Het is vrijdagnacht. En ik ben boos. Boos op de hulpverlening hier. Op de organisatie, niet zozeer op de mensen zelf. Ja, wél op de mensen bovenin.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het is vrijdagnacht. En ik ben boos. Boos op de hulpverlening hier. Op de organisatie, niet zozeer op de mensen zelf. Ja, wél op de mensen bovenin."

Transcriptie

1

2 I Het is vrijdagnacht. En ik ben boos. Boos op de hulpverlening hier. Op de organisatie, niet zozeer op de mensen zelf. Ja, wél op de mensen bovenin. In het kader. Die steeds bedenken dat er weer een nieuwe herindeling komt. Niet dat er dan iets verbetert, het verandert alleen. Hun slogan zou moeten luiden: "Maatschap Dr. Kleimans, Mw. Kwakerdoos & Drs. Boomtteveel, omdat zorg altijd ánders kan!". Als het aan het kader gelegen had, had ik in de afgelopen vijf jaar tien verschillende psychiaters gehad. Gelukkig heb ik een fijne psych. Hij neemt me gewoon mee in zijn pakket, of ik nou in zijn groep hoor of niet. Dat heeft dus als voordeel dat ik nu al vijf jaar dezelfde psych heb. Niet steeds weer opnieuw hoef uit te leggen. Moeten wennen aan elkaar. Een psychiater en zijn of haar cliënt hebben toch een aparte band met elkaar. Als het goed is. Bij mij is die band goed. Professioneel, maar niet zakelijk. Amicaal, maar niet intiem. En bovenal veel humor. Dat vind ik erg belangrijk. Dat is één van mijn wapens, mijn overleving. Er is echter, blijkt nu, ook een nadeel aan het feit dat ik eigenlijk niet in zijn groep thuis hoor. Mijn dossier wordt niet besproken in de vergadering. Er is eigenlijk geen plekje voor mij.

3 Ik glip er steeds tussendoor. En zolang het goed met me gaat is dat geen probleem. Maar nu het toch niet zo lekker gaat, geeft dat problemen. Zo heb ik al meerdere keren aan de bel getrokken, maar wordt niet teruggebeld. Op mailen wordt niet gereageerd. Pas toen mijn huisarts een fax stuurde belde hij me. Heel timide, dat wel. Maar wat koop ik daarvoor? Hij belde dinsdagavond. Afspraken gemaakt dat hij één en ander zou gaan regelen. Het is nu vrijdagnacht en ik heb nog niks gehoord. Dat maakt me boos. En verdrietig. Onzeker. Er komt een nieuwe behandelaar bij. Psychemans heeft het veel te druk voor mij. Hij is ook officieel alleen maar voor de pillen. En die slik ik niet. Tot nog toe reageer ik niet goed op psychopillen. Van de Lithium werd ik psychotisch, van de Depakine depressief en de Zyprexa gaf me een torenhoge suikerspiegel. Zomaar een hele kleine greep uit mijn pillenverleden. Er blijft niet veel meer over wat we niet geprobeerd hebben. Eigenlijk doe ik het al jaren goed op mijn eigen medicijn: THC. Ik blow me een slag in de rondte en ik ben al jaren stabiel. Maar ja...dan moet er wel voldoende wiet op voorraad zijn. En ik merk dat, wanneer dat niet zo is, het niet zo goed met me gaat. Met reguliere tranquillizers krijg ik dat niet onder controle. Sterker nog, ik verlies bijna alle controle. Dat vind ik niet prettig. En daar komt natuurlijk nog bij dat roken in het algemeen niet goed is voor mijn vaten.

4 De nicotine in de tabak zorgt ervoor dat de vaten weer gaan dichtslibben. Helemaal stoppen met blowen wil ik ook niet. Ik blijf toch lekker tegen het regime aan schoppen. Ook al zal dat in de toekomst een stuk lastiger gaan worden, als de vaten in de benen het voorgoed gaan begeven. Soms word ik er zo moe van. Van al dat moeten. Ik moet een gezond dieet, ik moet medicijnen slikken, ik moet stoppen met roken, ik moet meer bewegen, ik moet op tijd langs alle dokters. En dan moet ik ook nog iets van leven tussen de bedrijven door. Want aan al het bovenstaande heb ik een bloedhekel. Diëten: prima, maar niet onder het eten. Kunnen die pillen niet in depot worden ingespoten? Dan hoef ik nog maar eens in de drie maanden een shot te halen. En aan bewegen heb ik ook een broertje dood. Zeker sinds mijn bekken en onderrug instabiel blijken. En er, tijdens de laatste operatie, een zenuw is beschadigd in mijn onderrug. Lopen doet pijn. Ver lopen doet dan dus veel pijn. En ik heb ergens wel doorzettingsvermogen, maar niet tijdens het lopen. Sterker nog: ik heb het ervóór al niet, dus het gáán lopen vormt al een probleem. Ik ben gewoon aardslui. En ga nou niet, als lezer zijnde, allemaal lopen roepen: Oooooh!!! Ondankbaar stuk vreten. Als ik jou was, nououou...dan wist ik het wel. Ik zou lopen tot ik er bij neerviel. Yeah sure, hun...

5 Maar jij bént mij niet. Ik ben Nyna. En Nyna is anders. Altijd al geweest. Het is altijd druk in mijn hoofd. Altijd een achtbaansnelweg. Ik stel me voor dat als je in mijn hoofd kijkt het net is of je van een viaduct naar beneden kijkt op een achtbaansnelweg. Vier banen de ene kant op en vier de andere. De middelste twee zijn de hoofdbanen Die gedachten zijn er op de voorgrond. Die denk ik bewust, zeg maar. De andere zes banen razen alleen maar langs. Die probeer ik te laten voor wat ze zijn. Toen ik ooit, in een crisis, ben opgenomen zat er nog een meisje met de Manisch Depressieve Stoornis (MDS) in het herstellingsoord. Zij zei tegen me: "De kunst is om niet alle gedachten te willen denken." Mooi gezegd. Erg wijs en waar. Maar ook erg moeilijk. Concentratie lijkt voor mij iets ongrijpbaars. Ik fladder en vlinder van de hak op de tak. In mijn verhalen, mijn uiterlijk, mijn stemmingen, mijn doen en laten, kortom: mijn ik. Al sinds ik me kan herinneren voer ik hele gesprekken in mijn hoofd. Soms, als ik alleen ben, zachtjes voor me uit fluisterend. Of het normaal is weet ik niet, maar voor mij is het een manier van organiseren, benoemen en op een rijtje zetten van dingen. Meestal gewone dagelijkse dingen. Mijn gesprekspartner bestaat altijd echt. Dat is altijd iemand die ik ken in real life. De ander geeft ook

6 altijd antwoorden die diegene in het echt ook gegeven zou kunnen hebben. Ik weet ook wel dat ik zelf die antwoorden geef en het gesprek stuur, maar het is dan ook geen vraag om raad of hulp. Met mijn psych heb ik erg veel imaginaire gesprekken. Ik vertel dan wat er op dat moment speelt en hoe ik denk het op te gaan lossen of hoe ermee om te gaan. Meestal is zo n gesprek genoeg om mezelf weer op te laden. In werkelijkheid zie ik Psychemans eens in de drie maanden. We praten dan een half uurtje, hij schrijft zonodig medicatie voor en maken weer een afspraak voor over een maand of drie. Ik ben redelijk stabiel. Al jaren. Maar ik wil wel met één been binnen de organisatie blijven. Voor als het niet goed gaat. Dan is hulp sneller en beter te organiseren. Althans...zo zou het moeten zijn... Verder wil ik niet veel meer binnen de GGZ. Hoewel er dus nu wel een extra behandelaar bij gaat komen. Met een behandelplan. En therapie. Misschien zelfs een ondersteunende opname. Van de ene kant baal ik daar van. Voelt het als een verlies. Een verloren gevecht. Maar mijn verstand weet gelukkig inmiddels anders. Tien jaar loop ik dit jaar mee. De eerste jaren vol met opnamen, crises en therapie. De laatste jaren nog één keer per drie maanden. In die tien jaar is er een heleboel gebeurd. Heb ik een heleboel meegemaakt. Leuke dingen, maffe dingen, maar ook een heel stel nare ervaringen. In

7 die tien jaar heb ik wel geleerd om te gaan met mijn beperkingen. Diagnose Bipolair II en een Persoonlijkheidsstoornis NAO. Gecertificeerd Gek. *grijns* Ach, what s in a name, huh? Een labeltje is alleen maar handig voor herkenning enzo. En voor het UWV. Verder ben ik gewoon Nyna. Net als iedereen geleverd zónder gebruiksaanwijzing... ;) De opzet van het schrijven is verwerken. Verwerken van een periode waarin heel veel is gebeurd in een duizelingwekkend tempo. De afgelopen tien jaar heb ik meegemaakt, nu is de tijd om te verwerken. Het allemaal een plaatsje te geven. Ik hoop dat te kunnen bereiken door het allemaal een keer te vertellen. De rugzak helemaal uitpakken om alles er weer op een evenwichtige manier in terug te stoppen. Een rugzak kan wel propvol zitten, maar als ie goed is ingepakt hoeft ie echt niet zo zwaar te wegen en brengt ie je ook niet uit evenwicht.

8 ll Waar moet je naartoe met woede gericht tegen iemand die dood is? Op z n graf dansen? Een doll maken en ritueel verbranden? Het eerste is geen optie, hij is gecremeerd. Het tweede staat mij tegen. Hij zou, alleen met het maken ervan, al meer aandacht krijgen dan hij verdient. Dit verhaal is dan ook zeker geen eerbetoon aan Herman. Ik leerde Herman kennen toen ik in het herstellingsoord zat. Hij zat daar ook opgenomen. We zaten daar allebei met dezelfde soort problematiek. Allebei last van depressies en allebei in scheiding, zoals dat zo mooi heet. Het klikte tussen ons en we trokken veel met elkaar op. We werden verliefd en waren onafscheidelijk. Ik was nog op zoek naar woonruimte na mijn scheiding. Mijn kinderen bleven, op verzoek van Peter, bij hem. Hij wilde gedurende onze relatie al fulltime voor de kinderen zorgen, maar de switch werd nooit gemaakt. Deels omdat er natuurlijk een risico aan vastzat. Ik zou niet meteen een vaste aanstelling krijgen, terwijl Peter die al jaren had. En deels omdat we allebei niet veel zin hadden in de rompslomp die het met zich mee zou brengen. We liepen allebei al lang op onze laatste benen.

9 Herman was ook bij zijn inmiddels ex-vrouw weg en woonde in een caravan. Ik ben toen bij hem ingetrokken. De caravan bestond uit een grote stacaravan met diverse aanbouwsels. We hadden een grote slaapkamer met een tweepersoonsbed, een badkamer met toilet, douche en bad, een woongedeelte met open keuken. Verder een aparte slaapkamer met een stapelbed en een gedeelte waar we het campingbedje neerzetten voor de jongsten. Klinkt redelijk allemaal, zij het dat we in the middle of nowhere woonden. Bij een boer op het erf, tussen de paarden. En ik kwam daar begin november. Gelukkig huurden we inclusief stookkosten. We hadden een klein potkacheltje en die stond dag en nacht te loeien. Dat moest ook wel anders bevroren de leidingen en moesten we in de boerderij water halen met een emmer. Ik kan je één ding vertellen: dit was niet tof voor een stadse. De eerste tijd ging het helemaal niet goed met me. De zorgverlening kwam niet op gang. Wachtlijsten, bla, bla U krijgt vanzelf bericht, bla, bla They just didn t give a rat s ass. De diagnose bipolair was toen ook nog niet gesteld en ik slikte een antidepressivum die ik, naar later bleek, helemaal niet mocht hebben. En in de hoogste dosering. Dit had tot gevolg dat ik enorm ging stuiteren in mijn stemmingen. Rapid Cyclen, heet dat. Het ene moment ben je een wrak en huil

10 je de zee vol, een uur later sta je zingend de hele zolder op te ruimen met een niet te stuiten energie. En dat terwijl we niet eens een zolder hadden. Ik voelde natuurlijk wel dat het niet echt goed met me ging, maar wist absoluut met mezelf geen raad. De enige steun en toeverlaat die ik had was Herman. Hij zat in de ziektewet en was er dus dag en nacht voor me. Ook toen de instanties me als een baksteen liet vallen. Hij ving me op, regelde zaken voor me, belde afspraken af als ik niet meer kon. We waren veel onderweg omdat er voor beide scheidingen nog één en ander geregeld moest worden. En zijn advocaat zat bijna aan de andere kant van het land. Ik vond het heerlijk om bij hem in de auto te zitten. Voeten tegen het dashboard, lekkere cd in de player en de ogen dicht tegen het felle licht. Heel wat keren moest Herman me wakker maken als we op plaats van bestemming waren. Ik herinner me een keer, toen we nog in het herstellingsoord waren, dat Herman me een keer mee vroeg voor een autoritje. Dat wilde ik wel want dan was ik even weg uit de drukte van het herstellingsoord. Ik zette weer mijn voeten tegen het dashboard, goeie cd in de player en oogjes dicht. Weer in slaap gevallen natuurlijk. Toen Herman me wakker maakte waren we aan zee. Ik had gezegd dat ik het lopen aan het water zo miste. Het herstellingsoord ligt midden in het bos en behalve het zwembad is er daar geen water in de

11 buurt. Hij opende het portier voor me en zei: Meer water kon ik niet voor je regelen. In het begin had hij wel meer van dat soort dingen. Het ging goed tussen ons. Alleen met mijn ouders ging het niet zo lekker. Waarom wist ik niet. Inmiddels had een medewerker van de crisisdienst zich over mij ontfermd. Ik mocht iedere week naar de crisisdienst komen voor een gesprek. He cared. Hij zag ook de verschillen van dag en nacht in mijn gedrag. Hij verdacht mij van bipolariteit. Hij heeft ook gezorgd voor een opname. Eerst onder de noemer Crisis. Meteen na opname omgezet naar Diagnose. Drie weken heb ik op de PAAZ gezeten. Vreselijk. Herman was er iedere dag. Kafferde het personeel uit nadat hij me, huilend in de stromende regen, buiten vond na een ruzie met de verpleging. Volgens de portier had ik daar bijna drie uur gezeten. Niemand van de verpleging maakte zich er druk om. Toen ik thuiskwam, met de diagnose bipolair, hebben we samen gevochten om medicatie. Weer liet de GGZ het afweten. Negen weken heeft het geduurd voor we een psychiater vonden die mij wilde inregelen op Lithium. Na drie maanden van vreselijke misselijkheid en ellende van de Lithium bleek ik zwanger. Condooms zijn niet honderd procent. Fuck. Ik was één van die hoeveel procent is het eigenlijk? Dagen van piekeren volgden. Dit kind kon niet geboren worden. Al was het alleen al vanwege alle

12 pillen die ik op dat moment slikte. En het ging helemaal niet zo goed met me. En Herman wilde al helemáál geen kinderen meer. Het was uiteindelijk niet zo n moeilijke beslissing. De uitvoering van die beslissing wel. We zijn samen naar de kliniek gegaan. Een soort herenhuis met krakende houten vloeren. Hij zat naast me en heeft mijn hand vastgehouden. Ik heb, met mijn ogen dicht, alleen maar gewacht tot het voorbij was. Naar huis. En de volgende dag naar het ziekenhuis waar Herman gesteriliseerd werd. Die afspraak stond al maanden. Isn t it ironic Toen we de winter bijna gehad hadden kregen we een huis in het dorp waar ook mijn kinderen wonen. Het huis waar ik nu nog steeds woon. We verhuisden zo snel mogelijk en alles leek in de lift te zitten. Behalve dan dat ook nu de instellingen het verschrikkelijk lieten afweten. Ik moest weer op een wachtlijst bla, bla, een intake bla, bla They also didn t give a fuck. Mijn huisarts schreef me uiteindelijk de Lithium voor. Verder moest ik zes maanden wachten voor ik een intake kreeg. Daarna nog pakweg drie maanden voor ik een behandelaar had. Ik stortte weer in. Crisisopname van zes weken in het herstellingsoord. Met Herman ging het ook niet goed. Hij begon te drinken. Eerst normaal, later steeds meer. Ook zijn medicijnen nam hij niet

13 zoals voorgeschreven. Overdag nam hij niets, hoewel wél voorgeschreven. s Avonds daarentegen nam hij de doses van de dag erbij in. Hij slikte dan in een tijdsbestek van een paar uur 150 mg. Oxazepam (Seresta) en dronk dan minimaal tien halve liters bier. Hij werd ook steeds agressiever. Niet alleen naar mij, maar in zijn hele gedrag. In zijn beleving begreep niemand hem en was alles in zijn hele leven hem overkomen. Hij was zelf nergens schuld aan, het werd hem aangedaan. Ik ging mee naar de gesprekken die hij had bij zijn behandelaar. Als een soort tolk ofzo. Een normaal gesprek tussen een behandelaar en Herman was niet mogelijk. Hij had het in zijn hoofd gezet dat niemand hem begreep en accepteerde geen enkele vorm van hulp. Heel langzaam maar zeker werd hij ook agressief naar mij. Hij duwde me een keer, nadat hij de theepot op de grond aan scherven had gegooid, zo hard op de grond dat ik even groggy bleef liggen. Hij keek niet eens meer naar me, stapte over me heen en ging z n koffie opdrinken. Of die keer dat hij zo jaloers werd op de contacten die ik had op mijn eigen forum voor bipo s. Hij sloopte de hele computer, sneed de bedrading door met een broodmes en gooide er, alsof dat ding het ooit nog zou doen, een fles chloor in. Daarna ging ie dan heel kalm weer op de bank zitten, draaide een shaggie en deed of er niks was gebeurd. Het was

14 mijn eigen schuld, zei hij dan. Ik vroeg er toch om? Toen had ik weg moeten gaan. Gewoon mijn spullen pakken en weg. Maar ja, toen was ik niet de Nyna die ik nu ben. Ik bleef denken en hopen dat het beter zou gaan. Ooit. Tot die ene nacht. Ik was naar een vriendin geweest bij mij in het dorp. Zij had net een versgebakken zoontje en we hadden zitten beppen tot die kleine prummel voor zijn nachtvoeding kwam. Toen ik thuiskwam was het donker in huis en ik hoopte dat Herman sliep. Het licht op zijn kamer was uit. We sliepen al een tijdje niet meer in één bed. Ik maakte de achterdeur open en liep op de tast de woonkamer in om licht aan te doen. Toen ik het licht aandeed zag ik meteen Herman op de bank liggen slapen. Tegen eerder gemaakte afspraken in. Geen van beiden mocht s nachts op de bank slapen. Mocht één van beiden niet kunnen slapen moest de woonkamer vrij zijn om televisie te kunnen kijken of iets dergelijks. Hij schrok wakker en ik zei tegen hem dat dit niet volgens afspraak was. Meer niet. Geen geschreeuw, geen gescheld. Toegegeven, ik was wel geïrriteerd, maar meer dan dat ook niet. Mijn vriendin en ik hadden een hele leuke avond gehad. Veel bij te kletsen en veel gelachen. Dus ik kwam heel vrolijk thuis eigenlijk. Maar Herman draaide helemaal door. In eerste instantie leek hij naar bed te gaan. Ik ging ook zo snel mogelijk boven. Hoe eerder de rust was weergekeerd, hoe beter. Maar ik

15 was nog maar net half uitgekleed in de badkamer en toen begon het. Hij kwam op me af en bleef maar zeggen: Jij moet dood. Ik ga jou doodmaken. Hij had een hele rare, lege blik in zijn ogen en luisterde nergens naar. Ik kreeg gelukkig mijn mobiel te pakken en heb meteen 112 gebeld. Ik moest aan de lijn blijven. Er was politie onderweg. De lijn werd ook doorgeschakeld naar de politiewagens. Herman bleef me achtervolgen en proberen me te doden. Hij gooide nachtkastjes naar mijn hoofd, sloeg een nachtlampje in mijn gezicht kapot. Meubilair vloog door de lucht, overal scherven, kapot hout. Ik gilde om hulp, maar niemand hielp. Ik heb uit het raam gehangen en met alles wat ik in me had geschreeuwd, gekrijst om hulp. Nobody gave a damn. Het meeste kon ik ontwijken omdat hij zoveel pillen en drank op had. Op een gegeven moment had hij me klem. In een hoek in de kamer van de kinderen. Als de kinderen het weekend komen, slapen ze daar. De enige uitweg was het raam. Ik ben in de vensterbank geklommen en was gesprongen als niet net op dat moment twee politieauto s de hoek omdraaien. Meteen zwaailichten aan en roepen: Niet doen! We komen eraan! Toen Herman dat hoorde draaide hij zich om, liep de trap af en ging in de woonkamer een shaggie draaien. Ik vloog naar de deur en de eerste de beste agent in de armen. Voelt raar, zo n kogelvrij vest.

16 Met zes man sterk kwamen ze binnen. Eén nam mij mee naar boven. De rest ging naar Herman. Die doodleuk en doodkalm ging zitten beweren dat ik psychotisch was en meegenomen moest worden. Moeten jullie maar eens kijken wat een zootje ze heeft gemaakt. Wat was ik blij dat ze alles via de radio hadden kunnen horen. De agent die met me mee naar boven ging was al een wat oudere agent. Hij keek een beetje rond en stond stil bij mijn kledingrek. Om de stang zat mijn draagbare radio gewoon omheen gevouwen. Toen hij dat zag zei hij alleen: Meiske, wat heb jij een geluk gehad. Als hij je daarmee geraakt had was je dood geweest. Herman ging mee naar het bureau, alle agenten stapten weer in hun auto s en ik bleef alleen achter. Alleen in een half geruïneerd huis. Trillend van ellende. Niet wetend waar ik het zoeken moest. Om drie uur s nachts. Ik heb die vriendin gebeld. Heel lief, ze was er binnen tien minuten. Ze wilde gelijk op gaan ruimen. Dat wilde ik niet. Ik wilde alleen maar even niet alleen zijn. Samen hebben we een bak thee gedronken en toen is ze weer weggegaan. Ze moest er weer vroeg uit met twee kleine kinders. Een paar uur later kreeg ik een telefoontje dat Herman weer teruggebracht zou worden. Hij werd niet gedwongen opgenomen. Hij was kennelijk geen gevaar voor zichzelf of zijn omgeving. Kun je je voorstellen dat ik me op dat moment gewoon een

17 niks voelde? Een niemand? Ik mocht hem ook niet weigeren. Zijn naam stond ook op het huurcontract. Het was ook zijn huis. Zo gaat dat hier. Ik raakte in een soort van numb. Deed niets meer om de situatie te veranderen. Sliep niet of nauwelijks meer. Had s nachts de klink uit mijn slaapkamerdeur. Overdag zat ik in de coffeeshop. Tot sluitingstijd. Dan nam ik de trein terug. Ik voelde me thuisloos. Niet dakloos, maar ik had geen thuis meer. Eén keer zat ik op het station te wachten op mijn trein en toen kwam er een goederentrein langs. En omdat het spoor daar behoorlijk overhelt, moeten de treinen daar heel langzaam rijden. Die goederentrein vervoerde zand. Wagon na wagon zand. Een hele lange trein. Ik keek naar die lange trein. Die trein die, voor mijn gevoel, naar de vrijheid reed. Waarschijnlijk ging ie naar het Ruhrgebied of een andere plek waar je nog niet dood gevonden wilt worden. Even wilde ik springen. Óp die wagon. In het zand. Op mijn rug, in de zon de vrijheid tegemoet. Ik heb het niet gedaan. Volgehouden heb ik. En gelopen. Uren achtereen. In de stad, langs de IJssel. Als ik maar niet thuis was. Inmiddels stond ik bijna bovenaan de wachtlijst voor een opname in de kliniek binnen de verslavingszorg. Ik wilde weer eens stoppen met blowen. Dat was ook mooi een uitweg uit deze shit. Ik heb het volgehouden en ben zonder noemenswaardige schade, althans

18 lichamelijk dan, in de kliniek terecht gekomen. Daar was ik veilig. Maar niet van hem af. Hij belde minimaal 25 keer per dag op mijn mobiel. Hij stuurde per dag rond de 15 sms jes. Hij belde de kliniek, mijn behandelaar. Hij probeerde keer op keer de kliniek binnen te komen. Stond uren achtereen tegenover de kliniek. Ik durfde niet naar buiten, niet mee wandelen, niet mee naar de winkel. Zwemmen was in het openbare zwembad. Niet dus. Achteraf vertelden degenen die wel gegaan waren dat hij er inderdaad was. Ik vermagerde zienderogen. Ik woog op een gegeven moment nog net 42 kilo. De angst en spanning vraten me op. Na zeven weken ging ik naar een geheim adres. Een opvanghuis. Niemand wist waar ik zat. Zelfs Peter en de kinderen niet. Ik was bereikbaar via mijn mobiel. Verder niet. Dat leek mij het meest veilig. De eerste avond dat ik daar was kreeg ik laat een sms. Lieve Nyna, ik ga nu hemelen. Ik hou van je, liefs Herman. Nou kreeg ik wel vaker aankondigingen van dien aard, maar dan de volgende dag was ie er gewoon weer. Maar deze keer wist ik dat het anders was. Dat dit niet zinloos gedreig was. Ik wist dat hij het nu ook ging doen. Even later ging de telefoon. Herman. Ik heb mijn mobiel uitgezet. Even niet. Ik kon niet meer.

19 Weer een nieuwe omgeving, vreemde mensen, lange, vermoeiende reis achter de rug. Ik was kapot. Toch heb ik die nacht niet veel geslapen. De volgende dag had ik beloofd te zullen bellen om wat dingen te regelen. Hij nam niet op. Tot de middag gewacht. Niks. Eigenlijk alles tegen beter weten in. Ik wist allang dat hij dood was. Toen heb ik zijn psychiater gebeld. We hadden dezelfde psych destijds. Hij kende de situatie. Hij kende ons allebei. Zijn reactie was dat ik me geen zorgen moest maken. Diegenen die het hardst schreeuwen doen het meestal niet. Ik heb nog tot de volgende avond moeten wachten voor er iemand actie ondernam. Ze hebben hem gevonden. Dood. Voor de kachel. Hij had alle pillen die hij had ingenomen met een paar halve liters bier. De kachel voluit gezet. Het was minstens veertig graden binnen. Peter en een kennis hebben hem geïdentificeerd. Het moet afschuwelijk zijn geweest. En ik zat daar in dat opvanghuis. Compleet van het pad. Maar ook opgelucht. En daar voelde ik me dan weer schuldig over. Ik heb daar één keer over gepraat in dat opvanghuis, maar dat trokken ze toch niet. Het was een prothestantsgristelijk opvanghuis. Ik kan je één ding vertellen: die gristenhonden hebben inderdaad hun hart aan hun god gegeven. Harteloze geldmonsters. *spuug* Als ik maar op tijd, iedere week de honderd-en-elf euro betaalde voor het daar mogen

20 zijn was alles toch goed? Ik mocht een kwartier per dag met iemand, die het langste strootje had getrokken ofzo, praten. Een fucking kwartier! Twee keer heb ik gevraagd om zo n gesprekje. Daarna ben ik, na acht weken clean te zijn geweest, maar naar de coffeeshop gegaan. Ook hier: de instanties liet het volledig afweten. Het meest heb ik nog gehad aan het gesprek met de dominee. We spraken als mens met elkaar, want ik heb niks met dominees. Maar tegen hem mocht ik wel alles zeggen. In het opvanghuis mocht ik tegen niemand vertellen wat er gebeurd was. Dat was te heftig. Dus liep ik er continu alleen mee rond. Maar goed, Herman was dood. En ik was vrij. Ik heb nog heel lang met schuldgevoelens rondgelopen. Had ik niet meer kunnen doen? Had bij hem moeten blijven en samen hulp zoeken? Inmiddels weet ik waarom mijn ouders hem niet moesten. Hij heeft mijn vader bedreigd, mijn moeder meermalen per lastiggevallen en bedreigd. Daar heeft hij mijn adres voor gebruikt, waardoor mijn moeder er vanuit ging dat ik daarvan wist. Ik heb meer dan vijf jaar geen contact gehad met mijn ouders. Maar ja.waar moet je naartoe met woede gericht tegen iemand die dood is?

21 III De zomer van In mijn hoofd een begrip. In die zomer heb ik zo veel gezien, meegemaakt. De zomer begon al vroeg dat jaar. In mei was het al bloedheet. Dat herinner ik me zo goed omdat ik vanaf half mei in de kliniek zat. Opgenomen om te stoppen met de wiet. En om weg te komen van Herman. Die zomer leerde ik veel mensen kennen. Onder die mensen ook één heel bijzonder iemand. Dylan zat tegelijk met mij opgenomen in de kliniek. Om af te kicken van de dope en de drank. Hij was al veel verder in de behandeling dan ik en zou ook veel eerder naar huis gaan. We bleven contact houden. Ook toen ik naar het opvanghuis ging. Dylan s droge en soms keiharde humor beviel mij wel. Ook toen ik, na de dood van Herman, de sleutels van mijn huis weer terugkreeg. Ik had het moeilijk daar. Zag hem steeds liggen voor de kachel. Hoewel ik er helemaal niet bij geweest ben toen ze hem vonden. Beelden van ruzies, angst, vechten. Alles kwam keihard weer terug. Ik was liever niet thuis. Dus pakte ik regelmatig een knettergrote weekendtas vol met spullen en trok de deur dicht. Meestal zwartrijdend vertrok ik dan richting Groningen. Ik was graag bij

22 Dylan en hij had me graag om zich heen. Dylan was, door allerlei omstandigheden, weer zwaar teruggevallen in gebruik van zowel heroïne als drank. Dat drukte dagelijks wel een stempel op het leven dat we leidden. Er moest immers gescoord worden. Twintig halve liters en een gram dope was het minste. En dan kreeg de koerier ook nog een halve gram. Geld was er niet. Nooit. Behalve 's woensdags. Dat was pay-day. Ik kreeg via de bewindvoering mijn wekelijkse leefgeld en Dylan via zijn moeder. Allebei 50, -. Dat was niet genoeg om de week mee door te komen. Ik blowde me ook nog eens een slag in de rondte en er moest ook gegeten worden. Er kwamen regelmatig gebruikersvrienden van Dylan over de vloer. Hank was één van de meest trouwe klanten. Noemde zich een beste vriend. Nou weet ik inmiddels dat gebruikersvrienden en echte vrienden een wereld van verschil zijn. Maar toch mocht ik Hank ergens wel. Hij lulde tenminste niet alleen maar onzin en hij hield van goede muziek. Muziek is voor mij iets essentieels. Zonder muziek geen leven. Met Dylan kon ik ook uren naar muziek luisteren. Hij is de enige persoon die ik ken die het geduld op kan brengen een heel muzieknummer uit te luisteren zonder commentaar. Als het nummer afgelopen is: prima, graag. Maar ga in godsnaam niet door het nummer heen zitten kwaken als ik je vraag naar een nummer te luisteren. Ik ben een tekstenmens.

23 Teksten van een nummer zijn heel belangrijk. Is een nummer erg belangrijk voor me, is de tekst dat dus ook. Dylan kon dat wel. Samen luisterden we cd na cd. Of we gingen naar het centrum. Zomaar. Op de fiets. Samen op één fiets. Hij fietsen, ik achterop. Tot Dylan ineens een wheelie maakte. Zomaar. Ineens zat ik, stomverbaasd en met een zere kont, midden op het fietspad. Dylan keek dan heel droog achterom. Riep iets van Ja, wel blijven zitten, Mup, hoor! Waarop ik alleen maar kon gieren van het lachen. Mup. Muppie. Zo noemde hij me altijd. En ik was niet zijn vriendinnetje. Zijn maatje was ik, niet zijn vriendinnetje. Dat wilde hij niet. Beetje bindingsangst, denk ik. Voor mij was het goed. Ik voelde dat het goed zat, dus what s in a name, huh? We kwamen natuurlijk ook over de vloer bij het groepje waarmee we altijd optrokken. De meesten woonden in uitgeleefde, gore panden. Ik leerde al snel dat je nooit zomaar kon gaan zitten. Een kussen op een bank kon een enorm gat verhullen. Stoelen stonden op instorten. Overal lag folie en stukken krant met roze vlekken. Die vlekken kwamen door het "schoon"spuiten van de naalden. Met wat water werden ze doorgespoten, zodat ze weer opnieuw gebruikt konden worden. Het bloederige water werd op een stuk krant gespoten en in een hoek gepleurd. Zolang er genoeg drank en dope was de sfeer goed. Er werd harde rockmuziek gedraaid en er werden diepe

24 gesprekken gevoerd. Alcohol en drugs verdoven je gevoel, maar geven je tegelijkertijd het idee dat je heel diep kunt doordenken. Zelf gebruikte ik niet. Geen heroïne of coke in ieder geval. Blowen, dat was mijn ding. Mijn zakje wiet kwam niemand aan. Drinken deed ik ook niet. Als een toeschouwer bekeek ik iedere dag weer hoe het er in dat wereldje aan toe gaat. Één keer wisten we dat één van de groep geld moest hebben. En dus ook dope. Dus met z'n allen op de fiets heel de stad door naar het huis van die gozer. Bellen, kloppen, roepen. Niks. Er werd niet opengedaan. Of hij was niet van plan te delen. Of hij was domweg niet thuis. Toen de buren begonnen te dreigen met politie zijn we maar weer gegaan. Dat waren klotedagen. Dat moest er op alle manieren geronseld worden voor geld of dope. Meestal was de vaste koerier de lul. We hadden hem de bijnaam Hondenkop gegeven omdat we vonden dat zijn hoofd leek op die trein. Hondenkop ging altijd voor ons dope halen. Zijn beloning was een beetje dope mee. En datgene wat hij al uit de zakjes had geript voor die tijd. Altijd dezelfde kut-smoesjes. Dat de dealer veel te weinig had gegeven. Dat het duurder was. Dat de vaste dealer er niet was. Alleen naar mij leek ie te luisteren en had hij ontzag. Ik was niet afhankelijk van hem. Hij wel van mij. Ik had ineens geld. De uitkering van Herman bleef doorlopen. Ook al was hij hartstikke

25 dood. Op onze gezamenlijke rekening. Dus stuurde ik Hondenkop om de paar dagen weg voor een paar gram. Die moest hij aan mij geven. Allen hij en ik wisten wat ik had gekocht. Dylan kreeg een gram per dag van me. Zo werd hij niet ziek en was de tijd samen veel leuker. We gingen samen naar de zomerfeesten en bleven tot het allang weer licht was in de stad hangen. Hij zo zat als een kut, zij moe en stoned. Om vijf uur in de ochtend in een kroeg zitten met al diegenen die niks hadden om naartoe te gaan. Of niemand. Trieste vertoning. Dylan zag het niet. Die zat achter de gokkast. Iedere euro weer te verkondigen dat ie ging geven. Yeah, hun.sure! De barkeeper keek, knipoogde en begreep. Of we gingen naar het strandje. Daar vond ik niet zoveel aan. De jongens gingen out door de drank, drugs en zon en ik verveelde me uren aan een stuk. Eén keer was wel heftig. Dylan zou naar de kliniek gaan om af te kicken, maar wilde nog één keer shotten. Ik had de naald, de spuit en de shit in mijn tas. We gingen naar Hank z n huis. Daar zou het gaan gebeuren. Hank en Dylan zouden allebei shotten. Dylan eerst, want het was zijn dope. Ik had er een heel naar gevoel bij. Wilde er ook niet bij zijn. Het niet zien. Na wat heen en weer gemompel in de keuken hoorde ik Hank ineens roepen: Nee, Dylan, niet hier! Een doffe klets op het zeil. Ik vloog naar de keuken. Daar lag Dylan. Compleet out. Er liep nog een

26 vage junk in huis die ik niet kende. Mijn mobiel lag nog in de woonkamer. Maar ik mocht niet bellen. Ik hoorde Hank en die andere gozer overleggen of ze Dylan buiten in de struiken zouden leggen. Er waren er tenslotte al drie overleden in dat huis aan een overdosis. Ze wilden geen politie over de vloer. Dylan s toestand leek hen weinig te interesseren. Ze waren meer bezig met de spuit met dope. Zij moesten tenslotte ook hun shot. Daarna zaten ze voor lijp in de woonkamer. Zo bleef ik alleen met Dylan over. Op de gore keukenvloer. Op iets wat ooit zwart-wit geblokt zeil was geweest. Toen ik de oogleden van Dylan opentrok, keken zijn ogen dood de wereld in. Ik merkte dat hij niet meer ademde. Zijn voeten en handen werden al blauw. Reanimatie had ik nooit gehad, maar ik deed wat ik dacht dat goed was. Tussen het beademen door sloeg ik hem in zijn gezicht met een natte handdoek. Ik schopte en sloeg waar ik hem raken kon. Van pure angst en onmacht. Hij mocht niet doodgaan. Niet zo. Niet hier in dat gore junkhol. Ik was in die tijd erg verliefd geworden op Dylan. Dat hij mij ook graag mocht was wel duidelijk, maar verder ging de liefde niet. Door middel van pijnprikkels probeerde ik Dylan weer zelfstandig te laten ademen en bijkomen. In eerste instantie leek dat niet te lukken. Na drie kwartier begon hij weer een beetje reutelend te ademen. Pas toen kwamen de anderen

27 weer uit de kamer. Met z n drieën hebben we hem naar de woonkamer gebracht en in een stoel gezet. Na nog eens drie uur kwam ie echt bij. Toen Dylan weer kon lopen wilde ik naar huis. Voor mij was het genoeg geweest die dag. Pas later heb ik Dylan verteld wat er werkelijk was gebeurd en hoe de jongens hadden gereageerd. In die tijd heb ik wel geleerd dat je in dat wereldje geen echte vrienden hebt. Je hebt vrienden zolang je dope hebt, anders niet. Een aantal weken later waren we weer met een groep op het strandje. Er kwam een stel bij ons zitten. Die boden ons pillen aan. Natuurlijk werden die aangenomen. Thuis claimde ik er ook één. Eerst wilde niemand er eentje geven. Ik moest het maar bij mijn jointje houden. Maar toen ik vreselijk kwaad werd, kreeg ik er toch één. Ik slikte hem pas toen iedereen al weg was. Wauw! Het was alsof ik overal ín kon kruipen! En vooral in de muziek. Muziek is mijn leven. Zonder muziek geen leven. Dus deed ik de koptelefoon op en zocht een stapeltje cd s uit. Marianne Faithfull en Van Dik Hout waren favoriet. Toen de pil begon te werken werd ik kotsmisselijk. Ik wilde opstaan om naar de wc. te lopen, maar dat ging niet zo soepel meer. Nah dan maar kruipend. En lachend. Alles was leuk. Alles was roze. Alles was goed. Toen mijn maag leeg was kroop ik weer

28 terug naar mijn nestje van kussentjes. Ik had alle kussens en een slaapzak tevoorschijn gehaald en daar een soort nestje van gebouwd. Daar kroop ik tussen. Alsof ik op wolkjes lag. Als ik mijn ogen dichtdeed werd ik één met wat ik wilde. Na een half uur was mijn T-shirt drijfnat van het zweet. Op handen en knieën een paar schone shirts en een grote handdoek gepakt. Later zou dat, voor ik een pil zou nemen, allemaal al klaarliggen. Af en toe kwam Dylan kijken hoe het met me ging. Het moet een maf gezicht geweest zijn: een zwetend, klein meisje met een grote grijns op haar gezicht. En een paar pupillen in mijn hoofd, daar kon je van dineren: net borden! Na een uur of vijf begon het spul uit te werken. Dan begon het bibberen en kwam de slaap. Niet dat ik dan kon slapen, maar ik was dan doodmoe. Dan nam ik een paar valiums en kroop in bed. De volgende dagen was ik zo brak als het maar zijn kon. Eten ging niet en drinken maar minimaal. Maar toch een paar weken later naar één of ander dubieus pandje om nog meer pillen te scoren. De uitkering van Herman liep in die tijd nog door en daar profiteerde ik vrolijk van. Over de gevolgen dacht ik niet eens na. Later heb ik daar nog zwaar voor moeten boeten. Ik gebruikte in die tijd niet meer dan eens per maand XTC of zo Toen viel het nog wel mee.

29 Met Dylan ging het zienderogen slechter. Hij viel kilo s af en zag er erg slecht en oud uit. Gelukkig kwam toen de oproep van de kliniek. Twee weken zou hij opgenomen worden. Hij zou gaan afkicken van de alcohol en op methadon gezet worden in plaats van dope. In het weekend ging ik op bezoek. Op een zondag. Kennelijk nationale spring-dag op het spoor. Na vijf uur reizen was ik er dan eindelijk. Het bezoekuur duurde gelukkig de hele middag. Er zat daar ook een man die Korsakov had. De hele middag zat hij te patiencen. Dat was alles wat hij nog kon. Het weekend erna ging ik weer op bezoek, maar nu reisde ik door naar het huis van Dylan. De dag erna zou hij thuiskomen. Helaas viel hij vrij snel vrij heavy terug in dranken drugsgebruik. Na een aantal weken besloot ik niet meer naar Groningen te gaan. Het deed me teveel pijn om hem zo naar de klote te zien gaan. Vorige maand kwam ik hem weer tegen op Smoelpaper. Het gaat nu goed met hem...

30 IV Begin 2004 zat ik, samen met een kennis, in een coffeeshop. Een shop waar ik normaal niet kwam, maar het was de vaste stek van die kennis. We zaten daar al een tijdje en wilden eigenlijk net opstappen toen ik een bekend gezicht zag. Het was Mario, met wie ik jaren eerder in de kliniek had gezeten. Voor ik er goed over nadacht riep ik zijn naam. Hij kwam naar de tafel toe. Bekeek me eens goed en zei toen: "Nou moet je me toch even helpen, ik weet zo niet wie je bent." Toen ik mijn naam noemde wist hij het gelijk weer. Mijn haar was inmiddels van paarse stekels veranderd naar lang, donker haar. Vandaar dat hij mij niet herkende. We raakten aan de praat. Mijn kennis moest weg, zijn vrienden werden ongeduldig. We spraken voor de volgende dag af. Drie dagen later stonden bijna al zijn spullen bij mij. Nou was dat niet zoveel. Hij was een paar jaar dakloos geweest en woonde sinds een paar maanden op een kamer boven een growshop. Dus die spullen pasten in ene vuilniszak. In het begin was het allemaal leuk en romantisch. Hij dronk, maar stond op de wachtlijst voor een opname in de kliniek. Dezelfde kliniek waar we elkaar hadden leren kennen. Ons leventje

31 hobbelde voort en alles leek wel lekker te gaan. Hoewel, op een dag belde Dylan. Hij had al een tijdje niks meer van mij gehoord en wilde weten hoe het met me was. Of ik nog een keertje naar Leerdam kwam. Mario ging toen helemaal uit zijn plaat. Schreeuwde dat ik op moest hangen. Dat, als ik dat niet meteen deed, hij zijn spullen zou pakken en weg zou gaan. Had ik toen maar gezegd dat ie op kon donderen. Achteraf denk ik dat er toen al een alarmbel had moeten gaan rinkelen. Dat gebeurde dus niet. Ik brak stamelend het gesprek af. Het begin van mijn eigen hel. Mario ging naar de kliniek. Niet zonder slag of stoot. De wachtlijst was lang en de ernst van situatie verergerde alleen maar. Iedere nacht zat ik uren op om hem te kalmeren na de zoveelste paniekaanval. Ik bracht in de praktijk wat ik zelf in therapieën geleerd had. Maar dat sloopte me wel. Uiteindelijk heb ik een brief geschreven naar de opnameleiding van de kliniek. Dat ik het alleen niet meer aankon. Dat zij me moesten helpen. Een week later kon hij terecht. Twee-en-een-halve week heeft ie daar gezeten. Alleen een detox. Toen was hij wel door het ergste heen en kwam hij weer naar huis. Even ging het goed. Het huis zou opgeknapt worden. Hij begon met de woonkamer. Een project dat meer dan drie weken heeft geduurd. Drie weken boven op en rond mijn bed leven. Omdat ik anders toch alleen maar in de weg liep. Daarna ging het al weer snel

32 mis. In het begin af en toe iets drinken om de ergste trek weg te nemen. Later steeds vaker en steeds meer. Binnen een jaar was Mario weer helemaal naar de klote. Hij dronk zo'n drie flessen port per dag. Iedere dag. Ook in het weekend, als zijn kinderen er waren. Hij lag de hele dag boven in bed televisie te kijken. Beloofde de kinderen van alles, maar deed niet veel. Daar had ik erg veel moeite mee. Vooral de jongste van zeven snapte dat niet. Papa had beloofd met hem te gaan vissen, maar deed het steeds maar niet. Ik probeerde dat een beetje "goed te maken" door andere dingen met ze te doen. Filmpjes maken met de jongste, death metal luisteren met de oudste. Die filmpjes maakten we met mijn fotocamera, waar ook een filmfunctie op zat. De camera op het statief en hij speelde zijn spel met zijn knuffeldieren. Als Lisa de kinderen op kwam halen had ik veel last van plaatsvervangende schaamte. Mario loog wat ie allemaal gedaan had en ik wist niet hoe gauw ik koffie moest gaan maken. Na een paar maanden verhuisde Lisa. Ze kwam een straat verder wonen. Zo konden de kinderen hun vader ook vaker zien. Al snel werden Lisa en ik vriendinnen. Later werd Mario ook agressief. Hij kwam dan voor me staan, pakte me bij mijn shirt en hief zijn vuist op. Een keer gaf ie mij een "corrigerende tik". Dat resulteerde in een gebroken neus. Twee keer ben ik gevlucht. Naar een kennis in Nijmegen. Aangifte

33 doen durfde ik niet. Hij stond niet op mijn adres ingeschreven, dus ik zou hem zo op straat kunnen zetten. Maar dan zou ik echt niet van hem af zijn. Om de situatie houdbaar te houden bleef ik hele nachten op. Zittend achter mijn computertje. Om een uur of zes was de kust wel veilig en ging ik naar bed. Mario wilde ook altijd mee naar Psychemans. Van de ene kant baalde ik daarvan, want ik kon zo niet vrijuit praten. Van de andere kant kreeg Psychemans op die manier wel een beeld van hem. Hij heeft me gewaarschuwd, toen ik een keer alleen bij hem was, dat hij het wel eens was me de diagnose die al eerder was gesteld. Een Antisociale persoonlijkheidsstoornis. En dat het geweld alleen maar zou toenemen. s Avonds ben ik naar Lisa gegaan. Toen haar kinderen al op bed lagen. Huilend heb ik verteld wat er speelde en dat ik wilde dat hij wegging. Ik voelde me zo schuldig ten opzichte van Lisa. Die was per slot voor Mario naar dit dorp verhuisd. En voor de kinderen. En nu zou ik hem weer de deur uittrappen. In dit dorp zou hij nooit een woning krijgen. Daarvoor stond hij niet lang genoeg ingeschreven bij de woningbouw. Tot mijn opluchting en verbazing was Lisa alleen maar blij dat hij weg zou gaan. Eigenlijk had iedereen in zijn omgeving alleen maar last van hem. Met Lisa en Psychemans heb ik een plannetje gesmeed. Ik heb tegen hem gezegd dat ik een L.A.T.-relatie wilde. En aangezien, alles wat ik

34 deed of zei, toch op mijn psychische beperkingen werd gegooid vond ik het wel een goeie om dit dan ook maar eens zo aan te pakken. Gezegd dat ik, door mijn ervaringen met Herman, niet meer in staat was om samen te wonen. Dat het me te benauwd ging worden. Hij trapte erin. Twee keer per week reageerde ik, namens hem, op woningen in een dorp zo n twintig kilometer verderop. Het heeft alles bij elkaar nog een jaar geduurd voor hij een woning kreeg. Dat jaar was een hel. Zoveel mogelijk ontlopen. Niets zeggen wat hem kwaad kon maken. Niets doen wat de bom kon doen ontploffen. Maar soms was zelfs dat niet genoeg. Dan was het niet-reageren al reden genoeg om agressief te worden. Zoals die keer dat ik een dag na een dotterbehandeling op bed lag. Ik moest rusten. Mocht nog niks doen. Mijn liesslagaders, waar aan beide zijden in was geprikt, zouden kunnen gaan lekken. Ik zou dood kunnen bloeden. Mario had weer eens gedronken en zocht ruzie. Ik reageerde traag tot niet door de kalmerende shit die nog in mijn lijf zat. Daar werd hij zo kwaad om dat hij met zijn volle 80 kilo op allebei mijn liezen ging zitten en me bij mijn keel greep. Ik heb gegild, gekrijst! Op een gegeven moment heb ik hem eraf kunnen trappen. Drie dagen ben ik nog bang geweest voor bloedingen. Bloedingen die ik niet zou merken. Maar waar ik misschien wel dood aan kon gaan. Toen wist ik dat ik weg moest. Hij

35 had inmiddels een huisje, maar was al drie maanden bezig met opknappen. Ikzelf noem dat gewoon naar de dealer gaan, dope scoren en chinezen maar. Ik kon niet meer. Inmiddels had ik via het internet al een tijdje contact met Jaap. Hij wist ook hoe het zat. Op een gegeven moment dreigde ik volledig door te draaien. Ik heb Jaap toen gevraagd of ik een paar dagen bij hem kon komen. Tegen Mario zou ik zeggen dat ik naar een vriendin zou gaan. Zij wist ook van de hoed en de rand en speelde het spelletje mee. Eind januari pakte ik mijn spullen en vertrok naar Rotterdam. Binnen een week begon het grote feest. Dreigende sms jes, schelden via de telefoon. Op een gegeven moment heb ik tegen hem gezegd dat ie een week de tijd had om zijn biezen te pakken. Achteraf heeft ie iets meer dan alleen zijn biezen gepakt, maar laat hem er lekker gelukkig mee zijn Toen werden de bedreigingen serieuzer en begon hij ook mijn kinderen erbij te betrekken. Toen ben ik naar de politie gegaan. Heb aangifte gedaan van stalking en bedreiging. De uitdraai, die ik gemaakt had, van alle sms jes en zijn naam in de politiecomputer was reden genoeg om er direct met twee agenten naartoe te gaan. Hij moest een document tekenen waarin hij beloofde op geen enkele wijze contact met mij op te nemen. Hij tekende niet. Niet dat dat wat uitmaakt. Hij mocht sowieso geen contact met mij opnemen. Ik mocht

36 dat omgekeerd ook niet. Had ik ook niet de minste behoefte aan. Edoch, nog voor de agenten hun auto weer hadden bereikt, had ik het eerste sms je alweer te pakken. Ik had niet anders verwacht. Maar nu was hij in overtreding en kon ik hem aanklagen. Telefoontjes van hem nam ik niet meer op. Op aanraden van de politie bleef ik zoveel mogelijk in Rotterdam. Daar was ik veilig. En als mijn kinderen het weekend kwamen, ging Jaap mee. Op die ene keer na. Toen kon Jaap geen vrij krijgen. Het was zondag. De kinderen waren naar huis. Rond een uur of elf s avonds ging de telefoon. Afgeschermd nummer. Toch maar aannemen. De meldkamer van de politie. Ze hadden een telefoontje van Mario gehad dat hij onderweg was naar mij. Om verhaal te halen. Ik raakte totaal van de kaart. Zette mijn fiets in de woonkamer, zodat het leek of ik weg was. Alle lampen uit. Niet dicht bij de ramen zitten. Volgens de politieagent hadden ze op hem ingepraat, was hij dronken en ze verwachtten niet dat hij ook daadwerkelijk zou komen. Tot half vier in de ochtend ben ik opgebleven. Paniek bij iedere auto, ieder geluid. De politie reed ieder kwartier voorbij. De volgende dag ben ik, onder politie-escorte op de perrons, met de eerste trein weer naar Rotterdam vertrokken. Ik haatte hem met iedere vezel in mijn lijf. Wilde dat ie doodviel. Of mooier nog: dat hij dooddronk. Dat duurt langer en is

37 pijnlijker. De dag nadat Jaap was overleden stond hij ineens naast mijn bed in het ziekenhuis. Geen bezoekuur en ik lag met vijf anderen op een zaal. Jankend en met een ranzige alcoholwalm om zich heen betuigde hij zijn medeleven. Hij had zelfs een cadeautje meegebracht. Het leek net een urn, maar dit terzijde. Of we weer vrienden konden zijn. Even, een paar minuten, leek het goed te gaan. Toen begon het weer. Ik heb hem laten verwijderen door de verpleging. Dat hield helaas in dat ik zelf ook niet meer naar buiten kon. Daar zat Mario. Te zuipen. En zich nog kwader te maken. Op mij te wachten. Via de verpleging mocht ik bij de Eerste Hulp buiten blowen. Zij begrepen de schatten. Later kreeg Mario een nieuwe relatie. Toen was ik van hem af. Dacht ik. Inmiddels is die relatie, om dezelfde redenen, beëindigd. Vorige week eiste Mario, via Lisa, dat ik zijn computer moet maken. Hij kan me huizenhoog de boom in.

38 V Tijdens één van mijn opnamen binnen de verslavingszorg leerde ik Karin kennen. Karin was een paar jaar ouder dan ik. Ze zat in een crisisopname. Dat betekende dat ze op haar eigen stukje moest blijven en niet op de groep mocht. De eerste dagen was dat ook beter, want het ging erg slecht met haar. Karin was verslaafd aan de alcohol. De afkick daarvan is erg zwaar. Maar na een paar dagen ging het weer wat beter met haar. Toen wilde ze ook graag samen met de anderen koffie drinken. Dat mocht niet. Regels waren regels en daar kon niet aan getornd worden. Karin en ik konden vanaf dag één erg goed met elkaar opschieten. Ik kan me nog een middag herinneren dat we samen een heel kilo strooigoed hebben weggesnoept. Emo-eten, noemde Karin dat. Samen luisterden we uren naar muziek. We hielden allebei van Herman Brood en van Anouk. Het nummer Lost hebben we in die week wel vijftig keer samen meegeblèrd. Dat was echt háár nummer. Ze probeerde die crisisopname om te laten zetten in een reguliere opname, maar dat lukt niet. Met een reguliere opname mag je namelijk langer blijven. Krijg je een heel traject op maat aangeboden. Met een crisisopname moet je na een week weer weg.

39 Karin moest dus na een week weer naar huis. Maar wij hielden contact. Werden meer dan alleen vriendinnen. Helaas viel Karin al snel weer terug in het patroon van drinken en agressie. In die periode hadden we alleen contact via interpret of door de telefoon. Een enkele keer spraken we in de stad af. Maar ik kwam niet meer bij haar thuis. Als ze ergens om flipte, wat nogal eens gebeurde als ze dronk, dan sloeg ze alles wat in haar weg stond. Ook mij. Na een tijdje kwam er voor Karin weer een opname. Ieder bezoekuur was ik er. Ze was zo bang. Weer was het een crisisopname en weer moest ze na een week weer naar huis. Op de dag van haar ontslag heb ik haar opgehaald en ben met haar naar huis gegaan en bij haar gebleven. Helaas had ze in de kliniek een jongen leren kennen waar ze smoorverliefd op was. Hij ook op haar. Toen zij thuis was en het moeilijk had brak hij zijn behandeling af. Hij ging bij haar wonen. Binnen de kortste keren was mijn vriendin, mijn Muppie, veranderd in een levend lijk. Ze gebruikte nu alles wat los en vast zat. Drank, coke, heroïne, pillen. Even heb ik geen contact met haar gehad. Kon het niet. Ik was veel te bang meegezogen te worden in de wereld waar ik zelf net met heel veel moeite uit was geklauterd. Toen kreeg ik een mailtje dat ze weer opgenomen zou worden. In de dubbeldiagnose deze keer. Een kliniek voor mensen met én verslavingsproblematiek én

40 psychische problemen. Ook daar ben ik geweest. En wat had ze het moeilijk toen. Wat moest ze alles wat ze nog had geven om iets te bereiken. Ook toen heb ik bewust wat afstand genomen. Omdat ik nog steeds blow. Dat vinden ze in de kliniek niet tof. Dat Karin dan nog met mij zou omgaan. Ik wilde haar behandeling niet in de weg staan. Via internet las ik dat het goed met haar ging. We zouden snel weer eens afspreken, maar ik zat in een lastig moment binnen mijn relatie destijds, dus het werd op de lange baan geschoven. Toen ineens werd het stil rond Karin op het internet. Dat was een slecht teken. Zij was, net als ik, dag en nacht op het net te vinden. Ergens had ik toen al het idee dat het heel slecht met haar ging. In die periode zat ik veel in Rotterdam. Hoofdzakelijk ondergedoken voor mijn ex. Contact met Karin had ik toen helemaal niet. Tot ik een sms je kreeg van mijn ex. Dat Karin niet meer leefde. Het niet meer aan had gekund. Iets over een uitvaart of zo wist ik niet. Afscheid nemen heb ik nooit gekund. Inmiddels weet ik waar haar urn staat. Nu kan ik naar haar toe. Echt afscheid nemen. En dit gedicht, wat ik voor haar heb geschreven, bij haar urn leggen. Dit gedicht had ik al geschreven toen Karin nog leefde. Ze was zo trots dat ik dat voor haar gedaan had. Op elk account van haar prijkte die.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen.

We hebben verleden week nog gewinkeld. Toen wisten we het nog niet. De kinderbijslag was binnen en ik mocht voor honderd euro kleren uitkiezen. Woensdag Ik denk dat ik gek word! Dat moet wel, want ik heb net gehoord dat mijn moeder kanker heeft. Niet zomaar een kankertje dat met een chemo of bestraling overgaat. Nee. Het zit door haar hele lijf.

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Voor Indigo en Nhimo Papahoorjeme_bw.indd :02

Voor Indigo en Nhimo Papahoorjeme_bw.indd :02 Papahoorjeme_bw.indd 2 05-05-11 15:02 Papahoorjeme_bw.indd 3 05-05-11 15:02 Voor Indigo en Nhimo Tamara Bos Papa, hoor je me? met tekeningen van Annemarie van Haeringen Leopold / Amsterdam De liefste

Nadere informatie

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen

Neus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind

Nadere informatie

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005

rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard

Nadere informatie

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,

Nadere informatie

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51

Inhoud. Een nacht 7. Voetstappen 27. Strijder in de schaduw 51 Inhoud Een nacht 7 Voetstappen 27 Strijder in de schaduw 51 5 Een nacht 6 Een plek om te slapen Ik ben gevlucht uit mijn land. Daardoor heb ik geen thuis meer. De wind neemt me mee. Soms hierheen, soms

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Elke miskraam is anders (deel 2)

Elke miskraam is anders (deel 2) Elke miskraam is anders (deel 2) Eindelijk zijn we twee weken verder en heb ik inmiddels de ingreep gehad waar ik op zat te wachten. In de tussen tijd dacht ik eerst dat ik nu wel schoon zou zijn, maar

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua

Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp

Nadere informatie

Een gelukkige huisvrouw

Een gelukkige huisvrouw Een gelukkige huisvrouw Voordat ik zwanger was, was ik een gelukkige huisvrouw, ik had alles wat ik wilde. En daarvoor hoefde ik geen dag te werken. Want werken, dat deed mijn man Harry al. Harry zat in

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters.

De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Over dit boek De ontelbaren is geschreven door Jos Verlooy en Nicole van Bael. Samen noemen ze zich Elvis Peeters. Dit boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel gaat over een man die vlucht naar Europa.

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

HET VERHAAL VAN KATRIN

HET VERHAAL VAN KATRIN HET VERHAAL VAN KATRIN Katrin begon heroïne te gebruiken toen ze ongeveer 12 was. In het begin deed ze dat nog af en toe. We hadden er niet genoeg geld voor. Door een ingrijpende gebeurtenis ging ze steeds

Nadere informatie

veeg de tranen van me weg. Ik kijk nog eens rond en er valt een hoop spanning van me af. Er komt zelfs een kleine glimlach op me gezicht terug.

veeg de tranen van me weg. Ik kijk nog eens rond en er valt een hoop spanning van me af. Er komt zelfs een kleine glimlach op me gezicht terug. Het DOC Ik kruip in één van de buikpijn terwijl ik in bed lig. Mijn gedachten gaan uit naar de volgende dag. Ik weet wat er die dag staat te gebeuren, maar nog niet hoe dit zal uitpakken. Als ik hieraan

Nadere informatie

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco.

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco. 1 Het portiek Jacco ruikt het al. Zonder dat hij de voordeur opendoet, ruikt hij al dat er tegen de deur is gepist. Dat gebeurt nou altijd. Zijn buurjongen Junior staat elke avond in het portiek te plassen.

Nadere informatie

Maatschappelijk werk (alweer)

Maatschappelijk werk (alweer) Maatschappelijk werk (alweer) Na mijn tweede miskraam heb ik toch weer besloten om het er op te wagen naar maatschappelijk werk te gaan. Ik vond de stap echt wel heel zwaar, want ik hou er niet zo van.

Nadere informatie

De PAAZ, wat is dat? Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar

De PAAZ, wat is dat? Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar De PAAZ, wat is dat? Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar De afgelopen weken was het niet zo leuk bij Pim thuis. Zijn moeder lag de hele dag in bed. Ze stond niet meer op, deed geen boodschappen

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen?

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Vooraf Oud en nieuw is leuk en gezellig: oliebollen eten, spelletjes doen, televisie kijken, met zijn allen aftellen tot twaalf uur en vuurwerk afsteken.

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten

Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Weekje weg: shoppen, interview/fotoshoot en veel praten Naar mijn vriendin 19 maart ging ik in de middag naar Den-Haag met de trein. Ik zag hier wel erg tegenop met 6 maanden zwangerschap zo,n lange reis

Nadere informatie

Verloren grond. Murat Isik. in makkelijke taal

Verloren grond. Murat Isik. in makkelijke taal Verloren grond Murat Isik in makkelijke taal Moeilijke woorden zijn onderstreept en worden uitgelegd in de woordenlijst op pagina 84. Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Mijn geboorte Mijn verhaal

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 9. 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42

Inhoud. Woord vooraf 9. 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42 Inhoud Woord vooraf 9 1. Ik haat de dood 11 Overdenking bij 1 Korintiërs 15: 1-7 42 2. Papa, ik ben bang dat jij ook dood gaat 44 Overdenking over 1 Korintiërs 15: 35-49 78 3. Ik ben mijzelf niet meer

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan.

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan. Geelzucht Toen ik 15 was, kreeg ik geelzucht. De ziekte begon in de herfst en duurde tot het voorjaar. Ik voelde me eerst steeds ellendiger worden. Maar in januari ging het beter. Mijn moeder zette een

Nadere informatie

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak.

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak. Tik-tak - Lees het gedicht tik-tak voor. Doe dit in het strakke ritme van een langzaam tikkende klok: Tik - tak - tik - tak Ik tik - de tijd - op mijn - gemak. Enzovoort. - Laat de kinderen vrij op het

Nadere informatie

R O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl

R O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

De kerker met de vijf sloten. Crista Hendriks

De kerker met de vijf sloten. Crista Hendriks De kerker met de vijf sloten Crista Hendriks Schrijver: Crista Hendriks Coverontwerp: Pluis Tekst & Ontwerp ISBN: 9789402126112 Crista Hendriks 2014-2 - Voor Oscar... zonder jou zou dit verhaal er nooit

Nadere informatie

Dubbelspel. Alan Durant

Dubbelspel. Alan Durant Dubbelspel Dubbelspel maakt deel uit van de Schaduw-reeks van Lezen voor Iedereen/Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. De Schaduw-reeks is een serie spannende verhalen voor jongeren. Lezen voor Iedereen/Uitgeverij

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?

Nadere informatie

De twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost.

De twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost. Sherlock Holmes was een beroemde Engelse privédetective. Hij heeft niet echt bestaan. Maar de schrijver Arthur Conan Doyle kon zo goed schrijven, dat veel mensen dachten dat hij wél echt bestond. Sherlock

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

werkt voor en met bewoners in wijken en buurten

werkt voor en met bewoners in wijken en buurten werkt voor en met bewoners in wijken en buurten Oma Geertje vertelt. 2 Welbions: we werken er allemaal. Wij zijn dé woningcorporatie van Hengelo en verhuren meer dan 13.000 woningen aan in totaal 25.000

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Een Berbers dorp. Mijn zussen en ik mochten van mijn vader naar school. Meestal mochten alleen jongens naar school.

Een Berbers dorp. Mijn zussen en ik mochten van mijn vader naar school. Meestal mochten alleen jongens naar school. Een Berbers dorp Ik ben geboren en opgegroeid in het noorden van Marokko. In een buitenwijk van de stad Nador. Iedereen kent elkaar en altijd kun je bij de mensen binnenlopen. Als er feest is, viert het

Nadere informatie

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden

Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden Gijsje zonder staart geschreven door Henk de Vos (in iets gewijzigde vorm) Er was eens een klein lief konijntje, dat Gijs heette. Althans, zo noemden zijn ouders hem, maar alle andere konijntjes noemden

Nadere informatie

Wie zijn jouw vrienden? Opdracht:

Wie zijn jouw vrienden? Opdracht: Wie zijn jouw vrienden? Opdracht: 1. Maak een spinnenweb van jouw belangrijkste vrienden. 2. Schrijf er telkens bij waar je die vriend hebt leren kennen. 3. Schrijf de meest positieve eigenschap als vriend

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 7 Delen maakt blij. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 7 Delen maakt blij. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 7 Delen maakt blij Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 7 blz. 1 Als je niet wilt delen krijg je ruzie.

Nadere informatie

"Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5"

Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5 "Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5" Voor het eerst alleen Ik werd wakker in een kamer. Een witte kamer. Ik wist niet waar ik was, het was in ieder geval niet de Isolatieruimte. Ik keek om me

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Inhoud Slaapkamer 6 Opwarming 8 Een jaar later 10 Genoeg 12 Terrorist 14 Geheim 16 Olie 20 R.O.A. 23 Betty 26 Vertrouwen 29 Feiten 32 G.O.F. 35 Protest 38 Warm 42 Reuzenmachine 44 Een bewaker! 47 Terrorist?

Nadere informatie

Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16

Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16 Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet

Nadere informatie

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten

Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten Doortje Eerste druk, september 2009 2009 Tiny Rutten isbn: 978-90-484-0769-9 nur: 344 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgenomen

Nadere informatie

verdedigers doel hakjes geven panna s maken

verdedigers doel hakjes geven panna s maken Vroeger Ik heb voetbal niet altijd gehaat. Vroeger was ik er gek op. Net als David, mijn tweelingbroer. Dat is niet zo raar. Onze vader is tenslotte een voetballer. En niet zomaar een voetballer! Onze

Nadere informatie

Wij zijn twee vrienden... jij en ik

Wij zijn twee vrienden... jij en ik Wij zijn twee vrienden... jij en ik Twee dikke vrienden... jij en ik voor Nona voor altijd negen... voor altijd in mijn hart Kika Konijn Kika Konijn was een goede vriendin van alle dieren in het bos. Ze

Nadere informatie

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les

Eenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les 8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil

Nadere informatie

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik. De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

1 Vinden de andere flamingo s mij een vreemde vogel? Dat moeten ze dan maar zelf weten. Misschien hebben ze wel gelijk. Het is ook raar, een flamingo die jaloers is op een mens. En ook nog op een paard.

Nadere informatie

Gedwongen opname met een IBS of RM *

Gedwongen opname met een IBS of RM * Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke

Nadere informatie

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail. 't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Tom & Senne 24-10-08 jaargang 3 nr. 7 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.com Het aapje en de sleutels Er was eens een man en die had de sleutels

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Over schulden gesproken

Over schulden gesproken Over schulden gesproken Verhalen uit de praktijk Sandra van der Stege 8 Inleiding In Nederland zijn veel mensen met schulden. Ongeveer 1 op de 5 mensen heeft moeite om elke maand rond te komen. In de schulden

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 1 Je ouders zijn ook maar mensen 11 2 Eerst ruzies, nu ook nog de scheiding 21 3 Dit is niet eerlijk! 31 4 Wat cijfers ons leren 41 5 En toen veranderde mijn wereld 51 6 Bij wie

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

1 Kussen over mijn hoofd

1 Kussen over mijn hoofd 1 Kussen over mijn hoofd De woonkamerdeur valt met een klap achter mij dicht. Ik ren de trap op, sla hier en daar een tree over. Niet vallen, denk ik nog, of misschien wel vallen. Mijn been breken en dan

Nadere informatie

Hoe lang duurt geluk?

Hoe lang duurt geluk? Hoe lang duurt geluk? Op dit moment ben ik gelukkig. Na veel pech ben ik dan eindelijk een vrolijke schrijver. Mijn roman is goed gelukt. En ik verdien er veel geld mee. En ik heb ook nog eens een mooie,

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

Niet in slaap vallen hoor!

Niet in slaap vallen hoor! Niet in slaap vallen hoor! Marcus 13: 33-37: Dierenversie Geïllustreerd door: 30 november 2014 Maria Koninginkerk Baarn 2 De oude leeuw heeft vakantieplannen. Dat vertelde hij vanmorgen aan alle dieren:

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders

Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders Leo Leeuwtje Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders isbn: 9789048431052 nur: 282 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

Het huis Anubis - Hoofdstuk 1

Het huis Anubis - Hoofdstuk 1 Het huis Anubis - Hoofdstuk 1 Het is 7 uur in de ochtend. Het is een dag nadat Nienke de traan van Isis aan Anchesenamon had gegeven. Nienke was al vroeg wakker, want ze kon niet meer slapen. Ze had weer

Nadere informatie

Ze moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf.

Ze moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf. 1. Susan Susan ligt op een bed in haar tuinhuisje. De twee deuren van het huisje staan wijd open, zodat er frisse lucht naar binnen komt. Vanuit haar bed kan Susan precies tussen de struiken door de achterdeur

Nadere informatie

Dit is een download bij het artikel Omdat je het kunt uit JOP COACH magazine, nr

Dit is een download bij het artikel Omdat je het kunt uit JOP COACH magazine, nr Honger! (voor jonge kinderen) Drie kinderen lopen naar school. Opeens zien ze een heel rare man in oude kleren. Hij vraagt om een beetje geld voor eten. Natuurlijk schrikken de kinderen en denken ze aan

Nadere informatie

Kom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser

Kom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser Kom erbij Kom erbij, want ik wil je iets vertellen, het is heel bijzonder, dus luister allemaal. Ik ken honderdduizend prachtige verhalen, maar dit is echt het mooiste van allemaal. Het gaat over twee

Nadere informatie

De brug van Adri. Rollen: Verteller Martje Adri Wim

De brug van Adri. Rollen: Verteller Martje Adri Wim De brug van Adri Rollen: Verteller Martje Adri Wim Daar loopt een meisje. Ze heet Martje. Ze kijkt boos en loopt langzaam. Ze weet niet waarheen. Martje kent Wim. Hij woont in dezelfde straat, maar Wim

Nadere informatie

Een buik van wol. Tom! Tom! Cato kwam hard aan rennen. En zei: vandaag word mevr. Catharina. 90 jaar en ik wil haar een heel mooi cadeau

Een buik van wol. Tom! Tom! Cato kwam hard aan rennen. En zei: vandaag word mevr. Catharina. 90 jaar en ik wil haar een heel mooi cadeau Een buik van wol. Tom! Tom! Cato kwam hard aan rennen En zei: vandaag word mevr. Catharina 90 jaar en ik wil haar een heel mooi cadeau Geven. Ja maar wat zei Tom. Umm wacht ik Weet het zei Cato een herinnering.

Nadere informatie

Dagboekverhaal van Christina Geusens

Dagboekverhaal van Christina Geusens Dagboekverhaal van Christina Geusens (derde prijs GO! verhalenwedstrijd Geen muren geen grenzen, allemaal buren en unieke mensen ) 17 november 2007 Ik heb vandaag weer ruzie met Elia gemaakt, omdat hij

Nadere informatie

Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest

Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12. Bruiloftsfeest Bijbellezing: Johannes 2 vers 1-12 Bruiloftsfeest Sara en Johannes hebben een kaart gekregen In een hele mooie enveloppe Met de post kregen ze die kaart Weet je wat op die kaart stond? Nou? Wij gaan trouwen!

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Weer loop ik door de draaideur van het Lucasziekenhuis.

Weer loop ik door de draaideur van het Lucasziekenhuis. 1 Weer loop ik door de draaideur van het Lucasziekenhuis. Dat is nu al de derde keer in een paar dagen. We moeten vandaag op de eerste verdieping zijn, kamer 105. Mevrouw dr. W.H.F. Scheltema, internist,

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Benzo de baas. Succesvol zelf uw slaap- en kalmeringsmiddelen afbouwen

Benzo de baas. Succesvol zelf uw slaap- en kalmeringsmiddelen afbouwen Werkboek van Benzo de baas Succesvol zelf uw slaap- en kalmeringsmiddelen afbouwen Dit werkboek helpt u om stap voor stap te stoppen met slaap- en kalmeringsmiddelen. Over zes weken kunt u weer zonder

Nadere informatie

Heilig Jaar van Barmhartigheid

Heilig Jaar van Barmhartigheid Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

Wie zijn Pluck & Pien?

Wie zijn Pluck & Pien? Wie zijn Pluck & Pien? Pluck en Pien zijn twee kindervriendjes en hebben beiden een bijzondere gave. Ze staan beiden nog dichter bij de natuur dan gewone kinderen. Pluck en Pien zijn bedoeld voor de kinderen

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, jongens en meisjes, Hé Joyce, ga je mee? Emma rent achter Joyce aan als ze van het schoolplein lopen. Joyce, wij gaan vanmiddag op bezoek bij mijn oom,

Nadere informatie

Het verhaal op reis. groep 1-2. melle de muis. Bijlagen Les 1. media. spoor

Het verhaal op reis. groep 1-2. melle de muis. Bijlagen Les 1. media. spoor Het verhaal op reis groep 1-2 melle de muis Bijlagen Les 1 Les 1 - Bijlage 1 - brief kunstenaar 1 Lieve kinderen, Vandaag begint er een bijzonder project: HET VERHAAL OP REIS. Jullie gaan vandaag met elkaar

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Tornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur.

Tornado. Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Tornado Maartje gaat voor het eerst logeren. s Nachts belandt ze met haar vriendinnetje Eva in een tornado en beleven ze een heel spannend avontuur. Geschreven in januari 2012 (Geïllustreerd t.b.v. het

Nadere informatie

M i j n o u d e r s g a a n s c h e i d e n

M i j n o u d e r s g a a n s c h e i d e n M i j n o u d e r s g a a n s c h e i d e n W E R K B O E K E C H T S C H E I D I N G, S T E U N J E K I N D M I J N W E R K B O E K Dit werkboek is speciaal voor kinderen met gescheiden ouders. Er zijn

Nadere informatie