Van bonkaart tot persoonsbewijs. Ontdek WOII in het Zuiderzeemuseum

Transcriptie

1 Van bonkaart tot persoonsbewijs Ontdek WOII in het Zuiderzeemuseum

2 2 VAN BONKAART TOT PERSOONSBEWIJS

6 6

7 7

15 Opdrachtblad verzetsgroep donkerblauw Kom bij het verzet! 1. Locatie: het postkantoor Missie: steel bonnen voor onderduikers In de Tweede Wereldoorlog heb je bonnen nodig. Want: zonder bonnen, geen eten! Bonkaarten worden uitgedeeld door het distributiecentrum, maar onderduikers kunnen natuurlijk zelf geen bonnen ophalen. Daarom moet je ervoor zorgen dat je extra bonnen in handen krijgt voor de onderduikers die je helpt. Maar hoe? Voor één keer is het geoorloofd om te..stelen! In de kluis van het postkantoor ligt een hele voorraad bonnen. De postbode is aanwezig, maar.soms is hij ook een beetje verstrooid. Hoe leidt je de postbode af? Sla je slag en steel die bonnen!! Missie volbracht? Vink aan 2. Locatie: de kerk Missie:inspecteer je buit De postbode zal zeker de politie bellen. Maak daarom gauw dat je wegkomt en verstop je in de kerk! Misschien dat de politie daar je niet zo snel zal zoeken. Kijk nu eens rustig naar je buit. Wat kun je krijgen voor de bonkaarten die je hebt gestolen? Vul in: Rijst, havermout, suiker, textiel, versnapering, zeep. Missie volbracht? Vink aan 3. Locatie: de school Missie: help een onderduiker Je hebt de politie voorlopig afgeschud. Je gaat nu wat meer uitvinden over wie er in de oorlog moesten onderduiken en waarom. Daarvoor moet je naar het schooltje. Neem daar een kijkje in het eerste klaslokaal. Kijk eens naar de 2 afbeeldingen in je tas en lees de tekst. Wat is er aan de hand op deze foto s? Afbeeldingen van een joodse klas en een joodse wijk. Joden werden afgezonderd: joodse kinderen werden uit de klas gehaald en moesten naar aparte joodse scholen. Joden mochten alleen nog in wijken voor joden wonen. Wat valt je op aan de kleding die de mensen dragen? Iedereen draagt een jodenster op zijn of haar kleding. Bespreek met elkaar: hoe zou jij het vinden als er kinderen uit je klas werden gehaald om in een aparte klas te zitten? En dat alleen maar om wie ze zijn of hoe ze eruit zien? Vul je mening in en je licht je antwoord toe: Soms werd de meester of de juf van je klas ook vervangen door een ander. Dat deden de Duitsers als je meester of juf openlijk liet merken dat hij of zij tegen de bezetter was. Kijk nog eens rond in dit klaslokaal. Wat denk je, was de juf van deze klas voor of tegen de Duitse bezetter? Voor/tegen (omcirkel het goede antwoord), dat zie ik aan: oranje tulpenboeket, schaaltje met sinaasappelen, foto van koningin Wilhelmina. Maak een foto van iets dat het antwoord dat je hebt gegeven bewijst. Stel je nu voor dat je een van de kinderen uit de klas op de foto gaat helpen onderduiken. Dit ga je doen door de volgende 2 opdrachten uit te voeren. 15

16 Maar eerst. Je hebt net het postkantoor overvallen. De politie is vast nog naar je op zoek en misschien dat er op straat wel iemand loopt die jou herkent. Daarom ga je je nu vermommen. In de gang staat een mand met kledingstukken. Kies ieder 1 kledingstuk uit waardoor je er een beetje anders uit gaat zien. Missie volbracht? Vink aan 4. Locatie: de stad Missie: spullen verzamelen voor een onderduiker Hoogste tijd om op pad te gaan en spullen te verzamelen voor onderduikers. Daarvoor heb je de bonnen nodig die je net gestolen hebt. Met die gestolen bonnen kun je natuurlijk niet open en bloot over straat. Je moet ze verstoppen. Probeer te bedenken waar. Misschien biedt de kleding die je draagt een oplossing? Kijk ook in je tas om te zien of daar iets in zit waar je wat aan hebt. En, waar heb je ze verstopt? Vul in: Maak er een foto van. Ga nu naar de volgende winkels en koop spullen voor de onderduikers: apotheek,kruidenierswinkel,fourniturenwinkel. En vooruit, omdat je zo hard gewerkt hebt, mag je met de bon bij de kruidenierswinkel een versnapering voor jezelf halen. En wat heb je gekregen voor de bon? Schrijf op wat je hebt gekocht en maak er een foto van: Missie volbracht? Vink aan 5. Locatie: boerderij Missie: zoek een onderduikplek Veel mensen doken onder op het platteland, bijvoorbeeld bij boerderijen. Je gaat nu een goede onderduikplek in deze boerderij zoeken, maar wacht even.. Kun je deze boer wel vertrouwen? Zing of fluit Kleurtje boven. En, wat hoor je terug? Laat de spullen voor de onderduikers achter bij de boer. Bekijk nu alle kamers en ruimtes van deze boerderij. Vergeet de stal en het erf aan de achterkant niet! Waar zou je onderduikers verstoppen en waarom op deze plek? Maak een foto van de plek die jij goed zou vinden als onderduikplek. Je hebt je missie nu volbracht en hebt het verzet geholpen! Meld je nu weer bij het hoofd van het verzet om rapport uit te brengen. 16

17 Opdrachtblad verzetsgroep lichtblauw Kom bij het verzet! 1. Locatie: de kapper Missie: zoek de verborgen radio Pak het infoblad uit je tas en lees de tekst over Radio Oranje. Je hebt nieuwsberichten nodig voor de verzetskrant. Zoek in dit pand van de kapper de verstopte radio. Ga naar binnen en doe de deur van de ruimte rechts open. Doe de deur gelijk ook weer dicht! Je wilt niet dat anderen kunnen zien waar je mee bezig bent. Radio gevonden? Draai aan de knop en luister naar het nieuwsbericht. Wil je het nog een keer horen, draai dan weer aan de knop. Waar gaat het bericht over? Kruis het goede antwoord aan: de verkeersbrug bij Nijmegen is door de geallieerden veroverd de verkeersbrug bij Arnhem is door de geallieerden veroverd de verkeersbrug bij Nijmegen is door de Duitsers veroverd Dit is goed nieuws/slecht nieuws (omcirkel het goede antwoord). Dat weet ik omdat: De geallieerden Nederland kwamen bevrijden van de Duitse bezetting. De nieuwslezer zegt ook: dit is een goed bericht! Zou het nieuws nog kunnen veranderen? Ja/nee (omcirkel het goede antwoord), omdat het nieuwsbericht nog niet officieel is bevestigd. Er zijn nog Duitse troepen in de buurt en er is een kleine kans dat de geallieerden de brug weer verliezen. In die tijd waren er nog geen computers. Verzetsmensen waren al blij als ze een typemachine hadden waarmee ze berichten netjes konden typen. Typ het bericht nu netjes over op de typemachine die hier staat. Typ om de beurt een stukje. Om ervoor te zorgen dat veel mensen je bericht kunnen lezen moet het gedrukt worden in de verzetskrant. Dat gebeurt in de illegale drukkerij. Met het illegale bericht kun je natuurlijk niet open en bloot over straat. Je moet het verstoppen. Probeer te bedenken waar. Kijk ook in je tas om te zien of daar iets in zit waar je wat aan hebt. En, waar heb je het bericht verstopt? Vul in: Maak er een foto van. Missie volbracht? Vink aan: 2. Locatie: kerkbuurt Missie:druk een illegaal pamflet De bezetter mag natuurlijk niet weten waar de verzetskrant wordt gedrukt. Dan zouden de mensen die in de illegale drukkerij werken gelijk worden gearresteerd en weggevoerd. De drukkerij bevindt zich daarom op een geheime plek. Je zult hem eerst moeten vinden. Hij bevindt zich in de buurt rondom de kerk, maar waar precies. Misschien dat het wachtwoord dat je daar moet geven je een beetje op weg helpt: feestneus. In wat voor pand bevindt zich de illegale drukkerij? Vul hier in: achter de feestwinkel Maak er een foto van. Ga hier naar binnen. De drukker wil natuurlijk wel zeker weten dat je echt van het verzet bent. Stel hem daarom een vraag waarin je het woord feestneus gebruikt. 17

18 Overhandig de drukker het bericht dat je samen hebt getypt. Hij zal ervoor zorgen dat het in de verzetskrant komt. Je gaat nu zelf aan de slag in de drukkerij. De drukker helpt je daarbij. En, wat hebben jullie gemaakt in de drukkerij? Vul in:een illegaal pamfletje met leus tegen mensen die voor Hitler zijn en een stakingsoproep. Ook hebben ze handtekeningen op noodgeld vervalst. Maak een foto van de drukkerij. Verstop de illegale blaadjes weer goed want je gaat ze smokkelen naar een collega van het verzet: de bankier van de boerenleenbank. Missie volbracht? Vink aan: 3. Locatie: boerenleenbank Missie: smokkel illegale pamfletten De bankier van de boerenleenbank gaat de illegale pamfletten verspreiden. Maar wacht voor je naar binnen gaat! Je wilt wel zeker weten dat daar binnen iemand zit die je kunt vertrouwen. Fluit of zing Kleurtje boven. En, wat hoor je terug? Lever de illegale pamfletten in bij de bankier en vervolg dan snel je weg. Missie volbracht? Vink aan: 4. Locatie: boerderij Missie: help een onderduiker Nog een taak van het verzet was het helpen van onderduikers, bijvoorbeeld met het vinden van een goede onderduikplek. Je gaat nu wat meer uitvinden over wie er in de oorlog moesten onderduiken en waarom. Daarvoor moet je naar de boerderij in het Harderwijkerstraatje. Pak het infoblad over onderduikers uit je tas. Kijk naar de afbeeldingen en lees de tekst. Wie moesten er in de Tweede Wereldoorlog onderduiken? Onder andere joden en mannen tussen de 17 en 40 jaar oud. Waarom doken zij onder? Joden werden opgepakt en weggevoerd naar kampen waar ze vaak werden vermoord. De mannen werden in Duitsland te werk gesteld. Veel mensen doken onder op het platteland, bijvoorbeeld bij boerderijen. Je gaat nu een goede onderduikplek in deze boerderij zoeken. Bekijk alle kamers en ruimtes van deze boerderij. Vergeet de stal helemaal achterin niet! Waar zou je onderduikers verstoppen en waarom op deze plek? Maak een foto van de plek die jij goed zou vinden als onderduikplek. Als je onderduikers hielp nam je een groot risico. Als je verraden werd, werd je vaak net als de onderduikers zelf naar een kamp gestuurd en daar vermoord. Bespreek met elkaar: Zou jij onderduikers helpen? Licht je antwoord toe. Missie volbracht? Vink aan: Je hebt je missie nu volbracht en hebt het verzet geholpen! Meld je nu weer bij het hoofd van het verzet om rapport uit te brengen. 18

19 Opdrachtblad verzetsgroep geel Kom bij het verzet! 1. Locatie: woning Zaandijk Missie: zoek een onderduikplek Een taak van het verzet was het vinden van een goede onderduikplek voor mensen die moesten onderduiken. Je gaat nu een goede onderduikplek in deze woning zoeken. Bekijk alle kamers en ruimtes. Waar zou je onderduikers verstoppen en waarom op deze plek? Kijk naar de afbeeldingen in je tas om ideeën op te doen. Maak een foto van de plek die jij goed zou vinden als onderduikplek. Als je onderduikers hielp nam je een groot risico. Als je verraden werd, werd je vaak net als de onderduikers zelf naar een kamp gestuurd en daar vermoord. De vader van Vrouwtje Klok nam tijdens de oorlog joodse onderduikers in huis. Vrouwtje vindt dat haar vader een groot risico heeft genomen, vooral omdat hij een kind had. Ze zei na de oorlog tegen haar vader: Ik vind het goed dat jullie onderduikers in huis hebben genomen, maar ik zou het nooit doen. Bespreek met elkaar: Ben je het met Vrouwtje eens? Zou jij onderduikers helpen? Licht je antwoord toe: Missie volbracht? Vink aan: 2. Locatie: dijkmagazijn Missie: vervals een persoonsbewijs Nog een taak van het verzet was het vervalsen van persoonsbewijzen. Dat ga jij straks zelf ook doen! Maar een persoonsbewijs vervalsen doe je niet zomaar. Dat is een ingewikkeld karwei waar je hulp bij nodig hebt. Die krijg je van het verzet. Maar wacht met naar binnen gaan! Weet je zeker dat de persoon binnen te vertrouwen is? En hoe weet zij of ze jou kan vertrouwen? Fluit of zing het jou bekende deuntje en wacht af Waarom vervalste het verzet persoonsbewijzen? Je kunt onderduiken door je te verstoppen, maar ook door een andere identiteit aan te nemen. Daarom vervalste het verzet persoonsbewijzen. Wie hadden er vaak een vals persoonsbewijs nodig? Joden, verzetsmensen, jongens en mannen die niet in Duitsland wilden werken. Zo kregen mensen die gezocht werden een nieuwe identiteit en wist de bezetter bijvoorbeeld niet wanneer iemand joods was of dat iemand werd gezocht om gedwongen te werken in Duitsland. Een joods kind kon zo soms toch naar school en iemand die voor het verzet werkte kon dit blijven doen. Bekijk de twee persoonsbewijzen van Jacob de Jong. Welke is het echte persoonsbewijs (PB) en welke is vervalst? PB nummer 1/PB nummer 2 (omcirkel het goede antwoord) is het echte persoonsbewijs. Dat weet ik omdat: PB1, hier staat namelijk de originele naam op van Jacob de Jong. Op PB2 staat een fictieve naam: Cornelissen. Welke informatie is er allemaal gewijzigd op het vervalste persoonsbewijs van Jacob de Jong? Naam en voornaam, geboortedatum en plaats, adres, beroep, datum uitgifte, kenmerken, handtekening. Waarom had Jacob een vals persoonsbewijs nodig? Op een gegeven moment kreeg hij een oproep van de bezetter: hij moest gedwongen in Duitsland gaan werken. Jacob wilde natuurlijk helemaal niet voor de Duitsers werken. Bovendien zou hij dan ook geen werk meer kunnen doen voor het verzet. Daarom verzon het verzet een nieuwe identiteit voor hem. 19

20 Je gaat nu zelf aan de slag. Teken,stempel en schrijf en geef een onderduiker een nieuwe identiteit! Met de valse persoonsbewijzen kun je natuurlijk niet open en bloot over straat. Je moet ze verstoppen, want je moet ze straks kunnen laten zien aan het hoofd van het verzet. Probeer te bedenken waar. Kijk ook in je tas om te zien of daar iets in zit waar je wat aan hebt. En, waar heb je het persoonsbewijs verstopt? Vul in: Maak er een foto van. Missie volbracht? Vink aan: 3. Locatie: de kapper Missie: zoek de verborgen radio Pak het infoblad uit je tas en lees de tekst over Radio Oranje. Je hebt nieuwsberichten nodig voor de verzetskrant. Zoek in dit pand van de kapper de verstopte radio. Ga naar binnen en doe de deur van de ruimte rechts open. Doe de deur gelijk ook weer dicht! Je wilt niet dat anderen kunnen zien waar je mee bezig bent. Radio gevonden? Draai aan de knop en luister naar het nieuwsbericht. Wil je het nog een keer horen, draai dan weer aan de knop. Waar gaat het bericht over? Kruis het goede antwoord aan: de verkeersbrug bij Nijmegen is door de geallieerden veroverd de verkeersbrug bij Arnhem is door de geallieerden veroverd de verkeersbrug bij Nijmegen is door de Duitsers veroverd Dit is goed nieuws/slecht nieuws (omcirkel het goede antwoord). Dat weet ik omdat: De geallieerden Nederland kwamen bevrijden van de Duitse bezetting. De nieuwslezer zegt ook: dit is een goed bericht! Zou het nieuws nog kunnen veranderen? Ja/nee (omcirkel het goede antwoord), omdat het nieuwsbericht nog niet officieel is bevestigd. Er zijn nog Duitse troepen in de buurt en er is een kleine kans dat de geallieerden de brug weer verliezen. In die tijd waren er nog geen computers. Verzetsmensen waren al blij als ze een typemachine hadden waarmee ze berichten netjes konden typen. Typ het bericht nu netjes over op de typemachine die hier staat. Typ om de beurt een stukje. Om ervoor te zorgen dat veel mensen je bericht kunnen lezen moet het gedrukt worden in de verzetskrant. Verstop het bericht weer goed want je gaat het smokkelen naar een collega van het verzet: de bankier van de boerenleenbank. Missie volbracht? Vink aan: 4. Locatie: boerenleenbank Missie: smokkel een illegaal bericht De bankier van de boerenleenbank zal ervoor zorgen dat het bericht in de verzetskrant staat. Maar wacht voor je naar binnen gaat! Je wilt wel zeker weten dat daar binnen iemand zit die je kunt vertrouwen. Fluit of zing weer Kleurtje boven. En, wat hoor je terug? Lever het bericht in bij de bankier. Missie volbracht? Vink aan: Je hebt je missie nu volbracht en hebt het verzet geholpen! Meld je nu weer bij het hoofd van het verzet om rapport uit te brengen. 20

21 Opdrachtblad verzetsgroep groen Kom bij het verzet! 1. Locatie: de school Missie: help een onderduiker Je gaat nu eerst wat meer uitvinden over wie er in de oorlog moesten onderduiken en waarom. Daarvoor moet je naar het schooltje. Neem daar een kijkje in het eerste klaslokaal. Kijk eens naar de afbeelding in je tas en lees de tekst. Wat is er aan de hand op deze foto? Afbeelding van een joodse klas. Joden werden afgezonderd: joodse kinderen werden uit de klas gehaald en moesten naar aparte joodse scholen. Bespreek met elkaar: hoe zou jij het vinden als er kinderen uit je klas werden gehaald om in een aparte klas te zitten? En dat alleen maar om wie ze zijn of hoe ze eruit zien? Vul je mening in en je licht je antwoord toe: Soms werd de meester of de juf van je klas ook vervangen door een ander. Dat deden de Duitsers als je meester of juf openlijk liet merken dat hij of zij tegen de bezetter was. Kijk nog eens rond in dit klaslokaal. Wat denk je, was de juf van deze klas voor of tegen de Duitse bezetter? Voor/tegen (omcirkel het goede antwoord), dat zie ik aan: oranje tulpenboeket, schaaltje met sinaasappelen, foto van koningin Wilhelmina. Maak een foto van iets dat het antwoord dat je hebt gegeven bewijst. Kijk goed in jullie tas. Er zit iets in waarmee je in de oorlog, net als de juf, klein verzet kon plegen. Wat is dat? Lees ook het oude pamflet over de verjaardag van de koningin. Worteltjes. Waar protesteerden deze mensen tegen? Tegen het feit dat veel openbare plekken verboden voor joden waren. Stel je nu voor dat je een van de kinderen uit de klas op de foto gaat helpen onderduiken. Dit ga je doen door de volgende 2 opdrachten uit te voeren. Maar eerst. Mensen helpen onderduiken is heel gevaarlijk. Je wilt tijdens je verzetsdaden niet worden betrapt! Daarom ga je je nu vermommen. In de gang staat een mand met kledingstukken. Kies ieder 1 kledingstuk uit waardoor je er een beetje anders uit gaat zien. Missie volbracht? Vink aan 2. Locatie: de boerenleenbank Missie: haal illegale bonnen Hoogste tijd om op pad te gaan en spullen te verzamelen voor onderduikers. Daarvoor heb je de bonnen nodig. Want: zonder bonnen, geen eten! Maar onderduikers kunnen natuurlijk zelf geen bonnen ophalen. Daarom moet je ervoor zorgen dat je extra bonnen in handen krijgt voor de onderduikers die je helpt. Maar hoe? Je gaat ze in het geheim ophalen bij een collega van het verzet: de bankier van de boerenleenbank. Maar wacht even.. Kun je deze bankier wel vertrouwen? Zing of fluit Kleurtje boven. En, wat hoor je terug? Wat kun je krijgen voor de bonnen die je van de bankier gekregen hebt? Vul in: Rijst, havermout, suiker, textiel, versnapering, zeep. 21

22 Met die illegale bonnen kun je natuurlijk niet open en bloot over straat. Je moet ze verstoppen. Probeer te bedenken waar. Misschien biedt de kleding die je draagt een oplossing? Kijk ook in je tas om te zien of daar iets in zit waar je wat aan hebt. En, waar heb je ze verstopt? Vul in: Maak er een foto van. Missie volbracht? Vink aan 3. Locatie: de stad Missie: verzamel spullen voor een onderduiker Ga nu naar de volgende winkels en koop spullen voor de onderduiker: apotheek,kruidenierswinkel,fourniturenwinkel. En vooruit, omdat je zo hard gewerkt hebt, mag je met de bon bij de kruidenierswinkel een versnapering voor jezelf halen. En wat heb je gekregen voor de bon? Schrijf op wat je hebt gekocht en maak er een foto van: Bewaar de spullen goed. Je moet ze straks overhandigen aan het hoofd van het verzet. Missie volbracht? Vink aan 4. Locatie: het postkantoor Missie: steel bonnen voor onderduikers De bankier vroeg het al: kunnen jullie zorgen voor nieuwe bonnen? Bonkaarten worden uitgedeeld door het distributiecentrum, maar je hebt natuurlijk extra bonnen nodig voor onderduikers. En die krijg je niet zomaar mee. Maar hoe kom je dan wel aan extra bonnen? Voor één keer is het geoorloofd om te..stelen! In de kluis van het postkantoor ligt een hele voorraad bonnen. De postbode is aanwezig, maar.soms is hij ook een beetje verstrooid. Hoe leidt je de postbode af? Sla je slag en steel die bonnen!! Bewaar ook de bonnen goed, want je moet ze laten zien aan het hoofd van het verzet. Missie volbracht? Vink aan Je hebt je missie nu volbracht en hebt het verzet geholpen! Meld je nu weer bij het hoofd van het verzet om rapport uit te brengen. 22

23 Opdrachtblad verzetsgroep oranje Kom bij het verzet! 1. Locatie: kerkbuurt Missie:druk een illegaal pamflet Je gaat het verzet helpen in een illegale drukkerij. De bezetter mag natuurlijk niet weten waar deze drukkerij is. Dan zouden de mensen die er werken gelijk worden gearresteerd en weggevoerd. De drukkerij bevindt zich daarom op een geheime plek. Je zult hem eerst moeten vinden. Hij bevindt zich in de buurt rondom de kerk, maar waar precies. Misschien dat het wachtwoord dat je daar moet geven je een beetje op weg helpt: feestneus. In wat voor pand bevindt zich de illegale drukkerij? Vul hier in: achter een feestwinkel Maak er een foto van. Ga hier naar binnen. De drukker wil natuurlijk wel zeker weten dat je echt van het verzet bent. Stel hem daarom een vraag waarin je het woord feestneus gebruikt. Je gaat nu zelf aan de slag. De drukker helpt je daarbij. En, wat hebben jullie gemaakt in de drukkerij? Vul in: een illegaal pamfletje met leus tegen mensen die voor Hitler zijn en een stakingsoproep. Ook hebben ze handtekeningen op noodgeld vervalst. Maak een foto van de drukkerij. Verstop de illegale blaadjes goed want je gaat ze smokkelen naar een collega van het verzet: de bankier van de boerenleenbank. Probeer te bedenken waar je ze kunt verstoppen. Kijk ook in je tas om te zien of daar iets in zit waar je wat aan hebt. En, waar heb je de blaadjes verstopt? Vul in: Maak er een foto van. Missie volbracht? Vink aan: 2. Locatie: boerenleenbank Missie: smokkel illegale pamfletten De bankier van de boerenleenbank gaat de illegale pamfletten verspreiden. Maar wacht voor je naar binnen gaat! Je wilt wel zeker weten dat daar binnen iemand zit die je kunt vertrouwen. Fluit of zing Kleurtje boven. En, wat hoor je terug? Lever de illegale pamfletten in bij de bankier en vervolg dan snel je weg. Missie volbracht? Vink aan: 3. Locatie:schilderswinkel en slagerij Missie:zoek een onderduikplek Het verzet heeft je opdracht gegeven om twee panden te inspecteren. Ze willen weten in welk pand een onderduiker veilig zou kunnen onderduiken. Bij de slager of bij de schilder? Ze zijn op het moment allebei niet thuis en jij gaat in het geheim naar hun persoonlijke spullen kijken. Daar kun je misschien uit opmaken of ze wel te vertrouwen zijn. Want je wil een onderduiker natuurlijk niet onderbrengen bij iemand die stiekem voor de Duitse bezetter is! Begin bij de schilderswinkel. Achter het hekje staat de tas van de schilder. Je mag hem pakken. Inspecteer de spullen die erin zitten. Zet hem daarna weer op precies 23

24 dezelfde plek terug! Je wilt niet dat de schilder merkt dat iemand aan zijn spullen heeft gezeten. Vul in: De schilderswinkel zou wel/niet (omcirkel goede antwoord) een veilig onderduikadres zijn. Dat weet ik omdat deze spullen in zijn tas zitten: een pakje Wilhelmina sigaretten, verzetskrantjes, een stukje stof met daarop oranje. Ga nu naar de slagerij. Ook hier staat achter het hekje een tas. Je mag hem weer pakken. Zet hem daarna weer op precies dezelfde plek terug. Vul in: De slagerij zou wel/niet (omcirkel goede antwoord) een veilig onderduikadres zijn. Dat weet ik omdat deze spullen in zijn tas zitten: NSB krantjes/pro-duitse krantjes/tijschriften, boekenlegger met hakenkruis. Missie volbracht? Vink aan: 4. Locatie: de kapper Missie: zoek de verborgen radio De drukker zei het al tegen je: er zijn verse nieuwsberichten nodig voor de verzetskrant. Dat ga je nu regelen. Pak het infoblad uit je tas en lees de tekst over Radio Oranje. Zoek in dit pand van de kapper de verstopte radio. Ga naar binnen en doe de deur van de ruimte rechts open. Doe de deur gelijk ook weer dicht! Je wilt niet dat anderen kunnen zien waar je mee bezig bent. Radio gevonden? Draai aan de knop en luister naar het nieuwsbericht. Wil je het nog een keer horen, draai dan weer aan de knop. Waar gaat het bericht over? Kruis het goede antwoord aan: de verkeersbrug bij Nijmegen is door de geallieerden veroverd de verkeersbrug bij Arnhem is door de geallieerden veroverd de verkeersbrug bij Nijmegen is door de Duitsers veroverd Dit is goed nieuws/slecht nieuws (omcirkel het goede antwoord). Dat weet ik omdat: De geallieerden Nederland kwamen bevrijden van de Duitse bezetting. De nieuwslezer zegt ook: dit is een goed bericht! In die tijd waren er nog geen computers. Verzetsmensen waren al blij als ze een typemachine hadden waarmee ze berichten netjes konden typen. Typ het bericht nu netjes over op de typemachine die hier staat. Typ om de beurt een stukje. Verstop het bericht weer goed want je moet het straks laten zien aan het hoofd van het verzet. Missie volbracht? Vink aan: Je hebt je missie nu volbracht en hebt het verzet geholpen! Meld je nu weer bij het hoofd van het verzet om rapport uit te brengen. 24

25 Opdrachtblad verzetsgroep paars Kom bij het verzet! 1. Locatie:schilderswinkel en slagerij Missie:zoek een veilige onderduikplek Het verzet heeft je opdracht gegeven om twee panden te inspecteren. Ze willen weten in welk pand een onderduiker veilig zou kunnen onderduiken. Bij de slager of bij de schilder? Ze zijn op het moment allebei niet thuis en jij gaat in het geheim naar hun persoonlijke spullen kijken. Daar kun je misschien uit opmaken of ze wel te vertrouwen zijn. Want je wil een onderduiker natuurlijk niet onderbrengen bij iemand die stiekem voor de Duitse bezetter is! Begin bij de schilderswinkel. Achter het hekje staat de tas van de schilder. Je mag hem pakken. Inspecteer de spullen die erin zitten. Zet hem daarna weer op precies dezelfde plek terug! Je wilt niet dat de schilder merkt dat iemand aan zijn spullen heeft gezeten. Vul in: De schilderswinkel zou wel/niet (omcirkel goede antwoord) een veilig onderduikadres zijn. Dat weet ik omdat deze spullen in zijn tas zitten: een pakje Wilhelmina sigaretten, verzetskrantjes, een stukje stof met daarop oranje. Ga nu naar de slagerij. Ook hier staat achter het hekje een tas. Je mag hem weer pakken. Zet hem daarna weer op precies dezelfde plek terug. Vul in: De slagerij zou wel/niet (omcirkel goede antwoord) een veilig onderduikadres zijn. Dat weet ik omdat deze spullen in zijn tas zitten: NSB krantjes/pro-duitse krantjes/tijschriften, boekenlegger met hakenkruis. Missie volbracht? Vink aan 2. Locatie: stad en platteland Missie: verzamel spullen voor onderduikers Een veilige onderduikplek alleen is niet voldoende. Een onderduiker heeft ook voedsel en andere spullen nodig om te overleven. Hoogste tijd om op pad te gaan en spullen te verzamelen voor onderduikers. Maar dat zal in tijd van schaarste nog niet makkelijk zijn. Zelfs op de bon is steeds minder te krijgen. Hoe los je dat op? Lees het infoblad uit je tas. Vul in, dit los je op door te: ruilen Kijk eerst of er in je koffertje voorwerpen zitten waar je wat aan hebt. Vul in, welke spullen zou je kunnen gebruiken op je tocht: bijvoorbeeld sieraden, stoffen, bestek, kleding. Pak de fiets! Het is wel handig om nu een fiets te hebben waarmee je spullen kunt vervoeren. Voor de slagerij staat een fiets. Met die fiets is wel iets vreemds aan de hand. Wat ontbreekt er aan deze fiets? banden Waarom was dat in de oorlog wel vaker zo? Dat kwam doordat alles van waarde naar Duitsland werd vervoerd, zo ook fietsbanden vanwege het rubber. 25

26 Rij om de beurt een stukje op de fiets om te ervaren hoe dat is. Ga dan in deze volgorde naar de volgende plekken en probeer spullen te verzamelen door te ruilen. Let op dat wat je kunt krijgen op deze plekken wel nuttig voor je is! Boerderij Kruidenierswinkel apotheek fourniturenwinkel. Welke spullen heb je nu verzameld voor onderduikers. Bijvoorbeeld zeep, aardappelen, havermout, rijst, kleding. Missie volbracht? Vink aan 3. Locatie: dijkmagazijn Missie: vervals een persoonsbewijs Nog een van de taken van het verzet was het vervalsen van persoonsbewijzen. Dat ga jij straks zelf ook doen! Maar een persoonsbewijs vervalsen doe je niet zomaar. Dat is een ingewikkeld karwei waar je hulp bij nodig hebt. Die krijg je van het verzet. Maar wacht met naar binnen gaan! Weet je zeker dat de persoon binnen te vertrouwen is? En hoe weet zij of ze jou kan vertrouwen? Fluit of zing het jou bekende Kleurtje boven en wacht af Waarom vervalste het verzet persoonsbewijzen? Je kunt onderduiken door je te verstoppen, maar ook door een andere identiteit aan te nemen. Daarom vervalste het verzet persoonsbewijzen. Wie hadden er vaak een vals persoonsbewijs nodig? Joden, verzetsmensen, jongens en mannen die niet in Duitsland wilden werken. Zo kregen mensen die gezocht werden een nieuwe identiteit en wist de bezetter bijvoorbeeld niet wanneer iemand joods was of dat iemand werd gezocht om gedwongen te werken in Duitsland. Een joods kind kon zo soms toch naar school en iemand die voor het verzet werkte kon dit blijven doen. Bekijk de twee persoonsbewijzen van Jacob de Jong. Welke is het echte persoonsbewijs (PB) en welke is vervalst? PB nummer 1/PB nummer 2 (omcirkel het goede antwoord) is het echte persoonsbewijs. Dat weet ik omdat: PB1, hier staat namelijk de originele naam op van Jacob de Jong. Op PB2 staat een fictieve naam: Cornelissen. Welke informatie is er allemaal gewijzigd op het vervalste persoonsbewijs van Jacob de Jong? Naam en voornaam, geboortedatum en plaats, adres, beroep, datum uitgifte, kenmerken, handtekening. Waarom had Jacob een vals persoonsbewijs nodig? Op een gegeven moment kreeg hij een oproep van de bezetter: hij moest gedwongen in Duitsland gaan werken. Jacob wilde natuurlijk helemaal niet voor de Duitsers werken. Bovendien zou hij dan ook geen werk meer kunnen doen voor het verzet. Daarom verzon het verzet een nieuwe identiteit voor hem. Je gaat nu zelf aan de slag. Teken,stempel en schrijf en geef een onderduiker een nieuwe identiteit! Missie volbracht? Vink aan: Je hebt je missie nu volbracht en hebt het verzet geholpen! Meld je nu weer bij het hoofd van het verzet om rapport uit te brengen. 26