Infra-info. Infraprojecten beeld. Rapportage oktober Lees online meer: De Nieuwe Afsluitdijk: de weg naar een duurzame toekomst

Transcriptie

1 Infra info Infraprojecten beeld Infra-info Rapportage oktober 2014 In deze Infra-info De kunst van het vooruitkijken 2 Infraprojecten in beeld 3-6 Kansen bieden en enthousiast maken 7 Hurdegaryp veiliger en aantrekkelijker 7 Klaar 8 N381 in uitvoering 8 Lees online meer: De Nieuwe Afsluitdijk: de weg naar een duurzame toekomst De Afsluitdijk wordt de komende jaren versterkt. In het verlengde daarvan zetten regionale overheden, kennisinstellingen en bedrijven zich in voor een duurzame vernieuwing van dit icoon van onze Deltawerken. Eind dit jaar wordt vooralsnog duidelijk welke initiatieven en duurzame projecten van De Nieuwe Afsluitdijk meegaan in het rijkscontract. Lees online het interview met projectmanager Jan Doornbos. Artist impression Brug Stroomkanaal Invaren Akwadukt Ritsumasyl millimeterwerk Op vrijdag 29 augustus is het nieuwe aquaduct bij Ritsumasyl op zijn plaats gevaren en afgezonken. De ton wegende betonnen bak werd binnen een etmaal geplaatst. Dat was een precisiewerkje, met slechts acht centimeter speling aan beide kanten. Het vakmanschap op de millimeter trok veel publiek. Gemist? Lees dan online het artikel. Op leest u meer, vindt u interessante links, extra foto's en video's.

2 vakmanschap Meerjarenprogramma Kunstwerken (MPK): De kunst van het vooruitkijken Artist impression 2 De provincie is eigenaar en beheerder van ruim 275 kunstwerken. Kunstwerk is een civieltechnische aanduiding voor een brug, sluis, tunnel, viaduct of aquaduct. Veel kunstwerken in onze provincie stammen uit de jaren 50 tot 70. Na jaren trouwe dienst, zijn veel kunstwerken aan renovatie of vervanging toe. Om deze piek het hoofd te bieden, stelden Gedeputeerde Staten al in 2011 het Meerjarenprogramma Kunstwerken (MPK) in werking. Hierin staat hoe in twintig jaar alle kunstwerken worden doorgelicht, en waar nodig gerenoveerd of vervangen. Het MPK bestaat uit drie fases. Fase A omvat een archiefstudie over het kunstwerk, een technische inspectie en een quickscan. De quickscan toetst de constructiekenmerken in relatie tot het verkeer dat het kunstwerk te verwerken krijgt. Zo zijn veel bruggen van halverwege vorige eeuw niet gemaakt voor het vele en zware verkeer van tegenwoordig. Ook brengt de scan in kaart welk economisch belang het kunstwerk heeft. Denk aan vracht- en woonwerkverkeer, maar ook aan recreatie. Aan het eind van fase A is bekend of het kunstwerk, zonder ingrijpend onderhoud, nog jaren mee gaat en dus uit het programma kan. Of dat renoveren of vervangen noodzakelijk is. Renoveren of vervangen? Voldoet het kunstwerk niet meer? Dan volgt fase B: het opstellen van een scope (afbakening project) en programma van eisen. Bij het maken van het programma van eisen wordt onder meer gekeken naar het beleid en de wensen uit de directe omgeving. Zodra gekozen is voor renovatie of vervanging, breekt fase C aan: de uitvoering. Een traject van ontwerp, bouw en nazorg. Op welke termijn de uitvoering start, hangt vooral af van de veiligheid van het kunstwerk. Ook de financiën spelen een rol; per jaar is acht miljoen euro beschikbaar. Alle kunstwerken uit het MPK zijn uiterlijk in 2031 toekomstbestendig. Veertien van de 275 kunstwerken hebben prioriteit. Doel is deze als eerste aan te pakken. Het gaat om twaalf bruggen, viaduct Meamert bij Winsum en Slûs II bij Jubbega. Een aantal is onlangs onderzocht, maar het merendeel werd al bij routinekeuringen afgeschreven. Waaronder de brug over het Stroomkanaal in Lemmer. Brug Stroomkanaal, een uitzonderlijk project Brug Stroomkanaal ligt op steenworp afstand van het ir. D.F. Woudagemaal. De nog handbediende brug uit 1958 wordt binnenkort vervangen door een vast exemplaar. Richard Elzinga, projectleider van de provincie, legt uit waarom: Voor het huidige verkeer is de brug, en dus ook de rijbaan, te smal. Dat vergroot de kans op aanrijdingen. Bovendien is er nog nauwelijks sprake van vaarverkeer. Waar vroeger schepen het gemaal met steenkool en later ruwe stookolie bevoorraadden, doen nu vrachtauto s dat. Daarom is, in overleg met Wetterskip Fryslân, gekozen voor een nieuwe, vaste brug. Veel bruggen niet gemaakt voor het vele (zware) verkeer In het midden is de onderdoorgang acht meter breed en 2,5 meter hoog. De huidige doorvaarthoogte is 1,1 meter. Straks kunnen er nog altijd opduwers met pontons of beunbakken passeren. Tussen de brug en het gemaal komt een kleine loskade. Elzinga voegt hieraan toe dat de brug weliswaar onderdeel is van de N359, maar dat de vervanging los staat van de dit voorjaar afgeronde Variantenstudie N359 in Lemmer. De nieuwe brug past in elke mogelijke variant. Visueel ondergeschikt De kosten voor vervanging van Brug Stroomkanaal raamde de provincie op tien miljoen euro. Verreweg het meest kostbare project op de prioriteitenlijst. Niet zo gek, aldus Elzinga: De brug is met een overspanning van zo n negentig meter veruit de langste op het lijstje. Bovendien ligt hij pal voor het Woudagemaal en binnen de officiële bufferzone van het UNESCO werelderfgoed. Dit betekent dat er een beeldkwaliteitsplan moest komen, waaraan ontwerpers in de aanbesteding zich moesten houden. Eén van de vele eisen is dat de brug minder prominent aanwezig is dan het gemaal op de achtergrond. De opdracht is geslaagd, vindt Elzinga, kijkend naar de winnende inschrijving van Reimert Bouw en Infrastructuur. Bij afronding van de aanbesteding (juli jl.) werd het ontwerp weliswaar tweede, maar het Almeerse bedrijf won op prijskwaliteitsverhouding. Het Rotterdamse architectenbureau Wurck is verantwoordelijk voor het ontwerp van de brug, ingenieursbureau Tauw uit Assen zorgt voor de technische uitwerking. Infra-info / oktober 2014

3 Hier werken we aan een mooi en bereikbaar Fryslân! Artist impression Drachtsterweg en omgeving 18 Holwerd 2 Dokkum 21 1 Hallum Harlingen 34 Franeker Leeuwarden 7 Burgum Drachten Bolsward 23 Grou 32 Nij Beets Sneek Gorredijk 33 Workum 30 Woudsend 19 Joure 9 13 Heerenveen 33 Oosterwolde Appelscha Wolvega werken aan de weg werken aan het water werken aan het spoor gebiedsontwikkeling Lemmer 1 Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl 2 De Centrale As 3 Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden 4 N31 Traverse Harlingen 5 Haak om Leeuwarden 6 Westelijke invalsweg 7 Drachtsterweg en omgeving 8 Station Werpsterhoeke 9 Knooppunt Joure 10 N381 Drachten - Drentse grens 11 Onderdoorgang Om den Noort (Wolvega) 12 De Nieuwe Afsluitdijk 13 Investeringsagenda Drachten Heerenveen 14 Skieding (N358) 15 Uterwei (N358) 16 Kootstermolen - Kootstertille 17 Bolsward - Leeuwarden (N359) 18 Hallum - Holwerd (N357) 19 Fietsroute Sneek - Woudsend 20 Lutkepost - Augustinusga 21 Fietspad Stroobossertrekweg 22 Turborotondes bij op- en afritten Drachten Noord 23 Froonackerdyk (N384) 24 Van Harinxmakanaal 25 Rotondes op- en afritten Frieschepalen, Bolsward, Wolvega 26 Brug Dronrijp 27 Van Panhuysbrug Naast deze projecten wordt er over een periode van 4 jaar nog eens 18 miljoen geïnvesteerd in het aanpassen van diverse wegenknelpunten. 28 Ruijtenschildtbrug 29 Brug Tzummarumervaart 30 Sluis Workum 31 Pikmar Grou 32 Natuurcompensatie Polderhoofd kanaal Nij Beets 33 Opwaarderen Turfroute 34 Stationsbrug Franeker 35 Heafeart 36 Gebiedsontwikkeling Skûlenboarch - Westkern 37 Kom Twijzel 3

4 16 infraprojecten in beeld >> Planning Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl stationsbrug franeker Kom Twijzel N31 Traverse Harlingen Haak om Leeuwarden heafeart Station Werpsterhoeke Drachtersterweg en omgeving Knooppunt Joure e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt GU GU/ GU GB 1e fase 2e fase GU onderdoorgang Wolvega Brug Stroomkanaal lemmer GU GU GU = gunning contracten GB = gronden beschikbaar = start uitvoering (deel)projecten = ingebruikname = vertraagd = risico op vertraging = (voor) op schema hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl stationsbrug franeker kom twijzel N31 TRAVERSE HARLINGEN Haak om Leeuwarden taakstellend budget = 10 mln. binnen budget risico op overschrijding overschrijding 137,8 mln. (betreft het Friese deel) 7,8 mln. 3,4 mln. 149 mln. 149,7 mln. ingebruikname 2025 begin 2016 oktober 2015 eind 2017 december 2014 grond in eigendom (Ha) (grond voor brug Burgum) Niet van toepassing Niet van toepassing 90% projectrisico s Vertraging door procedures. Vertraging door besluitvorming van de gemeente. Overlast door werkzaamheden. De opgezette bestuurlijke alliantie (Rijk, provincie en gemeente) en de provinciale inbreng in het project, moeten er voor zorgen dat het project goed loopt en tot een goed resultaat komt. Momenteel lijkt deze aanpak te slagen. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering van het werk. Provincie en gemeente dragen wel de financiële risico s. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Planning staat onder druk. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Afstemming tussen aannemers en wegbeheerders voor ingebruikname weg. 4 Het project ligt financieel en qua planning op koers. De werkzaamheden voor de brug Burgum en de kanaalcorrectie liggen op schema. Het milieu-effectrapport voor Skûlenboarch/ Westkern is inmiddels door Provinciale Staten vastgesteld. In het vervolg daarop is het provinciaal inpassingsplan in voorbereiding genomen. Dit is in de loop van 2015 gereed. De studie naar de technische varianten voor de bruggen Kootstertille en Skûlenboarch loopt en is naar verwachting eind 2014 afgerond. De investeringsmiddelen voor de vervanging van de bruggen Kootstertille en Skûlenboarch zijn, samen met de bruggen in Groningen, inmiddels opgenomen in de begroting van het Rijk. Er moeten nog afspraken gemaakt worden over het definitieve jaar van uitvoering. De rijksbegroting gaat uit van de periode Bestuurlijk is afgesproken dat de bruggen uiterlijk in 2020 zijn vervangen. Infra-info / oktober 2014 TOELICHTING De Stationsbrug Franeker verkeert in slechte staat. Belangrijke onderdelen hebben hun technische levensduur overschreden waardoor de brug niet meer aan de veiligheidseisen voldoet. Besloten is naast renovatie, de brug ook gedeeltelijke te vernieuwen om de gewenste doorvaarbreedte te realiseren. Op verzoek van de gemeente wordt de brug een meter breder. Er ligt een relatie met het Franeker Waddenpoort project (voorheen Kanaalzone) van de gemeente. Het Friese Merenproject is ook bij de ontwikkeling van de Waddenpoort betrokken. Hoewel de brug de hoogste prioriteit heeft, wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de werkzaamheden van Franeker Waddenpoort. Er is en wordt goed afgestemd met de omgeving en belangenpartijen. Het werk is inmiddels aanbesteed. De aannemer voert de verdere voorbereiding uit. De verwachting is dat in april/mei 2015 wordt gestart met de daadwerkelijke uitvoering van de brug. Uiterlijk januari 2016 is de nieuwe Stationsbrug klaar. TOELICHTING De hoge verkeersintensiteit op de provinciale weg N355, binnen de bebouwde kom van Twijzel, zorgt voor problemen qua bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid. Oplossing is een herinrichting van de traverse Twijzel, waarbij de hoofdrijbaan stiller asfalt krijgt. De drukke provinciale weg was zes weken voor al het verkeer afgesloten. Door goede communicatie met de omgeving bleef de overlast beperkt. Het project verliep voorspoedig en in goede samenwerking met de direct betrokkenen uit de omgeving.. De Traverse Harlingen is aanbesteed. Het resultaat past binnen de budgetruimte van dit project. Het project ligt financieel op koers en zal waarschijnlijk niet goedkoper uitvallen. Naar verwachting is het budget van 149 miljoen (prijspeil 2014) toereikend. Het werk is gegund aan Ballast Nedam. Voor een aantal percelen is de onteigeningsprocedure gestart. Deze wordt medio 2015 afgerond, zodat de benodigde gronden tijdig in bezit zijn, dan wel dat de aannemer weet wanneer welk perceel wanneer in bezit is. Er is een afspraak gemaakt voor het in depot brengen van de vrijkomende gronden. Bij een positief besluit m.b.t. de Vismigratierivier wordt de vrijkomende grond voor dit project aangewend. Enkele panden bij de nieuw aan te leggen weg zijn deze zomer verwijderd. Eén van de panden is een oude directeurswoning. Waardevolle elementen van deze woning worden bewaard in het gemeentemuseum van Harlingen: het Hannemahuis. Het Perseverantiaterrein grenst aan de toekomstige N31. Dit ernstig vervuilde terrein moet gesaneerd worden. Bekeken wordt of een groter deel van dit terrein gesaneerd kan worden om in dit gebied toekomstige stadsontwikkelingen mogelijk te maken. De website en die van het Knooppunt Joure zijn gelijktijdig ontwikkeld en gebouwd. De sites hebben dezelfde structuur en uitstraling. Dit leverde efficiëntie- en kostenvoordeel op. De aanleg van de Haak om Leeuwarden (contracten Midden, aquaduct RW31 en Haak Noord) zit in de afrondende fase. Alles is er op gericht dat het traject in december 2014 in gebruik wordt genomen. Deze deadline staat onder druk, maar is haalbaar. De voorbereidingen voor de openstelling zijn in volle gang. Voor de gebiedsontwikkeling is de planvorming verder uitgewerkt en is er een projectorganisatie opgezet. In het kader van Wurkje foar Fryslân is, samen met de gemeente Menameradiel, een subsidie van 2,9 mln. verworven. Gebiedsontwikkeling (fase 1), opgenomen in contract Haak Noord, is volop in uitvoering. Gebiedsontwikkeling (fase 2 en verder) bevindt zich in de fase van contractvoorbereiding. De aanbesteding wordt eind 2014 verwacht. Bestuurlijke besluitvorming vindt volgens planning plaats in De werkzaamheden (opruimen en herinrichten) van de gebieden tussen Marsum en Leeuwarden (het verwijderen van de N383) en Marsum en het Van Harinxmakanaal worden verder uitgewerkt. De herinrichting van de omliggende gebieden, en sloop van de oude wegen, vindt in plaats. Het project wordt naar verwachting 12 mln. goedkoper. Hiermee kan een deel van de taakstelling op het RSP-programma worden ingelost. Op 29 augustus is het aquaduct in de Haak om Leeuwarden, ter hoogte van Ritsumasyl, op zijn plek gevaren. Een technische, ingewikkelde operatie die uitstekend verliep. Daarmee is een belangrijke stap met oog op de ingebruikname van de totale Haak gezet.

5 Lees online meer over het invaren en de huidige situatie. heafeart Station Werpsterhoeke Drachtsterweg en omgeving Knooppunt Joure onderdoorgang Wolvega brug stroomkanaal LEMMER 0,6 mln. 30 mln. waarvan 21 mln. voor de onderdoorgangen (fase 1) en 9 mln. voor station en voorzieningen (fase 2) 92,3 mln. 70,9 mln. 12 mln. (waarvan 10,5 mln. RSP-gelden en 1,5 mln. bijdrage van de gemeente) 10 mln. najaar 2015 medio 2016 (betreft onderdoorgangen) najaar 2016 eind 2017 begin 2016 eind 2015 Niet van toepassing 90% 90% Niet van toepassing Contractvorm is risico voor budget. Vertraging aanbesteding. Voorbereidende werkzaamheden niet tijdig gereed. Onvoldoende reizigersaanbod waardoor de haalbaarheid van het station (fase 2) onder druk komt te staan. Het bouwen in een stedelijke omgeving vraagt om extra maatregelen om overlast te beperken. Dit kan tot hogere kosten leiden. De weg en de vaarweg blijven tijdens de werkzaamheden open met risico op hogere kosten en vertraging. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Taakstelling wordt niet gehaald. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering van het werk. Provincie en gemeente dragen wel financiële risico s. Planning staat onder druk. Op dit moment geen projectrisico s Op dit moment geen risico s voorzien. De provinciale vaarweg langs de Deelen, de Heafeart/Nije Pompsleat, wordt vanaf januari 2015 gebaggerd. Dit gebeurt over een lengte van bijna tien kilometer. Het werk start na de jaarwisseling. Normaal gesproken wordt in het bestek (technische omschrijving van het werk) precies voorgeschreven wat een aannemer moet doen om tot het gewenste resultaat te komen. Met deze werkwijze wordt bij dit baggerwerk gebroken. Het werk wordt met een zogenaamd UAV-gc contract op de markt gebracht. Daarin staat beschreven wat het eindresultaat moet zijn. De aannemer mag zelf binnen bepaalde randvoorwaarden - bepalen hoe dat gebeurt. Dit baggerwerk is een van de velen dat in een kort tijdsbestek wordt uitgevoerd. Andere onlangs gerealiseerde baggerwerken zijn: het Dokkumer Grutdjip, een gedeelte van de Turfroute, een gedeelte van de vaarweg naar Drachten, de Alde Lune, de Harnzer Feart en de Pikmar. Grondaankoop is vertraagd. Het laatste stuk grond is nog niet in eigendom. Minnelijke verwerving wordt nog steeds verwacht. Dit jaar is hierover duidelijkheid. Pas wanneer de grond volledig in eigendom is, wordt gestart met de aanbesteding van zowel de conditionerende werkzaamheden (fase 0), als met beide onderdoorgangen (fase 1). De verwachting is dat beide onderdoorgangen medio 2016 worden opgeleverd. Dit is ruim voor het in dienst nemen van de 4e trein Leeuwarden- Zwolle (dienstregeling 2017). De verplaatsing van de gasbuis, noodzakelijk voor het aanleggen van de onderdoorgangen, is gerealiseerd. Het project Drachtsterweg en omgeving omvat de herinrichting tot dubbelbaansweg met ongelijkvloerse kruispunten tussen het Drachtsterplein en Hemriksein. Het Drachtsterplein is gereed en sinds november 2012 in gebruik. Tot het project behoren ook de verdiepte ligging, inclusief aquaduct, en ongelijkvloerse kruising Zuiderburen en als laatste deel de fiets- en sloepenroute Wiarda. Het contract van de verdiepte ligging, inclusief aquaduct en ongelijkvloerse kruising Zuiderburen, is volop in uitvoering. Vlak voor de zomer meldde de aannemer forse vertraging. Begin oktober gaf aannemer Heijmans aan goede mogelijkheden te zien om de originele planning van oplevering in het voorjaar van 2016, voor het werk aan de Drachtsterweg, te halen. In februari 2015 wordt bekeken of de planning nog steeds haalbaar is. Het contract voor de fiets- en sloepenroute Wiarda is eind 2013 aanbesteed. De opdrachtnemer is bezig met de voorbereiding en engineering. Het project wordt naar verwachting 5,8 mln. goedkoper. Dit bedrag is nodig om de taakstelling op het RSP te verlagen. De drie beroepen op het Tracébesluit zijn door de Raad van State afgewezen op 16 juli. Hierdoor is het plan onherroepelijk. Er is flinke progressie gemaakt bij het verwerven van gronden. Voor een aantal dossiers wordt een onteigeningsprocedure verwacht, waarbij één perceel op het kritieke pad van de bouw van de aansluiting ligt. Percelen voor het knooppunt zijn nagenoeg allemaal aangekocht. In de realisatieovereenkomst is afgesproken dat de drie alliantiepartijen zich inspannen om een onderdoorgang te realiseren in de Hollandiastraat bij Joure. Gezien de taakstelling op het project lijkt dit lastig. Gezocht wordt naar een oplossing om dit maatschappelijk gewenste element in het project een plaats te geven. Desondanks staat de planning van de start van het werk onder druk. Het vraagt nog tijd om het aanbestedingsdossier af te ronden. Na de aanbesteding van het werk, voorjaar 2015, zal blijken of de planning wordt behaald. De vernieuwde website van Knooppunt Joure is in de lucht. Op vindt u het laatste nieuws en de 3D visualisatie van het nieuwe knooppunt. Het nieuwe informatiecentrum aan Sewei 4b in Joure is ook geopend. De spoortunnel Om den Noort in Wolvega is één van de projecten die moeten bijdragen aan de capaciteitsuitbreiding tussen Leeuwarden en Zwolle (vier treinen per uur). Het project is aanbesteed en gegund aan Mobilis. Openstelling van de onderdoorgang wordt verwacht in april Het project kan binnen budget gerealiseerd worden. Voor de spooronderdoorgang is het Ministerie van Infrastructuur en Milieu formeel opdrachtgever. De provincie is inhoudelijk opdrachtgever voor ProRail. De provincie vult dit, in nauwe samenwerking met de gemeente Weststellingwerf, in. De bewoners in de directe omgeving worden bij het project betrokken en geïnformeerd. TOELICHTING De handbediende grote ophaalbrug over het Stroomkanaal, in de N359 te Lemmer, verkeert in slechte staat. Bovendien voldoet de brug niet meer aan zijn huidige en gewenste functie. De rijbaan op de brug is te smal voor deze weg en de bovenbouw staat te dicht op de rijbaan. Gevolg is een verhoogd risico op aanrijdingen met mogelijk ernstige gevolgen. De brug staat jaarlijks ook nog maar 4 tot 6 keer open voor de scheepvaart. Technisch is het mogelijk de brug te renoveren, maar daarmee blijft de brug te smal. Vervanging van de brug is de beste oplossing. De vormgeving/uitstraling van de nieuwe brug past bij het Ir. D. F. Woudagemaal, monument op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het werk is in de zomer gegund. In november start de aannemer. 5

6 >> 16 infraprojecten in beeld Planning N359 Lemmer* e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt 1 e kwrt 2 e kwrt 3 e kwrt 4 e kwrt * Hangt af van voorkeursvariant. Nu nog niet bekend. Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden (12 contracten worden gegund in de periode ) De Centrale As N381 Drachten - Drentse grens westelijke invalsweg N2 M2 /GU Z2 GB GU 2 /GU 3 GU = gunning contracten GB = gronden beschikbaar = start uitvoering (deel)projecten = ingebruikname = vertraagd = risico op vertraging = (voor) op schema GU GU GU GU GU GU GB GU N3 / Z1 Z2 N359 lemmer extra SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN gebiedsontwikkeling DE CENTRALE AS gebiedsontwikkeling N381 Drachten - Drentse grens Westelijke invalsweg taakstellend budget = 10 mln. binnen budget risico op overschrijding overschrijding Budget nog onbekend 148,2 mln. (Inclusief bijdrage van Groningen van 16 mln.) 188,8 mln. 90 mln. 396 mln. ingebruikname nog onbekend dienstregeling 2018 medio 2016 eind 2015 december 2014 / 2016 (fase 1 / fase 2) grond in eigendom (Ha) Afhankelijk van de te maken tracékeuze Zie 90% 95% projectrisico s Nog geen projectrisico s bekend. Planning staat onder druk, onder andere vanwege besluitvorming overheden en ruimtelijke procedure (Tracéwet). Overschrijding van het budget. Overschrijding van het budget door het niet kun nen invullen van de projecttaakstelling. Vrijwillige kavelruilprocessen slagen niet waardoor we gebiedsontwikkelingsprojecten moeten bijstellen. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Gronden niet op tijd beschikbaar voor gebiedsontwikkeling. Kabels en leidingen niet op tijd verlegd (met kans op vertraging) Planning staat onder druk. Uitvoeringsrisico s door technische complexiteit. Afstemming tussen aannemers en wegbeheerders voor ingebruikname weg. 6 TOELICHTING Op de rondweg (N359) in Lemmer heeft het wegverkeer in toenemende mate problemen met de doorstroming. In samenwerking met de gemeente De Friese Meren en Rijkswaterstaat is in 2010 een verkeerskundig onderzoek uitgevoerd naar de oorzaak van de problemen en naar mogelijke oplossingen. In het onderzoek is meegenomen dat de Zijlroedebrug vervangen zal worden door een aquaduct. Met de omgeving en belangenpartijen zijn verschillende varianten besproken. De eindrapportage, met de gebundelde resultaten, is gereed. Er is een Noord-, Midden-, Basis-, en Zuidvariant uitgewerkt. Gedeputeerde Staten zijn van mening dat de basisvariant de beste oplossing is voor de verkeersproblematiek. Provinciale Staten nemen in oktober het finale besluit. Infra-info / oktober 2014 Er wordt tussen Zuidhorn en Hoogkerk m 2 grond verworven. Dit is hoofdzakelijk nodig voor spoorverdubbeling tussen Zuidhorn en Hoogkerk. Ook voor het keerspoor in Zuidhorn moet grond worden aangekocht. Gekozen is voor een aanpak waarmee het spoor al in 2017 (voor Culturele Hoofdstad 2018) in gebruik kan worden genomen. Deze aanpak brengt risico s met zich mee die mogelijk gevolgen hebben voor de planning. Het project kan gerealiseerd worden binnen het beschikbare projectbudget van 137 miljoen euro Dit is inclusief de bijdrage van de provincie Groningen. Het huidige planstudiebudget bedraagt circa 7,1 mln, daarvan is 6,6 mln. gerealiseerd. Provinciale Staten hebben tijdens hun vergadering van 24 september een garantstelling voor de financiering van de spoortunnel Hurdegaryp afgegeven op basis van het schetsontwerp dat GS voorstelde. Het ontwerp is aangepast naar aanleiding van de informatieavond op 1 juli 2014 en daaropvolgend overleg met Dorpsbelangen Hurdegaryp en de gemeente Tytsjerksteradiel. De tunnel wordt opgenomen in de procedure voor het tracébesluit. De besluitvorming over onder andere de perrons en fietstunnel aan de overweg op de Schrans in Leeuwarden heeft plaatsgevonden op 8 september De raad heeft besloten om geen fietstunnel te willen. Verder heeft de raad ingestemd met de aanpassing van het perron en de aanpassingen van de overweg de Schrans. In het eerste kwartaal maakte geotechnisch onderzoek duidelijk dat de kosten voor de spoorverdubbeling tussen Zuidhorn en Hoogkerk aanzienlijk hoger gaan uitvallen. Er is inmiddels een geotechnische oplossing gevonden. De meerkosten bedragen 6 mln. Dit wordt binnen het budget opgelost. De afgelopen periode is het contract Zuid 2 (Nijega-Sumar) aanbesteed. Deze aanbesteding is gewonnen door aannemers combi natie 'Nije Daam' die ook het contract Midden 2 (aquaduct, brug en rondweg Burgum) uitvoert. Contract Midden 2 is voorbereid. In september startte de aannemer met de daadwerkelijke bouw van het aquaduct. Bij de spooronderdoorgang bij Feanwâlden is in de afgelopen maanden gewerkt aan het maken van de spoortrog. Deze wordt van 15 tot 19 oktober geplaatst. Publiek is hierbij welkom. Het treinverkeer wordt een paar dagen gestremd. Het project is financieel op sterkte. Naar verwachting wordt de taakstelling voor de gebiedsontwikkeling en de weg gerealiseerd. Kansen in Kernen (KIK) is een deelproject van De Centrale As. Gemeenten en provincie betalen elk 1/3e deel. Voor het resterende 1/3e deel stellen ze samen een financiële strategie op. In Garyp is de voorbereiding van KIK gestart. De overeenkomst wordt in oktober ondertekend. Begin 2015 start de uitvoering in Garyp. De grondverwerving voor de aanleg van de weg loopt momenteel volgens planning. De onteigening van Koninklijk Besluit 1 en 2 lopen. Afgelopen periode startte ook het Koninklijk Besluit kavelruilen zijn voor de zomervakantie afgerond. Voor eind 2014 volgen er nog 12. Veel technisch ingewikkelde kunstwerken maken het werk complex. Uitvoeringsrisico s blijven bestaan, met eventuele consequenties voor aannemer en provincie. Omwonenden van de Doniawei in Damwâld worden extra geïnformeerd met een maandelijkse nieuwsbrief. Dit in verband met het uitlopen van de werkzaamheden in de buurt vanwege maatregelen die de aannemer treft om risico s te vermijden. Provinciale Staten hebben tijdens hun vergadering van 24 september een garantstelling voor de financiering van de spoortunnel Hurdegaryp afgegeven op basis van het schetsontwerp dat GS voorstelde. Het ontwerp is aangepast naar aanleiding van de informatieavond op 1 juli 2014 en daaropvolgend overleg met Dorpsbelangen Hurdegaryp en de gemeente Tytsjerksteradiel. De tunnel wordt opgenomen in de procedure voor het tracébesluit. Terwijl 2 aannemers nog met de voorbereidingen bezig zijn, en nog moeten beginnen met het werk, laat de prognose een positief resultaat zien van ruim 10 miljoen euro. De provincie is nu juridisch eigenaar van alle gronden onder het tracé van de N381. Voor twee onteigeningsdossiers moet de financiële afhandeling nog plaatsvinden. Voor de gebiedsontwikkeling moeten nog gronden worden verworven. Deze verwerving gebeurt op basis van vrijwilligheid. Enkele grondeigenaren willen niet vrijwillig meewerken aan grondverkoop. Hierdoor kunnen niet alle maatregelen uit het vastgestelde inrichtingsplan gebiedsontwikkeling N381 gerealiseerd worden. Er zijn alternatieven om de plus in het gebied te realiseren. Keuze uit deze alternatieven ligt bij GS. Op 6 oktober hebben gemeenten en provincie een overeenkomst getekend. Alle wegcontracten zijn gegund. Op het deel N381 Drachten - Oosterwolde wordt volop gewerkt. De contracten voor de gebiedsontwikkeling worden eind dit jaar en in 2015 aanbesteed en uitgevoerd. Alle betrokken nutsbedrijven verleggen inmiddels kabels en leidingen. In juni en juli 2014 zijn diverse inloopmarkten voor de infrastructurele maatregeling en gebiedsontwikkelingen (aanpassingen in het wegennet) georganiseerd. De opkomst was goed en er waren veel positieve reacties. Gemaakte opmerkingen (via reactiekaarten) worden meegenomen bij de verdere uitwerking van het ontwerp. De nieuwe N381 kan, volgens planning, eind 2015 in gebruik worden genomen. De maatregelen voor gebiedsontwikkeling worden in meerdere contracten in de markt gezet om de kansen voor het MKB te vergroten. Dat kost tijd (méér voorbereiding, méér raakvlakken, méér aanbestedingen) en kan er toe leiden dat niet alle gebiedsmaatregelen eind 2015 zijn uitgevoerd. Een deel van de uitvoering kan doorlopen in Hanzehogeschool Groningen bezocht het project tijdens een excursie in de introductieweek, begin september. Parallel aan de realisatie van de Haak om Leeuwarden is ook de eerste fase van de Westelijke invalsweg aangelegd. Deze eerste fase is door de provincie gerealiseerd en vrijwel gereed. De gemeente is verantwoordelijk voor fase 2 (aansluiting Westelijke invalsweg op de stadsring). De voorbereiding hiervan zit in de onteigeningsfase. De eerste fase verloopt volgens planning en wordt in december, samen met de Haak, in gebruik genomen. Bij de aansluiting Zwettestraat is een oud rioolsysteem in de ondergrond aangetroffen. Dit heeft invloed op de planning van dit deel van het werk. Naar verwachting komt de ingebruikname in december niet in gevaar. Naar verwachting blijft het totale project binnen budget, maar kan er geen bijdrage worden geleverd aan de taakstelling RSP. De verwachte tekorten in de tweede fase kunnen worden opgevangen in het project. In juli zijn beide helften van het aquaduct in de Westelijke invalsweg aan elkaar vastgemaakt en is de doorgang onder het kanaal door tot stand gebracht.

7 In maart sprak de provincie met Bouwend Nederland, aannemers en gemeenten af om lokale werkzoekenden in te schakelen bij infraprojecten. Ook zouden overheid, onderwijs en bedrijfsleven meer van elkaar moeten profiteren, was de gedachte. Vormen van samenwerking die, onder de noemer Social Return On Investment (SROI), steeds meer ingeburgerd raken bij provinciale infraprojecten. onderwijs/sroi Hoe SROI in de praktijk functioneert, zien we bijvoorbeeld in Burgum waar gewerkt wordt aan De Centrale As én de opwaardering van de Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl. Dat twee grote infraprojecten elkaar kruisen, maak je hier zelden mee. De activiteiten hebben invloed op zowel het landschap als de inwoners en passanten. Voor ons reden om een interactief informatiecentrum in te richten, aldus Jeen Bruinsma, projectsecretaris van De Centrale As namens de provincie. Het infocentrum aan de Stinswei 1 in Garyp is sinds half augustus elke dinsdagmiddag en vrijdagochtend open. Pal naast de werkzaamheden aan de rondweg Garyp en op steenworp afstand van het nieuwe aquaduct over het Prinses Margrietkanaal. Werknemers uit arbeidspool Het centrum wordt gerund door een gastheer en -vrouw die geselecteerd zijn uit een arbeidspool van de gemeente Tytsjerksteradiel. Ze ontvangen bezoekers, geven, begeleiden excursies en haalden hun VCA-certificaat om op de bouw veilig rondleidingen te kunnen geven. Ook de schoonmaakster van het gebouw, waarin ook aannemers combinatie Nije Daam kantoor houdt, kwam via de arbeidspool aan een baan, aldus Bruinsma. Wim Boogholt, projectleider Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl, vindt het een goede zaak dat SROI-doelen tegenwoordig vastliggen in contracten met aannemers. Je ziet het; wij profiteren van capabele mensen, die op hun beurt waardevolle werkervaring opdoen. Zo snijdt het mes aan twee kanten. Studenten bouwen mee Ook het onderwijs is actief betrokken bij het werk rondom Burgum. Bruinsma: Leerlingen van het Nordwin College maken voor het infocentrum een maquette. Deze laat in detail zien hoe de omgeving er hier straks uitziet. Van de nieuwe weg en het aquaduct, tot de brug en het Wetter en Wille park in Burgum. Alles krijgt een plek. Ook komt er een voelhoek. Hier krijgen bezoekers letterlijk feeling met materialen die toegepast worden in het aquaduct. Een idee van het Friese platform voor onderwijs, bedrijfsleven en overheid (OBO). Werken in de praktijk doen de leerlingen van ROC Friese Poort zoveel mogelijk. Zo hielpen ze eerder dit jaar bij de aanleg van het fietspad over de brug bij Burgum. Van ontwerp, bestek, calculatie en inmeten, tot de uitvoering; bij alle fases waren ze betrokken, aldus Boogholt. Het enthousiasme was groot. Met dit soort praktijkonderwijs maken we techniek aantrekkelijker. Kansen bieden en enthousiast maken Wim Boogholt (links) en Jeen Bruinsma. gebiedsgerichte aanpak/veiligheid Hurdegaryp veiliger en aantrekkelijker In 2017 zullen ze klaar moeten zijn: de auto- en fietstunnel onder het spoor in Hurdegaryp. De onderdoorgang leidt automobilisten van de Rijksstraatweg naar de nieuwe rondweg ten noorden van het dorp (onderdeel De Centrale As), waarmee de spoorovergang van de N355 vervalt. Maar er staat meer op stapel in Hurdegaryp. De tunnel is onderdeel van een gebiedsgerichte aanpak. Doel: het dorp veiliger en leefbaarder maken. Zowel voor reizigers als bewoners. Eind september is definitief besloten dat de tunnel tussen de kruising voor het station en de huidige spoorovergang van de Rijksstraatweg komt. Onder de grond buigen automobilisten in westelijke richting af om bovengronds via een gelijkvloerse kruising de rondweg op te rijden. Dorpser karakter Ook het kruispunt voor het station verandert. Zeker is dat de verkeerslichten verdwijnen, nog niet bekend is wat hiervoor in de plaats komt. Een rotonde of shared spaceplein behoren tot de mogelijkheden. De Rijksstraatweg zelf wordt versmald, beklinkerd en omgevormd tot 30-kilometerzone. Daarmee transformeert de weg van een drukke verkeersader, tot een sympathieke en veiligere dorpsstraat die Hurdegaryp niet splitst, maar verbindt. Bewoners betrokken De provincie deed tijdens het besluitvormingsproces een actief beroep op dorpsbewoners en plaatselijke ondernemers. Zo organiseerde de provincie op 1 juli in het plaatselijke Van der Valk-hotel een informatieavond. Aanwezigen werd gevraagd feedback te geven op de verschillende ontwerpen, waaronder die van Dorpsbelangen Hurdegaryp. Dorpsbelangen pleitte voor een extra autotunnel onder de nieuwe rondweg door in plaats van een gelijkvloerse kruising waarvoor nu gekozen is. Noodzakelijk voor veiligheid PvdA-statenlid Henni van Asten diende de motie in voor de tunnel en is blij dat deze er nu eindelijk komt. En dat daarmee de spoorovergang vervalt. Belangrijk voor de leefbaarheid, maar noodzakelijk voor de veiligheid in het dorp. Met de extra sneltrein tussen Groningen en Leeuwarden zouden de spoorbomen in 2017, per uur, een kwartier langer gesloten zijn. Dat leidt tot frustraties en capriolen van mensen die de trein moeten halen, aldus het statenlid. Van Asten wees het college in haar motie op het Landelijk Verbeterprogramma Overwegveiligheid (LVO), dat nu maximaal de helft van de plannen financiert. Van Asten is blij met het actieve meedenken van omwonenden. Wie anders dan de bewoners weten hoe je het snelste en veiligste van a naar b komt in het dorp. Waarlangs scholieren fietsen. Hoe er overgestoken wordt. En wanneer onveilige situaties ontstaan. Zulke kennis moet je altijd raadplegen. < Henni van Asten 7

8 Klaar! Duurzame verlichting Frieschepalen Ledlampen die direct aanspringen als het nodig is. Bij de ontwikkeling van de carpoolplaats bij Frieschepalen heeft de provincie bewust gekozen voor deze dynamische oplossing. Op 17 juli werd de carpoolplaats met ruim tachtig parkeerplekken en dynamische verlichting officieel in gebruik genomen. Op en rondom de carpoolplaats bij de aansluiting van de N358 op de A7 staan dertien lantaarnpalen met een detectieradar en led verlichting. Als er niemand op het terrein is, wordt de verlichting op het terrein gedimd naar 30 procent. Zodra de radardetectie activiteit meet op het carpoolterrein, gaan de lampen op hun felst branden. Zijn de auto s of mensen weer vertrokken, dan blijft het licht nog ongeveer 5 minuten fel branden. Daarna gaat die weer terug naar de dimstand. Hierdoor wordt niet alleen veel energie bespaard, maar ook lichtvervuiling voorkomen. De lampen branden immers alleen wanneer het noodzakelijk is. Koning opent Johan Frisosluis De nieuwe Johan Frisosluis is klaar. Op 8 mei opende Koning Willem-Alexander op feestelijke wijze de sluis in Stavoren. Naast het bestaande kunstwerk bouwde Ballast Nedam, in opdracht van de provincie Fryslân, een tweede sluis. Deze is ruim, gastvrij, groen en energieneutraal. De kolk van de nieuwe sluis heeft een ruime knik en is 65 meter lang. De breedte varieert van 7 meter (breedte sluishoofden) tot 18 meter. De sluis is 2,6 tot 3 meter diep. Kortom, genoeg ruimte voor manoeuvrerende pleziervaarders. De sluiskom is begroeid met gras en riet en oogt als een natuurlijke afmeerplaats. Wie afmeert of de sluis vanaf de wal bezoekt, is welkom in de ontvangstruimte. De energie voor alle elektronica van de sluis komt van 150 m 2 zonnepanelen. Deze staan op het bedieningsgebouw en een carport. De nieuwe Johan Frisosluis is onderdeel van het Friese Merenproject. N381 in uitvoering Drie kapiteins op 26 kilometer weg Hoe zorg je ervoor dat drie wegenbouwers, die aan dezelfde weg werken, goed samenwerken en hetzelfde kwaliteitsniveau halen? Voor die opgave stond de provincie bij de aanbesteding van de N381. Projectleider Joran Kroes van de provincie vertelt daar graag meer over. Je kunt in de aanbesteding en contracten vooraf veel regelen. Ook wat samenwerking en ambitieniveau betreft. Tussen nu en eind 2015 wordt de weg tussen Drachten en de Drentse grens omgebouwd tot een verkeersveilige stroomweg. "Dat betekent werk aan de winkel," vertelt Kroes. Het gaat om 26 kilometer, maar de vele kunstwerken (tunnels, bruggen en viaducten) en bebouwing maken het een complex werk met een behoorlijk volume. Daarom, en om de risico's te spreiden, hebben we het traject in drie delen aanbesteed. Combinatie Uit de aanbestedingen kwamen MNO Vervat (Drachten tot Oosterwolde-Noord), Gebr. Van der Lee (Oosterwolde-Noord tot Oosterwolde-Zuid) en Heijmans (Oosterwolde-Zuid tot Drentse grens) als uitvoerders naar voren. Zij scoorden het beste op de combinatie van prijs, kwaliteit, duurzaamheid én beperking omgevingshinder. Deze en andere eisen hebben we in de contracten verder uitgewerkt, aldus Kroes. Zo bewaakt het beeld kwaliteitsplan de uniformiteit. Meer specifiek is ook de aard en kleurstelling van bijvoorbeeld de onderdoorgangen vastgelegd. Hetzelfde geldt voor de onderlinge taak verdeling, coördinatie en de manier en momenten van afstemmen en communiceren. Verrassingen Kroes weet dat niet alles afgedekt kan worden. Je komt altijd voor verrassingen te staan. Dat is onlosmakelijk verbonden aan infraprojecten. We moeten dus voortdurend met elkaar in gesprek blijven. Ook omdat de aannemers hun planningen moeten afstemmen en om een goede doorstroming te kunnen garanderen. De grootste verantwoordelijkheid in de onderlinge afstemming ligt bij Gebr. Van der Lee. Zij zitten in het midden en starten als laatste. Ze moeten dus met beide andere wegenbouwers afstemmen en op hen aansluiten. Om tafel Het projectbureau houdt de vinger aan de pols. Het bewaakt de voortgang, toetst en accepteert de definitieve ontwerpen en stuurt zo nodig bij. We zitten geregeld met de aannemers om tafel. Eén op één en gezamenlijk. Maar bijvoorbeeld ook met betrokkenen uit de omgeving en de hulpdiensten erbij. We weten elkaar natuurlijk ook te vinden als de situatie daar om vraagt. De aannemers zijn zelf verantwoordelijk voor het informeren van omwonenden en het in goede banen leiden van het verkeer. Contractoverstijgende zaken als planning, voortgang op hoofdlijnen en de projectcommunicatie komen voor rekening van het projectbureau dat veel via de eigen website communiceert. 8 Colofon Infra-info is een uitgave van de provincie Fryslân en verschijnt drie keer per jaar. Redactie provincie Fryslân, afdeling Complexe Infraprojecten, (058) , infrainfo@fryslan.nl / afdeling Ynfraprojekten en Advys. Teksten, ontwerp en productie Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar en GH+O communicatie en creatie. Fotografie provincie Fryslân. Oplage 700 exemplaren. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of vermenigvuldigd op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de provincie Fryslân. Aan deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend. Ga naar voor de digitale versie van deze krant met vele extra's. Infra-info / oktober 2014