Bestaat hét gouden ei nog? 5+1. Of is innovatie een utopie

Transcriptie

1 zet kennis in werking NR. 7 OKTOBER 2014 best practices Pal-V, Edel Group en Futurion over vliegende auto s, alarmerende tapijten en robots pag. 6 Achtergrond Koudwatervrees rond crowdsourcing pag. 14 Opinie Hoe blijf je de wet van de remmende voorsprong voor? pag. 20 Column Situaties waarin je beter niet kunt innoveren pag innovatietrends Bestaat hét gouden ei nog? Of is innovatie een utopie

2 2 WinWin nr.7 oktober 2014 Ten Geleide Innovatie: Van Willy Wortel tot Steve Jobs K Kent u Gyro Gearloose? Dat is de bekendste innovator van de wereld. Wij kennen Gearloose onder de naam Willy Wortel uit de Donald Duck, waarmee hele generaties zijn opgegroeid. Hij werd geassisteerd door Lampje, door hemzelf tot leven gewekt. Een robot avant la lettre, zou je kunnen zeggen. Innoveren was jarenlang het exclusieve domein van de verstrooide uitvinder. Maar de tijden zijn veranderd. We zijn van de industriële massaproductie geruisloos in het tijdperk van de verfijnde technologie overgegaan. De digitale revolutie zorgt voor een totaal nieuw productielandschap. Daarin is permanente innovatie de sleutel tot economisch succes en welvaart. Wie de boot in dit opzicht mist, verliest de aansluiting op de wereldmarkt. We worden allemaal een Willy Wortel, maar dan als vernieuwers die middenin de samenleving staan. En die erin slagen voortdurend te anticiperen op de snelle technologische ontwikkelingen. Willy Wortel is Steve Jobs geworden. Jobs stelde: je produceert niet voor wat de klanten nu willen, maar voor wat ze in de toekomst willen. Je zorgt dus dat je altijd een paar stappen vooruit denkt. Dat is de kern van innoveren in onze tijd. Innovatie maakt het verschil tussen een leider en een volger. Wie alleen volgt, komt altijd te laat en delft het onderspit in de moderne concurrentie op wereldschaal. Blijvend vernieuwen betekent ook een leven lang leren. Banen waarvoor we nu opleiden, bestaan over tien jaar niet meer of zijn totaal veranderd. En er komen in hoog tempo nieuwe banen bij waarvoor direct al adequaat moet worden opgeleid. Regionale bedrijven, instellingen en beroepsonderwijs moeten daarom nauw samenwerken. Innovatie krijgt bij uitstek vorm en inhoud in de regionale samenleving. En niet zozeer de multinationals, maar het MKB is de motor van de innovatieve ontwikkeling. Juist in deze sector kan snel geschakeld worden en kunnen nieuwe ontwerpen snel in concrete producten en diensten worden omgezet. Innovatie vraagt een cultuuromslag: open lijnen en een optimale samenwerking. De concurrent zit niet meer om de hoek in eigen land, maar in het buitenland. Hoe kijken wij hier in onze regio tegenaan? Zijn we bereid om onze kennis te delen? Zijn we volgers of leiders? Welke innovatieve projecten hebben we inmiddels opgepakt? Daarover gaat deze WinWin. Albert Cornelissen, Voorzitter College van Bestuur Windesheim Colofon WinWin wordt u aangeboden door Windesheim. Het kennismagazine biedt harde feiten, nuttige analyses, slimme praktijkvoorbeelden en opinies van mensen die weten waarover ze praten. Windesheim verspreidt het blad onder ondernemers, hogere managers en bestuurders. Redactieadviesraad: Hans Groenhuis (ROVA), Ralph Keuning (Museum de Fundatie), Kristel Leerkes- Boerhof (Boerhof Projectinrichters), Maarten Roef (Wavin) en Simone van Ruth (MEE IJsseloevers) Hoofd- en eindredactie: Marketing en Communicatie Windesheim Journalistieke begeleiding: Maters & Hermsen Journalistiek Vormgeving: Hemels van der Hart Fotografie: Hollandse Hoogte, Fotopartners, Shutterstock, istockphoto Teksten: Windesheim en Maters & Hermsen Journalistiek Overname van artikelen en beeld uit WinWin is alleen toegestaan na goedkeuring van Windesheim. Meningen in dit magazine weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de mening van Windesheim. Suggesties Heeft u opmerkingen over de inhoud of suggesties voor onderwerpen? Mail naar: winwin@windesheim.nl of schrijf naar: Redactie WinWin Postbus GB Zwolle

3 3 WinWin NR. 7 4 Thema: Innovatie WinWin s top 5 De beste innovators volgens Windesheim Bestaat hét gouden ei nog? Drie ondernemers die het anders doen. Hoe hebben zij hun gouden ei gevonden? 6 Open innovatie 3 vragen aan een innovatiedeskundige Crowdsourcing Koudwatervrees 14 Goed gesprek over innoveren Juist in tijden van crisis 27 En verder: 05 Agenda 12 Innovatietrends 18 Opdrachten aan Windesheim 25 Uitgezocht 26 3x WinWin Column: 15 situaties waarin je beter niet kunt innoveren 26 De vier glazen bollen van Windesheim

4 4 WinWin nr.7 oktober 2014 WInWIN's top 5 Boeiende sprekers over innovatie Innovatie; een buzz-woord of worden er met regelmaat gouden eieren gelegd? Wanneer innoveer je en hoe doe je dat? WinWin vond op het web vijf veelvuldig geciteerde sprekers over baanbrekende innovaties en inzichten. Daan Roosegaarde De wereld zoals we m kennen werkt niet meer. Daarom wil Daan Roosegaarde de aarde updaten. De (innovatie)kunstenaar, vermaard in binnenen buitenland, noemt zich een hippie met een businessplan. Samen met zijn team van ingenieurs en ontwerpers, creëert hij interactieve ontwerpen zoals Dune, Intimacy en Smart Highway. Deze ontwerpen leggen verbanden tussen ideologie en technologie. Dat resulteert in wat Roosegaarde techno-poëzie noemt. De creatieve duizendpoot is een veelgevraagd spreker (TEDx, Design Indaba, De Wereld Draait Door). Hij heeft verschillende internationale prijzen gewonnen (INDEX Design Award, World Technology Award, Dutch Design Awards (2x), Charlotte Köhler Award, Accenture Innovation Award en China s Most Successful Design Award). Rogier van Kralingen Rogier van Kralingen combineert strategisch inzicht met creativiteit. Op een heldere en speelse wijze geeft hij inzicht in ingewikkelde materie als merkontwikkeling, marketinginnovatie en positionering. De schrijver, spreker en muzikant is co-founder van het consultancybedrijf voor markt- en merkinnovatie vkralingencompany. Hij is tevens mede-auteur van de boeken De Groeimotor en Emotionele Innovatie en redacteur van De C2B Revolutie en Frontrunners. Als je aan consumenten vraagt waar zij behoefte aan hebben en je laat je daardoor leiden, ben je aan het sturen met de achteruitkijkspiegel. Op die wijze kom je niet tot innovaties, aldus Rogier. Zowel in eigen land als in de VS is Rogier een veelgevraagd en gewaardeerde presentator van boeiende lezingen. Dr. Carolien Smits Innoveren in de ouderenzorg is hard nodig. Simpelweg omdat er een tekort komt aan verzorgend personeel en omdat er steeds meer ouderen komen. In de toekomst verzorgen ouderen andere ouderen, zegt Carolien Smits, lector Innoveren in de Ouderenzorg bij Windesheim, zo vreemd is dat niet, we doen dat nu al vaak, via mantelzorg of vrijwilligerswerk. Carolien leidt bij Windesheim een multidisciplinaire onderzoeksgroep die toegepast onderzoek verricht naar de integrale beroepspraktijk van sociale en zorgprofessionals rondom oudere volwassenen: verlopend van preventie, wonen en welzijn naar langdurige zorg. Ze is betrokken bij diverse innovaties uiteenlopend van knuffelrobots en nieuwe ICTcommunicatieplatforms tot het implementeren van gezamenlijke besluitvorming rondom ouderen met dementie en persoonsgerichte zorg. De psycholoogsociaalgerontoloog stelt in haar werk altijd de eigen regie en zelfredzaamheid van ouderen centraal. Boyan Slat Hoe ruim je de ton plastic afval die onze wereldoceanen vervuilen op? De Delftse luchtvaart- en ruimtevaarttechniekstudent Boyan Slat had op negentienjarige leeftijd een lumineus idee. Hij bedacht een installatie van lange drijvende armen die in de vorm van een V op strategische plekken in zee worden geplaatst. Door de stroming hoopt het plastic zich op langs de armen, wordt de plastic soep gevangen, opgeslagen in verzamelstations en daarna opgehaald door een tanker. De jonge uitvinder heeft met zijn scriptie verschillende prijzen gewonnen. Inmiddels heeft Boyan zijn eigen stichting, The Ocean Cleanup, en werken verscheidene onderzoeksinstituten en bedrijven kosteloos mee aan het innovatieve project. Boyan maakt als jonge spreker veel indruk. Hij krijgt zowel nationaal als internationaal veel belangstelling. Hilde Roothart Hilde Roothart is een pionier op het gebied van onderzoeken en vertalen van trends. Vanaf 1997 houdt ze zich met haar bureau Trendslator bezig met dit nieuwe vakgebied. Daarvoor deed ze ervaring op als prognosestylist en forecaster voor styling- en designbureaus in binnen- en buitenland. Als specialist op het gebied van Futuring signaleert zij trends en vertaalt deze naar strategieën, concepten, markten en merken. Op die wijze helpt zij organisaties trends te vertalen naar een visie op de toekomst. In haar presentaties geeft ze aan hoe die vertaalslag van inspiratie en informatie naar creatie en innovatie kan worden gemaakt. Hierdoor is Hilde een veelgevraagde spreker op congressen.

5 5 Innovatieroutes in de zorg Hoe bereikt uw zorginnovatie de patiënt? Onderzoekers van Windesheim ontwikkelden het handzame boekje Innovatieroutes in de zorg. Deze is nu ook in een korte animatie te bekijken. Dit filmpje, dat in samenwerking met Zorg voor Innoveren is ontwikkeld, toont vier innovatieroutes om innovaties succesvol te laten landen in de zorg. De verschillende routes voor ICT-innovaties in de zorg zijn hiermee nog inzichtelijker. Het is het resultaat van het tweejarige onderzoek Succesvol ondernemen met ehealth. Benieuwd naar het filmpje? Ga naar YouTube en zoek op Innovatieroutes in de zorg of ga naar innovatieroutesindezorg.nl. Bekijk de WinWin ook online! Winnovatie Juiste 3D-print in 3 stappen Agenda 18/11/14 Dag van de Sociale Innovatie Organisatie: Windesheim Inhoud: Hoe houd ik mijn bedrijf innovatief en hoe onderneem ik slim in een veranderende economie? Aan innovatietafels door heel Nederland delen ondernemers en medewerkers hun ervaringen en ideeën. Sjiera de Vries, lector Sociale Innovatie en Verscheidenheid, nodigt u uit aan de innovatietafel bij Windesheim. Datum en tijd: dinsdag 18 november 2014 van uur Locatie: Windesheim, Campus 2-6, 8017 CA Zwolle Kosten: geen Informatie: windesheim.nl/agenda Vindt u het lastig om te bepalen welke 3D-printtechniek voor u de juiste is? Onderzoekers van Windesheim lanceerden onlangs een beslismodel voor mkb ers in de kunststofindustrie. De tool helpt ondernemers bij het kiezen van de meest geschikte 3D-printtechniek voor hun product. Het lectoraat Kunststoftechnologie van Windesheim concludeerde na onderzoek dat er veel informatie beschikbaar is over 3D-printen maar dat bruikbare richtlijnen ontbreken. Onderzoeker Masja Mooij: 3D-printen ontwikkelt zich razendsnel. Bij de meeste mkb ers in de kunststofindustrie is de techniek toepasbaar. Het ontbreekt echter aan kennis over de mogelijkheden om te kiezen voor de juiste techniek. Daarvoor kunnen de ondernemers voortaan dus Windesheims beslismodel gebruiken. Het beslismodel is gratis te downloaden op windesheim.nl/onderzoek. 04/12/14 Masteravond: van informatie- naar innovatietijdperk Organisatie: Kennispoort Regio Zwolle Inhoud: Bent u klaar voor een andere economie met andere eisen? Wanneer de wereld zo snel verandert is harder je best doen wellicht niet de oplossing. Velen van ons hebben dat geprobeerd, zonder resultaat. Jan Bommerez spreekt over de overgang van het informatietijdperk naar het innovatietijdperk. Wat betekent dat voor uw organisatie, uw leiderschap en uw medewerkers? Hoe bereidt u uzelf en uw organisatie hierop voor? Datum en tijd: donderdag 4 december 2014 van uur Locatie: Evenementenhal, Energieweg 2 in Hardenberg Kosten: geen Informatie: kennispoortregiozwolle.nl 03/06/15 Crossover Innovation Challenge Organisatie: Kennispoort Regio Zwolle Inhoud: Topsprekers, workshops en talloze innovaties. Dé ingrediënten van dit innovatiecongres. Het congres van 4 juni jl. was volgeboekt. Marius Woldberg, directeur Kennispoort Regio Zwolle: Wie bij andere sectoren of bedrijven over de schutting kijkt, komt tot andere oplossingen en wellicht zelfs andere, nog open te breken markten. Wij ondersteunen graag bij het tot stand brengen van dergelijke innovaties. Save the date! Datum: woensdag 3 juni 2015 Locatie en kosten: nog niet bekend Informatie: Meer informatie volgt op kennispoortregiozwolle.nl/innovatieaward-regio-zwolle

6 6 WinWin nr.7 oktober 2014 Bestaat hét gouden ei nog? Of is innovatie een utopie In 2013 heeft het Rijk 6,45 miljard euro uitgegeven aan R&D-projecten van het Nederlandse bedrijfsleven, dat is 10% meer dan in Geen gouden eieren? In 2013 zijn octrooien verleend aan de BV Nederland. In 2012 waren dit nog

7 7 door: bart de haan beeld: shutterstock Innovatie is nodig om uit de huidige economische crisis te komen. Dat denkt bijna tweederde van de Nederlanders. Je zou dan ook verwachten dat Nederland volop aan het innoveren is. Dit blijkt nog niet uit de cijfers. Nederland is volgens de Europese Commissie meer volgend dan leidend. Op de ranglijst van de meest innovatieve economieën in de Europese Unie is Nederland gezakt van de vijfde naar de zesde plaats. Zweden, Denemarken, Duitsland en Finland behoren tot de topgroep innovatieleiders. Daarna komen de innovatievolgers, waaronder Nederland. CEO s en directeuren geven aan dat in de praktijk 90% van de innovaties alleen maar geld kost, slechts 10% is succesvol. Dan maar niet innoveren? WinWin zocht drie ondernemers op die het anders doen. Hoe hebben zij hun gouden ei gevonden? Nederlanders brengen in 2016 vliegende auto op de markt Dit is geen innovatie, maar wereldgeschiedenis Robert Dingemanse (PAL-V) De droom die een vlucht nam Al sinds de uitvinding van de verbrandingsmotor bijten ontwerpers hun tanden stuk op de vliegende auto. De doorbraak werd bereikt in Raamsdonksveer. De PAL-V heet het voertuig. Er is een prototype en die doet het. De aanvragen van over de hele wereld stromen binnen, meldt CEO Robert Dingemanse. De wordingsgeschiedenis van de PAL-V is een verhaal van volharding. Dit hele project draaide om oplossingen verzinnen voor telkens nieuwe problemen, zegt Dingemanse. Die hobbelige reis begon met een frustratie. John Bakker, een recreatieve vlieger, vond het maar irritant dat hij niet van deur tot deur kon reizen in één voertuig. Vlieg je van het ene naar het andere vliegveld en kun je door het weer niet terugvliegen, dan zit je vast. De oplossing: een auto die je naar een vliegveldje rijdt en daar verandert in een vliegtuig. Vanaf 2000 stortte Bakker zich op die droom. Doorbraak Het was een andere uitvinding die de droom vleugels gaf. In 2005 kwam de Carver op de markt, een kruising tussen een auto en een motor op drie wielen. Het unieke kantelsysteem (sturen als een auto, zwenken als een motorfiets) bleek de missing link voor de ontwikkelaars van de PAL-V. Vanaf 2008 zijn de zaken professioneel opgepakt. Al ging dat niet van een leien dakje. Het product was zó vooruitstrevend dat het niet in hokjes paste. Ontwikkelpartners en investeerders haakten af. Met steun van particulieren die wel geloofden in de droom én subsidies uit innovatiepotjes lukte het. De meeste tijd en geld gaan op aan de certificering binnen bestaande regelgeving. Voor discussies zoals die worden gevoerd rondom drones is Dingemanse niet bevreesd. Voor drones zijn geen regels maar de PAL-V is in de lucht een gewoon vliegtuigje. De regelgeving hoeft dus voor ons niet te veranderen. Begin april 2012 maakten de pioniers het nieuws van de eerste vlucht wereldkundig. Ze moesten om het hardst roepen dat het echt géén 1 april-grap betrof. Daarna stond de telefoon niet meer stil. Vanuit de hele wereld stromen dagelijks aanvragen binnen, meldt Dingemanse. De vliegende auto blijkt een gewild speeltje voor kapitaalkrachtige liefhebbers van Top Gear, maar het is óók een laagdrempelige instap voor hobby-vliegeniers. In 2016 worden de sleuteltjes overhandigd aan de eerste klant. Dingemanse weet al aan wie, maar houdt die primeur onder de pet. Overigens zijn het niet alleen liefhebbers die aan de bel trekken. Er is professionele belangstelling van hulpdiensten, leger en politie. Het voertuig kan immers razendsnel van rol wisselen én langzaam en laag vliegen. Of zoals Dingemanse dat zegt: dit is geen innovatie, maar wereldgeschiedenis. LEES VERDER OP PAGINA 8

8 8 WinWin nr.7 oktober 2014 Over Robert Dingemanse Robert Dingemanse (50) studeerde in Delft en aan de Erasmus Universiteit. Bij Philips lanceerde hij nieuwe producten en leidde hij de strategieverandering van verschillende bedrijfsonderdelen. In 2008 was hij mede-oprichter van PAL-V, waar hij sindsdien de zakelijke leiding heeft. Robert Dingemanse is volgens de Forbes innovatie-indeling een typische mover : een visionaire innovator die geschiedenis schrijft. Van de huidige jongeren ziet 13% zichzelf als een dergelijke vernieuwer. Over de PAL-V PAL-V staat voor Personal Air & Land-Vehicle. De makers gebruiken de afkorting niet. Ze hopen dat PAL-V een zelfstandige soortnaam wordt. Het is een fenomeen, klinkt het zelfbewust. En niet zonder reden. De vliegende auto wordt wereldwijd omarmd als een baanbrekende technologische revolutie. De driewieler heet in luchtvaarttermen een gyrocopter. Groot voordeel is dat de besturing van een gyrocopter relatief eenvoudig is. Het brevet om te mogen vliegen met de PAL-V valt in zo n 30 uur te halen. Om te rijden volstaat een gewoon autorijbewijs. Omdat je doorgaans vliegt in uncontrolled airspace hoef je niet per vlucht een vliegplan in te dienen. Die laagdrempeligheid geldt ook voor het brandstofgebruik. Hij rijdt én vliegt gewoon op Euro95. Tanken kan aan elke pomp. Om op te stijgen heeft de PAL-V, die leeg zo n 660 kilogram weegt, 150 meter nodig. Om te landen volstaat 30 meter. Op de weg en in de lucht wordt een snelheid van 180 kilometer per uur gehaald. Door de lucht is de actieradius 350 kilometer. Er t twee personen in. Met één persoon en wind mee vlieg je overigens wel 500 kilometer ver. De eerste serie gaat vanaf 2016 voor een half miljoen euro per stuk over de toonbank. Een reguliere PAL-V gaat rond de 300 duizend euro kosten. Geschiedenismakers gezocht! Nu de vliegende auto de sprong maakt van prototype naar serieproductie is PAL-V op zoek naar medewerkers. Ervaren technici uit de luchtvaart en de automotive, alsmede een ontwikkelingsmanager. Mensen van universitair niveau, maar wel aanpakkers die geloven in een droom, meldt Robert Dingemanse. Ook investeerders zijn welkom. Het bedrijf heeft nog beperkte mogelijkheden om mee te investeren. De innovatietypes van Forbes Na grootschalig onderzoek onder Amerikaanse en Europese CEO s zijn er volgens het tijdschrift Forbes 5 types innovators: The Mover Een visionaire innovator die geschiedenis schrijft. The Experimenter Een nieuwsgierige en toe gewijde onderzoeker die uitgaat van de gedachte waar een wil is, is een weg. The Hanger-on Een realistische innovator die vooral let op haalbaarheid, compromissen en kosten. The Star Pupil Een leergierige vernieuwer die het beste uit iedereen haalt. The Controller Een zeer voorzichtige en calculerende innovator die risico s wil uitsluiten.

9 9 Robbert Wapstra, een calculerende innovator. Van de jongeren is 6% een controller. Wij winnen niet op prijs, dus we moeten wel innovatief zijn Robbert Wapstra (Edel Group) Tapijt kan innovatief zijn en zelfs zorgvraagstukken oplossen Over Robbert Wapstra Geboren in Zaandam ging Robbert Wapstra (51) na zijn militaire dienst werken voor een houtbedrijf in Kampen als expat in Ivoorkust. Daarna stapte hij over naar een bouwbedrijf. In 2007 begon hij bij tapijtmaker Edel als controller. In 2010 werd hij algemeen directeur. Wapstra is getrouwd met Jeanet, verpleegkundige en afgestudeerd jurist. Zijn kinderen van 17, 19 en 21 jaar studeren (Veiligheidskunde, IT en Medische Biologie). Veredeling Hoe innovatief kan tapijt zijn? Héél innovatief, zegt Robbert Wapstra vanuit Genemuiden, het regionale Mekka van de tapijtindustrie. Zijn bedrijf Edel Group staat bekend als open en vernieuwend. Begin 2015 betreedt Edel de zorgmarkt met een detectievloer die automatisch alarm slaat als een oudere bewoner valt. Veel mensen denken bij het woord innovatie niet aan tapijt. Daar heb ik een ander beeld bij, maar dat sentiment herken ik. Tijdens een rondleiding aan studenten vroeg ik: Wat is het eerste waaraan je denkt bij het woord tapijt? Een jongen zei: Aan mijn oma. Over oma s gesproken. Eén op de drie mensen boven de 65 jaar maakt jaarlijks een val. Klopt het dat Edel werkt aan een product rond dat maatschappelijke probleem? We ontwikkelen een vloer die zo n val detecteert. We zijn drie jaar geleden benaderd door een softwarebedrijf en vonden het meteen interessant. Zeker nu ouderen langer thuis blijven wonen, is het nóg belangrijker dat slimme systemen, zoals de detectievloer, zorgvraagstukken oplossen. Hoe het werkt? We ontwikkelen een ondervloer die bestaat uit tegels met daarin een zwak elektrisch veld. Bij verstoring van het veld wordt een signaal naar de meldkamer verzonden zodat actie kan worden ondernomen. Het blijkt een lastige ontwikkelklus. We moeten nieuwe verlijmings technieken toepassen en onderdelen vochtbestendig maken. Ook moet de vloer wél een gevallen oudere detecteren, maar niet die zware boodschappentas. LEES VERDER OP PAGINA 10

10 10 WinWin nr.7 oktober 2014 Waarom stapt u in zo n avontuur als de ontwikkeling drie jaar duurt? We geloven in de markt, in de maatschappelijke potentie en dat wij oplossingen in huis hebben. Bij Edel hebben we bijna alle disciplines rondom tapijtproductie in huis. We produceren en veredelen garens, tuften en backen het tapijt en doen onze eigen verkoop. Ook hebben we alle aspecten rondom ontwikkeling in eigen hand. Maar we zijn tegelijkertijd geen enorm grote tapijtfabriek. Met onze bedrijfsomvang winnen wij het niet op prijs van de grote jongens, dus moeten wij ons onderscheiden met service en innovatie. We nemen beheerst risico s en ontwikkelen dit stap voor stap. Wanneer komt deze vloer op de markt? Aan het eind van 2014 is een proefvloer klaar en wordt deze uitgebreid getest. In 2015 willen we de verkoop opstarten. In eerste instantie richten wij ons op zorginstellingen. In die professionele omgeving kunnen we de programmatuur exact inregelen. Pas als we daar voldoende ervaring hebben opgedaan, maken we de sprong naar de particuliere markt en andere sectoren. (red: Robbert staat op en pakt een ingelijst vloerdeel uit de kast.) Kijk, zo ziet de detectievloer eruit U legt het open en bloot op tafel... Ja hoor. We laten dit ook zien op beurzen. Er is veel belangstelling voor. Ook uit andere disciplines. Architecten vinden dit enorm interessant. Bent u niet bang dat concurrenten uit lagelonenlanden aan het kopiëren slaan? Nou ja, we geven niet alle details prijs natuurlijk. Maar de essentie is dat Google-generatie reageert WinWin polste onder de Google-generatie, jongeren opgegroeid met technologische vooruitgang, hoe zij aankijken tegen innovatie. Hoe belangrijk vinden toekomstige CEO s innovaties? Van levensbelang Ze horen erbij We kunnen wel zonder 20% 7% 73% succesvolle producten in onze branche nou eenmaal worden gekopieerd. Dat accepteren wij als een voldongen feit. Ons antwoord? Continu blijven innoveren. Een zelfbewuste houding Op persoonlijke titel durf ik zelfs te beweren dat we de maatschappij een groot plezier doen als grote spelers serieus aan de slag gaan met onze detectievloer. Hebben jullie naast de detectievloer meer innovatieve voorbeelden? Zeker. We hebben bijvoorbeeld samen met een Duits chemisch bedrijf een nieuwe backing, dat is de tapijtrug, ontwikkeld. Ceneva heet dat. Bijzonder is eigenlijk wat er niet in zit. Dit tapijt ruikt niet en de brandgevoeligheid ligt lager. Ook nieuw is Pamina, het zachtste tapijt. Een verkoopsucces. We wisten uit marktonderzoek dat klanten daar behoefte aan hebben. Het is een drukke, chaotische tijd. Thuis willen mensen de schoenen uitschoppen en op een comfortabele vloer lopen. Hoe komt u tot het besluit om tijd en geld te investeren in iets nieuws? Dat doe ik nooit alleen. Ik heb de wijsheid niet in pacht. Wij zoeken altijd de balans tussen verkoop, productie en financiën. Door de opmars van harde vloeren en de slechte huizenmarkt moeten we op al die parameters sturen. Verkoop is belangrijk, het product moet kwalitatief onderscheidend zijn én het moet financieel uitkunnen. Alle disciplines zitten aan tafel als we ontwikkelbesluiten nemen. Maken jullie ook wel eens pas op de plaats? We hebben onderzoek verricht naar biocomposteerbaar tapijt. Een prachtig idee: tapijt dat ná gebruik op de composthoop kan! We moesten echter zoveel problemen overwinnen, dat het voor ons financieel onhaalbaar was. Een pijnlijk besluit. Wat is er mooier dan iets maken dat de maatschappij verbetert én omzet genereert? De tapijtbranche heeft het moeilijk. Vormt dat een bedreiging voor vernieuwing? Voor ons is het juist een drijfveer, maar je moet wel de beschikking hebben over mensen, tijd en geld. Na moeilijke jaren hadden we in 2013 een beetje ruimte om te investeren. Dat geld staken we meteen in warmteterugwinning. Dat levert nu al een besparing op van 75 duizend euro per jaar. Hoe organiseren jullie innovatie? We maken altijd één iemand uit het managementteam verantwoordelijk. Die moet het plan SMART maken en een degelijke business case opleveren. Maar tot een paar duizend euro mag iedereen kansen verkennen. Mensen mogen freewheelen. Een operator mag proberen om instellingen op een machine te veranderen als hij denkt dat het winst oplevert. Dat werkt motiverend. Mensen die de ruimte krijgen om creatieve dingen uit te proberen, blijven loyaal is onze ervaring. Zijprojectjes, die maken het werk leuk! Een productiemedewerker kwam zo op het lumineuze idee om een gereed tapijt ná productie te scheren. Zo krijg je er prachtige patronen in. Geweldig toch? Innovatie-personalities onder Wifi-jongeren: 13% Movers 44% Experimenters 19% Hangers-on 19% Star Pupils Gaan de Facebook-jongeren zich in hun werk bezig houden met innovaties? Nee 13% JA 87% 6% Controllers Samenwerken in onderzoek TechForFuture, het Centre of Expertise High Tech Systemen en Materialen Oost (een initiatief van Saxion en Windesheim) onderzoekt voor Edel diverse aspecten van de slimme vloer. Daarnaast zijn ook MEA Smart BV, Tex perium en LC Maan Engineering BV betrokken bij de ontwikkeling. Onderzoekers en studenten van Windesheim ontwikkelen een app waarmee je voor elke willekeurige ruimte de detectievloer precies op maat kunt maken. Over Edel Group Edel Group is één van de grotere tapijtmakers in Genemuiden. Het familiebedrijf onderscheidt zich met vernieuwende producten en een hoge service. De belangrijkste afzetmarkt is West-Europa. Met name in Groot-Brittannië lopen de zaken goed. Hoewel de tapijtindustrie krimpt schrijft Edel, na moeilijke jaren, sinds 2011 zwarte cijfers. Door een verlaging van de productiekosten en succesvolle productinnovaties verwacht Edel in 2014 wederom betere cijfers te kunnen laten zien. Edel heeft zo n 120 medewerkers in dienst.

11 11 De experimenter. 44% van de jongeren is, net als Henk Wiersma, een innovator volgens het motto waar een wil is, is een weg. Waar een wil is is een weg Henk Wiersma (Futurion) Fabriek van de toekomst is al bijna af Over Henk Wiersma Henk Wiersma (60) richtte in 1976 in het Duitse Itterbeck (vandaar de naam Itter) een bedrijf op dat geautomatiseerde besturingssystemen leverde. Later legde Itter zich toe op de bewerking van aluminium onderdelen. Voor de productie van kleine series en exclusieve onderdelen bedacht Wiersma het concept Futurion. Begin 2015 gaan Itter én Futurion samen in een nieuw vooruitstrevend pand op industrieterrein De Broeklanden in Hardenberg. Wiersma is door RTL-Z genomineerd voor een Succes Award 2014 en de zender gaat de bouw van de fabriek volgen. In 2016 wil Wiersma met pensioen. Volgens plan gaat zoon Frank (30) het bedrijf overnemen. Frank is al vele jaren actief binnen het bedrijf en deelt zijn passie met zijn vader. Wiersma senior gaat niet stilzitten. Los van de waan van de dag wil hij zich bezighouden met innovaties rond duurzame voedselproductie. In Hardenberg verrijst de fabriek van de toekomst. De staalconstructie staat overeind. In maart start de productie. In het nieuwe Futurion gaan robots het meeste werk doen. Onmenselijk? Nee hoor, hoogopgeleide medewerkers blijven onmisbaar. Zij mogen hun eigen werktijden indelen én krijgen een bruine kroeg. Het is een cliché om een interview te beginnen met een dampend kopje koffie. Maar bij Henk Wiersma is het een dingetje. Zijn koffie komt in vierkante kopjes. Vervolgens observeert Henk zijn gasten. De meeste mensen zoeken toch het meest ronde stukje op en drinken vanuit het hoekje. Bij dit model heel onhandig. Voor Wiersma een cue om te vertellen over de ballast van traditie. De vernieuwer laat weten dat we eigenlijk te vroeg komen. De fabriek van de toekomst, zijn geesteskind, is in aanbouw. Wiersma slingert zijn desktop aan en op een flatscreen verschijnen real time beelden van de bouwput, tweehonderd meter verderop. Daar groeit de droom. Elke dag deelt Henk een timelaps van de vorderingen met zijn medewerkers en andere geïnteresseerden. Robots Deze winter verhuizen twee ondernemingen naar de droomfabriek. De één is Itter, het bedrijf dat Wiersma oprichtte in De metaalbewerker ontwerpt en freest aluminium onderdelen voor high tech afnemers. Denk aan machinefabrieken, makers van medische apparatuur en vliegtuigbouwers. In het nieuwe Futurion wil Wiersma met zo min mogelijk werknemers kleine series maken. Het wordt een fabriek vol robots. Want alleen met een onbemande productie kan Futurion de concurrentie met lagelonenlanden als China aan. Bovendien omzeilt Wiersma zo de, in zijn ogen, geringe beschikbaarheid van vaardig technisch personeel. De ontmanteling van het lagere technische

12 12 WinWin nr.7 oktober 2014 onderwijs is me een doorn in het oog. Volgens Wiersma is mens-arm en innovatie-rijk dé gouden combinatie om maakindustrie in Nederland te houden. Belangrijk, want iedere baan in de maakindustrie is goed voor twee andere banen in de logistiek of toelevering. Bovendien kan onze kenniseconomie niet zonder maakindustrie. Je kunt wegenbouwers of werktuigbouwkundigen opleiden, maar als die niks kunnen maken is dat weggegooid geld. Evolutie Hoe het eraan toegaat in de fabriek van de toekomst, toont Wiersma in een 3D-animatie. Een robot pikt een plaat aluminium op en glijdt over een rails langs alle machines die nodig zijn voor de benodigde bewerking. Aan het eind van die rit legt de robot het op maat gefreesde, of geboorde onderdeel op een magazijnwagentje. Het karretje rijdt uit zichzelf naar het magazijn en legt het onderdeel op de juiste plank. Wat Futurion aan mensen nodig heeft, zijn uitgekookte programmeurs aan de voorkant en expeditiemedewerkers aan de achterkant. Deze plannen zijn allesbehalve een bevlieging, stelt Wiersma. Futurion is een filosofie, het product van een lange termijnvisie die heel geleidelijk evolueert. Wiersma gaat niet over één nacht ijs. Zo werkt in de huidige fabriek al een robot. De testopstelling kwam tot stand met innovatiesubsidies (5 ton) van de provincies Overijssel en Gelderland en een even groot bedrag van hemzelf. Daarnaast zijn klanten zoals VMI uit Epe en Océ uit Venlo volop aangehaakt in het denkproces. Naast de procesinnovatie is de fabriek van Wiersma ook vernieuwend op andere fronten. Het fabriekspand wordt een toonbeeld van duurzaamheid. Op het dak komen 336 zonnepanelen te liggen. De wanden zijn geïsoleerd met schapenwol en gemaakt van Nederlands hout. Tegen de tijd dat de planken aan vervanging toe zijn, is er een nieuwe boom gegroeid. Om het pand heen wordt een waterpartij gegraven die Wiersma wil gebruiken voor de koeling. Al hoeft er niet enorm veel gekoeld te worden, want machines kiest Wiersma altijd uit op hun lage energieverbruik. Sociale innovatie Dit soort duurzaamheid streeft Wiersma ook na in zijn relatie met de veertig medewerkers. Die krijgen een hoge mate van autonomie en mogen hun eigen werktijden indelen. Of dat kan in een fabriek? Jazeker, maar dan wel het hele bedrijf inrichten rond dat concept. Ook het ontwerp van de fabriek ondersteunt de sociale innovatie. Zo verbindt een corridor de afzonderlijke bedrijfsonderdelen. De aorta, noemt Wiersma dat. Het is de wandelgang waar zwervende medewerkers elkaar bijpraten over lopende klussen. Dat de fabriek de vorm heeft van een boom is geen toeval. De inspiratie werd geleverd door een land- en tuinbouwdeskundige die Wiersma ontmoette op een open innovatiesessie. De bioloog en de ondernemer raakten aan de klets. Henk legde zijn fabrieksplannen voor en de man met de groene vingers schetste een organisch pand. In de hele natuur zit dit ontwerp. Denk aan de stam van de boom. Dat is niet voor niks zo. De nieuwe fabriek vol robots wordt bepaald geen kille werkplek, stelt Wiersma. Zo bouwt hij voor personeel een inpandige, bruine kroeg. En in het kantoor komt een auditorium voor presentaties en innovatiesessies. Henk: Ik moet bekennen dat ik reikhalzend uitkijk naar het moment dat ik gasten imponeer met het vrije uitzicht over de weilanden en bossen. En om daarna met ze de toekomst van de Nederlandse maakindustrie te bekijken. innovatietrends Ynte van der Meer (49) gaf met zijn ontwerpbureau innovaties vorm, werkt op Windesheim en is volop actief als innovatie-adviseur bij Kennispoort Regio Zwolle. Aan Ynte de vraag 5 innovatietrends te noemen én te illustreren met voorbeelden. 1. Samen is niet alleen In clouds, clusters of communities. Mooi regionaal voorbeeld is Masterwall. Het idee van Herman Meester: de binnenwanden bevatten al sleuven en kanalen. Klanten bepalen achteraf waar contactpunten gewenst zijn en Masterwall maakt die in enkele minuten. Zonder stof en gedoe voor de stucadoor. Domotica-experts dachten mee. Voor de afbouw is Boeve uit Lemelerveld de partner Crowdfunding Mobiliseer mensen die geloven in jouw plan. Niet alleen loyale vrienden maar ook mensen die verder van je afstaan. Anders lukt het doorgaans niet. Love 2 Fund is een hulpmiddel, voor markt en money Cross-over Steeds meer organisaties zoeken inspiratie buiten hun comfortzone. Goed voorbeeld is de Maan Group uit Raalte. Zij kunnen alles verlijmen. Zij kwamen in contact met een leverancier van potgrond die zich afvroeg of je potgrond niet bij elkaar kunt houden met lijm. Maan kwam met een biocomposteerbaar netje. Hebben ze prijzen mee gewonnen De beleving van techniek Cruciaal bij elke technische productinnovatie is de aansluiting op de belevingswereld van de klant. Bij de elektrische fiets is dat goed gelukt. Dat waren ooit echte bejaardenapparaten met veel zichtbare techniek. De Sparta Ion leek op een gewone fiets. Pas toen ging het echt los Cocreatie Samen met klanten ontwikkelen raakt voorzichtig in zwang. Goed voorbeeld is het studentenbedrijf vanuit Windesheim dat indoornavigatie mogelijk maakt. Werkt ook in betonnen gebouwen. De oud-studenten praten volop met potentiële eindgebruikers. Een ziekenhuis wil apparatuur koppelen aan het systeem. Zoek je een instrument, dan zie je op het scherm waar het ligt : Overwin regels Een kunst bij baanbrekende innovaties: bureaucratische beperkingen overwinnen. Een bedrijf in Ruinen maakt schoon door ozon toe te voegen aan water. Wasmachines kunnen met minder zeep toe. Het desinfecteert medische instrumenten, zwembaden kunnen zonder chloor. Maar wet- en regelgeving in Nederland schrijft chloor voor. Daar moet je omheen! Ik ben voor functionele regelgeving: niet voorschrijven hoe maar wat je moet doen. Over Kennispoort Ynte van der Meer werkt vanuit Windesheim voor Kennispoort, het innovatienetwerk dat zorgt voor (kruis)verbindingen tussen ondernemingen, onderwijs, onderzoek en overheid in de regio Zwolle (19 gemeenten). Zo stimuleert Kennispoort het samenwerken aan innovaties en delen van kennis en ervaring. Kennispoort biedt een platform waar deskundigen innovaties van ondernemers professioneel, onafhankelijk en praktijkgericht vooruithelpen. Ondernemers met kansrijke innovatieve ideeën worden begeleid van idee tot realisatie. Windesheim is één van de foundingpartners naast de provincie Overijssel, Regio Zwolle en Deltion.

13 13 Drie vragen aan Roy van Enkhuijzen Open innovatie Roy van Enkhuijzen (35) is innovatiedeskundige bij Windesheim en coördinator van Green PAC ilab dat startende ondernemers ondersteunt bij het ontwikkelen van slimme innovatieve producten in de groene (vezel) chemie. De van huis uit industrieel ontwerper inspireert starters en incubators in de kunststofindustrie Open innovatie, dat is een trend. Wat heb je daar nou voor nodig? Frisse onafhankelijkheid. Wat goed werkt: géén financiële doelstellingen opgelegd krijgen. De vraag of het ooit geld oplevert, hangt er altijd boven. Als bewakers van financiën een doorslaggevende stem hebben, gaat er nog wel eens de stekker uit een project in die onzekere fase. Is dat het enige? Een maatschappelijke uitdaging als uitgangspunt en partijen dichtbij dragen zeker ook bij aan open innovatie. Toch is leren innoveren moeilijk, want blauwdrukken bestaan eigenlijk niet. En oh ja, een open geest is ook een vereiste. Hoe kun je frisse onafhankelijkheid bereiken als je niet onafhankelijk bent? Je kunt de deuren opengooien. Zet het eergevoel opzij en haal deze eigenschappen van buiten naar binnen. Zo leerde ik onlangs Bob Vroegh kennen. Die man komt aan in een truck en slaat vanaf jouw parkeerplaats aan het innoveren. Volstrekt authentiek, eigengereid en ongebonden. Bob is zo n vrije geest. Ik heb hem gekoppeld aan een andere startup. Samen ontwikkelen zij een fiets met een kunststof frame. Veelbelovend! Green PAC is een open innovatiecentrum voor (groene) kunststoffen, vezels en composieten geïnitieerd door Stenden en Windesheim.

14 14 WinWin nr.7 oktober 2014

15 15 door: bart de haan beeld: fotopartners en hollandse hoogte Koudwater vrees rond crowd- sourcing Marcel Weber (Windesheim) weet uit onderzoek dat in Overijssel en Flevoland met cocreatie en crowdsourcing nog een wereld te winnen valt. Sander Snellink (TT-Engineering) is een ambitieuze en innovatieve ondernemer die vol zit met ideeën, maar op drempels stuit. Een tweegesprek. LEES VERDER OP PAGINA 14

16 16 WinWin nr.7 oktober 2014 Marcel Weber Marcel Weber (60) uit Waalwijk is sinds 2012 associate-lector Cocreatie en Klantbeleving bij Windesheim. De oudluchtmachtofficier hing in 1999 zijn uniform aan de wilgen en ging werken als consultant bij Altuïtion. In 2011 promoveerde hij aan de TU Eindhoven op het onderwerp cocreatie (product- en dienstontwikkeling samen met de klant). Uit een monitor in de verzorgingsregio van Windesheim blijkt minder dan de helft van alle regionale bedrijven aan cocreatie te doen. Marcel Weber: Ik denk dat jullie veel nieuwe producten en diensten samen met klanten ontwikkelen, toch? Sander Snellink: Ik onderscheid twee soorten bedrijven. Het ene bedrijf ontwikkelt precies voor zijn klant wat wordt gevraagd, klassieke order-engineering. Het andere type ontwikkelt op eigen initiatief een product en gaat daarmee naar de klant. Creatief en verrassend. Beide opdrachtgevers zitten in ons portfolio, maar het merendeel doet toch precies wat wordt gevraagd. Marcel: Hoe komt dat? Sander: Te weinig geld, te weinig tijd om kritisch naar het eigen product te kijken. Marcel: Het klassieke verhaal van de houthakker die hakt en hakt, maar geen tijd heeft om zijn bijl te slijpen! Sander: Precies. Stephen Covey hè? Marcel: Tijd nemen, is dat nou dé conditie die je nodig hebt? Of kun je de winkel ook openhouden en innoveren tegelijk? Sander: Kan allebei. Je kunt als hoger management stimuleren dat er geïnnoveerd moet worden. Dan ontstaat er echt wel wat. Aan de andere kant van het spectrum staat de archetypische ondernemer die een kans ruikt en in alle vrijheid losgaat. Onze ervaring zit bij de grote bedrijven. Die gaan vanuit een verbetervisie wel op zoek naar innovatie. In onze branches zie ik juist mkb ers die alleen maar de klantwens bevredigen. Die hebben geen tijd om te innoveren. Merk jij dat ook? Marcel: Mijn ervaring is dat multinationals denken dat innovatiekracht wordt gemeten aan de hand van de R&D-bestedingen. Terwijl ik zelf geloof dat juist kleine ondernemers prima de interactie kunnen zoeken met hun omgeving. Zij staan dichter bij hun klant. Dat biedt kansen voor cocreatie! Sander: In onze praktijk zie ik dat niet. Marcel: Proberen jullie dat klimaat te veranderen? Sander: Als een engineer een project uitvoert bij onze opdrachtgever, dan is de projectomschrijving leidend en hebben wij weinig invloed. Legt een klant een heel project bij ons neer, dan is onze invloed al groter. Wat wij sinds kort nastreven is dat klanten profiteren van al onze knappe koppen. Daarom zijn we begonnen met crowdsourcing. Marcel: Hoe werkt dat? Sander: Klanten krijgen de gelegenheid om vragen en issues uit te zetten bij ons, die we intern delen. Ik moet bekennen dat bedrijven niet staan te trappelen om issues op die manier met ons te delen. Koudwatervrees. Marcel: Maar de crowd dat zijn jullie eigen medewerkers? Sander: Voorlopig wel. Later willen we dat uitbreiden. Marcel: Bij crowdsourcing denk ik als theoreticus aan een ongedefinieerde massa, maar jullie werken met een afgebakende crowd? Sander: Klopt. Ook al is het mooier dat iedereen mag meedenken. Ik ken een bedrijf dat pompen verkoopt. Die kregen een order gegund voor een pomp op de zeebodem. Hebben ze nog nooit gedaan. Misschien heeft een duikinstructeur in Griekenland wel het ei van Columbus. Marcel: Uit onderzoek blijkt dat doodgewone amateurs tot de creatievere ideeën kunnen komen dan experts. Sander: Ik wil niets liever dan met technische issues de boer op. Naar hogescholen, naar universiteiten. Maar dat is toekomstmuziek. Ik denk dat we daarvoor nog twee jaar nodig hebben. We moeten éérst vragen losweken bij onze klanten. Pas dan kunnen we een crowd mobiliseren. En die vragen komen nog maar mondjesmaat los. Marcel: Waar ligt dat aan? Ligt het aan het middenkader of het hoger management? Sander: Het hogere management heeft weinig moeite om de buitenwereld naar binnen te halen. In de lagen daaronder zit weerstand. Leg een probleem neer bij een engineer, dan gaat-ie zelf aan de slag. Heel misschien schakelt hij de collega in die tegenover hem zit. Maar een vraagstuk posten op internet? De buitenwereld om hulp vragen? No way. Technici ervaren het vaak als een nederlaag als ze niet zelfstandig een vraagstuk kunnen oplossen. Ik worstel met die vraag: hoe krijg je engineers zo ver om zich kwetsbaar op te stellen? Ik volg een MBA en aan die vraag ga ik een studieproject wijden. Marcel: Lukt het soms ook wel? Sander: Ja! We hebben een live-sessie gedaan bij Stork. We vroegen managers om issues te benoemen en met 30 engineers van ons en 20 van hen zijn we ideeën gaan spuien. Dat werkte. De klant kreeg een frisse kijk op het eigen product. Die avond bracht zaken in beweging. Daar staat tegenover dat we in andere

17 17 gevallen merken hoe moeilijk het is om intrinsieke drive te genereren om mee te denken. Marcel: Hoe kijk je aan tegen betaling van de crowd? Sander: Dat kan werken. Innocentive doet dat. Of het voor ons werkt, betwijfel ik. Ons verdienmodel zit niet in de eerste ideeën. Volgens ons plan weken we ideeën los, bijna kosteloos, waardoor een project ontstaat. In dát project willen we wel commercieel meedraaien. Marcel: Ben je bekend met Battle of Concepts. Of CMNTY, het oude RedesigningMe? Partijen leveren een vraag aan en als leverancier van ideeën verdien je punten die tellen op het cv. Of je verdient kortingen. Marcel: Je moet niet bang zijn voor ruwe diamanten. Sander: Inderdaad. Daarom beoordelen wij geen ideeën. We sturen onze klanten alle ideeën door die we genereren. Wie zijn wij om te bepalen wat onzin is en wat niet? We filteren niet. Maar ja, onze crowd is ook nog niet zo groot. Marcel: Hoe gaan jullie om met cocreatie? Waarde toevoegen door samen te ontwikkelen met de klant? Sander: Die interactie is bij ons volstrekt ingeburgerd. Het is onze corebusiness eigenlijk. Marcel: Maar hoe gaat dat met eindgebruikers? Komen jullie daar ook? Sander: Eerlijk gezegd heb ik over beloningsvormen nog niet eens nagedacht. We moeten eerst die klant zover krijgen om vragen te delen. Marcel: Als het zover is, bel me dan. Bij Windesheim starten we met het Cocreatie Lab. Wij kunnen intermediair zijn voor 20 duizend studenten. Maar je hebt een punt. Bedrijven moeten eerst bereid zijn. Bedrijven zien gewoon risico s. Een gevaar is dat je jezelf afhankelijk maakt van anderen. Bovendien kan crowdsourcing gekaapt worden door groepen die onzin spammen. Bij Lays kregen ze 700 duizend reacties toen ze een nieuwe chips-smaak zochten. Driekwart was onzin. Ben je daar niet bang voor? Sander: Bij Lays won Patatje Joppie. Er loopt een dun lijntje tussen bagger en een briljant idee. Oh nee, dit komt vast als kop boven het artikel hè? Over TT-Engineering Sander: Nee. Marcel: Maar de eindgebruiker snappen, is het begin van elk goed ontwerp. Sander: Dat klopt, maar we verdiepen ons wel! We hebben voor Spyker gewerkt. De jongens die voor die klant werkten, waren de grootste autoliefhebbers. Marcel: Wat ik ook merk is dat er financiële weerstand zit. Bedrijven lijken nog niet te geloven dat door cocreatie de omzet kan stijgen en ontwikkelingskosten worden gereduceerd. Het wordt eerder beschouwd als kostenpost. Sander: Klopt wel. En dat is onterecht. De belangrijkste winst is bovendien onmeetbaar. Medewerkers die creatief mogen zijn, die zijn loyaler. En klanten die serieus mogen meedenken, gaan jou als leverancier meer waarderen. Dat is de grootste kracht van samen. De ingenieurs van TT-Engineering draaien projecten bij de klant of duiken binnen de muren van het eigen bedrijf in complexe problemen. Van idee tot prototype, van compleet ontwikkelproject tot technische tekening. De 56 medewerkers houden zich bezig met research & development voor de machinebouw, scheepsbouw, automotive en de aerospace. Sander Snellink De Zwolse werktuigbouwkundige Sander Snellink (39) begon bij TT- Engineering als engineer, werd accountmanager en sinds 2006 is hij algemeen directeur. Hij volgt een MBA en houdt zich voor zijn studie bezig met de vraag hoe engineers open complexe vragen kunnen neerleggen bij de buitenwacht. Met TT-Engineering maakte Snellink een begin met crowdsourcing. Op hun site kunnen klanten technische vraagstukken delen met een breed publiek. TT-Engineering heeft kantoren in Zwolle, Enschede en Arnhem. Lees meer op

18 18 WinWin nr.7 oktober 2014 Hoe internationaliseren bedrijven in Oost-Nederland? Wat onderzoeken we? Welke stappen bedrijven in Gelderland en Overijssel nemen wanneer zij geld over de grens willen gaan verdienen. Hoe vindt het internationaliseringsproces bij deze bedrijven plaats? En welke externe private en publieke partijen zijn van belang in dit proces? Belangrijk want: Door de toenemende economische globalisering kunnen bedrijven nieuwe markten aanboren, nieuwe werkgelegenheid creëren en flexibeler opereren. Ook biedt internationalisering volop kansen voor innovatie. Veel bedrijven lopen echter tegen complexe vraagstukken aan. Zo leveren juridische of culturele verschillen tussen landen nogal eens problemen op. Dit onderzoek geeft inzicht in het internationaliseringsproces en antwoord op de vraag met welk internationaliseringprofiel bedrijven in Gelderland en Overijssel het beste de stap kunnen wagen. Partner: Ontwikkelingsmaatschappij Oost NV Duur van het onderzoek: 1,5 jaar Meer weten? Rob Erven, senior onderzoeker lectoraat International Business Een goede leider maakt het verschil Wat onderzoeken we? Hoe leidinggevenden competenties en talenten van medewerkers beter kunnen herkennen en benutten en welke omgevingsfactoren daarin bevorderend of belemmerend werken. Hierbij gaan we na welke competenties leidinggevenden inzetten, wat hiervan het effect is, wat nieuwe vormen van leiderschap zijn en hoe je leiderschap op dit punt kunt ontwikkelen. Belangrijk want: Door de huidige krimp op de arbeidsmarkt wordt het steeds relevanter voor leidinggevenden om het potentieel in hun organisatie te herkennen en benutten, ook in de regio rondom Zwolle en Almere. Op basis van de onderzoeksresultaten wordt een praktische toolbox voor leidinggevenden ontwikkeld. Partner: Een Leven Lang Leren Academie (ELLLA) Duur van het onderzoek: 2 jaar Meer weten? Dr. Menno Vos, senior onderzoeker lectoraat Sociale Innovatie en Verscheidenheid (mw.vos@windesheim.nl).

19 19 i.o. in onderzoek Opdrachten verstrekt aan Windesheim Een veiliger pedagogisch verantwoord sportklimaat Wat onderzoeken we? Op welke manier sporttrainers, coaches, sportbuurtwerkers, leraren lichamelijke opvoeding, bestuurders en ouders er samen voor kunnen zorgen dat er een veiligere sportomgeving ontstaat. Hierbij onderzoeken wij hoe bewustwording en gedragsverandering grensoverschrijdend gedrag in de sport tegen kunnen gaan en hoe respect en sportiviteit gestimuleerd kunnen worden. Belangrijk want: Zo n 10 miljoen Nederlanders doen aan sport. Sporten doe je voor je plezier en het draagt bij aan je fysieke en mentale gezondheid. Helaas komt het voor dat er op en rond het veld incidenten zijn, zoals (seksuele) intimidatie, agressie en andere vormen van grensoverschrijdend gedrag. Dit onderzoek richt zich erop hoe incidenten voorkomen of teruggedrongen kunnen worden en hoe sport kan bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van jeugdigen en jongvolwassenen. Partners: NOC*NSF, De Haagse Hogeschool, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Hanzehogeschool, Fontys Sporthogeschool, Hogeschool van Amsterdam, CIOS Nederland, Landstede en de gemeenten Arnhem, Rotterdam en Zwolle Duur van het onderzoek: 3 jaar Meer weten? Dr. Nicolette Schipper-van Veldhoven, lector Sportpedagogiek - in het bijzonder veilig sportklimaat. (h.de.weerd@windesheim.nl). Zelfstandig ondernemende ritueelbegeleiders Wat onderzoeken we? Hoe ritueelbegeleiders zich op een krachtige en authentieke wijze kunnen profileren, zonder daarmee de eigenheid en waarde van het beroep onder druk te zetten. Belangrijk want: Sinds 20 jaar is er een groeiende beroepsgroep van zelfstandig ondernemende professionals die een dienst of ritueel leveren rondom belangrijke levensmomenten, zoals een overlijden, geboorte of huwelijk. Daarbij zijn zij over het algemeen niet gebonden aan een bepaalde religie of een (kerkelijk) instituut. Voor deze groep is het belangrijk om te werken vanuit het hart. Dat botst soms met de huidige marktprincipes waarin winst en concurrentie centraal staan. Naamsbekendheid is wel een voorwaarde om de diensten te kunnen leveren. Het gebrek aan goede profilering wordt door ritueelbegeleiders dan ook als een urgent probleem ervaren. Partner: Landelijke Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders (LBvR) Duur van het onderzoek: 1,5 jaar Meer weten? Dr. Angela Stoof, senior onderzoeker lectoraat Theologie en Levensbeschouwing (a.stoof@windesheim.nl). Verandert het agrarisch gezinsbedrijf? Wat onderzoeken we? Of de arbeidsverdeling binnen agrarische familiebedrijven de laatste jaren veranderd is, wat de rollen zijn van de verschillende gezinsleden, hoe besluitvorming over de bedrijfsvoering plaatsvindt en of iedereen binnen het gezin daarover tevreden is. In het onderzoek is speciaal aandacht voor de positie van vrouwen en bedrijfsopvolgers. Belangrijk want: In de agrarische sector is 30 jaar geleden een onderzoek gedaan dat ter inspiratie diende voor het huidige. In de tussentijd is veel veranderd. Vrouwen en ook andere gezinsleden zijn meer gaan werken. Zijn de werkzaamheden van de meewerkende gezinsleden economische noodzaak of is zelfontplooiing een belangrijke reden? Het onderzoek geeft inzicht in te verwachten trends en ontwikkelingen voor het komend decennium. De overheid en diverse belangenorganisaties kunnen hier hun belangenbehartiging op richten. Het onderzoek vindt plaats onder agrarische gezinsbedrijven. Opdrachtgever: Ministerie van Economische Zaken Partners: Landbouw Economisch Instituut (LEI), LTO Vrouw en Bedrijf, LTO Noord en het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) Duur van het onderzoek: 1 jaar Meer weten? Dr. Ilse Matser, lector Familiebedrijven (ia.matser@windesheim.nl). Kunststoffen in de machinebouw Wat onderzoeken we? De mogelijkheden van kunststoffen als vervanger van staal in de machinebouw voor modulair en lichtgewicht ontwerp. Belangrijk want: Machines worden in gewicht een stuk lichter wanneer staal of delen van staal door kunststof vervangen kunnen worden. Bovendien is het vanuit kostenoverwegingen interessanter om kunststof te gebruiken omdat er tegenwoordig steeds meer in kleinere series geproduceerd wordt. Het onderzoek moet de kennis van kunststoffen en hun mechanica in de machinebouw, in zowel statische als bewegende delen, vergroten. Ook gaan we na hoe de praktische toepasbaarheid van diverse kunststofintegratiemogelijkheden verbeterd kan worden en hoe kostenefficiënt modulair gebouwd kan worden in kunststoffen. Opdrachtgever: Green PAC, Centre of Expertise Smart Polymeric Materials. Green PAC is een initiatief van Stenden Hogeschool en Windesheim Partners: Moba, Verbruggen, Veenhuis, VMI, AWL, NOVEK en TME Duur van het onderzoek: 1 jaar Meer weten? Freek Noordhuis, projectleider en onderzoeker lectoraat Kunststoftechnologie (f.noordhuis@windesheim.nl). Professioneel samenwerken in de wijk Wat onderzoeken we? Welke instrumenten zorg- en welzijnprofessionals in multidisciplinaire wijkteams kunnen inzetten om de kwaliteit van hun samenwerking eenvoudig te monitoren en -indien nodig- zelf te kunnen bijsturen. Belangrijk want: De eerstelijnszorg verandert in rap tempo: de beroepspraktijk concentreert zich meer in de wijk en professionals moeten als generalist samenwerken in multidisciplinaire teams. Deze samenwerking moet efficiënter, effectiever en meer gericht op een betere leefstijl en zelfredzaamheid van de wijkbewoner. Professionals hebben behoefte aan indicatoren voor een goede samenwerking en aan ondersteuning bij het kiezen van passende acties of methodieken bij een vastgesteld samenwerkingsprobleem. Dit onderzoek voorziet daarin. Financier: SIA-Raak Publiek PartnerS: Sanitas Thuiszorg, Driezorg, de Stouwe, Welzijn Mensenwerk, Icare, Medrie, De Kern, MJD, Humanitas, Arts en Zorg, Landstede, Movisie, Vilans, Viaa, Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers, Vrijwilligerscentrale Zwolle Doet!, Denktank 60+ Noord, Stichting Present, Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn, Zorgcampus Noorderboog Meppel en Academische Werkplaats Thuiszorg Gezondheid Dichtbij. Duur van het onderzoek: 2 jaar Meer weten? Drs. Monique Mensen, projectleider en onderzoeker lectoraat Innoveren in de Ouderenzorg (mwm.mensen@windesheim.nl).

20 20 door: bart de haan beeld: fotopartners