De visuele Gidsen van de Patiënt Hormonale behandeling van prostaatkanker
|
|
- Nathalie de Backer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De visuele Gidsen van de Patiënt Hormonale behandeling van prostaatkanker Met de steun van
2 De Visuele Gidsen van de Patiënt zijn een publicatie van ViVio. ViVio BVBA Rodenbachstraat Brussel België Tel.: 02/ Web: Elke reproductie van een fragment uit deze publicatie via welk procedé dan ook is verboden zonder schriftelijke toestemming van de uitgever, ViVio. De informatie in deze publicatie wordt uitsluitend verstrekt voor het verschaffen van inlichtingen. Ze kan niet worden gebruikt voor het stellen van diagnoses of het behandelen van een aandoening of een ziekte. Deze informatie is bestemd om de rechtstreekse relatie tussen de lezer en de gezondheidsdeskundige te verbeteren, niet om deze te vervangen; zij vormt geen consultatie of medisch onderzoek en kan deze niet vervangen. Elk gezondheidsprobleem moet worden onderworpen aan een consultatie of persoonlijk medisch onderzoek door een arts, teneinde de juiste diagnose en behandeling vast te stellen. Redactie: Philippe Violon Illustraties: Cyril Elophe Opmaak: Catherine Harmignies ISBN D/2014/9601/2
3 Hormonale behandeling van prostaatkanker
4 Hormonale behandeling van prostaatkanker 06 Begrijpen 06 Wat is de prostaat? 08 Wat is de rol van de prostaat? 10 Wat is prostaatkanker? 12 Goedaardige prostaathypertrofie 14 Een kanker die vaak voorkomt 16 Een kanker die traag evolueert 18 Hormoontherapie 18 De rol van hormoontherapie 20 Voor wie? 22 Testosteronproductie 24 LHRH-agonisten 26 LHRH-antagonisten 28 Antiandrogenen 30 Bijwerkingen van hormoontherapie 30 Stemmingsstoornissen 32 Wat te doen bij stemmingsstoornissen? 34 Seksuele stoornissen en verminderd libido 36 Verhoogde vetmassa en spiermassaverlies 04
5 38 Wat te doen bij gewichtsproblemen? 40 Borstontwikkeling bij de man (gynaecomastie) 42 Wat te doen bij gynaecomastie? 44 Irritatie van de huid (jeuk) 46 Wat te doen bij irritatie van de huid (jeuk) 48 Warmteopwellingen 50 Wat te doen tegen warmteopwellingen? 52 Haargroei 54 Wat te doen als de haargroei vermindert? 56 Osteoporose 58 Wat te doen bij osteoporose? 60 Stofwisselingsstoornissen 62 Wat te doen bij stof wisselingsstoornissen? 64 Gezonde levenswijze 64 Hormonale behandeling en voeding 66 Hormonale behandeling en lichaamsbeweging 68 Een multidisciplinaire aanpak 70 Verklarende woordenlijst Met de steun van
6 Begrijpen Wat is de prostaat? De prostaat is een klier. Ze is omgeven door een kapsel. De prostaat ligt voor het rectum en onder de blaas. Ze ligt rond de urinebuis, het kanaal dat de urine naar buiten voert. 06
7 Blaas Zaadblaasje Prostaat Urinebuis Rectum Testikel
8 Begrijpen Wat is de rol van de prostaat? De prostaat scheidt een vloeistof af, het zogenaamde zaadvocht. Dat vocht maakt het grootste gedeelte uit van het volume van het sperma. Bij geslachtsgemeenschap stijgen de zaadcellen die in de teelballen zitten naar de prostaat, waar ze zich vermengen met het zaadvocht. Zo ontstaat het sperma. Het sperma wordt tijdens de ejaculatie via de urinebuis uitgestoten. 08
9 De zaadcellen vermengen zich met het zaadvocht en vormen zo het sperma.
10 Begrijpen Wat is prostaatkanker? Prostaatkanker wordt gekenmerkt door een wanordelijke, ongecontroleerde, overmatige vermenigvuldiging van cellen. De groei zowel van normale prostaatcellen als van prostaatkankercellen hangt af van een mannelijk hormoon, testosteron. Prostaatkanker begint met verkankering van een klein aantal prostaatcellen. Als de tumor groter wordt, kan deze door het kapsel van de prostaat dringen (doorbraak door het kapsel). Soms verspreiden de kankercellen zich naar de lymfeklieren. Zo kan de kanker zich uitbreiden naar andere organen. We spreken dan van uitzaaiingen of metastasen. 10
11 Kankercellen Krimpen van de blaas Prostaat
12 Begrijpen Goedaardige prostaathypertrofie Benigne of goedaardige prostaathypertrofie (BPH) mag je niet verwarren met prostaatkanker. BPH is een niet-kwaadaardige (goedaardige) toename in volume van de prostaat. Meer dan 50% van de mannen ouder dan 50 jaar en meer dan 80% van de mannen ouder dan 80 jaar vertonen BPH. BPH kan de volgende symptomen veroorzaken: moeten persen om te plassen, vaak moeten plassen, s nachts moeten plassen, zwakkere urinestraal, 12
13 Niet-kankerachtig krimpen van de blaas
14 Begrijpen Een kanker die vaak voorkomt Prostaatkanker is de frequentste kanker bij mannen ouder dan 50 jaar. In België worden jaarlijks iets minder dan nieuwe gevallen van prostaatkanker vastgesteld. 14
15 10.000/JAAR
16 Begrijpen Een kanker die traag evolueert Prostaatkanker evolueert meestal traag. Het is wel de frequentste kanker bij mannen, maar niet de belangrijkste oorzaak van kankersterfte. 10 jaar na de diagnose van prostaatkanker leeft 70% van de patiënten nog. De meeste patiënten met prostaatkanker sterven, maar niet door prostaatkanker. 16
17 Evolueert traag 20 j aar Kanker beperkt tot de prostaat. De tumor groeit. De tumor komt uit het prostaatkapsel en zaait uit.
18 Hormoontherapie De rol van hormoontherapie Zowel normale prostaatcellen als prostaat kankercellen vermenigvuldigen zich onder invloed van een mannelijk hormoon: testosteron (testosteron wordt grotendeels in de teelballen geproduceerd). Om de groei van de kanker stil te leggen, geven de artsen een hormonale behandeling die de werking van testosteron blokkeert. Enkele tientallen jaren geleden bestond de hormonale behandeling uit een operatie: de chirurgische verwijdering van de teelballen. Nu bestaan er geneesmiddelen die de werking of de afscheiding van testosteron blokkeren. 18
19 Prostaat Testosteronreceptor Testosteron
20 Hormoontherapie Voor wie? Er bestaan veel indicaties voor een hormonale behandeling bij prostaatkanker: Als de prostaatkanker al vrij groot is (plaatselijk gevorderd), in combinatie met bestralingstherapie, Als er uitzaaiingen zijn, bijvoorbeeld botmetastasen, Als de kanker na een eerste behandeling (bijv. chirurgie) terugkeert, Als een patiënt niet kan worden geopereerd wegens zijn leeftijd of gezondheidstoestand, Als de lymfeklieren kankercellen bevatten, 20
21
22 Hormoontherapie Testosteronproductie De hypothalamus, een structuur diep in de hersenen, scheidt het hormoon LHRH af. ➊ LHRH stimuleert de hypofyse, een klier onderaan in de hersenen. ➋ De hypofyse scheidt zelf 2 hormonen af: LH en FSH. ➌ LH en FSH zorgen ervoor dat de teelballen testosteron gaan produceren. ➍ En het is dat testosteron dat de groei van de prostaatcellen gaat stimuleren. 22
23 Hypothalamus Hypofyse Prostaat Testikel
24 Hormoontherapie LHRH-agonisten LHRH-agonisten bootsen de werking van LHRH na en blokkeren zo de productie van het hormoon LHRH in de hypothalamus. Die blokkering verloopt in 2 fasen: Tijdens de eerste weken scheidt de hypofyse meer LH/FSH af. Daarna wordt die afscheiding geblokkeerd, waardoor er ook de aanmaak van testosteron wordt geblokkeerd. 24
25 Eerste fase LHRH-agonisten Tweede fase Testikel Testikel testosteron testosteron In een eerste fase wordt de afscheiding van LH/FSH gestimuleerd en dus ook de aanmaak van testosteron. In een tweede fase wordt de afscheiding van LH/FSH geblokkeerd en dus ook de aanmaak testosteron.
26 Hormoontherapie LHRH-antagonisten LHRH-antagonisten blokkeren onmiddellijk de werking van LHRH op de hypofyse. Ze verhinderen dus de productie van LH/ FSH en de productie van testosteron. 26
27 LHRH-antagonisten testosteron De aanmaak van LH/FSH wordt meteen geblokkeerd.
28 Hormoontherapie Antiandrogenen Antiandrogenen verhinderen de productie van testosteron door de teelballen niet. Ze blokkeren onmiddellijk de receptor voor testosteron ter hoogte van de prostaatcel zonder dat ze de hoeveelheid testosteron in het bloed verlagen. 28
29 Prostaat De antiandrogenen blokkeren de testosteronreceptoren.
30 Bijwerkingen van hormoontherapie Stemmingsstoornissen De diagnose van kanker is op zich al een psychologisch moeilijk moment. Maar de hormonale behandelingen kunnen ook een effect hebben op de gemoedsstemming. Een hormonale behandeling verhoogt het risico op depressie. Wie depressief is, heeft minder zin in lichamelijke activiteiten, die nochtans noodzakelijk zijn, neemt het misschien minder nauw met de behandeling, 30
31
32 Bijwerkingen van hormoontherapie Wat te doen bij stemmingsstoornissen? Het is dus belangrijk om eerst de symptomen van een depressie te herkennen: intense droefheid, minder energie en zin om dingen te doen, slaapstoornissen, verminderde eetlust (vermageren ), zwarte gedachten, Het is echt nodig om hierover te praten met uw omgeving en/of uw arts. Soms is een behandeling met antidepressiva noodzakelijk. Ook kan een psychologische behandeling nuttig zijn. 32
33 Aarzel niet om erover te praten met uw omgeving en/of arts.
34 Bijwerkingen van hormoontherapie Seksuele stoornissen en verminderd libido De testosteronproductie daalt. Dat kan erectiestoornissen veroorzaken of al bestaande erectiestoornissen verergeren. Een hormonale behandeling kan ook de zin in seks verminderen. Het is belangrijk dat u daarover praat met uw partner, om te voorkomen dat die door uw verminderde seksuele activiteit zou gaan denken dat u geen interesse meer heeft of geen liefde meer voelt. Geneesmiddelen die de erectie bevorderen, kunnen de kwaliteit van de erecties verbeteren, maar hebben geen effect op het libido. 34 Spreek erover met uw arts.
35
36 Bijwerkingen van hormoontherapie Verhoogde vetmassa en spiermassaverlies Een daling van de testosteronproductie veroorzaakt ook: gewichtstoename, daling van de spiermassa. Die toename van de vetmassa en het gewicht kan het risico op suikerziekte, hoge bloeddruk en/of hart- en vaataandoeningen verhogen. 36
37 Voor de behandeling. Na de behandeling.
38 Bijwerkingen van hormoontherapie Wat te doen bij gewichtsproblemen? Het is belangrijk dat u probeert om uw gewicht onder controle te houden: neem regelmatig lichaamsbeweging. Houd daarbij rekening met uw leeftijd en capaciteiten. Frequente (3- tot 5-maal per week), korte (30 minuten) lichamelijke activiteiten zijn beter dan maar af en toe een lange activiteit. Let op uw voeding. Beperk de totale calorie-inname alsook de hoeveelheid vet en suiker. In beide gevallen mag u niet aarzelen om de hulp in te roepen van een specialist: diëtist, fysiotherapeut, sportcoach 38
39 Eet evenwichtig.
40 Bijwerkingen van hormoontherapie Borstontwikkeling bij de man (gynaecomastie) De hormonale behandeling kan zwellingen ter hoogte van de borstkas veroorzaken waardoor uw bovenlichaam gaat lijken op dat van een vrouw. Dit fenomeen noemen we gynaecomastie. Gynaecomastie kan pijn of overgevoeligheid van de borsten veroorzaken. Borstontwikkeling kan voor mannen psychologisch en sociaal zeer hinderlijk zijn. 40
41
42 Bijwerkingen van hormoontherapie Wat te doen bij gynaecomastie? U kunt pijnstillers en/of ontstekingsremmers innemen. Soms zal de arts een behandeling voorschrijven die de werking van oestrogenen blokkeert. Ook lage dosissen bestralingstherapie kunnen de gynaecomastie onder controle brengen. Spreek erover met uw arts. 42
43 Draag ruimzittende kleding.
44 Bijwerkingen van hormoontherapie Irritatie van de huid (jeuk) U kunt hevige jeuk krijgen. De jeuk kan gepaard gaan met roodheid en huiduitslag. Die irritatie kan zeer onaangenaam zijn en kan uw slaap verstoren. 44
45
46 Bijwerkingen van hormoontherapie Wat te doen bij irritatie van de huid (jeuk) Draag geen spannende kleding en geef de voorkeur aan natuurlijke vezels (katoen ). Gebruik geen zeep als u een bad of een douche neemt. Douch bij voorkeur met lauw water. Gebruik bad- of douchegel. Gebruik een vochtinbrengende crème. U kunt ook een verzachtende crème of mentholpoeder gebruiken. Indien nodig kan uw arts u een geneesmiddel voorschrijven. 46
47
48 Bijwerkingen van hormoontherapie Warmteopwellingen Warmteopwellingen of vapeurs zijn een typisch symptoom van de menopauze. Maar warmteopwellingen kunnen ook optreden bij mannen die een hormonale behandeling krijgen: met plotselinge roodheid van het gezicht en de romp, overvloedig, intens zweten, soms over het hele lichaam. 48
49 Hoewel warmteopwellingen goedaardig zijn, kunnen ze veel hinder veroorzaken.
50 Bijwerkingen van hormoontherapie Wat te doen tegen warmteopwellingen? Draag bij voorkeur ruime kleding. vermijd te warme plaatsen en plotselinge temperatuurveranderingen. Verkies natuurlijke materialen zoals katoen boven synthetische weefsels. Spreek erover met uw arts. Er zijn ook geneesmiddelen die u kunnen helpen. 50
51
52 Bijwerkingen van hormoontherapie Haargroei Testosteron zorgt tijdens de adolescentie voor de ontwikkeling van de mannelijke geslachtskenmerken: zware stem, spieren maar ook haargroei. Als de testosteronproductie vermindert, zal de beharing op de romp, de benen verminderen, en zal er minder haar op het gezicht groeien. Op zich is dat niet erg, maar samen met de toename van de vetmassa, de gynaeco mastie kan dat een negatieve invloed hebben op het zelfbeeld. 52
53 Voor de behandeling. Na de behandeling.
54 Bijwerkingen van hormoontherapie Wat te doen als de haargroei vermindert? Om die veranderingen zo goed mogelijk op te vangen, moet u goed zorg dragen voor uzelf, uw lichaam en uw welzijn. 54
55
56 Bijwerkingen van hormoontherapie Osteoporose De hormonale behandeling kan ook botbroosheid veroorzaken en dus de stevigheid van de botten verminderen. Die ziekte, osteoporose genoemd, komt ook vaak voor bij vrouwen na de menopauze. Ze verhoogt het risico op botbreuken: wervels, heupen, polsen 56
57 Normaal bot Osteoporosebot
58 Bijwerkingen van hormoontherapie Wat te doen bij osteoporose? lichaamsbeweging is het beste middel om osteoporose te bestrijden. Ook calcium- en vitamine D-supplementen kunnen het risico op ontwikkeling van osteoporose tegengaan. Uw arts zal misschien een botdensitometrie aanvragen. Met dat onderzoek meet de arts de dichtheid van de botten en kan hij/zij al dan niet de diagnose osteoporose stellen. Bij bewezen osteoporose kan de arts geneesmiddelen voorschrijven om de botdichtheid te verbeteren. 58
59 Fysieke activiteit. Calcium en vitamine D innemen.
60 Bijwerkingen van hormoontherapie Stofwisselingsstoornissen De gewichtstoename die kan optreden als gevolg van een hormonale behandeling, kan: het vetgehalte in het bloed (cholesterol en triglyceriden) verhogen; het risico op diabetes (suikerziekte) verhogen. Die stofwisselingsstoornissen kunnen hart- en vaatziekten in de hand werken, wat dan weer kan leiden tot een hartinfarct, een beroerte (cerebrovasculair accident) 60
61 Hartinfarct Cerebrovasculair accident
62 Bijwerkingen van hormoontherapie Wat te doen bij stofwisselingsstoornissen? ➊ Houd uw gewicht onder controle. ➋ meet uw buikomtrek met een meetlint. Als uw buikomtrek meer dan 94 centimeter bedraagt, loopt u een hoger risico op harten vaataandoeningen. ➌ Laat regelmatig het suikergehalte, de cholesterolconcentratie en de serumtriglyceriden via een bloedafname checken. ➍ Pas uw levenswijze aan: lichaamsbeweging en voeding. Als u diabetes of een te hoge cholesterol hebt, moet u daarvoor behandeld worden. 62
63
64 Gezonde levenswijze Hormonale behandeling en voeding Als u een hormonale behandeling krijgt, moet u nog meer aandacht besteden aan uw voeding: Beperk het aantal calorieën dat u elke dag inneemt om gewichtstoename te voorkomen. eet vetarm en vooral minder dierlijke en cholesterolrijke vetten zoals palmolie. Beperk de hoeveelheid snelle suikers (frisdrank, gebak, koekjes ). Probeer minstens vijf porties fruit en groenten per dag te eten. 64
65
66 Gezonde levenswijze Hormonale behandeling en lichaamsbeweging Lichaamsbeweging is noodzakelijk om: de spiermassa op peil te houden, overgewicht te bestrijden, osteoporose te voorkomen, depressie en angst te voorkomen, weer zelfvertrouwen te krijgen, 66
67
68 Gezonde levenswijze Een multidisciplinaire aanpak U staat niet alleen in uw strijd tegen prostaatkanker. Er is een heel team dat u kan helpen: Huisarts, Specialist, Kinesist, Diëtist, Psycholoog, 68
69 Huisarts Kinesist Psycholoog Specialist Diëtist
70 Verklarende woordenlijst 70 Antiandrogenen: geneesmiddelen die de werking van testosteron op de prostaatcellen verhinderen. Antiandrogenen worden doorgaans gecombineerd met LHRH-agonisten bij het starten van een hormonale behandeling. Calcium: stof die vooral in melk en melkproducten zit, en noodzakelijk is voor het behoud van de botmassa. Diabetes: abnormale stijging van het suikergehalte in het bloed. Gynaecomastie: opzwelling van de borstklier bij mannen. Hypofyse: endocriene hersenklier. Hypothalamus: deel van de hersenen dat onder meer de werking van de hypofyse regelt. LHRH-agonisten: stoffen die de productie van het LHRH-hormoon blokkeren en op die manier ook de productie van het luteïniserend hormoon (LH), waardoor er geen testosteron kan vrijkomen in het bloed.
71 LHRH-antagonisten: geneesmiddelen die de werking van LHRH belemmeren. LHRH: hormoon dat door de hypothalamus wordt afgescheiden en de productie van luteïniserend hormoon (LH) stimuleert. Luteïniserend hormoon (LH): hormoon dat door de hypofyse wordt afgescheiden en de productie van testosteron in de teelballen regelt. Metastase: kwaadaardige gezwellen die op een andere plaats optreden dan de oorspronkelijke plaats van het eerste ( primaire ) gezwel. Osteoporose: ziekte die gekenmerkt wordt door overmatige botbroosheid en het breukrisico sterk verhoogt. Testosteron: mannelijk hormoon dat voor 95% geproduceerd wordt door de testikels en voor 5% door de bijnieren. Vitamine D: vitamine die de calciumopname bevordert. Vitamine D zit in sommige vette vissoorten en in vlees. warmteopwellingen: warmteopstoten die enkele minuten duren en vaak gepaard gaan met rode vlekken en zweten.
72 De visuele Gidsen van de Patiënt De hormonale behandeling van prostaatkanker Hoe werkt de hormonale behandeling van prostaatkanker? Hoe kan je de bijwerkingen ervan opvangen? Hoe kan je je levenswijze aanpassen? Deze patiëntengids zal u dag na dag begeleiden en u helpen om actief en positief om te gaan met de hormonale behandeling van prostaatkanker. NS Approval ID Revision date 11/2014 D/2014/9601/2 ISBN Met de steun van > Pour plus d info:
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel HORMONALE THERAPIE PROSTAATKANKER Hormonale therapie INHOUD Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 3 Wanneer hormonale behandeling?...
Nadere informatieHormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie
Hormoonbehandeling bij prostaatkanker Urologie Inleiding Bij u is een kwaadaardig gezwel in de prostaat aangetroffen (prostaatkanker). De uroloog heeft er samen met u voor gekozen om de prostaatkanker
Nadere informatielyondellbasell.com PROSTAATKANKER
PROSTAATKANKER Prostaat Kanker Ongeveer 1 op de 7 mannen krijgt de diagnose Prostaatkanker te horen. Je kent misschien zelf wel iemand die het heeft of ervoor behandeld is. Ondanks dat dit schokkende cijfers
Nadere informatieHormoontherapie bij prostaatkanker
Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Hormoontherapie bij prostaatkanker Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Campus
Nadere informatieHormonale behandeling van prostaatkanker
Hormonale behandeling van prostaatkanker Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u prostaatkanker
Nadere informatieinfo voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep
info voor de patiënt Hormoontherapie bij prostaatkanker UZ Gent, Uro-oncologische groep Hormoontherapie bij prostaatkanker Hormoontherapie Beste mijnheer, Uw arts heeft u een behandeling met hormonen voorgeschreven
Nadere informatiePSA Vlaanderen vzw. psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be. Prostaatkanker. Omdat weten belangrijk is!
PSA Vlaanderen vzw psavlaanderen@hotmail.com www.psa-vlaanderen.be Prostaatkanker Omdat weten belangrijk is! Informatie over de prostaat Informatie over de prostaat Wat is de prostaat? De prostaat is
Nadere informatieHormoontherapie bij borstkanker
Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de Patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van
Nadere informatieHormonale behandeling van prostaatkanker
Hormonale behandeling van prostaatkanker 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw behandelend uroloog met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken definitief bevestigen dat u in
Nadere informatieHormoongebruik rond de overgang
Hormoongebruik rond de overgang Afdelingen gynaecologie en verloskunde Inhoudsopgave Inleiding 2 Wat is de overgang? 2 Klachten tijdens de overgang 2 Het gebruik van oestrogenen tijdens de overgang 2 De
Nadere informatieC. 1. Hormoonbehandeling
C. 1. Hormoonbehandeling Heeft u een hormoongevoelige tumor? Dan krijgt u in overleg met uw oncoloog zo nodig een hormoonbehandeling. Een hormoonbehandeling is de behandeling van kanker met hormonen. Dit
Nadere informatieHet is een ziekte die jarenlang door verschillende factoren zich ontwikkeld. Sommige factoren kun je zelf voorkomen, een paar niet.
Werkstuk door een scholier 1583 woorden 23 april 2011 4,9 12 keer beoordeeld Vak Zorg en welzijn KANKER: Ik ga vandaag mijn spreekbeurt houden over kanker om twee redenen. De eerste is dat iedereen kanker
Nadere informatieHormoon onderzoek Voorbeeld verslag hormoonanalyse
Hormoon onderzoek Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Welke hormonen zijn getest?...3 2. Cortisol...4 2.1. Wat is cortisol?...4 2.2. Oorzaken...4 2.3 Symptomen...4 2.4 Uitslag Cortisol...5 3. Testosteron...6
Nadere informatieInfoblad KANKER ALGEMEEN. Hormonale therapie
Infoblad KANKER ALGEMEEN Hormonale therapie HORMONALE THERAPIE Hormonale therapie is de behandeling van kanker met hormonen. Artsen noemen het ook: hormoontherapie, hormonale behandeling of hormoonbehandeling.
Nadere informatieSeksualiteit en Prostaatkanker
Seksualiteit en Prostaatkanker Voorlichtingsdag Prostaatkanker, Maandag 7 September 2009 Dr. André Vis, Uroloog VUmc Oncologische Urologie Minimaal Invasieve Urologie Seksualiteit en Prostaatkanker De
Nadere informatie3.3 Borstkanker bij de man
3.3 Borstkanker bij de man Bij u is zojuist de diagnose borstkanker vastgesteld. Alle patiënten die voor borstkanker worden behandeld in het Catharina-ziekenhuis ontvangen een Persoonlijke Informatie Map.
Nadere informatiePatiënteninformatie De behandeling van borstkanker met Zoladex
Patiënteninformatie De behandeling van borstkanker met Zoladex Uw arts heeft u Zoladex voorgeschreven. Zoladex kan worden toegepast bij vrouwen met borstkanker bij wie sprake is van uitzaaiingen. In deze
Nadere informatieHormoontherapie bij borstkanker
Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van
Nadere informatieKanker. Inleiding. Wat is kanker. Hoe ontstaat kanker
Kanker Inleiding Ik heb dit onderwerp gekozen omdat veel mensen niet weten wat kanker precies inhoud en ik zelf er ook meer van wil weten omdat mijn oma er in de zomervakantie aan gestorven is. Dat je
Nadere informatieLeven met borstkanker
Leven met borstkanker 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 Vandaag begonnen met de behandeling Colofon 2008 Abbott B.V. Alle rechten voorbehouden www.abbottnederland.nl Copyright
Nadere informatieHormonale therapie bij borstkanker
Hormonale therapie bij borstkanker Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC-Havenziekenhuis Uw arts heeft met u besproken de borstkanker te behandelen met een hormonale therapie. Bij de normale ontwikkeling
Nadere informatieWie is er bang voor de overgang?
Wie is er bang voor de overgang? Overgangsklachten De overgang is een levensfase die voor de meeste vrouwen niet ongemerkt voorbij gaat. Er treden lichamelijke en geestelijke veranderingen op. De effecten
Nadere informatieHart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van:
Hart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van: 1 CARDIOVASCULAIRE PREVENTIE BIJ VROUWEN. 2 SENSIBILISATIE van de vrouw
Nadere informatieInschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker
Inschatting van het risico op uitzaaiingen van prostaatkanker 2 Uw uroloog heeft met u besproken dat de resultaten van de onderzoeken helaas bevestigen dat u prostaatkanker heeft. Ook is besproken of er
Nadere informatieGroeihormoontekort bij volwassenen
Groeihormoontekort bij volwassenen Informatie voor patiënten 658224_PFI_pat_indicatie_Adult_Ndl.indd 1 25-06-12 10:16 Voor wie is deze brochure bedoeld? Deze brochure is bedoeld voor volwassenen bij wie
Nadere informatieProstaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden. Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019
Prostaatkanker Wat zijn de behandelmogelijkheden - Joost de Baaij, verpleegkundig specialist Marikenhuis 3 juni 2019 De prostaat Diagnose prostaatkanker PSA-dilemma Reduceert mortaliteit en kans op metastasen
Nadere informatieBorstkanker en hormoontherapie
Chirurgie Borstkanker en hormoontherapie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is hormoontherapie?... 3 Vrouwelijke geslachtshormonen... 3 Wanneer komt u in aanmerking voor een hormoonbehandeling?... 4
Nadere informatieHormonale therapie bij borstkanker
Hormonale therapie bij borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Operatie, bestraling en chemotherapie zijn de meest bekende behandelmethoden bij kanker. Bij bepaalde soorten kanker
Nadere informatiePROSCAR 5 mg, filmomhulde tabletten (finasteride)
Lees de hele bijsluiter aandachtig door alvorens dit geneesmiddel te gebruiken. Bewaar deze bijsluiter, misschien heeft u hem nog een keer nodig. Raadpleeg uw arts of apotheker, als u aanvullende vragen
Nadere informatieDRERNST. Beleef uw menopauze op serene wijze! Om u te helpen opvliegers en prikkelbaarheid te overwinnen.
DRERNST Beleef uw menopauze op serene wijze! Om u te helpen opvliegers en prikkelbaarheid te overwinnen. www.drernst.be De menopauze, wat is dat? Als vrouwen 50 jaar worden, betekent dat voor de meesten
Nadere informatieGezond omgaan met de menopauze. 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik
Gezond omgaan met de menopauze 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik In deze brochure leest u antwoorden op de meest gestelde vragen over hormoongebruik tijdens de menopauze. Als voorbereiding op
Nadere informatieH.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker)
H.366781.0614 Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) 2 Inleiding U wordt behandeld voor borstkanker, dit heeft invloed op uw botverlies. U krijgt praktische tips om uw botten gezond te houden.
Nadere informatiePrednison, prednisolon (corticosteroïden)
Prednison, prednisolon (corticosteroïden) Uw behandelend arts heeft u prednison voorgeschreven. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan
Nadere informatieMaatschap Urologie. Orchidectomie (chirurgische verwijdering van één of beide teelballen)
Maatschap Urologie Orchidectomie (chirurgische verwijdering van één of beide teelballen) Datum en tijd U wordt (dag), (datum) om uur verwacht. Plaats U meldt zich op de afgesproken tijd bij de receptie
Nadere informatieWerkstuk Biologie Hersenkanker/tumor
Werkstuk Biologie Hersenkanker/tumor Werkstuk door een scholier 1349 woorden 19 oktober 2003 6 70 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding: Mijn werkstuk gaat over hersentumoren. Ik heb het gekozen omdat
Nadere informatiePIJN BIJ KANKER SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE
SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE PIJN BIJ KANKER Pijn is een onaangenaam gevoel en kan grote invloed hebben op uw dagelijks leven. Pijn kan verschillende oorzaken hebben. Bij patiënten met kanker
Nadere informatieDit is prostaatkanker
Dit is prostaatkanker blaas prostaat De prostaat ligt onder de blaas. Hij is zo groot als een walnoot. De prostaat doet vocht bij de zaad-cellen. Zo krijg je sperma. Bij kanker veranderen de cellen in
Nadere informatieUrologie. Prostaatklachten
Urologie Prostaatklachten Urologie Inleiding In deze folder vindt u informatie over prostaatklachten. Deze informatie is bedoeld om u inzicht te geven in de oorzaak van de klachten en de mogelijkheden
Nadere informatieOsteoporose. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Osteoporose Uw behandelend arts heeft bij u osteoporose (botontkalking) vastgesteld of wil laten onderzoeken of u osteoporose hebt. In deze folder leest u wat osteoporose is, hoe het ontstaat en wat de
Nadere informatieVragenlijst Specifieke keuring
Vragenlijst Specifieke keuring Personalia Voornaam en achternaam Adres Postcode Woonplaats Telefoonnummer Email adres Geboortedatum Geslacht Man Vrouw Beroep/werkzaamheden Geeft indien nodig toestemming
Nadere informatieDe behandeling van borstkanker met Nolvadex
Meer informatie Voor meer informatie kunt u kijken op de internetsite www.astrazeneca.nl (onder het kopje Patiënteninformatie en vervolgens 'Kanker'). U kunt ook de brochure Borstkanker roept vragen op
Nadere informatieScreening op prostaatkanker
Screening op prostaatkanker Informatie voor mannen die een PSA-test overwegen of aanvragen. Wat we weten en wat we niet weten: zaken om over na te denken alvorens te besluiten een PSA-test te laten uitvoeren.
Nadere informatieCholesterol. Alles wat je ooit wilde weten
Cholesterol Alles wat je ooit wilde weten Waar komt cholesterol vandaan? Het overgrote deel van de cholesterol in ons lichaam maakt ons lichaam zélf aan. Eén derde nemen we op via onze voeding. Cholesterol
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieOsteoporose en een chronische longziekte (COPD)
COPD en Osteoporose Wat is osteoporose? Osteoporose is ook bekend onder de naam botontkalking. Het is een aandoening waarbij de botafbraak sneller gaat dan de botaanmaak. Hierbij verdwijnt er kalk uit
Nadere informatieOsteopenie. Uitleg en leefstijladviezen. mca.nl
Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen mca.nl Inhoudsopgave Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 3 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 5 Uw vragen 6 Notities 7 Colofon
Nadere informatiePrednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa)
Prednison / Prednisolon (corticosteroïden) bij Inflammatoire darmziekten (ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa) Uw behandelend arts heeft met u gesproken over het gebruik van prednison/ prednisolon. In
Nadere informatiePatiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen
Ipsen Endocrinologie Increlex (injectie met mecasermine [rdna-herkomst]) Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Voorlichtingsfolder zoals beschreven
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT. Avodart 0,5 mg zachte capsules dutasteride
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE PATIËNT Avodart 0,5 mg zachte capsules dutasteride Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken want er staat belangrijke informatie in voor u.
Nadere informatieOPERATIE AAN TEELBALLEN VOOR DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER ORCHIDECTOMIE
OPERATIE AAN TEELBALLEN VOOR DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER ORCHIDECTOMIE 362 Inleiding Binnenkort ondergaat u een operatie aan de teelballen voor het behandelen van prostaatkanker. Deze ingreep wordt
Nadere informatiedagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur
dagziekenhuis inwendige geneeskunde Zoledroninezuur Inhoud Zoledroninezuur 3 Voorbereiding 3 Rijvaardigheid en gebruik van machines 3 Gebruik bij ouderen 4 Uitzonderingen bij gebruik 4 Combinatie met andere
Nadere informatieProstaatkanker: algemene info
Prostaatkanker: algemene info Vernemen van de diagnose Op het moment dat u deze informatie in handen krijgt heeft je arts je de vermoedelijke diagnose van kanker of een kwaadaardig proces in de prostaat
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker. onderdeel ZIEKTEBEELD. PROSTAATKANKER Ziektebeeld
Patiënteninformatiedossier (PID) Prostaatkanker onderdeel ZIEKTEBEELD PROSTAATKANKER 2 Inhoud Prostaatkanker... 4 De prostaat... 4 Hoe werkt de prostaat?... 5 Wat is kanker?... 7 Onderzoeken... 7 Bloedonderzoek...
Nadere informatieH Hormonale therapie bij borstkanker
H.40017.0316 Hormonale therapie bij borstkanker Inleiding Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en deze stoffen regelen een groot aantal lichaamsfuncties. Hormonen worden in een aantal klieren,
Nadere informatieInformatiebrochure voor patiënten/verzorgers
JOUW HANDLEIDING VOOR ABILIFY (ARIPIPRAZOL) Informatiebrochure voor patiënten/verzorgers Datum van herziening: oktober 2013 2013-08/LuNL/1731 Inleiding Jouw dokter heeft bij jou de diagnose bipolaire I
Nadere informatieOsteoporose VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? VRAAG HET UW APOTHEKER
Osteoporose WAT IS OSTEOPOROSE WAT VERGROOT DE KANS OP OSTEOPOROSE GEVOLGEN VAN OSTEOPOROSE MEDICIJNEN BIJ OSTEOPOROSE WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK
Nadere informatieEen leven lang vitaal. Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen?
Een leven lang vitaal Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen? Oudste vrouw van de wereld Japanse Misao Okawa, 115 jaar Gemiddelde levensverwachting Mannen en vrouwen in de 20 ste
Nadere informatieInformatie. Plasproblemen bij mannen WWW.ELKERLIEK.NL
Informatie Plasproblemen bij mannen Inleiding Plasklachten bij mannen ontstaan vaak op wat oudere leeftijd. Meestal rond het 50e jaar treden de eerste verschijnselen van vaker plassen, wat minder krachtige
Nadere informatiePIJN BIJ KANKER SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE. Inhoudsopgave 1. Inleiding
SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE PIJN BIJ KANKER Inhoudsopgave. Inleiding. Pijn bij kanker. Gevolgen van pijn. Slaap en vermoeidheid. Bewegen. Stemming. Behandeling van pijn. Pijnstillers. Doorbraakpijn.
Nadere informatieEet smakelijk René de Groot 15-06-2014
Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Inhoudsopgave: Kennis testen Waar is voeding eigenlijk goed voor? Waarmee moeten we dan ontbijten? Bloedsuiker spiegel Calorieën?? Schijf van 5 Hoeveel calorieën
Nadere informatiePijnbestrijding bij kanker
INTERNE GENEESKUNDE Pijnbestrijding bij kanker met paracetamol en/of NSAID s BEHANDELING Pijnbestrijding bij kanker U wordt in het St. Antonius Ziekenhuis behandeld voor kanker. Ten gevolge van de kanker
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Leuproreline Sandoz 5 mg implantaat. Leuproreline
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Leuproreline Sandoz 5 mg implantaat Leuproreline Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel.
Nadere informatiepatiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie
patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be Dit
Nadere informatieFoodSteps - diabetes in beweging 28/10/2013
FoodSteps - diabetes in beweging Wat is diabetes Symptomen Gevolgen Behandeling 5% van de bevolking heeft diabetes (= 1 op 20) Zuid West-Vlaanderen: 15 000 Verwachting komende jaar: x 2 (= 1 op 10) Pancreas
Nadere informatiePatiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen
Ipsen Endocrinologie Increlex (injectie met mecasermine [rdna-herkomst]) Patiënteninformatie over ernstige primaire IGF-1-deficiëntie en hoe Increlex daarbij kan helpen Voorlichtingsfolder zoals beschreven
Nadere informatieEEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN
EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Eet gezond en gevarieerd Vermijd overgewicht Beweeg voldoende Stop met roken en beperk alcoholgebruik www.diabetescoach.be EEN GEZONDE LEVENSSTIJL AANNEMEN Een gezonde
Nadere informatieBOTTUMOREN. 1. Normaal botweefsel
BOTTUMOREN Om beter te kunnen begrijpen wat een bottumor juist is, wordt er in deze brochure meer uitleg gegeven over de normale structuur van het bot. Op die manier krijgt u een beter zicht op wat abnormaal
Nadere informatie3. Chronische aandoeningen
3. Chronische aandoeningen 3.1 Hart- en bloedvaten Een gezond hart- en bloedvatenstelsel laat ouderen toe goed te functioneren, zelfs tot op zeer hoge leeftijd. Een van de signalen van stoornissen in het
Nadere informatieBehandeling met Bisfosfonaat bij kanker
Behandeling met Bisfosfonaat bij kanker Inleiding Samen met uw arts heeft u besloten dat u wordt behandeld met een Bisfosfonaat per infuus of tablet. Een Bisfosfonaat wordt voorgeschreven om de botten
Nadere informatieHet radicaal verwijderen van de prostaat
Afdeling Urologie, locatie AZU Het radicaal verwijderen van de prostaat Robot Geassisteerde Laparoscopische Radicale Prostatectomie Onlangs werd bij u de diagnose gesteld van een kwaadaardig gezwel van
Nadere informatieBIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Leuproreline Sandoz 3,6 mg implantaat. Leuproreline
BIJSLUITER 1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER Leuproreline Sandoz 3,6 mg implantaat Leuproreline Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel.
Nadere informatieTrastuzumab (Herceptin )
Trastuzumab (Herceptin ) Borstkanker (mammacarcinoom) De diagnose borstkanker is bij u vastgesteld. Dit wordt ook wel een mammacarcinoom genoemd. De behandeling van een mammacarcinoom bestaat uit een operatieve
Nadere informatieISOCURAL zachte capsules, oraal (isotretinoïne)
De Belgische gezondheidsautoriteiten hebben bepaalde voorwaarden verbonden aan het in de handel brengen van het geneesmiddel ISOCURAL. Het verplicht plan voor risicobeperking in België, waarvan deze informatie
Nadere informatieDiabetes Insipidus ANTWOORDKAART
Diabetes Insipidus Deze uitgave is mogelijk gemaakt door: Novartis Pharma B.V., producent van Sandostatine (octreotide) Postbus 241, 6800 LZ Arnhem, tel. (026) 37 82 100 Illustraties: Jack Prince DE NEDERLANDSE
Nadere informatieMaatschap Chirurgie. Hormonale therapie bij borstkanker
Maatschap Chirurgie Hormonale therapie bij borstkanker Algemeen Uw specialist heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor een aanvullende (preventieve) hormonale behandeling. In deze folder kunt
Nadere informatieDorstproef. Afdeling Interne geneeskunde
Dorstproef Afdeling Interne geneeskunde In deze patiënteninformatie wordt uitgelegd wat de dorstproef inhoudt en hoe deze verloopt. Er is een woordenlijst als bijlage bijgevoegd om sommige woorden te verduidelijken.
Nadere informatiePrednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum
Prednison bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa Maag-Darm-Levercentrum Beter voor elkaar Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison. In deze
Nadere informatiezoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II.
diabetes voorkomen Wie elke dag 30 minuten actief is, heeft veel minder kans op welvaartsziekten, zoals een te hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen en diabetes type II. 3 Meer aandacht voor diabetes
Nadere informatieOpvliegers, Vapeurs, Menopauze, Overgangsklachten, Flushes
Opvliegers, Vapeurs, Menopauze, Overgangsklachten, Flushes De overgang De overgang is een natuurlijke fase in uw leven waarin uw menstruaties onregelmatig worden en uiteindelijk helemaal wegblijven. De
Nadere informatieDoe de test: welke hormonen zijn uit balans?
Doe de test: welke hormonen zijn uit balans? Het moment van de waarheid is aangebroken. Gewichtsproblemen wijzen erop dat er iets niet in orde is met jouw hormonen, maar met welke hormonen gaat het precies
Nadere informatieHart- en vaatziekten
400015 Hart- en vaatziekten folder_400015 Hart- en vaatziekten 27-03-12 09:50 Pag Hart- en vaatziekten WAT ZIJN HART- EN VAATZIEKTEN WAT KUNT U ZELF DOEN MEDICIJNEN BIJ HART- EN VAATZIEKTEN WAT KAN UW
Nadere informatieborstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie
borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Verschillende soorten behandelingen 5 3. Contactgegevens 7 3 1. Inleiding Graag duiden wij u op het belang van een goede
Nadere informatieMaag-, darm- en leverziekten
Afdeling: Onderwerp: Maag-, darm- en leverziekten Prednison bij ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa Inleiding De maag-darm-leverarts (MDL-arts) heeft samen met u besloten om u te behandelen met Prednison.
Nadere informatieGoedaardige prostaatvergroting
Goedaardige prostaatvergroting 1 Inleiding Een goedaardige vergroting van de prostaat of BPH (= benigne prostaathypertrofie) komt voor bij ongeveer 85% van de mannen op hogere leeftijd. Bij de helft van
Nadere informatieSeksualiteit en diabetes mellitus. Polikliniek diabeteszorg
Seksualiteit en diabetes mellitus Polikliniek diabeteszorg mca.nl seksualiteit en diabetes mellitus Problemen met de seksualiteit is een onderwerp waar niet zo gemakkelijk over wordt gesproken. De beladenheid
Nadere informatieDiabetes of suikerziekte
Diabetes of suikerziekte (bron: Weet je voldoende over diabetes - Vlaamse Diabetes Vereniging) SUIKER EN HET MENSELIJK LICHAAM In onze dagelijke voeding zijn tal van koolhydraten (=suikers) aanwezig. Deze
Nadere informatiePrednison/ Prednisolon (corticosteroïden) bij reumatische aandoeningen
Prednison/ Prednisolon (corticosteroïden) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel prednison te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over
Nadere informatieWaar wordt Suprefact voor gebruikt Suprefact wordt gebruikt voor de behandeling van gevorderde prostaatkanker.
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR GEBRUIKERS Suprefact, neusspray 1 mg/g busereline Lees goed de hele bijsluiter voordat u dit geneesmiddel gaat gebruiken - Bewaar deze bijsluiter. Misschien heeft u hem later
Nadere informatieOntmasker de stille doder. Meet uw bloeddruk. Spreek erover met uw arts. Working Group on Cardiovascular Prevention and Rehabilitation
Ontmasker de stille doder Meet uw bloeddruk Spreek erover met uw arts Belgische Cardiologische Liga Working Group on Cardiovascular Prevention and Rehabilitation Een do Wie is toch die sti der, hoezo?
Nadere informatiePatiënteninformatie. Polycysteus ovarium syndroom (PCOS)
Polycysteus ovarium syndroom (PCOS) Patiënteninformatie Polycysteus ovarium syndroom (PCOS) Inhoudsopgave 1 Wat is PCOS 2 Definitie 3 Bij wie komt PCOS voor? 4 Onderzoek 5 Wanneer behandelen? 6 Afvallen
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieVersie 1.0 Blad 1 van 71. Declaratiecode DBCzorgproductcode
Versie 1.0 Blad 1 van 71. 15B903 010501002 Ziekenhuisopname met maximaal 5 verpleegdagen bij een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) 1.846,31 15B904 / 17B904 010501003 Lasertherapie bij een seksueel
Nadere informatieBehandeling van osteoporose (botontkalking) Afdeling Interne geneeskunde
Behandeling van osteoporose (botontkalking) Afdeling Interne geneeskunde Wat is osteoporose? Osteoporose betekent letterlijk poreus of broos bot. De botten zijn broos doordat er te weinig mineralen, voornamelijk
Nadere informatie011101007 Ziekenhuisopname van 6 tot en met 28 verpleegdagen bij een virusinfectie van de huid of slijmvliezen 15B916 2.836,78
010501002 Ziekenhuisopname met maximaal 5 verpleegdagen bij een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) 15B903 1.745,88 010501003 Lasertherapie bij een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) 15B904 291,94
Nadere informatiePrednison (corticosteroïden)
Prednison (corticosteroïden) Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa MDL-centrum IJsselland Ziekenhuis www.mdlcentrum.nl Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts) heeft u Prednison voorgeschreven
Nadere informatieOsteopenie Uitleg en leefstijladviezen.
Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen www.nwz.nl Inhoud Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 4 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 6 Uw vragen 7 2 Bij het ouder worden,
Nadere informatieGezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.
Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?
Nadere informatieBorstkanker. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Borstkanker Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Vóór het dertigste jaar is borstkanker zeldzaam, maar met het stijgen van de leeftijd
Nadere informatiePrednison of Prednisolon
Prednison of Prednisolon Prednison of Prednisolon Uw maag, darm- en leverarts heeft in overleg met u besloten u te gaan behandelen met Prednison. Dit geneesmiddel dient ter behandeling van de ziekte van
Nadere informatie