Waar zijn onze ingenieurs mee bezig?

Transcriptie

1 Magazine voor slimme oplossingen Nr. 9 - oktober 2013 Energie : Waar zijn onze ingenieurs mee bezig? Tweemaandelijks tijdschrift van Ingenieur wordt creativiteitscoach (Dirk De Boe) Experiment met ingenieursopleiding (TU Eindhoven) Ingenieurs inspecteren bruggen Innovatief muziekinstrument: de Kelstone

2 FURTHER INTEGRATION At Total, we believe that refining and petrochemical operations are a natural fit. Grouped in the Refining & Chemicals business segment, they make Total Europe s No. 1 refiner and No. 2 petrochemical producer one of the world s top ten companies in terms of end-to-end integration along the oil and gas value chain. We have a clearly defined strategy to address both mature and fast-growing markets. We are adjusting our production base to market trends in Europe and the United States, where we have a solidly established presence, focusing on the largest integrated refining and petrochemical platforms to position them among the best in the industry. And at the same time, we are stepping up our expansion in markets in Asia and the Middle East, by developing world-class platforms aligned with the aspirations of our partners in Qatar, Saudi Arabia, South Korea and China. We are investing in technology to differentiate ourselves through optimized processes and innovative products that meet our customers needs. Our priority emphasis on safety is the cornerstone of our operational excellence. This is the key to maintaining our stakeholders long-term trust. But most of all, our success is based on the energy, vision and skills of our people. If you want to integrate your talent with this exceptional team, then check out the job openings on our website. Barry Steven / Total Refining & Chemicals

3 VOORWOORD ENERGIE HET BESEF DAT ER NOG VEEL MOET GEBEUREN, GROEIT IEDERE DAG jaar geleden, kwamen de thema s liberalisering & hernieuwbare energie op het voorplan tijdens het KVIV-Jaarthema Energie van en voor ingenieurs. De verwachtingen waren groot. Begrippen zoals bevoorradingszekerheid, veiligheid, duurzaamheid en betaalbaarheid deden hun intrede. En waar staan we nu? Dit leest u in ILYA die nu voor u ligt. Er is veel gebeurd, maar het besef dat er nog veel meer moet gebeuren, groeit iedere dag. De energieproblematiek beheerst zonder enige twijfel de carrière van de kersverse collega s die nu aan de slag gaan in de bedrijven, de onderzoekscentra, de overheid en de onderwijswereld. Zij zullen bij het einde van hun loopbaan kunnen terugblikken op enorme realisaties, maar zonder enige twijfel beseffen wat er nog allemaal dient te gebeuren. Tien Inderdaad, de uitdagingen zijn onmetelijk groot. Het gaat niet alleen om zuinig omspringen met energie en ervoor zorgen dat er steeds meer kan met dezelfde of minder energie. Ook in de energieproductie staan grote transitietrajecten te wachten. Denk maar even welke inspanningen we ons moeten getroosten om het gebouwenpark in een duurzamer kleedje om te toveren of om onze mobiliteit duurzamer te maken. Een van de meest geciteerde hulpmiddelen om de doelstellingen te bereiken is het inschakelen van informatica en telecommunicatie. Maar wat dacht u van de benodigde energie voor onze groeiende communicatiebehoeften: mobiel telefoneren, sms en, en, internet en apps. Van datacenters over antennes tot de toestellen in onze broekzak: zonder energie geraken we geen byte verder. Tal van nieuwe mogelijkheden om elektriciteit te produceren komen op het voorplan. Iedere nieuwe stap, biedt uitzicht op nieuwe mogelijkheden, maar ook op de beperkingen of nadelen tegenover andere technieken. Voor ingenieurs is dit bij wijze van spreken een van de mooiste en meest uitdagende terreinen. Het werk is nooit af. Het maatschappelijk aanzien van ingenieurs is hoog, maar ze moeten dat te allen tijde blijven Hans Romaen waarmaken. Zeker als het over dit onderwerp gaat. De samenleving koestert hoge verwachtingen. Ze wil snel nieuwe realisaties die duurzaamheid garanderen, die betaalbaar zijn én bovendien de bevoorradingszekerheid niet in het gedrang brengen. Daarnaast is er het mondiale aspect. Wie slimme oplossingen en services bedenkt, kan ze in principe leveren aan iedereen, waar ook ter wereld. Inderdaad energie is de motor voor iedere ontwikkeling. En men gaat nog een stapje verder. Het elektriciteitsnetwerk functioneert schitterend hier in België. In vergelijking met andere landen is er weinig of geen uitval en dit niettegenstaande de grote veranderingen door de gedecentraliseerde productie. Uw en mijn buren zouden echter liever de teveel geproduceerde zonne-energie op een schitterende lentedag, via een eenvoudig verlengsnoer bij hun buren brengen. Zo belanden we bijna terug bij de ruilhandel die we tot voor enkele eeuwen kenden. Kortom energie staat in het centrum, hoe je het ook bekijkt. En meer en meer ontstaan er verbanden met duurzaam produceren en het hergebruik van materialen. Een boeiende tijd voor wie zijn of haar talenten in deze steeds verder uitdijende sector wil ontplooien. ILYA oktober

4 INHOUD ILYA Nr 9 oktober 2013 Adres van de redactie Desguinlei Antwerpen T ilya@ie-net.be Verantwoordelijke uitgever Hans Romaen Hoofdredacteur Johan Op de Beeck Eindredactie Peter Ooms Redactie Christine Huyge, Luc Vander Elst, Peter Van Dijck, Wouter Peeters, Erwin Vanvuchelen, An Rekkers, Frank Edelynck, Koen Vandepopuliere, Karolien Van Wiele Fotograaf Ivan Mervillie Coördinatie en contact Karolien Van Wiele, ie-net Karolien.van.wiele@ie-net.be Tel Klankbordgroep Jos Vander Sloten, Bart Demol, co-voorzitters Jaak Blocken, Ivan Born, Frederik Ronsse, Clement Noé, Hans Romaen, Guy Roymans, Luc Taerwe, Thérèse Van Bellinghen, Werner Van Cayseele, Karolien Van Wiele, Johan Vyncke Vormgeving Roland Van Campenhout roland@vcampenhout.be Productie Op de Beeck & Partners info@opdebeeck-partners.be Druk Drukkerij Sleurs & Partners Astridlaan Overpelt T Tablet Decom nv t Hofveld 6c Groot-Bijgaarden T info@decom.be - Oplage en verspreiding ILYA verschijnt 5 keer per jaar. Het wordt gratis verstuurd naar alle leden. Abonnementen Niet-leden kunnen een jaarabonnement aanvragen door te mailen naar ilya@ie-net.be. Prijs binnenland (excl. BTW): 60 EUR. Prijs buitenland (excl. BTW): 90 EUR. Reclameregie trevi nv Meerlaan Zottegem T willem.holemans@trevi-regie.be Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt dmv druk, fotokopie, internet of welke andere vorm dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers DE OMDENkER Ingenieur wordt creativiteitscoach 6 Dirk De Boe: Ik wil bedrijven en scholen op het pad van innovatie zetten. knowhow Bruggen naar de toekomst 24 Ingenieurs van de Vlaamse overheid waken over de kwaliteit van de bruggen Gelijmde wapening 26 Om versleten en defecte betonconstructies snel en eenvoudig te herstellen Actualiteit: technologische vindingen van Vlaamse bodem 29 DOSSIER : ENERGIE Een rationeler debat graag! 10 Luc Sterckx van Febeliec focust op energieinvesteringen die het meest opleveren Hoogspanning op zee 14 Om de windenergie aan land te brengen zijn bijkomende hoogspanningscabines nodig Solvay experimenteert met brandstofcellen 20 Mikken op de optimalisering van de polymeren in het hart van de brandstofcel Belgian Power Exchange 22 Hoe werkt de Belgische elektriciteitsbeurs? MENSEN Meer diversiteit zonder verlies aan kwaliteit 32 Experiment in de ingenieursopleiding van de TU Eindhoven Inspiratie als rode draad 34 Jan Van Kelst ontwikkelde een nieuw muziekinstrument: de Kelstone Ingenieurs over hun hobby s 37 COVERBEELD ANDREY LAVRENOV DREAMSTIME.COM 4 ILYA oktober 2013

5 We see 482 people who love coming to work here day after day. What do you see? Do you see the intrinsic possibilities of future buildings and infrastructure? And do you know that you can turn these possibilities into realities? Well, that s exactly what we do at VK. We deliver fully integrated architecture and engineering services for demanding clients worldwide. People who want to invest in great buildings and infrastructure in a constantly evolving society. Want to help build tomorrow s world? Check out how you can realize your ambitions on and send your cv to Martine Decock on martine.d@vkgroup.be. ARCHITECTS & ENGINEERS

6 Ingenieur wordt creativiteitscoach Tweeëntwintig jaar als ingenieur bij één bedrijf werken en dan de stap zetten naar een eigen zaak. Velen dromen er misschien van, Dirk De Boe doet het. Ik wil als ondernemer en creativiteitscoach bedrijven en scholen op het pad van innovatie zetten. Tekst:Christine huyge Foto s: Ivan Mervillie heb ik getwijfeld om full time zelfstandig te worden, zegt Dirk De Boe. In ons gezin ben ik de enige kostwinner. Het financiële risico Natuurlijk baarde me zorgen. In juli dit jaar heb ik de knoop doorgehakt. Mijn ervaringen van de laatste vijf jaar hebben mij het risico uiteindelijk doen accepteren. Dirk De Boe verwijst hiermee naar een reeks activiteiten die hij ook buiten zijn job bij Philips en TPVision (een joint venture van TPV en Philips) uitoefende. Zo organiseerde hij vorig jaar toen hij al een eenmanszaak in bijberoep had het Edushock Leerfestival en nam hij hiervoor een behoorlijk financieel risico. Als co-auteur en auteur bracht hij twee boeken op de markt, Edushock en Creashock, die behoorlijk wat weerklank kregen. Het idee voor een derde rijpt. Bij TPVision, waar de industrieel ingenieur elektromechanica sinds 2010 innovatiemanager was, organiseerde hij een innovatiefestival. En met lezingen over creativiteit en innovatie een van zijn huidige activiteiten als zelfstandige is hij ook niet aan zijn proefstuk toe. Op het World Creativity Forum van 2011 bijvoorbeeld verzorgde hij een presentatie over Edushock, het boek dat hij samen met Bernard Lernout en Peter Sprangers schreef. Gelijk hebben vs. gelijk krijgen Voor de lezing op het Creativity Forum heb ik mij laten begeleiden door een presentatiecoach, vertelt Dirk De Boe. Als je iets op een goede, pakkende manier brengt, is de helft van je project al geslaagd. Dat is een boodschap die bij veel ingenieurs nog niet is doorgedrongen. Zij gebruiken, als ze bijvoorbeeld een project verdedigen, graag puur rationele elementen. Die mogen uiteraard niet ontbreken. Maar de emotionele kant van de zaak hoe je overkomt, wat je uitstraalt, hoe je je ideeën vormgeeft, de verhalen die je vertelt en de betekenis die achter je plannen steekt is minstens even belangrijk. Gelijk hebben is niet genoeg, het komt erop aan gelijk te krijgen. Creatieve processen komen daarbij goed van pas. Een van die processen is: steun zoeken bij anderen voor je idee. Vroeger trachtte ik vaak in volle vergadering een project of budget erdoor te krijgen. Dat is niet de beste strategie. Het is beter om de belangrijkste beslissingnemers eerst apart te spreken en hen je voorstel voor te schotelen. Je krijgt op die manier niet alleen suggesties voor verbetering, de geesten schuiven al een eind mee op in jouw richting. Op het beslissende moment is het dan veel gemakkelijker om de go die je nodig hebt ook effectief binnen te halen. Gooi ook nooit te veel argumenten op tafel, raadt Dirk De Boe zijn collega-ingenieurs aan. Meestal zit er één bij dat wat zwakker is, en daar wordt dan de aanval op ingezet, hoe sterk de andere redeneringen ook zijn opgebouwd. Als je weloverwogen kiest en weet hoe beslissingen worden genomen, is één sterk argument vaak genoeg om iemand te overtuigen. Als je tegenover de ceo zit, kan het slim zijn om bijvoorbeeld het element veiligheid uit te spelen. Beslissen op basis van onzekerheid Samenwerken is essentieel om in een innovatieve economie meerwaarde te realiseren en kennis te genereren die nog niet bestaat, meent Dirk De Boe. Ook in een productontwikkelingsproces is het een onmisbare competentie. Zeker in het voortraject is het cruciaal om vanuit verschillende hoeken en langs informele, onconventionele wegen samenwerking te zoeken om een idee of prototype alle kansen op slagen te geven. Dit soort samenwerking ligt ingenieurs vanuit hun specifieke profiel en opleiding minder. Hun voorkeur gaat uit naar een gestructureerde, projectmatige manier van samenwerken, volgens de uitgetekende structuren en kanalen. Daar is niets mis mee, integendeel: het is een manier om een idee of voorstel efficiënt in de prak- 6 ILYA oktober 2013

7 DE OMDENKER Ik geloof enorm in de kracht van deadlines. Als je een datum hebt waartoe je je verbindt, dan wordt het onmogelijke mogelijk. ILYA oktober

8 DE OMDENKER Innoveren zonder veel te investeren Dirk De Boe helpt KMO s bij het uittekenen van innovatietrajecten. Innoveren doe je het best door middel van eenvoudige ingrepen, die geen of slechts geringe financiële inspanningen vragen. Tien tips van de ingenieur-innovatiespecialist 1. Verzamel een massa ideeën Hoe meer ideeën, hoe meer kans op een schitterende vondst. Organiseer inspiratie- of brainstormsessies, maar moedig medewerkers ook aan om individueel ideeën te ontwikkelen. 2. Werk aan je netwerk Maak gebruik van het intranet, internet en alle sociale media om de ideeënstroom te voeden. 3. Hou het concreet Definieer focusgebieden nauwgezet en vraag medewerkers expliciet naar nieuwe oplossingen voor de gedefinieerde thema s. 4. Observeer Weet hoe klanten je producten gebruiken en met welke aspecten ze problemen hebben. Achterhaal, liefst via observatie in hun eigen omgeving, hoe ze de knelpunten aanpakken en oplossen. 5. Volhard Elke innovatie botst op tegenstand. Probeer opposanten op een positieve manier te betrekken bij nieuwe concepten. Soms is de tijd niet rijp voor een idee en volstaat het te wachten op een gunstiger tijdstip. 6. Doe Het is de actie die telt. Breng je idee stapsgewijs in de praktijk, ook al heb je nog geen welomlijnd idee van het einddoel. Maak van bij de start prototypes en hou demosessies. Zo wint het idee aan waarde. 7. Werk aan een gezonde bedrijfscultuur Straf risico s nemen niet af. Toon respect voor zowel creatievelingen als voor medewerkers die zorgen dat de concepten de productieband halen. 8. Imiteer en leer Aarzel niet om ideeën uit andere omgevingen te vertalen naar je eigen werkgebied. Bezoek bedrijven, woon lezingen bij, laat leveranciers meedenken, installeer een innovatiebibliotheek in je bedrijf. 9. Grijp het moment In Marketing Outrageously heeft Jon Spoelstra het over the horse of opportunity. Dit paard staat symbool voor een kans die zich slechts zelden aandient. Leer zo n kansen zien en grijp ze. 10. Erken de inspanningen Erken en waardeer bedenkers én uitvoerders van een idee. Niet-financiële beloningen werken het best. Zet waardevolle initiatieven in de kijker, door bijvoorbeeld een interne innovatiebeurs te organiseren of via een wall of fame. Als je wacht tot alle elementen beschikbaar zijn, is het te laat en is je concurrent al met het idee gaan lopen." tijk om te zetten en tijdig aan de meet te geraken. Toen Dirk De Boe bij Philips Brugge de mechanische ontwikkelingsafdeling leidde, bestond zijn team uit zowel ingenieurs als industriële vormgevers. Hierdoor creëer je een ideale mix van competenties en voorkeuren, rationaliteit en emotionaliteit, en kom je als team beslagen op het ijs. Zo n team is misschien ook beter in staat om beslissingen te nemen op basis van onzekerheid. Als je wacht tot alle elementen beschikbaar zijn, is het te laat en is je concurrent al met het idee gaan lopen. Knopen doorhakken als niet alle info voorhanden is, is voor een ingenieur nog steeds een moeilijke horde. Toch is het in het huidige bedrijfsklimaat stilaan een onmisbare competentie. Ideeën in de praktijk omzetten Met mijn traject als zelfstandige keer ik voor een stuk terug naar mijn jeugd, mijmert De Boe. Ik had interesse in literatuur, reizen, muziek, film, filmregie zelfs. Voor mijn omgeving waren dat vreemde keuzes. Mijn broer wilde bio-ingenieur worden, mijn neef burgerlijk ingenieur. Dus ging ik ook dat pad op. Van die beslissing heeft hij nog geen seconde spijt gehad. Sterker: ik pluk er elke dag de vruchten van. Mijn rationele, structurele reflexen zorgen ervoor dat ik mijn ideeën ook omzet in de praktijk. Zelfs de prachtigste hersenspinsels blijven dode letter als je ze niet concreet en levend weet te maken, en dat krijg je als ingenieur toch met de paplepel mee. Gewerkt hebben in een projectgedreven organisatie als Philips helpt natuurlijk ook om een mens een meer dan gezonde dosis dadendrang te bezorgen. We werkten vaak voor de autosector en voor veeleisende klanten als VW, BMW, Bang & Olufsen. We konden het ons niet permitteren om projecten op zijn beloop te laten. Ik geloof sindsdien enorm in de kracht van deadlines. Als je een datum hebt waartoe je je verbindt, dan wordt plots het onmogelijke mogelijk. Ooit kregen we bij Philips een audit van BMW, dat de slechte verlichting boven een van onze productielijnen aankaartte. We moesten het euvel aanpakken om een volgend order te kunnen binnenhalen. Wat intern al jaren aansleepte, was plots op één dag verholpen. Meer info op : 8 ILYA oktober 2013

9 WARMTEWISSELAAR: Model van een vat met inwendige pijpen: door de pijpen stroomt water en wordt afgekoeld door het omringende luchtkanaal. timaliseeer uw COMSOL Multiphyssics. Product Pro duct Suite Suite ELECTRICAL FLUID MULTIPURPOSE CHEMICAL MECHANICAL INTERFACING

10 Een rationeler debat graag! In het publiek debat over duurzame energie mist Luc Sterckx een stuk rationaliteit. De middelen zijn beperkt, zo waarschuwt deze ingenieur die zijn hele carrière met energie te maken had. Begin met de investeringen die het meeste rendement geven, is zijn uitgangspunt. Tekst: Jo Cobbaut Luc Sterckx mag dan burgerlijk ingenieur zijn, verwacht van hem geen overenthousiaste verhalen over blitse nieuwe energietechnologieën. Inzake duurzaamheid wil hij vooral pleiten voor meer rationaliteit. Als ingenieur maak ik me dikwijls zorgen over de manier waarop keuzes worden gemaakt. Ik pleit voor opties die het meeste rendement geven per geïnvesteerde euro. Dat kan evident lijken, maar ik zie hoe men zich wel eens laat opjagen door drukkingsgroepen, emoties, kortetermijnpolitiek... De manier waarop in Vlaanderen de zonnepanelen gelanceerd zijn, was niet meteen een schoolvoorbeeld van een doordachte aanpak. Luc Sterckx is burgerlijk ingenieur scheikunde (KU Leuven) en heeft een lange carrière achter de rug in de industrie. Hij begon bij Exxon Chemicals, maar kwam al snel in leidinggevende functies bij Indaver, PetroFina -Total, Oleon en EDF-Luminus (als CEO). In 2012 werd hij voorzitter van Febeliec, de federatie van Belgische industriële (groot)verbruikers van energie. Hij kent het energielandschap in België dan ook vanuit zeer uiteenlopende invalshoeken. Maar hoe je het energievraagstuk ook bekijkt, de optimale keuzes zullen altijd een compromis moeten zijn tussen drie factoren: zekerheid van bevoorrading, betaalbaarheid en duurzaamheid. Welke technologie lijkt de ingenieur in hem de meest veelbelovende? Luc Sterckx: Wie de situatie in Vlaanderen wat kent, beseft dat we nog veel potentieel hebben in minder energie verbruiken en zelfs uit het terugdraaien van verspilling. Onze particuliere maar ook openbare gebouwen zijn van de minst geïsoleerde in Europa. Isolatie levert voor elke geïnvesteerde euro het meest op. Het vermijden van verspilling is trouwens een stap die de industrie al sedert geruime tijd heeft gezet en met veel effect. Het subsidiebeleid had eerder en vooral sterker in die richting moeten gaan. Luc Sterckx gelooft overigens wel degelijk dat de overheid een rol kan en moet spelen in de ondersteuning van technologieën zodat die sneller tot een economisch haalbare kritische massa zouden leiden. Maar de prioriteiten lagen niet altijd juist. Maar verspilling elimineren is niet de enige oplossing. Ooit moeten we toch ook nieuwe technologieën gaan gebruiken? Voor Luc Sterckx moeten we ook daar eerst beter rekenen. Het is opletten voor overmatige subsidiëring van een technologie die zeker voor onze streken alleen al milieutechnisch en economisch niet optimaal is. Ik weet niet of u het verschil al is opgevallen tussen Nederlandse en Vlaamse 10 ILYA oktober 2013

11 DOSSIER : ENERGIE "Ik pleit voor opties die het meeste rendement geven per geïnvesteerde euro." BOMBOMAN DREAMSTIME.COM ILYA oktober

12 DOSSIER : ENERGIE daken? In Nederland ziet men veel minder zonnepanelen op daken. Men ziet er ook veel minder windmolens. De Nederlanders hebben het een stuk slimmer gespeeld. Ze hebben eenvoudig gewacht en genieten nu mee van de prijsdalingen in de sector. Ze importeren vandaag massaal elektriciteit die dankzij subsidies historisch laag geprijsd is, zonder zelf overmatige bijdragen in groenestroomtechnologieën te betalen of betaald te hebben. Jammer genoeg profiteren wij in België niet van die lage basisprijs voor de kilowattuur, zo betreurt Luc Sterckx, want Belgische bedrijven betalen in vergelijking met hun buurlanden recordprijzen voor elektriciteit doordat onze overheden belangrijke heffingen leggen bovenop die basisprijzen. Dat is overtuigend en objectief aangetoond door een studie die werd uitgevoerd door Deloitte. Een ander en vrij nieuw aspect van het groeien van hernieuwbare bronnen heeft voor gevolg dat we problemen krijgen met de stabiliteit van ons elektriciteitsnetwerk. Sterckx: En ik vrees dat men ook daar de kostprijs aan het onderschatten is. Ook als er geen wind of zon is, is er immers nood aan elektriciteit. Je kan dat opvangen met flexibele productiecapaciteit, zoals gasgestookte centrales, of door de opslag van elektriciteit. Maar er is nog veel onderzoek nodig naar optimale opslagcapaciteit. Er wordt gewerkt aan bepaalde technische oplossingen, zoals de bouw van een energie-eiland aan de offshore windparken, waar men water zou wegpompen uit een put, die men weer kan laten volstromen tijdens windstille periodes. Hydraulische opslag wordt al massaal en kostenefficiënte toegepast in de bergen van Scandinavië, maar elke oplossing moet zorgvuldig op zijn specifieke merites worden beoordeeld. Luc Sterckx : "Jammer genoeg profiteren wij in België niet van die lage basisprijs voor de kilowattuur., wat verdere toekomst kan men ook denken aan wasmachines die via wifi een signaal krijgen van een slimme meter, om pas te starten op het moment dat stroom het goedkoopst is (lees: wanneer de vraag het laagst is). Zo is het technisch denkbaar om pieken af te vlakken en om te vermijden dat klassieke centrales moeten worden opgestart. Maar ook op dat vlak moeten we nog meer studeren en rekenen. verbruik. Demand side response kan een stuk van het probleem oplossen dat gecreëerd werd door de groei van hernieuwbare bronnen met moeilijk voorspelbare productie. Luc Sterckx: Die subsidiëring drukte de prijs van het elektron, maar dat maakte de klassieke centrales een "Wie de situatie in Vlaanderen wat kent, beseft dat we nog veel potentieel hebben in minder energie verbruiken." Een ander stuk van de oplossing voor het behoud van het evenwicht Qua beleid moeten we leren om systematischer alternatieve techno- op ons elektriciteitsnet, is een logieën en mogelijkheden op te lijsten, betere afstemming tussen aanbod en vervolgens te selecteren voor ontwikkeling en doorgedreven tests, om te kiezen welke technologie we in fasen wensen uit te rollen. Daarbij moet men trachten alle mogelijk effecten in kaart te brengen. Een dergelijk beter uitgekiend, gemotiveerd en doorgerekend beleid zal dan hopelijk ook resulteren in meer stabiliteit in het beleid, wat een stuk minder rendabel. Een aantal ervan worden in de mottenballen gestoken, maar zo vergroot weer het gevaar dat we bij pieken in de vraag, te weinig productiecapaciteit zouden hebben. Elia heeft wel noodplannen klaar liggen om in dat geval bepaalde verbruikers te doen afkoppelen, maar het zou eleganter en waarschijnlijk absolute voorwaarde is voor succes op lange termijn voor de vele nieuwe uitdagingen die we in het energievraagstuk nodig hebben. Het energievraagstuk is gigantisch complex, gigantisch belangrijk en zal gigantisch veel geld kosten. Dromen is niet verboden, maar laat ons hier dus toch maar pleiten voor maximale rationaliteit in de benadering. goedkoper zijn mochten we via slimme netwerken en slimme meters verbruik beter op productie kunnen afstemmen. In de eerste plaats kan men dan denken aan grotere verbruikers, maar in de Meer info op : 12 ILYA oktober 2013

13 Samen Groots Jij groeit Technisch bijblijven in je job en groeien op eigen tempo? Dat doe je bij Cofely Fabricom. We garanderen je een leuke job met veel vrijheid en kansen voor de toekomst. Want werken bij de marktleider in innovatieve technische installaties en diensten betekent je helemaal uitleven binnen je vakdomein. Een greep uit ons jobaanbod (m/v): Electrical & Instrumentation Design Engineer Electrical & Instrumentation Designer Windfarms Engineer Substations Windfarms Estimator Windfarms Quality Control Commissionings Manager Substation Windfarms Quality Control Engineer Substations Windfarms Automation Engineer Electrical Engineer Project Manager Waterways Assistant Project Leader Wij laten je groeien Als Belgische referentie in een pak technische disciplines zoals Electrical, Instrumentation en Mechanical hebben we heel wat moois voor jou: een uitdagende job met mooie projecten in heel België teamwerk, veel verantwoordelijkheid vrijheid en afwisseling een stabiele sector, een solide werkgever actieve coaching, opleiding tijdens je loopbaan kansen voor je toekomst Ga ervoor! Surf naar en vind er je grootse technische job. Wij zijn de Belgische referentie in innovatieve technische installaties en diensten voor industriële, energiegerelateerde, tertiaire en infrastructurele markten. Wij maken deel uit van de Benelux Divisie van GDF SUEZ Energy Services en zijn mensen sterk, samen goed voor een omzet van 866 miljoen euro.

14 Hoogspanning op zee In de ambitie van België om tegen % van het energieverbruik uit duurzame bronnen te halen speelt offshore windenergie een belangrijke rol. De eerste windturbines op zee zijn intussen al een tijdje operationeel, maar om straks nog meer energie aan land te kunnen brengen, zijn bijkomende infrastructuurwerken nodig. Mogelijks krijgt België over enkele jaren zelfs een kunstmatig eiland met een hoogspanningsstation, dat meteen ook als uitvalsbasis zal kunnen dienen voor onderhoudswerkzaamheden aan de windmolenparken op zee. Tekst: Erwin Vanvuchelen Tegen 2020 mikt België op een productiecapaciteit van iets meer dan 3GW aan windenergie. Twee derde van die capaciteit moet op zee komen, in een zone die al in 2004 werd afgebakend en die verdeeld werd in 7 concessies. Twee daarvan zijn intussen ook operationeel. Belwind heeft vandaag een capaciteit van 165 MW en zal nog uitgebreid worden tot 330 MW. C-Power vierde in september de voltooiing van het windmolenpark op de Thorntonbank en heeft daarmee een capaciteit van 325 MW bereikt. Northwind is de volgende concessiehouder die op de Noordzee aan de slag gaat en een park van 72 windturbines zal bouwen. Maar dan komt er een kink in de kabel want voor de overige concessies is het voorlopig niet meer mogelijk om de geleverde energie in het bestaande hoogspanningsnet te injecteren. Northwind is de laatste die daarvoor een zogenaamd aansluitingsrecht gekregen heeft. Voor de andere partijen zit er niets anders op dan te wachten op een capaciteitsuitbreiding. Offshore transformatorstations Om de energie van windturbines op zee aan land te brengen, wordt bij elk park een transformatorstation gebouwd. Een dergelijk OHVS (Offshore High Voltage Substation) staat net als de turbines op een paalfundering in de zeebodem. De twee operationele windparken voor de Belgische kust hebben dus elk een OHVS van waaruit meerdere kabels vetrekken waarop de turbines in serie aangesloten zijn. Elk OHVS is op zijn beurt verbonden met het vasteland waar in een tweede transformatorstation - de booster - de link gelegd wordt met het hoogspanningsnet. Belwind1 en C-Power zijn met het vasteland verbonden met een kabel op 150 kv, legt Sven Kerremans van Cofely Fabricom uit. Deze industrieel ingenieur elektrotechniek is department manager binnen de entiteit Belgian Operations die onder meer de Belgische activiteiten in offshore windenergie omvat. Cofely Fabricom is contractor voor het onderhoud van het Belwind1 park en is als EPCIcontractor (Engineering, Procurement, Construction, Installation) betrokken bij tal van andere projecten. Het bedrijf is ook in de running om straks de platformen te gaan bouwen waarmee Elia het hoogspanningsnet tot in zee wil doortrekken. Sven Kerremans: De bestaande parken hebben elk hun eigen verbinding met het vasteland. Daar brengt een transformatorstation de spanning op 150 kv. In het OHVS wordt getransformeerd naar 33 kv, de spanning waarop de turbines hun energie leveren. Het OHVS verzamelt dus de energie van de turbines in een park om ze over één kabel aan land te brengen. 14 ILYA oktober 2013

15 DOSSIER : ENERGIE Complex en omvangrijk bouwwerk De functie van een OHVS blijft echter niet beperkt tot de transformatoren. Een bijkomende taak is het beheer van het reactief vermogen dat door de turbines opgewerkt wordt en waarvoor het park van Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet, bepaalde setpoints opgelegd krijgt. Sven Kerremans: Het reactief vermogen kan in beperkte mate in de turbines zelf geregeld worden. Bijkomende aanpassingen gebeuren in het OHVS met behulp van reactoren. Dat beheer is nodig om de verliezen in de kabel beperkt te houden en om de spanning binnen de opgelegde grenzen te houden. Voor Belwind1, het op één na verst gelegen park, bedraagt Voor de overige concessies is het voorlopig niet meer mogelijk om de geleverde energie in het bestaande hoogspanningsnet te injecteren. de afstand die overbrugd moet worden al meer dan 40 km. Dat verklaart ook de rol van de transformatorstations op zee. Op 33 kv zou er na 40 km door de kabelverliezen onvoldoende spanning overblijven. Naast het transformeren van de energie zijn er op het OHVS nog tal van ondersteunende taken, waarvoor trouwens ook bijkomende transfo s nodig zijn om ze van energie te voorzien. Een OHVS is het overgrote deel van de tijd onbemand maar moet wel bewaakt worden. Daarvoor is er een geavanceerd surveillance systeem met detectoren en camera s waarmee elke ruimte in de constructie geobserveerd kan worden. Het station is ook geklimatiseerd, er is uiteraard een uitgebreide infrastructuur inzake brandbeveiliging en elk station is door de voorwaarden in de vergunning verplicht om een shelter te bevatten voor mensen in nood, die dan wel toegang krijgen tot een deel van de structuur maar uiteraard geen toegang mogen krijgen tot de ruimtes waarin ze omwille van de technische installaties in gevaar zouden kunnen komen. Dit alles maakt van een OHVS een behoorlijk complex en omvangrijk bouwwerk. Een station is ongeveer 20 bij 30 meter groot en 20 meter hoog en staat, bij een monopile oplossing, op een paal die tot 60 meter diep in de zeebodem zit. De bouw ervan neemt voor Cofely Fabricom ongeveer 2 jaar in beslag. Platformen in zee Om de nodige capaciteitsuitbreiding te realiseren wil Elia in de toekomst nog een stapje verder gaan. Om te beginnen is er aan land het Stevin-project waarin bijkomende hoogspanningslijnen en een nieuw hoogspanningsstation in Zeebrugge gebouwd worden om de capaciteit in de kuststreek op te drijven. Volgende stap wordt de aanleg van twee platformen in zee waarmee men het hoogspanningsnet tot in de zee wil doortrekken. ILYA oktober

16 KNACK CARRIÈREGIDS ZOCHT EN VOND 7 WITTE RAVEN. VOLGT U HUN SPOOR? Ontdek via de Knack Carrièregids welke talenten u gegeerd maken op de arbeidsmarkt hoe u uw vaardigheden aanscherpt hoe uw collega s zichzelf onmisbaar maakten of kortom: hoe u zelf die witte raaf wordt! VANAF 23/10 TE KOOP IN DE KRANTENWINKEL, BIJ STANDAARD BOEKHANDEL OF OP OB57022

17 DOSSIER : ENERGIE Geïntegreerde sensoren Hoewel er intussen al heel wat gerealiseerd is, is offshore windenergie een relatief jonge technologie waarvan nog heel wat aspecten verder onderzocht moeten worden, zeker ook op het vlak van de funderingstechniek van de imposante structuren die op zee aan de enorme krachten van weer en wind zijn blootgesteld. Bij de bouw van het Northwindpark, waar Parkwind de grootste aandeelhouder van is, zullen heel wat sensoren in de onderbouw van de windturbines geïntegreerd worden om het gedrag ervan te kunnen analyseren. Op basis van de meetresultaten wil men de onderhoudsstrategie kunnen optimaliseren. Momenteel loopt er bij Parkwind een onderzoeksproject met steun van het IWT om een gepaste meetstrategie te ontwikkelen. Aan dat project nemen onder meer Sirris, de VUB, het WTCB en Zensor deel. Het bedrijf Zensor heeft een innovatieve sensor ontwikkeld waarmee ze corrosie kunnen opvolgen. Er komen ook acceleratieopnemers om het dynamisch gedrag van de structuur te meten en te analyseren, dit is een specialiteit van de VUB. Wij zorgen in het project voor structurele metingen met behulp van optische vezels, legt burgerlijk ingenieur bouwkunde Noël Huybrechts van het WTCB uit. In die vezels zijn vooraf op welbepaalde plaatsen vernauwingen de zogenaamde fibre bragg gratings aangebracht die een reflectie van de lichtstraal veroorzaken op specifieke golflengtes. Door de reflecties te analyseren kan men afwijkingen in de posities van die vernauwingen detecteren en kan men dus zo de vervorming van een structuur in beeld brengen. De sensoren worden onder meer geïntegreerd in het transitiestuk dat bevestigd wordt op de monopile. Deze monopile is een zware stalen buispaal die in de zeebodem wordt geheid. Op het transitiestuk wordt dan de mast van een windturbine gemonteerd. Het buisvormige transitiestuk wordt over de monopile geschoven en bevestigd met behulp van hoogwaardig grout, een materiaal op basis van cement. Tijdens de plaatsing van de grout wordt deze geïnstrumenteerd met corrosiesensoren en optische vezels zodat de vervormingen ervan kunnen worden gemeten. De vervormingen van het transitiestuk en dus de krachten die erop inwerken zijn omwille van de centrale positie in de structuur representatief voor de invloeden die de monopile en de windturbine te verduren krijgen. Sven Kerremans: De platformen zullen met meerdere kabels op 220 kv verbonden worden met elkaar en het vasteland zodat er een redundant netwerk ontstaat waarmee een verhoogde beschikbaarheid gegarandeerd kan worden. Op het Beta-platform zal de Norther-concessie aangesloten worden, die een capaciteit van meer dan 400 MW zal hebben. Het Alpha- platform, dat verder in zee zal komen, zal de transformatorstations voor de concessies Rentel en Seastar bevatten en wordt dan nog eens op 220 kv doorverbonden met Mermaid, de concessie die het verst in zee ligt en opnieuw een eigen OHVS krijgt. De verbinding met de windturbines gebeurt daar vermoedelijk met een nieuwe standaard op 66 kv. Kunstmatig eiland Het Beta-platform, waarvoor momenteel de aanbestedingen lopen, wordt nog opgevat als een OHVS, maar het zal wel groter en zwaarder zijn zodat het ook een stevigere onderbouw moet krijgen. Het soort mono-palen dat gebruikt werd voor het Belwind-park wordt dan vervangen door een jacket-structuur, een soort vakwerk dat de 2 à 3000 ton die het Beta-platform zal wegen, kan dragen. Voor het Alpha-platform is de beslissing nog niet definitief genomen maar er bestaan plannen om daarvoor een kunstmatig eiland in zee te bouwen. Dat eiland zou dan niet alleen de elektrotechnische infrastructuur bevatten voor het hoogspanningsnet, maar er zouden ook faciliteiten kunnen komen voor de bedrijven die de parken op zee beheren en onderhouden. Een Offshore High Voltage Substation staat net als de turbines op een paalfundering in de zeebodem. Een tochtje per boot naar de windparken neemt vandaag twee uur in beslag. Het weer laat het ook niet altijd toe om aan te landen aan de turbines of transformatorstations. Met een kunstmatig eiland zou dat een stuk makkelijker worden omdat men er een helihaven kan bouwen en een beschutte aanlegplaats van waaruit men per boot naar de parken kan, legt Sven Kerremans uit. Bij slecht weer kunnen de mensen op het eiland verblijven. Er is ook mogelijkheid om er ook een gastenverblijf te bouwen zodat de wind farms efficiënter geëxploiteerd kunnen worden. ILYA oktober

18 DOSSIER : ENERGIE Redundantie in bekabeling De platformen zullen met meerdere kabels op 220 kv verbonden worden met elkaar en het vasteland zodat er een redundant netwerk ontstaat Een soort Dubai aan de Noordzee? Voor een stukje wel. Het wordt alvast een mooi project voor onze Belgische baggerbedrijven die dergelijke structuren over heel de wereld bouwen en dan ook aan de eigen kust aan de slag kunnen. Al wordt het zeker geen makkelijke klus want het eiland zal zeer ver in zee liggen. De bouw van het Alpha- en Beta-platform spelen een belangrijke rol in de toekomstige uitbouw van windenergie op zee. Niet alleen om de energie van de resterende concessies voor de kust aan land te krijgen. Het grotere Alpha zou ook een hub kunnen worden in de bestaande plannen om windmolenparken uit verschillende landen met elkaar te verbinden. Dat zou dan op gelijkspanning gebeuren, gezien de enorme afstanden en de eerder aangehaalde problematiek van verliezen. Op dat grote netwerk zouden ook bufferstations kunnen komen, plaatsen waar men energie kan opslaan, bijvoorbeeld door water te verpompen. Bedoeling van het hele project is om alle energie die op zee kan opgewekt worden ook effectief te kunnen gebruiken, desnoods in een ander land, of op een later tijdstip. Overigens is ook het creëren van redundantie geen overbodige luxe want de hoogspanningskabels vertegenwoordigen een aanzienlijk deel van de investeringskost van windmolenparken op zee en vormen tegelijk een zwakke schakel omdat ze beschadigd kunnen raken door activiteiten van vissers en andere scheepvaart. En het herstellen van een 30 cm dikke kabel die op de zeebodem ligt is nu eenmaal geen sinecure. Meer info op : Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen doet samen met medewerkers de Antwerpse haven mee draaien en groeien. Al die bedrijvigheid maakt van de haven van Antwerpen een van de grootste logistieke draaischijven van Europa. En dat vraagt om mensen met uiteenlopende profielen. Zet jij samen met ons je koers uit voor de toekomst? Wij zoeken regelmatig experts in volgende domeinen: - elektromechanica - bouwkunde - elektriciteit - milieu T E talent@haven.antwerpen.be

19 Bouw mee aan de trein van morgen Ga samen met ons een belangrijke uitdaging aan: elke dag veiligheid en comfort bieden aan duizenden klanten. Zet de wereld in beweging, werk nieuwe oplossingen uit en lever jouw bijdrage aan boeiende projecten. Je vindt ons ook op Facebook: De spoorwegen werven aan. Leuke wedstrijden, jobnieuws We zoeken collega s met uiteenlopende talenten: burgerlijk en industrieel ingenieurs en nog zo veel meer. Je vindt al onze vacatures op spoorwegen werven aan.be

20 Solvay experimenteert met brandstofcellen Bij chemiereus Solvay in de Antwerpse haven werd in 2012 een brandstofcelcentrale geïnstalleerd die overtollig waterstofgas uit de chloorproductie omzet naar groene energie. De centrale produceert 1 MW elektriciteit, goed voor het jaarlijks verbruik van gezinnen. Voor Solvay is de opgeleverde energie een peulschil, maar de optimalisering van de polymeren die in het hart van de brandstofcel worden gebruikt, vormt het uiteindelijke doel van het project, zegt ingenieur Eric Dubois, Program Manager Renewable Chemistry bij Solvay. Tekst: An Rekkers is geen lege doos bij Solvay, legt Eric Dubois uit. Op de afdeling Research & Innovation toetsen ingenieurs elk Duurzaamheid project af aan economische, ecologisch en sociale criteria. Een project dat niet aan de drie criteria voldoet, wordt herzien en verbeterd. Solvay stapte daarom mee in het Europese Interregproject Waterstofregio Vlaanderen Zuid-Nederland om vroege markttoepassingen van waterstof uit te testen. Tegelijk zetten Solvay en Umicore de joint venture SolviCore op poten om de levensduur van de brandstofcel, de zogenaamde Membrane Electrode Assembly (MEA), in een industriële omgeving te testen. De PEM-brandstofcel ontrafeld De Proton Exchange Membrane-brandstofcel bestaat uit een groot aantal opeenvolgende cellen, gemaakt uit membranen uit speciale kunststof (polymeren) en electroden. Eén brandstofcel of Membrane Electrode Assembly (MEA) bevat aan beide zijden een plaatje waar links (bij de anode) 20 ILYA oktober 2013

21 DOSSIER : ENERGIE Eric Dubois: Elke module kan zelfstandig functioneren en worden uitgeschakeld in geval van defect of storing. Via een plugand-play systeem worden de stacks in de module geklikt, waar ze worden verbonden met de gas- en vloeistofleidingen en waardoor ze eenvoudig te verwisselen zijn. Wanneer een stack wordt stilgelegd, dient de volledige module te worden uitgeschakeld, maar de andere 11 modules blijven actief. Het systeem laat bovendien een uiterst gedetailleerde monitoring toe, wat voor Solvay een belangrijke doelstelling vormt. De verzamelde gegevens laten onder andere toe om de levensduur van de MEA s te observeren. De levenscyclus van één module werd geschat op uur en heeft als doelstelling te stijgen tot productieuren in de grote centrale. Afhankelijk van de toepassing kan ook voor verschillende types polymeermembraan worden gekozen om de levensduur te verhogen. Aangezien de brandstofcel de omgevingslucht van de Antwerpse haven opneemt, wordt ook getest welke invloed de luchtvervuiling heeft op de levensduur en de werking van de MEA s. Deze analyses laten toe om bijvoorbeeld te zien welk type katalysator nodig is wanneer de brandstofcel zou ingezet worden in vervuilde steden. waterstof en rechts (bij de kathode) omgevingslucht wordt aangevoerd. In de cel worden deze twee stoffen door een membraan, een soort vlies, gescheiden. Bij de anode wordt waterstof (H2) door middel van een platinum katalysator gesplitst in twee protonen en twee elektronen. Deze komen in het midden samen bij het polymeermembraan, dat de protonen doorlaat, maar de elektronen omleidt naar een extern circuit met elektrische stroom vooraleer deze bij de kathode aankomen. De elektronen, protonen en het zuurstof (O2) komen tegen de platinum katalysator, waardoor zuiver water (H2O) ontstaat, het enige restafval van de brandstofcel. De Proton Exchange Membrane-brandstofcel bestaat uit een groot aantal opeenvolgende cellen. De hele waterstofcentrale heeft de grootte van een zeecontainer, waar achter een glazen wand een assemblage van MEA s zijn aangebracht. Elke MEA op zich levert ongeveer 0,7 volt gelijkspanning. 75 dergelijke cellen worden aaneengeschakeld in een stack, 14 stacks vormen een module. Elke module van MEA s levert ongeveer 700 volt met een stroomsterkte van 120 tot 130 Ampère. Met zijn 12 modules produceert de waterstofcentrale in Lillo dus ongeveer 1 MW. Zuivere lucht? Le Mans 2015 De eerste industriële testen met waterstoftoepassingen zijn afgerond. Om het onderzoek voort te zetten, is Solvay op zoek naar partners die willen experimenteren met de waterstofcentrale. Daarnaast gaat Solvay zelf verder met het onderzoek naar de geschikte polymeermembranen voor de MEA s en blijft het werken aan duurzame energieproductie via zonnepanelen en CO2-conversie. Brandstofcellen op basis van waterstof worden ondertussen al geruime tijd getest in voertuigen (auto s, bussen, schepen). De Nederlandse producent Nedstack, die ook de centrale in Lillo bouwde, voorziet de technologie ook voor (nood)stroomvoorzieningen in telecom, rail of nutsvoorzieningen ter vervanging van accu s. Ten opzichte van de traditionele batterij heeft de brandstofcel immers als voordeel dat de chemische stof (in dit geval zuurstof) die de reactie veroorzaakt met de brandstof (waterstof) continu uit de omgeving kan worden aangevoerd, terwijl deze in een batterij zitten opgeslagen in een gesloten stelsel en dus beperkt zijn. Brandstofcellen leveren bovendien een opvallend betere energieprestatie dan batterijen: ze zijn 2,5 keer compacter en 6,5 keer lichter, ze hebben een groter rijbereik (tot 500 km) en het opladen is in 5 minuten gebeurd. De Green GT racewagen test alvast de mogelijkheden van een brandstofcelmotor uit op het circuit van Le Mans. Meer info op : ILYA oktober

22 Belgian Power Exchange Het zijn witte raven, ingenieurs met een commercieel talent. Rob Loos is er zo een. We treffen hem in het Belpex-kantoor waar hij ons uit de doeken doet hoe de Belgische elektriciteitsbeurs werkt. Tekst: Karolien Van Wiele de liberalisering van de energiemarkt was er nood aan transparante en betere groothandelsmarkt voor elektriciteit. Dat is in een notendop de reden waarom hoogspanningsnetbeheerder Elia de Belgian Power Exchange Na (Belpex) ontwikkelde. Op dit beursplatform kunnen partijen anoniem elektriciteit aan- of verkopen. Enkel korte termijn handel - de zogenaamde spot transacties - is mogelijk. Belpex onderscheidt een Day ahead markt en een Intraday markt. Evenwicht Als netbeheerder heeft Elia de verantwoordelijkheid om het productie/consumptie-evenwicht te garanderen en de frequentie te handhaven op 50 Hertz. Bij een te hoge of te lage frequentie kan er een black out ontstaan, legt Rob Loos uit. Elia moet er dus voor zorgen dat er op elk moment evenveel stroom wordt geïnjecteerd als afgenomen. Aangezien Elia zelf geen productie- noch consumptiemiddelen heeft, besteedt zij die verantwoordelijkheid uit aan de ARP s (Access Responsible Parties). België telt een 60-tal van deze evenwichtsverantwoordelijken, waaronder bekende namen als Electrabel en EDF Luminus. Zij zijn verplicht om evenveel te produceren als te consumeren. Of indien ze zelf geen productiemogelijkheden hebben, om evenveel aan te kopen als te verkopen. Uiteraard varieert de nodige hoeveelheid elektriciteit van seizoen tot seizoen, van dag tot dag en zelfs van uur tot uur. Spottransacties op Belpex maken het moge- 22 ILYA oktober 2013

23 DOSSIER : ENERGIE voor welke prijs. Een andere partij kan daar meteen op reageren en zo kan je continu onderhandelen tot er een transactie tot stand komt. Op de Day ahead markt is onderhandelen niet mogelijk vult de accountmanager bij Belpex aan. Per moment worden alle orders voor de volgende dag ingediend. Door de vraagcurve vervolgens met de aanbodcurve te laten snijden leggen we de prijs vast. Dankzij deze twee mechanismen verhoogt de flexibiliteit bij Belpex-klanten. Rob Loos Marktkoppeling Samen met de beurzen in de buurlanden werkt Belpex aan het optimaliseren van de beschikbare transmissiecapaciteit in de grensgebieden. Dat mechanisme noemt men marktkoppeling. De prijsberekening op de Day ahead markt gebeurt niet enkel voor Belpex in België, maar ook in samenwerking met APX in Nederland en EPEX in Frankrijk en Duitsland. Op basis van de beschikbare capaciteiten en biedingen wordt zo bepaald welk land moet importeren of exporteren. Meer info: / producten en diensten lijk om kort op de bal te spelen. 20% van het Belgisch verbruik wordt verhandeld op de Day ahead markt, dus een dag op voorhand. Daarnaast is er de continue Intraday markt, waar je tijdens de dag zelf tot nog 5 minuten voor de levering kan bijsturen. Een leverancier kan bij voorbeeld onverwacht problemen krijgen met een reactor, waardoor hij toch zelf nog elektriciteit moet bijkopen en dus op de Intraday markt kan bijsturen wat hij de dag voordien op de Day ahead markt verhandeld heeft. Deal! Prijsvorming op de Intraday markt verloopt zoals op de aandelenmarkt: je geeft anoniem aan hoeveel je wil ver- of aankopen en HUREWITZ CREATIVE/CORBIS Flexibiliteit Niet enkel producenten en leveranciers zijn klant, maar ook banken en eindverbruikers. En ook zij hebben baat bij flexibiliteit, bijvoorbeeld om aan Demand Side Management te doen. Bij voorbeeld: zo n industriële eindverbruiker heeft al energie aangekocht op lange termijn, maar als de prijzen op Belpex hoog staan, kan hij afwegen of het wel loont om nog elektriciteit bij te kopen. Misschien kan het bedrijf wel meer verdienen door zijn reeds aangekochte energie te verkopen dan door die elektriciteit aan te wenden voor zijn eindproduct te produceren. Nieuwe segmenten ontdekken en nieuwe klanten zoeken is voor Rob Loos een van de grootste uitdagingen aan zijn job. Er zijn nu 39 partijen actief op Belpex en het aantal blijft groeien. We proberen de bedrijven voor wie flexibiliteit belangrijk is aan te trekken en onze dienst zo veel mogelijk af te stemmen op hun noden. Volgende maand verruil ik mijn commerciële functie en ga ik aan de slag bij Product Development. Deze afdeling lanceert binnenkort een aantal nieuwe producten die nog meer inzetten op flexibiliteit. Omdat er steeds meer spelers actief zijn en omdat we ook internationaal werken met marktkoppeling, wordt het voor de spelers moeilijker om de prijzen voor de volgende dag in te schatten. Onze nieuwe producten zullen het mogelijk maken om voor verkopers tijdens de uren met de duurste prijzen en voor kopers tijdens de uren met de goedkoopste prijzen te handelen. Wat de toekomst nog zal bieden? Dat is voorlopig nog koffiedik kijken, maar wellicht zullen smart meters gebruikt worden om ook huishoudens toegang te geven tot het platform. Niet rechtstreeks. Maar het zou bij voorbeeld kunnen dat een leverancier op basis van de energieprijs de mogelijkheid heeft om bij de eindklant bepaalde toestellen te regelen en zo aan de klanten voordeligere tarieven kan aanbieden. We zijn nog volop aan het onderzoeken op welke manier we onze diensten verder kunnen ontplooien. Meer info op : ILYA oktober