Muiswerk Grammatica I-III is bedoeld om anderstaligen te leren hoe het Nederlands in elkaar zit.

Transcriptie

1 GRAMMATICA I-III NT2 Muiswerk Grammatica I-III is bedeld m anderstaligen te leren he het Nederlands in elkaar zit. Delgrepen Grammatica I-III NT2 Grammatica I-III nt2 is bedeld vr anderstalige leerlingen in het vrtgezet nderwijs, het mb en de vlwasseneducatie. Grammatica I is geschikt vr gebruik in de basisfase van het taalnderwijs. Cit-niveau 1 met vraf wel ngeveer gehaald zijn. Grammatica II en III zijn vr tussen- en schakelfase: Cit-niveau 2-4. Wat betreft de Meijerinkniveaus: m met deze mdules te kunnen werken, meten leerlingen al p niveau 1F zitten. Als zij het prgramma ged hebben drlpen, kmen zij uit p niveau 3F. Omschrijving Grammatica I-III NT2 In de bestanden van Grammatica I-III NT2 wrden spelling en uitspraak van Nederlandse letters en wrden behandeld; functie, gebruik en spelling van de wrdsrten en tt slt de buw en het gebruik van wrden, wrdgrepen en zinnen. In verband met het leren van de uitspraak zijn geluidsvrzieningen vr Grammatica I nntbeerlijk. De leerstf wrdt aangebden p drie niveaus. Die pbuw is cumulatief. Wat in het lagere bestand zit, wrdt bekend verndersteld en gedeeltelijk krt herhaald. De termen die gebruikt wrden in Grammatica I-III zijn z eenvudig mgelijk gehuden. We hebben ns dus níet gericht p grammaticaal zeer ged nderrichte leerlingen. Tch meenden we het gebruik van fficiële grammaticale termen niet helemaal te meten mzeilen. Vr veel allchtne leerlingen zijn termen als substantief f subject immers eenvudiger dan zelfstandig naamwrd en nderwerp. In de meeste gevallen hebben we dan k beide termen gehanteerd en uitgelegd. Ingewikkelde stukken therie zult u niet aantreffen, zeker niet in Grammatica I. In Grammatica III mesten we echter af en te tch een wat meilijker stukje grammatica uitleggen. Waar dat mgelijk was, werd een regel f het gebruik ervan schematisch weergegeven met een aantal vrbeelden ter verduidelijking. Muiswerk Grammatica I bestaat uit 70 efeningen. Er zijn 125 uitlegschermen. De meeste efeningen en vral de tetsen, zijn elke keer anders: er wrden andere zinnen en andere wrden gebruikt vr het behandelen van steeds dezelfde prblemen. Het prgramma bevat vele uren efenmateriaal waar de leerling zelfstandig mee kan werken. De stf van Grammatica I is te verdelen naar nderwerp. Een nderwerp is altijd weer nderverdeeld in deelnderwerpen. De rubrieken p basis waarvan Muiswerk de diagnse stelt, vallen hiermee samen. De naam van een rubriek is dus de naam van een deelnderwerp. Grammatica I heeft vier afdelingen. Per afdeling is er een variabele deeltets vr

2 diagnse en evaluatie. De afdelingen zijn: klanken en letters; naamwrden; vrzetsel, vrnaamwrd, vraagwrd, telwrd; werkwrd en zin. Hier vlgt van elk nderwerp een nadere mschrijving: klanken en letters De stf van Klanken en letters wrdt in Deeltets 1 bevraagd. Een del van deze afdeling is het leren herkennen van klanken van Nederlandse wrden. Zwel klinkers, medeklinkers als tweeklanken kmen aan de rde. Een accent ligt p het herkennen van de lange klank in pen en geslten lettergreep. Het andere del van deze afdeling is het leren van enkele belangrijke basisregels van de spelling, bijvrbeeld: welke letters schrijf je meestal p het eind van een wrd (z en v niet, s en f wel). Ok de verkrtingsregel ( hand vanwege handen ) wrdt gepresenteerd en geefend. De meeste efeningen in dit gedeelte kmen alléén tevrschijn als er een geluidsvrziening p de cmputer aanwezig is. naamwrden Deeltets II van Grammatica I gaat vral ver het substantief en het adjectief. Deze wrdsrten meten leerlingen herkennen, alvrens ze tekmen aan gebruik en spelling. In de efeningen die hren bij deze deeltets leren ze dat k. Daarna wrdt aandacht besteed aan de keuze van het juiste lidwrd, waarbij de leerling met letten p vrmkenmerken zals die van meervud, verkleinwrd en enkele andere uitgangen. De spelling van het meervud van het substantief beperkt zich tt wrden die eindigen p -en en -s, waarbij aanpassing van de spelling ng niet prductief heft te gebeuren. De regels vr het maken van verkleinwrden p -je, -tje en -pje wrden gegeven en geefend. Bij het adjectief gaat het vral m de eenvudige verbuiging: wanneer gebruik je de -e als uitgang en wanneer niet? Verder kmen de trappen van vergelijking aan de rde: de vrm en de tepassing. vrzetsel, vrnaamwrd, vraagwrd, telwrd Vier wrdsrten wrden behandeld in het gedeelte dat past bij Deeltets III. Bij het vrzetsel hebben we ns beperkt tt vrzetsels met een cncrete betekenis: plaats, tijd, ruimte etc. De betekenis van de belangrijkste vrzetsels wrdt behandeld en het gebruik ervan wrdt geefend. Van de vrnaamwrden kmen het persnlijk, het bezittelijk, het vragend, het aanwijzend en het nbepaalde vrnaamwrd aan de rde. Bij het persnlijk vrnaamwrd wrdt aandacht besteed aan het gebruik van de benadrukte en de niet benadrukte vrm. Bij de telwrden gaat het ver: gewn telwrd, rangtelwrd, getallen met decimalen en breuken. Oefening I3 Trappen invullen. werkwrd en zin De behandeling van werkwrden en zinnen is eenvudig gehuden in Grammatica I. Deeltets IV bestrijkt dit gebied. Allereerst meten de leerlingen het werkwrd leren herkennen. Om een ntie te krijgen van wat een werkwrd is, wrdt in de eenvudigste les gebruikgemaakt van plaatjes. Vervlgens leren ze uit vrmen van de tegenwrdige tijd de infinitief afleiden. Dr een eenvudige efening wrdt duidelijk dat een werkwrd een

3 verschil in tijd aan kan geven. Dan kmen de vrmen van de meest gebruikte nregelmatige werkwrden aan bd: van de werkwrden zijn en hebben de vrmen van tegenwrdige zwel als verleden tijd en van de veelgebruikte (mdale) werkwrden gaan, mgen, kunnen, meten, willen, en zullen de tegenwrdige tijd. Ze leren wat de stam van een werkwrd is, en ze leren de regels van het regelmatige werkwrd in de tegenwrdige tijd aan de hand van de vrbeeldwerkwrden: werken, wrden en vinden. Wat de zinsbuw betreft kmen aan bd de wrdvlgrde van gewne zin en van de vraagzin. Muiswerk Grammatica II bestaat uit 66 efeningen. Er zijn 147 uitlegschermen. In ttaal zijn 1158 vragen (in 2463 variaties) en 1467 wrden verwerkt. De meeste efeningen en vral de tetsen, zijn elke keer anders: er wrden andere zinnen en andere wrden gebruikt vr het behandelen en tetsen van steeds dezelfde prblemen. Het prgramma bevat vele uren efenmateriaal waar de leerling zelfstandig mee kan werken. De stf van Grammatica II is te verdelen naar nderwerp. Een nderwerp is altijd weer nderverdeeld in deelnderwerpen. De rubrieken p basis waarvan Muiswerk de diagnse stelt, vallen hiermee samen. De naam van een rubriek is dus de naam van een deelnderwerp. Grammatica I heeft vier afdelingen. Per afdeling is er een variabele deeltets vr diagnse en evaluatie. De afdelingen zijn: klanken en letters; naamwrden; vrzetsel, vrnaamwrd, werkwrd; werkwrd en zin. Hier vlgt van elk nderwerp een nadere mschrijving. De inhud staat vr de leerling in verzichtelijke uitlegschermen en vrmt de basis vr de efeningen. Tijdens het efenen kan de uitleg p elk gewenst mment pnieuw nagelezen wrden. klanken en letters De stf van Klanken en letters wrdt in Deeltets 1 bevraagd. Een del van deze afdeling is het leren herkennen van klanken van Nederlandse wrden en belangrijke grepen leenwrden. Zwel klinkers, medeklinkers als tweeklanken kmen aan de rde. Het andere del van deze afdeling is het leren spellen van Nederlandse wrden: de lange klanken, de lange ee, het gebruik van een f twee medeklinkers. De laatste twee efeningen kmen alleen tevrschijn als de cmputer een geluidsvrziening heeft. De delen van klanken en letters zijn znder deze vrziening niet ged te bereiken. naamwrden Deeltets II van Grammatica II gaat vral ver het substantief en het adjectief. Er wrdt pnieuw aandacht besteed aan de keuze van het juiste lidwrd, maar nu met k gelet wrden p enkele semantische kenmerken van de substantieven. Daarnaast kmt de keuze vr een bepaald f nbepaald lidwrd aan de rde. De spelling van het meervud van het substantief beperkt zich pnieuw tt -en en -s, maar nu met de spelling van het wrd z ndig k wrden aangepast. De regels vr het maken van verkleinwrden p -je, -tje, -pje, -etje en -kje wrden gegeven en geefend. Bij het adjectief gaat het weer m de verbuiging: wanneer gebruik je de -e als uitgang en wanneer niet? In deze afdeling kmen de als adjectief gebruikte vltid deelwrden aan de rde, evenals de stfnamen. Het nderscheid tussen adjectieven die één, dan wel twee vrmen hebben, wrdt gebruikt als leidraad vr de juiste spelling. In deze sectie wrdt k enige aandacht besteed aan de wrdvrming: persnsnamen wrden afgeleid van werkwrden en vruwelijke berepsnamen van mannelijke berepsnamen. vrzetsel, vrnaamwrd, werkwrd In de derde afdeling van Grammatica II kmen verschillende wrdsrten aan bd. Om te beginnen de vrzetsels. Niet langer gaat het nu m vrzetsels met een puur letterlijke betekenis. Het gebruik van achterzetsels wrdt gedemnstreerd en geefend, evenals de cmbinatie van 'er' plus vrzetsel. Het betrekkelijk vrnaamwrd is ng niet eerder behandeld. Hier gaat het erm te leren herkennen naar welke antecedent het verwijst én m de keuze tussen die, dat, f een relatief wrd met vrzetsel (waarin, waardr). Allerlei nbepaalde vrnaamwrden passeren de revue (je, men, alle, iedereen) en het gebruik van de wederkerende en wederkerige vrnaamwrden wrdt uitgelegd en geefend. In een verzamelefening kmen de persnlijk, bezittelijk en aanwijzend vrnaamwrden ng even terug. En dan zijn we bij de werkwrden. In eerste instantie aandacht vr de wrdvrming: nt-wrden, ver-wrden, en wrden die met be- en her- beginnen. Niet alleen wrdt de betekenis geleerd, k met het prduktieve prcédé tegepast wrden. Tt slt in deze afdeling aandacht vr het herkennen van de infinitief en het leren afleiden ervan uit het vervegde werkwrd.

4 Oefening J1 Onbepaald wrd plaatsen. werkwrd en zin In de vierde afdeling van Grammatica II aandacht vr het werkwrd en het gebruik ervan in de zin. Het eerste nderwerp is de tijd. Uitgelegd wrdt he je de verschillende tijden van het werkwrd kunt gebruiken m te praten ver verleden, heden en tekmst f ver iets algemeens. Dan kmt het herkennen van de persnsvrm aan de rde. In Grammatica I is de verveging van de persnsvrm in de tegenwrdige tijd al behandeld, in deze afdeling van Grammatica II is de verleden tijd aan de beurt. Vr de allchtne leerling is de verleden tijd van het nregelmatige werkwrd natuurlijk een prbleem. Daar hebben we k hier geen pasklare plssing vr. Een select aantal nregelmatige verleden tijden wrden gepresenteerd in een van de uitlegschermen; vr de rest zal de leerling tch een wrdenbek meten raadplegen. Natuurlijk wrdt k aan de regelmatige vrmen van de verleden tijd aandacht besteed, in efeningen met heel veel data, waar iedere keer andere vrmen verschijnen, maar waarin tch steeds dezelfde prblemen aan de rde kmen. In deze afdeling k aandacht vr de mgelijkheden m ver de tekmst te praten: in de presens, óf met behulp van gaan f zullen. Bij de spelling van de verleden tijd wrdt vr het eerst het nderwerp belangrijk. Het herkennen van het subject is k van belang vr het kunnen vaststellen van de juiste vlgrde van zinsdelen in een zin. Vr het kunnen vrmen van ntkennende zinnen wrdt het verschil in gebruik van niet en geen behandeld en geefend. Bij gebiedende zinnen gaat het niet alleen m de vrm van de meest btte imperatief, maar k m de gevelswaarde van de verschillende srten. De laatste rubriek tensltte is die van de zinsbuw, waarbij nu de aanwijzing kan wrden gehanteerd dat de persnsvrm p de tweede plaats staat en dat in een gewne zin de andere werkwrden achteraan kmen. Muiswerk Grammatica III bestaat uit 60 efeningen. Er zijn 187 uitlegschermen en 56 geluidsbestanden. In ttaal zijn 1186 vragen (in 3148 variaties) en 1258 wrden verwerkt. De meeste efeningen en vral de tetsen, zijn elke keer anders: er wrden andere zinnen en andere wrden gebruikt vr het behandelen en tetsen van steeds dezelfde prblemen. Het prgramma bevat vele uren efenmateriaal waar de leerling zelfstandig mee kan werken. De stf van Grammatica III is te verdelen naar nderwerp. Een nderwerp is altijd weer nderverdeeld in deelnderwerpen. De rubrieken p basis waarvan Muiswerk de diagnse stelt, vallen hiermee samen. De naam van een rubriek is dus de naam van een deelnderwerp. Grammatica III heeft vier hfdnderwerpen. Per hfdnderwerp is er een variabele deeltets vr diagnse en evaluatie. De hfdnderwerpen zijn: klanken en letters; naamwrden; vrnaamwrd, vrzetsel, werkwrd; werkwrd en zin. Hier vlgt van elk nderwerp een nadere mschrijving. De inhud staat vr de leerling in verzichtelijke uitlegschermen en vrmt de basis vr de efeningen. Tijdens het efenen kan de uitleg p elk gewenst mment pnieuw nagelezen wrden. klanken en letters De stf van Klanken en letters wrdt in Deeltets 1 bevraagd. Een del van deze afdeling is vral het leren schrijven van Nederlandse wrden vlgens de basisregels. Ok beruchte tweelingklanken zals ei/ij, au/u en g/ch

5 wrden behandeld, evenals het gebruik van hfdletters in Nederlandse wrden en zinnen. Wat de uitspraak betreft is er aandacht vr de CH en de C, die in veel leenwrden vrkmen en vr het trema. Twee efeningen kmen alleen tevrschijn als de cmputer een geluidsvrziening heeft. De delen van klanken en letters zijn znder deze vrziening niet ged te bereiken. naamwrden Deeltets II gaat vral ver substantief en adjectief. Er wrdt pnieuw aandacht besteed aan bepaald f nbepaald gebruik van het substantief en aan het weglaten van het lidwrd in speciale gevallen. De spelling van het meervud van het substantief wrdt nu min f meer cmpleet behandeld. Bij de verkleinwrden kmen nu k de nregelmatige vrmen aan de rde. Ok aan het bijzndere gebruik van verkleinwrden wrdt aandacht geschnken. Een nieuw nderwerp is dat van de samenstellingen. Bij de adjectief kmen naast de als adjectief gebruikte vltid deelwrden k de stfnamen en enkele nverbuigbare adjectieven aan de rde. De wrdvrming in deze rubriek gaat ver zwel substantieven als adjectieven. Aan de rde kmen wrden met de achtervegsels -heid, -ing, -te, -baar, -ls, en -lijk en wrden met de vrvegsels wan-, mis en n-. vrzetsel, vrnaamwrd, werkwrd Deeltets III beslaat een breed gebied. Aan de rde kmen p de eerste plaats de vrnaamwrden. Bij het betrekkelijk vrnaamwrd gaat het nder andere m het nderscheid tussen die, dat, wie en wat. Bij het wederkerend vrnaamwrd wrdt k het verschijnsel behandeld dat smmige werkwrden altijd z n vrnaamwrd bij zich hebben en andere niet. Natuurlijk is er k aandacht vr de bijzndere vrmen zichzelf en elkaar. Bij het vrzetsel staat het verschijnsel van de vaste cmbinaties centraal, én dat van de kppeling van het vrzetsel aan er. Bij de behandeling van het werkwrd is de tijd rijp vr behandeling van het cmplete algritme van de spelling. Op de eerste plaats kmt het vltid deelwrd: de spelling van regelmatige en nregelmatige vrmen en de cmbinatie met hebben f zijn. Dan wrdt het begrip persnsvrm behandeld. Natuurlijk is die persnsvrm reeds tallze malen aan de rde geweest, maar de term is ng niet eerder gevallen. Op basis van de vraag ja f nee persnsvrm leert de student het algritme tepassen. De tweelingwrden, die hetzelfde uitgesprken, maar verschillend gespeld wrden, spelen in de efeningen een belangrijke rl. In het kader van de behandeling van het werkwrd k aandacht vr de scheidbare werkwrden en de manier waarp deze werkwrden in de zin gebruikt wrden. De betekenis van het accent vr het al dan niet scheidbaar zijn van smmige wrden, wrdt behandeld. Tt slt in deze afdeling aandacht vr de verbanden tussen wrden: de van elkaar afgeleide substantieven, adjectieven en werkwrden. Ze wrden in dit verband familiewrden genemd. werkwrd en zin In de vierde afdeling van Grammatica III staan zinnen centraal. Het gaat in deze afdeling, en dus k in de tets ver deze afdeling, vral m de manier waarp daarin de werkwrden gebruikt wrden. De eerste rubriek gaat ver de infinitief: wanneer gebruik je daar bijvrbeeeld te f m te bij? Welke plaats heeft de infinitief als er k ng andere werkwrden zijn? De vlgende rubriek heet verbindingswrden. We zijn dan aangekmen bij de samengestelde zin. Het gebruikte verbindingswrd bepaalt de wrdvlgrde in de zin die vlgt. Na een pstapje in het kiezen van het juiste verbindingswrd, gaat het in dit gedeelte verder dus vral ver die wrdvlgrde. In de rubriek die hierna kmt, is er aandacht vr het gebruik van de tijden van het werkwrd. De verschillende tijden zijn behandeld, maar wat druk je ermee uit? Gaat het ver de werkelijkheid f niet? Gaat het ver het verleden f ver de tekmst? Er zijn veel manieren m ecnmisch met de taal m te gaan. Aan de rde kmen ingekrte en weggelaten wrden en zinsdelen en de beknpte bijzin. De laatste rubriek betreft de vijf gebruiksmgelijkheden van het wrdje er.

6 Oefening Q4 Verbinding en vlgrde. Het ttale pakket Grammatica I-III nt2 bestaat uit 15 tetsen en 196 efeningen. OVERZICHT OEFENINGEN GRAMMATICA I De namen van de efeningen die ver het rubrieksnderwerp gaan, staan in de tweede klm in vlgrde van niveau. (*) betekent: met geluid. Kmen in één efening verschillende prblemen aan de rde, dan staat z'n efening in meer dan één rubriek. In de rubriek Kenmerken ziet u: = aantal pgaven, = aantal uitlegschermen. Onderwerp Naam Oefenvrm Kenmerken A Klank en letter 1 Medeklinkers (*) 2 Klinkers (*) 3 Welke klank (*) 4 Spellen (*) B Een f twee C Eindklanken 1 Lettergrepen 2 Open f geslten (*) 3 Lange klank herkennen 4 Lange klank zeken 5 Lange f krte klank 6 Klanken vergelijken 1 Krte wrden maken 2 Wrden lang maken 3 S f Z 4 Gede vrm kiezen D Verkrtingsregel 1 Krter maken 2 T f D 3 Gede uitgang kiezen E Substantief en lidwrd 1 Plaatjes van substantieven 2 Substantief herkennen 3 Meervud herkennen 4 DE-wrd f HET-wrd 5 De f het typen plaatje verklaren

7 F Substantief meervud 1 Meervud -EN f -S 2 Meervud typen G Verkleinwrd 1 Verkleinwrden zeken 2 Typ het verkleinwrd H Adjectief I Trappen 1 Wat is een adjectief? 2 Adjectieven zeken 3 Rd f rde 4 Typ de juiste vrm 1 Trappen aanwijzen 2 Trappen gebruiken 2 Trappen invullen J Vrzetsel 1 Vrzetsels (*) 2 Vrzetsels aanwijzen 3 Vrzetsels plaatsen 4 Vrzetsel in zin K Persnlijk vrnaamwrd L Bezittelijk vnwrd M Aanw. vnwrd N Vraagwrd O Telwrd P Onbepaald vrnaamwrd 1 Typ een vrnaamwrd 2 Vrnaamwrden plaatsen 1 2 Met f znder nadruk 3 Vrnaamwrd kiezen 1 Bezittelijk vrnaamwrd 2 Vrnaamwrden plaatsen 2 1 Aanwijzend vrnaamwrd 2 Juiste vrm kiezen 1 Vraagwrd kiezen 2 Vraagwrd invullen 1 Nummers en rangen 2 Telwrden 1 Onbepaald wrd plaatsen 2 Onbepaald vrnaamwrd Q Werkwrden 1 Werkwrden in beeld 2 Werkwrden aanwijzen 3 Typ het hele werkwrd R Hebben en zijn 1 Ten f nu 2 Zijn en hebben S Veelgebruikte werkwrden T Tegenwrdige tijd 1 Werkwrden plaatsen 2 Juiste vrm typen 1 Stammen typen 2 Werken en vinden 3 Werken, vinden, wrden U Wrdvlgrde 1 Vraag f geen vraag 2 Zinnen maken 3 Vraagzinnen maken 4 Vraag f antwrd geven V Eigen efeningen 1 Eigen efening - 2 Eigen efening - 3 Eigen efening - 4 Eigen efening - 5 Eigen efening - kppelpuzzel plaats wrd plaatje verklaren plaats wrd plaats wrd plaats wrd plaats wrd plaats wrd plaatje verklaren plaats wrd vlgrde vlgrde kppelpuzzel GRAMMATICA II Oefenvrm Kenmerken A Klanken lezen 1 Tweelingen 2 Klanken vergelijken B Klanken spellen 1 Open f geslten 2 Een f twee medeklinkers 3 De lange e 4 Een f twee klinkers 15 3

8 C Substantief en lidwrd D Meervud E Verkleinwrd F Adjectief 5 Lang f krt (*) 6 Wrddictee (*) 1 Substantief in tekst 2 De f het srteren 3 De f het typen 4 Bepaald f nbepaald 5 Lidwrd kiezen 1 Meervud kiezen 2 Meervud typen 1 Verkleinwrd invullen 2 Gede wrden zeken 1 Adjectief aanwijzen 2 Met f znder -e 3 Adjectief invullen 4 Adjectief kiezen G Wrdvrming 1 Persnsnamen 2 Vruwelijke vrmen 3 Persnsnamen invullen H Vrzetsel I Betrekkelijk vrnaamwrd J Onbepaald vrnaamwrd K Andere vrnaamwrden L Wederkerend vrnaamwrd (M) Werkwrd wrdvrming (N) Infinitief O Tijden P Persnsvrm Q Verleden tijd 1 Vraag en antwrd 2 Gebruik vrzetsel 1 Hfdwrd aanwijzen 2 Die f dat 3 Betrekkelijk vrnaamwrd 1 Onbepaald wrd plaatsen 2 Onbepaald vrnaamwrd 1 Vrnaamwrd kiezen 2 Vrnaamwrden 1 Zich-wrd invullen 2 Zich-wrden 1 Ont-werkwrden 2 Ver-werkwrden 3 Werkwrden maken 1 Infinitief 2 Infinitief gebruiken 1 Tijden srteren 2 Tijden herkennen 1 Persnsvrmen aanwijzen 2 Persnsvrm kiezen 1 Hele werkwrd en verleden tijd 2 Onregelmatige werkwrden 3 Regelmatig f niet 4 Regelmatige vrm invullen 5 Verleden tijd plaats wrd (4) (4) R Tekmende tijd 1 Tekmende tijd S Subject T Ontkenning U Gebieden V Zinsbuw W Eigen efeningen 1 Vraan f niet 2 Subject aanwijzen 1 Niet f geen 2 Ontkennen 1 Vriendelijk f niet 2 Gebieden 1 Gede en fute zinnen 2 Vragen beantwrden 3 Zinnen buwen 4 Wrdvlgrde 1 Eigen efening - 2 Eigen efening - 3 Eigen efening - 4 Eigen efening

9 5 Eigen efening - kppelpuzzel kppelpuzzel GRAMMATICA III Onderwerp Naam Oefenvrm Kenmerken A Klank en letter B Hfdletters C Substantief en lidwrd 1 Uitspraak van CH 2 Uitspraak van C 3 Ie f i 4 Met f znder trema 5 Wrddictee (*) 6 Gede spelling kiezen (*) 1 Eigennamen 2 Met f znder hfdletter 3 Hfdletter f niet 1 Bepaald f nbepaald 2 Lidwrd kiezen D Meervud 1 Meervud p s 2 Meervud ie-wrden 3 Meervud E Verkleinwrd 1 Verkleinwrd ged f fut 2 Gebruik verkleinwrd F Samenstellingen 1 Tussenletter -n- 2 Samenstellingen G Adjectief 1 Adjectief zeken 2 Adjectief afleiden 3 Adjectief kiezen H Wrdvrming 1 Plaats het wrd 2 Wrden vrmen I Betrekkelijk vrnaamwrd J Wederkerend vrnaamwrd K Vrzetsel L Vltid deelwrd M Werkwrdspelling N Scheidbare werkwrden O Wrdfamilies 1 Die f dat 2 Betrekkelijk vrnaamwrd 1 Met f znder zich 2 Zich-wrden kiezen 1 Vrzetsel plaatsen 2 Vaste vrzetsels 1 Regelmatig f niet 2 Hebben f zijn 3 Vltid deelwrd invullen 4 Vltid deelwrd kiezen 1 Persnsvrm kiezen 2 Tegenwrdige tijd f deelwrd 3 Futen aanwijzen 4 Werkwrd invullen 1 Hele werkwrd typen 2 Scheiden en gebruiken 3 Scheiden en invullen 1 Wrden p -ist 2 Familiewrden plaats wrd Rijen plaats wrd

10 Onderwerp Naam Oefenvrm Kenmerken P Infinitief Q Verbindingswrden R Tijden S Weglating 1 Met f znder TE 2 Infinitief gebruiken 1 Verbindingswrd plaatsen 2 Zinnen kppelen 3 Zinnen afmaken 4 Verbinding en vlgrde 1 Werkelijkheid f fantasie 2 Telefngesprek 3 Juiste tijd kiezen 1 Zinnen inkrten 2 Weglating plaats wrd T Beknpte zin 1 Beknpte zin maken 14 4 U Er 1 Antwrd met er V Eigen efeningen 1 Eigen efening - 2 Eigen efening - 3 Eigen efening - 4 Eigen efening - 5 Eigen efening - kppelpuzzel kppelpuzzel LITERATUUR Bgaart, P. C. Uit den (red.) (1975), Wrdfrequenties in geschreven en gesprken Nederlands. Osthek, Scheltema en Hlkema, Utrecht. Cenen, M. en A. Vermeer (1998). Nederlandse wrdenschat allchtne kinderen. Tilburg: Zwijssen. Hajer, M. en T. Meestringa (1995). Schltaal als struikelblk. Didactische wenken vr alle dcenten. Bussum: Dick Cutinh. Hfmans-Okkes, I. (1987). Schlbeken leren lezen. Adviezen vr leraren. Muiderberg: Dick Cutinh. Verhallen, S en M. Verhallen (1994). Wrden leren, wrden nderwijzen. Handreiking vr leraren in het basis- en vrtgezet nderwijs. Hevelaken: CPS.