Wo-ma Executive Master in Business Administration TSM Business School BV. 7 juli NVAO Toets Nieuwe Opleiding

Transcriptie

1 Wo-ma Executive Master in Business Administration TSM Business School BV 7 juli 2010 NVAO Toets Nieuwe Opleiding Paneladvies

2 1 Samenvattend advies 3 2 Inleiding en verantwoording Werkwijze panel Opbouw paneladvies 7 3 Beschrijving van de opleiding Algemeen Profiel instelling Profiel opleiding 9 4 Beoordeling per onderwerp Doelstellingen opleiding Programma Inzet personeel Voorzieningen Interne kwaliteitszorg Condities voor continuïteit 36 5 Overzicht advies 38 Bijlage 1: Samenstelling panel 39 Bijlage 2: Programma site visit 41 Bijlage 3: Overzicht van bestudeerde documenten 44 Bijlage 4: Eindkwalificaties 45 Bijlage 5: Lijst met afkortingen 47 pagina 2

3 1 Samenvattend advies De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) heeft van TSM Business School BV een aanvraag ontvangen voor een toets nieuwe opleiding met betrekking tot de womaster Executive Master in Business Administration. Algemeen Het eerste algemene punt betreft de naamgeving van de nieuwe opleiding. Het viel het panel op dat de naamgeving taalkundig niet juist was. Het adjectief Sustainable op deze plaats in de titel van de opleiding is alleen correct als bedoeld zou worden dat het programma duurzaam is. Bovendien was het panel van mening dat ook inhoudelijk de vlag scheef op de lading stond. De duurzaamheidoriëntatie was niet zo sterk uitgewerkt dat dit rechtvaardigde dat het woord Sustainable opgenomen zou kunnen worden in de naamgeving van de opleiding. Tijdens het locatiebezoek is dit aan de orde geweest en heeft het panel er op aangedrongen de naamgeving te heroverwegen. Na afloop van het locatiebezoek heeft TSM Business School besloten de naam van de opleiding te wijzigen in: Executive Master in Business Administration. Dit heeft de instemming van het panel. In het vervolg van dit paneladvies wordt deze naamgeving behalve bij de verwijzing naar de titel van specifieke documenten op alle plaatsen gebezigd, ook op het voorblad. Ten tweede wil het panel melden dat de informatievoorziening zowel voor, tijdens als na het locatiebezoek een compliment verdient. De transparantie van de aanvrager heeft het panel geholpen om op een efficiënte wijze tot een definitief oordeel te komen. De beoordeling De volgende overwegingen hebben voor het panel een belangrijke rol gespeeld in de beoordeling van de opleiding: De beoogde eindkwalificaties zijn kernachtig geformuleerd als academische bekwaamheden en managementbekwaamheden. Zij zijn ontleend aan en in overeenstemming met (inter)nationale beschrijvingen zoals bijvoorbeeld verwoord door de Association of MBA s (AMBA). De in deze opleiding opgevoerde academische bekwaamheden zoals verwoord door de drie TU s in Nederland zijn eerder door de NVAO geaccepteerd als beschrijvingen van het masterniveau. Ook dit panel onderschrijft dat. Hoewel de diepgang van de wetenschappelijke bekwaamheid niet in die mate gerealiseerd zal worden als bij een gespecialiseerde wo-master, is het panel er van overtuigd dat de beoogde eindkwalificaties de afgestudeerden in staat stellen om multi- en interdisciplinaire vraagstukken in de betreffende beroepspraktijk op te lossen, uitgaande van een wetenschappelijke benaderingswijze. De beoogde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de gestelde eisen. Het onderwerp Doelstellingen is daarmee voldoende. pagina 3

4 Hoewel het panel bij het facet Eisen wo de meeste vragen had komt het toch tot de conclusie dat de wetenschappelijke inslag in het programma voldoende geborgd is. De belangrijkste vraag betrof de nogal beperkte diepgang die gezien de beschikbare studielast bereikt kan worden op de verschillende functionele deelgebieden. Toch erkent het panel dat de aandacht die in tweede instantie naar het thema Leiderschap en het op Mintzberg georiënteerde gedachtegoed gaat, compenserend werkt en het wo-gehalte niet ondermijnt. Bovendien is de aandacht in het programma voor wetenschappelijk en creatief denken van wo-niveau. Het beoogde programma ziet er goed doordacht uit en het didactisch concept is voldoende uitgewerkt. Met betrekking tot de toetsing beveelt het panel aan dat er op toegezien wordt dat de masterproeve zoveel mogelijk op een zelfstandige wijze uitgevoerd wordt. Ook meent het panel dat het volgen van bepaalde keuzemodules indien geïndiceerd verplicht gesteld moet worden. De rol van de Academic Council als zijnde ook een examencommissie moet opnieuw beschreven worden in het OER. De eindkwalificaties zijn verder aantoonbaar vertaald in leerdoelen. Het programma krijgt vooral samenhang door het maken van de juiste keuzes door de deelnemer zelf: samenhang wordt gecreëerd in de deelnemer. Dit wordt uitdrukkelijk door de opleiding gefaciliteerd. Alhoewel het programma wat gefragmenteerd aandoet en er op dit punt verbetering mogelijk is, komt het panel toch tot de conclusie dat er, zeker gezien het onderwijs in de tweede fase, voldoende samenhang is tussen de verschillende onderdelen. De studielast is helder beschreven. Het management heeft besloten om een pre-master aan te gaan bieden aan deelnemers die niet aan de instroomeisen voldoen. De kans is dan groter dat het beoogde programma aansluit bij de kwalificaties van de instromende deelnemer. De toelatingscriteria legitimeren voorts dat men inderdaad een Executive MBA wil aanbieden. De opleiding voldoet aan de formele eisen m.b.t. de omvang van het curriculum. Het panel komt tot de conclusie dat het eindoordeel over het programma positief is. Het panel meent dat een voldoende deel van de docenten betrokken is bij wetenschappelijk onderzoek. Ook in kwantitatieve zin lijkt de inzet van personeel in orde. De inhoudelijke, didactische en organisatorische kwaliteit van het personeel is voldoende. Het panel heeft bovendien de indruk gekregen dat het docentenkorps hoewel alleen op contractbasis met TSM verbonden zich in grote mate gecommitteerd voelt aan de opleiding. Het panel beoordeelt het onderwerp inzet personeel als voldoende. De opleiding beschikt over de voorzieningen die noodzakelijk zijn of huurt deze in. De studiebegeleiding namens de opleiding vindt plaats door de inzet van een begeleidingsteam, dat bestaat uit een persoonlijke, een bedrijfskundige en een academische coach. Ook de programmamanager heeft een rol bij het bewaken van de studievoortgang. Het panel oordeelt positief over het onderwerp voorzieningen. De basis van de kwaliteitszorgsystematiek is aanwezig en er zijn voldoende mechanismen ingebouwd die er toe leiden dat men de kwaliteit in het oog houdt en verbetert. Hoewel het panel aanbeveelt dat de rol van deelnemers in de formele organen verstevigd wordt, meent het panel dat er in strikte zin actieve betrokkenheid is van alle belanghebbenden. Het onderwerp Interne kwaliteitszorg is daarmee eveneens voldoende. Tot slot is er een afstudeergarantie afgegeven. De directie van TSM verklaart dat deelnemers hun opleiding gegarandeerd kunnen afronden. De voorzieningen zijn voorts toereikend pagina 4

5 om de opleiding te starten. De (beperkte) aanloopverliezen die er zijn, drukken op de totale begroting van TSM Business School BV. Het panel beoordeelt het onderwerp Condities voor continuïteit als voldoende. Het panel is tenslotte, alle kwaliteitsonderwerpen en facetten overziende, van oordeel dat de aanvraag in voldoende mate aansluit bij (kernonderdelen van) het referentiekader van de Association of MBA s. Het panel adviseert de NVAO om positief te besluiten ten aanzien van de kwaliteit van de nieuwe opleiding Executive Master in Business Administration van de TSM Business School BV. Den Haag, 7 juli 2010 Namens het panel ter beoordeling van de toets nieuwe opleiding Executive Master in Business Administration van de TSM Business School BV, Prof. dr. J. Branson (voorzitter) drs. L. van Loosbroek (secretaris) pagina 5

6 2 Inleiding en verantwoording Deze rapportage geeft de beoordeling weer van het door de Nederlands Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) ingestelde panel voor toetsing van de nieuwe womasteropleiding Executive Master in Business Administration aangevraagd door de TSM Business School BV (TSM), Enschede bij brief van 17 februari Werkwijze panel Het panel heeft de toetsing en zijn advies gebaseerd op het toetsingskader van de NVAO (22 mei 2003, Staatscourant 2003, 120), het Informatiedossier behorende bij de aanvraag (TSM Business School Zelfevaluatie Sustainable Executive Master in Business Administration), de reactie van de opleiding op de aanvullende vragen (Vragen en antwoorden visitatiepanel 12 juni 2010), een bezoek aan de instelling (15 juni 2010), de aldaar ter inzage gelegde documenten, en de na de site visit toegezonden informatie. Een overzicht van de bestudeerde documenten is opgenomen in bijlage 3. De samenstelling van het panel (de commissie van deskundigen) is opgenomen in bijlage 1. Het panel heeft de volgende werkwijze gehanteerd: Na bestudering van het informatiedossier hebben de panelleden aan de hand van het beoordelingsformat wo-ma hun eerste indrukken geformuleerd, welke aan de orde werden gesteld tijdens de voorbereidende bijeenkomst van 4 juni Tijdens deze bijeenkomst werd verder vastgesteld op welke punten het panel aanvullende informatie wenste. Op 7 juni zijn deze aanvullende vragen naar de opleiding gestuurd (zie bijlage 3). Vervolgens is een groot aantal vragen geformuleerd, dat tijdens het locatiebezoek gesteld zou gaan worden. Tevens is besproken welke vertegenwoordigers het panel wilde uitnodigen voor de gesprekken tijdens het locatiebezoek en de gewenste tijdsplanning. De onderwerpen waarop alsnog aanvullende informatie gevraagd werd, waren de voorgeschiedenis van deze opleiding; de verhouding tussen contacttijd en zelfstudietijd per module, uitgedrukt in uren; de verwijzing naar de AMBA-criteria en de opvattingen over de kern van de bedrijfskunde. Op 11 juni ontving het panel digitaal de antwoorden op de gestelde vragen: Vragen en antwoorden visitatiepanel 15 juni In het vervolg wordt gesproken over Vragen & Antwoorden. Deze aanvullende informatie is door het panel bestudeerd. Het locatiebezoek vond plaats op 15 juni 2010 te Enschede Na een korte voorbereidende ronde van het panel en na inzage in de door de instelling verzorgde extra schriftelijke informatie, zijn er zeven gesprekken gevoerd: 1. met de eindverantwoordelijke directeur, de associate dean academic research en leden van de Raad van Toezicht van Stichting TSM, 2. met het opleidingsmanagement, 3. met de vertegenwoordigers van het werkveld, 4. met vertegenwoordigers kwaliteitszorg, 5. met docenten, en 6. met alumni (afgestudeerden van voorafgaande versies van de MBAopleiding). Tot slot is aan het eind van de dag nog (kort) met het opleidingsmanagement pagina 6

7 gesproken (7 e gesprek). Het programma van het locatiebezoek met een overzicht van de gesprekspartners is opgenomen in bijlage 2. Direct na afloop van de geplande gesprekken met de betrokkenen heeft het panel in besloten kring op basis van de bevindingen een oordeel gegeven per facet en onderwerp van het toetsingskader. Het panel heeft hierbij, met de aanvullende informatie en de gedurende de dag opgedane informatie, voortgebouwd op de eerste beoordelingen naar aanleiding van de bestudering van het Informatiedossier. Na afloop van het locatiebezoek heeft het panel op zijn verzoek nog schriftelijke aanvullende informatie ontvangen ( Aanvullende Informatie, Visitatiepanel 15 juni 2010 ). Deze informatie is in dit advies meegenomen en verwerkt. Op 25 juni 2010 is de conceptversie van dit rapport opgemaakt. Deze is ter correctie en aanvulling aan alle panelleden toegezonden. Na verwerking daarvan heeft de voorzitter van het panel op 7 juli 2010 zijn fiat gegeven aan de finale versie van het paneladvies. 2.2 Opbouw paneladvies De kern van dit paneladvies vormt hoofdstuk vier waarin het panel de kwaliteit en het niveau van de aangevraagde opleiding toetst. Die toetsing gebeurde aan de hand van de zes onderwerpen met bijbehorende facetten die in het toetsingskader van de NVAO worden aangereikt. Per facet geeft het panel de bevindingen: een samenvatting van de door TSM Business school BV aangeleverde informatie met een weergave van die zaken die naar het oordeel van het panel relevant zijn. Daarna volgen de overwegingen van het panel, waarin de bevindingen worden beoordeeld en gewogen, en een afsluitende conclusie. Per overkoepelend onderwerp is een samenvattend oordeel gegeven. Aan het kernhoofdstuk gaat een beschrijving van de opleiding vooraf (hoofdstuk 3). In het afsluitende hoofdstuk vijf wordt in een tabel het samenvattende overzicht gegeven van de door het panel gegeven oordelen over de opleiding. Het advies bevat vijf bijlagen met relevante informatie. pagina 7

8 3 Beschrijving van de opleiding 3.1 Algemeen Land Instelling Opleiding Niveau Oriëntatie Graad Locatie(s) Variant Sector Nederland TSM Business School BV Executive Master in Business Administration master wo MSc Enschede deeltijd Economie 3.2 Profiel instelling TSM formuleert in het informatiedossier haar bestaansreden als volgt: De bestaansreden van TSM is om hoger opgeleiden te ondersteunen in hun ontwikkeling. Dit komt als volgt in haar missie tot uiting: We bereiken voor en met onze stakeholders duurzame resultaten door het ontwikkelen van mensen en organisaties op de gebieden leiderschap en ondernemerschap ten behoeve van duurzame innovatie. We willen hierdoor bijdragen aan een betere wereld. Belangrijke kernwaarden van TSM zijn hieruit af te leiden: diversiteit, duurzaamheid, partnerships en (eigen) verantwoordelijkheid. De opleidingsvisie wordt gekarakteriseerd door het volgende statement: TSM Business School creëert een leeromgeving, waarbinnen eigen verantwoordelijkheid, samenwerking, openheid, doelgerichtheid, duurzaamheid en humor centraal staan. TSM creëert een ontmoetingsplek voor leren en ontwikkelen, op avontuur gaan en ontdekken. (zie website TSM) TSM staat voor (aldus website TSM): Leiderschap en ondernemerschap ten behoeve van innovatie en duurzame ontwikkeling Dé praktijkgerichte academische business school Accent op persoonlijke ontwikkeling Spil in een uniek nationaal en internationaal kennisnetwerk Ontmoetingsplaats voor life long learning Samenwerkingsverbanden met Universiteiten, Hogescholen, bedrijven en instellingen Hoge score in de top van de MBA-opleidingen Marktleiderschap op het gebied van in-company programma s Krachtige samenwerking met business schools via Association of Dutch University Business Schools Ruim 40 jaar ervaring op het gebied van postinitieel onderwijs pagina 8

9 3.3 Profiel opleiding Achtergrond van de opleiding TSM Business School vindt haar oorsprong in de Universiteit Twente. Vanaf de jaren 80 werd aldaar een MBA, en later een Executive MBA, aangeboden. Vanaf het moment dat de Executive MBA werd aangeboden is er een docentennetwerk ontstaan vanuit meerdere universiteiten en vooraanstaande adviesorganisaties (aldus Vragen & Antwoorden ). In het midden van de jaren 90 ontstond vanuit de bouwsector de vraag naar een op de bouw toegespitste MBA. Dit herhaalde zich in 2005 voor de zorgsector. In 2005 is besloten om TSM geheel te privatiseren. Tevens werd besloten om te integreren met het kleinere SWOT (de Stichting Wetenschappelijke Opleidingen Twente), dat sinds 1999 ook een Executive MBA verzorgde. In 2006 is binnen TSM besloten om van al het aanwezige het beste met elkaar te verbinden. Zo is men een verandertraject gestart met als resultaat de nieuwe Executive MBA-opleiding. Dit is vanaf nu het enige MBA-programma dat TSM aanbiedt en dat nu ter accreditatie voorligt. Het zal indien geaccrediteerd in het najaar van 2010 starten. Doel van de opleiding In het informatiedossier wordt aangegeven dat het programma Executive Master in Business Administration van TSM Business School professionals wil faciliteren en begeleiden bij het ontwikkelen van hun persoonlijke, management- en academische bekwaamheden in de bedrijfskunde. Leiderschap en ondernemerschap ten behoeve van duurzame innovatie zijn zo wordt gesteld de TSM thema s die als een rode draad door het programma lopen. Het gaat hierbij om een in deeltijd verzorgde toepassinggerichte wetenschappelijke opleiding bedrijfskunde. De opleiding voorziet de deelnemer, die bij de start van de studie ten minste vijf jaar relevante werkervaring heeft, van kwalificaties voor een managementfunctie op masterniveau in voornamelijk de private sector. (informatiedossier, p. 16). De eindkwalificaties voor deze MBA-opleiding zijn opgenomen in bijlage 5. Programma Het programma van de MBA-opleiding wordt grafisch weergegeven op de volgende pagina. Het programma omvat twee fases, waarbij de eerste fase, die gericht is op ondernemerschap, tenminste 30 EC bevat en de tweede, die gericht is op leiderschap, tenminste 41 EC. Fase 1 Na een individueel assessment kent het programma een zogenaamde leerlijn (13 EC), waarbinnen de deelnemers in groepen (netgroepen) van maximaal 6 personen werken aan persoonlijke, academische en managementbekwaamheden. De deelnemers kunnen kiezen uit netgroepen die regionaal specifiek (Twente), sectorspecifiek (bouw en zorg) of heterogeen (algemeen) zijn samengesteld. De onderdelen van de leerlijn zijn: module Management van Zelf, module Academische Vorming 1, Individueel Bedrijfskundig Project en Groepsproject Duurzame Innovatie & Ondernemerschap. De toetsing van deze onderdelen geschiedt door middel van Proeven van Bekwaamheid. Iedere deelnemer volgt verplicht de kernmodules bedrijfskunde (10,5 EC). Dit zijn Financieel Management & Bedrijfseconomie, Personeelsmanagement (HRM), Organisatie Management en Strategisch Management. De modules worden afgesloten met kernopgaven. pagina 9

10 Tot slot kunnen deelnemers kiezen voor een groot aantal keuzemodules (bijvoorbeeld bedrijfsrecht, institutionele economie, projectmanagement). Hiervoor geldt dat men minimaal 6,5 EC moet invullen. Fase 2: Hier is opnieuw een toelatingsprocedure van toepassing, omdat in fase 2 leiderschap centraal staat en hier andere eisen worden gesteld dan in fase 1. De leerlijn uit fase 1 wordt vervolgd (28 EC) met de modules: module Management van Zelf, module Academische Vorming 2 en Groepsproject Duurzame Innovatie & Leiderschap. Het grootste onderdeel van fase 2 vormt het Individueel Project (afstudeeropdracht) waarin de deelnemer aantoont zelfstandig een onderzoek te kunnen doen. De toetsing van deze onderdelen geschiedt door middel van Proeven van Bekwaamheid. De leerlijn wordt inhoudelijk ondersteund door vier management modules (10 EC) en internationale events (3 EC). De vier modules zijn vormgegeven op basis van de managerial mindsets van Mintzberg. Het zijn Omgeving, Organisatie, Mensen en Verandering. De deelnemers volgen een van de modules bij een collega business school van TSM in Europa. Elke deelnemer maakt een keuze uit een studiereis naar de Academy of Management (USA) of de Chinese University of Hong Kong (China). Integratie van de managerial mindsets en wetenschap staan tijdens deze events centraal. De modules en de event worden afgesloten met een kernopgave. Nieuwe opleiding voor Nederland Voor zover het hier een wo-master in business administration (wetenschappelijke MBA) betreft, gaat het niet om een nieuwe opleiding voor Nederland. Nieuwe opleiding voor de instelling pagina 10

11 De opleiding is ontstaan door een combinatie van alle MBA s die reeds door TSM Business School aangeboden werden. Men spreekt zelf van een organische innovatie en acht de verschillen met voorgaande versies zo groot dat om accreditatie van een nieuwe opleiding wordt gevraagd. Studieomvang 71 EC pagina 11

12 4 Beoordeling per onderwerp In dit hoofdstuk toetst het panel de aanvraag aan de hand van de zes onderwerpen en negentien facetten uit het toetsingskader. Per facet is telkens de letterlijke omschrijving ervan uit het toetsingskader overgenomen. Daarna volgen eveneens per facet een summiere samenvatting van de informatie verstrekt door de instelling, en de overwegingen en het oordeel van het panel. Tot slot geeft het panel per onderwerp een samenvattend oordeel. 4.1 Doelstellingen opleiding Voor de beschrijving van de doelstellingen en eindkwalificaties wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk 3 en naar bijlage Domeinspecifieke eisen (facet 1.1) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Bevindingen De beoogde eindkwalificaties zijn opgebouwd op basis van een drietal oriëntaties: de academische, de management en de persoonlijke oriëntatie. Dit wordt aangevuld met een vierde oriëntatie, namelijk de duurzaamheidoriëntatie, welke volgens het informatiedossier de drie eerste genoemde oriëntaties verbindt. TSM beschouwt de opleidingen bedrijfswetenschappen in Nederland en de masters algemeen management van de universitaire businessschools in Nederland als haar referentie. Daarnaast volgt ze de ontwikkelingen binnen een aantal accreditatieprogramma s zoals EPAS van de European Foundation of Management Development (EFMD) en AMBA van de Association of MBAs. De keus is gemaakt om de AMBA-criteria als kader te hanteren. Centraal hierin staat een programma waarin de deelnemer zich ontwikkelt aan de hand van de eerder opgedane ervaringen aangevuld met nieuwe wetenschappelijke kennis en methodieken. De doelstellingen zoals AMBA deze formuleert, zijn door TSM gekoppeld aan de drie hier bovengenoemde oriëntaties. Daarnaast geeft men aan ook de eigen jarenlange ervaring met het aanbieden van MBAprogramma s te nemen als referentie. Bij het vormgeven van het programma ligt volgens TSM de grootste uitdaging in het zoeken van een balans tussen de wetenschappelijkheid enerzijds en de praktijkgerichtheid anderzijds. Men streeft naar een wetenschappelijke aanpak van probleemoplossing. Dit is tevens de kern van de opleiding zoals verwoord in de doelstelling. De persoonlijke en duurzaamheidoriëntatie worden door TSM apart onderscheiden maar vormen een onderdeel van de academische en managementbekwaamheden. De eindkwalificaties die de deelnemers bezitten na het doorlopen van de MBA liggen daarmee op het terrein van de academische en managementbekwaamheden. Deze zijn beschreven in bijlage 5. De zeven academische bekwaamheden zijn ontleend aan de opvattingen hierover van de drie Nederlandse technische universiteiten. De vijf managementbekwaamheden zijn ontleend aan de vijf managerial mindsets van Henry Mintzberg 1. 1 H. Mintzberg, Managers, maar dan echte!, Over de zachte praktijk van het managen en de vorming van managers, Schiedam, pagina 12

13 Tijdens het locatiebezoek heeft het panel met klem gevraagd naar de onderbouwing van de noodzaak van het formuleren van de academische eindkwalificaties. Alle gesprekspartners hebben zich voor het accent op de formulering van academische bekwaamheden sterk gemaakt, ook de vertegenwoordigers van het werkveld. Overwegingen Het panel waardeert de oriëntatie op de AMBA-criteria. Het acht deze ook goed verwerkt in de eindkwalificaties. Ook heeft het met tevredenheid kennis genomen van de opvatting van de vertegenwoordigers van het werkveld dat zij het belang van de eindkwalificaties (ook de academische) onderschrijven. De geformuleerde eindkwalificaties sluiten naar de mening van het panel dan ook goed aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden. Wel merkt het panel op dat de uitwerking van de duurzaamheidoriëntatie te wensen over laat. Waarom zijn op dit terrein geen uitgewerkte eindkwalificaties geformuleerd? Nu lijkt het alsof deze ergens binnen de wetenschappelijke en de managementbekwaamheden een uitwerking krijgen, maar het is niet duidelijk hoe dit gebeurt. Aan de andere kant wordt uitdrukkelijk gesteld dat de duurzaamheidoriëntatie de verbinding vormt tussen de drie andere oriëntaties. Dat en ook de naamgeving van de opleiding roept de verwachting op dat de duurzaamheidoriëntatie veel sterker op de voorgrond zou komen. Dit leidt er toe dat het panel zich tijdens het locatiebezoek heeft afgevraagd of de vlag niet wat scheef op de lading staat. Daarnaast is het panel van mening dat het adjectief sustainable op deze plaats in de naamgeving taalkundig onjuist is. Het panel heeft tijdens het locatiebezoek verzocht om heroverweging van de naamgeving van de opleiding. Na afloop van het locatiebezoek heeft de opleiding besloten de naamgeving te veranderen in Executive Master in Business Administration, en het adjectief Sustainable dus weg te laten. Het panel oordeelt positief over deze wijziging van de naamgeving. Het panel geeft de opleiding verder ter overweging mee om de criteria zoals deze geformuleerd zijn door The Association to Advance Collegiate School of Business (AACSB) in de toekomst ook in haar kader op te nemen. Conclusie Het panel meent dat de beoogde eindkwalificaties aansluiten bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden. Het panel beoordeelt het facet 1.1 Domeinspecifieke eisen als voldoende Master (facet 1.2) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een master. Bevindingen In de volgende tabel zijn de zeven academische bekwaamheden (competenties) afgezet tegen de internationaal geaccepteerde Dublin-descriptoren. (Zie voor de beschrijving van de competenties bijlage 5.) pagina 13

14 Onderwerp Kennis en inzicht Toepassen kennis en inzicht Oordeelsvorming Communicatie Leervaardigheden Kwalificaties Master volgens Dublin descriptoren Heeft aantoonbare kennis en inzicht, gebaseerd op de kennis en het inzicht op het niveau van Bachelor en die deze overtreffen en/of verdiepen, alsmede een basis of een kans bieden om een originele bijdrage te leveren aan het ontwikkelen en/of toepassen van ideeën, vaak in onderzoeksverband. Is in staat om kennis en inzicht en probleemoplossende vermogens toe te passen in nieuwe of onbekende omstandigheden binnen een bredere (of multidisciplinaire) context die gerelateerd is aan het vakgebied; is in staat om kennis te integreren en met complexe materie om te gaan. Is in staat om oordelen te formuleren op grond van onvolledige of beperkte informatie en daarbij rekening te houden met sociaalmaatschappelijke en ethische verantwoordelijkheden, die zijn verbonden aan het toepassen van de eigen kennis en oordelen. Is in staat om conclusies, alsmede de kennis, motieven en overwegingen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek van specialisten of nietspecialisten. Bezit de leervaardigheden die hem of haar in staat stellen een vervolgstudie aan te gaan met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter. Kwalificaties volgens drie TU s Competentie 1 Competentie 2, 3 en 4 Competentie 5 en 7. Competenties 6. Competentie 4 en 7. Tabel 1: Kwalificaties Master volgens Dublin descriptoren afgezet tegen kwalificaties van de drie TU s De zeven academische bekwaamheidsgebieden van de drie technische universiteiten worden aldus het informatiedossier algemeen aanvaard als een verdere uitwerking van de Dublin-descriptoren en zijn goedgekeurd door de NVAO. De managementbekwaamheden komen daarbij als een specifieke uitwerking van het werkveldperspectief, zo wordt in het informatiedossier gesteld. Overwegingen Het panel acht een heldere relatie tussen de academische bekwaamheden en het masterniveau van de Dublin-descriptoren aanwezig. Het meent verder dat de specifieke uitwerking van het werkveldperspectief in de managementbekwaamheden daarop in voldoende mate aansluiten. Conclusie Het panel beoordeelt het facet 1.2 Master als voldoende. pagina 14

15 4.1.3 Oriëntatie wo (facet 1.3) De beoogde eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een master in wo: De beoogde eindkwalificaties zijn mede ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. Een wo-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multi- en interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een wo-opleiding vereist is of dienstig is. Bevindingen Het MBA-programma heeft volgens het informatiedossier een wetenschappelijke oriëntatie. Dat is gerealiseerd door de eindkwalificaties van het programma te ontlenen aan de kwalificaties die gehanteerd worden volgens de drie TU s (zie hierboven). Overigens geeft de opleiding aan dat de eindkwalificaties zoals geformuleerd door AMBA niet in voldoende mate verwijzen naar de in Nederland onderscheiden WO-oriëntatie. Tijdens het locatiebezoek heeft het opleidingsmanagement gesteld dat een wetenschappelijk profiel ook nadrukkelijk gevraagd wordt vanuit de omgeving. Het werkveld heeft behoefte aan lerende medewerkers die vanuit een wetenschappelijke basis naar de praktijk kijken, zo werd uitdrukkelijk naar voren gebracht. Overwegingen Hoewel het panel zich afvraagt of de buitenwereld in casu het bedrijfsleven wel zit te wachten op mensen die de wetenschappelijke taal spreken, meent het panel wel dat het zinvol is om van een wetenschappelijke oriëntatie uit te gaan. De beoogde eindkwalificaties impliceren dat afgestudeerden met name in staat zullen zijn om multi- en interdisciplinaire praktijkproblemen op een wetenschappelijke wijze aan te pakken en op te lossen en eventueel nieuwe kennis toe te voegen. Dit laatste werd ook benadrukt door de gesprekspartners. Voor zover het om het doen van zelfstandig wetenschappelijk onderzoek doen gaat, zullen afgestudeerden echter eerder in staat zijn om daarbij in de breedte (generiek) te gaan dan in de diepte (specialisatie). Daarmee wordt bedoeld dat een afgestudeerde MBA er waarschijnlijk niet op een vergelijkbare manier de diepgaande kennis heeft van onderzoek als een afgestudeerde die een specialistische mastergraad heeft. Het panel onderschrijft overigens de interpretatie van de drie TU s betreffende de academische bekwaamheden. Conclusie Hoewel de diepgang van de wetenschappelijke bekwaamheid niet in die mate gerealiseerd zal worden als bij een gespecialiseerde wo-master, is het panel er van overtuigd dat de beoogde eindkwalificaties er toe leiden dat afgestudeerden in staat geacht moeten worden om multi- en interdisciplinaire vraagstukken in de betreffende beroepspraktijk op te lossen, uitgaande van een wetenschappelijke benaderingswijze. Voorts is het voor het panel duidelijk dat de beoogde eindkwalificaties aansluiten bij de gestelde eisen van (internationale) wetenschapsbeoefening en beroepenveld. Het panel beoordeelt het facet 1.3 Oriëntatie wo als voldoende. pagina 15

16 4.1.4 Samenvattend oordeel onderwerp 1 Doelstellingen opleiding De beoogde eindkwalificaties zijn kernachtig geformuleerd als academische bekwaamheden en management bekwaamheden. Zij zijn ontleend aan en in overeenstemming met (inter)nationale beschrijvingen zoals bijvoorbeeld verwoord door AMBA. De in deze opleiding opgevoerde academische bekwaamheden zoals verwoord door de drie TU s in Nederland zijn al eerder door de NVAO geaccepteerd als beschrijvingen van het masterniveau. Hoewel de diepgang van de wetenschappelijke bekwaamheid niet in die mate gerealiseerd zal worden als bij een gespecialiseerde wo-master, is het panel er van overtuigd dat de beoogde eindkwalificaties er toe leiden dat afgestudeerden in staat geacht moeten worden om multi- en interdisciplinaire vraagstukken in de betreffende beroepspraktijk op te lossen. De beoogde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de gestelde eisen. Het panel oordeelt positief over het onderwerp Doelstellingen. pagina 16

17 4.2 Programma Voor de beschrijving van het programma wordt verwezen naar het voorgaande hoofdstuk Eisen wo (facet 2.1) Het beoogde programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een woopleiding Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. Bevindingen -Interactie onderwijs en wetenschappelijk onderzoek De interactie tussen onderzoek en onderwijs wordt volgens TSM nagestreefd binnen het programma door zoveel mogelijk gebruik te maken van docenten die aan een universiteit werken en daar actief zijn in het wetenschappelijk onderzoek. Zij brengen onderzoekservaring in en recente inzichten op het vakgebied. Enkele docenten gebruiken de resultaten van de opdrachten die de deelnemers uitvoeren voor eigen onderzoek en publicaties, zo wordt gesteld. TSM neemt zelf de leiding in onderzoek op het gebied van diversiteit en verborgen kampioenen. Tijdens het locatiebezoek heeft het panel uitdrukkelijk gevraagd naar deze interactie tussen onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Het panel heeft geconstateerd dat een groot deel van het docentencorps inderdaad actief is in het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Ook alumni meldden dat deze interactie zeker aanwezig is, bijvoorbeeld in module Management van verandering. -Aansluiting bij relevante wetenschappelijke discipline(s) Het programma sluit aan bij de ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke disciplines. In de eerste plaats is dit volgens TSM zichtbaar in de docenten. Zij zijn vrijwel allen werkzaam aan een universiteit waar zij onderzoek verrichten. Ten tweede weerspiegelt de literatuur die gebruikt wordt in de modules de aansluiting bij de actualiteit. Tijdens het locatiebezoek maakten de gesprekspartners tevens duidelijk dat men deelnemers uitdrukkelijk confronteert met diepgaande wetenschappelijke artikelen. Daarbij moet men, bij wijze van voorbeeld, eerder denken aan artikelen uit Academy of Management Perspectives dan artikelen uit Harvard Business Review. -Ontwikkeling vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek De ontwikkeling van de academische bekwaamheden loopt volgens het informatiedossier als een rode draad door het programma. In beide fasen van het programma wordt de module Academische Vorming verzorgd. Binnen deze module wordt de deelnemer voorzien van de relevante kennis op het gebied van wetenschapsbeoefening en wordt gericht aandacht besteed aan bekwaamheden die nodig zijn om te kunnen functioneren op academisch niveau. Een voorbeeld van dat laatste is dat tijdens de module ingespeeld pagina 17

18 wordt op het ontwikkelen van een probleemstelling voor het individuele project. Het individueel project is de afstudeeropdracht waarin de deelnemer aantoont zelfstandig een onderzoek te kunnen opzetten en uitvoeren. Elke deelnemer heeft een coach die de academische ontwikkeling stimuleert. -Aantoonbare verbanden met de actuele praktijk Het MBA programma kent verbindingen met de praktijk. Binnen de modules werkt men nog steeds aldus het informatiedossier aan opdrachten die ontleend zijn aan de beroepspraktijk van de deelnemers. De toetsing bestaat over het algemeen uit praktijkopdrachten. De gezamenlijke projecten behelzen bestaande praktijkvraagstukken die moeten worden opgelost. In de tweede plaats hebben docenten vaak niet alleen een wetenschappelijke achtergrond. Ze adviseren daarnaast of doceren aan leidinggevenden. Enkele docenten zijn bijvoorbeeld ook verbonden aan landelijk bekende adviesbureaus. In een aantal modules worden relevante gastsprekers uit de praktijk uitgenodigd zoals in Management van Organisatie in de tweede fase. In de derde plaats brengen de deelnemers ruime praktijkervaringen mee. Ze moeten over ten minste vijf jaar werkervaring beschikken. Daarop wordt verder gebouwd in het programma. Overwegingen Tijdens het locatiebezoek is de meeste aandacht naar dit facet gegaan. Het panel had na zijn startoverleg op 4 juni wel wat bedenkingen bij het wo-gehalte van het programma. Het heeft zich bijvoorbeeld afgevraagd in hoeverre en op welke wijze het wetenschappelijke doorspeelt in het inhoudelijk concept, namelijk het op Mintzberg georiënteerde gedachtegoed. Ook heeft het panel zich afgevraagd hoe in het programma aandacht besteed wordt aan de vertaling van het wetenschappelijke naar de praktijk. In het bedrijfsleven is men immers niet snel geneigd de wetenschappelijke rigour te omarmen. De opmerkingen hierover van de gesprekspartners varieerden van geheel mee oneens (want er is juist behoefte aan de vertraging die wetenschappelijk onderzoek met zich meebrengt) tot een erkenning van de spanning die er is tussen wetenschappelijkheid en praktijkgerichtheid. Het panel merkt op dat er per module weinig tijd is (meestal 2,5 EC) om een zekere diepgang te bereiken in de bestudering van de functionele domeinen. Het is dus de vraag in hoeverre het benodigde wetenschappelijke niveau betreffende de functionele gebieden bereikt wordt. De literatuur die ter inzage lag was volgens het panel van wo-niveau. Wel stelde het panel vast dat er niet in alle gevallen ten volle gebruik van werd gemaakt. Dit was vooral het geval bij die onderdelen die erop zijn gericht om studenten op hetzelfde basisniveau te brengen. Uit de schriftelijke antwoorden blijkt dat er een degelijke vergelijking gemaakt is van de eigen accenten (functionele domeinen) met de deelgebieden zoals deze door de AMBA zijn aangegeven. Tevens merkt het panel op dat het accent op leiderschap en op de Mintzberg-benadering ook aandacht vraagt, hetgeen de geringere diepgang in de functionele domeinen verklaarbaar maakt en voor een belangrijk deel compenseert. Ook blijkt uit de gesprekken met deelnemers dat bijvoorbeeld het bezoek aan de USA (wetenschappelijk congres Academy of Management ) absoluut van hoog niveau is. Het gaat dan om de state of the art van het relevante onderzoek op dit terrein. Daarom komt het panel vooral door de positieve geluiden van deelnemers en docenten tot de conclusie dat aan de eisen voor een wo-programma voldaan wordt. Docenten zijn pagina 18

19 betrokken bij wetenschappelijk onderzoek en deelnemers worden geïntroduceerd in het wetenschappelijke bedrijf. Het panel heeft tijdens het locatiebezoek kennis genomen van de resultaten van opdrachten (individueel en netgroepen) en Masterportfolio s. Het is mede op grond van de gevoerde gesprekken met docenten en alumni van oordeel dat kwaliteit en niveau daarvan in voldoende mate aansluiten bij het niveau van een wo-masteropleiding. Ook de in nog te bespreken rol van de Academic Council zal een belangrijke rol vervullen bij de borging van de wetenschappelijke kwaliteit van het programma. Conclusie Hoewel het panel bij dit facet de meeste vragen had komt zij toch tot de conclusie dat de wetenschappelijke inslag in het programma voldoende geborgd is. Het panel beoordeelt het facet 2.1 Eisen wo als voldoende Relatie tussen doelstellingen en programma (facet 2.2) Het beoogde programma, het didactisch concept, de werkvormen en de wijze van toetsing weerspiegelen de te bereiken eindkwalificaties van de opleiding. De te bereiken eindkwalificaties zijn aantoonbaar vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het beoogde programma. Bevindingen -Het beoogde programma en vertaling van eindkwalificaties in leerdoelen De samenhang tussen de bekwaamheden en de modules is uitgewerkt in een groot aantal tabellen, waarin elke bekwaamheid uiteengerafeld is in subdoelen welke vervolgens verbonden worden met de afzonderlijke modules. Tijdens het locatiebezoek wordt aangegeven dat het hier gaat om accenten die in bepaalde modules gelegd worden, hetgeen niet betekent dat deze (sub)doelen niet ook in andere modules aan de orde komen. -Didactisch concept Het didactisch concept is volgens het informatiedossier gebaseerd op 4 pijlers, te weten competentiegericht leren, action learning, appreciative inquiry-benadering en life-long learning. Competentiegericht leren is gericht op het vergroten van de persoonlijke vermogens (bekwaamheden) van de deelnemers. Daarom wordt uitgegaan van de vermogens waar iemand al over beschikt, de eerder verworven bekwaamheden. Aan het begin van elke fase wordt een assessment uitgevoerd. Op basis daarvan wordt een individueel leertraject afgesproken. Het individuele leertraject wordt vastgelegd in het Master Portfolio. Hierin wordt het bewijsmateriaal van de ontwikkelactiviteiten opgenomen. Deelnemers kunnen de te volgen modules niet willekeurig kiezen. De associate dean ziet toe op de samenhang van de individuele leertrajecten en verleent goedkeuring. Men spreekt van een dwingend advies. De werkomgeving is een krachtige leeromgeving volgens TSM, daarom is gekozen voor Action Learning als leerconcept. Dit richt zich op het vergroten van het leervermogen van de deelnemer en de organisatie door te werken aan praktijkvraagstukken. Binnen de MBA wordt dit vorm gegeven door de zogenaamde netgroepen. pagina 19

20 De Appreciative Inquiry-benadering is gekozen als ontwikkelperspectief voor de persoonlijke ontwikkeling van de deelnemer. Deze benadering doet volgens TSM recht aan de principes van competentiegericht leren en beoordelen: waarderen van wat er is, van wat iemand kan, niet van wat ontbreekt. Life long learning, de deelnemers gaan zowel tijdens de opleiding als daarna deel uitmaken van een professioneel netwerk dat zorg draagt voor permanente deskundigheidsbevordering. -Werkvormen Het onderwijs is kleinschalig en ten dele projectmatig van karakter. Binnen het programma wordt gewerkt met netgroepen. Deze groepen bestaan uit minimaal 4 en maximaal 6 deelnemers. De leden van een netgroep werken zowel in fase 1 als 2 samen aan de gezamenlijke projecten en de modules Academische Vorming en Management van Zelf. Zij worden daarbij ondersteund door de coaches. Dit garandeert dat de deelnemers hun eigen ervaringen kunnen inbrengen. AMBA geeft als criterium dat groepen ten minste 20 deelnemers moeten tellen omdat dan de diversiteit gewaarborgd is, waardoor er veel van elkaar geleerd kan worden. TSM kent binnen de modules groepen van maximaal 25. De reden voor dit maximum is dat op deze manier binnen de groep aan een ieder individueel aandacht geschonken kan worden. TSM onderscheidt vier verschillende docentenrollen, te weten: de instructeur, de trainer, de begeleider en de coach. -Toetsing De deelname aan assessments bij de start van fase 1 en 2 zijn de eerste vorm van toetsing binnen het programma. De opleiding maakt een onderscheid tussen kernopgaven en proeven van bekwaamheid. De kernopgaven toetsen de verworven bekwaamheden gerelateerd aan een bedrijfskundige of management module. De proeven van bekwaamheid stellen de deelnemer in de gelegenheid de door hem verworven competenties in hun samenhang te demonstreren. Per module en proeve zijn de te verwerven bekwaamheden vastgesteld die het uitgangspunt vormen van de kernopgave. Per bekwaamheid bepaalt de docent op welke wijze deze getoetst wordt en koppelt dit terug. De programmamanager ziet volgens TSM actief toe op de kwaliteit en consistentie van de kernopgaven en proeven van bekwaamheid. De toetsing staat onder toezicht van de Board of Examiners. Zij benoemt de leden van de beoordelingscommissie en de examinatoren. Tijdens het locatiebezoek werd duidelijk dat men in de plaats van de Board of Examiners een Academic Council in het leven wil roepen die voor zover het panel dat begrijpt de taken van de Board of Examiners over gaat nemen en bovendien ook extra taken krijgt. Na afloop van locatiebezoek heeft TSM op verzoek van het panel enigszins verhelderd wat de rol van dit Council zal worden (zie aanvullende informatie, Visitatiepanel 15 juni 2010). De volgende toelichting wordt gegeven: De Academic Council ziet toe op het academische gehalte van het programma en borgt dit; De Council adviseert de associate dean executive education op het gebied van de inhoudelijke ontwikkeling van het curriculum; De Council ziet toe op het correct uitvoeren van het OER; De Academic Council vormt daarnaast een kwaliteitscommissie in de meest brede zin van het woord voor het MBA-programma. De commissie bestaat uit vertegenwoordigers uit Nederlandse universiteiten, verantwoordelijk voor onderzoek pagina 20

21 en onderwijs in disciplines van de bedrijfskunde en komt minimaal twee keer per jaar bijeen; De associate dean executive education (technisch voorzitter) en associate dean academic research (adviserend) nemen namens TSM deel aan de vergaderingen van de Academic Council. Bij de beoordeling van het individuele project in fase 2 (masterproeve) zijn betrokken: een lid van de beoordelingscommissie, de academische coach en een bedrijfskundige coach. De laatste twee adviseren het lid op het gebied van de eindbeoordeling van het project. De beoordelingscommissie bestaat uit enkele (externe) deskundigen die door TSM gevraagd zijn om de kwaliteit van het project te bewaken. Voor proeven van bekwaamheid zijn geen herkansingen mogelijk (voor kernopgaven wel). Hieraan wordt gewerkt totdat de deelnemer heeft aangetoond over de bekwaamheden te beschikken. Ter afsluiting van een fase geeft de deelnemer zijn Master Portfolio aan het lid van de beoordelingscommissie. Deze beoordeelt of de fase of opleiding met goed gevolg afgerond is. Overwegingen Het panel vindt dat het programma sterk is uitgewerkt. De drie bekwaamheidslijnen (academisch, management en persoonlijk) zijn op een transparante manier vertaald in opleidingsonderdelen. De gebruikmaking van coaches hierbij ziet het panel als een meerwaarde. Ook het didactisch concept acht het panel sterk. Met betrekking tot de toetsing merkt het panel echter op dat de begeleiding bij het schrijven van de masterproeve er niet toe moet leiden dat de zelfstandige uitvoering in het gedrang komt. Met name de Academic Council zal er op moeten toe zien dat deze Proeve van bekwaamheid op de juiste wijze uitgevoerd wordt. In verband met deze afstudeeropdracht merkt het panel overigens wel op dat het leek alsof docenten niet allemaal op de hoogte zijn van de wijze waarop het afstudeerwerk aangepakt kan worden (terwijl dit in de studiegids toch wel aan de orde komt). Eén of enkele docenten kiezen een geheel eigen werkwijze, soms gebaseerd op eigen inzichten, verwoord in een artikel. Het panel meent dat het opleidingsmanagement erop dient toe te zien dat de toetsingscriteria door alle docenten op dezelfde wijze gebruikt worden. Het panel wil voorts een opmerking maken bij het feit dat er na het assessment slechts een dwingend advies komt om bepaalde keuzemodulen te volgen. Ook gezien de wisselende en soms mogelijk ook deficiënte achtergrond van deelnemers zullen naar de mening van het panel bepaalde keuzemodulen voor bepaalde deelnemers verplicht gesteld moeten kunnen worden. Een opmerking tot slot: de rol van de Board of Examiners, als het orgaan dat toezicht houdt op het ontwikkelen, afnemen en beoordelen van kernopgaven en proeven van bekwaamheid, zal goed geborgd moeten worden. Het is van belang om de taken van de examencommissie, ook als deze deels zouden worden overgenomen door de Academic Council, goed te beschrijven en op te nemen in het Onderwijs- en Examen Reglement (OER). Het panel wijst er overigens op dat een en ander wel dient te worden vormgegeven in overeenstemming met de geldende wet- en regelgeving. Dat betreft in ieder geval ook de samenstelling van deze commissie. pagina 21

22 Conclusie Het beoogde programma ziet er goed doordacht uit en het didactisch concept is uitgewerkt. Met betrekking tot de toetsing beveelt het panel aan dat er op toegezien wordt dat de masterproeve weliswaar onder begeleiding maar in principe op een zelfstandige wijze uitgevoerd wordt. Ook meent het panel dat het volgen van bepaalde keuzemodules indien geïndiceerd verplicht gesteld moet kunnen worden. De rol van de Academic Council zou, wanneer deze ook de taken van de Examencommissie zou gaan vervullen, opnieuw beschreven moeten worden in het OER. Tot slot concludeert het panel dat de eindkwalificaties aantoonbaar vertaald zijn in leerdoelen. Het panel beoordeelt het facet 2.2 Relatie tussen doelstellingen en programma als voldoende Samenhang programma (facet 2.3) Het beoogde programma is inhoudelijk samenhangend. Bevindingen De eerste fase van de opleiding begint met de kern (zie voor verantwoording van deze kern Vragen & Antwoorden) van de bedrijfskunde: organisatiemanagement, financieel management & bedrijfseconomie, strategisch management en personeelsmanagement/hrm. Daarnaast wordt in keuzevakken aandacht besteed aan ondersteunende vakgebieden zoals onder andere informatiemanagement, bedrijfsrecht, en procesmanagement. Integratie wordt aldus het informatiedossier gerealiseerd in het individuele bedrijfskundige project en het groepsproject Duurzame Innovatie en Ondernemerschap. Verder heeft men de persoonlijke en de academische leerlijn. Deze lopen in de volgende fase door. Gedurende de tweede fase staat de belevingswereld van leidinggevenden centraal. Dit gebeurt aan de hand van de modules waarin de mindsets van Mintzberg aan de orde worden gesteld. De vier hierop gerichte modules integreren de stof zoals deze in de modules in fase 1 aan de orde komen (p. 10 informatiedossier). De stof wordt benaderd vanuit een multidisciplinair perspectief. Integratie van wetenschap en bedrijfskundige kennis vindt binnen het programma plaats tijdens de internationale studiereis die leidt naar de Academy of Management in de USA of naar Chinese University of Hongkong (China). De studie wordt afgesloten met een individueel project (afstudeeropdracht). Daarbij worden de opgedane bekwaamheden in de praktijk vanuit een academische benaderingswijze toegepast bij het oplossen van een praktijkprobleem. Een tweede manier waarop volgens het informatiedossier samenhang bevorderd wordt is door de coaches, programmamanagers en docenten. Vooral de coaches spelen een belangrijke rol bij keuzes die deelnemers maken in verband met te kiezen onderdelen. De programmamanagers zijn belangrijk bij de bespreking van de studievoortgang. Een derde manier waarop samenhang bevorderd wordt is door onderling overleg tussen docenten en programmamanagers en door onderling overleg tussen docenten. Tijdens het locatiebezoek werd duidelijk dat volgens de docenten de samenhang wel beter kan. Op dit moment is er wel veel overleg binnen één lijn maar afstemming tussen alle docenten (de verschillende lijnen) zou beter kunnen. Overwegingen Enerzijds heeft het panel moeite met het feit dat er heel veel in omvang beperkte modules (2,5 3 EC) aangeboden worden. Dit leidt mogelijk tot een verregaande fragmentering van het leerproces. Anderzijds is het panel gecharmeerd van de rol van de coaches die er op pagina 22