Kwalitatief onderzoek preventie en communicatie. jonge MSM. Onderzoek naar het verbeteren van hiv- en soa-preventie en communicatie gericht op

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Kwalitatief onderzoek preventie en communicatie. jonge MSM. Onderzoek naar het verbeteren van hiv- en soa-preventie en communicatie gericht op"

Transcriptie

1 Kwalitatief onderzoek preventie en communicatie jonge MSM Onderzoek naar het verbeteren van hiv- en soa-preventie en communicatie gericht op jonge MSM In samenwerking met:

2 Achtergrond en doel onderzoek Soa Aids Nederland staat met haar online aanbod gericht op jonge homo- en biseksuele jongens (via Mantotman.nl en Sense.info) dicht op de doelgroep en volgt ontwikkelingen in het seksuele gedrag van deze doelgroep op de voet. Soa Aids Nederland heeft behoefte aan kwalitatief inzicht in twee thema s: Preventie: hoe kunnen jonge MSM hiv en soa s beter voorkomen Communicatie: hoe kunnen we jonge MSM beter (online) bereiken De uitkomsten worden gebruikt om: - Het aanbod voor jonge MSM nog relevanter en effectiever te maken op het gebied van hiv- en soa-preventie - De promotie van het (online) aanbod zo goed mogelijk te laten aansluiten bij het (online) gedrag en de behoeftes van jonge MSM

3 Definitie van doelgroep Homo- en biseksuele jongens ( jonge MSM ) tussen jaar Twee subgroepen: Jonger dan 19 jaar met vermoedelijk weinig seksuele ervaring (starters) Tussen de jaar met vermoedelijk meer seksuele ervaring

4 Methode: kwalitatief onderzoek Gefaseerd: Fase 1: voorbereidende fase via app Fase 2: verdiepende fase via interviews Gecombineerd: 16 individuele interviews 2 groepsinterviews (5-6 deelnemers) Gespreid: Interviews in Rotterdam, Amsterdam en Den Bosch Deelnemers geografisch zeer divers

5 Methode: vragen in app (fase 1) Met behulp van video s hebben de deelnemers de volgende drie voorbereidende opdrachten via een speciale onderzoeks-app ontvangen. 1. Zou je jezelf kunnen voorstellen en hierbij wat vertellen over hoe jouw (homo)seksualiteit zich tot nu toe heeft ontwikkeld? 2. Kun je een lijstje geven van sites, apps en andere bronnen die je weleens (hebt) gebruikt om dingen te zoeken die je wilde weten over homoseksualiteit (niet alleen soa s, maar in de breedste zin van het woord, dus ook bijvoorbeeld sekstips en coming out et cetera). Kun je ook voorbeelden geven van dingen/vragen/kwesties die je daar hebt gezocht? 3. De laatste opdracht in deze app: zou je wat voorbeelden kunnen geven (screenshot of link naar sites) van wat jij goede en slechte bronnen vindt als het gaat om informatie over homoseksualiteit? Deze voorbeelden graag ook toelichten (wat maakt ze goed of slecht)!

6 Methode: interview-vragen Grofweg is de volgende gespreksverloop gevolgd: Achtergrond homoseksualiteit en informatiebehoefte Coming out, ontmoetingen/dates, huidige status, hoe seksueel actief Informatiebehoefte (Naar welke informatie is men actief op zoek geweest? Welke vragen leven er? Zijn die veranderd? Bronnen? Online benadering (Wat vindt men van de ideeën van Soa Aids Nederland om jongeren actiever online te benaderen? Welke vorm zou dit idealiter moeten krijgen?) Ervaring met seks met condooms en glijmiddel Houding (Hoe staat men tegenover gebruik condoom en glijmiddel?) Kennis (Wat weet men van condooms en glijmiddel? Wat weet men van het aanbod?) Gebruik (Hoe worden condooms en glijmiddel gebruikt? Wanneer wel/niet? Wat zijn de ervaringen?) Vaccinatie tegen soa s Kennis (Wat weten jonge MSM van vaccinaties? Welke vragen leven er? Is het een onderwerp dat leeft in hun omgeving? Intentie/gedrag (Zijn jonge MSM geneigd om zich te laten inenten? Wat houdt hen tegen? Hoe zou het vaccineren kunnen worden gestimuleerd?) Oordeel vaccinaties na lezen factsheets over hepatitis B en HPV. Fotografie Waardering vernieuwde fotografie (wat vinden de jonge MSM van de vernieuwde fotografie? Past de uitstraling bij de doelstellingen van Soa Aids Nederland?)

7 Methode: rekrutering deelnemers De respondenten zijn gerekruteerd door CG selecties uit Hoogkarspel. Via mail en de eigen Facebook-pagina is een oproep verspreid in hun adressenbestand met het verzoek of men zelf mee zou willen doen of iemand kent die mee zou willen meedoen aan een verkennend onderzoek onder jonge mannen over seksualiteit. De deelnemers hebben een financiële compensatie gehad. Vervolgens zijn geïnteresseerden verder gescreend op de relevante criteria: Groepsinterviews 1 groep met leeftijd tussen jaar en 1 groep met leeftijd tussen jaar Allen zijn seksueel actief Allen hebben wel eens informatie gezocht, advies ingewonnen en/of getest op soa s/condoomgebruik/seks Allen hebben geen langdurige vaste relatie Per groep: 2 à 3 respondenten zijn van allochtone afkomst (spreiding naar etniciteit) Individuele interviews Tussen jaar en tussen jaar Allen hebben wel eens informatie gezocht, advies ingewonnen en/of getest op soa s/condoomgebruik/seks Allen hebben geen vaste relatie 2 à 3 respondenten zijn van allochtone afkomst (spreiding naar etniciteit)

8 Kenmerken deelnemers (interviews) N=28 Leeftijd: - Range: jaar - Gem. 20 jaar; mediaan 19 Opleiding Woonplaats: - 32% Amsterdam - 18% Noord-Holland & Flevoland - 32% Noord-Brabant - 11% Rotterdam & Den Haag - 7% Gelderland

9 Conclusies: informatiebehoefte

10 Conclusies: online benadering

11 Conclusies: condooms en glijmiddel Condooms - Kennis generalistisch en niet homo-specifiek, voornamelijk opgedaan op school - Stoppen met condoomgebruik niet per se op basis van testuitslag, vertrouwen in partner belangrijke factor Glijmiddel - In categorieën noodzakelijk en prettig i.p.v. veilig (condooms) - Geen obstakels in gebruik, glijmiddel primair via drogist - Kennis en informatiebehoefte over verschillende soorten beperkt Condooms en/of glijmiddel - Positieve houding tegenover condooms en zeer positief tegenover glijmiddel - Durex & Durex veelgenoemde combinatie - Blijvende aandacht voor condooms nodig, voor glijmiddel niet nodig geacht

12 Conclusies: HBV-vaccinatie Goed bekend: o.a. via online promotie, soa-poli, werk, verre reis; Beperkte kennis over HBV, geen gespreksonderwerk in omgeving (en desondanks grote vaccinatiebereidheid) Suggesties jonge MSM: doorgaan met huidige aanpak (online promotie, gratis aanbod via soa-poli)

13 Conclusies: HPV-vaccinatie - Zeer geringe kennis: HPV-vaccinatie geheel onbekend - Risico-inschatting beïnvloed door gebrek aan aandacht/informatie - Suggesties jonge MSM: breng HPV onder de aandacht; maak vaccinatie gratis en bied het aan zoals HBV; vaccineer standaard jongens én meisjes; aandacht in de onderbouw (2 e en 3 e klas); online promotie via sites en apps

14 Conclusies: fotografie Man tot Man

15 Kwalitatief onderzoek preventie en communicatie jonge MSM (C) Soa Aids Nederland 2016 Voorbereiding: Koenraad Vermey, Arjan van Bijnen, Nadine Weber Uitvoering: Nieske Witlox en Maudie Kunst (Co-efficiënt) Advies intern: Filippo Zimbile, Erwin Fisser, Paul Zantkuijl, Cor Blom Advies extern: Elske Marra (GGD Amsterdam), Anouk Urbanus (RIVM) Met dank aan: Kalja van der Linden (Condomerie) en Gijs van der Zwaag (Mister B) voor hun praktische hulp bij het selecteren van condooms en glijmiddelen. Mariska van Bemmel (GGD Hart voor Brabant) voor het organiseren van de onderzoeksruimte in Den Bosch. CG Selecties voor hun uitstekende rekrutering van veelzijdige respondenten. Alle jonge respondenten die meegewerkt hebben en zo open over seksualiteit gepraat hebben. In samenwerking met:

MSM Outreachdag

MSM Outreachdag MSM Outreachdag 2016-2017 Utrecht, 2 februari 2017 Programma Ochtendprogramma (9:45-12:00) 9:45-10:00: Opening door dagvoorzitter Febe Deug: Soa-cijfers over MSM 10:00-11:20: Plenaire presentaties inclusief

Nadere informatie

HBV-vaccinatieprogramma voor risicogroepen

HBV-vaccinatieprogramma voor risicogroepen HBV-vaccinatieprogramma voor risicogroepen Hans van den Kerkhof Paul van Beek Anouk Urbanus Landelijke Coördinatie Infectieziekte (LCI) Centrum Infectieziektebestrijding RIVM 1 Disclosure belangen Hans

Nadere informatie

Seks onder je 25 e. Onderzoek naar de seksuele gezondheid van jarigen in Gelderland-Zuid

Seks onder je 25 e. Onderzoek naar de seksuele gezondheid van jarigen in Gelderland-Zuid Seks onder je 25 e Onderzoek naar de seksuele gezondheid van 17-25 jarigen in Gelderland-Zuid Onderzoek naar relaties en seks Seks onder je 25e is een onderzoek van Rutgers en Soa Aids Nederland. In 2016

Nadere informatie

Factsheets Schorer Monitor 2008

Factsheets Schorer Monitor 2008 # $$$"# Factsheets 1: Mannen met hiv 2: Testen op hiv en soa 3: Vaste partners 4: Losse sekspartners 5: Leefstijlen 6: Jonge mannen 7: Mannen met hoog risicogedrag Deze factsheets zijn gebaseerd op gegevens

Nadere informatie

1401 SOA Factsheet.indd :02

1401 SOA Factsheet.indd :02 1401 SOA Factsheet.indd 1 16-01-14 17:02 Soa Aids Nederland heeft een nieuwe strategie ontwikkeld voor de periode 2013-2018 om het aantal hiv- en soa-infecties onder MSM (mannen die seks hebben met mannen)

Nadere informatie

Workshop 1.5: Wat levert het op?! Online dating & ruilseks onder jonge mannen die seks hebben met mannen

Workshop 1.5: Wat levert het op?! Online dating & ruilseks onder jonge mannen die seks hebben met mannen Workshop 1.5: Wat levert het op?! Online dating & ruilseks onder jonge mannen die seks hebben met mannen Voorzitter: John de Wit (Universiteit Utrecht) Koenraad Vermey (Soa Aids Nederland) Emiel Maliepaard

Nadere informatie

Workshop 1.8. Betrekken, ontdekken, verbeteren! handout met de belangrijkste tips en do s & don ts

Workshop 1.8. Betrekken, ontdekken, verbeteren! handout met de belangrijkste tips en do s & don ts Workshop 1.8. Betrekken, ontdekken, verbeteren! handout met de belangrijkste tips en do s & don ts Opzet van het onderzoek Voorbereiding van het onderzoek: Stel jezelf ook de vragen die je opschrijft:

Nadere informatie

Een onderzoek naar seksuele voorlichtingslessen onder leerlingen uit de onderbouw van het Nederlands voortgezet onderwijs.

Een onderzoek naar seksuele voorlichtingslessen onder leerlingen uit de onderbouw van het Nederlands voortgezet onderwijs. Een onderzoek naar seksuele voorlichtingslessen onder leerlingen uit de onderbouw van het Nederlands voortgezet onderwijs. Uitgevoerd door Scholieren.com, in opdracht van Rutgers WPF. April/mei 2013 Voorwoord

Nadere informatie

Onderzoek Veilig of niet?

Onderzoek Veilig of niet? Onderzoek Veilig of niet? 06 februari 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 24 januari tot 04 februari 2013, deden 2.261 jongeren mee. Het onderzoek is gehouden in samenwerking

Nadere informatie

Alle cijfers hieronder gaan enkel over jongens, tenzij anders vermeld.

Alle cijfers hieronder gaan enkel over jongens, tenzij anders vermeld. Resultaten Poeperkespoll Online bevraging over relaties en seks 814 deelnemers, 702 jongeren (

Nadere informatie

Seks onder je 25e Seksuele gezondheid van jongeren in Flevoland anno 2017

Seks onder je 25e Seksuele gezondheid van jongeren in Flevoland anno 2017 Seks onder je 25e Seksuele gezondheid van jongeren in Flevoland anno 2017 Usha Bregita Ivo Joore Suzan van Dijken Charlie van der Weijden Met dank aan het team Seksuele Gezondheid en administratieve ondersteuning

Nadere informatie

Belangrijkste bevindingen uit 2017

Belangrijkste bevindingen uit 2017 Belangrijkste bevindingen uit 2017 NIEUWE NAAM Het aantal soa-consulten is gestegen met 5,1% Vindpercentage soa's in 2017 (chlamydia, gonorroe, syfilis, hiv of hepatitis B) onder het landelijk gemiddelde

Nadere informatie

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014 Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014 Figuur 1 Aantal deelnemers naar geslacht en leeftijd 75 t/m 85 jaar 1 Over welke cijfers hebben we het? In Nederland worden gegevens over de leefstijl

Nadere informatie

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014 Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014 2 Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2014 Figuur 1 Aantal deelnemers naar geslacht en leeftijd 75 t/m 85 jaar 1 Over welke cijfers hebben

Nadere informatie

Factsheet persbericht. Helft allochtone stagiairs vermoedt discriminatie bij sollicitatie

Factsheet persbericht. Helft allochtone stagiairs vermoedt discriminatie bij sollicitatie Factsheet persbericht Helft allochtone stagiairs vermoedt discriminatie bij sollicitatie Inleiding Stageperiode Om een stageplek te vinden moeten vrijwel alle studenten solliciteren. Maar hebben allochtone

Nadere informatie

Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem

Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem Slotcongres Vlaggensysteem RJ Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem 6 april 2017 Aanleiding Buiten de lijnen Buiten de Lijnen: Verdieping, onderbouwing en aanvulling van het Vlaggensysteem

Nadere informatie

Seksuele gezondheid in Nederland 2017

Seksuele gezondheid in Nederland 2017 Seksuele gezondheid in Nederland 2017 Samenvatting Seksuele gezondheid in Nederland 2017 is een grootschalig representatief onderzoek naar de seksuele gezondheid van volwassenen van 18 tot 80 jaar in Nederland.

Nadere informatie

Factsheet persbericht. Vooral studentes somber over kansen arbeidsmarkt

Factsheet persbericht. Vooral studentes somber over kansen arbeidsmarkt Factsheet persbericht Vooral studentes somber over kansen arbeidsmarkt Inleiding Van augustus 2009 tot en met september 2009 hield Zoekbijbaan.nl het Nationale Bijbanen Onderzoek. Aan het onderzoek deden

Nadere informatie

SoaSense. Thermometer 2010 GGD en Oost-Nederland

SoaSense. Thermometer 2010 GGD en Oost-Nederland SoaSense Thermometer 1 GGD en Oost-Nederland Risicogroepen steeds beter bereikt Met genoegen bieden wij u de tweede SoaSense Thermometer van Oost- Nederland (Gelderland en Overijssel) aan. Dit jaar met

Nadere informatie

KRASLOTEN, JONGERENBOEKJE SEKS&ZO, HANDLEIDING EN TRAINING

KRASLOTEN, JONGERENBOEKJE SEKS&ZO, HANDLEIDING EN TRAINING KRASLOTEN, JONGERENBOEKJE SEKS&ZO, HANDLEIDING EN TRAINING Compleet voorlichtingspakket Het voorlichtingspakket Veilig vrijen & seks bestaat uit: 1. Krasloten 2. Jongerenboekje SEKS&ZO 3. Handleiding met

Nadere informatie

Liesanne van den Brink

Liesanne van den Brink Liesanne van den Brink Van: Anke van der Beek Verzonden: maandag 9 juli 2018 17:04 Aan: 'griffie@zeewolde.nl'; 'griffier@noordoostpolder.nl'; 'griffie@lelystad.nl'; 'raadsgriffie@almere.nl';

Nadere informatie

SEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2015 CASUS: SYFILIS CLUSTER WIE ZIJN WIJ?

SEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2015 CASUS: SYFILIS CLUSTER WIE ZIJN WIJ? SEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2015 CASUS: SYFILIS CLUSTER WIE ZIJN WIJ? De afdeling seksuele gezondheid heeft als taken het bestrijden van soa, bevorderen van seksuele gezondheid onder jongeren onder

Nadere informatie

WEEK VAN DE LIEFDE Mini Symposium Migrantenjongeren en seksualiteit

WEEK VAN DE LIEFDE Mini Symposium Migrantenjongeren en seksualiteit WEEK VAN DE LIEFDE Mini Symposium Migrantenjongeren en seksualiteit Organisatie: GGD Den Haag Presentatie: Bram Tuk PHAROS b.tuk@pharos.nl Week v.d. Liefde 15-2-2012 Bram Tuk Doel Kennis Motivatie Reflectie

Nadere informatie

Sense in Brabant en Zeeland

Sense in Brabant en Zeeland Sense in Brabant en Zeeland Handreiking voor professionals Wat is Sense? Wanneer Sense? www.sense.info Sense-consult Doorverwijzen Meer informatie Sense in Brabant en Zeeland Handreiking voor professionals

Nadere informatie

Welke (Zuid) Limburgse cijfers zijn bekend?

Welke (Zuid) Limburgse cijfers zijn bekend? Welke (Zuid) Limburgse cijfers zijn bekend? Mieke Steenbakkers Unithoofd Centrum Seksuele Gezondheid Limburg GGD Zuid Limburg 21 juni 2018 refereeravond AW Voorkomen van ongewenste (tiener)zwangerschappen

Nadere informatie

Hepatitis B-vaccinatiebeleid voor drugsgebruikers. Nationale Hepatitis Dag 1 oktober 2015 Anouk de Gee

Hepatitis B-vaccinatiebeleid voor drugsgebruikers. Nationale Hepatitis Dag 1 oktober 2015 Anouk de Gee Hepatitis B-vaccinatiebeleid voor drugsgebruikers Nationale Hepatitis Dag 1 oktober 2015 Anouk de Gee Disclosure belangen spreker Voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven: Projectfinanciering

Nadere informatie

Toelichting aanvullende regeling Seksuele Gezondheidszorg

Toelichting aanvullende regeling Seksuele Gezondheidszorg Toelichting aanvullende regeling Seksuele Gezondheidszorg Per 1 januari 2012 worden de regelingen Aanvullende Curatieve Soa-bestrijding (ACS) en de Aanvullende Seksualiteitshulpverlening (ASH) geïntegreerd

Nadere informatie

6 SOA en HIV in de regio Gelre-IJssel

6 SOA en HIV in de regio Gelre-IJssel 6 SOA en HIV in de regio Gelre-IJssel Seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) zijn infectieziekten die door intiem seksueel contact kunnen worden overgedragen. Omdat iemand een SOA kan hebben, zonder

Nadere informatie

Jaarcijfers 2012. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland. GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid

Jaarcijfers 2012. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland. GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid Juni 2013 Samenstelling: Hannelore Götz, arts Maatschappij en Gezondheid

Nadere informatie

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2015

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2015 Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2015 Over welke cijfers hebben we het? In Nederland worden gegevens over de leefstijl van de bevolking verzameld door meerdere thema-instituten die elk

Nadere informatie

Seksuele gezondheid Uitdagingen voor migranten organisaties

Seksuele gezondheid Uitdagingen voor migranten organisaties Seksuele gezondheid Uitdagingen voor migranten organisaties Bijeenkomst bevordering seksuele gezondheid Noord Nederland en de rol van de zelforganisaties Drachten 15-3-2010 Bram Tuk Pharos, kennis en adviescentrum

Nadere informatie

Een onderzoek naar onveilige seks en coming out bij Nederlandse homojongens. Laurens Buijs Universiteit van Amsterdam. Schorer, Utrecht, december 2009

Een onderzoek naar onveilige seks en coming out bij Nederlandse homojongens. Laurens Buijs Universiteit van Amsterdam. Schorer, Utrecht, december 2009 Een onderzoek naar onveilige seks en coming out bij Nederlandse homojongens Laurens Buijs Universiteit van Amsterdam Schorer, Utrecht, december 2009 Seksuele activiteit neemt toe vlak voor, en vooral vlak

Nadere informatie

Vaccinatie tegen HPV voor meisjes van 12 jaar. Rijksvaccinatieprogramma

Vaccinatie tegen HPV voor meisjes van 12 jaar. Rijksvaccinatieprogramma Vaccinatie tegen HPV voor meisjes van 12 jaar Rijksvaccinatieprogramma Waarom vaccineren tegen HPV? Als je je laat vaccineren tegen HPV, ben je goed beschermd tegen baarmoederhalskanker. Elk jaar krijgen

Nadere informatie

Testen op soa: hoe, wat, waar?

Testen op soa: hoe, wat, waar? Testen op soa: hoe, wat, waar? Tom Platteau Seksuoloog ITG/Helpcenter tplatteau@itg.be Overzicht van de presentatie Soa en hiv in België Preventie en plaats van testen Uitdagingen voor soa-bestrijding

Nadere informatie

Zie De Graaf e.a. 2005 voor een uitgebreide onderzoeksverantwoording van het onderzoek Seks onder je 25ste.

Zie De Graaf e.a. 2005 voor een uitgebreide onderzoeksverantwoording van het onderzoek Seks onder je 25ste. 6 Het is vies als twee jongens met elkaar vrijen Seksuele gezondheid van jonge allochtonen David Engelhard, Hanneke de Graaf, Jos Poelman, Bram Tuk Onderzoeksverantwoording De gemeten aspecten van de seksuele

Nadere informatie

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2016

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2016 Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2016 Over welke cijfers hebben we het? In Nederland worden gegevens over de leefstijl van de bevolking verzameld door meerdere thema-instituten die elk

Nadere informatie

SEKSUEEL GEDRAG. Jongerenmonitor % geslachtsgemeenschap. Klas 2. Klas 4. 55% altijd een condoom gebruikt

SEKSUEEL GEDRAG. Jongerenmonitor % geslachtsgemeenschap. Klas 2. Klas 4. 55% altijd een condoom gebruikt IJsselland SEKSUEEL GEDRAG Jongerenmonitor 2015 7% geslachtsgemeenschap gehad 10.163 jongeren School Klas 2 13-14 jaar Klas 4 15-16 jaar 49% negatieve houding homoseksualiteit 55% altijd een condoom gebruikt

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Jaarverslag Regionaal soa centrum Den Haag

Jaarverslag Regionaal soa centrum Den Haag Jaarverslag 2015 Regionaal soa centrum Den Haag Jaarverslag 2015 Regionaal soa centrum Den Haag 1 Mei 2016 Jaarverslag 2015 Regionaal soa centrum Den Haag Inhoudsopgave Jaarverslag 2015 Fout! Bladwijzer

Nadere informatie

Factsheet persbericht. Stagiairs ervaren discriminatie

Factsheet persbericht. Stagiairs ervaren discriminatie Factsheet persbericht Stagiairs ervaren discriminatie Inleiding Stagiairs ervaren discriminatie Het is steeds lastiger voor studenten om een stageplek te vinden. Tijdens de sollicitatieprocedure ervaren

Nadere informatie

HPV-vaccinatie voor meisjes van 12 jaar. Rijksvaccinatieprogramma

HPV-vaccinatie voor meisjes van 12 jaar. Rijksvaccinatieprogramma HPV-vaccinatie voor meisjes van 12 jaar Rijksvaccinatieprogramma HPV-vaccinatie HPV is de afkorting van humaan papillomavirus. Ongeveer 8 op de 10 vrouwen die seksueel actief zijn, krijgen ooit een HPV-infectie

Nadere informatie

Homomannen en hiv in België / Vlaanderen. ITG Zorg en Preventie: De Multidisciplinaire Aanpak 23 januari 2019

Homomannen en hiv in België / Vlaanderen. ITG Zorg en Preventie: De Multidisciplinaire Aanpak 23 januari 2019 Homomannen en hiv in België / Vlaanderen ITG Zorg en Preventie: De Multidisciplinaire Aanpak 23 januari 2019 + Relaties + Hiv + Combinatiepreventie Testen Behandelen Condooms - PrEP + Gay Scene + Sensoa

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Handreiking Seksualiteit

Handreiking Seksualiteit Handreiking Seksualiteit Mannelijke seksualiteit speelt een centrale rol in belangrijke maatschappelijke vraagstukken rondom seksualisering, pornoficatie, en grensoverschrijdend gedrag. Emancipatiebeleid

Nadere informatie

BELANGRIJKSTE BEVINDINGEN

BELANGRIJKSTE BEVINDINGEN APRIL 213 INHOUD Het doel van de thermometer is een eerste berichtgeving over de stand van zaken in 212 over seksuele gezondheid in Nederland. De thermometer bevat nieuwe gegevens van de soa-centra, aangiftecijfers,

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Factsheet persbericht

Factsheet persbericht Factsheet persbericht Nut vakbonden onbekend bij jongeren 30 november 2011 Inleiding Van oktober 2011 tot november 2011 hield Zoekbijbaan.nl het Nationale Bijbanen Onderzoek. Aan het onderzoek deden 2464

Nadere informatie

MAINLINE en P&G292 * NATIONAAL CONGRES SOA-HIV-SEKS * AMSTERDAM * 1 DECEMBER 2014

MAINLINE en P&G292 * NATIONAAL CONGRES SOA-HIV-SEKS * AMSTERDAM * 1 DECEMBER 2014 MAINLINE en P&G292 * NATIONAAL CONGRES SOA-HIV-SEKS * AMSTERDAM * 1 DECEMBER 2014 Druggebruik MSM en sekswerkers (Leon) Mannelijke en transgender sekswerkers Amsterdam (Sjaak) Interview ervaringsdeskundige

Nadere informatie

Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010

Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 Seksualiteit Deelrapportage met resultaten uit de gezondheidsenquête volwassenen/ouderen 2010 In de gezondheidsenquête is een aantal vragen opgenomen over seksuele gezondheid 1. Friezen van 19 tot en met

Nadere informatie

Community / Etnische websites

Community / Etnische websites Community / Etnische websites Jos Poelman, Programma Jongeren Soa Aids Nederland Nationaal Congres Soa* Hiv* Seks* 1 dec. 2014 Community / Etnische websites Voorbeelden: Maroc.nl, Hababam.nl, Kitatin.com,

Nadere informatie

Resultaten van het EMOVO-onderzoek. uit de 2 e en 4 e klas voortgezet onderwijs

Resultaten van het EMOVO-onderzoek. uit de 2 e en 4 e klas voortgezet onderwijs Dit rapport geeft een beeld van de seksuele gezondheid onder schoolgaande jongeren van 12-18 18 jaar in Noord- Holland Noord. Deze resultaten komen uit het EMOVO-onderzoek dat de GGD Hollands Noorden in

Nadere informatie

Onderzoek Wereldproblemen en Seks

Onderzoek Wereldproblemen en Seks Onderzoek Wereldproblemen en Seks 1V Jongerenpanel 24 oktober 2014 Over dit onderzoek Aan dit online onderzoek in samenwerking met dance4life, gehouden van 15 tot en met 23 oktober 2014, deden 1641 jongeren

Nadere informatie

Vaccinatie tegen HPV voor meisjes. Rijksvaccinatieprogramma

Vaccinatie tegen HPV voor meisjes. Rijksvaccinatieprogramma Vaccinatie tegen HPV voor meisjes Rijksvaccinatieprogramma Waarom vaccineren tegen HPV? Als je je laat vaccineren tegen HPV, ben je goed beschermd tegen baarmoederhalskanker. Elk jaar krijgen ongeveer

Nadere informatie

Jongens & meisjes, snap jij het?

Jongens & meisjes, snap jij het? Les 2 Jongens & meisjes, snap jij het? We gaan het hebben over seksuele wensen en -grenzen. Wat de één normaal vindt om te doen, kan voor de ander verre van normaal zijn. Dat wordt ook bepaald door wat

Nadere informatie

Testen op Locatie Resultaten

Testen op Locatie Resultaten Testen op Locatie Resultaten Kristien Wouters Tom Platteau Overzicht presentatie Medische resultaten Risicofactoren volgens seksueel gedrag Risicofactoren volgens hiv-status Conclusies The way forward...

Nadere informatie

SEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2016

SEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2016 SEKSUELE GEZONDHEID JAARVERSLAG 2016 WIE ZIJN WIJ? De afdeling Seksuele Gezondheid onderzoekt en behandelt seksueel overdraagbare aandoeningen (soa). Deze GGD-voorziening is aanvullend op die van de huisartsenzorg.

Nadere informatie

Motiverende gespreksvoering in de context van hiv pre-expositie profylaxe: adviezen en handreikingen

Motiverende gespreksvoering in de context van hiv pre-expositie profylaxe: adviezen en handreikingen Naam Afzender Motiverende gespreksvoering in de context van hiv pre-expositie profylaxe: adviezen en Samenstellers Met input van Elske Hoornenborg, GGD Amsterdam Kees de Jong, GGD Amsterdam Kai Jonas,

Nadere informatie

Geen tijd te verliezen. Jaarmagazine

Geen tijd te verliezen. Jaarmagazine Geen tijd te verliezen Jaarmagazine 2018 2019 2020 2021 We kunnen niet achteroverleunen Nul nieuwe hiv-infecties in Nederland en een drastische afname van soa s. Dat is onze missie. En het kan, maar het

Nadere informatie

SEXPERT II. Holebi-studie

SEXPERT II. Holebi-studie SEXPERT II Holebi-studie Waarom? Kleine aantallen Kwetsbare groep Blinde vlekken Introductie holebi-studie Hoe? Online survey Klik eens uit bed Aangepaste versie van Sexpert I-vragenlijst Niet-representatieve

Nadere informatie

Regionaal soa-centrum Den Haag

Regionaal soa-centrum Den Haag Regionaal soa-centrum Den Haag Epidemiologisch jaarverslag 212 D. Spitaels, arts infectieziektebestrijding GGD Den Haag J.M. Brand, soa-arts GGD Den Haag M. Keetman, epidemiologisch onderzoeker GGD Den

Nadere informatie

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense Werkinstructie benaderen intermediairs Sense BIJLAGE 7 Voorbeeld van de opzet van de presentatie in PowerPoint BIJLAGE 7 VOORBEELD VAN DE OPZET VAN DE PRESENTATIE IN POWERPOINT] 1 WERKINSTRUCTIE BENADEREN

Nadere informatie

Wat er gebeurde in 2018

Wat er gebeurde in 2018 2018 Wat er gebeurde in 2018 13.262 bellers Het aantal soa-consulten is gestegen met 2,5% soa-vindpercentage 14,7% Aantal soa's Aantal consulten per gemeente Start PrEP en Anticonceptie spreekuur Hoogste

Nadere informatie

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2017

Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 2017 Kerncijfers leefstijlmonitor seksuele gezondheid 217 Over welke cijfers hebben we het? In Nederland worden gegevens over de leefstijl van de bevolking verzameld door meerdere thema-instituten die elk op

Nadere informatie

Nationaal Actieplan. Soa, hiv en seksuele gezondheid. Doelstellingen

Nationaal Actieplan. Soa, hiv en seksuele gezondheid. Doelstellingen Nationaal Actieplan Soa, hiv en seksuele gezondheid Doelstellingen Pijlers actieplan Seksuele vorming Preventie opsporing en behandeling van soa Preventie opsporing en behandeling van hiv Preventie van

Nadere informatie

DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN HET WERKGEBIED VAN GGD ROTTERDAM-RIJNMOND

DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN HET WERKGEBIED VAN GGD ROTTERDAM-RIJNMOND DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN HET WERKGEBIED VAN GGD ROTTERDAM-RIJNMOND METHODEN In 2016 2017 hebben zo n 20.500 jongeren van 12 tot en met 24 jaar in Nederland een online vragenlijst ingevuld

Nadere informatie

jongens meisjes 18 jaar of ouder

jongens meisjes 18 jaar of ouder 2. Seksuele risico s en beschermingsgedrag In dit hoofdstuk wordt een aspect van het thema seksualiteit uitgewerkt, namelijk seksuele risico s en beschermingsgedrag. De informatie is onder andere gebaseerd

Nadere informatie

Seksuele gezondheid van holebi s

Seksuele gezondheid van holebi s Factsheet 2007-1 Seksuele gezondheid van holebi s Seksuele gezondheid in Nederland De Rutgers Nisso Groep heeft in 2006 een grootschalige bevolkingsstudie uitgevoerd naar seksuele gezondheid in Nederland

Nadere informatie

Programma bericht EXTRA. oktober 2014 Vaccinatieprogramma hepatitis B-risicogroepen

Programma bericht EXTRA. oktober 2014 Vaccinatieprogramma hepatitis B-risicogroepen Programma bericht EXTRA oktober 2014 Vaccinatieprogramma hepatitis B-risicogroepen Colofon Dit programmabericht EXTRA is een uitgave van het Centrum Infectieziektebestrijding (CIb)/RIVM en is bedoeld voor

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG De voorzitter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag Onderwerp Bijlage(n) Uw brief Seksuele gezondheid Een goede seksuele

Nadere informatie

Verslag sessie 1: Seksuele start

Verslag sessie 1: Seksuele start Verslag sessie 1: Seksuele start a. Reactie discuttant (Lies Verhetsel): Enkele opvallende resultaten: o De resultaten van de seksuele startleeftijd lijken het effect van de mei 68/pil-generatie te tonen.

Nadere informatie

Seksuele Gezondheid. Thermometer 2014 Cijfers over soa s en seksualiteitsvragen van de GGD en Oost-Nederland

Seksuele Gezondheid. Thermometer 2014 Cijfers over soa s en seksualiteitsvragen van de GGD en Oost-Nederland 1 Seksuele Gezondheid Thermometer Cijfers over soa s en seksualiteitsvragen van de GGD en Oost-Nederland 2 Nog volop werk aan de winkel! Dit is alweer de zesde Thermometer Seksuele Gezondheid voor Oost-Nederland

Nadere informatie

Feiten en cijfers Fryslân

Feiten en cijfers Fryslân Feiten en cijfers Fryslân 2017 De eerste keer Leeftijd waarop de helft van de jongeren geslachtsgemeenschap heeft gehad 17,8 18,1 17,2 17,3 Fryslân Landelijk Fryslân Landelijk Friese jongeren lijken iets

Nadere informatie

VOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN HET VOOROORDEEL

VOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN HET VOOROORDEEL VOORTGEZET ONDERWIJS MEER DAN HET VOOROORDEEL 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor

Nadere informatie

SEXPERT II. Studie bij Vlamingen van Turkse origine

SEXPERT II. Studie bij Vlamingen van Turkse origine SEXPERT II Studie bij Vlamingen van Turkse origine Introductie Waarom? Gebrek aan betrouwbare gegevens Maatschappelijk relevant Hoe? Deelnemers toevallig uitgekozen Interviews bij respondenten thuis Drietalige

Nadere informatie

Muziek. Kraftwerk Autobahn. Eddie Vedder: Society. Django Reinhardt: Minor Swing

Muziek. Kraftwerk Autobahn. Eddie Vedder: Society. Django Reinhardt: Minor Swing Muziek Kraftwerk Autobahn Eddie Vedder: Society Django Reinhardt: Minor Swing Seksualiteit en seksuele gezondheid bespreken als hulpverlener. Impact op seksualiteit COMBINATIEPREVENTIE: GEDRAGSMATIGE ASPECTEN

Nadere informatie

Een Aanpak Seksueel Geweld voor elke regio!

Een Aanpak Seksueel Geweld voor elke regio! Een Aanpak Seksueel Geweld voor elke regio! Door Suzanne Kok (Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen), Amy Mante-Adu (Rutgers) en Maaike van de Graaf (Gemeente Rotterdam) Dag

Nadere informatie

Outreach testen activiteiten binnen hiv en soa bestrijding in Amsterdam

Outreach testen activiteiten binnen hiv en soa bestrijding in Amsterdam Outreach testen activiteiten binnen hiv en soa bestrijding in Amsterdam Susanne Drückler Martijn van Rooijen, Bart-Jan Mulder, Kees de Jong, Marianne Craanen Maaike van Veen Niet gepubliceerde data 2015

Nadere informatie

VOORTGEZET ONDERWIJS HELP JIJ OF NIET?

VOORTGEZET ONDERWIJS HELP JIJ OF NIET? VOORTGEZET ONDERWIJS HELP JIJ OF NIET? 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor u geselecteerd.

Nadere informatie

J=Joris K=Karin. K: Je schrijft dat je licht autistisch bent. Kun je hier iets meer over vertellen?

J=Joris K=Karin. K: Je schrijft dat je licht autistisch bent. Kun je hier iets meer over vertellen? J=Joris K=Karin K: Je schrijft dat je licht autistisch bent. Kun je hier iets meer over vertellen? J: Een diagnose die ik kreeg als kleuter. Wat ik zelf niet wist in de lagere school en het begin van het

Nadere informatie

Allemaal (een beetje) anders Jongeren, seksualiteit en culturele diversiteit

Allemaal (een beetje) anders Jongeren, seksualiteit en culturele diversiteit Permanente Vorming Actuele Filosofie 2007-2008 Seksualiteit, Globalisering en Ethiek Allemaal (een beetje) anders Jongeren, seksualiteit en culturele diversiteit Telidja Klaï Sensoa & Vrije Universiteit

Nadere informatie

BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE

BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE Belangrijke veiligheidsinformatie voor voorschrijvers voor emtricitabine/tenofovirdisoproxil 200 mg/245 mg filmomhulde tabletten als profylaxe vóór blootstelling (PrEP)

Nadere informatie

3 Competenties en indicatoren...11

3 Competenties en indicatoren...11 Inhoudsopgave 1 Achtergronden... 5 1.1 Seksuele gezondheid jongeren nog niet altijd optimaal...5 1.2 Belangrijke rol voortgezet onderwijs...6 1.3 Aandacht voor het thema in de kennisbases...7 1.4 Leervraag

Nadere informatie

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland)

Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen. Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Seksuele vorming en seksuele ontwikkeling van kinderen Marianne Cense (Rutgers WPF) & Jos Poelman (Soa Aids Nederland) Programma 1. Seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren 2. Criteria om normaal

Nadere informatie

PRODUCTENGIDS. Seksuele gezondheid

PRODUCTENGIDS. Seksuele gezondheid PRODUCTENGIDS Seksuele gezondheid SEKSUELE GEZONDHEID BELANGRIJK? JAZEKER! Een aantal feiten* op een rij: Seksueel actieve jongeren communiceren onvoldoende over gebruik van condooms. Een kleine groep

Nadere informatie

Tabel 1a. Ervaring met verschillende vormen van seksueel gedrag naar leeftijd leeftijd eerste 12 tot 15 (%) 18 tot 21 (%) 15 tot 18 (%)

Tabel 1a. Ervaring met verschillende vormen van seksueel gedrag naar leeftijd leeftijd eerste 12 tot 15 (%) 18 tot 21 (%) 15 tot 18 (%) Factsheet Seks onder je 25 e In 4901 jongeren in de leeftijd van 12 tot en met 25 jaar hebben deelgenomen aan het onderzoek Seks onder je 25 e. Overal waar in dit factsheet een vergelijking wordt gemaakt

Nadere informatie

Hepatitis B-vaccinatie bij druggebruikers

Hepatitis B-vaccinatie bij druggebruikers Hepatitis B-vaccinatie bij druggebruikers 1 15 juli 2011 Coördinatie Vaccinatieprogramma hepatitis B-risicogroepen Vaccinatieprogramma in vogelvlucht Proefproject 1998-2002 in 7 GGD regio s Nov 2002 start

Nadere informatie

VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF

VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF VOORTGEZET ONDERWIJS FIJN IN JE EIGEN LIJF 1 Algemene informatie Beste docent, Voor u ligt de toolkit die RADAR voor u heeft ontworpen. Vanuit de resultaten van de Diverscity-meter is deze toolkit voor

Nadere informatie

FEITEN EN CIJFERS OVER DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN DE REGIO S LIMBURG-NOORD EN ZUID-LIMBURG

FEITEN EN CIJFERS OVER DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN DE REGIO S LIMBURG-NOORD EN ZUID-LIMBURG FEITEN EN CIJFERS OVER DE SEKSUELE GEZONDHEID VAN JONGEREN IN DE REGIO S LIMBURG-NOORD EN ZUID-LIMBURG Referentie De Graaf, H., Van den Borne, M., Nikkelen, S., Twisk, D., & Meijer, S. (2017). Seks onder

Nadere informatie

16-5-2012. Vandaag: Aanleiding en opzet. Online hulpaanbod. Bereikcijfers. Doel gebruikersonderzoek. Online hulp aan jongeren bij seksueel geweld.

16-5-2012. Vandaag: Aanleiding en opzet. Online hulpaanbod. Bereikcijfers. Doel gebruikersonderzoek. Online hulp aan jongeren bij seksueel geweld. Online hulp aan jongeren bij seksueel geweld. Een verkenning van aanbod, bereik en gebruiksvriendelijkheid Expertmeeting 15 mei 2012 Willy van Berlo, Robert van de Walle en Laura van Lee Vandaag: Aanleiding

Nadere informatie

Redenen voor preventie. A) Jaarlijks worden nog steeds miljoenen mensen geïnfecteerd met HIV In 2007 werden 2.5 miljoen mensen geïnfecteerd

Redenen voor preventie. A) Jaarlijks worden nog steeds miljoenen mensen geïnfecteerd met HIV In 2007 werden 2.5 miljoen mensen geïnfecteerd Redenen voor preventie A) Jaarlijks worden nog steeds miljoenen mensen geïnfecteerd met HIV In 2007 werden 2.5 miljoen mensen geïnfecteerd UNAIDS, Global Report, 2008 Redenen voor preventie B) Aangezien

Nadere informatie

GO Jeugd 2008 Seksualiteit

GO Jeugd 2008 Seksualiteit GO Jeugd 2008 Seksualiteit Samenvatting seksualiteit Uit de gegevens van GO Jeugd 2008 van GGD Fryslân blijkt dat 22% van de Friese 12 t/m 18 jongeren wel eens geslachtsgemeenschap heeft gehad. De helft

Nadere informatie

Weerbaarheid: opkomen voor jezelf Cursus MEE Zuidoost-Brabant? Opkomen voor jezelf Training Samenwerking van GGD BZO, OCGH Advies en GGZ Oost-Brabant

Weerbaarheid: opkomen voor jezelf Cursus MEE Zuidoost-Brabant? Opkomen voor jezelf Training Samenwerking van GGD BZO, OCGH Advies en GGZ Oost-Brabant (4-12) Lentekriebels Aandacht voor normen en waarden rondom relaties en Les programma's GGD BZO (4-12) Uitleenmaterialen Smoor! Een interactieve, muzikale theatervoorstelling Aandacht voor normen en waarden

Nadere informatie

PrEP de diepte in. 26 juli 2018 Side event AIDS 2018

PrEP de diepte in. 26 juli 2018 Side event AIDS 2018 PrEP de diepte in Rob Hermanussen (huisarts Amsterdam) Adrie Heijnen (huisarts Amsterdam) Mark van den Elshout (ggd Amsterdam) Lisette Verlee (Soa Aids Nederland) 26 juli 2018 Side event AIDS 2018 Programma

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Voorwoord. Dankwoord. Inleiding Kerndoelen Leeswijzer Opbouw Woordgebruik en begrippen Afkortingen en aanspreekvorm Website

Inhoudsopgave. Voorwoord. Dankwoord. Inleiding Kerndoelen Leeswijzer Opbouw Woordgebruik en begrippen Afkortingen en aanspreekvorm Website Inhoudsopgave Seksuele vorming en diversiteit - Inclusieve burgerschapsvorming op school Mathieu Heemelaar Uitgeverij Coutinho Publicatie: eind april 2019 ISBN 978 90 469 0675 0 Boek + website: 25 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Factsheet persbericht. Toekomst van studenten onzeker

Factsheet persbericht. Toekomst van studenten onzeker Factsheet persbericht Toekomst van studenten onzeker Inleiding Studententijd De overheid komt met steeds meer nieuwe wetten en voorstellen om te bezuinigen en de student te motiveren zijn/haar studie in

Nadere informatie