MaxXfan Hittestress bij melkkoeien Waardoor wordt het veroorzaakt en wat kunt u eraan doen?
|
|
- Stijn van de Velden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hittestress bij melkkoeien Waardoor wordt het veroorzaakt en wat kunt u eraan doen? Geschreven door: Raymond van Benthem In opdracht van:
2 Inleiding Bij een comfortabele temperatuur presteert rundvee het best. Beneden -5 o C kost het de koe energie om haar lichaamstemperatuur op peil te houden. Boven 20 o C gaat ze energie verbruiken om af te koelen. Vanaf ongeveer 25 o C daalt de voeropname. De gevoelstemperatuur hangt natuurlijk samen met andere aspecten, zoals wind en luchtvochtigheid. Melkgevende koeien produceren veel warmte die ze moeten afvoeren om niet oververhit te raken. Dit doen ze voornamelijk via hun luchtwegen door vocht te verdampen in de longen. De huid speelt een kleinere rol in de afkoeling. Voor een goede warmteafvoer mag de luchtvochtigheid van de inademingslucht daarom niet te hoog zijn. Een koe ademt al dagelijks 30 liter water uit ( in de winter 15 liter). Vocht in de lucht dient als transportmedium voor ziekteverwekkers die zo van dier naar dier overgebracht worden. Bij een temperatuur van 20 o C en een luchtvochtigheid van 60-80% heeft een koe al last van de warmte. Dus als de temperatuur hoger is dan 25 o C met een luchtvochtigheid van meer dan 80% is er sprake van een ernstige hittestress. Temperatuur (Celsius) Temperature Humidity Index Relatieve Luchtvochtigheid (%) 90 Geen probleem Opletten Gevaar Noodsituatie Wat is Hittestress? Een koe weet zich geen raad met hoge temperaturen en luchtvochtigheden en moet zich aanpassen, hetgeen problemen met zich mee kan brengen. Er zijn wel degelijk verschillen tussen koeien in hun reactie op hittestress. Koefactoren zoals leeftijden productie zijn belangrijk. Hittestress uit zich bij koeien in een verminderde melkproductie, daarnaast zal een koe ook minder eten. De koeien blijven vaak op één plek staan of liggen, bij voorkeur in de schaduw. Ze gebruiken dan minder energie en dus wordt het lichaam niet zoveel opgewarmd. Vaak zoeken de koeien ook plaatsen op waar luchtbeweging is, zoals bij de luchtinlaten en bij openstaande deuren. Of in geval van mechanische ventilatie, voor de ventilatoren. Koeien met ernstige hittestress, beginnen te zweten en te hijgen om zich zelf af te koelen. Wanneer er veel koeien met alleen de voorpoten in de boxen staan, kan dit een teken zijn van slecht ligcomfort. Maar bij warm weer is dit een teken van hittestress. Met de voorpoten hoger, drukt het middenrif minder tegen de longen, waardoor de koe beter kan ademhalen en dus vocht verdampen. Raymond van Benthem 2
3 Wat zijn de gevolgen van hittestress? De ruwvoeropname komt tijdens warme perioden (boven de 25 o C) onder druk, waarmee ook de mineralenvoorziening in het gedrang komt. Hierdoor ontstaat er meer kans op pensverzuring, waarvan vooral ruwe celstof splitsende microben last hebben, met als gevolg melkvetdepressie. Ook heeft dit tot gevolg dat de koeien achteruitgaan in conditie en de weerstand neemt af. Naarmate de zomer vordert neemt de kwaliteit van het gras af. Een hittestressperiode aan het eind van de zomer, kan dus grotere gevolgen hebben voor de koeien, door de lagere dsopname bij weidegang. Ook de celstofwisseling heeft indirect te leiden onder subklinische pensverzuring. Door overmatig zweten van de koe verliest ze veel kalium, wat dit proces nog eens extra negatief kan beïnvloeden. Normaal gesproken is een tekort aan kalium niet te verwachten. Zorg echter voor een Kalium-Magnesium verhouding van 4 staat tot 1. De wateropname kan tijdens een hittestressperiode met ruim 40% stijgen. Hoogproductie koeien nemen al snel 180 liter water per dag op en per keer circa liter. Hoge temperaturen in combinatie met hoge relatieve luchtvochtigheden kan dus aanleiding zijn voor productiedaling. Als gevolg van hittestress produceren koeien minder melk, maar vooral ook lagere gehaltes (melkvetdepressie). Cruciaal hierbij is dat de lichaamstemperatuur niet boven de kritische waarde van 38,9 o C mag komen. Tijdens warme perioden stijgt ook het celgetal. Het tankmelkcelgetal kan wel met 10% stijgen. Uit onderzoek van Praktijkonderzoek Veehouderij (Koeien reageren verschillend op hittestress, ) blijkt, dat hoog productieve koeien de grootste daling in melkgift vertonen. Daarnaast hebben koeien, die vlak voor een hittestressperiode meer dan 35 liter per dag produceren, vaak last van de hoogste stijging van het celgetal. Tijdens warme perioden zijn de koeien vaak iets luier en liggen of staan ze vaker en langer op dezelfde plek als waar ze mesten en urineren. Dat geeft een grotere kans op besmettingen, ook omdat ze vaak samendrommen op plaatsen met schaduw. Tevens is een hoge luchtvochtigheid niet bevorderlijk voor het welbevinden, zorgt het voor een beter milieu voor ziektekiemen (bijv. mastitisverwekkers) en is het schadelijk voor de bouwsubstantie. Langdurige hittestress heeft nadelige gevolgen voor de reproductie. De tochtwaarnemingen moeten in de perioden die perioden vaker uitgevoerd worden, omdat de dieren minder energie hebben om zich tochtig te laten zien. Koeien zullen zich dus beter voelen, meer ruwvoer opnemen en beter produceren in een droge, koude stal, dan in een vochtige, dompige stal. Raymond van Benthem 3
4 Hoe is hittestress te voorkomen? Goed management is tijdens warme perioden van groot belang. Naast koefactoren spelen managementfactoren een rol bij de mate waarin hittestress problemen kan veroorzaken. Voor een goed management lijkt aanpassing van de weidegang de meest effectieve wijze om negatieve effecten van hittestress te voorkomen. Koeien overdag opstallen is een goede maatregel ter preventie van hittestress, mits de stal verkoeling biedt. De stal moet dan goed geventileerd zijn en er moet niet teveel licht in de stal komen. In grupstallen is het slechter toepasbaar om de koeien tijdens warme perioden op te stallen. s Avonds en s nachts weiden is een optie bij een gemiddelde dagtemperatuur van meer dan 20 o C. De koeien nemen dan meer gras op dan overdag. Doe dit dan wel voor een langere periode, want koeien zijn gewoonte dieren. Wanneer er vaak veranderingen zijn is het voordeel weg. Laat de koeien de weiden niet te kort weiden, maar biedt ze voldoende vers gras aan. Het beste advies tijdens een hittestressperiode is, zorg dat de opname van water en voer op peil blijft. Het geven van smakelijk voer helpt de voeropname op peil te houden. Wanneer er meerdere malen per dag gevoerd wordt, blijft het voer fris en krijgt broei geen kans. Voorkom verminderde ruwvoeropname door de koeien te controleren op hun herkauwactiviteit. Na de bijvoeding op stal moet ruim de helft van de koeien herkauwen. Na 2 uur zelfs 90% van de koeien. Zorg daarom ook voor voldoende stengelig (structuurrijk) ruwvoer, in eerste instantie via snijmaïs, maar nog beter is het als dit gecombineerd wordt met kuilgras of hooi. Het is ook mogelijk om de krachtvoergift aan te passen, door meer of een ander soort te verstrekken, let hierbij wel op de structuurvoorziening. Tijdens warme perioden zullen de koeien toch minder opnemen, houdt in de rantsoenberekening hier dus rekening mee zodat de koeien via het krachtvoer toch voldoende energie binnen krijgen. Om toch de weerstand van de koeien en het energieniveau op peil te houden, is het goed om extra mineralen bij te voeren. Bij stalvoedering is het verstrekken van zout over het voer een optie. Hierdoor komen de koeien eerder in actie om te gaan drinken en daardoor neemt de voeropname ook weer toe. Zorg tijdens warme dagen voor een uitstekende watervoorziening. Een goede drinkwatervoorziening is zeer belangrijk als je weet dat hoogproductieve koeien al snel 180 liter water per dag drinken. Dit betekend dat bij een koppel van 50 koeien een voorraad van liter water aanwezig moet zijn in de vlotterbak. Voor zelfdrinkers geld dat er eigenlijk voor iedere 15 koeien minimaal één zelfdrinker aanwezig moet zijn. De kwaliteit moet dan ook goed zijn. Het water moet schoon, fris en onbeperkt beschikbaar zijn. Ook in de weide is water noodzakelijk. Probeer in de wei de afstand tot het drinkwater zoveel mogelijk te beperken. Waterbakken die in de stal staan, waarbij koeien overdag buiten lopen kunnen vies worden. Als het water stilstaat, er voerresten en mest in liggen en dit ook nog eens gecombineerd met hoge temperaturen, dan wordt het water wel erg onfris en van slechte kwaliteit. Regelmatig schoonmaken van de waterbakken is dus een must. Om hittestress bij melkgevende dieren te voorkomen is regelmatige afkoeling nodig met flink veel water, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek. De drinkwater voorziening moet dus uitstekend in orde zijn, maar daarnaast is het ook mogelijk om het dak te besproeien (met ijzer arm water) of water te vernevelen boven het voerhek. Raymond van Benthem 4
5 Met de bouw en inrichting van de stal moet men goed rekening houden met de ventilatie. Een geïsoleerd dak valt te overwegen, zeker wanneer de koeien het jaar rond binnen blijven staan. Ruime ventilatieopeningen zorgen voor een goede afvoer van warmte en vocht. Bedenk daarbij dat de boer het eerder koud heeft dan de koe. Zij- en gevelmuren die open en dicht kunnen, bieden voldoende flexibiliteit om de stal aan veranderende klimaatomstandigheden aan te passen eventueel kan dit worden gecombineerd met windbreekgaas. Ook is de nok een belangrijk onderdeel van ventilatie, voor de afvoer van warme en vochtige lucht is een goed trekkende nok met een voldoende grote opening van groot belang. Wanneer er niet voldoende ventilatie is, zijn ventilatoren bij extreme hitte een prima oplossing, vooral boven het voerhek. Een luchtsnelheid van 2-3 m/s is dan gewenst. Zorg er bij axiale ventilatoren ervoor dat aan de ene zijde ventilatoren naar je toe blazen terwijl de anderen van je af blazen. Zo probeer je een rondgaande continue luchtbeweging te creëren. Koeien hebben frisse lucht nodig om zich lekker te voelen. Pas dan zullen ze veel voer verteren en meer melk produceren. Raymond van Benthem 5
6 Referentielijst ABCTA, Koesignalen, Praktijkgids voor koegericht management, Jan Hulsen, zoekopdracht: hittestress, o Warmte jaagt celgetal op, Erikjan van Huet Lindeman, 22 augustus 2003 o Voorkom hittestress bij melkgevende dieren, Manon Wentink, 14 juni 2002 o Voorkom hittestress bij melkvee, Petra Hermans, 27 juli o Koeien vragen bij warm weer om meer verzorging, Tip 337, 27 juni 2002 o Ventileer bij zomerse temperaturen, Tip 290, 23 augustus 2001 o Voorkom hittestress, Tip 396, 31 juli 2003 Praktijkonderzoek , Koeien reageren verschillend op hittestress, Judith Poelarends, Henk Hogeveen, Judith Verstappen-Boerekamp, Otlis Sampimon, Hans Miltenburg (GD) Hittestress bij melkkoeien o De stal van de toekomst o Waarom heeft een koe frisse lucht nodig? o Vochtigheid WLTO,..een andere oorzaak is hittestress.,westweek, 6 december 2001 Curtain-Systemen, Waarom dwarsventilatie Tellus, Voorkom hittestress: houd water- en voeropname op peil Cehave Landbouwbelang Voeders, o Hittestress bij melkkoeien, wat kun je eraan doen?, 5 april 2003 o Melkproductie in de zomer, 25 augustus 2003 o Warm weer: DAIRYFit Vitaal houdt koe gezond!, 14 augustus 2002 Raymond van Benthem 6
MaxXfan Klimaatsontwikkelingen van de afgelopen decennia
Klimaatsontwikkelingen van de afgelopen decennia Geschreven door: Raymond van Benthem In opdracht van: Inleiding De jaren 1990, 1999 en 2000 voeren de lijst aan van warme jaren sinds 1901. Direct daarna
Nadere informatieHittestress, hoe ventileren?
Hittestress, hoe ventileren? Hittestress kan de melkproductie sterk verminderen. Bovendien krijgen de koeien last van gezondheidsproblemen zoals bijvoorbeeld pensverzuring en een negatieve energiebalans.
Nadere informatieMeten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer. Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer
Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer Januari 2013 Meten van voerefficiëntie voor betere benutting eigen ruwvoer Herman van Schooten (WUR-LR) Hans Dirksen (DMS) Januari 2013 Inleiding
Nadere informatieNeem voor vragen of orders contact op met onze rundveespecialisten,
Geachte relatie, Nog even een terugblik op onze vorige nieuwsbrief. Daarin informatie over Roel Hekkema uit Tjerkwerd en Harmen van Kalsbeek uit Ferwoude. Zij hebben als afstudeer project een hydraulische
Nadere informatieDeLaval waterdrinkbakken Meer water betekent meer melk
DeLaval waterdrinkbakken Meer water betekent meer melk 2 Meer water betekent al haar drinkbehoeftes kennen Verhoogde wateropname verbetert de melkproductie Melk bestaat uit bijna 90% water, dus het is
Nadere informatieTip van de Maand Juni 2019
Tip van de Maand Juni 2019 Noteer bijzonderheden. De meeste monteurs zijn trots op de VMS van DeLaval en op hoe ze werkt, daar willen ze graag van vertellen wat ze weten en wat u verder helpt! Wat ze soms
Nadere informatieTransitie transparant? management zoals rantsoen, huisvesting en comfort moet goed zijn, dat corrigeer je niet met een brok.
Transitie transparant? De transitieperiode van melkkoeien is een veelbesproken onderwerp waar veel (meer) aandacht voor is. Iedereen heeft er zijn eigen systeem en methoden voor en er is veel over te lezen
Nadere informatieDeLaval individuele en groepsdrinkbakken Meer schoon water betekent meer melk
DeLaval individuele en groepsdrinkbakken Meer schoon water betekent meer melk Verbeter de wateropname van uw koeien en zij zullen u belonen met meer melk Melk bestaat voor bijna 90% uit water. Daarom is
Nadere informatieIntegrated Management System
Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Doel... 1 2. Toepassingsgebied... 1 3. Referentie... 1 4. Definities... 1 5. Werkinstructie... 2 5.1 Blootstelling aan extreme koude belasting... 2 5.2 Blootstelling
Nadere informatieNieuwsbrief Rundvee Juli 2018 Inhoud:
Nieuwsbrief Rundvee Juli 2018 Inhoud: Slecht genezende tussenklauwontsteking Ketose Hittestress Bestrijdingsprogramma IBR, route vaccinatie Acute sterfte door putgassen Kalf-OK systeem Myiasis Afhalen
Nadere informatieDeLaval Focus. Deze Focus wordt u aangeboden door:
Focus Deze Focus wordt u aangeboden door: Celgetal attentieweken Celgetal attentieweken Proactive & Blockade: excellente mastitispreventie door optimale desinfectie Uiercrèmes: Mintcream voor betere doorbloeding,
Nadere informatieActief Melken Actieve koeien door passend voer en het beste advies
Actief Melken Actieve koeien door passend voer en het beste advies Actief Melken Actief Melken is dé handleiding voor de voeding van melkgevende koeien. ABZ Diervoeding onderscheidt zich door een rationele
Nadere informatieVoeding. Bevroren voedsel Pas op met wortelen en bieten. Bewaar ze vorstvrij want. Jonge paarden en krachtvoer
Voeding 1. Schimmelvrij hooi Strooi bij het opslaan van het hooi telkens wat keukenzout tussen de balen, de paarden vinden dit lekker, het beschermt tegen schimmels en het haalt nog wat vocht uit het hooi.
Nadere informatieMaximaal weidegras. Stripweiden A-B-A. Graslandkalender. Gras Arbeidsgemak Weidevakmanschap Melkproductie. Max. 2 koeien per ha
Maximaal Gras Arbeidsgemak Weidevakmanschap Melkproductie Max. 2 koeien per ha 2 kg ds bijvoeding per dag/koe 13 kg ds opname vers gras Stripweiden 18 uur weiden Stripweiden A-B-A Voorbeeld bij 120 koeien,
Nadere informatieDe een heeft het warm, de ander te warm en de ander heeft het veel te warm, en dat in dezelfde werkruimte.
Hittestress: werken en warm weer Inleiding De een heeft het warm, de ander te warm en de ander heeft het veel te warm, en dat in dezelfde werkruimte. De gevoelstemperatuur wordt, behalve door de luchttemperatuur
Nadere informatieAan de leden en afnemers. Inhoudsopgave. 2/3 Aan de leden en afnemers. 4/5 Voorkom hitte stress bij uw geiten
Inhoudsopgave 2/3 Aan de leden en afnemers 4/5 Voorkom hitte stress bij uw geiten 6/7 Vergelijking van robotmelkers en niet robotmelkers in Melkvee expert 8/9/10 Studiereis Denemarken 11/12 Opendag Familie
Nadere informatieConditie, bevuiling, schurft..
Conditie, bevuiling, schurft.. Locomotiescore, lijn van de rug.. Mest consistentie Gedrag? Werkroutines 5 Werkroutines Weging Punten Werklijnen en kruislijnen Jong naar oud, kans op mestcontact 3 2
Nadere informatieGeachte relatie, Verder in deze nieuwsbrief: Extra energie kalveren Winterdiarree Strooisel
Geachte relatie, De winter doet al een beetje zijn intrede. De eerste nachtvorst is al geweest. Erg vroeg dit jaar, zouden de schaatsen uit het vet kunnen? Afgelopen zomer en najaar waren er periodes met
Nadere informatieEen beginners handleiding om koel te blijven.
Een beginners handleiding om koel te blijven. Alles wat je moet weten om koel te blijven: - Omdat het goed is voor je gezondheid. - Omdat je er geld meer kunt besparen. INHOUD 1. Introductie 2.1. Zelf
Nadere informatiethe total feed business Lammerenopfok ForFarmers Hans Kolk
the total feed business Lammerenopfok ForFarmers Hans Kolk Agenda Voorstellen Geboorte en belang van biest Lammeren opfok en management Belang van goede voeding Ziektes; diagnose en preventie Rondvraag
Nadere informatieNIEUWSBRIEF. Nieuwsbrief Boerderij De Bonte Parels. De zomer van 2018
Droog, droger, droogst en wat een hitte! Pfff, de zomer viel bepaald niet mee op de boerderij. Zowel voor de dieren als voor onszelf was het regelmatig afzien geblazen. Hoewel we tussendoor ook wel wat
Nadere informatieErvaringen van een salmonella expert
Ervaringen van een salmonella expert Bijeenkomst Friesland Campina 14 februari 2018 Oostmahorn Introductie Gerrit Hegen Rundveedierenarts sinds 1983 3 jaar DAP Menaldum 28 jaar dierenarts in Zuid Oost
Nadere informatieMeer melk uit uw ruwvoer. Conserveringsmiddelen en broeiremmers
Meer melk uit uw ruwvoer Conserveringsmiddelen en broeiremmers > betere ruwvoerkwaliteit > smakelijk ruwvoer > hogere opname > lagere voerkosten Ecosyl: meer melk uit uw ruwvoer Op melkveebedrijven blijft
Nadere informatieMagnesium in drinkwater voor weidende droge koeien
Magnesium in drinkwater voor weidende droge koeien J. Zonderland (ROC Bosma Zathe) K. Kalis (Gezondheidsdienst voor Dieren in Noord-Nederland) Als weidende koeien krachtvoer krijgen of als koeien op stal
Nadere informatieGefeliciteerd met uw vernieuwde woning!
Gefeliciteerd met uw vernieuwde woning! Verbeteringen aan uw woning Condens aan de buitenkant: Gefeliciteerd met uw vernieuwde woning! De verbeteringen die we hebben doorgevoerd verschillen per woning,
Nadere informatie20-4-2012. Afwegingskader Opstallen - Weiden. Stichting Weidegang (missie) Programma
Afwegingskader Opstallen - Weiden Symposium Lekker Buiten: Outdoor Animal Husbandry De kracht en uitdagingen van het buiten houden van vee 19 april Wageningen Ir. Q.G.W. (René) van den Oord sr. adviseur
Nadere informatieGHOR. Checklist maatregelen en adviezen bij hitte
Checklist maatregelen en adviezen bij hitte GHOR Nu de warme dagen van de zomer er weer gaan aankomen, is het verstandig om als organisator voorbereid te zijn op de mogelijke gevolgen van hitte op medewerkers,
Nadere informatieGefeliciteerd met uw vernieuwde woning!
Gefeliciteerd met uw vernieuwde woning! Verbeteringen aan uw woning Condens aan de buitenkant: Gefeliciteerd met uw vernieuwde woning! De verbeteringen die we hebben doorgevoerd verschillen per woning,
Nadere informatieWANT IEDEREEN HEEFT VOCHT IN HUIS
Ventileren WANT IEDEREEN HEEFT VOCHT IN HUIS Iedereen heeft vocht in huis Niemand ontkomt er aan. Door alleen al in huis te zijn, produceren we liters vocht per dag. En bij het koken, douchen, afwassen,
Nadere informatieKwaliteit. Benodigdheden Transparante fles Uitgebreid wateronderzoek Witte emmer Test-sets voor ijzer-, hardheiden PH-bepaling
Kwaliteit Hoe beoordeel je kwaliteit van drinkwater? Het drinken van vervuild water of water met ziektekiemen betekent een lagere productie van je dieren. De norm voor het beoordelen van de kwaliteit van
Nadere informatiewat is de kwaliteit van het weidegras
8 Veevoeding en beweiding VERTEERBAARHEID NDF / ADF / ADL Hemicellulose gemakkelijk verteerbaar Cellulose Lignine Wat moet ik weten van veevoeding en vers gras? moeilijk verteerbaar niet verteerbaar 3
Nadere informatieHoud SARA buiten de deur. Jan Veling, GD Gezonde Melkveehouderij, 15 januari 2015
Houd SARA buiten de deur Jan Veling, GD Gezonde Melkveehouderij, 15 januari 2015 Opzet presentatie Waarom praten over SARA? Wie of wat is SARA? Hoe herken ik SARA? Hoe houd ik SARA buiten de deur? SARA:
Nadere informatieThema van de maand September 2009
Thema van de maand September 2009 "Een goede huisvesting voor je ezel" Omdat wij zelf druk bezig zijn om het voor onze meiden allemaal in orde te maken, wil ik deze maand verder ingaan op het thema huisvesting.
Nadere informatieMS Egalisatie coating. Voor een nog betere voeropname
MS Egalisatie coating Voor een nog betere voeropname MS Egalisatie coating Snel en makkelijk aan te brengen Stofvrij Zeer slijtvast Makkelijk overschilderbaar met MS vloercoating Volledig belastbaar, reeds
Nadere informatie100-dagenaanpak. 365 dagen resultaat
365 dagen resultaat > gezonde koeien > goede productie > gemakkelijk werken U wilt als melkveehouder dat uw koeien vlot afkalven, gezond opstarten, goed produceren en weer gemakkelijk drachtig worden.
Nadere informatiePraktische kalveropfoktips van 0 tot 3 maanden. Ger v. Wersch Rayonmanager Nutrifeed 2. Onderwerpen. Nutrifeed onderdeel van Royal FrieslandCampina
Nutrifeed onderdeel van Royal FrieslandCampina 1 Praktische kalveropfoktips van 0 tot 3 maanden Ger v. Wersch Rayonmanager Nutrifeed 2 Onderwerpen Management rond geboorte Volle melk of melkvervanger Meest
Nadere informatieRUWVOER + Inkuilmanagement. Assortiment inkuilmiddelen
RUWVOER + Inkuilmanagement Assortiment inkuilmiddelen De melkveehouderijsector staat met de afloop van het melkquotum voor een aantal grote uitdagingen. Gezien de verwachte stijging van de melkproductie
Nadere informatie3D Voeding paard. 10 min bespreken opdracht 20 min lezen opdracht en maken zelftoets 45 min maken praktijkopdracht 15 min nabespreken opdracht
Naam: Klas:.. Datum: Ruimte voor schoolstempel en paraaf docent 3D Voeding paard Je weet hoeveel voer een paard mag krijgen Je weet wat voor soort voer een paard moet krijgen Je weet waar de voerbehoefte
Nadere informatiePROTOCOL TEMPERATUUR, VOCHTBEHEERSING EN HITTE
PROTOCOL TEMPERATUUR, VOCHTBEHEERSING EN HITTE 1 Temperatuur en vochtbeheersing T.a.v. de omgevingstemperatuur en vochtbeheersing hanteert Sisa Kinderopvang het volgende beleid: Stel de temperatuur in
Nadere informatieVijf nieuwe innovatietrajecten voor weidegang
1 Vijf nieuwe innovatietrajecten voor weidegang Het project Amazing Grazing, dat vorig jaar van start ging, wil de huidige opstaltrend van melkvee keren. Daarvoor zijn dan wel amazing ideas nodig! Deze
Nadere informatieMelken: van krukje tot robot. www.lely.com. innovators in agriculture
Melken: van krukje tot robot www.lely.com innovators in agriculture Deze spreekbeurt is ontwikkeld speciaal voor kinderen van de basisschool. Met de spreekbeurt melken, van krukje tot robot wordt er een
Nadere informatieNieuwsbrief Mei 2015. Deze maand in de nieuwsbrief. Honden en Warmte Juni chipmaand Nieuwe collega *Actie* Huisdieren ras van de maand
Nieuwsbrief Mei 2015 Deze maand in de nieuwsbrief Honden en Warmte Juni chipmaand Nieuwe collega *Actie* Huisdieren ras van de maand Honden en Warmte Honden transpireren niet Honden kunnen niet zoals mensen
Nadere informatieVoeding schapen algemeen. Voeding en vertering. Vertering schaap schematisch
Voeding schapen algemeen Voeding en vertering Enkele belangrijke aspecten: - verteringsstelsel - herkauwproces - nutriënten Uitgelicht: - mineralen: Cu, - spoorelement: Co Roel de Lange Assortiment Vragen
Nadere informatieKoeienvoer klas 1. Werkboek: Koeienvoer klas 1
Koeienvoer klas 1 1 Inhoud Hoofdstuk 1: Verteringsstelsel van de koe... 3 1.1: Herkauwen en speeksel... 3 1.2: Magenstelsel... 5 1.3: Darmstelsel... 8 1.4: Verteringsstelsel kalf... 8 Hoofdstuk 2: Voedingsstoffen
Nadere informatieBewoners, huisdieren en planten produceren dagelijks tien liter vocht. onderhouden+verbouwen. Ventilatie Onderhoud. eigen huis magazine
onderhouden+verbouwen eigen huis magazine Bewoners, huisdieren en planten produceren dagelijks tien liter vocht Ventilatie Onderhoud 32 eigen huis magazine jan 2013 31 24 uur per dag frisse lucht Ventileren
Nadere informatievoorkomt schade aan uw woning door vocht en schimmel
ventileren goede ventilatie... voorkomt schade aan uw woning door vocht en schimmel is beter voor uw gezondheid bespaart energie Ventilatie is: gebruikte lucht eruit en frisse lucht erin. Goed ventileren
Nadere informatieExtra bijvoeren in najaar op biologische bedrijven: economie en eiwitbenutting
Extra bijvoeren in najaar op biologische bedrijven: economie en eiwitbenutting Juli 2005 Gertjan Holshof (ASG) Gertjan.holshof@wur.nl Deze publicatie is tot stand gekomen in het kader van het project 100
Nadere informatieWerken bij hitte? Wat kan je doen!
Werken bij hitte? Wat kan je doen! Heerlijk zo n zonnetje toch? In de bouw werk je vaak buiten. Lekker, vooral in de zomer, de zon schijnt en de temperatuur loopt op. Maar gevaar ligt op de loer. Werken
Nadere informatieVoeding en gezondheid. Les 1. Water
Voeding en gezondheid Les 1. Water Les opzet Toetsvorm Wat wordt er getoetst Wat is hierbij nodig Wie Theorie toets Theorie Voeren Toets Cees Presentatie Portfolio Voeren en Voeding en gezondheid Voeren
Nadere informatieCompleet weiden Combi weiden Compact weiden. WeideKompas
WeideKompas Compleet weiden Compact weiden Kompas WeideKompas Beweiden is een keuze die u als veehouder zelf maakt. Wilt u starten met beweiden of wilt u meer rendement uit weidegang halen? WeideKompas
Nadere informatieTip van de maand 2014
Tip van de maand 2014 December 2014: Desinfectie en speenconditie. Nu het weer kouder wordt let extra goed op de speenconditie. Koeien laten zich niet graag melken wanneer ze gevoelige en schrale / of
Nadere informatieVOCHT EN VENTILATIE. Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning
VOCHT EN VENTILATIE Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning VENTILEREN GEZOND LUCHT OPEN BUITENLUCHT VOCHT RAMEN WONING Goede ventilatie voorkomt vocht in uw woning Het voorkomen van vocht in uw woning
Nadere informatie3C Voeding herkauwer
Naam: Klas:.. Datum: Ruimte voor schoolstempel en paraaf docent 3C Voeding herkauwer WETEN De leerling weet wat krachtvoer en ruwvoer is. De leerling weet dat een herkauwer vier magen heeft. De leerling
Nadere informatieDrinkwater voor vee. Smakelijkheid van het water. Schadelijkheid van het water. Onderzoek waterkwaliteit drinkplaatsen voor melk- en jongvee
Onderzoek waterkwaliteit Opdrachtgever: LTO Noord UGCN Wageningen 21-06-07 Onderzoek waterkwaliteit Drinkwaterkwaliteit / Hittestress Ed van Eenige met dank aan vele studenten van Diergeneeskunde (Utrecht)
Nadere informatiePensbestendig vet; een energiebron die melkproductie stimuleert en bijdraagt aan een betere vruchtbaarheid
Pensbestendig vet; een energiebron die melkproductie stimuleert en bijdraagt aan een betere vruchtbaarheid Meer melk, betere vruchtbaarheid Megalac - meer melk, betere vruchtbaarheid Wat is Megalac? l
Nadere informatie1. Temperatuurregeling
1. Temperatuurregeling Afb. 1 Als je het warm hebt, wordt je gezicht rood. Dit komt doordat de bloedvaatjes net onder je huid wijder worden doordat bepaalde spieren zich samentrekken. Zo staat je lichaam
Nadere informatieGeachte relatie, Onze rundveespecialist wil graag voor u het rantsoen bereken, voor een rantsoen op maat!
Geachte relatie, Wat een mooi voorjaar en zomer hebben we gehad. Veel warme en zonnige dagen. Er is veel goede vrucht geoogst. Nu is de eerste herfststorm alweer geweest en de winterperiode staat voor
Nadere informatieUw doel bereiken met MelkNavigator
Uw doel bereiken met MelkNavigator Uw doel bereiken met MelkNavigator Als melkveehouder wilt u er uit halen, wat er in zit. Kies gericht voor meer melk, betere gehalten of meer grammen eiwit en/of vet.
Nadere informatieVochtoverlast en ventilatie in de woning
Vochtoverlast en ventilatie in de woning Soms hebben mensen last van vocht in hun woning. Vochtoverlast wordt meestal in een laat stadium ontdekt. Er komen schimmelplekken op de muur, behang laat los en
Nadere informatiePraktisch aan de slag met duurzaamheid! Koeien voeren! Doel = meer melk uit eigen ruwvoer. Sojaprijzen stijgen. Voerprijzen stijgen
Koeien voeren! Doel = meer melk uit eigen ruwvoer Praktisch aan de slag met duurzaamheid! ir. Frank Verhoeven Boerenverstand Consultancy Voerprijzen stijgen Sojaprijzen stijgen A-brok 1992-2013 600 Soja
Nadere informatieKort verslag oriënterende voerproef hooi
Kort verslag oriënterende voerproef hooi Voerproef naar de invloed van hooi op melkproductie en melksamenstelling Uitgevoerd voor het netwerk Heerlijk, Helder Hooi Locatie proef: proefboerderij Zegveld
Nadere informatieINVLOED VAN PENSVERZURING OP DE VOEROPNAME EN MELKPRODUCTIE EN MAATREGELEN OM PENSVERZURING TE VERHELPEN
SCH-2002-17 INVLOED VAN PENSVERZURING OP DE VOEROPNAME EN MELKPRODUCTIE EN MAATREGELEN OM PENSVERZURING TE VERHELPEN De fermentatie van voedermiddelen in de pens speelt een cruciale rol in de voorziening
Nadere informatieCompoststal in Amerika; 2 keer per dag bewerken Gedroogde mest stal in Israël ( de wei in de stal )
Een greep uit nieuwe ontwikkelingen huisvesten van melkvee Huisvesting van melkvee staat momenteel sterk in de belangstelling bij melkveehouders, beleid en het onderzoek. Vanuit verschillende onderzoekprojecten
Nadere informatieNieuwsbrief Rundvee Oktober Inhoud: 1. Drinkwatervoorziening bij melkvee 2. Het drenchen van runderen 3. Medicijnen 4. Koude 5.
Nieuwsbrief Rundvee Oktober 2016 Inhoud: 1. Drinkwatervoorziening bij melkvee 2. Het drenchen van runderen 3. Medicijnen 4. Koude 5. Biest 1. Drinkwatervoorziening bij melkvee Water is een van de belangrijkste
Nadere informatieQuinoa-GPS in het rantsoen voor melkkoeien
Quinoa-GPS in het rantsoen voor melkkoeien Ronald Zom, Herman van Schooten en Ina Pinxterhuis Quinoa is een eenvoudig te telen gewas dat in korte tijd een hoge opbrengst geeft, goed te conserveren is en
Nadere informatieVragen en opdrachten. Vragen bij de wikiwijspagina Jongveeopfok
Vragen en opdrachten Vragen bij de wikiwijspagina Jongveeopfok Vragen bij boekje Jongvee blz 4 t/m 7 (Bekijk voor het maken van vraag 1 t/m 11 Wikiwijs: Jongvee opfok, hoofdstuk Introductie jongvee opfok.)
Nadere informatieWeiden met kringloop wijzer? Blij met een koe in de wei?
Weiden met kringloop wijzer? Blij met een koe in de wei? VKNN Bert Philipsen, zomer 2017 De KringloopWijzer Beoordeling van kengetallen II De KLW en Weidegang projecten: Wat is een goed KringloopWijzer
Nadere informatieGEEF LUCHT AAN JE HUIS!
GEEF LUCHT AAN JE HUIS! Zorg voor een gezonde woning: geef vocht en schadelijke stoffen geen kans! Laat voortdurend frisse lucht binnen via een ventilatiesysteem, ventilatierooster of door een raam op
Nadere informatieWerkboek van: Den Haneker Educatie Streekonderwijs
Werkboek van: Den Haneker Educatie Streekonderwijs Inhoud Inhoud... 2 1. De Melkveehouderij in onze streek... 3 1.1 Onze streek... 3 1.2 Wat is veen?... 3 1.3 Boeren vanaf het begin... 3 1.4 Koeien melken...
Nadere informatieAmmoniakreductie, een zaak van het gehele bedrijf
Ammoniakreductie, een zaak van het gehele bedrijf Pilotveehouder Henk van Dijk Proeftuinadviseur Gerrit de Lange Countus Accountants Proeftuin Natura 2000 Overijssel wordt mede mogelijk gemaakt door: 8
Nadere informatieVentileren. Op adem komen doe je thuis. Thuis is een huis van Servatius. servatius.nl
Ventileren Op adem komen doe je thuis Thuis is een huis van Servatius Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Als u na het lezen nog vragen of opmerkingen heeft, kunt u terecht op onze website
Nadere informatieEvaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld. 31-10-2014, Arie de Gelder
Evaluatie, Leerpunten en Plannen Perfecte Roos Energiezuinig geteeld 31-10-2014, Arie de Gelder Opmerkingen vooraf De genoemde punten staan open voor discussie Er is geen prioriteit in de volgorde Als
Nadere informatieAOC Terra Hereweg 99 9721AA Groningen 050-5297800
Dit arrangement over huisvesting van melkvee bevat de volgende onderwerpen; welzijn, vloeren, ligboxen, voerhekken, waterbakken, klimaat en ventilatie, licht, melksystemen, stalsystemen en stage opdrachten
Nadere informatieProtocol Oververhitting
Inleiding Oververhitting (hyperthermie, hitteletsel) ontstaat wanneer het lichaam meer warmte produceert dan dat het kan afgeven. Hierdoor kan de lichaamstemperatuur oplopen tot boven de normale waarden.
Nadere informatieHebben koeien behoefte aan beschutting tegen koude en hitte?
PASTRESS: Hebben koeien behoefte aan beschutting tegen koude en hitte? Eva Van laer eva.vanlaer@ilvo.vlaanderen.be ILVO Studiedag - Welzijn van melkkoeien en varkens in Vlaanderen Woensdag 12 oktober 2011
Nadere informatie> Verwarmen en ventileren
> Verwarmen en Verwarmen en Vochtproblemen in huis, condens op de ramen, een beschimmelde muur u kunt het allemaal voorkomen door goed te en te verwarmen. Zorg voor voldoende frisse lucht in huis. Lees
Nadere informatieventileren wonen met karakter
ventileren wonen met karakter goede ventilatie... voorkomt schade aan uw woning door vocht en schimmel is beter voor uw gezondheid bespaart energie Ventilatie is: gebruikte lucht eruit en frisse lucht
Nadere informatieHuurdersinformatie. Goed ventileren, erg belangrijk
1 Huurdersinformatie Goed ventileren, erg belangrijk Goed ventileren zorgt voor gezonde en droge lucht in uw woning. In deze brochure tips om te ventileren en om vocht te voorkomen. Inhoud Ventileren:
Nadere informatieWat is er aan de hand? http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20080701_broeikaseffect02
Wat is er aan de hand? http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20080701_broeikaseffect02 Goed nieuws: JIJ kunt verschil maken! Target Onze school gaat een steentje bijdragen! De uitdaging: krijg met de hele
Nadere informatieGoed Drinkwater voor Gezonde Dieren. Datum: 12 juni 2014
Goed Drinkwater voor Gezonde Dieren Datum: 12 juni 2014 Even voorstellen: Dr. Guillaume Counotte Toxicoloog, Relatie voer/water en diergezondheid Weerbaarheid van dieren Water voor Dieren Belang van goed
Nadere informatieRuwvoerkost in kostprijs melk. Diane Schoonhoven
Ruwvoerkost in kostprijs melk Diane Schoonhoven Overzicht Evolutie kostprijs melkveebedrijf De verschillen tussen bedrijven zijn groot Ruwvoermelk maakt het verschil Voorbeelden impact op voerkosten 2
Nadere informatieCondensatie op mijn ramen
1-5 De vorming van condensatie op je ramen is niet altijd te wijten aan een fout aan je ramen, het kan het gevolg zijn van een natuurlijk fenomeen. Hoe ontstaat condensatie? Lucht kan, volgens zijn temperatuur,
Nadere informatie18-2-2013. Bacterie schematisch. Een bacterie is resistent. Oorzaak resistentie wereldwijd. Resistentie verkrijgen. Antibiogram. Matig & juist gebruik
% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % Broilers Slaughter pigs Veal calves Dairy cattle -- Themabijeenkomst Antibioticumbeleid en de (on-)mogelijkheden
Nadere informatieDagelijks ventileren. woonwijzer
Dagelijks ventileren woonwijzer 2 Dagelijks ventileren Dagelijks ventileren Veel mensen hebben last van vocht in huis. Ze denken meestal dat die vochtoverlast van buiten komt: optrekkend vocht of doorslaande
Nadere informatieFrank Weersink 26-2-2015
Voorstellen Frank Weersink Inhoud Aanleiding Kosten Voorbereidingen voor weiden Voor-& nadelen Dagelijks omweiden Beweidingsplan Materialen Tools - Farmwalk- Platemeter Grasbehoefte Financieel Verliezen
Nadere informatieAddicool. Leo Suiker directeur
Addicool. Leo Suiker directeur Voorwoord. Addicool heeft zich door haar jarenlange ervaring en expertise ontwikkeld tot marktleider op het gebied van custom made luchtbehandelings kasten. En omdat we veel
Nadere informatieIsolatie plaatsen en de kiertjes niet afdichten? Een jas die niet dicht kan, heeft toch ook geen zin...
Isolatie plaatsen en de kiertjes niet afdichten? Een jas die niet dicht kan, heeft toch ook geen zin... Woonvocht en oppervlaktecondensatie De mens zelf produceert steeds een hoeveelheid waterdamp door
Nadere informatieWeidegang & KringloopWijzer. Michel de Haan, et al.
Weidegang & KringloopWijzer Michel de Haan, et al. Veelgehoorde kreet Weiden is slecht voor de KringloopWijzer! -> slechte benadering; het gaat om efficientie en niet om KringloopWijzer Vergelijk: -> Sneeuw
Nadere informatielandbouw en natuurlijke omgeving dierhouderij en -verzorging productiedieren CSPE KB
Examen VMBO-KB 2015 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving dierhouderij en -verzorging productiedieren CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens
Nadere informatieRobot & Weiden. Resultaten enquête 2
Robot & Weiden Resultaten enquête 2 Inleiding Inhoudsopgave De deelnemers van Robot & Weiden beantwoorden driemaal een enquête met als doel in kaart te brengen hoe zij omgaan met de combinatie melken met
Nadere informatieAardappelen verdienen een goede coach
Aardappelen verdienen een goede coach Lezing HZPC telers Bewaaradvies Harry Goos Bewaren is niet moeilijk Aardappel leeft en ademt Aardappel bestaat uit 80% water Hoeveel water in de schuur Hoeveel water
Nadere informatieDrinkwaters. De les ná G-kracht. In deze les gaat het over:
De les ná G-kracht Drinkwaters In deze les gaat het over: Welke rol water speelt voor onze gezondheid Welke soorten drinkwater er zijn Hoe je water het best kunt drinken en serveren Opdracht 1: Ben jij
Nadere informatieDeze toelichting is opgesteld door het CBS op verzoek van het Ministerie van LNV.
Toelichting op de cijfers van de mestproductie in 2018 zoals berekend in de vorm van momentopnames in kwartaalrapportages en zoals gepubliceerd als voorlopige cijfers d.d.15-2-2018 op de CBS-website. Deze
Nadere informatieHet lichaam maakt teveel warmte aan of raakt te weinig warmte kwijt.
Leerbladen EHBO Hoofdstuk 1 + 7 + 8 Herhaling Hoofdstuk 1: 5 belangrijke punten: 1) Let op gevaar! van jezelf, omstanders en slachtoffer(s). Als het niet veilig is, kan je niet helpen. 2) Ga na wat er
Nadere informatieSmart Farming: Heden & toekomst. Kristine Piccart (ILVO) Veetournee 2018
Smart Farming: Heden & toekomst Kristine Piccart (ILVO) Veetournee 2018 2 Overzicht ❶ ❷ ❸ ❹ ❺ Inleiding Monitoring gezondheid & productie Toekomstvisie Conclusies Vragen 3 1. Inleiding 4 Smart farming
Nadere informatieAflamperiode. goed voor dieren Schapenvoer
Aflamperiode De aflamperiode kost voor zowel de schapenhouder als het schaap veel energie, het is belangrijk dat de schapen genoeg mineralen, vitamines en energierijke stoffen binnen krijgen in deze tijd.
Nadere informatieVocht en ventilatie. Tips voor een droger huis
Vocht en ventilatie Tips voor een droger huis Vocht en ventilatie Een gezin produceert per dag tussen de tien en vijftien liter vocht. Door te ademen, door huisdieren en planten, maar ook door te koken,
Nadere informatieMastitis en de vrije markt. Henk Hogeveen
Mastitis en de vrije markt Henk Hogeveen Wat kunt u van mij verwachten Denken in een tijd zonder quotum Het probleem: Preventieve kosten vs faalkosten En nu zonder quotum Oude denken Productiecapaciteit
Nadere informatieAfdeling Nutritie & Innovatie. Bewust natuurlijk luxe en goed afkalven Door Toon van der Heijden
Afdeling Nutritie & Innovatie Bewust natuurlijk luxe en goed afkalven Door Toon van der Heijden maandag 28 november 2016 Geweldig!!! Van Kalf tot Koe tot Kalf enz STELLINGEN OM TE BEGINNEN Makkelijke geboorte
Nadere informatieRS-virus. Albert Schweitzer ziekenhuis Kinderafdeling januari 2015 pavo 0059
RS-virus Albert Schweitzer ziekenhuis Kinderafdeling januari 2015 pavo 0059 Inleiding Uw kind is mogelijk besmet met het RS-virus. In deze folder leest u wat voor ziekte dit is en welke behandeling uw
Nadere informatie