Quickscan Sloop Zwembad Oost aan de Van Beethovenstraat te Nijmegen

Transcriptie

1 Notitie Contactpersoon Jacinta Hack Datum 16 mei 2011 Kenmerk N HKJ-mfv-V01-NL Quickscan Sloop Zwembad Oost aan de Van Beethovenstraat te Nijmegen 1 Inleiding De gemeente Nijmegen is voornemens om het Zwembad Oost te slopen en het terrein her in te richten. In opdracht van de gemeente Nijmegen heeft Tauw onderzoek gedaan naar de consequenties van natuurwetgeving voor de sloop en herinrichting van Zwembad Oost te Nijmegen. 1.1 Aanleiding Bij alle ruimtelijke ingrepen en plannen dient onderbouwd te worden of het voornemen redelijkerwijs uitvoerbaar is. Een inschatting van eventuele belemmeringen op het gebied van natuurbescherming is hier onderdeel van. Al tijdens de planvorming wordt daarom inzichtelijk gemaakt of er mogelijk sprake is van effecten waarvoor een mitigatie- en/of ontheffingsplicht geldt en of voldoende ecologisch mitigerende en/of compenserende maatregelen getroffen kunnen worden. In deze notitie wordt antwoord gegeven op de vragen: Welke natuurbeschermingswetgeving is van belang, in hoeverre is de beoogde ontwikkeling (mogelijk) strijdig met deze wetgeving, welke consequenties zijn daar aan verbonden, en wat betekent dit voor de verdere planvorming en uitvoering? De beoogde planlocatie is gelegen in de wijk Nijmegen Oost te Nijmegen. Het voornemen heeft een zeer lokaal karakter en wordt binnen het stedelijk gebied uitgevoerd. Hierdoor kunnen effecten op de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en Natura 2000-gebieden met zekerheid worden uitgesloten. Het dichts bijzijnde Natura 2000-gebied Gelderse Poort en EHS liggen op een afstand van ruim 1 kilometer. Deze toetsing richt zich daardoor alleen op het beschermingsregime voorkomend uit de Flora- en faunawet. 1\10

2 1.2 Flora- en faunawet De bescherming van inheemse dier- en plantensoorten is vastgelegd in de Flora- en faunawet. Deze wet maakt onderscheid in drie categorieën beschermde soorten: Tabel 1-soorten: De meest algemene, niet bedreigde soorten. Voor deze soorten geldt een vrijstellingsregeling bij ruimtelijke ontwikkelingen, bestendig gebruik of beheer en onderhoud Tabel 2-soorten: Beschermde soorten. Hiervoor geldt een vrijstelling bij bestendig gebruik of beheer en onderhoud wanneer wordt gehandeld volgens een geaccordeerde en door de initiatiefnemer onderschreven gedragscode Tabel 3-soorten: Strikt beschermde soorten bestaande uit de Habitatrichtlijnsoorten en een selectie van bedreigde soorten Naast de bescherming van soorten uit tabel 1, 2 en 3 kent de wet een zorgplicht. Deze zorgplicht geldt altijd en voor alle planten en dieren, of ze beschermd zijn of niet, ook als er ontheffing of vrijstelling is verleend. De soortgroep vogels heeft in de Flora- en faunawet een bijzondere status: Alle broedende vogels, de in functie zijnde nesten en de functionele omgeving hiervan zijn beschermd tijdens het broedseizoen (voor de meeste soorten globaal van maart tot en met juli). Daarnaast is de vaste verblijfplaats (en functionele omgeving) van een klein aantal (roof)vogelsoorten jaarrond beschermd. Rode lijst De Rode lijsten hebben geen wettelijke status. Soorten die op de Rode lijst zijn geplaatst, zijn alléén beschermd als ze ook in de Flora- en faunawet als beschermde soort zijn opgenomen. 1.3 Methode De mogelijke aanwezigheid van beschermde planten- en/of diersoorten is in eerste instantie bepaald aan de hand van de volgende gegevens: Een oriënterend veldbezoek op 6 mei 2011 Regionale en landelijke verspreidingsatlassen en -data Gegevens van gemeente Nijmegen en provincie Gelderland Het oriënterende veldbezoek betreft geen volledige inventarisatie, maar is erop gericht te controleren in hoeverre soorten daadwerkelijk in het plangebied kunnen voorkomen of in hoeverre de locatie voldoet aan de eisen die deze soorten aan hun leefomgeving stellen. Bij ecologische veldwerkzaamheden is een volledige garantie ten aanzien van de aanwezige soorten soms niet te geven. Door de inzet van deskundige ecologen wordt onze onderzoekskwaliteit zoveel mogelijk gewaarborgd. 2\10

3 Kenmerk N HKJ-mfv-V01-NL Mede in dit kader is Tauw aangesloten bij het Netwerk Groene Bureaus, een samenwerkingsverband van adviesbureaus die ecologisch advieswerk geven en ecologisch onderzoek verrichten, opgericht met als doel de kwaliteit van ecologische advisering te verbeteren. Op basis van het oriënterend veldbezoek, habitateisen van soorten en deskundigenoordeel is een selectie gemaakt van de soorten die daadwerkelijk in of nabij de planlocatie verwacht worden. De beoogde ontwikkeling is vervolgens getoetst op deze selectie van soorten. 2 Plangebied en ontwikkeling 2.1 Huidige situatie Om (globale) locaties aan te duiden wordt in de ecologie veel gebruik gemaakt van een raster van kilometerhokken, zogenaamde RD-coördinaten. Verspreidingsgegevens van dier- en plantensoorten worden veelal per kilometerhok gedocumenteerd. Het plangebied ligt in het kilometerhokken Onderstaande figuur geeft de ligging van het plangebied weer. Figuur 2.1 Overzicht globale ligging plangebied 3\10

4 Het plangebied is gelegen in de wijk Nijmegen Oost. Het gebied bestaat uit een binnen- en buitenzwembad met omliggende tuin, twee paden (één aan de oostzijde en één aan de noordzijde van het zwembad) en grenzend aan het noordelijke pad een parkeerterrein van het aangrenzend bedrijf. Het noordelijke pad dient als inrit voor een bedrijf die het terrein, aan de noordzijde van het plangebied, gebruikt als parkeergelegenheid en opslag. Op het midden van dit terrein ligt een groenstructuur met twee grote oude rode beuken. Verder grenst het noordelijke pad aan een kerkhof. Het oostelijke pad wordt als inrit gebruikt door een bedrijf. Het terrein van het zwembad wordt begrensd door hekwerk. De oostgevel van het gebouw grenst aan de Van Beethovenstraat. Ten zuiden en westen van het zwembad ligt de tuin. Het zuidelijke gedeelte van de tuin is zeer recentelijk ingericht als speeltuin en er zijn groenperken aangelegd. Aan de westzijde is een pad gelegen waarlangs een elektriciteitshuis en voetbalveldje ligt. De noordwestzijde van de tuin bestaat uit verwilderd gazon. Langs het hekwerk groeit struweel. Speeltuin Voetbalveldje Ingang zwembad Elektriciteitshuisje Noordelijk pad Beuken bij plein noordelijk pad Figuur 2.2 Impressie plangebied Ontwikkeling De ontwikkeling bestaat uit de sloop van het (binnen)zwembad en de herinrichting van het terrein als park met verbindingspaden naar de omgeving en het aangrenzende kerkhof. De uitvoering van de sloop en herinrichting staat gepland vanaf november \10

5 3 Toetsing beschermde soorten Voor de Flora- en faunawet tabel 1-soorten geldt een vrijstelling bij ruimtelijke ontwikkelingen en bestendig beheer, onderhoud of gebruik en worden in deze notitie niet specifiek benoemd. Op basis van verschillende literatuurbronnen is nader bekeken welke door de Flora- en faunawet beschermde soorten (tabel 2 en 3) in of in de omgeving van het plangebied voorkomen. Op basis van habitateisen, het oriënterend veldbezoek en deskundigenoordeel is een selectie gemaakt van de soorten die daadwerkelijk in of nabij de planlocatie verwacht worden. Flora Op basis van de stedelijke biotoop kan de aanwezigheid van een zeer groot aantal beschermde plantensoorten worden uitgesloten. Tijdens het veldbezoek zijn diverse bomen aangetroffen, waaronder; Zomereik, Rode beuk, Prunus spec. en Populier. Daarnaast zijn langs de grenzen en paden beukhagen aanwezig en het struweel bestaat onder andere uit Gewone vlier, Klimop en Fijnspar. Daarnaast zijn enkele plantsoenen met gecultiveerde planten aanwezig. Het gazon is verruigd. Aangezien er geen beschermde vaatplanten zijn aangetroffen en geschikt habitat binnen de plangrenzen afwezig is, worden deze niet verwacht en worden effecten hierop uitgesloten. Zoogdieren Binnen stedelijk gebied kunnen beschermde soorten zoals Eekhoorn en Steenmarter (beide tabel 2) voorkomen. Het voorkomen van andere beschermde soorten in dit gebied kan worden uitgesloten, door het ontbreken van geschikt leefgebied. Gezien de inrichting van het plangebied zijn nesten van de Eekhoorn uitgesloten. Ook zijn er geen eekhoorns of sporen hiervan waargenomen. De Steenmarter zou in het zwembadgebouw kunnen verblijven. Tijdens het veldbezoek is goed geïnventariseerd op sporen van de Steenmarter. Deze zijn niet waargenomen. Op basis van het veldbezoek kan het voorkomen van deze beide soorten worden uitgesloten. Vleermuizen Hoewel vleermuizen zoogdieren zijn, worden deze vanwege hun afwijkende eigenschappen als afzonderlijke groep behandeld. Doordat er enkele oude grote bomen in het plangebied aanwezig zijn, kunnen zowel boombewonende als gebouwbewonende vleermuissoorten in het plangebied voorkomen. Op basis van verspreidingsgegevens [Limpens et al., 1997 en worden verschillende vleermuizen verwacht in of nabij de planlocatie, zoals Gewone dwergvleermuis, Laatvlieger en Ruige dwergvleermuis. De oude grote bomen in het plangebied blijven gehandhaafd waardoor er geen effecten zijn te verwachten op mogelijke verblijfplaatsen in bomen. Het te slopen zwembad is vanwege de aanwezigheid van spouwmuur, 5\10

6 verschillende kieren in het houtwerk en de verschillende ventilatie gaten/roosters geschikt bevonden als mogelijke verblijfplaats van vleermuizen (Gewone dwergvleermuis en Laatvlieger). Het elektriciteitshuisje is niet geschikt voor vleermuizen (geen openingen). Daarnaast is het gebied geschikt als foerageergebied en vliegroute. Of vleermuizen gebruik maken van de mogelijke functies binnen het plangebied is niet bekend en dient uit specifiek onderzoek naar vleermuizen te blijken. Gezien de mogelijke geschikte functies voor vleermuizen in het gebied en de sloop van het gebouw zijn negatieve effecten op vleermuizen niet op voorhand uit te sluiten. Vogels De soortgroep vogels heeft in de Flora- en faunawet een bijzondere status: Alle broedende vogels, de in functie zijnde nesten en de functionele omgeving hiervan zijn beschermd tijdens het broedseizoen (voor de meeste soorten globaal van maart tot en met juli). Daarnaast is de vaste verblijfplaats (en functionele omgeving) van een klein aantal (roof)vogelsoorten jaarrond beschermd. Het verwijderen van bomen en struiken en de sloop van een gebouw in de omgeving van groen dient gezien te worden als een voor vogels verstorende activiteit en dient daarom buiten het vogelbroedseizoen te starten of te worden uitgevoerd. Tijdens het veldbezoek zijn de volgende vogelsoorten in of nabij het plangebied waargenomen: Merel, Koolmees en Fitis. De Koolmees is een categorie 5-soort waarvan de nesten alleen beschermd zijn wanneer zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. De Koolmees is foeragerend waargenomen in het struweel. Dit gebied wordt ingericht als park, waardoor het leefgebied voor vogels iets verbeterd ten opzichte van de huidige situatie. Het te slopen gebouw is niet geschikt bevonden voor verblijfplaatsen van Gierzwaluw en Huiszwaluw. Er zijn ook geen sporen van deze soorten waargenomen. Doordat de werkzaamheden in november starten is ook het broedseizoen niet in het geding. Negatieve effecten op vogels kunnen met zekerheid worden uitgesloten. Amfibieën Amfibieën zijn diersoorten die zich ophouden in of nabij oppervlaktewateren, maar ook in braakliggende terreinen aanwezig kunnen zijn. In het plangebied is geen geschikt oppervlaktewater of overwinteringsterrein beschikbaar voor beschermde amfibieën. De aanwezigheid van en effecten op beschermde amfibieën zijn daarom uitgesloten. 6\10

7 Reptielen Nog meer dan bij amfibieën geldt voor reptielen dat zij gebonden zijn aan specifieke biotopen als (stuif)zanden, heideterreinen, (broek)bossen en andere. Stedelijk gebied biedt op voorhand geen geschikte biotoop voor reptielen. De aanwezigheid van reptielen en effecten hierop worden daarom uitgesloten. Vissen In het plangebied is geen voor beschermde vissoorten geschikt oppervlaktewater aanwezig. De aanwezigheid van en effecten op beschermde vissen zijn daarom uitgesloten. Dagvlinders, libellen en overige ongewervelden Diverse dagvlinders en libellen hebben in de Flora- en faunawet een beschermde status. Hoewel voor beide groepen nooit volledig uit te sluiten is dat een beschermd exemplaar zich in of nabij het plangebied ophoudt, zal er gezien de afwezigheid van geschikt biotoop en de omvang en het karakter van de ingreep, met zekerheid geen negatief effect op populaties van beschermde dagvlinders en/of libellen optreden. Naast dagvlinders en libellen zijn ook enkele kevers, weekdieren en een kreeftachtige beschermd door de Flora- en faunawet. De planlocatie en directe omgeving voorzien voor geen van deze soorten in een geschikt habitat. De aanwezigheid van en effecten op door de Flora- en faunawet beschermde ongewervelden worden dan ook uitgesloten. 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies Flora- en faunawet Bij ruimtelijke ingrepen dient onderbouwd te worden of het voornemen redelijkerwijs uitvoerbaar is. Een inschatting van eventuele belemmeringen op het gebied van natuurbescherming is hier onderdeel van. Al tijdens de planvorming dient daarom inzichtelijk te worden gemaakt of er mogelijk sprake is van effecten waarvoor een ontheffingsplicht geldt en of het aannemelijk is dat deze verkregen zal worden. In tabel 4.1 zijn de beschermde tabel 2- en 3-soorten uit de Flora- en faunawet opgenomen waarvan niet uitgesloten kan worden dat zij geschaad worden door de ingreep. Eventueel overtreden verbodsbepalingen uit de Flora- en faunawet zijn eveneens weergegeven. 7\10

8 Tabel 4.1 Aangetroffen of verwachte beschermde soorten (Ffw tabel 2 of 3) die mogelijk geschaad worden Soortgroep Soorten planlocatie Verbodsbepalingen* Flora Geen (aantasting van) tabel 2/3-soorten Niet van toepassing Zoogdieren Geen (aantasting van) tabel 2/3-soorten Niet van toepassing Broedvogels Geen (aantasting van) vogels tijdens broedseizoen Niet van toepassing tijdens broedseizoen mits uitvoering buiten broedseizoen. Broedvogels, Geen (aantasting van) vaste verblijfplaatsen Niet van toepassing vaste verblijfplaatsen Vleermuizen Gewone dwergvleermuis, Ruige dwergvleermuis, Artikel 11 Laatvlieger Reptielen Geen (aantasting van) tabel 2/3-soorten Niet van toepassing Amfibieën Geen (aantasting van) tabel 2/3-soorten Niet van toepassing Vissen Geen (aantasting van) tabel 2/3-soorten Niet van toepassing Dagvlinders Geen (aantasting van) tabel 2/3-soorten Niet van toepassing Libellen Geen (aantasting van) tabel 2/3-soorten Niet van toepassing Overige ongewervelden Geen (aantasting van) tabel 2/3-soorten Niet van toepassing *Toelichting verbodsbepalingen tabel Artikel 2: Zorgplicht en Zorgvuldig handelen ten aanzien van alle plant- en diersoorten, al dan niet beschermd Artikel 8: Verbod: plukken, uitsteken, vernielen, beschadigen of verwijderen van beschermde planten Artikel 9: Verbod: opsporen, vangen, bemachtigen, doden, verwonden van beschermde dieren Artikel 10: Verbod: opzettelijk verontrusten van beschermde dieren Artikel 11: Verbod: wegnemen, verstoren, aantasten van verblijfplaatsen en voortplantingsplaatsen Artikel 12: Verbod: zoeken, rapen, beschadigen, vernielen of uit nesten nemen van eieren Artikel 13: Verbod: onder zich hebben van beschermde planten, dieren, eieren of producten hiervan De Flora- en faunawet gaat uit van het voorzorgsbeginsel en stelt dat een overtreding van verbodsbepalingen met zekerheid moet worden uitgesloten. Uitsluitsel is alleen mogelijk op basis van voldoende actuele gegevens. Wanneer negatieve effecten op soorten mogelijk zijn en wanneer op basis van het oriënterende veldbezoek of actuele verspreidingsgegevens niet met zekerheid vast te stellen is of een soort aanwezig is, is nader onderzoek naar de aanwezigheid van deze soorten noodzakelijk. Ook bij het aanvragen van een eventuele ontheffing dient de aanwezigheid van de betreffende soort aangetoond te worden. Hierbij geldt een omgekeerde bewijslast waarbij de initiatiefnemer verantwoordelijkheid draagt. 8\10

9 Uit het onderzoek komt naar voren dat het plangebied geschikt leefgebied is voor algemeen voorkomende broedvogels en vleermuizen. De conclusies uit het onderzoek staan hieronder opgesomd. 1. Er worden geen effecten verwacht op mogelijk aanwezige broedvogels mits de werkzaamheden buiten het broedseizoen worden gestart. Het broedseizoen loopt grofweg van 15 maart tot en met 15 juli, dit varieert echter per soort. Aanvullend onderzoek naar jaarrond beschermde broedvogels en hun foerageergebied is niet nodig, omdat het plangebied geen geschikt biotoop biedt voor deze vogelgroep 2. Verschillende vleermuissoorten worden verwacht in of nabij de planlocatie zoals, Gewone dwergvleermuis, Laatvlieger en Ruige dwergvleermuis. In het te slopen gebouw zijn verblijfplaatsen van de Gewone dwergvleermuis en Laatvlieger niet uit te sluiten. Daarnaast is het gebied geschikt voor de functies foerageergebied en vliegroute. Omdat onbekend is of vleermuizen verblijven in het te slopen gebouw is een nader onderzoek naar vleermuizen noodzakelijk alvorens het gebouw gesloopt kan worden. Als uit het nader onderzoek blijkt dat er verblijfplaatsen van vleermuizen aanwezig zijn, dient er een mitigatie-/compensatieplan voor vleermuizen te worden opgesteld 4.2 Aanbevelingen Indien de planning van de werkzaamheden wijzigt ten opzichte van de huidige adviseren wij de werkzaamheden te laten uitvoeren buiten het broedseizoen van vogels (globaal tussen medio maart en medio juli). Wij raden aan een nader onderzoek naar vleermuizen te laten uitvoeren. Indien er een verblijfplaats in het te slopen gebouw aanwezig is dienen mitigerende maatregelen getroffen te worden. Bij het treffen van voldoende mitigerende maatregelen kan een aantasting van de functionele omgeving van de verblijfslocatie van de aanwezige vleermuizen worden voorkomen en daarmee tevens een overtreding van de verbodsbepaling van artikel 11 van de Flora- en faunawet. Bij voldoende mitigerende maatregelen is een ontheffing niet nodig. Het verdient de aanbeveling het mitigatieplan vooraf te laten goedkeuren door het Ministerie van EL&I. Geconcludeerd wordt dat bij afdoende mitigerende maatregelen geen sprake is van een overtreding van verbodsbepalingen. De noodzaak tot het daadwerkelijk in bezit hebben van een goedgekeurd mitigatieplan of een ontheffing is gekoppeld aan de uitvoeringsfase. De ruimtelijke vergunning- en planprocedures kunnen daarom doorgang vinden. Het laten goedkeuren van het mitigatieplan en het uitvoeren van de bijbehorende mitigerende maatregelen dient echter voor de aanvang van de werkzaamheden afgerond te zijn. Bij formele ontheffingsaanvragen dient rekening gehouden te worden met een proceduretijd die kan oplopen tot meerdere maanden. 9\10

10 Ten aanzien van de inrichting van het toekomstige park is het raadzaam om, indien het park wordt verlicht, een verlichtingsplan uit te werken, waarin rekening wordt gehouden met natuurwaarden. Broedende vogels, vleermuizen en grondgebonden zoogdieren kunnen verstoord worden door sterke verlichtingsbronnen. Tauw wilt u graag van dienst zijn bij het uitvoeren van het vleermuizenonderzoek, het eventueel opstellen van een mitigatieplan en bij het eventueel uitwerken van een verlichtingsplan. 10\10