Hoofdstuk 3 : Het driefasennet

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hoofdstuk 3 : Het driefasennet"

Transcriptie

1 Hoofdstuk 3 : Het driefasennet Algemeen In de lessen praktijk of laboratorium heb je waarschijnlijk de aansluitklemmen van een driefasennet opgemerkt. Je kan alzo 4 klemmen onderscheiden waarvan er 3 dezelfde kleur hebben (meestal rood). De vierde klem heeft een blauwe kleur. De aanduiding van de spanning kan 130/230 V of 230/400 V zijn. Het driefasennet wordt (vooral in de industrie) zeer veel toegepast. Dit vanwege twee grote voordelen : 1. Elektrische motoren werken optimaal op een driefasennet. 2. Het transport van elektrische energie (kwh) kan veel economischer gebeuren in een driefasennet dan in een éénfasig net. 3.1 Het ontstaan van het driefasennet Definitie Figuur 1 stelt een éénfase, tweepolige generator voor (zie 4 e jaar). Figuur 2 stelt ook een éénfase tweepolige generator voor. De wikkeling waarin de spanning opgewekt wordt is echter 120 verschoven ten opzichte van figuur 1. Figuur 3 stelt ook een éénfase tweepolige generator voor. De wikkeling waarin de spanning opgewekt wordt is echter. verschoven ten opzichte van figuur 1. In iedere winding (spoel) wordt een sinusvormige wisselspanning opgewekt. De spanning opgewekt in de winding (V1 V2) zal echter 120 verschoven zijn ten opzichte van de spanning opgewekt in (U1 U2). De spanning opgewekt in (W1 W2) zal op zijn beurt. verschoven zijn ten opzichte van de spanning opgewekt in (V1 V2). 1

2 Plaatsen we de drie fasewikkelingen op eenzelfde rotor (telkens 120 verschoven) die draait in hetzelfde magnetisch veld dan bekomen we een tweepolige driefasen generator. Zie figuur 4. Een driefasen generator wekt dus een driefasenspanning op. Dit is een stelsel van drie sinusvormige wisselspanningen met dezelfde en.. Deze spanningen zijn echter 120 graden verschoven ten opzichte van elkaar. Figuur 5 geeft de sinusvormige voorstelling weer. In figuur 6 zie je de vectoriële voorstelling. Deze komt het meest voor. fig. 5 fig. 6 Opgelet : De vectoriële voorstelling is getekend op het tijdstip t1!!! De spanning die in elke spoel (fase) wordt opgewekt noemen we fasespanning Toelichtingen. a. Genormaliseerde aanduiding. De drie fasewikkelingen duiden we aan met volgende lettertekens : Fase 1 :.. Fase 2 :.. Fase 3 :.. b. Aantal draden van het net. Wanneer in 3 spoelen een spanning wordt opgewekt, dan heb je in principe 6 draden nodig om de verbruikers te voeden (zie handboek figuur 221). In de praktijk worden echter, zonder de goede werking te schaden, de verbruikers gevoed via 3 of 4 draden ( zie 3.2) 2

3 c. Driefasenstroom Sluiten we op de driefasenspanning drie gelijke impedanties aan dan ontstaan er drie stromen die gelijk zijn in waarde en in frequentie. Ze zijn echter onderling 120 verschoven. We spreken dan van een driefasenstroom (zie figuur 7) Wiskundige uitdrukking van een driefasenspanning en een driefasenstroom. De wiskundige uitdrukking van de ogenblikkelijke waarde van een sinusvormige wisselspanning hebben we tijdens het 4 e jaar omschreven als : u1 =. Voor de drie opgewekte spanningen (emk s) van de driefasen generator geldt dan : e1 = e2 = e3 = Sluiten we op deze drie fasespanningen 3 gelijke inductieve verbruikers aan (vb een driefasen motor), dan kan je de driefasenstroom tekenen. Zie figuur 7. Teken elke stroomvector 3cm lang. De motor heeft een arbeidsfactor van De stroom Im ijlt dus. op Em1. Em1 Em3 Em2 Fig. 7 3

4 De ogenblikkelijke waarde van de drie fasestromen kunnen we schrijven als : i1 =. i2 =. i3 = Hoofdeigenschap van een driefasenspanning en stroom. Bekijken we opnieuw figuur 5 blz. 2. Als we de drie spanningen samentellen op een willekeurig tijdstip, dan kunnen we vaststellen dat de algebraïsche som altijd gelijk is aan nul (zie t1 op fig. 5) Dus : + + = 0 Maak nu zelf de vectoriële som van : Em1 + Em2 + Em3 =... Zie figuur 8 Em1 Em3 Em2 Fig. 8 Vermits de effectieve waarde.x kleiner is dan de amplitude kunnen we schrijven dat : E1 + E2 + E3 =... Driefasenstroom. Bij symmetrische belasting (3 dezelfde belastingen) kan op gelijkaardige manier worden aangetoond dat de vectoriële som van de 3 stromen gelijk is aan... Dit kan je controleren op figuur 7 blz 3. M.a.w.: I1 + I2 + I3=... 4

5 3.2 De sterschakeling Ontstaan van een driefasennet in ster. In figuur 9 is een driefasengenerator aangesloten op drie dezelfde impedanties. Er ontstaat dus een net met 6 draden. Fig. 9 Aan de elektrische grootheden (spanningen en stromen door de verbruiker) zal niets wijzigen als we de punten U2 ; V2 en W2 met elkaar verbinden. We brengen hierdoor enkel de beginpunten van de fasewikkelingen op hetzelfde potentiaal. Dat punt noemen we het nulpunt op het sterpunt van de schakeling. Deze schakeling noemen we dan ook de sterschakeling. Zie figuur 10. Fig. 10 Bij het verbinden van U2, V2 en W2 van de verbruiker met elkaar zal er eveneens niets veranderen aan de bedrijfstoestand. Zie figuur 10. Op die manier ontstaat een sterschakeling van de verbruiker. Tussen beide sterpunten is er geen potentiaalverschil. 5

6 Er vloeit dus geen stroom door de drie terugvoerdraden. Immers bij een symmetrische belasting is de som van de stromen gelijk aan nul. Dus : I1 + I2 + I3=... (zie blz. 4). De drie terugvoerdraden zijn hier dus overbodig. De schakeling van figuur 10 geeft hetzelfde resultaat als de schakeling van fig. 11. Figuur 11 geeft dus een driefasennet weer met drie geleiders. Vb.: Aansluiten van een driefasen inductiemotor in ster : zie praktijk. Hoogspanningsnet (zie HS cabine TISJ). Fig. 11 De drie geleiders die de generator verbinden met verbruiker worden aangeduid met : L1 ; L2 en L3 Wanneer de drie verbruikers niet hetzelfde zijn (asymmetrische belasting), dan is de som van de stromen niet meer gelijk aan nul!!! Maak zelf de som van de drie stromen. Zie figuur 12 E1 I1 I3 E3 I2 E2 Fig. 12 6

7 In figuur 12 is de vectoriële som van de stromen niet gelijk aan nul. I 1 + I2 + I3 =... Hoofdstuk 3 : Het driefasennet Er moet hier dus een verbindingsgeleider aanwezig zijn tussen het sterpunt van de generator en het sterpunt van de verbruiker. We bekomen alzo een driefasennet met 4 geleiders. Zie figuur 13. De verbindingsgeleider in figuur 13 noemen we nulleider. De nulleider voert dus de stroom It. Duid deze aan op figuur 13. Fig. 13 In de praktijk zal men voor de voeding van netten het nulpunt aarden (zie HS cabine TISJ). Het nulpunt en de nulleider komen dan op het nulpotentiaal van de aarde Fasespanningen en lijnspanningen bij de sterschakeling. a. Begrippen fasespanning en lijnspanning De spanning opgewekt in elk van de drie wikkelingen noemen we de fasespanning. In een driefasennet in ster met 4 geleiders vinden we die fasespanningen terug tussen de nulleider (N) en de uiteinden van de in ster geschakelde fasen L1, L2 en L3. Zie figuur 14. De fasespanningen worden aangeduid met E1, E2 en E3. Duid deze spanningen aan op onderstaande figuur. Fig. 14 7

8 Tussen de punten L1 en M2, L2 en L3, L3 en L1 zijn spanningen waar te nemen die telkens uit twee fasespanningen zijn samengesteld. Deze spanningen noemen we lijnspanningen. We duiden ze aan met E12, E23 en E31. Duid ze zelf aan op figuur 14. De gekozen positieve zin van de lijnspanningen is op figuur 14 eveneens aangegeven. Het pijltje wijst daarbij altijd naar het eerste cijfer van de indexen die de lijnspanningen aanduiden, dus E12 = van L2 naar L1, E23 = van L3 naar L2, E31 = van L1 naar L3. b. Momenteel verloop van de lijnspanningen. Om meer inzicht in het momenteel verloop van de gekoppelde spanning te krijgen bekijken we figuur 15. De spanningen e1, e2 en e3 stellen het momenteel verloop van de fasespanningen voor. Om nu het momenteel verloop van de gekoppelde spanning van bijvoorbeeld e12 te kennen, moet een samenstelling worden gemaakt van de potentialen van e1 en e2 op elk ogenblik. Zie figuur 15; Fig. 15 Beschouwen we tijdstip t1: e1 is hier maximum positief, bijvoorbeeld V, terwijl e2 negatief is en gelijk aan 50 V. Het potentiaalverschil (gekoppelde spanning of lijnspanning) op het tijdstip t1 is dan e12 = = 150 V. 8

9 Op tijdstip t2 is : e1 = + 50 V en e2 = + 50 V. De gekoppelde spanning e12 =.... = V Op tijdstip t3 is : e1 =..V en e2 =.V e12 =... =.V Uit voorgaande kunnen we besluiten dat : e12 = e1 e2 Hierbij moet wel het teken van de spanning worden geëerbiedigd. Voor de andere lijnspanningen kunnen we schrijven dat : Hoofdstuk 3 : Het driefasennet e12 =. e23 =. e31 =.... c. Vectoriële voorstelling van de fase- en lijnspanning. In figuur 16 is de vectoriele voorstelling gegeven op het tijdstip t1. Uit de constructie blijkt dat : - de lijnspanningen ook 120 verschoven zijn. - de fasespanning Em1 90 voorijlt op Em23. de fasespanning Em2 de fasespanning Em3 Vectorieel kunnen we schrijven dat : Em 12 =... Em 23 =... Em 31 = Teken zelf de lijnspanningen Em12, Em23 en Em3 op figuur 16 Em1 Em3 Em2 Fig. 16 9

10 d. Bepalen van de effectieve waarde van de lijnspanning. Schrijf eerst de vectoriële uitdrukking van de drie lijnspanningen : E 12 = E 23 = E 31= Teken nu zelf de effectieve waarde van de lijnspanning E12 : E1 E3 E2 Bepaal nu zelf het wiskundig verband tussen de fasespanning E1 en de lijnspanning E12. M.a.w.: E12 = E1 Besluit : De lijnspanning bij de sterschakeling is gelijk aan de fasespanning vermenigvuldigd met 3. 10

11 3.2.3 Stromen bij de sterschakeling. Uit figuur 13 blijkt duidelijk dat de stroomsterkte in de lijndraden L1, L2 en L3 dezelfde is als de stroomsterkte in elke fase. Besluit : bij de sterschakeling is de lijnstroom gelijk aan de fasestroom. 3.3 De driehoekschakeling Ontstaan van een driefasennet in driehoek. Als we de drie fasewikkelingen in serie schakelen volgens figuur 18, dan ontstaat er een driehoekschakeling. De driehoekschakeling is een schakeling waarbij het einde van een fase verbonden wordt met het begin van de volgende fase. Zie figuur 18. Fig Fase - en lijnstromen bij de driehoekschakeling. Zie figuur 19. De geleiders die de bron verbinden met de verbruiker noemen we de voedingsgeleiders. Ze worden aangeduid met L1, L2 en L3. Fig

12 Deze voedingsdraden geleiden de lijnstromen I12, I23 en I31. De lijnstromen I12, I23 en I31 zijn samengesteld uit de fasestromen I1, I2 en I3. Zo is volgens de Eerste wet van Kirchhoff : (zie figuur 19) In punt a :... = 0 In punt b :... = 0 In punt c :... = 0 uuur of I 12 = uuur I 23 = uuur I 31 = Vectoriële voorstelling van de fase- en lijnstroom. Zie figuur 20. Teken de drie fasestromen op onderstaand vectordiagram wanneer je weet dat er een symmetrische belasting is aangesloten met een faseverschuivingshoek ϕ = +40. Teken elke stroomvector 3 cm groot. Teken nu zelf de lijnstromen I12, I23 en I31. E1 E3 E2 Fig

13 Effectieve waarde van de lijnstroom. Leid zelf de waarde af van de lijnstroom I12. Maak hierbij gebruik van figuur 20. I12 =... I1 Besluit : De lijnstroom bij een driehoekschakeling, waarop een symmetrische belasting is aangesloten, is gelijk aan de fasestroom maal Spanningen bij de driehoekschakeling. Zoals uit figuur 19 blijkt zijn bij de driehoekschakeling de spanningen tussen de lijndraden L1, L2 en L3 dezelfde als de spanningen over elke fase. Besluit :bij de driehoekschakeling zijn de lijnspanningen gelijk aan de fasespanningen. Samenvatting. Ster Spanningen... Driehoek Spanningen... Stromen... Stromen... 13

14 3.4 Schakelen van verbruikers op een driefasennet. We beschouwen hier enkel de meest voorkomende belastingsgevallen Belasting in ster aangesloten op een driefasennet in ster met 4 draden. Fig. 21 Symmetrische belasting. Hierbij is R1... R2... R3 Hierbij is I1... I2... I3 en I1 + I2 + I3 =... Praktisch voorbeeld : boiler op driefasennet. Asymmetrische belasting. Hierbij is R1... R2... R3 Hierbij is I1 =... en I2 =... en I3 =... en I1 + I2 + I3 =... Praktisch voorbeeld : huisinstallatie aangesloten op een driefasennet. fornuis aangesloten op een driefasennet. Door de nulleider zal nu de vloeien. 14

15 3.4.2 Belasting in ster aangesloten op een driefasennet in ster met 3 draden. Symmetrische belasting. Fig. 22 Hierbij is R1... R2... R3 Dit belastingsgeval is eigenlijk gelijk aan dat van fig. 21 Aangezien de stroom door de nulleider bij een symmetrische belasting gelijk is aan mag deze weggelaten worden. Praktisch voorbeeld : motor in ster (nulleider wordt niet aangesloten op de motor)! Asymmetrische belasting. Hierbij is R1... R2... R3 Het sterpunt van de bron (O) en het sterpunt van de verbruiker (O ) bevinden zich nu niet meer op hetzelfde potentiaal!!! Door het verwijderen van de nulleider bekomen we dat I1 + I2 + I3 =... vermits de stroomterugvoer door de nulleider nu niet kan gebeuren. De symmetrie is hierdoor verbroken en de lijnspanning verdeelt zich over de verschillende impedanties. Over de grootste impedantie komt de... spanning te staan. men zegt : het sterpunt is verschoven. (zie onderstaande figuur) 15

16 Breuk in de nulleider.!!! (Deze proef ga je uitvoeren in het Laboratorium) Als in figuur 21 de belasting asymmetrisch is (huisinstallatie 3f), dan zal er toch over elke impedantie de fasespanning staan (vb. 230 V). Indien nu in de nulleider een onderbreking zou optreden (slecht contact door een slechte lasverbinding van de nulleider),dan ontstaat de hierboven beschreven toestand. Deze toestand kan voor veel toestellen fataal zijn! Een driefasen distributienet met een nulleider is praktisch altijd asymmetrisch belast (vb. HS - cabine in een straat of bij TISJ). De verbindingen van de nulleider in een driefasennet met 4 geleiders is dus zeer belangrijk!!! Besluit : In een driefasennet met 4 geleiders mag er geen smeltveiligheid in de nulleider worden opgenomen!!! Opmerking : Een vierpolige automaat mag hier wel gebruikt worden omdat de nulleider samen met de fasegeleiders geschakeld wordt. 16

17 3.5 Systemen van aardverbindingen. Zie PowerPoint Leen Dirk De keuze van nettype wordt hoofdzakelijk door drie beschouwingen ingegeven : 1. Continuïteit van de uitbating. Vb.: bepaalde productieprocessen operatiezalen,. 2. De beveiliging van personen en goederen. Vb.: aardbeveiliger badkamer, 3. Economisch aspect. Vb.: 2 km 4-draadse kabel i.p.v. 5-draadse kabel. Er bestaan 3 systemen van aardverbinding, elk voorgesteld door een code die bestaat uit ten minste twee en eventueel drie of vier letters. De eerste letter geeft de relatie tussen het verdeelnet (bron) en de aarde : T : rechtstreekse verbinding van een punt (sterpunt) met de aarde ( T = terre). I : isolatie van alle actieve delen ten opzichte van de aarde (I = isoler). De tweede letter geeft de relatie tussen de massa s van de elektrische installatie en de aarde. T : rechtstreeks geaarde massa s ( T = terre). N : massa is verbonden met de geaarde geleider van het verdeelnet (N = nul). De eventuele derde of vierde letter bepalen de uitvoering van de nulleider en van de beschermingsgeleider (aarding). S : de nulleider en aardgeleider worden uitgevoerd als afzonderlijke geleiders. (S = separation). C : één geleider vervult de functie van aardgeleider en nulleider. (C = combiner; centralisation). Bestaande netsystemen. 1. Het TN - net. Met als varianten : TN - C ; TN - S en TN - C-S net. 2. Het TT - net. 3. Het IT - net. 17

18 3.5.1 TN-net. Een isolatiefout wordt door de beveiligingen gezien als een fout tussen een fase en de beschermingsgeleider (de foutstroom is hoog aangezien RPE en Rfase klein zijn) en zal dus geëlimineerd worden door maximumstroombeveiligingen die geplaatst worden aan het begin van het net en ter hoogte van elke belasting en wel zodanig dat er een goede selectiviteit bekomen wordt. In een TN-C regime sluit de kring van de foutstroom zich in de PEN-geleider en is het gebruik van differentieelschakelaars en/of vierpolige maximumstroombeveiligingen uitgesloten. (zie fig TN-C) In een TN-S regime kunnen/mogen differentieel beveiligingen gebruikt worden. (zie volgende pg. fig. TN-S). Let op! De beschermingsgeleider (PE) mag nooit onderbroken worden TN-C Voordeel: Bij een isolatiefout gebeurt de afschakeling door de installatieautomaat. Bij grote kabellengtes is de aanschafprijs lager. Nadeel: Geen beveiliging bij rechtstreekse aanraking - Groter brandgevaar - Bevoegd onderhoudspersoneel. Toepassing: Openbare verlichtingsnetten, machineparken,... 18

19 TN-S 19

20 3.5.2 TT-net. Voordeel: Foutstroom is beperkt. (zie differentieel 300mA,30mA). Geen bevoegd onderhoudspersoneel vereist. Personenbeveilging d.m.v. aardbveiliging. Eenvoudigste uitvoering. Nadeel: Hoge contactspanning (bij hoge waarde aardbeveiliger vb.: 300mA) Naast de automaat is er ook een aardbeveiliger nodig. Toepassing: laagspanningsdistributie (huisinstallatie) 20

21 3.5.3 IT-net. Voordeel: Nadeel: Verzekert best de continuïteit. Zeer kleine foutstroom (grote impedantie "Z"). Permanente isolatiecontrole nodig. Bevoegd personeel vereist. Toepassing: Productieprocessen, operatiezalen 21

22 Opmerking : omdat bij een eerste isolatiefout de contactspanning beneden de veiligheidsspanning (50V) blijft is het niet nodig de installatie af te schakelen (Continuïteit van de installatie) Een tweede isolatiefout op een andere fase zou een kortsluiting kunnen veroorzaken. Daarom moet, van bij het onstaan van de eerste fout, via een detectie- en alarmsysteem onmiddellijk werk gemaakt worden van de foutlokalisatie. De productie blijft hierdoor verzekerd. Wel moet er tijdens een niet productieve periode (nachtploeg) de aardfout hersteld worden. IT-net (TISJ) In school is er op verschillende plaatsen een IT-net geïnstalleerd. Hier is de doelstelling niet de continuïteit, maar de veiligheid. Bij een eerste fout is er geen melding (alarm), maar wel een onmiddelijke afschakeling. Bij rechtstreekse aarraking is er immers geen gevaar, vermits de foutstroom zeer klein is (grote impedantie "Z"). 22

23 3.6 Oefeningen Geg.: Ef=230V/50hz R1= 50 Ω R2=75Ω R3=25Ω Gevr.: Bereken voor de onderstaande tekening de drie fasestromen in de weerstanden R1,R2 en R3 en bereken de drie lijnstromen. Teken het vectordiagram van de lijnspanningen en fasespanningen. Teken het vectordiagram van de fasestromen en lijnstromen in de verbruiker. Oplossing : E = 230V E = 3. E = V f L f I I I R1 R2 R3 E12 = 7.967A R1 E23 = 5.312A R2 E31 = A R3 uur uuur uur uur uur uuur I + I = I of I = I I L1 R3 R1 L1 R1 R3 I = ( I ) + ( I ) 2. I. I.cos(120 ) = 21.08A 2 2 L1 R1 R3 R1 R3 uuur uur uuur uuur uuur uur I + I = I of I = I I L2 R1 R2 L2 R2 R1 I = ( I ) + ( I ) 2. I. I.cos(120 ) = A 2 2 L2 R2 R1 R2 R1 uur uuur uuur uur uuur uuur I + I = I of I = I I L3 R2 R3 L3 R3 R2 I = ( I ) + ( I ) 2. I. I.cos(120 ) = A 2 2 L3 R3 R2 R3 R2 23

24 24

25 3.6.2 Geg.: Ef=220V/50hz R1= 25 Ω R2=50Ω R3=75Ω R4= 25 Ω R5=50Ω R6=75Ω Gevr.: Bereken voor de onderstaande tekening de stromen in de weerstanden R1, R2, R3, R4, R5 en R6 en bereken de drie lijnstromen IL1,IL2 en Il3(Grafisch). Teken het vectordiagram van de lijnspanningen en fasespanningen. Teken het vectordiagram van de stromen door de weerstanden en stromen door de lijnen. Meet de lijnstromen na in multisim. Oplossing : E = 220V E = 3. E = V f L f E1 E2 E3 IR 1 = 8.8A I R2 = 4.4A I R3 = 2.933A R1 R2 R3 E12 E23 E31 I R4 = A IR5 = 7.621A IR6 = 5.081A R4 R5 R6 uur uur uuur uuur I = I + I I L1 R1 R4 R6 uuur uuur uuur uuur I = I + I I L2 R2 R5 R4 uur uuur uuur uuur I = I + I I L3 R3 R6 R5 25

26 26

27 3.7 Draaistroomvermogens. (vermogens in een driefasennet) Actief vermogen Symmetrische belasting. Figuur 27 en 28 stellen eenzelfde generator voor die een symmetrisch belast net voedt. In figuur 27 zijn de fasewikkelingen in ster geschakeld en in figuur 28 staan de wikkelingen in driehoek. Onafhankelijk van de schakeling van de verbruiker zal het actief vermogen dat per fasewikkeling van de generator wordt ontwikkeld gelijk zijn aan : P fase = U fase. I fase. cosϕ Het driefasig vermogen wordt dan : P driefasig = 3. U fase. I fase. cos ϕ. Hierin is ϕ de hoek tussen fasestroom (I f ) en fasespanning (U f ). In een driefasennet kan je altijd de lijnspanning (U L ) en de lijnstroom (I L ) meten. Een bruikbare praktische formule voor het bepalen van het driefasen vermogen drukken we dan ook liefst uit in functie van lijngrootheden (U L en I L ). Voor de sterschakeling wordt dit : (zie figuur 27). P driefasig = 3. U fase. I fase. cos ϕ Fig

28 Zoek zelf de formule waarin enkel lijngrootheden (U L en I L ) voorkomen. Maak eventueel gebruik van de samenvatting op blz P =... (W) Hierin is :... uitgedrukt in... Voor de driehoekschakeling wordt dit : (zie figuur 28). P driefasig = 3. U fase. I fase. cos ϕ (dezelfde formule als bij ster)!!! Fig. 28 Zoek zelf de formule waarin enkel lijngrootheden (U L en I L ) voorkomen. Maak eventueel gebruik van de samenvatting op blz P =... (W) (Hierin is : zie formule in ster). 28

29 Besluit : Onafhankelijk van de schakeling van de generator (ster of driehoek) kunnen we het vermogen dat ontwikkeld wordt door een driefasen generator in een symmetrisch belast net berekenen door de formule : P = 3.Ul. Il. cos ϕ ( W) Asymmetrische belasting. P driefasig = P fase1 + P fase2 + P fase Reactief vermogen Symmetrische belasting. Voor het bepalen van de formule gaan we tewerk zoals bij het actief vermogen. Q fase = U fase. I fase. sin ϕ. ϕ = hoek tussen fasestroom en fasespanning. Voor de sterschakeling en driehoekschakeling wordt dit : Formule met enkel lijngrootheden wordt : Q = 3. U. I. sin ( var) Asymmetrische belasting. Q driefasig = Q fase1 + Q fase2 + Q fase3. L L ϕ Schijnbaar vermogen Symmetrische belasting. Voor het bepalen van de formule gaan we tewerk zoals bij het actief vermogen. S fase = U fase. I fase ϕ = hoek tussen fasestroom en fasespanning. Voor de sterschakeling en driehoekschakeling wordt dit : S driefasig = 3. U fase. I fase Formule met enkel lijngrootheden wordt : S = 3. Ul. Il ( va ) Asymmetrische belasting. S driefasig = S fase1 + S fase2 + S fase3. 29

30 3.7.1 Aron-schakeling of twee-watt-meter methode. Hebben we te maken met een asymmetrische belasting, dan kan de Aron-schakeling toegepast worden. Deze twee-wattmeter-methode is in onderstaande figuur afgebeeld. Voor de getekende belasting kunnen we het momenteel vermogen als volgt berekenen: [ ] p = i.e + i.e i.e a Daar e12 in de Aron-schakeling niet wordt gebruikt, kunnen we die best substitueren door de gelijkheid die volgt uit de hoofdeigenschap van een driefasen spanning: e + e + e =0 e = -(e +e ) [ b] in[ a] p = -i.(e +e ) + i.e + i.e p = e.(i -i )-e.(i -i ) b Door toepassen van de eerste wet van Kirchoff op de punten U en V van de driefasen belasting vinden we: inu : i + i = i i = i i L1 3 1 L1 1 3 inv : i + i = i i = i i L2 1 2 L2 2 1 Stellen we eveneens vast dat e 31 op de volgende manier kan omgevormd worden: e =-e Tot slot vinden we dan voor het momenteel vermogen in de driefasen belasting de uitdrukking: p = e.i + e.i 23 L2 13 L1 30

31 3.8 Arbeidsfactor bij een driefasennet Algemeen. Zie handboek punt 10.4 blz Verbeteren van de arbeidsfactor. De arbeidsfactor van een driefasen verbruiker kan verbeterd worden door condensatoren in parallel met deze verbruiker te schakelen. Wil men de arbeidsfactor van een volledige installatie verbeteren, dan schakelt men de condensatoren in parallel met de hele installatie Condensatoren in driehoek. Zie figuur 28. Fig. 29 Bij nader toezien stellen we vast dat in figuur 29 C1 parallel staat met Z1, C2 parallel staat met Z2 en C3 parallel staat met Z3. We beschouwen dus eerst C1 in parallel met Z1 (verbeteren van de arbeidsfactor van een éénfasig vermogen). Zie figuur 23. Z Fig

32 Teken eerst de vermogendriehoek van een inductieve verbruiker. De arbeidsfactor = 0.5. De hoek ϕ is dus gelijk aan.... Zie figuur 31. Teken deze vermogendriehoek in een...kleur. P Fig. 31 Vermogendriehoek van de verbruiker met C in parallel. De arbeidsfactor bedraagt nu De hoek ϕ is dus gelijk aan.... Zie figuur 32. Teken deze vermogendriehoek in een...kleur. P Fig

33 Teken nu de 2 vermogendriehoeken samen. Zie figuur 33. P Fig. 33 QC = Leid nu zelf de formule af voor het bepalen van de waarde van de capaciteit. C =? i.f.v. P ; ϕ1 ; ϕ2; en Ul. (Opgelet : hier is P = Pfase)... 33

34 C =... Dit is de formule voor het verbeteren van de arbeidsfactor van een éénfasig vermogen. Bij een driefasig vermogen, in driehoek geschakeld, staan er drie condensatoren in parallel met de drie verbruikers. Dus Pfase = 1/3 Ptot of P tot P fase = 3 We bekomen alzo volgende formule : C = Opgelet : C is de capaciteit van één condensator!!! (in Farad) Condensatoren in driehoek. Hierbij is de spanning over de condensatoren niet meer gelijk aan de lijnspanning (Ul), maar wel aan de fasespanning (Uf). Uc is dus niet meer gelijk aan Ul maar wel aan Uf. Dus Uc = Uf. Nu is Uf = Ul 3 Na invulling bekomen we : C =... Uit deze formules blijkt dat de... schakeling (ster of driehoek) de meest economische schakeling is. Voor dezelfde verbetering van de arbeidsfactor heb je bij de... schakeling (ster of driehoek), condensatoren nodig die een 3 X kleinere waarde hebben. 34

35 3.8.1 Oefeningen. 1)De wikkeling van een asynchrone motor is in ster geschakeld. De netspanning is 230/400V, 50Hz. De lijnstroom die naar de asynchrone motor vloeit is 31 A. De arbeidsfactor van de motor is 0,48. Bereken de waarde van de capaciteit van de in driehoek te schakelen batterij condensatoren zodat de arbeidsfactor 0.9 wordt. Bereken het totaal reactief vermogen opgenomen door de condensator batterij. Hoe groot moeten de condensatoren zijn indien we ze in ster zouden schakelen. 35

36 2) De wikkeling van een asynchrone motor is in driehoek geschakeld. De netspanning is 230/400V, 50Hz. De lijnstroom die naar de asynchrone motor vloeit is 71 A. De arbeidsfactor van de motor is 0,44. Bereken de waarde van de capaciteit van de in driehoek te schakelen batterij condensatoren zodat de arbeidsfactor 0.9 wordt. Bereken het totaal reactief vermogen opgenomen door de condensator batterij. 36

37 3) We sluiten een asynchrone motor aan op een driefasennet. We sluiten een wattmeter aan volgens bovenstaand opstelling. <=De wattmeter geeft volgende uitlezing.: Bereken de waarde van de capaciteit van de in driehoek te schakelen batterij condensatoren zodat de arbeidsfaktor 0.9 wordt. 37

Cursus/Handleiding/Naslagwerk. Driefase wisselspanning

Cursus/Handleiding/Naslagwerk. Driefase wisselspanning Cursus/Handleiding/Naslagwerk Driefase wisselspanning INHOUDSTAFEL Inhoudstafel Inleiding 3 Doelstellingen 4 Driefasespanning 5. Opwekken van een driefasespanning 5.. Aanduiding van de fasen 6.. Driefasestroom

Nadere informatie

Leereenheid 8. Diagnostische toets: Driefasenet. Let op!

Leereenheid 8. Diagnostische toets: Driefasenet. Let op! Leereenheid 8 Diagnostische toets: Driefasenet Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan. Vragen gemerkt met: J O. Sommige van die

Nadere informatie

Leereenheid 9. Diagnostische toets: Vermogen en arbeidsfactor in driefasenetten

Leereenheid 9. Diagnostische toets: Vermogen en arbeidsfactor in driefasenetten Leereenheid 9 Diagnostische toets: Vermogen en arbeidsfactor in driefasenetten Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan. Vragen

Nadere informatie

1. Opwekken van een sinusoïdale wisselspanning.

1. Opwekken van een sinusoïdale wisselspanning. 1. Opwekken van een sinusoïdale wisselspanning. Bij de industriële opwekking van de elektriciteit maakt men steeds gebruik van een draaiende beweging. Veronderstel dat een spoel met rechthoekige doorsnede

Nadere informatie

Meerfasige stelsels. Hoofdstuk 9. 9.1 Wat is een meerfasig stelsel. Doelstellingen

Meerfasige stelsels. Hoofdstuk 9. 9.1 Wat is een meerfasig stelsel. Doelstellingen Hoofdstuk 9 Meerfasige stelsels Doelstellingen 1. Weten waarom meerfasige stelsels gebruikt worden 2. Verband tussen de fase- en lijngrootheden kennen 3. Verschillende types meerfasige netwerken kunnen

Nadere informatie

Enkel voor klasgebruik WEGWIJZER

Enkel voor klasgebruik WEGWIJZER WEGWIJZER Leereenheid 8 bracht ons inzicht in de samensteuing van een driefasenet. De functie van de Lijnen en van de nulgeleider werd duidelijk omschreven. Bij het aansluiten van driefasige verbruikers

Nadere informatie

LABO. Elektriciteit OPGAVE: De cos phi -meter Meten van vermogen in éénfase kringen. Totaal :.../20. .../.../ Datum van afgifte:

LABO. Elektriciteit OPGAVE: De cos phi -meter Meten van vermogen in éénfase kringen. Totaal :.../20. .../.../ Datum van afgifte: LABO Elektriciteit OPGAVE: De cos phi -meter Meten van vermogen in éénfase kringen Datum van opgave:.../.../ Datum van afgifte: Verslag nr. : 7 Leerling: Assistenten: Klas: 3.1 EIT.../.../ Evaluatie :.../10

Nadere informatie

TT-net. T: geaard in het transformatorstation T: geaard bij de verbruiker

TT-net. T: geaard in het transformatorstation T: geaard bij de verbruiker TT-net T: geaard in het transformatorstation T: geaard bij de verbruiker Bij dit net wordt de nulleider rechtstreeks geaard in het transformatorstation. De PEgeleider is hier afzonderlijk voor aarding

Nadere informatie

Leereenheid 7. Diagnostische toets: Vermogen en arbeidsfactor van een sinusvormige wisselstroom

Leereenheid 7. Diagnostische toets: Vermogen en arbeidsfactor van een sinusvormige wisselstroom Leereenheid 7 Diagnostische toets: Vermogen en arbeidsfactor van een sinusvormige wisselstroom Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden

Nadere informatie

L1 L2 L3 N L1 L2 L3 N PE PE. aarde L1 L2 L3 PEN. Figuur 3.6: Verdeelnetten

L1 L2 L3 N L1 L2 L3 N PE PE. aarde L1 L2 L3 PEN. Figuur 3.6: Verdeelnetten TT-net. Het sterpunt van de secundaire transformatorwikkeling in het net wordt met de verbonden. Bij elke verbruiker is er een aarding ( : protective earth), waarmee de metalen onderdelen van de toestellen

Nadere informatie

Fiche 7 (Analyse): Begrippen over elektriciteit

Fiche 7 (Analyse): Begrippen over elektriciteit Fiche 7 (Analyse): Begrippen over elektriciteit 1. Gelijkstroomkringen (DC) De verschillende elektrische grootheden bij gelijkstroom zijn: Elektrische spanning (volt) definitie: verschillend potentiaal

Nadere informatie

Werking isolatiewachters

Werking isolatiewachters Werking isolatiewachters augustus 2013 Inleiding Om de elektrische energie in een installatie te verdelen worden drie of vier actieve geleiders gebruikt. Deze geleiders voeren de stroom van de bron naar

Nadere informatie

Tentamen Analoge- en Elektrotechniek

Tentamen Analoge- en Elektrotechniek Verantwoordelijke docent: R. Hoogendoorn, H.J. Wimmenhoven Cursus Analoge- en Elektrotechniek Code MAMAET01 Cursusjaar: 2014 Datum: 2-6-2014 Tijdsduur: 90 min. Modulehouder: R. Hoogendoorn Aantal bladen:

Nadere informatie

Oefeningen Elektriciteit II Deel II

Oefeningen Elektriciteit II Deel II Oefeningen Elektriciteit II Deel II Dit document bevat opgaven die aansluiten bij de cursustekst Elektriciteit II deel II uit het jaarprogramma van het e bachelorjaar industriële wetenschappen KaHo Sint-ieven.

Nadere informatie

Elektriciteit en veiligheid op het podium voedingen, beveiliging, zekeringen en aardlekschakelaars

Elektriciteit en veiligheid op het podium voedingen, beveiliging, zekeringen en aardlekschakelaars Elektriciteit en veiligheid op het podium voedingen, beveiliging, zekeringen en aardlekschakelaars Energievoorziening Van de centrale naar de gebruiker legt de stroom een lange weg af. In de centrale draait

Nadere informatie

3DE GRAAD DEEL 1 ELEKTRICITEIT & LAB EENFASIGE WISSELSTROOMKETENS. Ivan Maesen Jo Hovaere. Plantyn

3DE GRAAD DEEL 1 ELEKTRICITEIT & LAB EENFASIGE WISSELSTROOMKETENS. Ivan Maesen Jo Hovaere. Plantyn 3DE GRAAD DEEL 1 ELEKTRICITEIT & LAB EENFASIGE WISSELSTROOMKETENS Ivan Maesen Jo Hovaere Plantyn Plantyn ontwikkelt en verspreidt leermiddelen voor het basisonderwijs, het secundair onderwijs, het hoger

Nadere informatie

Niet-symmetrisch driefasig systeem

Niet-symmetrisch driefasig systeem Niet-symmetrisch driefasig systeem Niet-symmetrisch driefasig systeem - Situering - Symmetrische componenten - Gevolgen - Conclusie Situering In het ideale geval is een driefasig net volledig symmetrisch:

Nadere informatie

De huisinstallatie bestaat uit éénfasige kringen die gevoed worden door een driefasig net.

De huisinstallatie bestaat uit éénfasige kringen die gevoed worden door een driefasig net. 10 Veiligheid 10.1 De huisinstallatie De bedoeling van een elektrische huisinstallatie is de elektrische energie op doelmatige en vooral veilige wijze naar de plaats te brengen waar ze nodig is. De huisinstallatie

Nadere informatie

Stroomstelsels LS. Quercus Technical Services B.V.

Stroomstelsels LS. Quercus Technical Services B.V. Stroomstelsels ä S lnhoudsepgave Stroomstelsels Geaard sterpunt 2.1 Inleiding 2.2 TT-stelsel \IG\ TN-stelsel 3. 1 TN-S-Stelsel 3 2 TN-C-stelsel 3.3 TN C-Sstelsel Geïsoleerd sterpunt 4.1 Inleiding 4.2 IT

Nadere informatie

Elektrische veiligheid

Elektrische veiligheid Elektrische veiligheid Versie archi s Elektrische veiligheid ELEKTRISCHE VEILIGHEID Bescherming van personen (tegen ongevallen) Bescherming van zaken (tegen brand,..) 2 Elektrische veiligheid REGLEMENTERING

Nadere informatie

Mode 3 laadpunten voor elektrische voertuigen: keuze van de differentieelschakelaar

Mode 3 laadpunten voor elektrische voertuigen: keuze van de differentieelschakelaar 1 Inleiding Mode 3 laadpunten voor elektrische voertuigen: keuze van de differentieelschakelaar Elk laadpunt voor een elektrisch voertuig (EV) moet o.a. beschermd worden tegen onrechtstreekse aanraking.

Nadere informatie

Laden van elektrische wagens. Oktober 2015

Laden van elektrische wagens. Oktober 2015 Laden van elektrische wagens Oktober 2015 Dit is een uitgave van Tecnolec Marlylaan 15/8 1120 Brussel info@volta-org.be www.tecnolec.be Volta 2015 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

Schade door lagerstromen.zx ronde 12 maart 2017

Schade door lagerstromen.zx ronde 12 maart 2017 Schade door lagerstromen.zx ronde 12 maart 2017 Dit verhaaltje gaat over lagerschade van elektromotoren als gevolg van ontladingen die plaats vinden tussen de as van en het statorhuis van een asynchrone

Nadere informatie

LABO. Elektriciteit OPGAVE: Reactief vermogen in een driegeleidernet. Sub Totaal :.../80 Totaal :.../20

LABO. Elektriciteit OPGAVE: Reactief vermogen in een driegeleidernet. Sub Totaal :.../80 Totaal :.../20 LABO Elektriciteit OPGAVE: Reactief vermogen in een driegeleidernet Datum van opgave: / / Datum van afgifte: / / Verslag nr. : 9 Leerling: Assistenten: Klas: 3.1 EIT School: KTA Ieper Evaluatie :.../10

Nadere informatie

De groene tekst in dit project is enkel en alleen voor de leerkrachten

De groene tekst in dit project is enkel en alleen voor de leerkrachten Elektrische installatietechnieken 1 PROJECT 1 : NETSYSTEMEN (blz.) 1.1.Omschrijving 2 1.1.1.Opstellingsschema. 2 1.1.2.Algemene uitvoering/werking. 2 1.2.Vakintegratie 3 1.2.1.Realisaties elektriciteit.

Nadere informatie

Studiewijzer (ECTS-fiche)

Studiewijzer (ECTS-fiche) Studiewijzer (ECTS-fiche) Opzet van de studiewijzer is om een uitgebreid overzicht te krijgen van de invulling en opbouw van de module. Er bestaat slechts één studiewijzer voor elke module. 1. Identificatie

Nadere informatie

Merk op: de ppt die voorzien is voor veiligheid is voorzien van notities die men in powerpoint kan bekijken in de editor.

Merk op: de ppt die voorzien is voor veiligheid is voorzien van notities die men in powerpoint kan bekijken in de editor. Merk op: de ppt die voorzien is voor veiligheid is voorzien van notities die men in powerpoint kan bekijken in de editor. Bij ontwerp elektriscge installatie dient er verplicht gebruik te maken van gekeurd

Nadere informatie

Aanwijzingen. Figuur 1 LDR (NORP12) Weerstand - lichtsterkte grafiek (Let op: Logaritmische schaal) Nakijkmodel

Aanwijzingen. Figuur 1 LDR (NORP12) Weerstand - lichtsterkte grafiek (Let op: Logaritmische schaal) Nakijkmodel Rotterdam Academy Tentamenvoorblad Naam: Studentnr.: Groep/klas: Tentamen voor de: Arts en Crafts Officemanagement Opleiding(en): Engineering Maintenance & Mechanic Ondernemen Pedagogisch-Educatief Mw

Nadere informatie

Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (3)

Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (3) Magnetische toepassingen in de motorvoertuigentechniek (3) E. Gernaat, ISBN 978-90-808907-3-2 1 Theorie wisselspanning 1.1 De inductieve spoelweerstand (X L ) Wanneer we een spoel op een wisselspanning

Nadere informatie

Leereenheid 3. Diagnostische toets: Enkelvoudige wisselstroomkringen

Leereenheid 3. Diagnostische toets: Enkelvoudige wisselstroomkringen Leereenheid 3 Diagnostische toets: Enkelvoudige wisselstroomkringen Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan. Vragen gemerkt met:

Nadere informatie

elektrotechniek CSPE KB 2009 minitoets bij opdracht 11 A B X C D

elektrotechniek CSPE KB 2009 minitoets bij opdracht 11 A B X C D elektrotechniek SPE K 2009 minitoets bij opdracht 11 variant a Naam kandidaat Kandidaatnummer Meerkeuzevragen Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1). Geef verbeteringen aan volgens voorbeeld 2 of 3.

Nadere informatie

2. Beveiliging tegen onrechtstreekse aanraking

2. Beveiliging tegen onrechtstreekse aanraking Beveiligingen in LS-installaties Een elektrische installatie die geen fouten vertoont, zal even goed functioneren zonder beveiligingen. Dit zou de installatie bovendien een stuk goedkoper maken. Enkel

Nadere informatie

EXAMENFOLDER maandag 26 januari 2015 OPLOSSINGEN. Vraag 1: Een gelijkstroomnetwerk (20 minuten - 2 punten)

EXAMENFOLDER maandag 26 januari 2015 OPLOSSINGEN. Vraag 1: Een gelijkstroomnetwerk (20 minuten - 2 punten) Universiteit Gent naam: Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur voornaam: de Bachelor Ingenieurswetenschappen richting: Opties C,, TN en W prof. Kristiaan Neyts Academiejaar 4-5 erste xamenperiode

Nadere informatie

DEEL 6 Serieschakeling van componenten. 6.1 Doel van de oefening. 6.2 Benodigdheden

DEEL 6 Serieschakeling van componenten. 6.1 Doel van de oefening. 6.2 Benodigdheden Naam: Nr.: Groep: Klas: Datum: DEEL 6 In de vorige oefeningen heb je reeds een A-meter, die een kleine inwendige weerstand bezit, in serie leren schakelen met een gebruiker. Door de schakelstand te veranderen

Nadere informatie

De werking van de nulpuntstransformator

De werking van de nulpuntstransformator De werking van de nulpuntstransformator 5-5 pmo 17 januari 25 Phase to Phase BV Utrechtseweg 31 Postbus 1 68 AC Arnhem T: 26 356 38 F: 26 356 36 36 www.phasetophase.nl 2 5-5 pmo Phase to Phase BV, Arnhem,

Nadere informatie

BIOFYSICA: WERKZITTING 08 en 09 (Oplossingen) ELEKTRISCHE KRINGEN

BIOFYSICA: WERKZITTING 08 en 09 (Oplossingen) ELEKTRISCHE KRINGEN 1ste Kandidatuur ARTS of TANDARTS Academiejaar 2002-2003 Oefening 11 (p29) BIOFYSICA: WERKZITTING 08 en 09 (Oplossingen) ELEKTRISCHE KRINGEN Bereken de stromen in de verschillende takken van het netwerk

Nadere informatie

Leereenheid 4. Diagnostische toets: Serieschakeling. Let op!

Leereenheid 4. Diagnostische toets: Serieschakeling. Let op! Leereenheid 4 Diagnostische toets: Serieschakeling Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan. Vragen gemerkt met: J O. Sommige van

Nadere informatie

Bespreking Motorkenplaat Asynchrone Motoren. Frank Rubben

Bespreking Motorkenplaat Asynchrone Motoren. Frank Rubben 2016-2017 Bespreking Motorkenplaat Asynchrone Motoren Frank Rubben Praktische Motorschakelingen Asynchrone Motoren 1 Inhoudsopgave 1. Elektrische Motor: een inleiding... 4 1.1. Intro... 4 1.2. Vragen over

Nadere informatie

Licht- en Verlichtingstechnieken : Grondslagen elektriciteit, licht en visuele omgeving : Deel Elektrotechniek

Licht- en Verlichtingstechnieken : Grondslagen elektriciteit, licht en visuele omgeving : Deel Elektrotechniek Licht- en Verlichtingstechnieken : Grondslagen elektriciteit, licht en visuele omgeving : Deel Elektrotechniek Examenvragen Hoofdvragen 1) Leid de uitdrukkingen van het elektrisch vermogen af voor sinusvormige

Nadere informatie

LABO. Elektriciteit. OPGAVE: Elektrische arbeid bij hoogspanning. Totaal :.../20. .../.../ Datum van afgifte:

LABO. Elektriciteit. OPGAVE: Elektrische arbeid bij hoogspanning. Totaal :.../20. .../.../ Datum van afgifte: LABO Elektriciteit OPGAVE: Elektrische arbeid bij hoogspanning Datum van opgave:.../.../ Datum van afgifte: Verslag nr. : 6 Leerling: Assistenten: Klas: 3.1 EIT.../.../ Evaluatie :.../10 Theorie :.../10

Nadere informatie

Katholieke Hogeschool Kempen Campus HIKempen Geel Departement Industrieel Ingenieur en Biotechniek 4 EM ET. Labo Elektrotechniek

Katholieke Hogeschool Kempen Campus HIKempen Geel Departement Industrieel Ingenieur en Biotechniek 4 EM ET. Labo Elektrotechniek Katholieke Hogeschool Kempen Campus HIKempen Geel Departement Industrieel Ingenieur en Biotechniek 4 EM ET Marijn Roels 3 November 2005 Labo Elektrotechniek Driefasige ASM C A M P U S Geel Docent: Segers

Nadere informatie

Wisselspanningen. Maximale en effectieve waarde. We gaan de wisselspanning aansluiten op een weerstand. U R. In deze situatie geldt de wet van Ohm:

Wisselspanningen. Maximale en effectieve waarde. We gaan de wisselspanning aansluiten op een weerstand. U R. In deze situatie geldt de wet van Ohm: Wisselen Maximale en effectieve waarde We gaan de wissel aansluiten op een weerstand. I I G In deze situatie geldt de wet van Ohm: I = We zien een mooie sinusvormige wissel. De hoogste waarde word ook

Nadere informatie

Labo. Elektriciteit OPGAVE: De driefasetransformator. Sub Totaal :.../90 Totaal :.../20

Labo. Elektriciteit OPGAVE: De driefasetransformator. Sub Totaal :.../90 Totaal :.../20 Labo Elektriciteit OPGAVE: De driefasetransformator Datum van opgave:.../ / Datum van afgifte:.../ / Verslag nr. : 01 Leerling: Assistenten: Klas: 3.2 EIT KTA Ieper Attitude & evaluatie:.../10 Theorie:.../10

Nadere informatie

Impedantie V I V R R Z R

Impedantie V I V R R Z R Impedantie Impedantie (Z) betekent: wisselstroom-weerstand. De eenheid is (met als gelijkstroom-weerstand) Ohm. De weerstand geeft aan hoe goed de stroom wordt tegengehouden. We kennen de formules I R

Nadere informatie

Theorie elektriciteit - sem 2

Theorie elektriciteit - sem 2 Theorie elektriciteit - sem 2 Michael De Nil 11 februari 2004 Inhoudsopgave 1 Basisbegrippen 2 1.1 Wisselspanning/stroom gelijkspanning/stroom......... 2 1.2 Gemiddelde waarde effectieve waarde..............

Nadere informatie

INLEIDING. Veel succes

INLEIDING. Veel succes INLEIDING In de eerste hoofdstukken van de cursus meettechnieken verklaren we de oorsprong van elektrische verschijnselen vanuit de bouw van de stof. Zo leer je o.a. wat elektrische stroom en spanning

Nadere informatie

SECTIE NULGELEIDER BIJ ASYMMETRISCH BELASTE EN VERVUILDE NETTEN

SECTIE NULGELEIDER BIJ ASYMMETRISCH BELASTE EN VERVUILDE NETTEN TECHNOLOGIEWACHT: ENERGIE SECTIE NULGELEIDER BIJ ASYMMETRISCH BELASTE EN VERVUILDE NETTEN FOCUS: In een driefasig symmetrisch belast net leveren alle fasen even grote sinusvormige stromen die onderling

Nadere informatie

LABORATORIUM ELEKTRICITEIT

LABORATORIUM ELEKTRICITEIT LABORATORIUM ELEKTRICITEIT 1 Proef RL in serie... 1.1 Uitvoering:... 1.2 Opdrachten... 2 Proef RC in serie... 7 2.1 Meetschema... 7 2.2 Uitvoering:... 7 2.3 Opdrachten... 7 3 Proef RC in parallel... 11

Nadere informatie

Elektriciteit. Wat is elektriciteit

Elektriciteit. Wat is elektriciteit Elektriciteit Wat is elektriciteit Elektriciteit kun je niet zien, niet ruiken, niet proeven, maar wel voelen. Dit voelen kan echter gevaarlijk zijn dus pas hier voor op. Maar wat is het dan wel? Hiervoor

Nadere informatie

9 PARALLELSCHAKELING VAN WEERSTANDEN

9 PARALLELSCHAKELING VAN WEERSTANDEN 9 PARALLELSCHAKELING VAN WEERSTANDEN Een parallelschakeling komt in de praktijk vaker voor dan een serieschakeling van verbruikers. Denken we maar aan alle elektrische apparaten die aangesloten zijn op

Nadere informatie

(On)voldoende spanningskwaliteit kost geld!

(On)voldoende spanningskwaliteit kost geld! (On)voldoende spanningskwaliteit kost geld! De verantwoordelijkheid voor een voldoende kwaliteit van de spanning en de stroom is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van netbeheerders, fabrikanten en

Nadere informatie

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Elektrodynamica. 25 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Elektrodynamica. 25 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Elektrodynamica 25 juli 2015 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne (http://www.natuurdigitaal.be/geneeskunde/fysica/wiskunde/wiskunde.htm),

Nadere informatie

Alternator 1. De functie van de wisselstroomgenerator of de alternator 2. De werking/ basisprincipe van de wisselstroomgenerator

Alternator 1. De functie van de wisselstroomgenerator of de alternator 2. De werking/ basisprincipe van de wisselstroomgenerator Alternator In dit hoofdstuk zal ik het vooral hebben over de functie is van de alternator in de wagen. En hoe het basisprincipe is van deze generator. 1. De functie van de wisselstroomgenerator of de alternator

Nadere informatie

Leereenheid 6. Diagnostische toets: Gemengde schakeling. Let op!

Leereenheid 6. Diagnostische toets: Gemengde schakeling. Let op! Leereenheid 6 Diagnostische toets: Gemengde schakeling Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan. Vragen gemerkt met: J O. Sommige

Nadere informatie

9.2 Bepaal de harmonische tijdsfuncties die horen bij deze complexe getallen: U 1 = 3 + 4j V; U 2 = 3e jb/8 V; I 1 =!j + 1 ma; I 2 = 7e!jB/3 ma.

9.2 Bepaal de harmonische tijdsfuncties die horen bij deze complexe getallen: U 1 = 3 + 4j V; U 2 = 3e jb/8 V; I 1 =!j + 1 ma; I 2 = 7e!jB/3 ma. Elektrische Netwerken 21 Opgaven bij hoofdstuk 9 9.1 Geef de complexe weergave van deze tijdsfuncties: u 1 =!3.sin(Tt+0,524) V; u 2 =!3.sin(Tt+B/6) V; u 3 =!3.sin(Tt+30 ) V. (Klopt deze uitdrukking?) 9.2

Nadere informatie

Hoofdstuk 4 Het schakelen van weerstanden.

Hoofdstuk 4 Het schakelen van weerstanden. Hoofdstuk 4 Het schakelen van weerstanden.. Doel. Het is de bedoeling een grote schakeling met weerstanden te vervangen door één equivalente weerstand. Een equivalente schakeling betekent dat een buitenstaander

Nadere informatie

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS

Harmonischen: een virus op het net? FOCUS Amplitude Harmonischen: een virus op het net? FOCUS In het kader van rationale energieverbruik (REG) wordt steeds gezocht om verbruikers energie efficiënter te maken. Hierdoor gaan verbruikers steeds meer

Nadere informatie

elektrotechniek CSPE KB 2009 minitoets bij opdracht 11

elektrotechniek CSPE KB 2009 minitoets bij opdracht 11 elektrotechniek SPE KB 2009 minitoets bij opdracht 11 variant d Naam kandidaat Kandidaatnummer Meerkeuzevragen Omcirkel het goede antwoord (voorbeeld 1). Geef verbeteringen aan volgens voorbeeld 2 of 3.

Nadere informatie

Elektrische stroomnetwerken

Elektrische stroomnetwerken ntroductieweek Faculteit Bewegings- en evalidatiewetenschappen 25 29 Augustus 2014 Elektrische stroomnetwerken Dr. Pieter Neyskens Monitoraat Wetenschappen pieter.neyskens@wet.kuleuven.be Assistent: Erik

Nadere informatie

Takstroom Takstroom Totale φ tussen I1 I2 stroom I I1 en I2 (A) (A) (A) A B C

Takstroom Takstroom Totale φ tussen I1 I2 stroom I I1 en I2 (A) (A) (A) A B C 1. Vul de ontbrekende grootheden aan: Takstroom Takstroom Totale φ tussen I1 I2 stroom I I1 en I2 (A) (A) (A) A 7 3 30 B 3 5 90 C 20 30 60 stromen A: I1 + I2 = 7 + 3

Nadere informatie

Harmonischen: gevolgen

Harmonischen: gevolgen Harmonischen: gevolgen Harmonischen: gevolgen - Spanning- en stroomharmonischen - Geleiders: skin en proximiteitseffect - De nulgeleider - Transformatoren - Inductiemotoren - Diversen Spanning en stroomharmonischen

Nadere informatie

3.4.3 Plaatsing van de meters in een stroomkring

3.4.3 Plaatsing van de meters in een stroomkring 1 De stroom- of ampèremeter De ampèremeter is een meetinstrument om elektrische stroom te meten. De sterkte van een elektrische stroom wordt uitgedrukt in ampère, vandaar de naam ampèremeter. Voorstelling

Nadere informatie

Scheidingstransformatoren. ZX ronde 27 september 2015

Scheidingstransformatoren. ZX ronde 27 september 2015 Scheidingstransformatoren. ZX ronde 27 september 2015 Wanneer er een aardfout ontstaat in een geaard net (TN stelsel ) zal er ten gevolge van deze fout direct een hoge stroom via de aardfout naar aarde

Nadere informatie

Kortsluitvastheid HS VP. Quercus Technical Services B.V.

Kortsluitvastheid HS VP. Quercus Technical Services B.V. Kortsluitvastheid HS \!P Inhoudsapgave Inleiding Kortsluitvastheid 2.1 Kortsluitstrornen uit het openbare net ( netbijdrage') 2.1.1 Wisselstroomcornponent 2.1.2 Gelijkstroomcomponent 2.1.3 Stootkortsluitstroom

Nadere informatie

-Zoek de eventuele benodigde gegevens op in het tabellenboek. -De moeilijkere opgaven hebben een rood opgavenummer.

-Zoek de eventuele benodigde gegevens op in het tabellenboek. -De moeilijkere opgaven hebben een rood opgavenummer. Extra opgaven hoofdstuk 7 -Zoek de eventuele benodigde gegevens op in het tabellenboek. -De moeilijkere opgaven hebben een rood opgavenummer. Gebruik eventueel gegevens uit tabellenboek. Opgave 7.1 Door

Nadere informatie

Hfd 3 Stroomkringen. Isolator heeft geen vrije elektronen. Molecuul. Geleider heeft wel vrije elektronen. Molecuul.

Hfd 3 Stroomkringen. Isolator heeft geen vrije elektronen. Molecuul. Geleider heeft wel vrije elektronen. Molecuul. Hfd 3 Stroomkringen Enkele begrippen: Richting van de stroom: Stroom loopt van de plus naar de min pool Richting van de elektronen: De elektronen stromen van de min naar de plus. Geleiders en isolatoren

Nadere informatie

Kortsluitstromen en. Kabelberekeningen

Kortsluitstromen en. Kabelberekeningen 1 Kortsluitstromen en kabelberekeningen Veel werk? Kennis in Praktijk... Kabelberekeningen Door : Joost de Koning Product manager vermogensschakelaars Lid NEC64 commissie (NEN1010) Lid NEC23E commissie

Nadere informatie

WINDENERGIE : SYNCHRONE GENERATOREN

WINDENERGIE : SYNCHRONE GENERATOREN WINDENERGIE : REACTIEF VERMOGEN INHOUD: SYNCHRONE GENERATOREN Het equivalent schema Geleverde stromen en vermogens Het elektrisch net Een synchrone generator is een spanningsbron. Het equivalent schema

Nadere informatie

Elektrische voeding van IT systemen

Elektrische voeding van IT systemen Elektrische voeding van IT systemen Overzicht van deel 7 Reglementering - Kwaliteitsmerk Beveiliging tegen overstroom Bescherming tegen elektrische schokken Keuze van het UPS systeem Aarding en afscherming

Nadere informatie

Leereenheid 1. Diagnostische toets: Soorten spanningen. Let op!

Leereenheid 1. Diagnostische toets: Soorten spanningen. Let op! Leereenheid 1 Diagnostische toets: Soorten spanningen Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan Vragen gemerkt met: J O Sommige

Nadere informatie

Practicum drie- en vierleidernetten

Practicum drie- en vierleidernetten https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahukewitn7md gedqahwbobqkhdxydxgqjrwibw&url=http%3a%2f%2fmyelectrical.com%2fnotes%2fentryid%2f172%2fthre e-phase-power-simplified&psig=afqjcnedgjfhkipl35wxsm40i5suhkz53q&ust=1481128886430530

Nadere informatie

Formuleblad Wisselstromen

Formuleblad Wisselstromen Formuleblad Wisselstromen Algemeen Ueff = U max (bij harmonisch variërende spanning) Ieff = I max (bij harmonisch variërende stroom) P = U I cos(φ) gem eff eff U Z = I Z V = Z + Z + (serieschakeling) Z3

Nadere informatie

Over Betuwe College Oefeningen H3 Elektriciteit deel 4

Over Betuwe College Oefeningen H3 Elektriciteit deel 4 1 Door een dunne draad loopt een elektrische stroom met een stroomsterkte van 2 A. De spanning over deze draad is 50 V. Bereken de weerstand van de dunne draad. U = 50 V I = 2 A R = 50V 2A R = 25Ω 2 Een

Nadere informatie

DE VEILIGHEID VAN EEN INSTALLATIE BIJ VERVORMDE STROMEN

DE VEILIGHEID VAN EEN INSTALLATIE BIJ VERVORMDE STROMEN DE VEILIGHEID VAN EEN INSTALLATIE BIJ VERVORMDE STROMEN FOCUS Om een elektrisch net veilig uit te baten, is het van belang dat de installatie goed beveiligd is. Elektriciteit kan de oorzaak zijn van brand

Nadere informatie

Tentamen ELEKTRISCHE OMZETTINGEN (et2 040)

Tentamen ELEKTRISCHE OMZETTINGEN (et2 040) 1 Tentamen ELEKTRISCHE OMZETTINGEN (et2 040) gehouden op vrijdag, 24 augustus 2001 van 14.00 tot 17.00 uur Dit tentamen bestaat uit 6 bladzijden met 6 opgaven. Het aantal punten dat u maximaal per opgave

Nadere informatie

De netimpedantie nader bekeken

De netimpedantie nader bekeken De netimpedantie nader bekeken 04-124 pmo 22 november 2004 Phase to Phase BV trechtseweg 310 Postbus 100 6800 AC Arnhem T: 026 356 38 00 F: 026 356 36 36 www.phasetophase.nl 2 04-124 pmo Phase to Phase

Nadere informatie

Leereenheid 2. Diagnostische toets: De sinusvormige wisselspanning. Let op!

Leereenheid 2. Diagnostische toets: De sinusvormige wisselspanning. Let op! Leereenheid 2 Diagnostische toets: De sinusvormige wisselspanning Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan. Vragen gemerkt met:

Nadere informatie

NEN Werken met de. Pluspakket NEN 1010:2015. MBO Elektrotechniek. Meer ie. verder in technisch vakmanschap

NEN Werken met de. Pluspakket NEN 1010:2015. MBO Elektrotechniek. Meer ie. verder in technisch vakmanschap Werken met de NEN 1010 Pluspakket - NEN 1010:2015 Meer ie t informa 0 44 99 0 l 088-4 kenteq.n @ m a e t e servic nteq.nl www.ke MBO Elektrotechniek Werken met de NEN 1010 Pluspakket NEN 1010:2015 verder

Nadere informatie

3 Beveiliging. 3.1 Beveiliging tegen overstroom

3 Beveiliging. 3.1 Beveiliging tegen overstroom 3 Beveiliging 3.1 Beveiliging tegen overstroom Beveiliging tegen overstroom moet beveiligen tegen: kortsluitstroom: een stroom vele malen groter dan de nominale stroom I n ; deze moet zo snel mogelijk

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 4

Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 4 Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 4 Samenvatting door Roy 1370 woorden 5 maart 2017 6,8 14 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Nova Samenvatting h4 NaSk1 4.1 Elke keer dat je een apparaat aanzet,

Nadere informatie

Power quality: een breed domein

Power quality: een breed domein Power quality: een breed domein Power quality: een breed domein - Inleiding - Harmonischen in stroom en spanning - Amplitude van de netspanningen - Driefasige netspanningen - De netfrequentie - Alles behandeld?

Nadere informatie

Transformatoren Ster-Driehoek schakeling. Hoe doe je dat?

Transformatoren Ster-Driehoek schakeling. Hoe doe je dat? Transformatoren Ster-Driehoek schakeling. Hoe doe je dat? Transformatoren - Ster-Driehoek schakeling: hoe doe je dat? Aansluitschema - toelichting De drie wikkelingen van de driefase scheidingstransformatoren

Nadere informatie

Vak: Elektromagnetisme ELK Docent: ir. P.den Ouden nov 2005

Vak: Elektromagnetisme ELK Docent: ir. P.den Ouden nov 2005 Onderstaande opgaven lijken op de de verwachten tentamenvragen. Getallen bij beweringen kunnen zijn afgerond, om te voldoen aan de juiste significantie. BEGIN TOETS 1 Een magnetisch veld kan worden voorgesteld

Nadere informatie

Bij een uitwendige weerstand van 10 is dat vermogen 10

Bij een uitwendige weerstand van 10 is dat vermogen 10 Elektriciteitsleer Inwendige weerstand Een batterij heeft een bronspanning van 1,5 V en een inwendige weerstand van 3,0. a. Teken de grafiek van de klemspanning als functie van de stroomsterkte. Let er

Nadere informatie

Elektro-magnetisme Q B Q A

Elektro-magnetisme Q B Q A Elektro-magnetisme 1. Een lading QA =4Q bevindt zich in de buurt van een tweede lading QB = Q. In welk punt zal de resulterende kracht op een kleine positieve lading QC gelijk zijn aan nul? X O P Y

Nadere informatie

Elektriciteit thuis. Extra informatie Elektriciteit, Elektriciteit thuis, www.roelhendriks.eu

Elektriciteit thuis. Extra informatie Elektriciteit, Elektriciteit thuis, www.roelhendriks.eu Elektriciteit thuis Nuldraad, fasedraad In de elektriciteitskabel die je huis binnenkomt, bevinden zich twee draden: de fasedraad en de nuldraad. Zie de onderstaande figuur. De spanning tussen deze draden

Nadere informatie

Oefeningenexamen Fysica 2 1ste zit 2006-2007

Oefeningenexamen Fysica 2 1ste zit 2006-2007 Oefeningenexamen 2006-2007 12 januari 2007 Naam en groep: Aantal afgegeven bladen, dit blad niet meegerekend: Gebruik voor elke nieuwe vraag een nieuw blad. Zet op elk blad de vermelding 12/01/2007 alsook

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - I

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - I Gelijke oppervlakten De parabool met vergelijking y = 4x x2 en de x-as sluiten een vlakdeel V in. De lijn y = ax (met 0 a < 4) snijdt de parabool in de oorsprong O en in punt. Zie. y 4 3 2 1-1 O 1 2 3

Nadere informatie

Praktische Motorschakelingen Werkboek. Frank Rubben

Praktische Motorschakelingen Werkboek. Frank Rubben 2016-2017 Praktische Motorschakelingen Werkboek Frank Rubben Praktische Motorschakelingen Werkboek 1 1. Elektrische Motor 1.1. Intro Er bestaan een veel soorten motoren die elektrische energie omzetten

Nadere informatie

Nulgeleiderstromen in laagspanningsinstallaties

Nulgeleiderstromen in laagspanningsinstallaties Nulgeleiderstromen in laagspanningsinstallaties Onderzoeksgroep EELAB - Lemcko Universiteit Gent campus Kortrijk, Graaf Karel de Goedelaan 4, B-85 Kortrijk contact: lemcko@ugent.be 1 Situering Het merendeel

Nadere informatie

Testen en metingen op windenergie.

Testen en metingen op windenergie. Testen en metingen op windenergie. Inleiding Als we rond groene energie begonnen te denken, dan kwam windenergie als een van de meest vanzelfsprekende vormen van groene energie naar boven. De wind heeft

Nadere informatie

Leereenheid 5. Diagnostische toets: Parallelschakeling. Let op!

Leereenheid 5. Diagnostische toets: Parallelschakeling. Let op! Leereenheid 5 Diagnostische toets: Parallelschakeling Let op! Bij meerkeuzevragen: Duid met een kringetje rond de letter het juiste antwoord of de juiste antwoorden aan. Vragen gemerkt met: J O. Sommige

Nadere informatie

INHOUD INLEIDING 19. Metingen en thermografie - 13

INHOUD INLEIDING 19. Metingen en thermografie - 13 INLEIDING 19 1 NEN 1010 ALS ACHTERGROND 21 1.1 VOEDINGSBRONNEN 22 1.1.1 Aansluiting op net: diverse stroomstelsels 22 1.1.2 Voedingsbronnen voor veiligheidsdoeleinden 25 1.2 BESCHERMINGSMAATREGELEN 25

Nadere informatie

Draaistroom en frequentie regelaars.. ZX ronde 8 september 2013

Draaistroom en frequentie regelaars.. ZX ronde 8 september 2013 Draaistroom en frequentie regelaars.. ZX ronde 8 september 2013 Drie fasen spanning zijn drie gelijktijdig opgewekte wisselspanningen die ten opzichte van elkaar 120 in fase verschoven zijn. De spanningen

Nadere informatie

Rekenkunde, eenheden en formules voor HAREC. 10 april 2015 presentator : ON5PDV, Paul

Rekenkunde, eenheden en formules voor HAREC. 10 april 2015 presentator : ON5PDV, Paul Rekenkunde, eenheden en formules voor HAREC 10 april 2015 presentator : ON5PDV, Paul Vooraf : expectation management 1. Verwachtingen van deze presentatie (inhoud, diepgang) U = R= R. I = 8 Ω. 0,5 A =

Nadere informatie

Speciale transformatoren

Speciale transformatoren Speciale transformatoren 6-55 pmo 5 april 26 Phase to Phase BV Utrechtseweg 31 Postbus 1 68 AC Arnhem T: 26 352 37 F: 26 352 379 www.phasetophase.nl 2 6-55 pmo 1 INLEIDING Speciale transformatoren zijn

Nadere informatie

Teken grafisch de stroom door de belasting en de stroom geleverd door de secundaire wikkeling. (wo H~ *-l. ~ODI 11 u,

Teken grafisch de stroom door de belasting en de stroom geleverd door de secundaire wikkeling. (wo H~ *-l. ~ODI 11 u, [ Oefeningen Week 7 Teken grafisch de stroom door de belasting en de stroom geleverd door de secundaire wikkeling. D3 (wo H~ D4 *-l Dl -r- ~OD 11 u, Oefensessies Blok 2 Wk 7 Oefeninq Bereken voor de volgende

Nadere informatie

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Elektrodynamica. 4 november Brenda Casteleyn, PhD

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts. Fysica: Elektrodynamica. 4 november Brenda Casteleyn, PhD Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Fysica: Elektrodynamica 4 november 2017 Brenda Casteleyn, PhD Met dank aan: Atheneum van Veurne, Leen Goyens (http://users.telenet.be/toelating) 1. Inleiding

Nadere informatie