Inhoudsopgave. Voorwoord 5. Inleiding 6. 1 Beheer tuinen 9. 2 De tijd en onderhoud 34. Bronnenlijst 63. Bijlage 64 INHOUD 7

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Beheer tuinen 9 2 De tijd en onderhoud 34 Bronnenlijst 63 Bijlage 64 INHOUD 7

2 Inleiding Een tuin verandert voortdurend. Dat is boeiend om te volgen, een tuin verveelt niet snel. Maar het is soms ook lastig, want de tuin verandert niet altijd zoals jij het wilt. Alles wat je doet om de tuin zo te begeleiden in z n groei, zodat de tuin wordt zoals jij wilt, noem je beheer. Het verschil met onderhoud is dat je bij beheer probeert verder vooruit te kijken. Wat moet ik nu doen om over tien jaar het beoogde resultaat te behalen? Bij tuinen, maar ook bij grootschalige groenaanleg, praat men wel van het eindbeeld. Daarmee wordt gesuggereerd dat een tuin op een gegeven moment niet meer zou veranderen. Dat kan natuurlijk niet. Een eindbeeld is eigenlijk altijd een tussenstadium. Je kunt bij het ontwerpen van een tuin wel zo n soort tussenstadium voor ogen hebben, een soort voorlopig eindbeeld. Dat moet je ook hebben, je moet een klant immers voor kunnen spiegelen hoe de tuin er over vijf of tien of twintig jaar ongeveer uit zal zien. Je moet ook aan kunnen geven hoe je zo n voorlopig eindbeeld wilt bereiken. Dat nu is beheer : het ingrijpen in en onderhouden van tuinen met als doel een bepaald beeld of situatie te bereiken. Bij deze deelkwalificatie leer je kijken naar tuinen met het oog van de beheerder. Je begrijpt dat je daarvoor veel kennis moet hebben van de ontwikkeling van planten. Niet alleen van de afzonderlijke planten, je moet ook weten hoe ze op elkaar reageren. 8 TIJD VOOR TUINEN

3 1 Ontwerp en beheer Bij een goed ontwerp voor een tuin hoort een beheerplan. Het ontwerp laat namelijk niet zien hoe de tuin er direct na aanleg uitziet, maar over pakweg zo n vijf tot tien jaar. De tuin moet dan wel op de juiste manier onderhouden en beheerd worden om dat beeld te bereiken. Ontwerp en beheer horen dus bij elkaar. Maar ook bij oudere tuinen kan het ontwerp een leidraad zijn voor het beheer en onderhoud. Als er ooit een ontwerptekening van een tuin is geweest, dan kun je bij het beheer daar op terugvallen. Kloppen de lijnen van het ontwerp nog of zijn ze door achterstallig onderhoud vervaagd? Als er geen ontwerptekening is, dan zul je als beheerder moeten proberen te kijken met de ogen van een ontwerper. Je moet dan dus weten wat een ontwerper belangrijk vindt in een tuin. Zichtlijnen, looplijnen, eenheid van vorm, harmonie, dieptewerking, op de juiste plek een accent. Probeer in een tuin altijd voor te stellen hoe je de beleving kunt versterken door op deze zaken te letten. Waar kan iets weg, waar is het goed om een lijn of vorm te herstellen, waar komt een plant niet meer tot zijn recht? Bij de volgende opdrachten ga je het ontwerp en ontwerpprincipes als uitgangspunt nemen voor beheersmaatregelen. Eerst mag je een aantal situaties zoeken waar je door kleinere of grotere ingrepen het ontwerp kan versterken. Dan mag je een beheerplan maken bij een bestaand ontwerp. Je kunt hiervoor natuurlijk een eigen ontwerp nemen, bijvoorbeeld een ontwerp dat je hebt gemaakt bij de deelkwalificatie Inrichten tuinen. Het voorbeeld dat je hierbij krijgt, is de tuin van mevrouw Van Eyck uit Creatief met lijnen. Opdracht 1.1 Kleine ingreep, grote verbetering a. Zoek in je omgeving naar een vijftal verschillende situaties waar door: achterstallig onderhoud; verkeerd onderhoud; ontwerpfouten (denk bijvoorbeeld aan een slechte beplantingskeuze); het ontwerp, de vorm van de tuin niet (meer) tot zijn recht komt. Denk hierbij aan zichtlijnen, looplijnen, vorm van een border of gazon. b. Adviseer de bewoners hoe de beleving van de tuin verbeterd kan worden. Jij wordt geacht als een deskundige naar de tuin te kijken en van daaruit adviezen te geven. De wensen van de huidige gebruikers spelen in eerste instantie geen rol. Pas in tweede instantie kun je kijken of jouw adviezen en de wensen van de bewoners op een lijn zijn te brengen. c. Maak bij je advies een onderhoudsplan. Wat moet er gebeuren om het ontwerp te herstellen? In welke periode kun je dat het beste doen? Hoeveel tijd kost dat? Welke hulpmiddelen en/of deskundigheid heb je hierbij nodig? ONTWERP EN BEHEER 9

4 d. Maak een presentatie over jouw bevindingen. Laat hierbij zien wat het verband is tussen ontwerp en onderhoud. Voorbeelden Hieronder volgt een aantal voorbeelden van de gevraagde situaties. Sommige voorbeelden zijn uitgewerkt. Voorbeeld 1.1 Het zicht op de tuin is beperkt, doordat de struiken erg uitgedijd zijn In de tuin van de familie Van der Weyden ligt pal tegen het terras een beplantingsvak met daarin behalve lage kruidachtige planten een bonte hulst (Ilex aquifolium Argenteomarginata, a), een krent (Amelanchier lamarckii, b) en een jeneverbes (Juniperus communis Hibernica, c). (zie figuur 1.1) De drie struiken beperken het uitzicht vanuit het huis op de tuin wel erg. Met name de bonte hulst en de jeneverbes vormen erg sterke wanden. De krent is veel transparanter en zorgt daarmee wel voor een aangename onderbreking. Bovendien kijk je onder de kroon van de krent door. Mevrouw Van der Weyden zit graag tegen de jeneverbes uit het zicht van de achterburen. De bonte hulst zorgt voor afscheiding naar de buren links. (zie figuur 1.2) De hulst is ongeveer 2 meter hoog en 2 meter breed. De jeneverbes is ook 2 meter hoog, heeft een stamdiameter van 15 centimeter en een zuildiameter van ca 80 centimeter. De tuin ligt op zandgrond. a. Ilex aquifolium Argenteomarginata, b. Amelanchier lamarckii, c. Juniperus communis Hibernica Figuur 1.1 Plattegrond van de tuin van de familie Van der Weyden. 10 TIJD VOOR TUINEN

5 Figuur 1.2 Het zicht op de tuin is beperkt, doordat de struiken die ooit klein waren, nu erg uitgedijd zijn. Uitwerking a. Advies De bonte hulst kan heel sterk worden teruggesnoeid. Als je de jeneverbes terug zou snoeien totdat hij een visuele afscheiding op zithoogte vormt (circa 1.25 meter), zou je aan de bovenkant op de kale takken kijken. Een alternatief is om deze conifeer te vervangen door een exemplaar van 1.25 meter hoogte en die dan op die hoogte te houden. (zie figuur 1.3) a. Ilex aquifolium Argenteomarginata, b. Amelanchier lamarckii, d. Taxus baccata Semperaurea Figuur 1.3 Het zicht op de tuin nadat de hulst gesnoeid en de jeneverbes vervangen is. ONTWERP EN BEHEER 11