BOEKHOUDEN IN ESSENTIE

Transcriptie

1 BOEKHOUDEN IN ESSENTIE

2 IN ESSENTIE BOEKHOUDEN IN ESSENTIE Inleiding boekhouden voor niet-boekhouders JEAN PIERRE VINCKE JO VAN DEN BOSSCHE Vierde editie Antwerpen Cambridge

3 Boekhouden in essentie. Inleiding boekhouden voor niet-boekhouders, vierde editie Jean Pierre Vincke en Jo Van den Bossche 2016 Antwerpen Cambridge Coverbeeld: Shutterstock/Wrangler ISBN D/2016/7849/78 NUR 163 Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever.. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

4 INHOUD HOOFDSTUK 1 FINANCIËLE INFORMATIESYSTEMEN Wat is boekhouden? Gebruikers van boekhoudinformatie Financial versus management accounting Financial accounting (of algemeen boekhouden) Management accounting (of beleidsboekhouden) Algemeen boekhouden versus beleidsboekhouden Wettelijke basis Europese richtlijnen en verordeningen Belgische wetgeving Voor vzw s De band tussen de boekhouding en de fiscaliteit De primauteit van het boekhoudrecht De bindende kracht van de jaarrekening HOOFDSTUK 2 HET ABC VAN HET DUBBEL BOEKHOUDEN De balans De balans: een vermogensoverzicht De balansindeling Samengevat Oefeningen Rode draad : werken met balansen Evaluatie Balansrekeningen Balansrekeningen: boekingsprincipes Rode draad : werken met balansrekeningen Proef- en saldibalans Het afsluiten van een balansrekening Evaluatie Oefeningen v

5 Boekhouden in essentie 2.3. Resultatenrekeningen Werken met resultatenrekeningen Gevolgen van het werken met balans- én resultatenrekeningen Het verschuiven van het boekhoudkundig evenwicht Geen resultaatbepaling bij individuele verkopen Rode draad : werken met balans- en resultatenrekeningen Indeling van de resultatenrekening Oefeningen Minimum Algemeen Rekeningenstelsel Omschrijving Indeling Het wettelijk Minimum Algemeen Rekeningenstelsel Gebruik van het Minimum Algemeen Rekeningenstelsel Oefeningen Grootboek en dagboeken Omschrijving Het stelsel van dagboeken Inschrijving in de dagboeken De band tussen journaal, grootboek en boekingsdocumenten Rode draad : inschrijving in het journaal Oefeningen Vormvoorschriften voor de boeken Individuele rekeningen: subgrootboek klanten en leveranciers Het bewaren van boeken en bescheiden Overzicht van de toepassing van de wetgeving Schematisch overzicht voor ondernemingen Schematisch overzicht voor verenigingen en stichtingen Herhalingsoefeningen Extra Replay HOOFDSTUK 3 BOEKHOUDPRINCIPES Inleiding De fundamenten De boekhoudkundige entiteit De continuïteit De bestendigheid of consistentie Uitdrukking in geldwaarde vi

6 Inhoud 3.3. Het vastleggen van gegevens Verantwoordingsstukken Volledigheid Het compensatieverbod Het principe van de toerekening Waarderingsgrondslagen Individuele waardering Objectiviteit Voorzichtigheid Relevantie Rapporteringsgrondslagen Periodiciteit Vergelijkbaarheid Getrouw beeld HOOFDSTUK 4 HET BOEKEN VAN COURANTE VERRICHTINGEN De belasting over de toegevoegde waarde (btw) De btw-cyclus: definitie Enkele belangrijke btw-begrippen Btw-plichtige Maatstaf van heffing Btw-tarief Factuur Btw-medecontractant Btw-aftrek van voorbelasting Btw-aangifteperiode De verkoopcyclus Verkoopfactuur Ingaande retours / Uitgaande creditnota Handelskorting Financiële korting Door(aan)rekening van kosten Terugstuurbare verpakking Voorschotten Buitenlandse verkopen Intracommunautaire leveringen Exportverrichtingen Vreemde valuta vii

7 Boekhouden in essentie Geïntegreerde voorbeelden Oefeningen De aankoopcyclus Inleiding Aankoopfactuur: aankopen grondstoffen, hulpstoffen, handelsgoederen Aankoopfactuur: diensten en diverse goederen Aankoopfactuur: investeringen Uitgaande retours / inkomende creditnota s Handelskorting Financiële korting Bijkomende aankoopkosten Terugstuurbare verpakking Voorschotten Aankopen in het buitenland Intracommunautaire verwervingen Importverrichtingen Vreemde valuta Werk in onroerende staat Geïntegreerde voorbeelden Oefeningen Financiële transacties Betalingen in deviezen Interne overboekingen Rente betalen/ontvangen Rente, kosten van schulden Renteopbrengst uit beleggingen Diverse transacties Btw-overboeking De bezoldigingscyclus Herhalingsoefening HOOFDSTUK 5 VAN BOEKHOUDING NAAR JAARREKENING Inventaris Wettelijke bepalingen Streefdoel van de inventaris Omvang van de inventaris Verantwoordelijkheid viii

8 Inhoud Tijdstip van de inventaris Aanpassing van de boekhouding Waarderingsregels Vastleggen van waarderingsregels Waarom waarderingsregels? Bevoegd orgaan Beginselen Permanente toepassing Afwijkingen Wijzigingen Het begrip waarde Algemene beginselen betreffende waardering Afwijking op de individuele waardering Aanschaffingswaarde Aanschaffingsprijs Vervaardigingsprijs Inbrengwaarde Intercalaire intresten Marktwaarde Fair value Boekwaarde Nominale waarde Afschrijvingen Waardeverminderingen Voorzieningen Herwaarderingen Waarderingsregels Regularisatieverrichtingen Inleiding Regularisatieverrichtingen zonder invloed op het resultaat Overboekingen in functie van de vervaldatum van schulden en vorderingen Klanten met een creditsaldo Leveranciers met een debetsaldo Bankrekeningen met een creditsaldo Regularisatieverrichtingen die het resultaat beïnvloeden Voorraadwijzigingen Op te stellen facturen en creditnota s Te ontvangen facturen en creditnota s ix

9 Boekhouden in essentie Te betalen vakantiegeld Te betalen kosten Geproduceerde vaste activa Afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen Afschrijvingen Waardeverminderingen Voorzieningen Realisatie van vaste activa Overboeking van kapitaalsubsidies en uitgestelde belastingen Overlopende rekeningen Omrekeningsverschillen Geraamde belastingen Resultaatverwerking Wijze van voorstelling van de balans Het te verwerken resultaat en de soorten toekenningen Overige wettelijke bepalingen Toekenning aan de wettelijke reserve Schema s voor de jaarrekeningen Vastleggen en goedkeuren van de jaarrekening Rol van het bestuursorgaan Rol van de commissaris Controlebevoegdheid indien geen commissaris werd benoemd Rol van de algemene vergadering Bekendmaking van de jaarrekening Heropening volgend boekjaar Praktijk Voorlopige balans en resultatenrekening Regularisatieboekingen Diversendagboek Centralisatie Proef- en saldibalans Interne balans en resultatenrekening Jaarrekening Aandachtspunten uit het vennootschapsrecht bij de jaarrekening Oefeningen x

10 Inhoud HOOFDSTUK 6 CONSOLIDATIE Doel Wie moet consolideren? Algemeen beginsel Consolidatie in geval van een consortium Vrijstelling voor een groep van beperkte omvang Vrijstelling van subconsolidatie Niet-toepasbaarheid van de vrijstellingen Stappen in de consolidatie Algemeen De consolidatiekring vaststellen Uniformiteit nastreven Informatie verzamelen Consolideren Samenvoegen volgens de integrale methode Elimineren Samenvoegen volgens de proportionele methode De vermogensmutatiemethode IAS IFRS Bijlage xi

11