Erfadvies Zuiderzeestraatweg Doornspijk Gemeente Elburg. Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden 2013

Transcriptie

1 Erfadvies Zuiderzeestraatweg Doornspijk Gemeente Elburg Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden 2013

2 Erfadvies Zuiderzeestraatweg Doornspijk Gemeente Elburg COLOFON Contactpersoon gemeente Elburg: Joyce Bloemert Initiatiefnemer: Familie Rozenboom - Den Besten Definitief advies 19 maart 2013 Gelders Genootschap Ervenconsulent Christel Steentjes Notitie Uitgangspunten en Randvoorwaarden 2013

3 INLEIDING Opgave De locatie ligt tussen de Zuiderzeestraat-West en de Oude Harderwijkerweg in Doornspijk. Op het erf staan een kleine T-boerderij en diverse oude schuren. Het erf is al jaren niet meer in agrarisch gebruik en staat sinds enkele jaren leeg. De familie wil gebruik maken van de regeling functieverandering van de gemeente Elburg. Daarbij willen ze ook de boerderij herbouwen. Voor de afbraak van de schuren mag er een woning worden terug gebouwd. Bij de inrichting van het erf moet rekening worden gehouden met de geluidsnormen van de Zuiderzeestraatweg-West en het noordelijk gelegen industrieterrein. Daarnaast is het ook vanwege de ontsluiting van de agrarische gronden gewenst meer ruimte te laten tussen weg en bebouwing. Advies De gemeente Elburg wil dat veranderingen in het buitengebied bijdragen aan de ruimtelijke kwaliteit van de omgeving. Daarom heeft zij de ervenconsulent van het Gelders Genootschap gevraagd om onafhankelijk advies over de Zuiderzeestraatweg-West in Doornspijk. Dit advies geeft uitgangspunten en randvoorwaarden voor het ruimtelijk ontwerp van de locatie en de bebouwing. Het vormt een kader bij de welstandsadvisering en de vergunningverlening door het gemeentebestuur. Het advies is opgesteld door de ervenconsulent van het Gelders Genootschap in overleg met de gemeente Elburg en de initiatiefnemer. De vraag is hoe met functieverandering de ruimtelijke kwaliteit en het landschap ter plekke versterkt kunnen worden. Beleidskader In het streekplan 2005 zijn de randvoorwaarden voor functieverandering vastgelegd. Deze zijn regionaal uitgewerkt in de streekplanuitwerking van de regio Noord Veluwe. Gemeente Elburg heeft daarop aanvullend beleid voor functieverandering vastgesteld, de Kadernota VAB-beleid. De belangrijkste voorwaarden zijn: Maximaal 50% van de te slopen oppervlakte wordt met vervangende nieuwbouw teruggebouwd. De nieuwe woningen worden geclusterd in maximaal twee woongebouwen met maximaal zes wooneenheden. Het maximaal aantal wooneenheden bij functieverandering op een kavel is, inclusief de bedrijfswoning, zes. Nieuwe bebouwing wordt op de bestaande bouwkavel gesitueerd. De functieverandering levert een bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit. Onder andere doordat het bouwblok verkleind wordt, het nieuwe erf een ensemble vormt en het landschap versterkt wordt. De nota Zoekzones landschappelijke versterking, Groene wiggen streeft naar het vergroten van de herkenbaarheid en daarmee naar het vergroten van het onderscheid tussen de verschillende landschappen. Hierin wordt aangegeven de open ruimte van de enken rondom het buurtschap Hoge enk open te houden. Doorzichten naar het achterliggende landbouwgebied zijn belangrijk. Deze uitgangspunten worden meegenomen bij de ontwikkeling van de locatie. De locatie ligt in het door de provincie Gelderland aangegeven, waardevolle landschap van de Veluwe. Verder is het welstandsbeleid van toepassing. Het welstandsbeleid is gericht op een bebouwing die zich voegt naar haar plek in het landschap: eenvoud, natuurlijke materialen en terughoudend kleurgebruik. 3 Gelders Genootschap

4 ANALYSE Kaart landschap De locatie is niet bebouwd. De enken, gelegen op de zandrug, zijn duidelijk te zien als open akkers. De bebouwing ligt op de rand van de enken. Kaart landschap Het landschap is niet veel veranderd. Het contrast tussen de enk en de lager gelegen rationeel verkavelde weidegronden zijn duidelijk te zien. Luchtfoto uit ca In de huidige situatie is er veel bebouwing bij gekomen maar de landschapseenheden zijn nog duidelijk te herkennen. De locatie ligt op de enk. Op de hoogtekaart is duidelijk te zien dat Doornspijk en Hoge Enk zijn ontstaan op hoger gelegen (licht blauw) zandruggen. Tussen de zandruggen liggen de lager gelegen en natte veengronden (donkerblauw). 4 Notitie van uitgangspunten en randvoorwaarden ERVENCONSULENT 2013

5 ANALYSE Landschap Het landschap rond Elburg is evenwijdig aan de rand van de stuwwal van de Veluwe georiënteerd. Het bestaat uit een afwisseling tussen laaggelegen veenontginnings- en polderlandschap en hoger gelegen dekzandruggen. Ook de Zuiderzeestraatweg-West ligt op een zandrug tussen de dorpen Doornspijk en Hoge Enk in. De Oude Harderwijkerweg ligt aan de zuidzijde van de zandrug. De Zuiderzeestraatweg is in 1830 aangelegd dwars door landschapsstructuren heen, om enkele plaatsen oude wegen volgend. Door de wegbeplanting vormt de Zuiderzeestraatweg een belangrijk structurerend element. Van oudsher vond op de dekzandruggen de eerste bewoning in het gebied plaats vanwege de hogere en daardoor drogere ligging, die meer mogelijkheden bood voor landbouw. Het landschap op de dekzandruggen is van oudsher kleinschalig, met een grillig verkavelingspatroon en met veel kleine landschapselementen als bomenrijen en houtwallen. Hiervan is een groot deel in de loop der tijd verdwenen. Kenmerkend voor enken is dat deze zelf vrij zijn van bebouwing en dat aan de randen van de enk de erven zijn gesitueerd. De hogere droge zandgronden waren eeuwen lang te kostbaar als akkerland om te bebouwen. Het contrast met de lagere gronden is groot, deze veenontginningen met rechtlijnige en smalle verkaveling, lange sloten en vergezichten staan in contrast met de kleinschaligheid van de enken. Ook nu nog zijn de open enken te herkennen op de luchtfoto, bebouwing is met name aan de randen verdicht. Linten van boerderijen en woningen zijn aan elkaar gegroeid. Het padenpatroon dat van oudsher over de enken de boerderijen verbond zijn grotendeels verdwenen. Het contrast tussen de lager gelegen veenontginningen en hogere enken is verminderd. 5 Gelders Genootschap

6 ANALYSE 6 De bescheiden T-boerderij is gericht op de Zuiderzeestraatweg-West. Aan de Oude Harderwijkerweg staat een pakhuisje waar vroeger kunstmest werd verkocht. Op het erf staat een boomgaard en diverse kleine gebouwtjes. De hooiberg en kippenhokje. Uitzicht vanaf het erf richting de Zuiderzeestraatweg. De laanbeplanting is een belangrijk element. Aan de overkant ligt een bedrijventerrein. Van de Zuiderzeestraatweg richting de Oude Harderwijkerweg. Het erf is van oudsher aan twee zijden ontsloten. De oude schuur is ingestort. Notitie van uitgangspunten en randvoorwaarden ERVENCONSULENT 2013

7 ANALYSE Erf en gebouwen Het erf ligt tussen de Zuiderzeestraatweg-West en de Oude Harderwijkerweg in en is van oudsher vanaf beide wegen te bereiken. De uitrit van de naastgelegen weilanden loopt ook voor de boerderij langs omdat het gebruik maakt van de oprit van het erf. Het erf is grotendeels onverhard. De kleine T-boerderij is georiënteerd op de Zuiderzeestraatweg, hier ligt ook de hoofdingang. Dit gebouw is het hoofdgebouw op het erf. De bebouwing volgt de verkaveling en draait zich daarom iets van de Zuiderzeestraatweg af. De bedrijfsbebouwing ligt achter de T-boerderij. Het gaat om een oude rietgedekte houten schuur die is ingestort. Een tweeroedige hooiberg, een kippenschuurtje en een houten pakhuisje met kade dat ooit gebruikt is voor kunstmesthandel. Er staan geen moderne gebouwen op het erf. Het beeld van het erf, met T-boerderij georiënteerd op de Zuiderzeestraatweg maar met de verkavelingsrichting mee is een cultuurhistorisch waardevol beeld en karakteristiek voor de Zuiderzeestraatweg. De beplanting op het erf is karakteristiek. Voor de boerderij ligt een kleine siertuin, naast de boerderij een fruitboom en wat struiken. Naast het pakhuis ligt een oude boomgaard. Langs de Oude Harderwijkerweg is het erf begrensd met een beukenhaag. De weilanden blijven in agrarisch gebruik bij de zoon van de familie met een agrarisch bedrijf aan de Mezenbergerweg. De beplanting langs de Zuiderzeestraatweg is een belangrijk ordenende structuur. Zuiderzeestraatweg West Oude Harderwijkerweg In rood zijn de gebouwen aangegeven. In groen het erf met de bijbehorende gronden. Aanknopingspunten voor ontwikkeling nieuwe erf Kleinschalig en compact erf met bescheiden gebouwen. Cultuurhistorisch waardevol beeld van T-boerderij aan de Zuiderzeestraatweg. Karakteristieke erfbeplanting. Uitstraling van gebouwen, gebruik van baksteen, hout en riet. Helaas is slechte bouwkundige staat. Geluidszonering Zuiderzeestraatweg en industrieterrein. Ontsluiting weilanden. Oriëntatie op de Zuiderzeestraatweg-West, hiërarchie op het erf. 7 Gelders Genootschap

8 ADVIES Schets hoofdpunten B C E D G F Uitgangspunten en randvoorwaarden A = Het groene erf vormt een contrast met de open enk. B = De weilanden ten oosten van het erf worden ontsloten via de oprit van de locatie. Doordat machines groter zijn geworden is er behoefte aan meer ruimte. De toegang tot het weiland wordt niet verhard maar ingericht als grasland. C = Het erf blijft ontsloten via de bestaande oprit die van de Zuiderzeestraatweg naar de Oude Harderwijkerweg loopt. De hoofdingang is aan de Zuiderzeestraatweg. De oprit is hier al verhard. Aan de zuidzijde van de oprit bij de schuurwoning blijft het onverhard en wordt het informeel vormgegeven. I H A D = E = F = G = H = I = De woningen liggen aan een gezamenlijk open erf waar ook het gezamenlijke bijgebouw staat. Door een goede indeling van leefruimtes kan er veel privacy worden gecreëerd. Ook de positie van het bijgebouw draagt daar aan bij. De hoofdwoning staat aan de Zuiderzeestraatweg en is met de voorgevel georiënteerd op de weg. Met een T-boerderij met een hoge voorgevel kan het cultuurhistorische beeld in stand gehouden worden. De woning heeft een enkelvoudige hoofdvorm met landelijke uitstraling. Eén laag met kap. De woning wordt wat naar achteren geplaatst om de afstand tot de Zuiderzeestraatweg te vergroten, o.a. vanwege geluid. Achter de hoofdwoning staat de tweede woning. Deze is qua uitstraling ondergeschikt aan de hoofdwoning en heeft een zogenaamde schuurarchitectuur. Deze woning heeft een enkelvoudige hoofdvorm, één laag met zadeldak. Er wordt gebruik gemaakt van donkere kleuren en natuurlijke materialen. Er wordt gebruik gemaakt van één gezamenlijk bijgebouw. De bestaande boomgaard vormt een waardevol landschappelijk element op het erf en is karakteristiek voor boerenerven. Omdat het om een oude boomgaard gaat is het misschien nodig de bestaande bomen te vervangen of aan te vullen met nieuwe hoogstamfruitbomen. Voor de erfbeplanting wordt gebruik gemaakt van streekeigen beplanting voor hagen, boomgaard. Rondom de hoofdwoning is de inrichting formeel, op het achtererf meer informeel. Een solitaire boom bij het voorhuis van de hoofdwoning is karakteristiek voor boerenerven. Struiken dragen bij aan het creëren van privacy en de groene uitstraling. 8 Notitie van uitgangspunten en randvoorwaarden ERVENCONSULENT 2013

9 ADVIES Toelichting In deze paragraaf worden randvoorwaarden en uitgangspunten geformuleerd voor het ruimtelijk ontwerp van het erf. Het maakt duidelijk wat de ambities zijn en reikt inspiratie aan om mooie plannen te ontwerpen. De schetsen geven een mogelijke uitwerking van het advies, andere uitwerkingen binnen het gegeven advies zijn mogelijk. De initiatiefnemer wordt aangeraden een (landschaps)architect in te schakelen bij de uitwerking van plannen voor deze locatie. Het bestaande erf is compact en kleinschalig. Ook voor het nieuwe erf blijft dat uitgangspunt. Vanuit het karakteristieke beeld van (T-)boerderijen aan de Zuiderzeestraatweg is het gewenst dit beeld terug te brengen met de nieuwe hoofdwoning. De nieuwe hoofdwoning is daarom met een hoge voogevel, georiënteerd op de Zuiderzeestraatweg. De tweede schuur woning staat daar achter aan het gezamenlijke erf. Op de noord-veluwe zijn veel schuren bekleed met zwart gepotdekseld hout. Dat beeld kan als inspiratie dienen. Het erf heeft van oudsher een oprit dat van de Zuiderzeestraatweg-West naar de Oude Harderwijkerweg loopt. Streekeigen beplanting Hagen: beuk, haagbeuk, liguster Solitaire bomen: kastanje, linde of noot Struiken: sering, boerenjasmijn, bessen Voorbeelden van hiërarchie op het erf. Hoofdwoning met schuurwoningen. Inspiratiebeelden De beelden op deze pagina zijn ter inspiratie. Gezamenlijke berging. Voorbeeld van schuurwoning. Natuurlijke kleuren en materialen. 9 Gelders Genootschap

10 Bijlage: de erf-principes Van oudsher zijn erven op een bepaalde manier ontstaan en gegroeid. Daardoor zijn het duidelijk herkenbare eenheden met een logische plek in het landschap. Bij transformatie van erven is het belangrijk om de herkenbare eenheid van erven te behouden. Onderstaande, zogenaamde erf-principes zijn daarom ook het uitgangspunt bij de advisering bij erftransformaties. Zodat het nieuwe erf bijdraagt aan de versterking van het landschap en de ruimtelijke kwaliteit. 1. Een erf is een herkenbaar ensemble in het landschap. Het bestaat uit gebouwen, erfinrichting en beplanting. 4. Er is één duidelijke hoofdentree. 2. Het erf wordt gevormd door een aantal gebouwen waarvan er één de belangrijkste is. Het hoofdgebouw staat voor op het erf. 5. Het erf is verankerd in het landschap door o.a. positie en oriëntatie van gebouwen, erfbeplanting en wandelpaden. 3. De gebouwen staan dicht bij elkaar, gegroepeerd op en rond een gemeenschappelijke ruimte. 10 Notitie van uitgangspunten en randvoorwaarden ERVENCONSULENT 2013

11 11 Gelders Genootschap

12 Gelders Genootschap Postbus AB Arnhem T(026)