COLLEGEVOORSTEL. SAMENVATTING Voorstel tot het wijzigen van het huidige beleid ten opzichte van graven met verlopen rechten.

Transcriptie

1 Lijst Agendapunten nummer: Kenmerk: Afdeling: Realisatie en Beheer Portefeuillehouder: J. Bos COLLEGEVOORSTEL 12a DATUM: 14 december 2010 ONDERWERP: Capaciteitsproblemen op de begraafplaatsen. SAMENVATTING Voorstel tot het wijzigen van het huidige beleid ten opzichte van graven met verlopen rechten. INHOUD 1. Inleiding Nederland is aan het vergrijzen. Uit een rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek 1 [CBS] blijkt zelfs dat er in Nederland sprake is van een forse versnelling van de vergrijzing. Uit datzelfde rapport van het CBS blijkt dat een aantal Nederlandse grensregio s, waaronder de provincie Zeeland, momenteel meer dan gemiddeld vergrijsd is. De vergrijzing brengt verschillende problemen met zich mee. Eén van die problemen is, als gevolg van het toenemende sterftecijfer, een capaciteitsgebrek op begraafplaatsen. Ook binnen de gemeente Terneuzen bestaat het risico dat, in de nabije toekomst, de capaciteit op de begraafplaatsen onvoldoende blijkt te zijn. Binnen de gemeente Terneuzen wordt gesproken over drie soorten graven; algemene graven, particuliere graven en huurgraven. Hieronder volgt een korte uitleg van de in dit voorstel gebruikte begrippen. Algemene graven: zijn eigendom van de gemeente en worden voor een periode van tien jaar in gebruik gegeven. Deze termijn kan niet verlengd worden, wel kan na afloop van deze termijn door de belanghebbende gekozen worden voor het herbegraven in een particulier graf. In een algemeen graf wordt door de gemeente bepaald wie er in begraven wordt/worden. Particuliere graven: op een particulier graf wordt voor een termijn van tien, twintig of dertig jaar een uitsluitend recht verleend. Deze termijn kan oneindig vaak verlengd worden met tien of twintig jaar. De houder van het uitsluitend recht, de rechthebbende, is voor deze periode de eigenaar van het graf. Wanneer na het verlopen van de termijn niet wordt gekozen voor verlenging, vervalt het uitsluitend recht naar de gemeente en krijgt het graf de status van een algemeen graf. De rechthebbende wordt belanghebbende. Huurgraven: zijn in de gemeente Terneuzen enkel uitgegeven tot begin jaren 80. Op een huurgraf is voor een termijn van 10 jaar een uitsluitend recht verleend, de rechthebbende kan bij het verlopen van deze termijn het uitsluitend recht tweemaal met 10 jaar verlengen. De maximale termijn van uitsluitend recht bedraagt dus 30 jaar. Na het verlopen van het uitsluitend recht krijgt het graf de status van een algemeen graf, indien gewenst kan door de rechthebbende gekozen worden voor herbegraven naar een particulier graf. In mei 2011 zal het laatste huurgraf de status van algemeen graf krijgen. 1 Bron: F76901CB6AA1/0/2006k3b15p6062.pdf

2 Belanghebbende: Persoon aan wie het recht tot gebruik van een algemeen graf is verleend. Na tien jaar vervalt het recht en is men geen belanghebbende meer. De belanghebbende is tevens de eigenaar van het grafmonument. Uitsluitend recht: wordt enkel uitgegeven op een particulier graf. Diegene die uitsluitend recht heeft verkregen op een graf, de rechthebbende, bepaald wie er in het graf begraven word(en). Rechthebbende: Persoon aan wie uitsluitend recht is verleend, zo gezegd de eigenaar van het particuliere graf gedurende de termijn van uitgifte. Indien bij het verlopen van deze termijn niet voor verlenging gekozen wordt komt het uitsluitend recht te vervallen naar de gemeente en is men geen rechthebbende meer. De rechthebbende is tevens de eigenaar van het grafmonument Huidige beschikbaarheid graven In de onderstaande tabel wordt de huidige beschikbaarheid van particuliere- en algemene graven per begraafplaats weergegeven. Begraafplaats opmerking Particuliere graven Algemene graven Beschikbaar Per jaar Geschat vol in Beschikbaar Per jaar Geschat vol in Axel Burchtlaan Algemeen Axel Westsingel Algemeen Axel Westsingel Katholiek Biervliet Algemeen Biervliet Katholiek Hoek Philippine Sas van Gent Sluiskil Terneuzen Algemeen Terneuzen Katholiek Zaamslag Uit bovenstaande tabel blijkt dat er op enkele begraafplaatsen in de gemeente Terneuzen binnen een kort tijdsbestek geen particuliere of algemene graven meer beschikbaar zijn. Tevens blijkt wel dat er tussen de begraafplaatsen veel verschil is. Zo is het een feit dat het algemene gedeelte van de begraafplaats Westsingel te Axel reeds vol is terwijl, in verband met overcapaciteit op het katholieke gedeelte van de begraafplaats in Terneuzen, overwogen wordt om de begraafplaats opnieuw in te delen zodat een evenrediger verdeling tussen het aantal verschillende beschikbare graven ontstaat. Wanneer de gemeente Terneuzen geen maatregelen treft zijn de begraafplaatsen binnen de gemeente binnen enkele jaren vol. Het is dus belangrijk om te bepalen hoe de gemeente Terneuzen het capaciteitsprobleem op de begraafplaatsen het beste kan verhelpen en in de toekomst kan voorkomen. De eerste vraagstelling voor dit collegevoorstel luidt dan ook: Hoe kan de gemeente Terneuzen de huidige capaciteitsproblemen op begraafplaatsen binnen de gemeente verhelpen? De tweede vraagstelling luidt: 2

3 Hoe kan de gemeente Terneuzen capaciteitsproblemen op begraafplaatsen binnen de gemeente in de toekomst voorkomen? 2. Capaciteitsproblemen Oorzaak capaciteitsproblemen Uit paragraaf 1.2. blijkt dat er op begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen capaciteitsproblemen bestaan, veel begraafplaatsen zijn bijna vol. Om dit probleem te verhelpen en in de toekomst ook te voorkomen is het belangrijk eerst te kijken naar de oorzaak van het probleem. Hoe komt het dat veel begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen een capaciteitsprobleem hebben? De oorzaak van het capaciteitsprobleem op de begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen ligt bij de gemeente zelf. De gemeente Terneuzen heeft algemene graven met een verlopen termijn en particuliere- en huurgraven waarvan het uitsluitend recht is verlopen nooit geruimd. Iets wat volgens de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen [LOB] (2001, bp. 31) 2 toch een eeuwenoude gewoonte is. In de onderstaande tabel wordt het aantal graven met verlopen termijnen per begraafplaats weergegeven. Graven met verlopen termijnen Begraafplaats Aantal verlopen termijnen Axel Westsingel 920 Biervliet 283 Hoek 300 Sas van Gent 119 Sluiskil 630 Terneuzen Zaamslag Totaal In totaal zijn er op de begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen graven waarvan de termijn of het uitsluitend recht is verlopen. Dit aantal is opgebouwd uit zowel algemene graven als particuliere graven en huur graven. (peildatum 1 juni 2010) Bijkomstige problematiek De graven met een verlopen termijn of uitsluitend recht zijn ook een extra kostenpost voor de gemeente Terneuzen. Deze graven moeten namelijk wel onderhouden worden. Het graf en het grafmonument zijn bij verlopen rechten eigendom van de houder van de begraafplaats, de gemeente. Wanneer het grafmonument bijvoorbeeld omvalt en schade veroorzaakt aan mens, dier of aan een ander graf is de houder van de begraafplaats, de gemeente, wettelijk aansprakelijk (LOB, 2001, p. 31). Tot slot zorgen graven met een verlopen termijn ook voor een onrechtvaardige situatie op de begraafplaatsen. Rechthebbenden van graven waar het uitsluitend recht nog niet van verlopen is betalen namelijk voor het graf. Dit in tegenstelling tot de belanghebbenden van graven met een verlopen termijn. Zij betalen niet meer voor het graf maar kunnen het graf nog wel bezoeken. Een onrechtvaardige situatie die begrijpelijk tot onvrede bij de betalende rechthebbende leidt. 2 Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen. (2001). Handleiding Opgraven en Ruimen. Den Haag: Koninklijke Vermande 3

4 Capaciteitsproblemen oplossen Zoals uit voorgaande paragrafen naar voren komt is, wanneer de gemeente Terneuzen geen maatregelen treft, de capaciteit op de begraafplaatsen in de gemeente binnen korte tijd onvoldoende. Om dit capaciteitsprobleem te voorkomen kan de gemeente Terneuzen twee dingen doen. Ten eerste kan de gemeente Terneuzen, zoals beschreven in paragraaf 2.1.1, op de begraafplaatsen binnen haar gemeente graven gaan ruimen. Door de ruiming maken oude graven plaats voor nieuwe graven, in dat geval is er geen extra ruimte op en om de begraafplaats nodig. Ten tweede kan de gemeente Terneuzen de begraafplaatsen binnen haar gemeente uitbreiden. Echter, de kosten voor het aankopen van extra grond ten behoeve van de uitbreiding rondom de begraafplaatsen zijn vaak erg hoog, hoger dan de kosten voor het ruimen van graven. Daarnaast is het voor veel begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen in fysieke zin niet mogelijk om uit te breiden. Veel van de begraafplaatsen zijn namelijk in de loop der jaren omsloten door bebouwing. Ook lost het uitbreiden van de begraafplaatsen de onrechtvaardige situatie die bestaat tussen de betalende rechthebbenden en de belanghebbenden van graven met een verlopen termijn niet op. Om capaciteitsproblemen op begraafplaatsen binnen de gemeente te voorkomen is het ruimen van graven de beste optie voor de gemeente Terneuzen. De reden hiervoor is dat de kosten voor het ruimen van de graven lager zijn dan de kosten voor het uitbreiden van een begraafplaats. Daarnaast voert de gemeente Terneuzen, door te kiezen voor het ruimen van graven, op elke begraafplaats een eenduidig beleid en wordt de onrechtvaardige situatie tussen de betalende rechthebbenden en niet-betalende belanghebbenden opgelost Kindergraven Ondanks dat het ruimen van kindergraven altijd een zeer gevoelig punt is komt dit ook in het programma van ruimen ter sprake. Op dit moment heeft een groot deel van de kindergraven verlopen rechten. Dit komt omdat in de gemeente Terneuzen een kindergraf van oudsher altijd de status van algemeen graf krijgt waardoor er na tien jaar geen mogelijkheid tot verlenging is, terwijl juist van kindergraven wordt verwacht dat er een langere periode belangstelling voor blijft bestaan. Deze situatie is ontstaan omdat er niet eerder graven geruimd werden. Er zijn in het verleden dan ook geen discussies over gevoerd waardoor dit gewijzigd werd. Met zicht op de komende ruimingen dient de gemeente hier een standpunt over in te nemen. Een goede oplossing voor deze situatie lijkt het eenmalig aanbieden van een mogelijke statuswijziging aan de belanghebbenden. Het graf kan dan op de huidige locatie behouden blijven. Door het aanbieden van een wijziging naar een particulier graf met tien jaar uitsluitend recht wordt bekend of er nog belangstelling is voor het graf en kan tevens de onrechtvaardige situatie opgeheven worden. De rechthebbenden kunnen dan het uitsluitend recht oneindig vaak verlengen tot het moment dat dit voor hen niet meer wenselijk is. Om in de verdere toekomst dit probleem te voorkomen zal de verordening gewijzigd moeten worden waardoor ook kinderen een particulier graf kunnen krijgen. 4

5 3. Ruimen van graven 3.1 proces rond het ruimen van graven Om het capaciteitsprobleem op de begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen te verhelpen worden alle graven met een verlopen recht geruimd. In onderstaand schema wordt de te volgen procedure aangegeven. Proces van het ruimen van graven: Algemeen graf Particulier graf Minimaal 6 maanden voor verlopen gebruiksrecht: graf markeren. Na melden belanghebbende deze de mogelijkheid tot herbegraven aanbieden. Belanghebbende heeft 6 maanden de tijd om te reageren Minimaal 6 maanden voor verlopen Uitsluitend recht: rechthebbende aanschrijven. Mogelijkheid tot verlenging aanbieden. Rechthebbende heeft 6 maanden de tijd om te reageren Herbegraven in particulier graf Uitsluitend recht verlengen Belanghebbende wordt 3 maanden in de gelegenheid gesteld om het grafmonument te verwijderen. Rechthebbende wordt 3 maanden in de gelegenheid gesteld om het grafmonument te verwijderen. Het graf krijgt de status van een algemeen graf. Indien het grafmonument niet is verwijderd door de rechthebbende of gebruiker, wordt dit door de gemeente gedaan. Na het verwijderen van het grafmonument wordt het graf ingezaaid in afwachting van het ruimen. Het graf wordt geruimd De overblijfselen van de lijken worden geruimd en herbegraven in een algemeen verzamelgraf. 5

6 Toelichting bij het schema proces van het ruimen van graven. Het ruimen van graven met een verlopen termijn of een verlopen uitsluitend recht kan niet zomaar gebeuren, hoewel het niet verplicht is wil de gemeente de rechthebbenden en belanghebbenden hierover informeren. Het is mogelijk dat de gemeente Terneuzen niet beschikt over de gegevens van alle recht- en belanghebbenden van de te ruimen graven. Daarom maakt de gemeente Terneuzen de ruiming van de graven middels diverse communicatiemiddelen bekend. Schriftelijk informeren De rechthebbende van het te ruimen graf wordt vóór de ruiming nog één maal aangeschreven. In deze brief wordt medegedeeld dat de rechten verlopen zijn en het graf geruimd gaat worden. Indien gewenst kan de rechthebbende er voor kiezen om het uitsluitend recht te verlengen. Belanghebbenden van algemene graven en voormalige huurgraven zijn in het verleden niet geregistreerd. Deze personen kunnen dan ook niet aangeschreven worden. Enkel wanneer belanghebbenden zich melden na door onderstaande informatiebronnen op de hoogte gesteld te zijn, ontvangen zij een brief waarin medegedeeld wordt dat de verplichte grafrusttermijn van tien jaar verlopen is en het graf geruimd gaat worden. Indien gewenst kan de belanghebbende kiezen voor een herbegraving in een particulier graf. Informeren middels massamediale uitingen Rechthebbenden, waarvan het niet mogelijk is deze schriftelijk over de ruiming te informeren, en belanghebbenden kunnen wellicht via de volgende eigen communicatiemiddelen en massamediale uitingen worden bereikt: Officiële bekendmaking dat de graven geruimd gaan worden op de ruimte in het Zeeuwsch Vlaams Advertentieblad; Redactionele aandacht op de gemeentelijke pagina s in het Zeeuwsch Vlaams Advertentieblad, op de website, in het magazine Terneuzen Informatie en de twitteren Hyvespagina van de gemeente Terneuzen; Persbericht aan de regionale media Advertenties in het Zeeuwsch Vlaams Advertentieblad, de Provinciale Zeeuwse Courant en BN/De Stem Brochure Informeren middels het mededelingenbord Ook middels het mededelingenbord op de begraafplaats worden belanghebbenden geïnformeerd. Het mededelingenbord staat op een centrale plaats en daarin hangt tevens een plattegrond van de begraafplaats. Veel bezoekers van de begraafplaats zullen daarom ook dit mededelingenbord bekijken. Door daar, gedurende de periode dat de grafmonumenten voorzien zijn van een subtiel kenmerk, de informatie over de te ruimen graven in te hangen wordt er een grotere bekendheid aan de ruiming gegeven. Grafmonument verwijderen Voordat het graf geruimd kan worden moet het grafmonument verwijderd worden. Ondanks dat bij het verlopen van de termijn of het uitsluitend recht ook de eigendomsrechten van het grafmonument zijn verlopen, wil de gemeente Terneuzen de belanghebbende toch de kans geven het grafmonument, in overleg met de gemeente, te verwijderen. Hiervoor geldt een termijn van drie maanden na het verstrijken van de rechten. Is het grafmonument na deze termijn niet verwijderd dan wordt het eigendom van de gemeente en wordt deze afgevoerd en vernietigd. 6

7 Inzaaien Nadat het grafmonument en eventuele grafbeplanting verwijderd is wordt de grond ingezaaid en is het zichtbare graf verwijderd. Pas wanneer er urgent behoefte aan grafruimte bestaat zal het graf daadwerkelijk geruimd worden. De overblijfselen van de lijken uit de geruimde graven worden in een algemeen verzamelgraf geplaatst. 3.2 Planning Wanneer er daadwerkelijk geruimd gaat worden zullen de algemene graven grootschalig verwijderd worden. Bij algemene graven verlopen de termijnen per vak namelijk vrij gelijktijdig. Hierdoor is het mogelijk om in één keer hele rijen of vakken te ruimen. Een particulier- of huurgraf zal, bij een daadwerkelijke ruiming, incidenteel geruimd worden. Het verlengen van het uitsluitend recht bij deze graven is een keuze van de rechthebbende. Het komt bij particuliere- of huurgraven dus niet voor dat hele rijen in één keer verwijderd worden. Bij deze graven zal er slechts één of in sommige gevallen enkele graven per rij of vak verwijderd kunnen worden. Het ruimen van alle ruim zevenduizend graven met een verlopen termijn of verlopen uitsluitend rechten zal in fases worden uitgevoerd. Vanaf 2011 worden er elk jaar ongeveer driehonderd graven geruimd. Het ruimen van de graven zal beginnen met het opheffen van de onrechtvaardige situatie. Alle grafmonumenten van de te ruimen graven worden tegelijkertijd verwijderd. Daarnaast wordt op de begraafplaatsen waar een urgent tekort aan grafruimte bestaat aangevangen met het daadwerkelijk ruimen. In de onderstaande tabel wordt aangegeven welke begraafplaatsen de komende vijf jaar als eerste in aanmerking komen voor ruimingen. Begraafplaats Gedeelte Particuliere graven Algemene graven Geschat vol in Ruimen in Geschat vol in Ruimen in Axel westsingel Algemeen Axel westsingel Algemeen Philippine Terneuzen Algemeen Sas van Gent Zaamslag Biervliet Algemeen Terneuzen Katholiek Biervliet Katholiek Philippine Na het daadwerkelijk ruimen heeft de grond een rustperiode van minimaal twee jaar nodig zodat de stabiliteit gewaarborgd kan blijven. Met het informeren van de recht- en belanghebbenden erbij gaat er dus een periode van minimaal 3 jaar vooraf aan het wederom in gebruik nemen van een graf. Voor een aantal begraafplaatsen betekent dit dat er reeds in 2009 begonnen had moeten worden met het ruimen van graven. Om in 2012 toch gebruik te kunnen maken van de in 2011 te ruimen graven zal de grond hier mechanisch verdicht moeten worden. Om er voor te zorgen dat het capaciteitsprobleem op de begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen ook in de toekomst niet meer voorkomt moet het beleid worden aangepast. Vanaf de eerste grootschalige ruiming is het raadzaam om, zoals in de planning aangegeven is, elk jaar de grafmonumenten van graven met een verlopen termijn te verwijderen. 7

8 3.3 De kosten Door het ruimen in fasen worden de kosten, die het ruimen met zich meebrengt gespreid. Het ruimen van één graf kost 135,00 (prijspeil 2010), exclusief 19% kostenverhogende BTW. Dit komt neer op een bedrag van ongeveer ,00 per jaar bij het ruimen van 300 graven per jaar. De verwachting is dat door het bekend maken van de voorgenomen ruimingen meer mensen gaan kiezen voor het verlengen van rechten of herbegraven naar een particulier graf. De jaarlijkse kosten kunnen in 2011 gedekt worden binnen het krediet voor Uitbreiding/ruiming begraafplaatsen, hetwelk door uw raad beschikbaar is gesteld in het investeringsprogramma voor het jaar Vanaf 2012 dienen de jaarlijkse lasten ad ,00 te worden gedekt uit de te verhogen opbrengst begraafrechten, waardoor het nieuwe beleid kan worden uitgevoerd en de graven, waarvan de termijn in de nabije toekomst verstrijkt, kunnen worden geruimd. 8

9 4 Conclusie 4.1.Voordelen van het ruimen van graven Wanneer het nieuw opgezette beleid stelselmatig wordt uitgevoerd biedt het verschillende voordelen: Het ruimen van de graven wordt weer een algemeen bekende handeling. Wanneer er, ook na de grootschalige ruiming, graven geruimd blijven worden wordt de ruiming een minder beladen onderwerp. De capaciteitsproblemen zullen in de toekomst niet meer voorkomen. Doordat graven met verlopen termijnen geruimd worden komt er weer plaats voor nieuwe graven. De onrechtvaardige situatie op de begraafplaatsen tussen betalende rechthebbenden en nietbetalende belanghebbenden zal verdwijnen. Er zullen geen graven meer op de begraafplaats zijn waar niet voor betaald wordt. Het ruimen van graven zal een kostenbesparing ten gevolge hebben. De ruiming moet wel betaald worden maar de kosten voor het uitbreiden van een begraafplaats zijn hoger Conclusie Uit dit collegevoorstel is gebleken dat er op begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen een capaciteitsprobleem bestaat. Dit probleem is veroorzaakt doordat de gemeente Terneuzen graven met een verlopen termijn niet heeft geruimd. Op begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen liggen dus graven waar niet voor betaald wordt maar die wel ruimte in beslag nemen. De verordening moet aangepast worden zodat er in de toekomst ook voor kindergraven betaald wordt. Daarnaast is uit dit voorstel gebleken dat de gemeente Terneuzen het capaciteitsprobleem op begraafplaatsen binnen de gemeente kan verhelpen door graven te gaan ruimen. Door de graven, waar de termijn van verlopen is, te ruimen komt er op die plaatsen weer ruimte vrij voor nieuwe overledenen. Tot slot moet de gemeente Terneuzen, om het capaciteitsprobleem op begraafplaatsen binnen de gemeente ook in de toekomst te voorkomen, haar beleid aanpassen. Door elk jaar de graven waarvan de termijn verlopen is te ruimen blijft de capaciteit op begraafplaatsen binnen de gemeente Terneuzen voldoende. 5. Collegevoorstel Samenvattend stellen wij u voor om in te stemmen met: - de voorgenomen ruiming van graven volgens de in het voorstel genoemde planning en procedure; - het aanbieden van een statuswijziging aan belanghebbenden van kindergraven; - het opnemen van een passage in de in 2011 op te stellen nieuwe verordening begraafplaatsen omtrent de statuswijziging ten behoeve van kindergraven; - het dekken van de kosten over het jaar 2011 ad maximaal ,00 binnen het krediet voor Uitbreiding/ruiming begraafplaatsen, hetwelk beschikbaar is gesteld in het investeringsprogramma voor het jaar 2006; - het vanaf 2012 jaarlijks opnemen van de kosten ad ,00 in de exploitatiebegroting; - het dekken van de jaarlijkse exploitatielasten uit de vanaf 2012 structureel te verhogen opbrengst begraafrechten. 9

10 Bijlagen: Documenten: - raadsbesluit n.v.t. 10