7/02/2011. De bestuurlijke aanpak van overlast: gemeentelijke administratieve sancties (GAS) VVSG team veiligheid: wie en wat?

Transcriptie

1 De bestuurlijke aanpak van overlast: gemeentelijke administratieve sancties (GAS) Tom De Schepper Stafmedewerker lokale politie en veiligheid Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) VVSG team veiligheid: wie en wat? Lokale politie Organieke bepalingen: statuut, organisatie, Bestuursorganen: politieraad, politiecollege, mandatarissen, Financiering: dotaties, verkeersveiligheidsfonds, Brandweer en civiele veiligheid Gemeentelijk veiligheidsbeleid Gemeenschapswachten, SVPP, Cameratoezicht publieke plaatsen Bestuurlijke politie Bestuurlijke politiebevoegdheden Bevoegdheden burgemeesters Gemeentelijke Administratieve Sancties (GAS) 2 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS Wat is openbare overlast? (1) Strafboete of bestuurlijke boete? Administratieve sancties strafrechtelijke boetes Administratieve sancties = strafrechtelijke boetes Definiëren wat niet te definiëren is? Openbare overlast is (OOP-30) Lichte verstoring Materiële (niet morele) Openbare (vs. publiek) Orde (vb. rust / veiligheid / gezondheid / zindelijkheid) Openbare overlast is (OOP-30) Gevallen van hinder of schade die men ondervindt als gevolg van bepaalde handelingen (advies Raad van State: te beperkt) Voornamelijk individuele, materiële gedragingen die het harmonieuze verloop van de menselijke activiteiten kunnen verstoren en de levenskwaliteit van de inwoners van een gemeente, wijk, straat kunnen beperken op een manier die de normale druk van het sociale leven overschrijdt 3 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 1

2 Wat is openbare overlast? (2) Het buitenzetten van vuilniszakken vóór een bepaald uur. Het opstellen van woonwagens op plaatsen die daarvoor niet worden ingericht. De verkoop of het gebruik van rotjes of vuurwerk bij bepaalde gelegenheden, op bepaalde uren of op bepaalde plaatsen. Het aanbieden van afvalstoffen afkomstig uit andere gemeenten. Het hinderen van het verkeer door een hond niet aan de lijn te houden. Het aanbrengen van aanplakkingen op plaatsen waar dit niet toegelaten is. De overschrijding van het maximum aantal personen in een inrichting die toegankelijk is voor het publiek. Het bedelen van reclamedrukwerk in leegstaande panden of in brievenbussen waarop een zelfklever werd aangebracht die aangeeft dat de bewoner geen reclamedrukwerk wenst te ontvangen. Het gebruik van elektrische grasmachines of met warmtemotoren en zaagmachines op zondag. Het laten baden van huisdieren in visvijvers of waters van openbare parken en plantsoenen of hen de sierdieren te laten beschadigen. Het opzettelijk aanrichten van schade aan planten in openbare parken en plantsoenen. Het bedekken van straatnaamborden en huisnummers. VLAREM-normen geluid afvalstoffendecreet veldwetboek strafwetboek wet opschriften openbare weg wet politie wegverkeer 4 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS Wat werd er gewijzigd in 1999? Aanpassing Nieuwe Gemeentewet Algemeen: artikel 135, 2: toevoeging 7 : gemeenten zijn bevoegd om op te treden in kader van openbare overlast Uitvoering: artikel 119: gemeenteraad keurt politiereglement goed (doorsturen aan griffie en publicatie in Bestuursmemoriaal) Uitvoering: artikel 119bis: gemeenteraad kan politiestraffen of gemeentelijke administratieve sancties opleggen voor inbreuken op haar politiereglement Politiestraf? rechterlijke macht legt boete op Administratieve sanctie? gemeente KAN zelf boete opleggen Administratieve geldboetes: sanctionerend ambtenaar Administratieve sluiting of intrekking vergunning: CBS Aanpak overlast: van strafrecht naar bestuursrecht 5 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 6 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 2

3 Historisch perspectief GAS (1) : GAS-wet: lege doos beperkt toepassingsgebied Wijziging wet depenalisering + minderj. + gemengde inbr. Reparatiewet GAS repenalisering nachtlawaai, vandalisme 36 Het Nieuwsblad 31 maart 2005 De Morgen 1 april 2005 De Morgen 3 december 2005 Brussel deze week 4 oktober VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS Historisch perspectief GAS (2) Milieuhandhavingsdecreet laat ruimte voor GAS Ruimer toepassingsgebied onderzoek toepassing Nog meer gemeenten voeren GAS in vandaag De Standaard 18/19 juni 2005 De Standaard 18 oktober 2008 Het Nieuwsblad 18 oktober binnenkort 8 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS Minderjarigen in de GAS-wet Nieuwe Gemeentewet (art.119bis) Minstens 16 jaar moment van de feiten Leeftijd moment van de feiten = procedure Administratieve geldboete maximaal 125 euro Steeds afschrift aan Procureur des Konings Mogelijkheid schriftelijk / mondeling verweer Recht op bijstand advocaat mogelijk Binnen termijn 6 maanden afhandelen Beroep jeugdrechtbank (kosteloos verzoekschrift) Vervangen boete door maatregel B/B/O Wijzigingen Artikel 119ter Nieuwe Gemeentewet: verplichte bemiddeling Ouders of voogd betrokken bij procedure (subrogatie) Ouders of voogd ook burgerrechtelijk aansprakelijk Geen hoger beroep, tenzij bij maatregel B/B/O 9 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 3

4 VVSG-studie implementatie en toepassing 1. Wie past GAS toe? 2. Wie stelt GAS vast? 3. Wie sanctioneert GAS? 4. Voor welke inbreuken GAS? 5. Rechtsbescherming bij GAS 6. Hoogte en inning van de boete 7. Evaluatie door sanctionerend ambtenaar 8. Algemene conclusies 10 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 1. Wie past GAS toe? (1) toepassing GAS op 1 juli 2008 aantal GAS van toepassing 161 GAS binnen 1 jaar 58 GAS geen toepassing 49 GAS in overleg 40 TOTAAL VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 1. Wie past GAS toe? VVSG, april 2005 (2) invoering respons 12 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 4

5 1. Wie past GAS toe? VVSG, juli 2008 (3) 13 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 1. Wie past GAS toe? Dexia-Dessoy (4) categorie % toepassing 15 Residentiële randgemeenten met hoge inkomens 92,86% 13 Woongemeenten in de stadsrand 85,19% 8 Grote steden en regionale steden 83,33% 3 Middelgrote steden 70,83% 11 Kleine agrarische gemeenten 70,37% 4 Agglomeratiegemeenten met tertiaire activiteit 64,71% 1 Regionale steden 62,50% 16 Kustgemeenten 50,00% 5 Woongemeenten in landelijke zones 48,00% 10 Weinig verstedelijkte gemeenten met demografische achteruitgang 42,86% 12 Sterk verstedelijkte gemeenten met lage inkomens 42,86% 2 Verstedelijkte plattelandsgemeenten met industriële activiteit en demografische groei 33,33% 7 Erg landelijke gemeenten met sterke vergrijzing 33,33% 6 Landelijke en agrarische gemeenten met industriële activiteit 30,00% Landelijke gemeenten of verstedelijkte plattelandsgemeenten met sterke 9 demografische groei 29,73% 14 Steden en agglomeratiegemeenten met een industriële activiteit 25,00% 14 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 1. Wie past GAS toe? gerechtelijk arrondissement (5) arrondissement aantal gemeenten in arrondissement toepassing GAS op 1/7/2008 geen toepassing GAS op 1/7/2008 toepassing voorjaar 2009 Antwerpen (53 %) 14 (47 %) 21 (70 %) Brugge 23 3 (13 %) 20 (87 %) 7 (30 %) Brussel (94 %) 2 (6 %) 35 (100 %) Dendermonde 23 7 (30 %) 16 (70 %) 16 (70 %) Gent (56 %) 12 (44 %) 23 (85 %) Hasselt 21 7 (33 %) 14 (67 %) 7 (33 %) Ieper 10 7 (70 %) 3 (30 %) 8 (80 %) Kortrijk 21 4 (19 %) 17 (81 %) 8 (38 %) Leuven (97 %) 1 (3 %) 29 (97 %) Mechelen 13 2 (15 %) 11 (85 %) 13 (100 %) Oudenaarde (80 %) 3 (20 %) 13 (87 %) Tongeren 23 9 (39 %) 14 (61 %) 13 (57 %) Turnhout (44 %) 15 (56 %) 19 (70 %) Veurne 10 5 (50 %) 5 (50 %) 7 (70 %) TOTAAL VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 5

6 1. Wie past GAS toe? intergemeentelijk, 2009 (6) 16 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 1. Wie past GAS toe? intergemeentelijk (7) samenwerkingsverbanden in het kader van GAS aangesloten gemeenten 1 juli 2008 aangesloten gemeenten voorjaar 2009 Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen Geel 5 8 Turnhout 7 7 IGEAN (regio Antwerpen) Mechelen 2 13 Genk 4 4 Sint-Truiden 3 3 Westkust (politiezone) 2 2 TOTAAL VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 1. Wie past toe? conclusies (8) Grote regionale verschillen in toepassing Vlaams-Brabant : manifest provinciale ambtenaar Oost-Vlaanderen : manifest provinciale ambtenaar Antwerpen : manifest zonale/interlokale samenwerking Limburg : afspraken met parket Hasselt en Tongeren West-Vlaanderen : weinig samenwerking, veel discussie Naargelang typologie Dexia Vooral residentiële gemeenten (vb. Brasschaat, De Pinte,...) Veel meer stedelijk (m.u.v. Brugge) dan landelijk 18 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 6

7 1. Wie past toe? conclusies (9) Factoren die introductie (kunnen) beïnvloeden Bevolkingsaantal (grootte gemeente) Afspraken gerechtelijk arrondissement Effecten alternatieve beleidsinstrumenten Provinciale ondersteuning Samenwerkingsklimaat politiezone 15% reglementen zijn puur gemeenschappelijk 27% reglementen zijn gemeenschappelijk met ruimte maatwerk Financiële en personele capaciteit Behandelen 1 dossier kost gemiddeld 60 euro Vaststellers aanduiden en administratie opzetten 19 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 2. Wie stelt inbreuken vast? Lokale politie (90%) Gemeentelijke ambtenaren (10%): al dan niet vrijwillig (vb. Antwerpen) Gespecialiseerd gemeentepersoneel (vb. groendienst) Gemeenschapswachten-vaststellers (sedert 2007) Private bewakingsagenten (nihil) Juridische en praktische bezwaren Personeel openbaar vervoer (nihil) Eigen administratief boetesysteem De Lijn (sedert 2007) Eigen administratief boetesysteem NMBS (op komst) 20 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 3. Wie sanctioneert inbreuken? (1) Wie? Veelal uitbesteed aan zonale of provinciale ambtenaar (33%) Of toegevoegd aan takenpakket gekwalificeerd ambtenaar (60%) Welke problemen? Identificatie overtreders blijft problematisch (14%) Gebrekkig proces-verbaal (14%) Werkdruk administratie (14%) 21 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 7

8 3. Wie sanctioneert inbreuken? volgens type (2) 22 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 4. Welke overlast wordt beboet? globaal, 2008 (1) globaal % A. KLASSIEKE INBREUKEN 30,89% geluid overdag 8,90% urineren op openbare plaatsen 7,33% nalatigheden en verbod eigendom 4,19% openbaar domein 4,19% parkeerovertreding 3,66% private eigendom 2,09% vuurwerk 0,52% B. MILIEUGERELATEERDE KLEINE OVERLAST 35,60% B.1. vervuilen openbare weg 32,46% zwerfvuil en sluikstorten 8,38% sluikstoken 2,09% voederen dieren openbaar domein 0,52% honden (oa. lawaai en hondenpoep) 15,18% wildplakken 6,28% B.2. inzamelregels huishoudelijk afval 3,14% afvalinzameling 3,14% C. GEMENGDE INBREUKEN 30,37% D. DIVERSE INBREUKEN 3,14% TOTAAL 100,00% 23 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 4. Welke overlast wordt beboet? Antwerpen, 2008 (2) 21% 27% Beschadigen Sluikstorten Wildplakken 7% Verkeerd aanbieden Ontlasten Lawaaimaken Rest 8% 15% 10% 12% 24 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 8

9 4. Welke overlast wordt beboet? Turnhout (3) Inbreuken Totaal Totaal Totaal Totaal Loslopende dieren (1) Afval en zwerfvuil (2) Brandveiligheid (3) / / / / Geluidshinder (4) Wildplakken + graffiti (5) Overlast op straat (6) Opsluitingsboete (7) Parkeerinbreuken (8) Andere inbreuken (9) Totaal VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 4. Welke overlast wordt beboet? Procureur vs. gemeente: de gemengde inbreuken (4) 3/4 gemeenten namen gemengde inbreuken op in reglement(75%) Meestal louter lichte gemengde inbreuken (of combinatie met zware) (64%) Niet-opleggen sanctie gemengde inbreuk vaak gevolg technisch sepot (40%) 26 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 5. Wat met rechtsbescherming? globaal (1) Bemiddelingsaanbod Toepassing bemiddeling meerderjarigen: 13% (bron: VUB, 2007) Meestal voor herstel vernielingen (bron: VUB, 2007) Verweerschriften In beperkte mate (< 25% van de dossiers) Zijn overwegend schriftelijk, per uitzondering mondeling Beroepsprocedure Zelden tot nooit beroep (82%) Slechts voor 25% of minder v/d dossiers Uitzonderlijk bij jeugdrechtbank (vb. niet akkoord met bemiddelingsvoorstel) beroep procedure GAS frequentie % geen beroep 60,61% weinig beroep 21,21% veel beroep 0,00% geen data 15,15% andere 3,03% 27 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 9

10 5. Wat met rechtsbescherming? (2) bemiddelingsprocedure (Antwerpen, 2008) 575 bemiddelingen opgestart (223 minderjarigen en 352 meerderjarigen (= 3% totaal aantal vaststellingen) 20% bemiddelingen minderjarigen slaagt, 5% bij meerderjarigen slaagt) rest sluikstorten wildplakken ontlasten lawaai maken beschadigen minderjarigen meerderjarigen 28 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 6. Hoogte van boetes en inningsprocedure Boete is wettelijk begrensd (250 vs. 125 euro) Proportionaliteitstoetsing sanctionerend ambtenaar Boete is meestal niet zo hoog (tussen 0 en 62,50 euro) In principe betalingstermijn 1 maand (direct uitvoerbaar) Opvolging door financieel beheerder van de gemeente Wie een boete moet betalen, legt er zich vaak bij neer 29 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 7. Evaluatie door sanctionerend ambtenaren Positief (60%), maar diverse opmerkingen Te weinig middelen voor uitvoering systeem (20%) Informatie naar de burger: eerst preventief, dan repressief Informatie naar de vaststeller: kennis actuele reglement Nood aan uitbreiding samenwerkingsverbanden Overleg met alle actoren is cruciaal bij uitvoering beleid 30 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 10

11 8. Conclusies en bedenkingen De GAS-lamp brandt niet meer op een laag pitje Grote verschillen naargelang provincie en streek Veelal klassieke, milieugerelateerde of lichte gemengde inbreuken Steeds meer gemeenschapswachten-vaststellers Gemeenten wegen personele en financiële return af De overtreder lijkt zich neer te leggen bij zijn overtreding Zeer weinig minderjarigen betrokken in procedure Sanctionerend ambtenaar is meestal tevreden GAS gebruiken waarvoor het bedoeld is ( stok achter de deur - principe) 31 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 8. Wat ligt er te broeden onder de GAS-lamp? Evaluatie GAS-wet ( ) Problematiek intergemeentelijke samenwerking Verlaging van de leeftijdsgrens tot 14 jaar Verhoging van de geldboete voor rechtspersonen Ook GAS voor winkeldiefstallen? Kritische bedenkingen uit verschillende hoeken ( ) Liga voor de Mensenrechten Kinderrechtencoalitie Privacycommissie Bestuurlijke grenzen worden (soms) afgetast Administratieve rechtspraak wordt scherper Overlastcategorisering op komst ( ) Overlast aanpakken op welk bestuursniveau? 32 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS GAS en minderjarigen Kritische bedenkingen Te weinig aandacht voor de integrale veiligheidsketen? Te weinig betrokkenheid jeugdraden bij redactie reglementen? Te weinig dossiers voor minderjarigen? Anders en beter? 33 - VVSG - Bestuurlijke aanpak van overlast - GAS 11

12 Hartelijk dank voor uw aandacht! 12