Hoe gezond zijn jongeren in Diemen? Factsheet Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO

Transcriptie

1 GGD Amsterdm Hoe gezond zijn jongeren in Diemen? Fctsheet Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO Om goed gemeentelijk jeugdgezondheidsbeleid te mken is inzicht nodig in de gezondheid, het welzijn en de leefstijl vn jongeren. De GGD Amsterdm verzmelt en presenteert deze gegevens elke vier jr met de Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO. Wt blijkt? Jongeren uit Diemen zijn over het lgemeen tevreden met hun gezondheid. Ook het schoolklimt is goed: pesten en spijbelen komen weinig voor. Opvllend is dt jongeren uit Diemen slechter scoren voor ontbijten, fruitconsumptie, lidmtschp vn een sportvereniging en slchtofferschp vn criminliteit dn jongeren in de rest vn de regio. Gunstig: jongeren uit Diemen drinken minder vk lcohol. De resultten voor psychosocile gezondheid, bewegen, roken (tbk en wterpijp) en drugsgebruik, gmen en socile medi gebruik en veilig vrijen zijn in Diemen vergelijkbr met de rest vn de regio. Voor het eerst worden de resultten vn de Jeugdmonitor ook gepresenteerd op wijkniveu. In deze fctsheet kunt u zien op welke them s de wijken in Diemen vn elkr verschillen. De gemeente Diemen kn smen met de GGD Amsterdm en ndere prtijen werken n een betere gezondheid vn jongeren, bijvoorbeeld door te blijven inzetten op het verbeteren vn de leefgewoonten. 1

2 Inleiding Specifieke gegevens over de gezondheidssitutie vn jongeren zijn nodig om gezondheidsbeleid goed te onderbouwen. De GGD Amsterdm verzmelt deze gegevens voor de gemeenten in hr werkgebied middels de Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO. Wt is E-MOVO? E-MOVO 1 is een digitle vrgenlijst die in de regio Amstellnd op lle scholen voor regulier voortgezet onderwijs (VO) wordt fgenomen. Leerlingen uit kls twee en vier bentwoorden vi internet vrgen over hun gezondheid, welzijn en leefstijl. Met E-MOVO wordt een betrouwbr beeld verkregen vn de gezondheidssitutie vn jongeren. Informtie uit E-MOVO wordt genonimiseerd gebruikt voor epidemiologisch onderzoek. De Jeugdgezondheidszorg gebruikt de gegevens ter ondersteuning vn het consult. Wt levert E-MOVO op? E-MOVO levert een scht n gegevens. Met de uitkomsten vn E-MOVO kunnen gemeenten, scholen en de GGD het jeugdgezondheidsbeleid formuleren en collectieve mtregelen opzetten en uitvoeren om de gezondheid vn jongeren te verbeteren. E-MOVO levert ook iets op voor de individuele leerling. Op bsis vn de verzmelde informtie ontvngt de leerling een terugkoppeling met een persoonlijk gezondheidsprofiel en voorlichting op mt. E-MOVO : wie deden er mee? In schooljr deden 368 jongeren uit Diemen mee n E-MOVO; uit de hele regio Amstellnd en Diemen (hiern regio ) wren dt 3414 jongeren. De kenmerken vn de onderzoeksgroep uit Diemen en vn de hele onderzoeksgroep uit de regio worden gepresenteerd in tbel 1. Leeftijdsverdeling vn de jongeren uit Diemen nr kls: kls 2: kls 4: 12 jr 1% 14 jr 2% 13 jr 48% 15 jr 48% 14 jr 44% 16 jr 40% 15 jr of ouder 7% 17 jr of ouder 10% Tbel 1 Achtergrondkenmerken vn jongeren uit Diemen en de regio (%) Diemen N= 368 regio N=3414 jongens meisjes kls kls vmbo hvo/vwo Nederlnds * niet-nederlnds bij beide ouders niet bij beide ouders * significnt verschil tussen Diemen en de rest vn de regio; p<0,05 In de Diemense onderzoeksgroep zitten meer jongeren vn niet-nederlndse herkomst in vergelijking met de rest vn de regio. Hoe, wt en wrom in drie vrgen. 1 Hoe is de onderzoeksgroep smengesteld? Schooljr is E-MOVO op lle cht VO scholen in de regio Amstellnd en op 61 VO scholen in Amsterdm fgenomen. De onderzoeksgroep bestt uit leerlingen vn scholen in de regio Amstellnd (N=2624) of vn scholen in Amsterdm (N=790) die wonen in de regio Amstellnd (Alsmeer, Amstelveen, Ouder-Amstel, Uithoorn) en Diemen. 2 Wt betekent een gevonden verschil tussen groepen? Met sttistische toetsen worden de resultten vn Diemen vergeleken met de resultten vn de ndere vier regiogemeenten smen. Let op: in de tbellen worden steeds de cijfers voor de hele regio Amstellnd/Diemen gepresenteerd. Significnte verschillen tussen groepen worden met een (*) ngegeven. Significnt betekent dt de kns klein is (mximl 5%) dt een gevonden verschil op toevl berust. In de tbellen worden voor Diemen ook significnte verschillen ngegeven tussen jongens en meisjes, tussen leerlingen uit kls twee en kls vier, tussen vmbo- en hvo/vwo-leerlingen, tussen jongeren vn Nederlndse en niet-nederlndse herkomst en tussen jongeren die wel of niet bij beide ouders wonen. Ook worden de resultten vn één wijk vergeleken met de resultten voor de ndere twee wijken smen. 3 Wrom wordt deze monitor uitgevoerd? Gemeenten hebben volgens de Wet publieke gezondheid (Wpg) de tk om de gezondheid vn hun inwoners in krt te brengen. De GGD voert die tk voor de gemeente uit met een gezondheidsmonitor. De Inspectie voor de Gezondheidszorg houdt toezicht mede op bsis vn de gezondheidsmonitor. Leeswijzer De fctsheet is opgebouwd uit tien hoofdstukken: 1 gezondheid, 2 psychosocile gezondheid, 3 voeding, 4 bewegen, 5 gmen, socile medi en muziek luisteren, 6 genotmiddelen, 7 seksuliteit, 8 schoolklimt en 9 fysieke omgeving. De fctsheet focust op prevlenties en risicogroepen. Drnst worden de jongeren uit Diemen vergeleken met jongeren uit de rest vn de regio. Tot slot worden verschillen tussen de wijken in Diemen gepresenteerd in hoofdstuk De vrgenlijst is te vinden op onze website Gezondheid in Beeld. 2

3 1 Gezondheid In Nederlnd is het met de gezondheid vn jongeren over het lgemeen goed gesteld. Hoe een jongere de eigen gezondheid ervrt, geeft een goed beeld vn de huidige gezondheid en voorspelt de gezondheid in de toekomst. Ervren gezondheid Jongeren uit Diemen zijn over het lgemeen tevreden met hun gezondheid; 78% noemt de eigen gezondheid (heel) goed, 19% vindt dt het met de eigen gezondheid in het lgemeen wel gt en 3% vindt de eigen gezondheid niet zo best of slecht. Meisjes en jongeren vn niet- Nederlndse herkomst hebben minder vk een (heel) goede ervren gezondheid. Jongeren uit Diemen verschillen niet vn jongeren uit de rest vn de regio. Chronische ndoeningen en llergieën Ruim één op de vijf jongeren (22%) heeft één of meerdere chronische ziekten of ndoeningen (door een rts vstgesteld) of heeft deze in het fgelopen jr gehd. Astm/bronchitis komt het vkst voor (8%) (zie kder). Ook heeft één op de vijf jongeren (19%) miniml één llergie. Jongeren uit Diemen hebben in vergelijking met ndere jongeren in de rest vn de regio vergelijkbr vk een chronische ziekte/ndoening of llergie. Top 4 chronische ziekten/ndoeningen stm of bronchitis 8% eczeem 6% migrine of ernstige hoofdpijn 4% ADHD 4% Mondgezondheid Bijn lle jongeren gn minstens één keer per jr nr de tndrts (96%); 13% gt één keer en 83% gt twee keer per jr. Jongeren uit Diemen gn iets minder vk nr de tndrts dn ndere jongeren in de regio. Jongeren op het vmbo, jongeren vn niet-nederlndse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen, gn minder vk nr de tndrts. De meerderheid vn de jongeren (80%) poets twee keer per dg, 18% poetst één keer per dg en 2% poetst niet elke dg. Jongens poetsen minder vk dn meisjes. Tbel 2 Gezondheid nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee ervren gezondheid (heel) goed * * tenminste één chronische ziekte of ndoening tenminste één llergie b tndrtsbezoek miniml één keer per jr * * * * tndenpoetsen twee keer per dg * chronische ziekten en ndoeningen nu of in het fgelopen jr, door een rts vstgesteld: stm of bronchitis, chronische vermoeidheid, dibetes mellitus, eczeem, buikklchten (> 3 mnden), migrine of regelmtige ernstige hoofdpijn, ngeboren hrtndoening, ADHD, norexi of boulimi nervos, knker b llergieën door een rts vstgesteld: pollen of stuifmeel (hooikoorts), beplde huisdieren huisstof/huisstofmijt, beplde medicijnen, bepld voedsel 3

4 2 Psychosocile gezondheid Een goede gezondheid is meer dn niet ziek zijn. Het gt ook over goed in je vel zitten en gelukkig en tevreden zijn over jezelf en je leven. Reltie met ouders Vn de jongeren in Diemen voelt 71% zich begrepen door hun ouders. Dt is vergelijkbr met jongeren in de rest vn de regio. Het merendeel vn de jongeren geeft n het gevoel te hebben dt hun ouders vn hen houden (95%). Ook hierin verschilt Diemen niet vn de regio. Meisjes voelen zich minder begrepen dn jongens. Het percentge jongeren met socil-emotionele problemen wordt in figuur 1 weergegeven nr wijken in de regio. In Diemen Centrum en Diemen Zuid (beide 14%) ligt het percentge jongeren met socil-emotionele problemen boven het regionle gemiddelde, in Diemen Noord (7%) ligt het percentge onder het regionle gemiddelde. Wnneer jongeren socil-emotionele problemen hebben, kn dit negtieve gevolgen hebben voor het dgelijks functioneren thuis én op school. Socil-emotionele gezondheid Eén op de cht jongeren heeft socil-emotionele problemen (verhoogde SDQ-totlscore). Meisjes hebben vijf keer zo vk emotionele problemen ls jongens. Meisjes vertonen vker prosocil gedrg. De uitkomsten voor socil-emotionele problemen onder jongeren uit Diemen verschillen niet vn die (gemiddeld) gevonden voor leeftijdgenoten in de rest vn de regio. Tbel 3 Psychosocile gezondheid nr socil-demogrfische kenmerken (%) Figuur 1 Socil-emotionele problemen (SDQ-totlscore) nr wijken in de regio (%) Alsmeer Amstelveen Diemen Ouder-Amstel Uithoorn Alsmeer, b Oosteinde, c Kudelstrt d Noord-West, e Noord-Oost, f Keizer Krelprk/ Groeneln, g Wrdhuizen/Middenhoven, h Zuid-West i Diemen Zuid, j Diemen Centrum, k Diemen Noord l Ouderkerk /d Amstel, m Duivendrecht n Dorpscentrum/Thmerdl, o Zijdelwrd/Bedrijventerrein/ Europrei, p Legmeer, q Meerwijk/De Kwkel regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee begrepen door ouders * vn gehouden door ouders socil-emotionele problemen (SDQ-totlscore) emotionele problemen * gedrgsproblemen hyperctiviteit/ndchtstekort problemen met leeftijdgenoten prosocil gedrg b * verhoogde SDQ-totlscore. SDQ: Strenghts nd Difficulties Questionnire is een vrgenlijst die bestt uit 25 vrgen en geeft een totlscore en resultten voor vijf subschlen. b prosocil gedrg betekent dt je rekening houdt met gevoelens vn nderen, vriendelijk bent en vrijwillig hulp nbiedt - ntl te klein om te presenteren 4

5 Mishndeling An de jongeren is gevrgd of zij weleens geestelijk (vk getreiterd, gekleineerd of uitgescholden) en/of lichmelijk (bijvoorbeeld geschopt, geslgen vstgebonden) mishndeld worden. We zien dt geestelijke mishndeling vier keer vker voorkomt dn lichmelijke mishndeling (17% versus 4%). Diemen verschilt hierin niet vn de rest vn de regio. De dder voor geestelijke mishndeling is meestl een ndere jongere op school (zie kder). Lichmelijke mishndeling komt vker voor bij jongeren vn niet-nederlndse herkomst. Vn de jongeren wil 3% de vrg over geestelijke mishndeling niet bentwoorden, 2% wil de vrg over lichmelijke mishndeling niet bentwoorden. Top 3 dder geestelijke mishndeling onder jongeren die ngeven geestelijk mishndeld te zijn (N=64) een jongere op school 75% een jongere ergens nders 14% een jongere in de buurt 13% Top 3 dder lichmelijke mishndeling kn niet worden gepresenteerd omdt de ntllen te klein zijn. Top 3 ingrijpende gebeurtenissen Gedchten over zelfdoding komen reltief vk voor onder jongeren. Ook doen enkele jongeren een poging tot zelfdoding. Dt een jongere overlijdt door zelfdoding komt zelden voor. Zelfdoding Vn de jongeren zegt 15% in de voorgnde twlf mnden er weleens serieus over te hebben gedcht een einde n het leven te mken. Jongeren uit Diemen verschillen niet vn jongeren uit de rest vn de regio. Meisjes en leerlingen in kls 2 geven twee keer zo vk ls jongens en leerlingen in kls 4 n weleens serieus n te denken over zelfdoding. Een risicogroep zijn meisjes in kls 2; 28% vn hen geeft n weleens serieus n zelfdoding te denken. Vn de jongeren uit Diemen zegt 2,2% in de voorgnde twlf mnden een poging tot zelfdoding te hebben ondernomen (regiocijfer: 1,7%). Soms krijgen jongeren te mken met een ingrijpende gebeurtenis. Denk n de dood of ziekte vn een mee te mken (gehd) (nog) problemen mee ziek/gehndicpt gezinslid 34% 6% regelmtig ruzies tussen ouders onderling 33% 9% echtscheiding vn de ouders 20% 5% fmilielid. Deze gebeurtenissen kunnen een diepe indruk chterlten en vn invloed zijn op het (ltere) functioneren vn de jongere. Ook een echtscheiding vn de ouders of discrimintie kn diepe sporen chterlten. Ingrijpende gebeurtenissen Twee derde vn de jongeren uit Diemen (65%) heeft één (of meerdere) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemkt. Dit is vergelijkbr met de ndere regiogemeenten. Een ziek of gehndicpt gezinslid en regelmtig ruzies tussen ouders onderling zijn ingrijpende gebeurtenissen die het vkst voorkomen (zie kder). Tweedeklssers zeggen vker een ingrijpende gebeurtenis meegemkt te hebben dn vierdeklssers. Jongeren die niet bij beide ouders wonen, hebben bijn lleml een ingrijpende gebeurtenis meegemkt. Jongeren uit Diemen geven vergelijkbr vk ls jongeren in de ndere regiogemeenten n dt zij (nog) problemen hebben met deze gebeurtenis(sen). De meeste problemen met ingrijpende gebeurtenissen vinden we bij meisjes. Tbel 4 Psychosocile gezondheid nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee geestelijk mishndeld (ooit) lichmelijk mishndeld (ooit) * 3 7 gedchten n zelfdoding * 20 9 * één (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemkt * * problemen met de gebeurtenis(sen) * in de fgelopen twlf mnden - ntl te klein om te presenteren 5

6 3 Voeding Een gezond voedingsptroon is belngrijk voor een gezond gewicht en het voorkómen vn ziekten. Eetgewoonten worden vk l in de jeugd gevormd. Ontbijten bevordert de concentrtie en drmee de leerprestties op school. Bovendien gn leerlingen minder snel snoepen of sncken lter in de ochtend. Ontbijten Vn de jongeren ontbijt 82% op vijf of meer dgen per week. Dit betekent dt 18% vn de jongeren op minstens één dg in de week zonder ontbijt nr school gt. Jongeren uit Diemen gn vker zonder ontbijt nr school dn in de rest vn de regio. Vmbo-leerlingen gn vker tenminste één dg in de week zonder ontbijt nr school dn hvo/vwo-leerlingen. Figuur 2 geeft weer op hoeveel dgen vn de week jongeren ontbijten. Het merendeel vn de jongeren geeft n dgelijks te ontbijten (70%). Het lndelijk dvies vn het Voedingscentrum: twee stuks fruit en 200 grm groente per dg. Fruit- en groenteconsumptie An het dvies om elke dg twee stuks fruit te eten (de fruitnorm ) voldoet 17% vn de Diemense jongeren. Dit is gelijk n de regio. In Diemen wordt minder vk op tenminste vijf dgen vn de week fruit gegeten (ongecht de hoeveelheid) dn gemiddeld in de rest vn de regio. Ruim de helft vn de jongeren (53%) eet op tenminste vijf dgen per week fruit Figuur 2 Ontbijten, fruit- en groenteconsumptie, dgen vn de week (%) ontbijten fruitconsumptie groenteconsumptie dgen /week 5-6 dgen /week 7 dgen /week (zie ook figuur 2). Vmbo-leerlingen en jongeren die niet bij beide ouders wonen, eten het minst vk fruit. In figuur 3 is te zien dt in lle drie de wijken in Diemen het percentge jongeren dt op vijf of meer dgen per week fruit eet reltief lg is. In totl eet 81% vn de jongeren op tenminste vijf dgen in de week groente (zie ook figuur 2). Ook hier zien we dt vmbo-leerlingen minder goede eetgewoonten hebben. Drnst wordt door jongeren vn niet-nederlndse herkomst minder vk groente gegeten. Figuur 3 Fruitconsumptie op miniml vijf dgen per week nr wijken in de regio (%) Diemen i Diemen Zuid, j Diemen Centrum, k Diemen Noord Legend voor de overige wijken zie pgin 4 Tbel 5 Voeding nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee ontbijten 5 dgen per week * * voldoet n fruitnorm * fruit eten 5 dgen per week * * * groente eten 5 dgen per week * * twee stuks fruit per dg 6

7 4 Bewegen Lichmelijke beweging heeft een positief effect op de conditie, het welzijn en het lichmsgewicht. Het verkleint de kns op gezondheidsproblemen die voorl lter in het leven kunnen ontstn zols hrt- en vtziekten en dibetes. Het dvies vn het Nederlnds Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) n jongeren vn jr is om elke dg minstens één uur mtig intensief te bewegen. Dit noemen we de Nederlndse Norm Gezond Bewegen. Bewegen Jongeren uit Diemen bewegen even veel ls leeftijdgenoten in de regio. Vn de jongeren voldoet één op de vijf n de Nederlndse Norm Gezond Bewegen en is op lle dgen vn de week miniml één uur per dg ctief. Een grotere groep jongeren (71%) is gemiddeld tenminste 71% 8% 9% 12% Figuur 4 Lichmelijk ctief, uren per week (%) inctief (< 3 uur) semi-inctief (3-5 uur) semi-ctief (5-7 uur) normctief ( 7 uur) één uur per dg lichmelijk ctief. In figuur 4 zien we de verdeling in vier ctegorieën vn het totl ntl uren dt jongeren per week ctief zijn. Vn de jongeren is 8% inctief; deze groep is minder dn drie uur per week ctief. Meisjes, leerlingen op het vmbo en jongeren vn niet- Nederlndse herkomst bewegen het minst vk. Meisjes vn niet-nederlndse herkomst bewegen het minst; 46% is gemiddeld tenminste één uur per dg lichmelijk ctief. Zols te zien in figuur 5 wordt in Diemen Zuid minder vker bewogen dn in de ndere twee Diemense wijken. Lidmtschp vn een sportvereniging In totl is 69% vn de jongeren lid vn een sportvereniging. Dit is minder vk dn gemiddeld in de rest vn de rest vn de regio. Meisjes, vmbo-leerlingen en jongeren vn niet-nederlndse herkomst zijn minder vk lid vn een sportvereniging. Wie zijn het minst vk lid? Dt zijn meisjes vn niet-nederlndse herkomst; 49% vn hen is lid vn een sportvereniging. Tv/computeren Een nzienlijk deel vn de jongeren (62%) besteedt gemiddeld twee uur per dg of meer n tv-kijken of computeren (niet voor school of huiswerk). Dit is in Diemen vker dn in de ndere regiogemeenten. Jongens zitten vker chter een beeldscherm dn meisjes. Figuur 5 Lichmelijk ctief (gemiddeld tenminste één uur per dg) nr wijken in de regio (%) Diemen i Diemen Zuid, j Diemen Centrum, k Diemen Noord Legend voor de overige wijken zie pgin 4 Tbel 6 Bewegen nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee voldoet n Nederlndse Norm Gezond Bewegen lichmelijke ctief gemiddeld 1 uur per dg * * * lid vn één (of meerdere) sportverenigingen b * * * * tv-kijken/computeren gemiddeld 2 uur per dg * * in de fgelopen week elke dg 1 uur mtig intensieve lichmelijke ctiviteit b sporten zols zwemmen, voetbllen, dnsen, bllet, prdrijden etc 7

8 5 Gmen, socile medi en muziek luisteren Het gebruik vn internet en socile medi is niet meer weg te denken uit het dgelijkse leven vn jongeren. Ook spelen veel jongeren (online) gmes. Positieve specten zijn het opdoen vn kennis en het onderhouden vn vriendschppen. Risicovol socile medi gebruik of gmen kn leiden tot schoolproblemen, slpproblemen en problemen in de socil-emotionele ontwikkeling. Vn problemtisch gmen of socile medi gebruik is sprke ls: (1) iemnd zich onrustig en gestrest voelt ls hij/ zij niet kn gmen of op socile medi kn én (2) ls hij/ zij het moeilijk vindt om te stoppen én (3) ls hij/zij gmen of socile medi gebruikt ls hij/zij zich rot voelt. Een verslving komt zelden voor (<1%). Gmen en socile medi Vn de jongeren vertoont 4% problemtisch gmegedrg. Bij 8% is sprke vn problemtisch gebruik vn socile medi. Diemen verschilt hierin niet vn de regio. Jongens en meisjes verschillen sterk; jongens hebben meer risico op problemtisch gmen, meisjes hebben meer risico op problemtisch socile medi gebruik. Andere risicogroepen voor problemtisch gebruik vn socile medi zijn leerlingen in kls 2 en jongeren vn niet-nederlndse herkomst. Problemtisch gebruik vn socile medi zien we het vkst bij meisjes in kls 2 (18%). Cyberpesten kn de hele dg doorgn, ook bij het slchtoffer thuis, terwijl trditioneel pesten vk gebonden is n school. Internet ervringen Vn de jongeren is 3% in de fgelopen zes mnden gepest vi internet. Dt is minder vk dn gemiddeld in de rest vn de regio. Eén op de negen jongeren (11%) geeft n in de fgelopen zes mnden vi internet een ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen. Dit verschilt niet vn de regio. Meisjes krijgen veel vker een ongewenst seksueel voorstel dn jongens; één op de vijf meisjes heeft dit meegemkt. Vn de jongeren uit Diemen heeft 7% meegemkt dt iemnd weleens tegen zijn of hr zin vervelende foto s of filmpjes heeft verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of vi de mobiele telefoon nr nderen gestuurd). Ook dit verschilt niet vn de regio. Vn de jongeren zegt 1,4% dt hij of zij weleens voor de webcm borsten, geslchtsdelen of billen heeft lten zien of iets nders seksueels heeft gedn (regiocijfer: 1,6%). Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon nr muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler, ipod of mobiele telefoon. Te lng luisteren nr te hrde muziek kn ervoor zorgen dt iemnd minder goed gt horen of ltijd een piep hoort, dt geluiden vervormen of dt overgevoeligheid voor geluid ontstt. Muziek luisteren Vn de jongeren zet 22% het volume vn de muziekspeler meestl op hrd. In Diemen is het percentge jongeren met risico op gehoorschde hoger dn in de ndere regiogemeenten. Een risicogroep zijn jongeren vn niet- Nederlndse herkomst. Tbel 7 Gmen, socile medi en muziek luisteren nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee problemtisch gmen * problemtisch gebruik socile medi * 11 5 * * 9 7 door iemnd gepest op internet 6 3 * ongewenst seksueel voorstel gekregen vi internet * foto s of filmpjes zijn tegen de zin verspreid vi internet * volume muziekspeler met koptelefoon meestl hrd b * * in het fgelopen hlf jr b 75% - 100% - ntl te klein om te presenteren 8

9 6 Genotmiddelen Tieners bevinden zich in een levensfse wrin ze experimenteren met diverse genotmiddelen zols tbk, lcohol en drugs. Nicotine is l n enkele sigretten verslvend. De meeste jongeren beginnen met roken tussen 12 en 15 jr. Roken is de belngrijkste oorzk vn ziekte en sterfte in Nederlnd. Roken Voor roken zien we een verbnd met leeftijd. Vn lle tweedeklsleerlingen heeft 25% roken weleens uitgeprobeerd, onder vierdeklssers is dt 37%. Vn de vierdeklssers zegt 15% tenminste wekelijks te roken, vn de tweedeklssers is het ntl te klein om te presenteren. Jongeren vn Nederlndse herkomst proberen roken vker uit dn leeftijdgenootjes vn niet-nederlndse herkomst. Roken wordt het vkst uitgeprobeerd door vierdeklssers vn Nederlnds herkomst (43%). Vn lle jongeren uit Diemen zegt 19% dt er in de fgelopen week bij hen in huis is gerookt wr de jongere bij ws (regiocijfer: 17%). Het gebruik vn de wterpijp komt het meest voor onder jongeren vn 15 tot en met 24 jr. Het roken vn een wterpijp is schdelijk voor de gezondheid. De hoeveelheid rook is groot en bevt schdelijke stoffen. Wterpijp roken Bijn één op de drie jongeren geeft n weleens wterpijp te hebben gerookt (31%). Recent gebruik zien we bij 11% vn de jongeren. Wterpijpgebruik komt vker voor onder vmbo-leerlingen dn onder hvo/vwo-leerlingen. Jongeren in kls 4 en jongeren die niet bij beide ouders wonen, proberen wterpijp vker uit. Cnnbisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en het rectie- en concentrtievermogen. Dit kn onder meer leiden tot slechtere schoolprestties. Blowen Ook voor blowen zien we een verbnd met leeftijd. Vn de vierdeklssers heeft 18% weleens en 9% recent hsj of wiet gebruikt. Vn de tweedeklssers heeft 5% weleens hsj of wiet gebruikt en 3% recent. Bijn één op de drie jongeren (30%) zegt weleens hsj of wiet ngeboden te hebben gekregen (regiocijfer: 25%). Hrddrugs In totl zegt 1,9% vn de jongeren uit Diemen weleens hrddrugs te hebben gebruikt (XTC, cocïne, pddo s, mfetminen, heroïne, LSD of GHB) (regiocijfer: 1,7%). Vn de jongeren heeft 8% weleens hrddrugs ngeboden gekregen (regiocijfer: 6%). De percentges jongeren uit Diemen die tbk roken, wterpijp roken of drugs gebruiken verschillen niet vn jongeren in de rest vn de regio. Wel wordt n jongeren uit Diemen vker dn n jongeren in ndere regiogemeenten weleens hsj of wiet ngeboden. Tbel 8 Genotmiddelen (roken, wterpijp roken, blowen) nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee roken weleens * * roken minstens één keer per week * roken dgelijks * wterpijp roken weleens * * * wterpijp roken recent * blowen weleens * blowen recent * in de fgelopen vier weken - ntl te klein om te presenteren 9

10 Schdelijke gevolgen vn overmtig lcoholgebruik voor jongeren zijn onder meer lcoholvergiftiging, risicovol seksueel gedrg en ongevllen. In Nederlnd is het lcoholgebruik onder jongeren onder de 16 jr in het fgelopen decennium flink gedld. Met ingng vn 1 jnuri 2014 is de leeftijd wrop jongeren lcohol mogen kopen verhoogd vn 16 nr 18 jr. Alcoholgebruik Jongeren uit Diemen drinken minder vk lcohol in vergelijking met ndere jongeren uit de rest vn de regio. Ook voor lcoholgebruik is er een verbnd met leeftijd. Een kwrt vn de tweedeklssers (26%) heeft weleens gedronken en 12% dronk recent. De helft vn de vierdeklssers (51%) heeft weleens gedronken, en 38% dronk recent. We zien dt jongeren vn Nederlndse herkomst vker lcohol drinken dn jongeren vn niet- Nederlnds herkomst. Ook wordt door jongeren die niet bij beide ouders wonen lcohol vker geprobeerd. In totl heeft één op de zeven jongeren recent binge gedronken. Binge drinken komt vker voor onder vierdeklssers, vmbo leerlingen en jongeren vn Nederlndse herkomst. Figuur 6 brengt de percentges jongeren die recent binge hebben gedronken op wijkniveu in beeld. Met nme in Diemen Zuid komt binge drinken reltief weinig voor. Opmerkelijk: de meerderheid vn lle binge drinkers (92%) vindt zelf niet dt hij/zij te veel drinkt. Jongeren drinken het vkst (bij nderen) thuis en in een discotheek. Drinken onder de 16 Driekwrt vn de Diemense jongeren in de onderzoeksgroep is jonger dn 16 jr (77%). Vn deze jongeren heeft een derde (29%) ooit lcohol gedronken, dronk 16% in de fgelopen vier weken lcohol en deed 9% in diezelfde periode n binge drinken. Vn de jongeren onder de 16 jr zegt 17% weleens smen met de ouders gedronken te hebben. Wt vinden je ouders ervn dt je drinkt? In totl heeft 23% vn de jongeren weleens smen met (één vn) de ouders lcohol gedronken; een enkele jongere zegt dt vk te doen, 12% zegt soms en 10% zegt dt dt één keer gebeurd is. Jongeren in Diemen drinken minder vk met hun ouders dn jongeren in de rest vn de regio. Vierdeklssers en jongeren vn Nederlndse herkomst hebben vker weleens smen met hun ouders gedronken. An de jongeren die weleens lcohol drinken is gevrgd wt hun ouders/verzorgers ervn vinden dt ze drinken. Volgens deze jongeren vindt 34% vn de ouders het goed, 17% vn de ouders rdt het f, 8% vn de ouders verbiedt het, 28% vn de ouders weet volgens de jongere niet dt de jongere drinkt en 11% vn de jongeren geeft n dt de ouders er niets vn zeggen. Een enkele jongere zegt dt de ouders zeggen dt de jongere minder moet drinken. Figuur 6 Binge drinken recent nr wijken in de regio (%). Diemen i Diemen Zuid, j Diemen Centrum, k Diemen Noord Legend voor de overige wijken zie pgin 4 Tbel 9 Genotmiddelen (lcoholgebruik) nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee lcohol weleens * * * * * lcohol recent * * * binge drinken b recent * * * 17 9 * drinkt weleens smen met ouders * * * in de fgelopen vier weken b > 5 drnkjes bij één gelegenheid 10

11 7 Seksuliteit In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervringen met de liefde. Het is dn ook belngrijk dt jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwngerschp en seksueel overdrgbre ndoeningen (so) te voorkomen. Weerbrheid is hierbij ook een belngrijk them. Het condoom is het meest gebruikte nticonceptiemiddel bij de eerste keer. Veilig vrijen In Diemen heeft 15% vn de jongeren weleens geslchtsgemeenschp gehd. Zes procent vn de jongeren gebruikt niet ltijd een condoom. In de vierdekls is het percentge jongeren dt weleens geslchtsgemeenschp heeft gehd bijn vier keer zo groot ls in de tweedekls. Wie vrijen het vkst zonder condoom? Dt zijn vierdeklssers; 12% vrijt weleens onveilig. Er is vker sprke vn ongewenste seksuele hndelingen wnneer prtners elkr mr een week kennen. Ongewenste seksuele ervring Jongeren is gevrgd of zij weleens zonder dt zelf te willen een seksuele ervring met iemnd hebben gehd. Onder een ongewenste seksuele ervring wordt verstn: lles vn zoenen, intiem betsten tot nr bed gn. Vn de jongeren heeft 5% ooit een ongewenst seksuele ervring gehd; 3% wil geen ntwoord geven op deze vrg. Meisjes hebben vker een ongewenste seksuele ervring gehd dn jongens. Jongens stn gemiddeld negtiever tegenover homoseksuliteit dn meisjes. Jongeren hebben een negtieve houding ls ze in de vrgenlijst hebben ngegeven dt ze: (1) geen vriendschp willen sluiten met een homoseksuele jongere én (2) een homoseksuele jongere lten merken dt hij/zij vn hen f moet blijven én (3) liever nst iemnd nders gn zitten in de puze. Houding ten opzichte vn homoseksuliteit In totl heeft 8% vn de jongeren een negtieve houding ten opzichte vn homoseksuliteit. Jongens vier keer zo vk ls meisjes. Jongeren vn niet-nederlndse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen, hebben vker een negtieve houding. Welke jongeren zijn het minst tolernt? Dt zijn jongens vn niet-nederlndse herkomst: 19% vn hen heeft een negtieve houding ten opzichte vn homoseksuliteit. Ruim de helft vn de jongeren (52%) denkt dt op hun school een homoseksuele jongere eerlijk uit kn komen voor zijn/hr seksuele gerdheid. Jongens denken dt minder vk dn meisjes. Onder vmbo-leerlingen vinden we hiervoor het lgste percentge. Voor lle drie in dit hoofdstuk beschreven onderwerpen (veilig vrijen, ongewenste seksuele ervring en houding ten opzichte vn homoseksuliteit) zijn de resultten voor jongeren uit Diemen vergelijkbr met die voor jongeren in de rest vn de regio. Tbel 10 Seksuliteit nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee weleens geslchtsgemeenschp gehd * niet ltijd een condoom gebruikt * weleens een ongewenste seksuele ervring gehd * negtieve houding ten opzichte vn homoseksuliteit * * 6 14 * positief homoklimt op school * * lles vn zoenen, intiem betsten tot nr bed gn - ntl te klein om te presenteren 11

12 8 Schoolklimt Plezier op school is belngrijk voor het psychisch en socil welbevinden vn jongeren en komt de schoolprestties ten goede. Schoolbeleving Ruim de helft vn de jongeren (52%) vindt het (hrtstikke) leuk op school; 40% zegt gt wel en 8% geeft n het niet leuk of vreselijk te vinden op school. Jongeren uit Diemen zijn even positief over hun school ls jongeren uit de ndere regiogemeenten. Jongeren die het minder nr hun zin hebben op school vinden voorl dt de meeste vkken niet leuk zijn of dt de mnier vn lesgeven niet leuk is. Vn de jongeren zegt de meerderheid (80%) met een docent op school te kunnen prten ls hij/zij ergens mee zit. Leerlingen die regelmtig gepest worden, hebben vker gezondheidsklchten en minder zelfvertrouwen. Een deel vn de gepeste jongeren is zelf ook dder. Pesten Vn de jongeren wordt 4% regelmtig op school gepest, 3% wordt incidenteel gepest (minder dn twee keer per mnd) en 93% wordt nooit gepest. Vmbo-leerlingen worden vker gepest dn hvo/vwo-leerlingen. Het percentge jongeren dt zelf regelmtig pest (5%) is in Diemen hoger dn in de rest vn de regio. De meeste pesters vinden we onder tweedeklssers (9%). Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kn leiden tot voortijdig schoolverlten. Frequent spijbelen verhoogt drnst de kns op vndlisme, diefstl en geweld. Verzuim Vn de jongeren spijbelt 4% frequent (drie uur of meer in de voorgnde mnd). De belngrijkste redenen om te spijbelen zijn geen zin in school en (veel) tussenuren. Dertien procent vn de jongeren is in de voorgnde mnd drie dgen of meer ziek thuis gebleven. Spijbelen en ziekteverzuim in Diemen verschillen niet vn de ndere regiogemeenten. Tbel 11 Schoolklimt nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee school (hrtstikke) leuk kunnen prten met docent regelmtig gepest worden op school * regelmtig pesten op school 3 5 * * spijbelen 3 uur b verzuim door ziekte 3 dgen b keer per mnd in de fgelopen 3 mnden b in de fgelopen vier weken - ntl te klein om te presenteren 12

13 9 Fysieke omgeving Fysiek geweld, vndlisme en diefstl zijn fctoren die een school, buurt of uitgnsgelegenheid onveilig mken en een negtieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel. Slchtoffer vn criminliteit Ruim vier op de tien jongeren (42%) zijn in het fgelopen jr slchtoffer geweest vn één of meer strfbre feiten zols diefstl, vernieling of geweld. Jongeren zijn het vkst geconfronteerd met diefstl (35%) en vernielde spullen (17%). Bedreiging (8%), chntge (3%) en lichmelijk geweld (1%) komen minder vk voor. Jongeren in Diemen zijn vker slchtoffer geweest vn een strfbr feit dn jongeren in de ndere regiogemeenten. Dit is goed te zien in figuur 7. Onveiligheidsgevoelens An de jongeren is gevrgd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kder). In totl geeft één op de drie jongeren (34%) n zich weleens onveilig te voelen. Dit is vergelijkbr met het gemiddelde voor jongeren in de rest vn de regio. Meisjes voelen zich ruim twee keer zo vk onveilig ls jongens. Figuur 7 Slchtoffers vn criminliteit nr wijken in de regio (%) Figuur 8 Gevoelens vn onveiligheid nr wijken in de regio (%). Top 3 loctie onveiligheidsgevoelens op het sttion (trein, bus, metro) 12% op strt buiten de eigen woonbuurt 12% in de trein, trm, bus, metro 10% Het percentge jongeren dt zich weleens onveilig voelt wordt in figuur 8 weergegeven nr wijken. In lle drie de wijken in Diemen geven jongeren vergelijkbr vk n zich weleens onveilig te voelen. Diemen i Diemen Zuid, j Diemen Centrum, k Diemen Noord Legend voor de overige wijken zie pgin 4 Tbel 12 Fysieke omgeving nr socil-demogrfische kenmerken (%) regio Diemen geslcht kls opleidingsniveu Nederlndse herkomst woont bij beide ouders totl totl j m 2 4 vmbo hvo/vwo j nee j nee slchtoffer geweest vn een strfbr feit (totl) * slchtoffer bestolen/spullen vernield * slchtoffer bedreiging/lichmelijk geweld/chntge 6 10 * voelt zich weleens onveilig *

14 10 Wijken Sinds 1 jnuri 2015 heeft de gemeente er nieuwe tken bij gekregen in het socil domein. Met de Jeugdwet, de nieuwe Wmo en de Prticiptiewet is de gemeente nu verntwoordelijk voor bijn het hele stelsel vn mtschppelijke ondersteuning en zorg voor kinderen, volwssenen en ouderen. Met deze nieuwe verntwoordelijkheid is de behoefte n cijfers op wijkniveu toegenomen. Als problemen en behoeften per wijk verschillen, is in het beleid mtwerk vereist. Zijn er verschillen tussen de wijken in Diemen? Soms wel, soms niet. In tbel 13 worden de chtergrondkenmerken en de resultten voor een ntl gezondheidsthem s gepresenteerd nr wijken in Diemen. Het lgemene beeld is dt in Diemen Zuid de jongeren vker fwijken vn de ndere wijken; de jongeren scoren beter voor groenteconsumptie en voor lcoholgebruik, terwijl deze jongeren slechter scoren voor bewegen. Jongeren in Diemen Centrum hebben minder vk dn in de ndere twee wijken een goede ervren gezondheid en hebben vker een negtieve houding ten opzichte vn homoseksuliteit. In Diemen Noord wordt vker ontbeten dn in Diemen Centrum en Diemen Zuid. Wt verder opvlt is dt de reltief lge percentges jongeren die recent lcohol drinken en recent hebben binge gedronken in Diemen, zols beschreven in hoofdstuk zes, voorl toe te schrijven is n de lge uitkomsten voor lcoholgebruik in Diemen Zuid. Tbel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheid nr wijken in Diemen (%) Diemen totl (N=368) Diemen Centrum (N=132) Diemen Noord (N=108) Diemen Zuid (N=122) chtergrondkenmerken geslcht: jongens / meisjes 53/47 54/46 53/47 50/50 kls: kls 2 / kls 4 55/45 59/41 49/51 55/45 onderwijstype: vmbo / hvo-vwo 37/63 39/61 36/64 36/64 herkomst: Nederlnds / niet-nederlnds 57/43 58/42 67/33 48/52 gezondheid ervren gezondheid (heel) goed socil-emotionele problemen lichmelijk mishndeling, ooit geestelijk mishndeling, ooit gedchten n zelfdoding, fgelopen jr één (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) - meegemkt problemen met deze gebeurtenis(sen) ontbijten 5 dgen per week fruit eten 5 dgen per week groente eten 5 dgen per week voldoet n beweegnorm b lichmelijke ctief gemiddeld 1 uur p/d roken, minstens 1 keer per week lcohol drinken, recent c binge drinken, recent c blowen, recent c wterpijp roken, recent c geslchtsgemeenschp zonder condoom ongewenste seksuele ervring, weleens negtieve houding tov homoseksuliteit slchtoffer vn een strfbr feit voelt zich weleens onveilig Groen kder: de wijk scoort significnt beter dn de ndere twee wijken smen, p < 0,05 Rood kder: de wijk scoort significnt slechter dn de ndere twee wijken smen, p < 0,05 verhoogde SDQ-totlscore b NNGB: in de fgelopen week elke dg 1 uur mtig intensieve lichmelijke ctiviteit c in de fgelopen vier weken - ntl te klein om te presenteren 14

15 Tot slot Deze fctsheet beschrijft de lokle cijfers voor de gemeente Diemen en geeft inzicht in de risicogroepen voor een groot ntl gezondheidsthem s ten behoeve vn het Jeugdgezondheidsbeleid. Gemeenterpportges en tbellenboek Voor elke gemeente in de regio verschijnt een eigen fctsheet. De vijf fctsheets kunt u vinden op de website vn de GGD; Nst deze gemeenterpportges verschijnt er ook een tbellenboek. In dit tbellenboek vindt u enerzijds nog extr resultten voor de gemeente Diemen, nderzijds vindt u hier de regiocijfers gepresenteerd nr chtergrondkenmerken (leeftijd, geslcht, opleidingsniveu, herkomst en gezinssmenstelling). Ook wordt in het tbellenboek de onderzoeksmethode beschreven. Dit tbellenboek is eind 2015 gereed en vi de website op te vrgen. Een gesprek? De GGD gt grg in gesprek over de gepresenteerde resultten. Voor vrgen of informtie kunt u contct opnemen met de fdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie colofon). Lndelijke cijfers Een beperking vn deze monitor is dt een directe vergelijking met lndelijke cijfers op dit moment niet mogelijk is. Beschikbre lndelijke gegevens hebben meestl betrekking op (een) ndere onderzoekspopultie(s) en/of gebruiken ndere onderzoeksmethode(s). E-MOVO is schooljr met identieke vrgen uitgevoerd door lle GGD-en in de provincie Noord- Hollnd. Vi de website vn ndere GGD-en in Noord- Hollnd kunt u de resultten voor E-MOVO voor deze regio s vinden. Op dit moment werken GGD-GHOR Nederlnd en het RIVM, in smenwerking met het Trimbos Instituut, n de lndelijke hrmonistie vn de jeugdmonitor. Het doel vn deze smenwerking is om vnf 2016 de beschikking te hebben over een lndelijk cijfer voor een groot ntl gezondheidsthem s. Colofon Uitgve Auteurs Website Fotogrfie Vormgeving Onderzoeker Colofon juni 2015 GGD Amsterdm, fdeling E&G / JGZ C.E. Verhgen, C.L. vn Vuuren, M.F. vn der Wl Fotobnk Amsterdm, gemeente Uithoorn S. Mos Cludi Verhgen (fdeling E&G) cverhgen@ggd.msterdm.nl 15

16 16