Document voor ouders dat uitleg geeft over het waarom van toetsen. Cito Eindtoets Basis en Cito Eindtoets Niveau

Transcriptie

1 TOETSEN OP DE DRIFT; ZIN OF ONZIN? De Drift Omschrijving Document voor ouders dat uitleg geeft over het waarom van toetsen. Verwijzing naar Cito Eindtoets Basis en Cito Eindtoets Niveau Doelgroep Ouders Opsteller Directie De Drift Datum vaststelling Augustus 2013 Alle basisscholen in Nederland moeten beschikken over een leerlingvolgsysteem: een serie toetsen waarmee de ontwikkeling van de kinderen gevolgd kan worden vanaf het moment dat zij de basisschool binnenstappen, tot het moment dat zij naar het voortgezet onderwijs gaan. Een leerlingvolgsysteem vergelijkt de prestaties van uw kind met dat van alle kinderen in Nederland. De Drift gebruikt daarvoor het Leerling-Volg-Systeem (LVS), ontwikkeld door CITO. In deze informatiebrochure zetten wij voor u op een rijtje hoe de volgtoetsen van Cito in elkaar steken en wat de resultaten betekenen. Na het lezen zal u duidelijk zijn waarom De Drift toetsen afneemt. Een leerkracht krijgt de hele dag informatie over wat een leerling kan en wat hij nog moet leren. Dat doet hij door beurten te geven, werk na te kijken en toetsen uit lesmethodes af te nemen. Daarnaast wordt twee keer per jaar de toetsen van Cito afgenomen om vooral weer even met een frisse blik naar de leerlingen te kijken. In veel gevallen komt de toets uitslag op de toetsen van Cito overeen met wat de leerkracht verwacht. In sommige gevallen levert het echter verrassende informatie op. Hé, vermenigvuldigen en delen gaat toch beter dan ik dacht. Of: Bij spelling kon hij eerst wel goed de ou- en au-woorden onderscheiden, maar dat is nu toch weggezakt. Juist dit soort informatie geeft de leerkracht de kans om tijdig bij te sturen en geeft uw kind de beste kans om zijn talenten te ontwikkelen. Kortom: met de toetsen van het Cito bepaalt de leerkracht waar uw kind staat in zijn ontwikkeling. Zo kan de leerkracht na afname inspelen op de behoeftes van uw kind. Toetsen van Cito Uw kind maakt dus zowel toetsen uit de lesmethodes als de toetsen uit het Cito Volgsysteem. Wat is het verschil? De methodetoetsen zijn bedoeld om vast te stellen of uw kind de lesstof die net is behandeld voldoende beheerst. De leerkracht weet zo of hij door kan gaan in de methode of dat herhaling wenselijk is. De toetsen van Cito hebben een ander doel: ze zijn bedoeld om het vaardigheidsniveau van uw zoon of dochter te kunnen vergelijken met het niveau van klasgenoten. Nadat een leerling de toets heeft gemaakt, kijkt de leerkracht hoeveel opgaven de leerling goed heeft gemaakt. Om de score van een toets uit groep 3 te kunnen vergelijken met een toets uit groep 4, zet de leerkracht de score om naar een vaardigheidsscore. Dit is een score op een speciale meetlat. Hoe hoger de leerling op de meetlat scoort, des te groter de vaardigheid. In groep 3 zal een gemiddelde leerling lager op de meetlat scoren dan in groep 4. Met de meetlat brengen we, net als bij lengte, de groei van een leerling helder in beeld. Bovendien volgen de leerkrachten zo de ontwikkeling van uw kind nauwkeurig. Hoe dat werkt? De toetsen van een leergebied bijvoorbeeld Spelling of Rekenen- Wiskunde zijn door een speciale meettechniek allemaal aan elkaar gekoppeld. De score van de toets in groep 3 kunt u daardoor bijvoorbeeld vergelijken met die van de toets in groep 4. Zo is direct duidelijk of uw kind voldoende vooruit is gegaan. Hoe kan het dat mijn kind hoog scoort op de toetsen op de methode, maar minder goed op de toetsen van Cito? Toetsen uit de methode zijn bedoeld om te controleren of de leerling de lesstof (die in de periode daarvoor is aangeboden) beheerst. De toetsen van Cito beogen een onderscheid te maken tussen verschillende leerlingen. Door ook moeilijke opgaven in de toets op te nemen, krijgen de betere

2 kinderen de kans om te laten zien wat ze kunnen. Het omgekeerde geldt ook voor de minder sterke leerlingen. Voor hen zijn makkelijkere opgaven opgenomen, zodat ook zij kunnen laten zien wat ze kunnen. De toets meet eveneens wat de leerling tijdens de gehele periode (een half leerjaar) nog weet en kan toepassen. A t/m E en I t/m V Om snel te zien hoe een leerling scoort ten opzichte van leeftijdsgenoten, heeft Cito niveau-indicaties ontwikkeld. Voorheen werden de letters A t/m E gebruikt. De 25% leerlingen met de hoogste score noemden we A. De 10% leerlingen met de laagste score, kregen de aanduiding E. En de C? Dat was een beetje onduidelijk. Je kon een lage C hebben of een gewone C. Een lage C was dan eigenlijk onvoldoende, maar je kon dit niet aflezen uit de C. We hebben daarom gekozen voor het gebruik van de Romeinse cijfers I t/m V. Deze normering laat een gelijkmatige verdeling over de niveaus zien. Niveau I : goed (Ver boven het gemiddelde) Niveau II : ruimvoldoende (Boven het gemiddelde) Niveau III : voldoende (De gemiddelde groep leerlingen) Niveau IV : onvoldoende (Onder het gemiddelde) Niveau V : zwak (Ver onder het gemiddelde) Wat betekent dat nu concreet? Als Uw kind een niveau I heeft, dan gaat het leren hem of haar gemakkelijk af. Wel in de gaten houden dat er voldoende uitdaging blijft. Misschien is extra werk op z'n plaats. Als uw kind een II of III- niveau heeft, zullen er ook weinig of geen problemen zijn. Als uw kind een IV-niveau heeft, zal het extra begeleiding nodig hebben. De leerkracht bespreekt de toets gegevens met u en stelt een speciale behandeling voor. We vragen soms ook om thuis wat extra met uw kind te oefenen. Bij een V-niveau zal er extra onderzoek plaatsvinden en een aangepaste leerlijn opgesteld worden. Het niveau van een kind wordt voor een groot deel bepaald door zijn of haar capaciteiten, een kwestie van aanleg. Een kind dat op IV-niveau functioneert, en ook consequent op dat niveau blijft, ontwikkelt zich, op zijn niveau, goed. Vergelijk het met het bijhouden van de groei van uw kind op het consultatiebureau: het is geen probleem als uw kind klein is, maar het moet wel blijven groeien. Maar wanneer uw kind na twee jaar niveau II plotseling op een niveau IV gaat scoren, dan is dat een teken dat er "iets" aan de hand is. De kwaliteit van het onderwijs op De Drift Na de toets periode van januari leggen we alle groepsoverzichten naast elkaar en stellen we een schoolrapport op. Door het invullen van dat rapport, krijgt het team een beeld van de kwaliteit van het onderwijs op onze school. We analyseren gezamenlijk de resultaten en brengen dat in verband met de kenmerken van het gegeven onderwijs, de aard van de schoolbevolking, de leertijd, de materialen en middelen. Op deze manier bepalen we gezamenlijk of de resultaten aan de verwachtingen voldoen. Is dat niet het geval, dan is er alle reden om in gezamenlijk overleg na te gaan welke maatregelen wenselijk zijn. Het volgend jaar kunnen we dan bekijken of die maatregelen effect hebben gehad. Zo werken we met het hele team stelselmatig aan beter onderwijs. Wanneer begint het toetsen? Het moet niet veel gekker worden; een Cito-toets voor kleuters? Ja inderdaad, in januari worden de kleuters van groep 2 getoetst met de zogenaamde Cito-toets. Veel ouders schrikken enorm van die term. Wat is er gebeurd met het spelenderwijs leren? En Ons kind kan nog niet schrijven, hoe moet hij dan toch een toets maken? Onder het team van De Drift heeft de discussie over het onderwerp toetsen bij kleuters uitgebreid plaats gevonden. Is het wel des kleuters? Hierover heb je uiteindelijk weinig te zeggen. Vanuit de overheid moet je namelijk een onafhankelijk instrument gebruiken om de vorderingen van een leerling te kunnen volgen. Doe je dat niet, dan word je daarop afgerekend door de inspectie.

3 Naast de Cito-toetsen gebruikt de leerkracht van groep 1 en 2 een eigen systeem om de leerlingen te volgen op allerlei gebieden. Uit verschillende observaties, gemaakte werkjes en uitgevoerde opdrachten, kan de kleuterjuf prima het niveau van haar kleuter bepalen. De juf ziet en weet welke kinderen nog wat speels zijn, voorlopen, achterlopen, op 1 gebied eruit springen naar boven of onder, op de hele lijn sneller zijn, net even een extra uitleg nodig hebben etc. Een kleuterjuf zal altijd wat kunnen zeggen over het beeld dat ze op deze manier van een kind opbouwt en wat ze verwacht. Natuurlijk groeien kinderen met sprongen, en kunnen ze je eens verrassen, maar vaak voelt een juf wel aan of jullie kind een hoogvlieger is of niet. Een kleuter krijgt dan ook aanbod in lesstof op eigen tempo en niveau. Waarbij je als leerkracht wel probeert om kinderen verder te krijgen natuurlijk. Sommige kinderen krijgen meer uitleg en voor sommigen moet de juf zelf een strategie bedenken. Het ene kind heeft moeite met de concentratie en krijgt het werk in kleine stapjes aangeboden, het andere kind kent de taal misschien minder goed en heeft plaatjes nodig om iets te begrijpen. Er wordt bij alles steeds gedifferentieerd. En nu komt het: de toetsen die gemaakt worden door de kleuters, voldoen 9 van de 10 keer aan het beeld dat de leerkracht al heeft van een kind! Wat een geruststelling toch. Want als het goed is, zijn ouders hiervan op altijd de hoogte door middel van onder andere de 10-minutengesprekken. Het is pas opvallend als de score afwijkt. Dan gaat de leerkracht kijken waar het aan kan liggen. Misschien had de leerling een slechte dag, of last van spanningen? Dan zal de juf nog eens navragen of het de opdrachten wel kan maken in een andere context. Misschien heeft het kind juist bijna alles goed, dan gaat de leerkracht eens kijken of het moeilijkere werkjes in de klas ook leuk vindt? Heeft de hele klas minder goed gescoord op 1 onderdeel? Dan is het nodig om dit onderdeel nog eens opnieuw te behandelen. De uitslag ansich is dus misschien minder belangrijk dan de analyse daarvan. Hoe gaat het een en ander nu in zijn werk? In januari worden alle leerlingen van groep 2 getoetst op Cito Taal en Cito Rekenen. De kinderen van groep 1, geboren in de maanden oktober, november en december worden door de leerkracht ook getoetst. De Drift heeft voor deze groep 1 leerlingen apart beleid geschreven. We staan daar in dit artikel niet bij stil, maar verwijzen naar het protocol Zittenblijven/Verlengen/Verkorten (zie website Bij twijfel of onvoldoende score op de januari-toets, wordt de toets herhaald in mei. Bij afname van de toets zitten de kleuters bij elkaar, ieder aan een tafeltje en zo opgesteld zodat de leerkracht er tussendoor kan lopen en kan kijken of iedereen wel bij de goede opgave is. Ieder kind heeft zijn eigen werkboekje. Eerst wordt er geoefend hoe je in het boekje moet werken, hoe je met een potlood streepjes kunt zetten en hoe je je aanwijsblad onder de lange lijn moet leggen zodat alleen de juiste opdracht te zien is. De juf leest de opdracht voor. Bijvoorbeeld: Hier zie je een supermarkt, een bakker, een slager, een garage. Wat hoort er niet bij? Zet een streep onder het plaatje dat er niet bij hoort. Dus de leerling hoeft alleen een streepje te zetten onder het juiste plaatje. Dit wordt ook van te voren geoefend. Ook wordt aandacht besteed aan de sfeer en je zult merken dat kinderen het leuk vinden dat ze een speciaal werkje mogen doen en in een eigen boekje mogen werken. Het is maar hoe je het brengt! Bij Taal worden verschillende onderdelen getoetst, zoals passieve woordenschat, kritisch luisteren, eerste en laatste woord horen, rijmen, auditieve synthese en schriftoriëntatie. Er wordt per onderdeel gekeken hoe een leerling het heeft gemaakt. Bij Rekenen wordt getoetst of een kind kan tellen, vergelijken, kan classificeren (zeggen wat er wel of niet bij hoort), seriëren (wat is het goede rijtje van kort naar lang) en of een kind de cijfers al kent. Allemaal op kleuterniveau. De onderdelen die getoetst worden, zijn de belangrijkste onderdelen die een oudste kleuter in mei zou moeten beheersen op cognitief vlak, op denkgebied dus, om een goede start in groep 3 te gaan maken. Natuurlijk speelt de sociaal-emotionele ontwikkeling ook een heel grote rol. Nu hebben we het alleen gehad over het denken. Gelukkig vinden de meeste ouders net als de meeste leerkrachten dat een kind vooral goed in zijn vel moet zitten en graag naar school moet gaan. Dan komt de rest in principe vanzelf! De leerkracht van groep 1 en 2 brengt de sociale vaardigheden van uw kind in beeld door middel van een SCOL = Sociale Competentie Observatie Lijst. Tweemaal per jaar vult de leerkracht de

4 lijst in (rond de herfstvakantie en het voorjaar). Door de leerling voorafgaand aan het invullen nog eens bewust te observeren, toetst de leerkracht het (voor)oordeel aan het gedrag van de leerling en vult vervolgens 26 vragen in. Toetsen vanaf groep 3 Toetsen afnemen gebeurt op verschillende manieren. De meest bekende manier is een toets op papier. De leerling leest zelf de opgave en noteert het antwoord. In sommige gevallen leest de leerkracht de opgave voor en noteert de leerling het antwoord, bijvoorbeeld bij een spellingdictee. Ook in de lagere groepen (t/m medio groep 4) zal de leerkracht afhankelijk van het leergebied de opgaven doorgaans voorlezen. Een toets kan bestaan uit open vragen of opdrachten, waarbij de leerling zelf een antwoord moet opschrijven, of gesloten vragen, waarbij de leerling een keuze moet maken uit verschillende antwoorden. Een andere vorm is mondeling toetsen. Die gebruikt wordt bij het toetsen van de leesvaardigheid. De leerling leest letters (productieve letterkennis), woorden of een tekst voor en de leerkracht registreert de fouten. De Drift gebruikt hoofdzakelijk papieren toetsen, een enkele keer wordt er in het belang van de leerling gebruikt gemaakt van digitale toetsen. Tijdens de toetscyclus, in januari = midden en (meestal) mei = eind, afhankelijk van schooljaarlengte, worden de volgende toetsen afgenomen: Rekenen en Wiskunde Technisch lezen (snelheid van het lezen) Begrijpend lezen Spelling Woordenschat AVI Drie Minuten Toets (lezen)

5 Entreetoetsen Naast de hierboven vermelde toetsen gebruikt De Drift de Entreetoets. Hierbij staan de basisvaardigheden centraal: verschillende onderdelen op het gebied van Taal, Rekenen-Wiskunde en Studievaardigheden. De resultaten op de Entreetoets laten in één oogopslag zien hoe de leerling ervoor staat op het gebied van Taal, Rekenen-Wiskunde en Studievaardigheden, waar de leerling goed in is en waar extra ondersteuning nodig is. Er is een Entreetoets voor groep 5, 6 en 7. De Drift neemt echter alleen de entreetoets in groep 7 af. Van de leerlingen die in groep 7 de Entreetoets maken en in groep 8 aan de Eindtoets deelnemen, maakt Cito een zogenaamd Voorlopig Leerlingrapport op. In dit Voorlopig Leerlingrapport wordt op basis van de score van een leerling op de Entreetoets groep 7 een voorspelling gemaakt van zijn of haar standaardscore op de Eindtoets in groep 8. In die zin is ook de Entreetoets groep 7 al een toets die gebruikt kan worden voor de classificatie van leerlingen. Eindtoets Basisonderwijs De meest gebruikte en bekendste leervorderingentoets is de Eindtoets Basisonderwijs van Cito ook wel bekend als de Citotoets (verder: Eindtoets). De Eindtoets is ontwikkeld met als doel het geven van onafhankelijke informatie voor de keuze van het best passende brugklastype voortgezet onderwijs. De Eindtoets meet wat een leerling in vergelijking met andere leerlingen in acht jaar basisonderwijs geleerd heeft op het gebied van Taal (100 opgaven), Rekenen-Wiskunde (60 opgaven), Studievaardigheden (40 opgaven) en Wereldoriëntatie (90 opgaven). Die leervorderingen zeggen iets over de kansen op succes van een leerling in de verschillende typen van het voortgezet onderwijs. Bovendien geeft een leervorderingentoets zoals de Eindtoets indirect een indicatie van een aantal eigenschappen die van groot belang zijn voor het toekomstig schoolsucces: intelligentie, concentratie, motivatie en doorzettingsvermogen. Van de Eindtoets Basisonderwijs wordt elk jaar een nieuwe versie gemaakt. Op basis van het totaal aantal goed op de onderdelen Taal, Rekenen-Wiskunde en Studievaardigheden wordt de zogenaamde standaardscore berekend. Dit is een getal tussen de 501 en 550. De Cito Eindtoets wordt wellicht verplicht voor elke basisschool, maar dat zal op zijn vroegst pas in het schooljaar zijn. Het wetsvoorstel dat dit regelt, moet nog worden behandeld in de Eerste Kamer. Als er instemming is, dan is het de bedoeling dat de verplichte eindtoets de eerste keer tussen 15 april en 15 mei 2015 wordt afgenomen. Dat is later dan tot nu toe gebeurt. Door de toets later in het jaar af te nemen, telt het schooladvies zwaarder bij het toelaten van leerlingen tot een middelbare school. Het advies van de leerkracht, dus de ontwikkeling (het beeld) en vorderingen van het leerlingvolgsysteem, zal belangrijker worden. Het LVS en de rapportcijfers De Drift geeft de kinderen een cijferrapport. Die cijfers zijn gebaseerd op de proefwerken die horen bij de gebruikte methodes en op de Cito-score. Ook worden de uitslagen van de Cito toetsen nog apart op het rapport vermeld. Meestal liggen de rapportcijfers en de scores op het LVS wel op één lijn. Soms vallen de LVS-scores tegen, of juist mee, vergeleken met de proefwerkcijfers. Wanneer de proefwerkcijfers beduidend hoger zijn dan de LVS-sores, zijn daar een aantal mogelijke oorzaken aan te wijzen: Faalangst kan een rol spelen, vaak wordt CITO als heel erg belangrijk gezien. En uw kind, dat voor een proefwerk alleen een beetje gespannen is, klapt dicht bij de CITO-toets. Het is ook mogelijk dat uw kind gemiddelde capaciteiten heeft, maar heel hard werkt, en heel contentieus de aangeleerde regels volgt. Met als gevolg dat de proefwerken, waarin de stof er net zo uitziet als in de oefenboekjes, goed gemaakt worden. Uw kind lijkt bij de "besten" van de groep te horen. Een CITO-toets ziet er heel anders uit, en uw kind moet zelf bedenken welke oplossingsstrategie hij of zij moet gebruiken. En dan behoort uw kind opeens bij de "gemiddelden" van de groep. Andersom komt ook voor: de proefwerkcijfers zijn

6 krap voldoende, maar op de CITO-toets scoort uw kind een II- of zelfs een I-score. Dit kan een gevolg zijn van een "slechte" werkhouding, of weinig interesse in de schoolvakken. Een proefwerk is saai, dus dat doet uw kind even vlug. Maar een CITO-toets is anders, belangrijker en interessanter. Daar gaat hij of zij wel even voor zitten. En misschien is uw kind een "onderpresteerder": een begaafde leerling, voor wie de aangeboden stof te weinig uitdaging biedt. Kortom, het kind verveelt zich enorm, en die CITO-toets is eindelijk eens een beetje moeilijk. Wat de oorzaak ook is, zo'n verschil tussen proefwerkcijfers en CITO-scores is altijd een reden om met de leerkracht om de tafel te gaan zitten. Uiteindelijk is dat het doel van het hele LVS: dat leerkracht en ouders samen de uitslagen bekijken en samen bepalen hoe het gaat met uw kind en of er wat extra's gedaan moet worden. Communicatie tussen leerkracht en ouder(s) De zg. 10-minutengesprekken zijn een belangrijk medium om samen met ouders de ontwikkeling van kinderen en dus de toetsresultaten te bespreken. Daarom zitten ze verankerd in de jaarcyclus van onze school. Als toetsuitslagen om acties vragen of als een kind meer zorg nodig heeft, dan volgen er ook meerdere gesprekken. Zowel de leerkracht als de ouder kunnen altijd een gesprek aanvragen. Als de uitslag van de entreetoets binnen is, wordt het volgende tijdpad gehanteerd: 1) De uitslag wordt in het begin van groep 8 besproken (meestal in september, afhankelijk van de start van het schooljaar). Ook wordt hier het eerste advies gegeven (kijkrichting voor de ouders m.b.t. de open dagen). Kinderen die in aanmerking komen voor LWOO, wordt nu al met ouders besproken. De aanmelding voor LWOO moet nl. voor 1 december binnen zijn. 2) Tijdens de informatieavond (meestal in september, afhankelijk van de start van het schooljaar) ontvangen de ouders de folder Voortgezet Onderwijs. Ook het schema voortgezet onderwijs wordt die avond geprojecteerd op het bord. 3) In november/december ontvangen de ouders via school, van Cito, het voorlopig leerling rapport. Daarop staat de verwachte score van de eindtoets. Wederom een bevestiging/controle voor school en ouders of we op de juiste weg zitten/ samen aan de juiste vorm van VO denken. 4) In februari wordt de eindtoets afgenomen. 5) In maart voert de leerkracht met elke ouder en kind de adviesgesprekken. We gebruiken hierbij de entreetoets, het LVS van Cito en de uitslag eindtoets. 6) Voor 1 april zijn alle aanmeldingen voor het Voortgezet Onderwijs gerealiseerd.