De zorgplicht bij variabele pensioenuitkeringen

Transcriptie

1 De zorgplicht bij variabele pensioenuitkeringen Bij het verschijnen van deze aflevering van Pensioen Magazine is de politieke besluitvorming over het wetsvoorstel Wet verbeterde premieregeling (Wvp) bijna afgerond. Op 14 juni 2016 moet de Eerste Kamer erover hebben gestemd. Wordt de Wvp wet, dan is niet alleen een geldelijk vastgestelde uitkering, maar ook een geldelijke vastgestelde of variabele uitkering pensioen. 2 Daarmee wordt het mogelijk om ook in de uitkeringsfase op individueel niveau pensioenuitkeringen afhankelijk te maken van koersontwikkelingen en levensverwachting. De wijze van doorbeleggen wordt grotendeels aan de creativiteit van pensioenuitvoerders overgelaten. Een variabele annuïteit (unit linked) is mogelijk, maar ook individueel doorbeleggen. Volgtijdig eerst een variabele uitkering en daarna een vast pensioen ( deferred annuity ) is denkbaar, net als eerst een vaste en dan een variabele uitkering. Risico s kunnen en sterfte risico moet worden gepoold via een toedelingskring waarop een collectief toedelingsmechanisme wordt toegepast, en mee- en tegenvallers kunnen in de tijd worden gespreid. Pensioen wordt zo meer dan ooit een financieel product, met de daarbij horende zorgplicht van de aanbieder. Over die zorgplicht gaat het in dit artikel. VARIABELE PENSIOENUITKERING Onder de Wvp zijn uitsluitend premie- en kapitaalovereenkomsten toegelaten als pensioenvorm met een variabele pensioenuitkering. 3 Die variabele uitkering kan voortkomen uit premieovereenkomsten met of zonder beleggingsvrijheid in de opbouwfase; voor die met beleggingsvrijheid geldt de bijzondere zorgplicht van art. 52 PW. Ontbreekt de beleggingsvrijheid in de opbouwfase, dan geldt art. 52 PW dus niet. Dat laat echter onverlet dat de pensioenuitvoerder zorgvuldig dient te beleggen. Die zorgplicht voor premieovereenkomsten zonder beleggingsvrijheid in de opbouwfase komt met de Wvp expliciet tot uitdrukking in art. 52a PW: de uitvoerder dient te beleggen overeenkomstig de prudent person regel (lid 1) en ook overigens te handelen in het belang van de deelnemer of gewezen deelnemer (lid 2). Voorheen viel een dergelijke verplichting, ondanks het ontbreken van beleggingsvrijheid, overigens ook wel te betogen aan de hand van analoge toepassing van art. 52 PW. Een variabele uitkering vloeit voort uit een keuze door de deelnemer of gewezen deelnemer, uiterlijk te maken op de pensioendatum. Is de keuze voor een variabele uitkering gemaakt, dan is de uitvoerder in de uitkeringsfase eveneens gebonden aan de normering van art. 52a PW. Bij een vastgestelde uitkering geldt in zoverre geen bijzondere zorgplicht dat een pensioenuitvoerder als hoofdregel zich als een redelijk handelend pensioenuitvoerder van zijn taak moet kwijten, hetgeen daarmee een zorgplicht omvat. 4 ZORGPLICHT Hierna bespreek ik de bijzondere zorgplicht bij variabele uitkeringen voor zover deze vastligt in art. 52a PW. Die normering is, samen met de regulering over de projectierente en de mogelijkheid om mee- en tegenvallers in de tijd te spreiden, geponeerd als recht- 1 Deze bijdrage is afgerond op 1 juni 2016; met ontwikkelingen nadien kon geen rekening worden gehouden. 2 Het vereiste van een vastgestelde uitkering was vanaf 2007 in de wet opgenomen; daarvoor koerste men op het uitgangspunt (...) dat het begrip pensioen niet te eng moet worden geïnterpreteerd, HR 27 februari 1998 (Johnson Wax/Minderhoud), NJ 1998, Zie voor een bespreking van variabele uitkeringen en het wetsvoorstel de verschillende bijdragen van Jeroen Los en Sabine Boer in PM, waaronder elders in dit nummer de meest recente. 4 Zie bijvoorbeeld HR 8 februari 2013 (Niehof/Bpf Bouw), NJ 2013, 106. Sijbren Kuiper Mr. S.H. Kuiper is advocaat bij Van Doorne te Amsterdam 1 Pensioen Magazine juni/juli

2 15Rubriek zorgplicht vaardiging voor het afnemen van inkomenszekerheid door de keuze met de Wvp voor een wettelijk systeem met risicodragende pensioenuitkeringen. 5 De elementen van de zorgplicht van art. 52a zijn: a. de pensioenuitvoerder en niet de pensioengerechtigde is verantwoordelijk voor de beleggingen; b. de prudent person regel en het primaat van de uitvoerder bij de invulling daarvan; c. lifecycle beleggen; d. een generieke zorgnorm als kapstok voor toezichtregulering; en e. eisen aan risico- en beleggingsprofielen. Het is goed te bedenken dat deze normering allerminst op zichzelf staat. Ze wordt geflankeerd door aanvullende informatieplichten en nadere regulering van het keuzerecht voor een vaste of variabele uitkering, waaronder de verplichting om het beleggingsrisico in de opbouwfase af te stemmen op het al dan niet bekend zijn van de wens om in de uitkeringsfase een variabele uitkering te willen ontvangen. 6 Een bespreking daarvan gaat echter het bestek van dit artikel te buiten. Zowel bij vaste als bij variabele uitkeringen is het de pensioenuitvoerder die het beleggingsbeleid bepaalt Pensioenuitvoerder verantwoordelijk Zowel bij vaste als bij variabele uitkeringen is het de pensioenuitvoerder die het beleggingsbeleid bepaalt. Hij is verantwoordelijk voor de beleggingen. Het expliciet neerleggen van die verantwoordelijkheid bij de uitvoerder in art. 52a, lid 1 PW strekt ertoe ook wettelijk vast te leggen dat het de pensioengerechtigde uitdrukkelijk niet is toegestaan die verantwoordelijkheid over te nemen, zoals de deelnemer dat wel kan in de opbouwfase van een premieovereenkomst met beleggingsvrijheid. Het betekent dat de pensioenuitvoerder bepaalt hoe de pensioeneenheden worden belegd. Enkele passages uit de parlementaire behandeling: De gemiddelde pensioengerechtigde heeft immers vaak onvoldoende kennis en expertise om hierin zelf verantwoorde keuzen te maken. 7 En: Om pensioengerechtigden te beschermen tegen het nemen van onverantwoorde risico s krijgen zij geen mogelijkheid om bij de uitvoering van variabele uitkeringen de verantwoordelijkheid voor de beleggingen over te nemen. 8 Die gedachte achter de inperking van contractsvrijheid is mede ingegeven door zorgen van AFM en DNB. 9 Prudent person regel De uitvoerder van een variabele uitkering zal een beleggingsbeleid moeten voeren overeenkomstig de prudent person regel. Voor pensioenfondsen niets nieuws; voor hen geldt die verplichting reeds op grond van art. 135 PW. Het oprekken van de bestaande prudent person regel naar individuele premie- en kapitaalovereenkomsten geeft aan die norm een eigen, op zichzelf staande invulling. Een werkwijze die sinds 2008 ook aan de orde is in de opbouwfase van premieovereenkomsten met beleggingsvrijheid waarbij de deelnemer de verantwoordelijkheid voor de beleggingen niet heeft overgenomen. De kern van de prudent person regel in algemene zin is dat de uitvoerder een beleggingsbeleid voert dat is gebaseerd op het uitgangspunt dat waarden worden belegd in het belang van de aanspraak- en pensioengerechtigde. Wat dat inhoudt is, niet limitatief, uitgewerkt in de Pensioenwet (art. 135) en het Besluit financieel toetsingskader pensioenfondsen (art. 13). Het conceptbesluit bij de Wvp spitst de generieke normering van art. 13 Besluit Ftk toe op de uitvoering van premieovereenkomsten met beleggingsvrijheid en variabele uitkeringen; dat gebeurt met een nieuw art. 14a, lid 1, toe te voegen aan het Besluit uitvoering Pensioenwet. Dat leidt kort gezegd tot de volgende verplichtingen voor uitvoerders. Kwalitatieve restricties: zodanig beleggen dat de veiligheid, de kwaliteit, de liquiditeit en het rendement van de portefeuille als geheel is gewaarborgd; hoofdzakelijk beleggen op gereglementeerde markten, en beleggingen op niet-gereglementeerde financiële markten beperken tot prudent niveau; beleggingen in derivaten uitsluitend voor zover ze bijdragen aan een vermindering van het risicoprofiel of aan een doeltreffend portefeuillebeheer; bovenmatig tegenpartijrisico beperken; waarden naar behoren diversifiëren om risicoaccumulatie te vermijden. Kwantitatieve restricties: beleggingen in de bijdragende onderneming beperken tot ten hoogste 5% van de portefeuille; beleggingen in de groep waarvan de bijdragende onderneming deel uitmaakt beperken tot 10% van de portefeuille. Overige/technische vereisten: beleggingen waarderen op basis van marktwaardering. Daaraan voegen art. 14b en 14d conceptbesluit verplichtingen toe over het opstellen van een strategisch beleggingsbeleid voor de lange termijn. Pensioenfondsen dienen dat beleid te richten op het gehele fonds en diens risicohouding. Een algemeen pensioenfonds (APF) kan daarentegen rekening houden met de risicohouding van afzonderlijke collectiviteitskringen en daarop het beleid afstemmen. Het strategisch beleggingsbeleid van verzekeraars en premiepensioeninstellingen (PPI s) mag zich beperken tot beleid dat past bij een specifieke pensioenregeling. Wanneer dat beleid niet steunt op afdoende onderzoek en daarmee het proces om te komen tot dat 10 juni/juli 2016 Pensioen Magazine

3 beleid onvoldoende is is dat onder art. 14b een schending van de prudent person regel (verderop meer hierover). Wat mij betreft zou de normering moeten gelden voor elk type uitvoerder dat actief is op de Nederlandse markt Van eerdergenoemd conceptbesluit is op het moment van schrijven slechts een conceptversie beschikbaar. 10 Daarin is de normering van art. 13 van het besluit uitsluitend van overeenkomstige toepassing voor verzekeraars en premiepensioeninstellingen verklaard. Wat mij betreft is dat een incomplete regeling: de normering zou moeten gelden voor elk type uitvoerder dat actief is op de Nederlandse markt. Ook voor niet in Nederland gevestigde partijen die Nederlandse pensioenovereenkomsten uitvoeren, zoals een Belgische OFP of Luxemburgse ASSEP. Althans, ik zie op voorhand nog geen redenen om voor hen een afwijkend lees: lichter regime te creëren. Uitvoerder primaat bij invulling beleggingsbeleid Binnen deze kaders hebben pensioenuitvoerders het primaat bij het bepalen wat prudent beleggingsbeleid is. De daaruit volgende terughoudende rol van toezichthouder DNB blijkt uit de jurisprudentie over art. 135 PW, die met het incorporeren van de prudent person regel in art. 52a ook van belang is bij uitvoering van variabele uitkeringen. Zo gaf het College van Beroep voor het bedrijfsleven CBb, de hoogste bestuursrechter bij geschillen tussen pensioenuitvoerders en de toezichthouder over de toepassing van de prudent person regel in de zaak tussen DNB en Stichting Pensioenfonds Vereenigde Glasfabrieken de volgende richtsnoeren voor toetsing door DNB. DNB moet in aanmerking nemen dat pensioenuitvoerders vanwege de open norm een zekere ruimte hebben hun beleggingsbeleid zo in te richten dat aan de norm wordt voldaan. Daarbij zullen ze keuzes moeten maken. Zolang die keuzes er niet toe leiden dat niet aan de norm wordt voldaan, heeft DNB deze volgens het CBb te respecteren. Het enkele feit dat DNB andere beleggingskeuzes zou hebben gemaakt, of de mogelijkheid dat andere beleggingen meer geschikt zouden zijn, is (daarom) onvoldoende. Bij de toets zal DNB telkens de specifieke omstandigheden van de pensioenuitvoerder in kwestie moeten betrekken en per geval moeten onderzoeken of aan de prudent person regel wordt voldaan. Uit die uitspraak blijkt ook dat het toezicht op het beleggingsbeleid zich kan richten op het proces, bijvoorbeeld de wijze waarop dat beleid tot stand komt en (tussentijds) wordt beoordeeld of geëvalueerd. Daarmee is echter niet gezegd dat een enkele fout bij dat proces afdoende is voor het oordeel dat het beleggingsbeleid van de uitvoerder niet prudent is. Zo oordeelde het CBb in eerdergenoemde zaak die zoals wellicht bekend een dispuut betrof over beleggen in goud dat de argumenten van DNB die zien op de totstandkoming van de goudbelegging niet afdoende zijn ter onderbouwing van de conclusie dat ook de uitkomst van dat beleggingsproces in strijd is met de prudent person regel. Het voorgaande laat onverlet dat er op grond van de Wvp bij variabele uitkeringen elementen zijn van de prudent person regel die hun beslag hebben gekregen in een procesverplichting. Zo dient een uitvoerder die werkt met beleggingsprofielen, voor ieder profiel te onderbouwen dat het past binnen de prudent person regel (art. 14b, lid 3 conceptbesluit). Ontbreekt deze onderbouwing of schiet deze tekort, dan is een zelfstandige overtreding, c.q. zorgplichtschending pleitbaar. Lifecycle beleggen Het beleggingsbeleid in de uitkeringsfase dient rekening te houden met de leeftijd van de pensioengerechtigde (art. 52a, lid 1 PW). Aan dit vereiste is tijdens de parlementaire behandeling gerefereerd als een verplichting om beleggingsbeleid vorm te geven overeenkomstig het lifecycle principe. 11 Bij toenemende leeftijd moet het risico in beginsel worden teruggebracht of gelijk blijven. Er is, zo is de gedachte, met het toenemen van de leeftijd immers steeds minder tijd om financiële tegenvallers nog individueel te herstellen. 12 De mogelijkheden om het beleggingsrisico in de uitkeringsfase te laten toenemen, zijn beperkt. Het risico mag niet groter worden, tenzij een wijziging van de risicohouding van de pensioengerechtigde of een gewijzigd risicoprofiel aanleiding is voor een wijziging van het beleggingsprofiel, zo volgt uit art. 14d, lid 5 conceptbesluit. Dat ook in de uitkeringsfase het risico met het toenemen van de leeftijd moet worden teruggebracht, is daarmee geen harde regel in het besluit; pensioenuitvoerders hebben dus enige ruimte. 13 Wanneer de waarde van pensioeneenheden alleen individuele effecten heeft dan gaat het om risico s die niet zijn gedeeld via een collectief toedelingsmechanisme is het de leeftijd, c.q. levensverwachting van de individuele pensioengerechtigde waarmee rekening moet worden gehouden. Is sprake van risicodeling, dan is het de gemiddelde leeftijd, c.q. levensverwachting van het collectief waarmee men moet 5 Kamerstukken II, , 3, p Zie daarover ook nog eens uitgebreid Kamerstukken I 2015/2016, L. 7 Kamerstukken II 2014/2015, , 3, p Kamerstukken II 2015/2016, , 3, p Kamerstukken II 2015/2016, , 3, p en 6, p Bijlage bij Kamerstukken II 2015/2016, , B. 11 Kamerstukken II 2015/2016, , 3, p Kamerstukken I 2015/2016, , I, p. 2 (onopgemaakt) en L, p. 3 e.v. (onopgemaakt). 13 Voor de opbouwfase bestaat een dergelijke expliciete verplichting wel (art. 14d, lid 3 conceptbesluit). Pensioen Magazine juni/juli

4 zorgplicht rekenen. 14 Wanneer de waardeontwikkeling van een pensioeneenheid deels individuele en deels collectieve effecten heeft, wordt de te hanteren levensverwachting ook bepaald door beide factoren. Het lifecycle principe bij uitvoering van een variabele uitkering zoals besproken tijdens de parlementaire behandeling van de Wvp, stelt de levensverwachting van de pensioengerechtigde centraal, en in mindere mate de leeftijd. Men spreekt over een verplichting een beleggingsbeleid te voeren waarbij de mate van beleggingsrisico aansluit bij de resterende levensverwachting. 15 Dit komt ook tot uitdrukking in het conceptbesluit: de regel om rekening te houden met de leeftijd wordt daar ingeperkt tot een verplichting te beleggen op een wijze die past bij de aard en duur van de toekomstige pensioenuitkeringen (art. 14a, lid 2 conceptbesluit). Het oprekken van het begrip leeftijd tot levensverwachting, c.q. duur van de toekomstige uitkering bij uitvoering van een variabele uitkering, roept vragen op rond het op het individu afgestemde beleggingsbeleid. Kan men volstaan met een levensverwachting aan de hand van algemene actuariële gegevens voor de populatie waarvan de pensioengerechtigde deel uitmaakt? Of is een individuele analyse die verder gaat dan fonds/uitvoeringsspecifieke ervaringssterfte vereist? In de Wet op de medische keuringen is een keuringsverbod opgenomen voor deelname aan pensioenregelingen, waardoor medische gegevens die van invloed op de levensverwachting zijn, minder eenvoudig voorhanden zijn. Dat kan het gebruik van algemene gegevens en afstemming van het beleggingsbeleid daarop wellicht rechtvaardigen. Maar wat nu als de uitvoerder desalniettemin bekend is met de gezondheidstoestand van de pensioengerechtigde, bijvoorbeeld omdat deze hem daarover mededelingen heeft gedaan? Die kennis ongebruikt laten zal mogelijk enige toelichting behoeven wanneer een rechter heeft te oordelen over een zorgplichtgeschil. Generieke zorgplicht Niet alleen voor het beleggingsbeleid bij uitvoering van een variabele uitkering geldt een bijzondere zorgplicht. Daar komt namelijk bij de meer algemene verplichting voor de pensioenuitvoerder om in het belang van de pensioengerechtigde te handelen (art. 52a, lid 2 PW). Die generieke zorgplicht is geïnspireerd op art. 4:24a Wft, waarin is bepaald dat: 16 a. een financiële dienstverlener op zorgvuldige wijze de gerechtvaardigde belangen van de consument of begunstigde in acht moet nemen; en b. wanneer hij adviseert, moet handelen in het belang van de consument of begunstigde. Het is de vraag of de generieke zorgplicht van art. 52a, lid 2 PW niet tot op zekere hoogte symbolische wetgeving is. De pensioengerechtigde kan ook nu in voorkomende gevallen voor de burgerlijke rechter betogen dat de uitvoerder niet in zijn belang handelt en daarmee tekortschiet in de nakoming van zijn contractuele verplichtingen, en mogelijk zelfs onrechtmatig handelt. Toch meende de wetgever het noodzakelijk om deze algemene zorgplicht bij variabele uitkeringen te benadrukken, omdat met dergelijke uitkeringen niet alleen een perspectief op een hoger pensioeninkomen wordt geboden, maar er ook nieuwe risico s in de uitkeringsfase van premie- en kapitaalovereenkomsten worden geïntroduceerd. 17 Die risico s maken het kennelijk noodzakelijk om de toezichthouders een steviger instrumentarium in handen te geven om de pensioengerechtigde zo goed mogelijk te beschermen tegen risico s en mogelijk misbruik. 18 Hiermee is art. 52a, lid 2 PW primair toezichtnormering normering ter sturing van het gedrag van pensioenuitvoerders in algemene zin en naar mijn indruk niet op voorhand een norm die strekt tot bescherming van individueel vermogensbelang van derden. Een direct beroep op genoemde bepaling in het kader van een onrechtmatigedaadactie lijkt daarom niet passend. Dat wil uiteraard niet zeggen dat de te ontwikkelen normering op grond en naar aanleiding van de algemene zorgplicht van art. 52a, lid 2 PW niet van (indirect) belang zou kunnen zijn voor een actie uit onrechtmatige daad of wanprestatie. Het is de vraag of de generieke zorgplicht van art. 52a, lid 2 PW niet tot op zekere hoogte symbolische wetgeving is Risicoprofiel Het sluitstuk van de zorgplicht van art. 52a PW wordt gevormd door het risicoprofiel en het daaraan te koppelen beleggingsprofiel van een pensioengerechtigde. Het risicoprofiel is wellicht het meest zwaarwegende element van de zorgplicht bij uitvoering van een variabele uitkering, tenminste wanneer een pensioenuitvoerder meerdere beleggingsprofielen kent (dat is namelijk niet verplicht). Het risicoprofiel bevat kenmerken van de pensioengerechtigde, waaronder diens financiële positie, kennis, ervaring, doelstellingen en risicobereidheid. Het beleggingsbeleid dient daarop optimaal te zijn afgestemd. 19 Voorheen verwees de Pensioenwet voor het opstellen van risicoprofielen in de opbouwfase, bij premieovereenkomsten met beleggingsvrijheid naar de Wft. Met de Wvp wordt het ken-uw-klantbeginsel zonder verwijzing naar de Wft direct in de Pensioenwet opgenomen. Materieel dus niets nieuws onder de zon, anders dan dat ook voor pensioengerechtigden een risicoprofiel moet worden opgesteld en bijgehouden. Dit betekent dat de pensioenuitvoerder de eerder omschreven informatie moet inwinnen, voor zover dit redelijkerwijs relevant is voor het beleggingsprofiel. Welke gegevens dat zijn en met name welk gewicht aan elk van de factoren moet worden toegekend, is een zaak van de pensioenuitvoerder. Wel dient de informatie afdoende te zijn om te beoordelen of het beleggingsprofiel voldoet aan de be- 12 juni/juli 2016 Pensioen Magazine

5 oogde doelstellingen en of de pensioengerechtigde de daarmee samenhangende beleggingsrisico s financieel kan en wil dragen (art. 14e, lid 1 conceptbesluit). De uitvoerder kan andere gegevens toevoegen die hij van belang oordeelt voor het risicoprofiel, zoals over de individuele levensverwachting van de pensioengerechtigde. Staande praktijk is dat deze informatie wordt verzameld op basis van (beknopte) vragenlijsten, c.q. lijsten met stellingen, al zijn ook andere, meer grafische methoden voorhanden. De aldus verzamelde informatie dient de mate weer te geven waarin een pensioengerechtigde beleggingsrisico kan en wil lopen (art. 14d, lid 6 conceptbesluit). Iedere vijf jaar en bij gebeurtenissen die daartoe aanleiding geven ik voeg daaraan toe: en waarvan de pensioenuitvoerder op de hoogte is, althans had behoren te zijn dient het profiel te worden geverifieerd. Tot die gebeurtenissen worden gerekend een huwelijk, echtscheiding en overlijden van de partner. En niet onbelangrijk: hertoetsing van het risicoprofiel dient ook plaats te vinden wanneer de pensioengerechtigde daarom vraagt, zo volgt uit de toelichting bij het conceptbesluit. Het individuele risicoprofiel staat los van de voor een toedelingskring vast te leggen risicohouding. Pensioenfondsen die een variabele uitkering uitvoeren, zullen die risicohouding moeten vaststellen na overleg met (vertegenwoordigers van) werkgevers en werknemers en na overleg met organen van het fonds (art. 14d, lid 1 conceptbesluit jo. art. 1a Besluit Ftk). Voor andere uitvoerders geldt die overlegverplichting niet en zal op andere wijze duidelijkheid moeten worden verkregen over de doelstellingen en risicohouding van deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden (art. 14d, lid 1 conceptbesluit). Het daartoe ontlenen van relevante informatie aan individuele risicoprofielen is een mogelijke werkwijze. Beleggingsprofiel Uiteindelijk moet de regulering in art. 52a PW ertoe leiden dat op passende wijze wordt belegd. De uitvoerder die meerdere beleggingsprofielen hanteert, zal een bij het risicoprofiel passend beleggingsprofiel moeten hanteren. Hoe de vertaling van risicoprofiel naar beleggingsprofiel plaatsvindt, is aan de pensioenuitvoerder. Maar die moet die vertaling wel vastleggen (art. 14e, lid 2 conceptbesluit). Dat de begunstigde daarover moet worden geïnformeerd, althans dat hij enige toelichting op de vertaling van risicoprofiel naar beleggingsprofiel krijgt, lijkt te volgen uit art. 52a, lid 3 PW, alsook uit lid 4 bij wijziging van het beleggingsprofiel vanwege een bijgesteld risicoprofiel. CONCLUSIE Je moet schieten, anders kun je niet scoren is een befaamde Cruijffiaanse wijsheid. Dat wordt straks ook uitgangspunt in de uitkeringsfase van pensioen: het mogen nemen van (meer) beleggingsrisico (schieten) kan leiden tot een hogere uitkering (scoren). Maar ook tot een lagere. Het is primair aan de uitvoerder om die hogere uitkering te realiseren. De wetgeving laat Het individuele risicoprofiel staat los van de voor een toedelingskring vast te leggen risicohouding hem daarbij een grote mate van vrijheid. Hoe dat in de praktijk uitpakt, zal pas over enige tijd blijken. De verwachting is dat de Wvp per 1 augustus 2016 in werking treedt, als de Eerste Kamer op 14 juni 2016 met het voorstel zal hebben ingestemd. 20 Vanaf die datum zou dus een variabele uitkering mogelijk moeten zijn. Voordat er echter uitkeringen worden gedaan die ook wezenlijk enige tijd variabel zijn geweest, zijn we enkele jaren verder. Terugwerkende kracht is overigens niet voorzien. Bij wijze van overgangsregime, c.q. overbruggingsregeling kan en kon men ook al enige tijd gebruikmaken van de tijdelijke regeling pensioenknip, op basis waarvan een tijdelijke uitkering van maximaal twee jaar mogelijk is. De daaropvolgende levenslange uitkering kan een variabele zijn. Er is een overgangsregime voor de nadere invulling van de zorgplicht in het Besluit PW (zie art. 55 conceptbesluit), met name voor wat betreft de opbouwfase. Voor de uitkeringsfase is relevant dat verzekeraars en premiepensioeninstellingen pas per 1 januari 2018 hoeven te voldoen aan de eisen voor strategisch beleggingsbeleid (art. 14b conceptbesluit), het vastleggen van de risicohouding waarop het beleggingsbeleid is gebaseerd (art. 14d, lid 1 conceptbesluit) en de periodieke toetsing van het beleggingsbeleid (art. 14d, lid 2 conceptbesluit). Voor het overige zullen uitvoerders van een variabele uitkering direct vanaf de inwerkingtreding van de Wvp aan de zorgplichteisen moeten voldoen. 14 Kamerstukken II 2015/2016, , 3, p Kamerstukken II 2015/2016, , 3, p De verwijzing naar afdeling van de Wft in art. 52 PW is met de Wvp komen te vervallen, waarvoor onder andere deze verplichting in de plaats is gekomen. Die systematiek is ook overgenomen in art. 52a PW. Zie daarover Kamerstukken II 2015/2016, , 3, p Kamerstukken II 2015/2016, , 3, p Kamerstukken II 2015/2016, , 3, p Kamerstukken I 2015/2016, , D, p Kamerstukken II 2015/2016, , E, p. 7. Pensioen Magazine juni/juli