nederlandse algemene keuringsdienst Personeel, kwaliteit en organisatie voor zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen kwaliteitsbewaking

Transcriptie

1 bedrijfsinformatie

2 NAK De NAK is de Nederlandse Algemene Keuringsdienst voor zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen en heeft inmiddels een rijke traditie opgebouwd. Al vanaf 1932 vervult de NAK haar onafhankelijke keuringstaak. De NAK is een onafhankelijke stichting. Kwekers, vermeerderaars, handelaren en telers zijn in het bestuur en andere organen van de NAK vertegenwoordigd. Deze opzet garandeert een breed draagvlak voor de keuringen en nauwe betrokkenheid van de zaaizaad- en pootgoedsector bij de NAK. De voorzitter van het bestuur van de NAK wordt benoemd door de minister. De keuringswerkzaamheden worden geheel door het bedrijfsleven gefinancierd. De NAK brengt hiervoor kostendekkende tarieven in rekening. Daarnaast voert de NAK een aantal survey-werkzaamheden uit, waaronder survey-oppervlaktewater en survey-bemonstering bruinrot/ringrot en is de NAK verantwoordelijk voor een belangrijk deel van het diagnostisch onderzoek op het voorkomen van quarantaine ziekten in aardappelen. Ontwikkelingen NAK Sinds de oprichting in 1932 zijn er bij de NAK veel ontwikkelingen geweest en nieuwe technieken ingevoerd. Een recente ontwikkeling is dat moleculaire technieken, zoals allerlei varianten van PCR, hun intrede doen in het routinematige onderzoek. PCR is een methode waarmee virussen, bacteriën, schimmels en nematoden gevoelig en snel aangetoond worden. Ook spoort PCR ziekteverwekkers op die met de ELISA-toets niet worden aangetoond. Het keuren van zaaizaad en pootgoed is een wettelijke taak. De NAK vervult deze keuringstaak in opdracht en onder toezicht van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). De keuringsvoorschriften worden door de minister vastgesteld. Iedereen kan jaarlijks bij de NAK voorstellen tot aanpassing van de keuringsvoorschriften indienen. Op die manier speelt de NAK direct in op ontwikkelingen in de praktijk. De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft de NAK ook gemandateerd voor het uitvoeren van een aantal taken op fytosanitair gebied. De NAK inspecteert partijen zaaizaad en pootgoed op de eisen die zijn gesteld in het kader van het plantenpaspoort. Dit plantenpaspoort is vereist voor pootgoed en enkele zaadsoorten die binnen de Europese Unie worden verhandeld. Verder verricht de NAK in opdracht van de minister inspecties aan import- en exportpartijen zaaizaad en pootgoed en aan een aantal consumptiegoederen die worden geïmporteerd uit dan wel geëxporteerd naar landen buiten de Europese Unie. Het gaat met name om de import- en exportinspecties van pootaardappelen, consumptieaardappelen en landbouwzaaizaden. De afgelopen jaren ontwikkelde de researchafdeling van de NAK onder meer PCR-methoden voor het aantonen van virussen. Met deze multiplextest kan in één reactie vier virussen X, Y, A en bladrol aangetoond worden. Deze belangrijke technologische doorbraak heeft een model opgeleverd waar de onderzoekers van de NAK mee verder konden. Dit heeft dan ook geleid tot eenzelfde PCRtoets waarmee alle ziekteverwekkende Erwinia-soorten worden aangetoond. Deze BioPlex-PCR toets biedt door zijn compleetheid de meest betrouwbare uitslag en maakt voor het eerst toetsingen mogelijk op Erwinia carotovora subspecies carotovora. Een andere belangrijke ontwikkeling is het digitale loket dat in 2009 in gebruik is genomen. Via dit loket kunnen telers en gemachtigde handelshuizen de voortgang en uitslagen van veldkeuring en laboratoriumonderzoek op elk gewenst moment inzien. Ook kunnen er diensten aangevraagd worden. Het NAK-loket is met recht een succes te noemen. Binnen één maand na opening van het loket stonden er meer dan 600 actieve gebruikers geregistreerd en waren er kistenlabels online besteld. Verder voert de NAK met ingang van seizoen 2009 zoveel mogelijk het virusonderzoek (nacontrole) en het bruinrot/ringrotonderzoek uit aan hetzelfde monster. Hierdoor hoeft de NAK voor de onderzoeken 2,8 miljoen knollen (30%) minder van de pootgoedtelers te vragen. Ook heeft de NAK een nieuw model voor de partijkeuring ontwikkeld. Volgens dit model worden partijen alleen aan het begin van het gereedmaken van een partij gekeurd en als de partij klaar staat voor verzending. De nieuwe werkwijze voor dit onderdeel van de keuring wordt op grote schaal in de praktijk getest. Kwaliteit en dienstverlening De medewerkers van de NAK hebben de expertise en praktische kennis om alert te reageren op vragen en nieuwe ontwikkelingen in de markt. De NAK werkt volgens een kwaliteitssysteem. Op basis hiervan is de NAK door verschillende instanties geaccrediteerd.

3 Keuringen De keuringseisen De Europese Unie (EU) heeft minimum kwaliteitseisen vastgelegd waaraan zaaizaad en pootgoed, dat binnen de EU wordt verhandeld, moet voldoen. Nederland heeft voor enkele gewassen strengere normen vastgesteld, zoals voor pootaardappelen en in mindere mate voor granen. Hiermee heeft Nederland een sterke concurrentiepositie verworven. Dankzij het vakmanschap en gunstige teeltomstandigheden voldoet de sector aan deze strenge normen. De keuring Producenten van teeltmateriaal zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het zaaizaad en pootgoed. De NAK ziet erop toe dat het teeltmateriaal voldoet aan de gestelde kwaliteitseisen. Een team van deskundige keurmeesters keurt jaarlijks ongeveer hectare zaaizaad en pootgoed. Bij de veldkeuring van zaaizaden worden de gewassen beoordeeld op rasechtheid, raszuiverheid en op onkruiden en vermengingen. Bij de veldkeuring van pootaardappelen worden de gewassen vooral beoordeeld op de aanwezigheid van ziekten en plagen. De resultaten van de beoordelingen worden direct elektronisch vastgelegd en verzonden naar de centrale computer. Naast visuele inspectie in het veld, vindt aanvullend onderzoek plaats in het laboratorium. De zaaizaadanalyses geven informatie over de kiemkracht, de zuiverheid, het vochtgehalte en de gezondheid van het zaaizaad. Het laboratoriumonderzoek van pootaardappelen richt zich vooral op de virus- en bacterieziekten. Tijdens de bewerking van een partij pootaardappelen voeren de keurmeesters een partijkeuring uit. De beoordeling richt zich dan op de aanwezigheid van knolziekten en gebreken. Bij de zaaizaden voert een deel van de bedrijven de kwaliteitsvaststellingen zelf uit. Daarvoor heeft de NAK de medewerkers van die bedrijven en de bedrijfslaboratoria erkend. De NAK controleert het werk van deze medewerkers en laboratoria door middel van controlekeuringen, deskundigheidsbeoordelingen, ringonderzoeken en audits. NAK-certificaat Partijen zaaizaad en pootgoed, die voldoen aan alle normen, worden door de NAK gecertificeerd. Aan elke verpakkingseenheid komt een NAK-label. De waardering van afnemers in het buitenland voor de kwaliteit van Nederlands zaaizaad en pootgoed blijkt uit het feit dat ongeveer 70 procent van het, in Nederland geproduceerde en door de NAK gecertificeerde, uitgangsmateriaal wordt geëxporteerd. Voor de handel in pootgoed binnen de Europese Unie is een plantenpaspoort verplicht. Dit document geeft aan dat aan de fytosanitaire eisen is voldaan. De minister van LNV heeft de NAK gemandateerd ook de keuringen op deze eisen uit te voeren. Het NAK-label is daarom niet alleen een kwaliteitslabel, maar bij pootaardappelen ook het plantenpaspoort. Proef- en Controlebedrijf Op het Proef- en Controlebedrijf van de NAK worden jaarlijks ruim controleveldjes aangelegd. Deze controlevelden spelen een belangrijke rol in het totale keuringssysteem. De belangrijkste velden zijn: stammenveld pootaardappelen: beoordeling op type (rasechtheid); voorcontrole zaaizaden: is een instandhoudingscontrole waarbij elke partij kwekerszaad wordt getoetst op rasechtheid en stabiliteit; nacontrole van alle partijen prebasis- en basiszaad: controle op rasechtheid en stabiliteit; nacontrole gecertificeerd zaaizaad en pootgoed.

4 Daarnaast wordt op het Proef- en Controlebedrijf de volgende onderzoeken uitgevoerd: RKO (Registratie en Kwekersrecht Onderzoek) aardappel, grassen, granen en vlas: vaststellen of een nieuw ras voldoende stabiel en uniform is en zich van alle bestaande rassen onderscheidt; CGO (Cultuur en Gebruikswaarde Onderzoek) aardappel: vaststellen of een nieuw ras voldoende landbouwkundige waarde heeft; voorbeproevingen en opbrengstproeven wintertarwe, zomertarwe en zomergerst. Verder wordt op het Proef- en Controlebedrijf diverse demonstratieveldjes aangelegd, die weer gebruikt worden voor allerlei praktijktrainingen die de NAK geeft. De keuring in cijfers: Keuring Pootaardappelen ha Graszaden ha Granen en overige gewassen ha Laboratorium Pootaardappelen - virusonderzoek monsters - bruinrot- en ringrotonderzoek monsters Zaaizaden monsters Watermonsters monsters Certificering Pootaardappelen ton Zaaizaden ton Internationale activiteiten en betrekkingen De NAK draagt bij aan de goede positie van de Nederlandse zaaizaad- en pootgoedsector. Niet alleen door een effectieve, onafhankelijke keuring, maar ook door internationaal expertise te leveren en belangen te behartigen. Beleidsmedewerkers van de NAK nemen deel aan diverse vormen van internationaal overleg. Het doel daarvan is om de positie van de Nederlandse agrarische sector te behouden en te versterken. Als lid van de Nederlandse delegatie praat de NAK in Brussel mee over de EU-regelgeving. In samenspraak met alle lidstaten worden in Brussel de richtlijnen voor het keuringsbeleid van de lidstaten opgesteld. Deze richtlijnen worden door de lidstaten vertaald naar de nationale regelgeving, zodat het keuringsbeleid past bij de omstandigheden in het land. ISTA (International Seed Testing Association) is de internationale vereniging van zaaizaadlaboratoria. ISTA heeft als doel het wereldwijd bevorderen van de uniformiteit van zaaizaadanalyses. ISTA bereikt het doel door het verspreiden van analysemethoden, het accrediteren van laboratoria, de afgifte van onderzoekscertificaten, de promotie van wetenschappelijk onderzoek en het verspreiden van kennis door publicaties, trainingen en workshops. Trainingen De NAK heeft veel ervaring in het assisteren van de nieuwe EU-lidstaten bij het opzetten en verbeteren van de nationale keuringssystemen. Ook verzorgen NAK-deskundigen praktische trainingen in het veld en laboratoria. Zo heeft de NAK in veel landen bijgedragen aan het afstemmen van het keuringssysteem op dat van de EU. Ook andere landen doen graag een beroep op de expertise van de deskundigen van de NAK. De NAK werkt hierbij vaak samen met Wageningen Universiteit en Research Centrum. De NAK is bovendien actief in de UN/ECE (Economische Commissie Europa). De UN/ECE is onderdeel van de Verenigde Naties en verantwoordelijk voor de internationale afstemming over standaardisatie en harmonisatie van kwaliteitseisen voor pootaardappelen. Binnen de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) is de NAK, als officiële vertegenwoordiger van Nederland, direct betrokken bij de totstandkoming van regelgeving van de keuring van zaaizaaden.

5 Personeel, kwaliteit en organisatie Bij de NAK werken circa 250 medewerkers, waarvan ongeveer 90 medewerkers in de buitendienst. Daarnaast zet de NAK jaarlijks ruim 150 seizoensmedewerkers in, waarvan een groot deel zich jaarlijks weer meldt. Dit zorgt voor continuïteit van de deskundigheid van de tijdelijke medewerkers. Bij de NAK, een kennisintensieve organisatie, wordt continu aandacht besteed aan de verbetering van de organisatie en de ontwikkeling van het personeel. Intensieve coaching, opleiding en persoonlijke aandacht bieden de medewerkers de kans zich te ontwikkelen en te verbeteren. website van de Raad voor Accreditatie, staat een actueel overzicht. Ook in het laboratorium worden diverse onderzoeken uitgevoerd die door de RvA zijn geaccrediteerd. Kwaliteitsbewaking Voorbeelden van de kwaliteitsbewaking in het laboratorium zijn deelname aan internationale ringtesten en het inzetten van controlemonsters. Deze controlemonsters worden ingezet om de uniformiteit van de laboratoriumprocessen te bewaken en de accuratesse van de laboratoriummedewerkers te toetsen. Kwaliteit Alle werkzaamheden bij de NAK worden uitgevoerd volgens een kwaliteitssysteem waarvoor meerdere accreditaties en erkenningen zijn verkregen. De veld- en partijkeuring van pootaardappelen wordt periodiek door de Raad voor Accreditatie beoordeeld. Op de Voor het zaaizaadonderzoek is de NAK al vele jaren geaccrediteerd door de International Seed Testing Association (ISTA). De Plantenziektenkundige Dienst (PD) heeft de NAK voor diverse onderzoeken erkend, zoals het officiële bruinrot-, ringrot- en aardappelmoeheidonderzoek. Deelnemingen en samenwerking NAK AGRO is samen met haar dochterbedrijven de grootste certificeerder in de voedingsketen in Nederland. NAK AGRO en dochteronderneming Cicero inspecteren telers van voedingsgewassen en producenten van zuivelproducten op het voldoen aan eisen van afnemende marktpartijen dat de voedselveiligheid aantoonbaar geborgd is. De dochterbedrijven ISACert en ISACert Nederland zijn gespecialiseerd in certificering tegen marktstandaarden, zoals BRC, GLOBALGAP, IFS, TNC, ISO en Q&S voor de verwerkende industrie en retail. De kracht van NAK AGRO en haar dochterbedrijven is dat internationaal de hele voedingsketen bediend wordt. Zij begrijpen de relatie tussen leverancier en afnemer, belangen en praktische toepassing van marktstandaarden binnen de voedingsketen. Met een wereldwijde dekking in zo n 50 landen beschikken de bedrijven over een groot netwerk van lokale deskundigen. NAK AGRO heeft in 2008 haar werkterrein uitgebreid naar certificering duurzaamheid van biomassa ten behoeve van biobrandstoffen. Met deze certificering maakt NAK AGRO aantoonbaar dat voldaan wordt aan de duurzaamheidscriteria die door belanghebbenden gesteld zijn. Naast de inspecties en certificering voert NAK AGRO analyses uit op plantkwaliteit, plantenziekten en bodemziekten op verzoek van bedrijven en telers in binnen- en buitenland. Internationaal is NAK AGRO een belangrijk trainingscentrum op het gebied van voedselveiligheid, kwaliteitsmanagement en de opleiding van laboranten. NAK AGRO is een 100% dochteronderneming van de NAK. Nederland Inspectie en certificatie 100% Auditing en certificatie 100% Auditing en certificatie 100% Training 50%

6 Nederlandse Algemene Keuringsdienst voor zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen Contactgegevens: Randweg 14, Postbus 1115, 8300 BC Emmeloord Tel.: +31 (0) Fax: +31 (0) Website: