Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie. Onderwerp Toekomst Haags sociaal bestel

Transcriptie

1 Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Henk Kool Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van Commissie Samenleving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BSW/ RIS Doorkiesnummer adres Aantal bijlagen Onderwerp Toekomst Haags sociaal bestel Datum 25 oktober 2011 In de werkbespreking van 28 september 2011 gaf ik u een overzicht van de financiële veranderingen en wetswijzigingen die op ons afkomen en schetste ik de aanpak die ik voorsta bij de invoering van de beoogde Wet Werken naar Vermogen. In dit overleg heb ik toegezegd u nader schriftelijk te informeren. Dat doe ik door middel van deze commissiebrief. Zoals u weet staat de gemeente Den Haag aan de vooravond van unieke en ingrijpende veranderingen. Met de Diensten SZW en de Haeghe Groep bouw ik aan een nieuwe en toekomstbestendige gemeentelijke Dienst voor Sociale Zaken. Mijn doel is een moderne en geïntegreerde organisatie die een hoge kwaliteit van dienstverlening garandeert aan een grote groep klanten met zeer uiteenlopende behoeften. De inrichting van die dienstverlening vraagt om visie, kwaliteit en ambitie. Recente ontwikkelingen om ons heen maken deze stap ook noodzakelijk. Die noodzaak bespraken we reeds uitgebreid tijdens de werkbespreking van 28 september De opeenstapeling van forse bezuinigingen dwingt tot zeer scherpe keuzes. Nieuwe wetgeving vraagt om slimme oplossingen. De aanhoudende economische tegenwind zorgt voor gedaalde werkgelegenheid. Het gevolg is een grotere toestroom van nieuwe en een verminderde uitstroom van bestaande klanten. Niets doen is geen optie! Er is veel duidelijk wat betreft de onderdelen van de taakstellende bezuinigingen als gevolg van bijvoorbeeld rijksbezuinigingen. Ik heb u daar uitgebreid over bericht in de brief van 19 april 2011 (RIS ), de brief over Het Huis van de Arbeid, een nieuw Haags re-integratiemodel (Rm , BSW/ , RIS ) en de brief van 13 mei 2011 van college met ontwikkelingen inkomstendeel WWB (BSW/ , RIS ). Inlichtingen bij Steven Hauwaerts Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 BSW/ Ook tijdens de werkbespreking van 28 september 2011 spraken wij over deze ontwikkelingen. Duidelijk is dat het om enorme bedragen gaat en dat dit ook gevolgen zal hebben voor de organisaties zelf. Ik kom daar hieronder nog op terug. Daarnaast is er in de stad een veranderde opvatting over ons sociaal systeem. In de huidige Haagse samenleving zijn mensen in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor de regie over hun leven en is het onwenselijk dat uitkeringsgerechtigden zomaar thuiszitten. Ik wil hier meteen aan toevoegen dat dit niet betekent dat in Den Haag iemand wordt afgeschreven. In het Huis van de Arbeid gaf ik al aan: Mensen maken de stad, iedereen doet wat. We hebben als gemeente een sociale, morele en wettelijke plicht om een vangnet voor de sociaal zwakkeren vorm te geven. Ik maak me sterk voor de mensen die steun nodig hebben. Maar evenzeer heeft elke burger de verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen leven. Dit is leidend in de nieuwe dienst. Bij het inrichten van de nieuwe dienst streef ik drie principes na: 1. Werk is en blijft het belangrijkste middel om mee te doen in de samenleving. Ik ben ervan overtuigd dat werk zekerheid biedt. Werk draagt bij aan zingeving, voldoening en misschien zelfs aan geluk. Mensen die werken doen mee, groeien en ontsnappen uit een geïsoleerd bestaan en armoede. 2. Werk dat als tegenprestatie voor uitkeringen wordt verricht heeft een economische meerwaarde voor de gemeente. We vragen bovendien wederkerigheid met een maatschappelijk rendement. 3. Ik wil de gemeentelijke dienstverlening zo effectief en efficiënt mogelijk uitvoeren. Dit is een continue uitdaging. We blijven er naar streven om de resultaten te vergroten en de kosten te reduceren. Deze principes leiden naar één klantproces voor hele groep (WWB, Wajong, WSW) in één organisatie: dat bespaart overhead, creëert kortere lijnen en maakt meer gebruik van elkaars expertise. Één dienst waar wij onze klanten sneller plaatsen bij werkgevers, binnen vier dagen recht op uitkering vaststellen (wettelijk 8 weken), in de eerste vier weken een programma aanbieden en route bepalen per klant op basis van klantprofielen, de uitkering pas na vier weken - afhankelijk van de inzet van de klant - uitbetalen. Er wordt nog onderzocht of het mogelijk is (delen van) het Werkbedrijf te privatiseren of uit te laten voeren door private partijen.

3 BSW/ Schematisch ziet dat klantproces er als volgt uit: Stevige CHECK aan de POORT + Inzetten wat nodig is (taal, schuldhulp) (Poortwachten en Inkomen) Wie kan werken SNEL bij WERKGEVER (Mobiliteit) Wie nog niet kan werken LOONDISPENSATIE / Productief (Werkbedrijf) Wie niet kan werken: PARTICIPATIE / WELZIJN Het onderzoek naar de vorming van de nieuwe gemeentelijke dienst, waarin de huidige Dienst SZW en de Dienst Haeghe Groep zullen opgaan, loopt langs vier lijnen. Deze vier lijnen zijn: 1. Poortwachten en Inkomensverstrekking, 2. Mobiliteit, 3. Werkbedrijf en 4. Bedrijfsvoering en Organisatie. Op dit moment bevinden we ons in de ontwerpfase. Naar aanleiding van de Wet Werken naar Vermogen wordt een samenhangend werkproces ingericht voor de huidige instroom van WWB, WIJ, WSW en Wajong. Dit gaat naar schatting om een instroom van à burgers per jaar. Om u in deze nota al zo volledig mogelijk te informeren, vat ik voor de drie hoofdprogramma s samen wat de speerpunten zijn, welke keuzes worden gemaakt en welke consequenties hieraan verbonden zijn. Daarna schets ik de overkoepelende algemene gevolgen, zoals we die momenteel inschatten. Het is mijn ambitie dat Den Haag in excellente dienstverlening, effectiviteit en innovativiteit een landelijk voorbeeld wordt ten aanzien van de uitvoering van de sociale zekerheid. Ik ben me terdege bewust van de omvang, de complexiteit en de consequenties van deze reorganisatie. I. Poortwachten en Inkomensverstrekking: Dit deelprogramma bevat drie delen: de toegang tot de dienstverlening, de administratieve afhandeling (backoffice) en een deel van de dienstverlening zelf, namelijk die voor de zogenaamde participatieklanten. Daarbij wordt bekeken welke taken kunnen worden uitbesteed en of we efficiënter kunnen werken door meer en slimmer te automatiseren. Deze ingrepen hebben grote gevolgen voor de Werkpleinen. De Werkpleinen worden opgesplitst in een front-office, een mid-office en een BackOffice, waarbij het front-office geïntegreerd wordt met het front-office van Den Haag Op Maat (DHOM) op de stadsdeelkantoren.

4 BSW/ Alle werkprocessen zullen opnieuw ingericht worden, daarbij zijn verzakelijking, investeren en goedkoper werken belangrijke uitgangspunten. En om efficiënter werken mogelijk te maken worden de medewerkers daar zeer nauw bij betrokken. Zij weten immers als geen ander waar de inefficiënties in het proces zitten. De dienstverlening aan burgers die niet (meer) aan het werk kunnen, wordt in dit deelprogramma verder uitgewerkt onder de noemer wederkerigheid. Zoals u weet, is de uitkering nadrukkelijk het laatste vangnet, maar niet een vrijblijvend recht. Ik spreek mensen aan op hun eigen kracht, en ondersteun ze met passende hulp - zoals met taal of bij schulden - zodat ze zo snel mogelijk op eigen benen staan. Zo horen volgens mij burgers en de gemeente samen te werken. Als klanten een beroep doen op een uitkering, wordt van hen een wederdienst aan de maatschappij verwacht. Zoals ik in de inleiding aangaf, laten de gevolgen van de economische crisis zich voelen. Dit vertaalt zich in het bijzonder in een forse toename van het aantal mensen in de bijstand. Door scherp te kijken of mensen recht hebben op een uitkering, welke dienstverlening van de gemeente er nodig is (ondermeer door het doen van een scan van de problematiek), zo snel mogelijk in te zetten op werk, en mensen aan te spreken (al dan niet met behulp van het maatregelenbeleid), wordt recht gedaan aan adequate dienstverlening én aan poortwachten. Waar nodig worden flankerende maatregelen, zoals bijvoorbeeld schuldhulpverening, ingezet. II. Mobiliteit In dit onderdeel worden werkzoekenden met een WWB-uitkering en een beperkte afstand tot de arbeidsmarkt getransformeerd tot werknemers, met als resultaat dat de klant een baan heeft, zelfredzaam is en uit de uitkering gaat. Als wordt vastgesteld dat klanten geen of onvoldoende eigen verantwoordelijkheid nemen, krijgen ze te maken met sanctie- en maatregelbeleid. Alleen voorzieningen die aantoonbaar bijdragen tot de uitstroom worden nog gefinancierd uit het participatiebudget. Dit betekent dat we stoppen met dure, langdurige instrumenten, zoals gesubsidieerde arbeid. Belangrijke instrumenten bij dit onderdeel zijn arrangementen met grote bedrijven of sectoren, de acquisitie van vacatures bij het MKB en de samenwerking in de regio. Daarnaast is ook behoefte aan maatschappelijk zinvolle activiteiten voor mensen die nog niet in staat zijn uit te stromen en waar geen activiteiten beschikbaar zijn bij het Werkbedrijf, hiervoor zetten we bijvoorbeeld de buurtserviceteams in. De benadering van en samenwerkingsrelaties met werkgevers worden anders ingericht. We zullen vaker kiezen voor de vorm van een publiek-private samenwerking, bijvoorbeeld met werkgevers in de uitzendbranche. We stappen af van de traditionele re-integratietrajecten, maar gaan primair zo veel mogelijk met en bij de werkgever aan de slag. Pas in tweede instantie wordt gebruik gemaakt van re-integratieomgevingen die niet bij de werkgever zijn. Ook dan geldt dat er zicht is om kansen op de arbeidsmarkt en bij voorkeur sprake moet zijn van arrangementen met een werkgever, branche of sector. Goede investeringen in het netwerk met werkgevers zijn dus onontbeerlijk. Onze afhankelijkheid van de Nederlandse arbeidsmarkt is met name in dit onderdeel een risico. Dit traject heeft ingrijpende gevolgen voor Startbaan, het onderdeel van SZW dat verantwoordelijk is voor re-integratie. Op grond van de mogelijkheden per branche zullen we de processen opnieuw inrichten.

5 BSW/ III. Werkbedrijf Het Werkbedrijf werkt met een moeilijke en een kwetsbare doelgroep die uit drie zeer verschillende categorieën bestaat: 1. De huidige WSW-ers die hun rechten behouden 2. De nieuwe instroom geïndiceerden beschut werk 3. Klanten zonder indicering met een uitkering die nog niet aan het werk kunnen bij een reguliere werkgever. Verregaande keuzes en ingrepen zijn nodig om deze drie doelgroepen binnen het Werkbedrijf te laten werken. We streven er naar dat het werk dat verricht wordt door mensen met een uitkering altijd een economische en maatschappelijke meerwaarde heeft. Om te voldoen aan deze rendementseis zal gereorganiseerd worden op basis van marktkansen. Daarbij wordt de ondernemer de klant. Het Werkbedrijf richt zich op werkzaamheden die direct bijdragen aan het generen van omzet en zal onderzoeken waar het mogelijk is om in te zetten op publiekprivate samenwerking. Tegelijkertijd zal de wettelijke plicht om werk te organiseren voor SW-medewerkers met een beschut werken indicatie een zware last voor het nieuw te vormen bedrijf blijven. Medewerkers zullen in de toekomst ingezet worden waar ze het meest productief zijn. Arbeidsontwikkeling zal voor medewerkers met weinig perspectief op de arbeidsmarkt in de eerste plaats gericht worden op toename van productiviteit en minder op uitstroom. Bij de vormgeving van het Werkbedrijf is wat doet de gemeente zelf en wat kan de markt? nog een belangrijke uitwerkingsvraag. Daarbij geldt dat daar waar marktpartijen te vinden zijn die met de doelgroep aan de slag gaan, dit de voorkeur heeft. De precieze invulling hiervan wordt in deze fase nog onderzocht. Tot slot: Ik heb elk van de deelprogramma's gevraagd om de raakvlakken met de andere deelprogramma's te benoemen en te organiseren. Hierbij wordt gezocht naar synergiemogelijkheden om de uitvoeringskosten te beperken in de overhead, bedrijfsvoering en gebouwen, maar ook bij de begeleiding en ontwikkeling van de doelgroepen, de werkgeversbenadering en bij de inzet van subsidies en instrumenten zoals de buurtserviceteams. Daarnaast heb ik aandacht gevraagd voor de samenwerking met partners zoals DSO/EZ, OCW, regio Haaglanden, de werkgevers, branches, ROC, en UWV. Centraal wordt beleidsmatig onderzoek verricht. Bijvoorbeeld naar hoe de pensioenopbouw bij loondispensatie zal verlopen, welke keuringsmethodiek bij loonwaarde gehanteerd zal worden, maar ook hoe om te gaan met kinderopvang bij loondispensatie, hoe expertise op te bouwen rond nieuwe doelgroepen en additionele werkzaamheden. Ook anticiperen op de veranderende rol van het UWV wordt centraal belegd. Rond deze onderwerpen zijn ook bij de werkbespreking vragen gesteld. De antwoorden zijn in grote mate afhankelijk van de precieze invulling van de rijksregeling. Zodra dit mogelijk is zal ik u hierover informeren. Eerder beschreef ik de noodzaak voor deze grote ingreep en de specifieke gevolgen per deelprogramma, maar ik wil u ook graag wijzen op enkele algemene gevolgen. Bij reorganisaties van deze omvang ontstaat onvermijdelijk onrust en discussie in de organisatie. Omdat het beschikbare budget voor apparaat en organisatie sterk vermindert, zal dit niet alleen door natuurlijk verloop kunnen worden ingevuld. Afvloeiingen zijn onvermijdbaar. Ook zal er een ingrijpende verandering van de organisatie, logistiek, klantvolgsysteem, processen, functies en budgetten volgen.

6 BSW/ Zoals ik eerder aangaf, is het mijn ambitie dat Den Haag aan de wieg staat van veranderingen in de sociale zekerheid, en hier een innovatieve en leidende rol in speelt. Afgelopen zomer hebben we de vier bestuursopdrachten ingericht als deelprogramma s, die het pad moeten effenen. Momenteel bevinden de deelprogramma s zich in de ontwerpfase. Aan het eind van 2011 zullen vier inrichtingsplannen gereed zijn. In die inrichtingsplannen wordt op hoofdlijnen de nieuwe manier van werken en organiseren bepaald. Ik informeer u in het voorjaar van 2012 over de verdere uitwerking van de richting die ik hier schets en ga hierover dan graag met u in gesprek. Met vriendelijke groet, de wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie, H.P.M. Kool