Beslag op geldrekeningen

Transcriptie

1 Faculteit Rechtsgeleerdheid Universiteit Gent Academiejaar Beslag op geldrekeningen Masterproef van de opleiding Master in de rechten Ingediend door Klara Storme (studentennr ) (major: economisch recht) promotor : Prof. R. Steennot 1

2 VOORWOORD INLEIDING BEGRIP GELDREKENING BEGRIP DERDENBESLAG BEWAREND BESLAG OP GELDREKENINGEN PROCEDURE VEREISTEN Hoedanigheid beslaglegger Vereisten gesteld voor de oorzaak van het beslag Urgentie Vereiste kwaliteit van het voorwerp van beslag GEVOLGEN Principe : Onbeschikbaarheid van alle schuldvorderingen : Uitzonderingen op de principiële onbeschikbaarheid Kantonnement bij bewarend beslag Verplichtingen voor de derde : Geldigheidsduur bewarend beslag HOGER BEROEP EN OPHEFFING In geval van weigering machtiging beslagrechter: In geval de beslagrechter het bewarend beslag toestond Het geval waarin bewarend beslag werd gelegd op grond van stukken waaruit de schuldvordering blijkt : Een laatste mogelijkheid kan toepassing vinden ingeval van veranderde omstandigheden: UITVOEREND BESLAG OP GELDREKENINGEN PROCEDURE VEREISTEN Uitvoerbare titel Eisen gesteld aan de oorzaak van beslag Voorwerp van beslag GEVOLGEN VOOR DE BANK De verklaringsplicht Afgifteverbod Afgifteverplichting HOGER BEROEP Verzet van de beslagene tegen het uitvoerend beslag : Het verzet door andere schuldeisers Verzet door de bank PROCEDURE VAN DE EVENREDIGE VERDELING MINNELIJKE OPHEFFING VAN HET BESLAG KANTONNEMENT BIJ UITVOEREND BESLAG Kantonnement van de oorzaken van beslag Kantonnement van het voorwerp van beslag Minnelijk kantonnement VOORWERP : WELKE SCHULDVORDERINGEN KUNNEN IN BESLAG WORDEN GENOMEN ALGEMEEN WORDT DE REKENING OF HET REKENINGTEGOED GETROFFEN? KAN DE BANK DE BLOKKERING BEPERKEN TOT HET BEDRAG VAN DE OORZAKEN 2

3 VAN BESLAG? WELKE REKENINGEN WORDEN GETROFFEN? HET OPENEN VAN EEN REKENING-BIS REKENING DIE IN DEBET STAAT ONBESLAGBAARHEID VAN EEN KREDIETOPENING BEËINDIGING VAN DE REKENING TIJDENS HET BESLAG ONBESLAGBARE REKENINGTEGOEDEN Algemeen Beslagbaarheid van loon geplaatst op een bankrekening : BEDINGEN VAN ONBESLAGBAARHEID BEDINGEN VAN ONOVERDRAAGBAARHEID INTEREST VAN HET VOORWERP VAN BESLAG Is de bank verplicht verder interest uit te betalen na beslag? Is de bank gehouden interest te betalen na kantonnement van het voorwerp van beslag? Valt de interest onder het beslag? Beslag en moratoire interest HET TIJDSTIP HET OGENBLIK VAN BESLAG BESLAG IN DE TIJD ALGEMEEN LOPENDE VERRICHTINGEN Algemeen Gevolgen voor de verplichtingen van de bank Niet-relevantie van het tijdstip van betaling in het kader van beslag WIJZIGING VAN HET TEGOED IN GEVAL VAN OVERSCHRIJVINGEN WIJZIGING VAN HET TEGOED BIJ BETALING MET EEN DEBETKAART WIJZIGING VAN HET TEGOED BIJ DE BETALING MET EEN KREDIETKAART WIJZIGING VAN HET TEGOED BIJ DE BETALING MET ENE PROTONKAART IN DE RUIMTE : IPR-ASPECT BEVOEGDHEID BELGISCHE RECHTER Algemeen In geval van Belgisch hoofdkantoor Belgisch bijkantoor van een buitenlands hoofdkantoor GELDING VAN BUITENLANDSE RECHTERLIJKE BESLISSINGEN IN BELGIË Belgisch bijkantoor Belgisch hoofdkantoor Geen kantoor in België PROBLEMEN EN MOGELIJKE OPLOSSINGEN M.B.T. HET GRENSOVERSCHRIJDEND BESLAG IN EUROPA De problemen De oplossingen Het Groenboek over een efficiëntere tenuitvoerlegging van rechterlijke beslissingen in de Europese Unie : Beslag op bankrekeningen Het groenboek betreffende de transparantie van het vermogen van schuldenaars Nabije toekomst De reactie van de banken CONFLICTEN MET OUDERE RECHTEN DERDENBESLAG DOET GEEN AFBREUK AAN OUDERE RECHTEN : PRIOR TEMPORE, POTIOR JURE SCHULDVERGELIJKING NA BESLAG Algemeen : Wettelijke schuldvergelijking en beslag Gerechtelijke schuldvergelijking Contractuele schuldvergelijking of schuldvergelijkingbeding : Schuldvergelijking & het differé en het disponible van de rekening : Cheque, beslag en schuldvergelijking Schuldvergelijking en het beding van eenheid van rekeningen

4 Schuldvergelijking en het beslag in eigen handen : CESSIE VAN SCHULDVORDERING DERDENBESLAG OP BEPAALDE SOORTEN REKENINGEN DERDENBESLAG OP EEN GEZAMENLIJKE REKENING De meervoudige rekening Bedingen m.b.t. het beschikkingsrecht De gezamenlijke rekening : Actieve hoofdelijkheid tussen de rekeninghouders DERDENBESLAG OP EEN REKENING-COURANT DERDENBESLAG OP KWALITEITSREKENINGEN Algemeen Rubriekrekening geopend op naam van een notaris Derdenrekening op naam van de advocaat of de notaris geopend DERDENBESLAG OP EEN SPAARBOEKJE DERDENBESLAG OP HET DOCUMENTAIR KREDIET DOOR DE SCHULDEISERS VAN DE BEGUNSTIGDE TEN LASTE VAN DE BEGUNSTIGDE DOOR DE OPDRACHTGEVER TEN LASTE VAN DE BEGUNSTIGDE Principe : beslagverbod van de opdrachtgever Uitzondering in geval van fraude in hoofde van de begunstigde DERDENBESLAG TEN LASTE VAN DE OPDRACHTGEVER CONCLUSIE LITERATUURLIJST

5 1 Voorwoord Deze masterproef behandelt het beslag op bankrekeningen dat een zeer boeiend thesisonderwerp is gezien de vele verschillende rechtsregelen die hierbij toepassing vinden. Zo krijgen we voornamelijk te maken met het procesrecht voor de processuele aspecten van beslag en het financieel recht gezien het een beslag op geldrekeningen is. Bovendien komen ook het fiscaal recht (BTW als beslaglegger), het familierecht (alimentatieschuldenaars als beslagenen) enzoverder aan de orde. In dit proefstuk zal ik vooreerst aan analyse geven van de bestaande processuele regelen en haar interpretatie. Daarbij wordt het bewarend en het uitvoerend derdenbeslag apart besproken gezien deze los van elkaar kunnen bestaan. Vervolgens wordt ingegaan op talrijke aspecten van het bancair derdenbeslag waarbij nog problemen rijzen. Eerst en vooral wordt dieper ingegaan op het voorwerp van beslag en specifiek wordt hierbij de nieuwe regeling in verband met de onbeslagbaarheid van loon op een bankrekening besproken. Vervolgens leg ik me toe op het beslag in de tijd, met name welke schuldvorderingen na het ogenblik van beslag het voor beslag vatbare creditsaldo nog kunnen doen wijzigen. Dit wordt specifiek besproken voor de overschrijving, de debetkaart, de kredietkaart en tenslotte de protonkaart. Nadien wordt het bancair derdenbeslag besproken in grensoverschrijdende gevallen. Gezien in deze materie nog vele problemen bestaan, worden mogelijke oplossingen aangereikt. Hierbij wordt ook een overzicht gegeven van een toekomstige Europese regeling hieromtrent. Een beslag veroorzaakt een situatie van samenloop waardoor een analyse zich opdringt van haar positie terzake. Tenslotte worden het beslag op specifieke soorten rekeningen besproken zoals ingeval van gezamenlijke rekeningen. Het beslag op geldrekeningen komt dagelijks voor in de praktijk. Uit een gesprek dat ik mocht hebben met de heren P. Vrielynck en G. Van Verdeghem van ING in Brussel bleek dat we bij hen kunnen spreken van een 5 à 6tal beslagen per dag. Drie seconden voor ik toekwam was net nog een beslag gelegd, vertelden ze me al lachend. Vaak is de beslaglegger de fiscus of het fonds alimentatievorderingen, maar het 5

6 beslag kan natuurlijk evengoed gelegd worden door een particulier. Een beslag komt voor op de rekeningen van alle soorten eigenaars gaande van rekeningen met lage creditsaldi tot rekeningen met hoge creditsaldi zoals bij bouwbedrijven. Maar evengoed wordt dit morgen gelegd op uw of mijn bankrekening. Bij het lezen van dit werk is het interessant u oog te vestigen op de lasten die de wetgeving van het derdenbeslag voor de banken kunnen meebrengen. Deze banken, voor wie deze regelen veel tijd, organisatie en dus geld vergen, hebben geen andere keuze dan de naleving ervan. Bij ING Brussel kunnen we spreken van een tiental personeelsleden die enkel voor het afhandelen van deze beslagen worden ingezet. Mijn dank gaat uit naar de heren Paul Vrielynck & Germaan Van Verdeghem van ING België en mijn familie voor de steun en aanmoediging die ze mij hebben gegeven bij het schrijven van dit werk. 6

7 2 Inleiding Het recht is gemaakt om maatschappelijke veranderingen te begeleiden, hoewel het soms ook wordt bepaald door deze veranderingen. In de 19 e eeuw waren de burgers hetzij te arm om enige verbintenis aan te gaan, hetzij dusdanig vermogend dat zij in staat waren om hun verbintenissen na te komen. Door de welvaartmaatschappij van het einde van de twintigste eeuw werden de burgers dusdanig verleid door het consumentisme dat zij, ook zo zij daartoe niet de mogelijkheden hadden, massaal verbintenissen aangingen die zij ternauwernood konden uitvoeren. Dit geldt vooral voor de aankoop van huishoudelijke voorwerpen, roerende goederen en zelfs onroerende goederen waardoor zij zich in de schulden staken. Dit verklaart de toename van de schuldenberg en derhalve de noodzaak voor het recht om middelen te creëren die de schuldeisers in staat zouden stellen om hun schuldvorderingen geheel of ten dele te laten voldoen. Dit verklaart dan ook het organiseren van beslagprocedures. Het beslag is namelijk een mechanisme om het verhaal van de schuldeisers veilig te stellen en effectief te maken. Het zorgt ervoor dat de goederen niet meer vervreemd of bezwaard kunnen worden en dat zij uiteindelijk te gelde kunnen worden gemaakt. Inderdaad, een basisbeginsel van ons rechtssysteem is dat eenieder met al zijn hebben en houden gehouden is zijn verbintenissen na te komen en zijn schulden te betalen. (artikel 7 en 8 Hyp.W.) Heden is er een groeiende belangstelling voor beslag op geldrekeningen, voor schuldvorderingen in vergelijking met beslag op roerende en onroerende goederen. Meer en meer pogen schuldenaars namelijk om hun roerend en onroerend patrimonium aan de greep van de schuldeisers te onttrekken. Dit gebeurt door o.m. deze goederen op naam van anderen te plaatsen (de echtgenoot,partner,vriend). Vandaar is er een evolutie gaande naar meer en meer derdenbeslag op 7

8 schuldvorderingen, wat tal van nieuwe mogelijkheden biedt buiten het domein van het roerend/onroerend vermogen van de schuldenaar. Hierbij is beslag op geldrekeningen zonder twijfel een der belangrijkste vormen van derdenbeslag geworden. 8

9 3 Begrip geldrekening Een derdenbeslag onder de bank van de beslagene kan worden gelegd op tegoeden van een zichtrekening, tegoeden van een spaarrekening, op effecten in open bewaargeving, op zaken in gesloten bewaargeving, op deposito-en renteboekjes,... Beslag op de inhoud van een kluis bij een bank bewaard daarentegen is een beslag op roerende goederen en zodus moet die procedure worden gevolgd. 1 Dit werkstuk beperkt zich tot beslag op een bankrekening. Volgens Van Dale is een rekening datgene waarop het ontstaan en tenietgaan van bezittingen en schulden worden bijgehouden. 2 De traditionele strekking in de rechtsleer zegt dat we te maken hebben met een bankrekening in het geval de bankier en zijn cliënt overeenkomen dat hun wederzijdse verrichtingen zullen geschieden via een inschrijving op rekening zodra het mogelijk is om op elk ogenblik de credit-en debetpositie van beide partijen te bepalen. 3 Swennen daarentegen beschouwt een bankrekening als een wederkerige overeenkomst tussen een bankier en een persoon die het verrichten van een of meerdere diensten betreft op het gebied van deposito s of andere terugbetaalbare gelden, op het gebied van het betalingsverkeer en op het gebied van het krediet in dat verband. De wederzijdse vorderingen worden hier in de rekening gecompenseerd. Deze visie bepaalt een ruimer toepassingsgebied waardoor effectenrekeningen er bijvoorbeeld ook onder vallen. 4 1 Het is een beslag bij een derde en niet onder derden (zie verder) ; L.LANOYE, Beslag onder derden op een bankrekening, in liber amicorum Marcel Briers, Gent, 1993, Definitie van rekening uit het woordenboek Van Dale 3 F. GEORGES, La saisie de la monnaie scripturale, Brussel, Larcier, 2006, , nr143 ; A. VANDERHAEGHEN, Beslag onder derden op een bankrekening, Grondige studie van het gerechtelijk privaatrecht, jura Falc , afl.2, 164 ; J.VAN RYN en J.HEENEN, Principes de droit commercial, III, Brussel, Bruylant, 1960, H.SWENNEN, Bankrekeningen en bankdeposito s in B.TILLEMAN en B. DU LAING Bankcontracten, recht en onderneming 9 : bankcontracten, Brugge, Die Keure, 2004, 61. 9

10 4 Begrip derdenbeslag Derdenbeslag is het geval waarin beslag wordt gelegd onder een derde. De derde is een schuldenaar van de beslagene en het beslag wordt dan gelegd op wat de derde aan deze laatste is verschuldigd. Dit beslag onder derden impliceert een driehoeksverhouding 5, er is sprake van drie partijen (de schuldeiser-beslaglegger, de schuldenaar-beslagene en de derdebeslagene) 6. Er bestaan twee schuldvorderingen. Vooreerst de schuldvordering die de schuldeiser-beslaglegger op de beslagene-schuldenaar heeft, dit is de oorzaak van het beslag. Ten tweede de schuldvordering die de beslagene-schuldenaar op de derde heeft, dit is het voorwerp van beslag. 7. Door het derdenbeslag ontstaat een derde verhouding, met name tussen de schuldeiser-beslaglegger en de derdebeslagene. 8 Derdenbeslag verschilt van beslag bij derden (artikel 1503 Ger.W.). Dit laatste is te kaderen binnen het uitvoerend beslag op roerende zaken wanneer beslag wordt gelegd buiten de woonplaats van de derde 9. De beslagene heeft hier geen schuldvordering op de derde voor deze goederen. 10 Bovendien verschilt het ook van het buitengerechtelijk verzet. In dat geval gaat de schuldeiser zich rechtstreeks richten tot de derde buiten de bepalingen om van het Ger.W. Het heeft juridisch geen waarde VAN HERREWEGHE, V., Beslagzakboekje, Antwerpen, 1992, 81, n Uitzondering : Er zijn slechts twee partijen ingeval beslag in eigen handen gezien de beslaglegger en de derdebeslagene in dit geval dezelfde entiteit vormen. Meer info zie E.DIRIX en K. BROECKX, Beslag in APR, Antwerpen, Kluwer, 2010, 449, n 707 ; Zie ook verder in dit werk onder schuldvergelijking. 7 E.DIRIX EN K.BROECKX, Beslag in APR, Antwerpen, Kluwer, 2010, 449, n 707 ; Zie ook K.PITIEUS, Beslag onder derden, in Orde van de advocaten te Kortrijk, Gent Larcier, 2003, 357, n 4 8 Meer info over deze verhouding in vergelijking met andere verwante rechtsfiguren zoals de zijdelingse vordering, de rechtstreekse vordering, de overdracht van schuldvordering, de delegatieovereenkomst... wordt besproken in E.DIRIX en K.BROECKX, Beslag in APR, Kluwer, 2010, p Meer informatie in E.DIRIX en K.BROECKX, Beslag in APR, Kluwer, 2010, p.441, n 691 waarin o.a. dat beslag bij derden enkel mogelijk is op roerende lichamelijke goederen ; H.JESPERS Beslag onder derden of bij derden in R.DUJARDIN, liber amicorum Marcel Briers, Gent, 1993, 213 ; Cass. 3 maart 1978, RW , E.DIRIX en K.BROECKX, Beslag in APR, Antwerpen, Kluwer, 2010, p.441, n 691 ; K.PITEUS Beslag onder derden in Orde van advocaten te Kortrijk, Gent, Larcier, 2003, 356, n 3 11 Meer info over het buitengerechtelijk verzet : E.DIRIX en K.BROECKX, Beslag in APR, Kluwer, p Terecht worden daarin ook enkele andere gevallen aangehaald waarin de pleegvormen van 10

11 Het beslag onder derden kan bewarend of uitvoerend zijn. In het geval van een bewarend derdenbeslag 12, moet de derde-beslagene al hetgeen hij verschuldigd is aan de schuldenaar-beslagene, onder zich houden. Bijgevolg kan de schuldenaarbeslagene niet meer vrij beschikken over dit tegoed. Bij het uitvoerend beslag 13 moet de derde het tegoed betalen aan de schuldeiser-beslaglegger. Vanuit het oogpunt van de derde wordt juridisch aangenomen dat deze betaald heeft aan de beslagene. In dit werk beperken we ons tot de specifieke vorm die het meest voorkomt, met name derdenbeslag op geldrekeningen. In dit geval zal de bank de derde-beslagene zijn en moet deze de bankrekening van de gedaagde blokkeren. In geval van uitvoerend beslag, zal de bank het positieve saldo aan de schuldeiser moeten overdragen. 5 Bewarend beslag op geldrekeningen Bewarend en uitvoerend beslag worden apart besproken aangezien een bewarend beslag niet noodzakelijk gevolgd wordt door een uitvoerend beslag. 5.1 Procedure Wanneer een schuldenaar in gebreke blijft zijn verbintenis tot het betalen van een geldsom na te komen, kan een schuldeiser bewarend beslag laten leggen. Hij kan ervoor kiezen dit te doen onder derden, bij de bank van de schuldenaar. Dan zal het beslag de bedragen betreffen die de bank aan de beslagene verschuldigd is. Bijgevolg zullen de tegoeden geblokkeerd worden, onbeschikbaar worden gemaakt. De tegoeden verdwijnen dus niet uit zijn eigendom, maar worden nu tijdelijk bewaard. 14 derdenbeslag ook niet nageleefd worden maar de gevolgen van het beslag toch plaatsvinden (p ). 12 Artikelen 1445 t.e.m Ger.W. 13 Artikelen 1539 t.e.m Ger.W. 14 J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handoek gerechtelijk recht, tweede editie, Intersentia, 2008, p. 686, n

12 Bewarend beslag kan worden gelegd op grond van een voorafgaande machtiging van de beslagrechter of op grond van een authentieke of zelfs onderhandse akte waaruit de schuldvordering blijkt. Indien op grond van een authentieke of onderhandse akte bewarend beslag wordt gelegd, gebeurt dit bij gerechtsdeurwaarderexploot betekend aan de bank. 15 Het moet gaan om een stuk dat de schuldeiser bezit en waaruit zijn schuldvordering blijkt. 16 In het kader van deze masterproef kan melding gemaakt worden van een beslissing van de rechtspraak waarin een akte van een kredietopening met rekeninguittreksel dat een debetstand vertoonde in handelszaken, werd aanvaard als een stuk op grond waarvan bewarend beslag kan worden gelegd. 17 In tegenstelling tot roerend en onroerend beslag is een voorafgaande machtiging van de beslagrechter dus niet verplicht. Indien men besluit wel een voorafgaande machtiging te vragen aan de beslagrechter gebeurt dit bij eenzijdig verzoekschrift. 18 Dit zou zich kunnen voordoen in het geval de schuldeiser zijn schuldvorderingen niet kan bewijzen aan de hand van authentieke of onderhandse akten. De bevoegde rechter binnen België 19 is de beslagrechter van de woonplaats van de beslagene. 20 De beschikking van de beslagrechter wordt binnen de acht dagen verleend en ter kennis gebracht bij gerechtsbrief of bij gerechtsdeurwaarderexploot aan de bank Artikel 1389, 4 Ger.W. zegt aan welke voorwaarden het exploot moet voldoen. 16 Cass. 5 april 1991, Arr. Cass , 805 ; Een voorbeeld uit de rechtspraak van een stuk op grond waarvan bewarend beslag kon worden gelegd is een geregistreerde huurovereenkomst voor een vaste periode, zie Beslagr. Gent 27 augustus 2004, TGR 2004, Brussel 27 juni 1985, JT 1985, 685 ; Hoewel het omgekeerde werd beweerd in Beslagr. Brussel 21 september 1981, JT 1981, 692 : Daarin wordt een rekeninguittreksel dat een debetsaldo aangeeft niet aanvaard. 18 Artikelen 1026 en 1447 Ger.W. bepalen aan welke voorwaarden het eenzijdig verzoekschrift moet voldoen. 19 Ingeval grensoverschrijdend beslag, zie verder in deze masterproef. 20 Art. 633, tweede lid Ger.W. 21 Art.1449 Ger.W. Deze kennisgeving dient te gebeuren op de eerste werkdag volgend op de beschikking. ; Art Ger.W. 12

13 De beslaglegger moet nadien, binnen de acht dagen na ontvangst van de akte van derdenbeslag door de bank, de akte in haar geheel aanzeggen aan de beslagene. 22 Hoewel de termijn niet is voorgeschreven op straffe van verval, doet de beslaglegger dit toch best op tijd, zoniet kan de beslagrechter de opheffing van het beslag gelasten. 23 De beslagene kan de beslaglegger hiertoe dagvaarden en de kosten zullen ten laste van de beslaglegger vallen die de laattijdige aanzegging deed. In de praktijk worden de meeste bankbeslagen gelegd op grond van een onderhandse akte. Voorafgaande machtiging aan de beslagrechter wordt ook soms gevraagd, voornamelijk in familiale context. Het aantal beslagen dat wordt gelegd op grond van een authentieke akte daarentegen is verwaarloosbaar. Dit laatste kan voorkomen indien bijvoorbeeld de beslaglegger een andere bank is. 24 Indien voorafgaande machtiging wordt gevraagd aan de beslagrechter, gaat de beslaglegger vaak aan de griffier vragen om geen kennisgeving bij gerechtsbrief te doen. Op die manier kan hij zelf het moment kiezen 25 dat hem het meeste geschikt lijkt om over te gaan tot het leggen van beslag via de betekening bij gerechtsdeurwaarderexploot. 5.2 Vereisten Hoedanigheid beslaglegger De beslaglegger moet reeds de hoedanigheid bezitten van schuldeiser bij het begin van de procedure 26. Gezien het bewarend beslag een loutere beheersdaad is, moet de schuldeiser ofwel de bekwaamheid bezitten om daden van beheer te stellen ofwel deze door zijn wettelijke vertegenwoordiger doen stellen Art. 1457, 1, eerste lid Ger.W. 23 Art.1457, 1 Ger.W., Art Ger.W. Een bijkomende schadevergoeding kan indien gerechtvaardigd, ook worden toegestaan. 24 Dit alles bleek uit een gesprek dat ik mocht hebben op 15 april 2010 met ING Brussel met Dhr. Van Verdeghem en Dhr. Vrielynck. 25 Indien via gerechtsbrief kennisgeving gebeurt door de griffier, vindt deze plaats op de eerste werkdag na de uitspraak. ; Art Ger.W. 26 E.DIRIX en K.BROECKX, Beslag in APR, Antwerpen, Kluwer, 2010, p.449, n

14 5.2.2 Vereisten gesteld aan de oorzaak van het beslag De schuldeiser moet een schuldvordering hebben op de beslagen-schuldenaar. Deze maakt de oorzaak uit van het beslag. Deze schuldvordering zal een zekere, vaststaande en opeisbare schuldvordering moeten zijn. Vooreerst wordt een zekere schuldvordering vereist. Een bewarend beslag voor een voorwaardelijke of eventuele schuldvordering wordt dus niet aanvaard. 28 Naargelang de schuldeiser al dan niet een voorafgaande machtiging aanvraagt, zal de beoordeling of door hemzelf of door de beslagrechter moeten gebeuren. De latere bodemrechter is dan niet gebonden door die beoordeling. Bijvoorbeeld aanvaardde de rechtspraak een schuldvordering die enkel uit een expertiseverslag bleek, als een zekere schuldvordering. 29 Vervolgens is een schuldvordering vaststaand wanneer het bedrag bepaald of bepaalbaar is. De beslagrechter zelf kan indien nodig wel een raming doen. 30 De hoegrootheid van het bedrag is irrelevant. 31 Tenslotte moet de schuldvordering opeisbaar zijn, wat betekent dat de schuldeiser gerechtigd moet zijn de nakoming van de schuldvordering te vorderen. 32 Overeenkomstig artikel 1415, tweede lid Ger.W. kan de vereiste van opeisbaarheid worden versoepeld ten aanzien van periodieke schulden voor de nog te vervallen termijnen naarmate die vervallen. 27 E.DIRIX en K.BROECKX, Beslag in APR, Kluwer, 2010, p.316, n Uitzondering hierop is het beslag tot terugvordering en het beslag inzake namaak, zie J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.689, n 1511 ; J. VAN HOOF, Het beslag inzake namaak, in Advocatenpraktijk, Antwerpen, Kluwer rechtswetenschappen België, 1996, Luik 22 april 1975, Jur.Liège, , Beslagr. Antwerpen 8 juni 1978, R.W , K.BAERT, Algemene beginselen van bewarend beslag, T.P.R., 1980, J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.689, n

15 5.2.3 Urgentie Het bewarend derdenbeslag moet in principe 33 een spoedeisend karakter hebben 34, zoniet kunnen we spreken van misbruik van het beslagrecht. 35 De schuldeiser zal zelf het bewijs moeten leveren van het spoedeisend karakter. 36 Dit kan hij door aan te tonen dat de solvabiliteit van de beslagene in het gedrang komt zodat de latere uitwinning gevaar loopt. 37 De urgentie moet niet enkel aanwezig zijn op het tijdstip van het beslag maar ook op het tijdstip waarop de rechter, bij eventueel verzet van de beslagene, moet oordelen over de handhaving ervan. 38 Ingeval voorafgaande machtiging werd gevraagd, zal de beslagrechter daarover soeverein oordelen. Zoniet zal de schuldeiser zelf moeten oordelen over deze en de vorige gestelde voorwaarden en daarbij het risico lopen dat diens schuldenaarbeslagene, indien die van tegengestelde mening zou zijn, een schadevergoeding zal eisen. Indien er zoals gezegd geen urgentie aanwezig is, spreekt men van misbruik van het beslagrecht. Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn wanneer het beslag wordt aangewend als een drukkingsmiddel. Ingeval van multibankbeslag bijvoorbeeld is er sprake van een rechtsmisbruik 39, met name het leggen van een beslag zonder dat men weet heeft van een bestaande rechtsverhouding tussen de derdebeslagene en de beslagene. 33 Uitzondering voor beslag inzake namaak en voor beslag dat wordt gelegd krachtens een beslissing waarbij een exequatur wordt verleend voor een vreemd vonnis : J.VAN HOOF, Het beslag inzake namaak, in Advocatenpraktijk, Antwerpen, Kluwer rechtswetenschappen België, 1996, 13 ; J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.689, n 1509 ; 34 Art Ger.W. 35 Gent 7 oktober 2004, RABG 2005, K.BAERT, Algemene beginselen van bewarend beslag, TPR, 1980, Cass. 22 juni 2000, R.W , Cass. 22 juni 2000 R.W , Voor het bestaan van de huidige regelen in het Ger.W. in de jaren zestig was er een zaak waarin beslag werd gelegd onder verschillende banken waar de beslagene rekeningen hield. De beslagene had zijn rekeninguittreksel afgehaald en had erop een fout opgemerkt waardoor hij zogezegd veel meer geld had staan op zijn rekening dan in werkelijkheid. Zo ging hij meteen naar die bank en op vertoon van dat rekeninguittreksel haalde hij dat hele bedrag af. Om deze persoon onder druk te zetten zodat hij de gelden zou terugbetalen, werd een beslag gelegd onder alle banken waar hij rekeningen aanhoudt. Dit mocht en was zeer effeciënt in deze zaak, de zaak was namelijk binnen enkele uren opgelost. 15

16 De fout kan worden afgeleid uit een tekortkoming aan de algemene zorgvuldigheidsplicht wanneer een schuldeiser meer bepaald een bewarend beslag heeft gelegd en behouden terwijl hij wist of moest weten dat zijn schuldvordering niet het vereiste zeker karakter bezat of dat het geval zich niet aandiende met de vereiste spoed. 40 In geval van misbruik zal de beslagene een schadevergoeding kunnen eisen. 41 Deze zal slechts worden toegekend in het geval de beslagene aantoont dat hij effectief schade heeft geleden. 42 Een diskrediet in de sector of bijvoorbeeld kosten ontstaan ingevolgde de opheffing van een beslag, werden in de rechtspraak als schade aanvaard. 43 In geval van multibankbeslag zal de schade bestaan uit nodeloos gemaakte kosten Vereiste kwaliteit van het voorwerp van beslag De beslagene moet effectief een schuldvordering hebben op de derdebeslagene, welke dan het voorwerp van het derdenbeslag kan vormen. Deze schuldvordering moet tevens vatbaar zijn voor beslag. 45 Deze schuldvordering kan actueel opeisbaar zijn maar tevens onder voorwaarde, op termijn of in geschil zijn. De enige voorwaarde is dat er op het moment van het beslag een rechtsverhouding bestaat tussen de beslagene en de derde waarin de toekomstige schuldvordering haar grondslag vindt Bergen 6 mei 2003, JLMB 2003, 1811, noot C.Paris 41 J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p. 708, n Voor zover er geen enkel element wordt aangevoerd in verband met het bewijs van een materiële schade, kan er enkel een morele schade, die op één frank wordt geraamd, worden vergoed, zie Beslagr. Charleroi 13 mei 1997, JLMB 1997, Gent 7 oktober 2004, RABG 2005/09, K.BROECKX en E.DIRIX, Beslag in APR, 2010, 457, n 724 ; Kamer voor gerechtsdeurwaarders Amsterdam 6 juni 2006, n 475, 45 In verband met onbeslagbare schuldvorderingen, zie verder in deze masterproef. 46 J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.707, n

17 Indien de derdebeslagene die schuld, die hij heeft ten aanzien van de beslagene, betwist, kan hij dit doen voor de bodemrechter Gevolgen Principe : Onbeschikbaarheid van alle schuldvorderingen : Omwille van het globaal karakter van het beslag, treft het alle schuldvorderingen tussen de beslagene en de derde, niet een afzonderlijke schuldvordering, en dit ongeacht de hoogte van het bedrag van de oorzaak van beslag. Bijgevolg worden alle schuldvorderingen van de beslagene op de derde onbeschikbaar. Onbeschikbaarheid betekent niet dat de schuldvorderingen het vermogen van de beslagene zouden verlaten maar dat de derdebeslagene de gelden niet meer uit handen kan geven. 48 Bovendien kan de beslagen schuldenaar niet meer over de beslagen schuldvordering beschikken door cessie, inning of anderszins. Onder alle schuldvorderingen begrijpen we, zoals reeds gesteld, niet enkel de actuele opeisbare schuldvorderingen maar tevens toekomstige, namelijk deze onder voorwaarde of op termijn (art Ger.W.) of deze in geschil. 49 Cassatie sprak zich in deze zin uit, met name dat derdenbeslag mogelijk is op toekomstige schuldvorderingen op voorwaarde dat deze hun grondslag vinden in een rechtsverhouding die bestaat op het ogenblik van beslag Indien hij het betwist voor de beslagrechter, zal het door deze laatste verzonden worden naar de bevoegde bodemrechter. 48 Of schuldvergelijking al dan niet nog mogelijk blijft na beslag, wordt verder in deze masterproef besproken. 49 J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.707, n Cass. 12 mei 1989, RW ,

18 5.3.2 Uitzonderingen op de principiële onbeschikbaarheid De eerste uitzondering vindt plaats indien de beslaglegger zelf het te beslagen bedrag uitdrukkelijk in het beslagexploot heeft beperkt. Er wordt betwist of een uitzondering kan worden gemaakt wanneer de beslagrechter uitdrukkelijk slechts toelating geeft om tot beloop van een bepaald bedrag beslag te leggen. Hoe dan ook zal dit enkel kunnen indien een voorafgaande machtiging werd gevraagd aan de beslagrechter. Ondertussen werd door het Hof van Cassatie beslist dat de rechter de opheffing van het bedrag dat de schuldvordering van de beslaglegger te boven gaat, niet mag bevelen 51. Daaruit kan afgeleid worden dat de rechter het bedrag van het beslag niet mag beperken waardoor de hier betwiste uitzondering geen plaats meer kan vinden. Een uitzondering moet wel worden gemaakt indien de partijen beide akkoord gaan met de beperking van het bedrag van beslag maar dan zitten we weer in de eerste uitzondering. Daarbuiten zijn er ook onbeslagbare schuldvorderingen die dus ook onbeschikbaar zullen zijn. 52 Tenslotte kan de schuldenaar zelf zijn schade beperken door over te gaan tot een kantonnement. 53 De bedoeling daarvan is om bepaalde beslagen goederen te bevrijden of om op voorhand een dreigend beslag te voorkomen Kantonnement bij bewarend beslag Er zijn twee soorten kantonnement, het ene m.b.t. de oorzaken van beslag en het andere m.b.t. het voorwerp van beslag. Dit onderscheid is van groot belang gezien de 51 Cass. 13 november 2009, C F. 52 Zie verder in deze masterproef 53 Artikelen1403 tot 1407 Ger.W. 18

19 toepassingsvoorwaarden en gevolgen heel verschillend zijn. 54 Beide gevallen kunnen in de context van deze masterproef toepassing vinden Kantonnement van de oorzaken van beslag Kantonnement van de oorzaken van beslag is het recht dat toekomt aan de schuldenaar om het bewarend of uitvoerend beslag te verhinderen of in beslag genomen goederen te bevrijden door in de Deposito-en consignatiekas of in handen van een sekwester een bedrag in bewaring te geven dat toereikend is voor de schuld in hoofdsom, interest en kosten. 55 Als gevolg hiervan zal de onbeschikbaarheid van de in beslag genomen schuldvordering worden opgeheven. Het gekantonneerd bedrag daarentegen, dat dus wel onbeschikbaar blijft, blijft behoren tot het vermogen van de beslagene. Dit weten is van belang voor de beslaglegger die zo nog steeds in samenloop zal komen met de andere schuldeisers voor dat gekantonneerd bedrag. 56 Het kantonnement kan hier worden gelegd met of zonder tussenkomst van de beslagrechter. Indien men naar de beslagrechter zou gaan, omdat er bijvoorbeeld een betwisting is omtrent de concrete toepassing van het kantonnement, wordt de procedure zoals in kort geding gevoerd. 57 In het andere geval zal de beslagene het toereikende bedrag in handen van de gerechtsdeurwaarder moeten afgeven. De gerechtsdeurwaarder zal een proces-verbaal opmaken en de gelden storten op een rekening geopend bij de Deposito-en consignatiekas K.BROECKX, artikel Ger.W., in Comm.Ger. (1993) 55 Art Ger.W. ; J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.734, n E. DIRIX en K. BROECKX, Beslag in APR, Kluwer, 2010, p.333, n J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.736, n Art Ger.W. 19

20 Het is een absoluut recht van de schuldenaar om tot kantonnement over te gaan. De bodemrechter zal oordelen en enkel kunnen weigeren indien het een ernstig nadeel zou meebrengen voor de beslaglegger en deze laatste daar zelf om verzoekt. 59 Het gekantonneerd bedrag moet minstens de hoogte hebben van het bedrag van de oorzaak van beslag (in hoofdsom en interest en kosten). 60 Indien nadien andere schuldeisers zich aansluiten bij het beslag, moet het gekantonneerd bedrag minimum de hoogte hebben van de som van alle schuldvorderingen. 61 Aangezien het bedrag op het moment van effectieve betaling nog toereikend moet zijn, zal het bedrag de nog te vervallen interesten, tot op het moment van effectieve betaling, moeten bevatten. 62 Dat moment valt echter moeilijk te voorspellen. 63 Er zal een schatting gemaakt worden van de nog te vervallen interesten. 64 Van dit bedrag zal men dan de interesten aftrekken die bij de deposito-en consignatiekas of sekwester gegenereerd zullen worden tijdens die periode Kantonnement van het voorwerp van beslag Het kantonnement van het voorwerp van beslag is een bewaargeving, naar aanleiding van een derdenbeslag, van de tegoeden die de derdebeslagene onder zich houdt, bij een sekwester of aan de deposito-en consignatiekas 66. Het kan worden verricht door de derdebeslagene, door de beslaglegger of door de beslagene zelf door het te vragen aan de beslagrechter. 67 In dit geval komt er geen einde aan de onbeschikbaarheid van 59 Art Ger.W. 60 Art eerste lid Ger.W. ; Zie ook G. DE LEVAL, Traité des saisies, Fac. Droit Liège, 1988, 379, n 203; E. DIRIX en K. BROECKX, Beslag in APR, Kluwer, 2010, p.272, n 400; J. LEDOUX, 'Les saisies. Chronique de jurisprudence ', J.T. 1989, 619, n G. DE LEVAL, Traité des saisies, Fac. Droit Liège, 1988, 379, nr. 203; E. DIRIX en K. BROECKX, Beslag in APR, Kluwer, 2010, p.273, n 400; A. STRANART, 'Les voies d'exécution. Développements récents.', Cah. dr. jud. 1991, E. DIRIX en K. BROECKX, Beslag in APR, Kluwer, 2010, p.273, n 400; J. LEDOUX, 'Les saisies. Chronique de jurisprudence ', J.T. 1989, 619, n Sofie Beernaert, Intrest in het solventierecht, jura falconis, jg 35, , n 1, p Indien de geschatte interesten op moment van de effectieve betaling niet blijken te volstaan, zal de schuldenaar daar logischerwijze nog achteraf tot gehouden zijn. 65 Sofie Beernaert, Intrest in het solventierecht, jura falconis, jg 35, , n 1, p : De vrijwillige consignatie op een gemeenschappelijke bankrekening is geen kantonnement, zie Rb. Brussel 16 april 1987, TBBR 1988 (verkort), Art Ger.W. 20

21 de tegoeden en blijft het beslag onverkort gehandhaafd. 68 De tegoeden worden enkel verplaatst. Ten aanzien van de derdebeslagene kan dit soort kantonnement van nut zijn, bijvoorbeeld indien zijn eigen schuld ten aanzien van de schuldeiser de rente draagt. Het kantonnement belet dan die schuld verder nog interest genereert. Voor de beslagene en de beslaglegger kan dit kantonnement van nut zijn indien zij vrezen dat het voorwerp van beslag in handen van de bank in gevaar verkeert Kantonnement in de praktijk In de praktijk wordt er echter zelden gebruik gemaakt van de mogelijkheid om tot kantonnement over te gaan. Het gaat om nog geen 0,2 procent van het aantal beslagen. 70 De bank zelf zal niet snel geneigd zijn tot een kantonnement over te gaan. Zij bewaren de tegoeden liever zelf Verplichtingen voor de derde : De derdebeslagene heeft bij een bewarend beslag onder derden twee fundamentele verplichtingen, met name een verklaringsplicht en een afgifteverbod De verklaringsplicht 68 J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.735, n J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.737, n Indien deze figuur wel zijn toepassing vindt, is dit meestal ingeval de beslagene een groot bedrijf is. Dit omdat deze een eigen juridische dienst heeft die meedenkt of omdat ze een goede advocaat hebben. Uit een gesprek dat ik mocht hebben met ING bleek dat zij het gevoel hadden vaak zelf aan een advocaat het bestaan van een kantonnement te moeten uitleggen. Bovenstaand cijfer bleek tevens uit dit gesprek. 21

22 De derdebeslagene is verplicht een verklaring af te leggen over alles wat hij op het ogenblik van beslag aan de beslagene is verschuldigd. Zij moet binnen de vijftien dagen na het beslag worden afgelegd. 71 Art. 1452, al 2 Ger.W. bepaalt nauwkeurig dat de bank alle dienstige gegevens moet vermelden voor de vaststelling van de rechten van de partijen en in het bijzonder ofwel de oorzaak, het bedrag van de schuld, de dag van opeisbaarheid en de modaliteiten, ofwel de bevestiging door de bank dat zij niet meer de schuldenaar is van de beslagene moet vermelden. Tevens zal de bank daarbij een lijst moeten meegeven met alle gecodeerde bedragen die in de voorbije dertig dagen zijn gecrediteerd. 72 Onbeslagbare schuldvorderingen, die dus niet onder het beslag vallen, moeten tevens opgenomen worden in de verklaring. De verklaringsverplichting geldt ook wanneer de derdebeslagene ooit schuldenaar was van de beslagene maar dit dus nu niet meer is. Voor dit laatste volstaat een eenvoudige verklaring, met name enkel de melding dat men geen schuldenaar meer is van de beslagene. Indien verdere informatie zou geëist worden, zou dit een inbreuk zijn op de contractuele discretieplicht. Bovendien zou die informatie kunnen leiden tot misbruiken met het oog op het verkrijgen van informatie over de financiële toestand van de beslagene. 73 Indien er een debetsalso is, hoeft het saldo niet vermeld te worden. 74 Het beslag is hier zonder voorwerp. De verklaring moet opgesteld worden om een zo duidelijk mogelijk inzicht te geven aan de beslaglegger aangaande het nut van het gelegd beslag. Ze moet de mogelijkheid bieden aan de beslaglegger om zijn rechten te beoordelen. Zo kan hij, indien dat zijns inziens nodig blijkt, een bijkomende verklaring vorderen Brussel 11 januari 2002, J.T. 2002, 735 ; Art Ger.W. 72 Zie verder in deze masterproef i.v.m. beslag op lonen gestort op een zichtrekening. 73 Deze visie staat tegenover het Frans Cassatiearrest van 6 mei 1981 waaruit blijkt dat de bank precies moet meedelen en inlichtingen verschaffen over vorige beslagen. 74 K.BROECKX en E.DIRIX, Beslag in APR, 2010, 459, n 728 ; Beslagr. Brussel 20 november 1997, T.B.H. 1998, 796, noot J.BUYLE en M.DELIERNEUX. 75 Brussel 11 januari 2002, J.T. 2002,

23 De derde-beslagene-bank kan niet weigeren de verklaring te doen van de sommen die voorwerp zijn van het beslag op grond van grieven die betrekking hebben op de rechtmatigheid van het beslag. 76 Op haar rust een verplichting van neutraliteit betreffende het beslag in haar handen gelegd. Zo kan zij niet in de plaats treden van de rechter bij de beoordeling van de rechtmatigheid. 77 Daarentegen kan de derdebeslagene wel de formele geldigheid betwisten. 78 Indien de derdebeslagene-bank geheel of ten dele niet voldaan heeft aan deze verplichting binnen de gestelde termijn, zal zij geheel of gedeeltelijk schuldenaar kunnen worden verklaard voor de oorzaak en de kosten van het beslag. 79 De rechter heeft hierbij een beoordelingsbevoegdheid 80. Rekening houdend met de concrete omstandigheden en mogelijke verschoonbaarheid kan deze rechter de sanctie matigen. 81 De niet nakoming van de verplichting wordt streng gesanctioneerd gezien artikel 1452 grote nauwkeurigheid vereist 82. Ter verantwoording daarvan worden in de rechtspraak voornamelijk twee zaken aangehaald. Vooreerst wordt de verklaringsplicht als een resultaatsverbintenis beschouwd. Als gevolg daarvan zal enkel overmacht een sanctie kunnen uitsluiten 83. Bovendien wordt de bank beschouwd als een professioneel die actief is in het financiewezen tegenover wie een strenger optreden gerechtvaardigd is. 84 Indien de derdebeslagene naar zijn mening wel voldeed aan de verplichting maar hij in discussie komt met de schuldeiser die het tegendeel beweert, zal de meest gerede partij ook hier bij de beslagrechter een vordering moeten instellen. De beslagrechter kan dan de mededeling vorderen van de ontbrekende informatie of de overlegging van 76 Cass. AR C N,2 maart Conclusie van de heer advocaat-generaal Dubrulle bij Cass. 2 maart 2007, AR C N 78 E.DIRIX en K.BROECKX, Beslag in APR, 2004, Kluwer, p.435, n Art. 1456, eerste lid Ger.W. 80 Recente rechtspraak zegt van Cour d appel de Liège benadrukt la sanction prévue en cas d absence de déclaration du tiers saisi n est pas automatique. Elle est appréciée souverainement par le juge : Cour d appel de Liège 17 maart 2009, RRD 2008, p.401 e.v. 81 Hij kan ook rekening houden met andere zaken zoals afwezigheid van enig opzet, de hoedanigheid van de partijen, de vertrouwdheid van de materie... zie J.LAENENS, K.BROECKX, D. SCHEERS, P. THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.711, n Dit om fraude, kwade trouw, nalatigheid van de derbebeslagene tegen te gaan, zie Brussel 11 januari 2002, J.T. 2002, Hof van Beroep Gent 10 oktober 2006, R.W , Dit arrest bepaalt tevens dat ingeval van faillissement van de schuldenaar, de derdebeslagene tot zijn zelfde verplichtingen gehouden blijft. 84 Antwerpen 4 februari 2004, P&B 2004,

24 de nodige stukken. Dit alles kan onder verbeurte van een dwangsom worden uitgesproken. In de praktijk kan het natuurlijk altijd wel eens gebeuren dat de verklaringsplicht werd nagelaten. Gezien de termijn van vijftien dagen een korte termijn is, kan dit wel al eens per vergissing vergeten zijn. Bovendien kan het gebeuren dat de gerechtsdeurwaarder, die in principe op de zetel moet betekenen, in een andere kleine vestiging heeft betekend waardoor de bank het beslag niet direct kon opmerken. Indien zij het pas na vijftien dagen opmerkt, zal zij toch schuldenaar worden verklaard. Deze situatie wordt niet als overmacht aangezien. De bank wordt namelijk als een professioneel beschouwd. Tevens omwille van die reden, zal de rechter de sanctie maar zelden matigen. Indien de verklaring niet aangekomen is binnen de termijn omwille van een poststaking, kan men overmacht proberen inroepen maar het is niet gezegd dat de rechter deze zal aanvaarden. Een algemene staking van de banksector zelf met piketten, zal daarentegen wel als een overmachtsituatie aanvaard kunnen worden Het afgifteverbod Vervolgens geldt een afgifteverbod wat betekent dat de gelden, die het voorwerp zijn van beslag, niet meer uit handen mogen gegeven worden. 85 Dit verbod geldt vanaf de ontvangst van de akte houdende derdenbeslag tot en met het einde van de geldigheidsduur van het bewarend beslag. De derdebeslagene kan niet oordelen over de rechtmatigheid van het beslag, hij kan zich dus niet moeien in de rechtsverhouding tussen de schuldeiser en de beslagene. 86 Natuurlijk kan hij wel de excepties en verweermiddelen inroepen tegen de schuldeiser die op het ogenblik van het beslag reeds bestonden in zijn eigen verhouding met de schuldenaar Art Ger.W. 86 K.BROECKX en E.DIRIX, Beslag in APR, Kluwer, 2010, p.449, n K.PITEUS, Beslag onder derden in Orde van advocaten te Kortrijk, Gent, Larcier, 2003, 377, n 40 24

25 Daarenboven kan hij ook de formele geldigheid of de regelmatigheid van het beslag aanvechten. 88 Indien de derdebeslagene het voorwerp van het beslag betwist, moet dit voor de bevoegde rechter worden gebracht. Hij kan het wel voor de beslagrechter brengen maar dan zal deze laatste de zaak verzenden naar de bevoegde rechter. 89 Wanneer hij deze verplichting niet nakomt, kunnen verschillende sancties gelden. Hij kan gewoon schuldenaar worden verklaard voor de oorzaken van het beslag (art Ger.W.). 90 De vraag stelt zich of men in dit artikel ook werkelijk het bedrag van de oorzaak van het beslag bedoelt, gezien dit bedrag veel hoger kan zijn dan het voorwerp van beslag. Ondertussen wordt dit algemeen aangenomen en kunnen we zodus van een zware sanctie spreken. Om die reden wordt gesteld dat deze sanctie enkel plaats kan vinden indien de derde de tegoeden, die het voorwerp zijn van beslag, uit handen heeft gegeven nadat hij reeds kennis had van het beslagexploot. 91 Andere mogelijke sancties zijn de veroordeling tot het betalen van een schadevergoeding 92 en sancties bepaald in artikel 507 sw., zijnde een gevangenisstraf van acht dagen tot twee jaar en met geldboete van zesentwintig tot vijfhonderd euro ingeval voorwerpen van beslag bedrieglijk werden vernietigd of weggemaakt. Welke sanctie toepassing zal vinden, behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de rechter. Deze laatste kan ook beslissen de sanctie te matigen. Dit alles bepaalt hij door rekening te houden met de concrete omstandigheden en de verschoonbaarheid K.PITEUS, Beslag onder derden in Orde van advocaten te Kortrijk, Gent, Larcier, 2003, 376, n artikel 1456, tweede lid Ger.W. ; J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.711, n Indien hij toch een betaling doet, is deze niet tegenwerpelijk aan de schuldeiser en kan zij dus obv artikel 1242 B.W. verplicht worden een tweede maal betalen. Maar daarnaast kan ze tevens voor de gehele oorzaak van het beslag worden veroordeeld! 91 De derde beslagene kan slechts schuldenaar worden verklaard van de oorzaken van het beslag indien hij de sommen, die het voorwerp zijn van het beslag, uit handen geeft nadat hij reeds kennis had of diende te hebben van de akte van beslag onder derden, zie Cass. 14 mei 1999, 668, P&B 2000, 128, noot P.VANLERSBERGHE en R.W , 1338, noot M.E. STORME 92 O.b.v B.W. 93 J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.709, n

26 Kort wordt hieronder een voorbeeld gegeven van een geval waarin overmacht werd aanvaard. De rekening werd niet tijdig geblokkeerd waardoor alle gelden nog voor de blokkering afgehaald werden door de beslagene. De situatie was de volgende : De deurwaarder kwam om acht uur in de morgen aan de bank aan toen daar nog geen personeel aanwezig was en dropte zodus de brief in verband met een beslag in de brievenbus. Tegen de tijd dat die bus geleegd werd en de post gesorteerd was, was het reeds half elf waardoor de gelden ook pas dan geblokkeerd werden. Intussen had de gerechtsdeurwaarder ook een aanzegging gedaan aan de beslagene zelf welke erin slaagde al zijn gelden af te halen vooraleer enige blokkering plaatsvond. Was de gerechtsdeurwaarder een halfuur later aangekomen bij de bank toen het personeel wel aanwezig was- zou de blokkering daarentegen vroeger gebeurd zijn en was de afhaling van de gelden door de beslagene bijgevolg niet mogelijk geweest. De rechter aanvaardde in deze situatie een samenloop van omstandigheden waarbij hij stelde dat de bank de tijd nodig heeft om zijn correspondentie te ordenen Geldigheidsduur bewarend beslag De geldigheidsduur bedraagt drie jaar vanaf de beschikking of het exploot. Deze duur is wel vatbaar voor schorsing of stuiting. Er treedt een schorsing in indien de eis ten gronde voor de bodemrechter wordt gebracht. 94 Na drie jaar houdt het beslag van rechtswege op te bestaan Hoger beroep en opheffing In geval van weigering machtiging beslagrechter: 94 Gezien er hier geen publicatieverplichting geldt zal de schuldeiser zichzelf moeten informeren en dit melden aan de derdebeslagene. Zoniet is de derdebeslagene die de gelden na drie jaar vrijgeeft, niet aansprakelijk. Meer zie J.LAENENS, K.BROECKX, D.SCHEERS, P.THIRIAR, Handboek gerechtelijk recht tweede editie, Intersentia, Antwerpen, 2008, p.709, n Art.1458 Ger.W. 26