve verpleegkunde Naam: Sanne Terpstra Studentennummer: 500646500 Klas: 2B2 Inhoudsopgave Inleiding Blz 2 Verpleegkundige diagnoses Blz 3 Beoogde resultaten Blz 3 Interventies
Nadere informatieBroodje met. Familiezorg
Broodje met. Familiezorg UMCG, 07-02-2017 Family Nursing: van patiënt centraal naar de familie centraal Dr. M.L.A.Luttik, Senior onderzoeker Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek, Projectleider IWP Familiezorg,
Nadere informatieDaan Schinning Dorothé van Slooten
Ervaringswerkers: ervaringsdeskundigen als zorgverleners Daan Schinning Dorothé van Slooten Daan Schinning Ervaringswerker ACT Team Vroege Psychose Eindhoven Dorothé van Slooten Beleidsmedewerker Psycope
Nadere informatieVertrouw ik jou? Over hersenletsel en argwaan. Jan Voortman MBA directeur Professionals in NAH, Lochem
Vertrouw ik jou? Over hersenletsel en argwaan Jan Voortman MBA directeur Professionals in NAH, Lochem Inhoud Voorstellen Argwaan, waar hebben we het dan over? Argwaan en ons brein Argwaan na ontstaan van
Nadere informatieEffectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015
Effectmeting onder leerlingen en leraren 2014-2015 Gegevens meting leraren Respons : 45 leraren, 21 mannen & 24 vrouwen Scholen : Blariacum College (Venlo) Summa College (Eindhoven) Vakcollege Tilburg
Nadere informatieECTS-fiche. Graduaat Maatschappelijk werk Samenwerkingsvaardigheden. Lestijden. Ingeschatte totale studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot
ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Module Code Lestijden Studiepunten Ingeschatte totale studiebelasting (in uren) 1 Mogelijkheid tot Graduaat Maatschappelijk werk Samenwerkingsvaardigheden AC2 40 n.v.t.
Nadere informatie1 Aanbevolen artikel
Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht
Nadere informatieBegrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie
Begrippenkader Studieloopbaanbegeleiding en Reflectie Kariene Mittendorff, lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs Studieloopbaanbegeleiding Binnen scholen wordt op verschillende manieren gewerkt aan
Nadere informatieD I A L O V O Van Referentie Datum Inleiding
DIALOVO Van Kimpen Suzy, lector & praktijklector, Katholieke Hogeschool Leuven, dep. G&T/ stafmedewerker opleiding / NST, operatiekwartier, Universitaire Ziekenhuizen Leuven. Referentie Carlson, E., Pilhammer,
Nadere informatieKlant en arts: partner of tegenstander?
Klant en arts: partner of tegenstander? Inleiding Hans Blaauwbroek (Bureau voor Vraaggestuurde Zorg) V&W / NVAG Congres Communicatie of concurrentie? 23 mei 2002 (Sheet) Inleiding Klant en arts tegenstander?
Nadere informatieKwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog
Kwaliteit van zorg door georganiseerde reflectie en dialoog Bert Molewijk (RN,MA, PhD) Voorbij de vrijblijvendheid Programmaleider Moreel Beraad, VUmc Associate professor Clinical Ethics, Oslo VWS, Week
Nadere informatieKwaliteitsonderzoek begeleiding
Kwaliteitsonderzoek begeleiding Kwaliteitsonderzoek Begeleiding najaar 2016 Pagina 1 van 18 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Werkwijze en verantwoording 5 Het doel van het onderzoek 5 Uitvoering onderzoek
Nadere informatieZNA Ombudsdienst Wat zijn de rechten van het zieke kind? Informatie voor jonge patiënten
ZNA Ombudsdienst Wat zijn de rechten van het zieke kind? Informatie voor jonge patiënten 2 Wat zijn jouw rechten als patiënt? Wat zijn jouw rechten als kind of minderjarige in het ziekenhuis? > > Je hebt
Nadere informatieBen Ik Tevreden? Meetinstrument cliënttevredenheid
Ben Ik Tevreden? Meetinstrument cliënttevredenheid De kracht van Ben ik tevreden? ligt in het hier en nu. Wensen van cliënten zetten direct aan tot actie. Meten is dus niet alleen weten, maar de start
Nadere informatie