#28. Pag. 22 ZWETEN OP DE VARSITY. Boosheid over collegezalen zonder stoelen. Kippige varkens willen minder obstakels, niet meer licht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "#28. Pag. 22 ZWETEN OP DE VARSITY. Boosheid over collegezalen zonder stoelen. Kippige varkens willen minder obstakels, niet meer licht"

Transcriptie

1 Resource :07 Pagina 1 Boosheid over collegezalen zonr oelen Pag. 4 Kippige varkens willen inr obakels, niet eer licht Pag. 6 Plaerk wil elke aio een zak geld geven Pag. 23 WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 1E JAARGANG/ 19 APRIL 2007 RESOURCE #28 Pag. 22 ZWETEN OP DE VARSITY

2 Resource colofon :19 Pagina 2 COLOFON Resource, Weekblad voor Wageningen Universiteit en Researchcentru, is een onafhankelijk weekblad voor personeel en unten van Wageningen UR en wordt uitgegeven door Cereales Uitgeverij; ISSN Redactieadres/ Binnenhaven 1, 6709 PD Wageningen, Pobus 357, 6700 AJ Wageningen, tel , fax , eail resource@cereales.nl; secretariaat Linda Glasacher en Sandra van n BrinkVereulen. Geopend van 8.30 tot uur. Redactie/ Korné Versluis (hoofdredacteur, algeeen nieuws), telefoon , eail korne.versluis@cereales.nl; Lieke Kwant (eindredactie), telefoon , eail liele..kwant@cereales.nl; Yvonne Hiler (eindredactie, unten), telefoon , eail yvonne..hiler@cereales.nl; Gert van Maanen (landbouw, plant, dier), telefoon , eail gert.van.aanen@cereales.nl; Sara van Otterloo (eindredactie international pages), telefoon , eail sara.van.otterloo@cereales.nl; Win Bras (Van Hall Larenein), telefoon , eail wi.bras@cereales.nl; Sanr Esser ( unten), telefoon , eail sanr.esser@cereales.nl; Laurien Holtjer (unten), telefoon , eail laurien.holtjer@cereales.nl; Wille Koert (voeding, biotechnologie), telefoon , eail wille.koert@cereales.nl; Koen Moons (Van Hall Larenein), telefoon , eail koen.oons@cereales.nl; Henrik Schale (international pages), telefoon , eail henrik.schale@cereales.nl; Albert Sikkea (Van Hall Larenein), telefoon , eail albert.sikkea@cereales.nl; Joris Tielens (econoie, buitenland), telefoon , eail joris.tielens@cereales.nl; Martin Woeenburg (groene ruite), telefoon , eail artin.woeenburg@cereales.nl. Lanlijk nieuws: Hoger Onrwijs Persbureau (HOP). Foto's/ Guy Ackerans, Bart Gouw, Martijn Weterings, BvB, Rita van Biesbergen, Ruben Sit, Hoge Noorn, Jurjen Bersee Illuraties/ Henk van Ruitenbeek, Guido Groot Vorgeving/ Hans Weggen, telefoon , eail hans.weggen@cereales.nl. Basisvorgeving/ Office for sign, Loek Keing Druk/ Dijkan Offset BV Directeur Cereales/ Henk Prevaes Abonneenten/ Stunten van Wageningen Universiteit en personeel van Wageningen UR krijgen Resource gratis; anren kunnen zich abonneren voor E52,50, buitenland E122,50 per jaar. Inlichtingen: telefoon Advertenties intern/ Onrlen van Wageningen UR kunnen tegen speciaal tarief adverteren in Resource. Inforatie bij het secretariaat. Kleintjes is rubriek voor nietcoerciële advertenties. Koen E5 (unten en ewerkers E3,50) per 30 woorn. Advertenties extern/ Van Vliet, bureau voor ediaadvies, Passage 13, Pobus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon Serviceberichten/ Beknopte, zakelijke elingen van eenhen van Wageningen UR aan unten en personeel kunnen gratis in Resource worn geplaat. Inlichtingen:

3 Resource , 3, :12 Pagina 3 3 RESOURCE #28 WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 1E JAARGANG/ 19 APRIL 2007 KOERT Pag. 10 Ton Bisseling zoekt pas rtig jaar naar kunatige wortelknol BOVEN HET MAAI VELD WAT EEN ZOOI En als raks Frans Kok kot binnenlopen?, vraagt Martin Kropff benauwd. Wat doen we dan? Dan zeggen we dat het jouw ie was, antwoordt Tijs Breukink, die een collegeoeltje op lorrie laadt. En terwijl Frans onuitspreekbare dingen et jouw levenloze lichaa uitvoert, aken Aalt en ik ons uit voeten. Zo zie je aar, zegt Aalt Dijkhuizen. Je aakt je zorgen o niks. Goedgeut kijkt leir r leirs naar ravage in collegezaal van het Biotechnion. Nijver en voor alle zekerheid geaskerd werkvolk onteert eubels en voert ze af, een onttakeld lokaal achterlatend. We hadn voor het Forugebouw toch ook nieuwe oeltjes kunnen kopen?, vraagt Kropff. Tuurlijk, zegt Dijkhuizen. Maar dan hadn we arrogante hoogleraren van Dreijen niet kunnen kwetsen. Martin is een pria kerel, zegt Breukink hoofdschudnd. Maar hij heeft geen gevoel voor enselijke factor. Odat ze vaker The Lancet halen dan re van Wageningen Boerrij nken ze dat ze heel wat zijn, oppert Dijkhuizen. Stelletje ijltuiten. Altijd dwarsliggen. Nooit gehoorzaen. Dat gezanik over dat wij ze geen plek gunnen op nieuwe capus, zegt Breukink. Ik zou zeggen: eek zelf ook eens hann uit ouwen. Ko uit ro cijfers. Zullen we plantjes uit kantine ook eeneen?, vraagt Dijkhuizen zich hardop af. Of pak een verfkwa en knap eens wat op, vervolgt Breukink, gebarend naar leeggeplunr collegezaal. Er is genoeg te doen. Wat een zooi. Dat vindt architect niet goed, zegt Kropff. Die wil geen plantjes in het gebouw. En dat eeuwige gezanik over overhead, zegt Breukink. Erger ik e ook dood aan. Dijkhuizen knipt in zijn vingers. Goed dat je erover begint, zegt hij. We waren bijna vergeten projector ee te neen. Wille Koert Pag. 15 Misschien erft ens uit, aar honingbij zal er oorzaak niet van zijn Page 20 This property is conned: International Club needs a new hoe Pag. 23 Voor het eer geen CSF in untenraad AKKERS VOOR ALLOCHTONEN Laat allochtonen aïs telen in probleewijk, kopte Telegraaf aandag. Drs. Wi Tierans van Alterra en kunenaar Ton Matton willen volgens het verhaal grasvlaktes in achterandwijken ovoren tot akkers. Leuk, autochtonen oeten hoge belaingen betalen en allochtonen krijgen een uk grond caau, reageert een lezer op Telegraafsite. Hoe zit dat, eneer Tierans, wat gaan jullie doen? Wij zijn een beetje overvallen door alle publiciteit. Het artikel in Telegraaf was be leuk, aar die kop. Het gaat ons niet o allochtonen. Maar het is een project in Hoogvliet, en daar wonen veel Antilianen. Dus is het logisch dat je die erbij betrekt. Hoogvliet is een probleewijk die wordt geherructureerd. Er wordt daar veel hoogbouw afgebroken. Noraal zaaien ze gras op terreinen die tijlijk braak liggen, wij willen er zonnebloeen, aïs en tropische gewassen zaaien. Het is een kunproject, een extree verbeelding van een anre kijk op ad. ad als voedselproducent, in dit geval. En die tropische gewassen zijn een anier o te spelen et kliaatveranring. Waaro doet u als onrzoeker ee aan een kunproject? Vanuit ijn functie bij Alterra probeer ik het aatschappelijk bat over kliaatveranring te iuleren. Rondo dit project wil ik discussies uitlokken et kunenaars, filosofen en onrzoekers. Ik ben ook docent op universiteit en Van Hall Larenein. Voor ij is dit een leuke anier o unten anrs te laten kijken naar ad. Pas heb ik bijvoorbeeld et een groep unten gekeken naar energieverbruik. ad aat bekend als grote verkwier van energie. Maar als je uitrekent hoeveel energie er te oogen zou zijn, zie je dat een wijk ook energieleverancier zou kunnen zijn. / KV Oslagfoto: uuran van H6 doet tijns Varsity van zondag 15 april zijn be o zijn tea als zes en laate over finish te laten koen. traditie wil dat roeiers van het Wageningse untenhuis eere óf zes worn. / foto Martijn Weterings

4 Resource :17 Pagina IN T NIEUWS 12 APRIL T/M 18 APRIL 2007 Verhuizers schroeven oeltjes uit een collegezaal in het Biotechnion. / foto GA STOELENDANS OP DE DREIJEN In het Biotechnion op universiteitscoplex Dreijen is et verbazing en irritatie gereageerd op het leeghalen van twee collegezalen. ou oelen uit zalen krijgen een nieuw leven in het Foru, het nieuwe onrwijsgebouw op Born. Bart Sjoerts, facilitair anager van Agrotechnology & Food Sciences Group en verantwoorlijk voor het beheer van het Biotechnion, erkent dat verplaatsing al lang gelen is afgesproken. opwinding kot volgens he vooral door onzekerheid over huisveing van groepen die nu nog in het gebouw zitten. Voorlopig zit iereen nog gewoon hier, aar uit alle onrwijsruites worn spullen weggehaald. Eigenlijk verbaa het e ook wel een beetje. Dit zijn toch ou oeltjes. Volgens ij zitten ze er al vanaf het begin in. oelen zoun dan rui 35 jaar oud zijn. Is dat niet veel te oud voor zo n ooi nieuw gebouw als het Foru? Joris Fortuin, hoofd Foru bij het Facilitair Bedrijf: Nee, daar is goed naar gekeken. We hebben voor inrichting gekozen voor een zuinige variant. Dat betekent dat we spullen van voldoen kwaliteit in af te oten gebouwen zo veel ogelijk hergebruiken. Het Biotechnion aat ook op die lij. In dit geval loopt inrichting voorop en blijven er dus lege zalen achter. Het kan niet anrs. Het gerucht dat oeltjes heleaal niet in het Foru wordt herplaat, verwij hij naar het rijk r fabelen. Ze krijgen een nieuw leven in zaal C213 en C214 op twee verdieping. Je kunt in ei zelf koen kijken, aldus Fortuin. Het Biotechnion houdt volgens Bart Sjoerts nu nog één collegezaal over, zaal C54. Eigenlijk hadn oeltjes daar ook uitgeoeten, aar dat hebben we afgekocht. Voor twee leeggehaal colloquiuzaaltjes zijn voor een zacht prijsje alweer oelen aangekocht. Sjoerts blijft optiiisch: Misschien kan ik lege collegezalen wel verhuren voor koorrepetities. Er zijn nu aanplaatsen voor een flink koor. /GvM VEEN BELANGRIJK VOOR KLIMAAT Het onrzoek naar kliaatveranring oet eer oog hebben voor het effect van veengrond op uioot van kooldioxi en ethaan. Dat vonn alle elneers aan het congres Carbon in Peatlands. Het congres trok twee keer zoveel bezoekers als verwacht. Dat er honrdzeventig personen uit zeien lann op het congres af kwaen, is volgens organisator dr. Juul Lippens van leeroelgroep Natuurbeheer en plantenecologie een teken dat het onrwerp leeft. congreselneers kwaen uit diverse disciplines als landschapsecologie, hydrologie, paleonthologie, en biogeocheie, en bereek daaree het hele spectru van het iniscule boleven tot wereldwij kliaatollen. Venen zijn belangrijk voor het kliaat odat ze enor veel koolof bevatten. Lippens: Zoveel als 75 procent van koolof die atosfeer bevat ligt opgeslagen in venen. Door veranringen in landgebruik en kliaat dreigt die koolof echter te oxiren, wat leidt tot uitoot van kooldioxi. Drainage van venen en veenbrann in ZuidooAzië leveren, zo schat dr. Aljosja Hooijer van WL lft Hydraulics, al een eissie op die gelijk is aan acht procent van wereldwij uitoot van fossiele brandof. In het onlangs verschenen rapport van het Intergovernental Panel on Cliate Change (IPCC) is erg weinig aandacht beeed aan rol van venen in het kliaat. aanwezigen vonn het congres een eere ap o daar veranring in te brengen. / MW U he gr er en nie on Wa e zic ee in DROEVENDAALSESTEEG BEHOUDT NAAM Droevendaalseeeg krijgt geen nieuwe naa. In septeber aakte Wageningen UR bekend dat et geeente werd gesproken over nieuwe naen op capus Born. Door proteen van cultuurhiorici is dat plan van tafel. Voor nieuwe raatnaen in het gebied zal geschienis inspiratiebron zijn. Ir. Luuk Keunen, cultuurhioricus die als eere prote aanteken tegen naaswijziging, is erg tevren. Hij heeft op verzoek van afling counicatie voorellen gedaan voor nieuwe raatnaen. Het hele gebied gaat Wageningen Capus heten. Wageningen UR gaat een vergunning aanvragen voor het opneen van die naa op born bij snelweg, en wil producenten van navigatiesyeen overren o Wageningen Capus op te neen in hun apparatuur. / KV VHLDOCENT VIJFDE OP NK MARATHON Alex van r Meer, docent Bos en natuurbeheer bij hogeschool Van Hall Larenein in Velp, is zondag 15 april bij arathon van Rotterda als vijf Nerlanr gefinisht. wedrijdloper zael bovendien 1693 euro in voor een Ethiopisch weeshuis. Bij kiloeter 36 ben ik wel an et haer tegengekoen, vertelt Van r Meer. En ik kan bijna niet eer traplopen van spierpijn. / YdH FRIESLAND WORDT HOTSPOT DANKZIJ HOGESCHOLEN Van Hall Larenein in Leeuwarn krijgt een sleutelrol in het reven van provincie Friesland o in 2015 internationale hotspot te zijn op het gebied van water en toerise. VHL oet daarvoor nauw gaan saenwerken et Noorlijke Hogeschool Leeuwarn en Chrielijke Hogeschool Nerland, elt het onrzoeksrapport van Consulting Group Berenschot. Berenschot ziet vijf punten die Friese econoie internationaal kansrijk aken. Behalve water en toerise oet provincie zich concentreren op life sciences, leefbaarheid en duurzae energie aandachtsgebien die ook tot het curriculu van VHL behoren. Voor ontwikkeling van benodig kennisructuur is rol van hogescholen daaro essentieel, elt Berenschot. Friese hogescholen tellen zeventienduizend unten aar het overgrote el vertrekt na het afuren, odat provinciale econoie voornaelijk eunt op het idn en kleinbedrijf. bunling van kennis en onrzoek zal nieuwe bedrijvigheid aantrekken, verwacht Berenschot, zodat Friesland afgeuern op n duur va weet te houn. O eer unten te trekken zal Leeuwarn zich erker oeten profileren als untenad. bouw van gezaenlijke Kenniscapus is een eere ap, aar ook saenhang tussen opleidingen water en groen van VHL, bedrijfskun van NHL, hospitality anageent van CHN dient te worn uitgediept. Berenschot sluit voring van nieuwe universitaire opleidingen niet uit. eere aer is overigens al binnen, eldt Erica Schaper, voorzitter van het college van beuur van VHL. Onlangs heeft VHL et Wageningen, Wetsus en Universiteit van Twente een intentieverklaring onrtekent voor het opzetten van aer Watertechnologie in Leeuwarn. / WB fu he wa do ge bl

5 Resource :17 Pagina 5 19 APRIL RESOURCE #28 Misschien kan ik lege collegezalen wel verhuren voor koorrepetities UNIVERSITEIT VERWACHT EXTRA INSTROOM e t o afling onrwijs en onrzoek van het beuurscentru verwacht een forse groei van het aantal eerejaars unten. Stafdirecteur Ab Groen houdt er rekening ee dat er extra collegezalen en practicuzalen nodig zijn buiten het nieuwe Forugebouw o alle unten onrwijs te kunnen geven. Wageningen aat al een paar aann evig in plus in het lijje et vooraaneldingen van IBGroep. Er hebben zich nu 366 unten aangeeld voor een Wageningse opleiding, rtig procent eer dan vorig jaar. Groen nkt dat er in septeber tien tot twintig procent eer eerejaars zullen zijn. rooeraars van zijn afling hebben gevolgen doorgerekend van extra toeroo voor bezetting van onrwijsruites. Door verschillen scenario s te doornken willen we voorkoen dat we in septeber noodoplossingen oeten verzinnen. Als groei vijftien procent bedraagt, een voorzichtig optiiisch scenario, is het Forugebouw niet groot genoeg. Groen heeft daaro raad van beuur voorgeeld o een aantal zalen op universiteiterrein Dreijen achter hand te houn. Mogelijk groeit ook het aantal buitenlandse unten. Het is nog erg vroeg in het jaar, aar we hebben eer inforatieaanvragen gehad vanuit het buitenland, en inschrijvingen koen ook vroeger op gang. Maar concrete getallen hebben we pas in auguus. universiteit heeft verr overlegd et Ialis over beschikbaarheid van kaers. Saen et untenvakbond WSO wil Groen proberen eer kaers beschikbaar te krijgen op particuliere kaerarkt. Wij gaan bijvoorbeeld een inforatiepakket saenellen o potentiële verhuurrs te inforeren over ogelijkhen. / KV NIEUW GEBOUW VOOR RIKILT eere paal van het nieuwe gebouw voor RIKILT en Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) regio Oo is op woensdag 18 april grond ingegaan. Het gebouw kot voor het huidige onrkoen van RIKILT te aan. d Het nieuwe pand krijgt vor van een halve aan en zal op poten aan. Vanaf raat kunnen passanten onr het nieuwe gebouw doorkijken, en het huidige gebouw zien. Dat gebouw, dat nu overigens ook al laboratoria en kantoren van VWA herbergt, wordt dus niet afgebroken. Het wordt ingrijpend verbouwd en zal via luchtsluizen et het nieuwe gebouw worn verbonn. In 2009 oet het project zijn voltooid. / WK t. NIEUWE DIRECTEUR GROENE RUIMTE nieuwe directeur van kenniseenheid Groene ruite is dinsdag 17 april voorgeeld aan het personeel. t r s n i s B VOORLICHTING/ Twee bezoekers van voorlichtingsdag van universiteit, op zaterdag 15 april. voorlichtingsdag trok iets eer vwo ers dan vorig jaar, 670 in plaats van 632. Dat viel ee, aangezien er dit keer inr reclae geaakt is. afling counicatie heeft eer geld gereserveerd voor publiciteit rond laate voorlichtingsdag in juni. Het was laate keer dat voorlichtingsdag op universiteiterrein Dreijen plaatsvond. Voortaan worn scholieren ontvangen in het Forugebouw en anre gebouwen op Wageningen Capus. Belangellenn konn al een kijkje gaan neen in het nieuwe gebouw. / KV, foto GA FUNCTIEWAARDERING HBODOCENT HERZIEN vakbonn willen het functiewaarringssyee in het hbo herzien. Nieuwe docenten zween in fuik van laage salarisschaal, waaruit ontsnappen alleen ogelijk is door anageenttaken te aanvaarn. bonn willen docenten die alleen lesgeven eer carrièrekansen bien. Dat blijkt uit inzet waaree ze ze week onrhanlingen voor nieuwe hbocao ingaan. Ze verwijzen naar het oplopen docententekort. Te veel jongeren zoun een loopbaan bij een hogeschool ijn of snel weer verlaten. Het functiewaarringssyee dat vorig jaar et ineing van bonn werd ingevoerd, had voor een betere loopbaanontwikkeling oeten zorgen en eer helrheid oeten bien over het niveau en waarring van banen in het hbo. Het leid echter tot onru, odat veel docenten in functieschaal wern teruggeplaat zij het et behoud van salaris. Volgens bonn hebben hogescholen herziening aangegrepen o bezuinigingen door te voeren iets wat HBOraad altijd in alle toonaarn heeft ontkend. / HOP Ir Kees Slingerland, sinds 2000 lid van directie van Arcadis Nerland, volgt per 1 juni Wi van Vierssen op. Die vertrok in januari naar Kiwa Water Research. Slingerland heeft in Wageningen Tropische veehourij geuerd. Na zijn udie werkte hij onr eer als consulent en beleidsewerker voor het inierie van LNV, als projectleir bij adviesbureau Nehe en als directeur van Bloeenveiling in Bleiswijk. / KV (INGEZONDEN MEDEDELING) Kijk voor eer nieuws op site 'News and Events' van Wageningen UR:

6 Resource :17 Pagina UIT T VELD NIEUWS UIT DE WETENSCHAP EIDEREEND BLIJFT SOMS VRIJWILLIG KINDERLOOS Het agere aanbod van osselen in Wadnzee is ren dat er afgelopen vijftien jaar regelatig grote erfte optrad onr eireenn. Dat concluert drs. Roke Kats in zijn dissertatie. Hij ontkte ook dat vrouwtjes beschikbaarheid van voedsel kunnen inschatten en sos uit voorzorg een jaar niet broen. Een norale winterpopulatie van eireenn telt tussen en dieren, vertelt Kats. Noraal erft zo n drie tot vier procent daarvan. Maar in winters van 1990/1991, 2000/2001 en 2001/2002 had je ineens erftecijfers van acht tot zeventien procent. onrzoeker zocht in gegevens over voedselbronnen van eireenn naar een verklaring. enige variabele die een rol speel was diepwaterossel. Het osselbeand is bepalend voor eireenn die altijd op het wad leven, en ook voor eireenn die vanuit Oozee in winter naar Wadnzee trekken. blijvers zijn vooral afhankelijk van droogvallen osselbanken, terwijl overwinteraars diepwaterosselen eten. Bei populaties eireenn oeten in jaren et een slechte osseland op zoek naar alternatief voedsel zoals halfgeknotte randschelpen, kleine kokkels, esheften of krabbetjes. in Wadnzee broen eireenn zijn doorgaans erg plaatrouw. Vrouwtjes hebben alleaal hun eigen geheie plekje o voedsel te zoeken. Maar als het slecht gaat et osselen trekken eireenn weg van hun vae DARWIN ZIT DIEP IN DE LANDBOUW ens lijkt er door landbouw volledig in geslaagd natuur naar haar hand te zetten. Ecologen zien echter ook ogekeer effecten. Zo hebben koeien via hun elk het genoo van Europese burgers beïnvloed. Na een opgejaagd leven als jagers en verzaelaars veign onze voorours zich rui zevenduizend jaar gelen op een vae plaats, gingen vee houn en gewassen telen. Op het syposiu Darwinian Agriculture dat vrijdag 13 april in Wageningen gehoun werd, bleek dat het ontaan van landbouw het begin arkeer van een wonrlijke sybiose tussen ensen, vee en gewassen. interactie heeft volgens Portugese onrzoeker dr. Albano BejaPereira geleid tot een coevolutie in het genoo van koeien en elkdrinkers. Dit blijkt uit een oleculaire analyse van zes belangrijke elkeiwitten van zeventig verschillen koeienrassen. hooge diversiteit in elkeiwitten vind je in Noordwe Eireenn op het rand van Vlieland. / foto RS ek naar bijvoorbeeld Noordzee, en rond 1990 zelfs tot aan België. Kats: Ze hebben voedselsituatie zo goed in gaten dat ze het broen sos een jaar overslaan. Vanaf 1993 ging and bijvoorbeeld ineens ohoog, na een aantal slechte jaren. Gezien het feit dat kuikenproductie in voorgaan jaren ook erg laag was, kan dat alleen verklaard worn door nonbreeding. Europa. Dat is ook het gebied waar het hooge percentage van bevolking lactosetolerant is, waardoor volwassenen rauwe elk kunnen drinken, aldus Beja Pereira. genetische analyses tonen aan dat ensen en elkvee werzijds hun handtekening hebben gezet in elkaars genoo. Op het syposiu bleek ook dat ensen niet uitvinrs van landbouw zijn. Mieren en terieten boeren al iljoenen jaren langer. Volgens dr. Koos Boosa van Universiteit van Kopenhagen doen ze dat et zeer geavanceer broeikaechnologie, uitgekien hygiëneprotocollen en gekloon gewassen. insecten kweken, beeen en oogen één specifieke schielvariant in vochtig gehoun kweekkaers. schiel en insecten zijn zo op elkaar ingespeeld dat er volgens dr. Duur Aanen van het Wageningse Laboratoriu voor Erfelijkheidsleer, sprake is van een duurzaa landbouwsyee. Een preatie waar onze landbouw nog iets van kan opeken. / GvM Kats kon ze conclusies trekken dankzij een ringprograa dat in jaren zeig van art ging. Dat levert veel gegevens op, e odat eireenn wel rtig jaar kunnen worn. eireend kan volgens Kats beschouwd worn als een indicator voor ecologie van Wadnzee. Zo groei populatie bij Rottu nadat het droogvallen wad daar langdurig et ru werd gelaten, waardoor osselbanken zich hereln. O ze processen te volgen is het wel noodzakelijk o langjarige dataseries te blijven verzaelen, vindt Kats. / MW Roke Kats prooveert op 20 april aan Rijksuniversiteit Groningen. Hij is sinds 15 april docent Wildlife agageent bij Van Hall Larenein. OOK BIJ FEL LICHT ZIJN VARKENS KIPPIG Varkens hebben een beperkt gezichtsverogen. Sterker licht in allen veranrt hier weinig aan, blijkt uit een onrzoek van Anial Sciences Group. Volgens Europese regels oet het lichtniveau in een varkensal iniaal veertig lux zijn. Dit was tot 2003 nog twaalf lux. Maar et ze verhoging verbetert het gezichtsverogen van varkens niet, zegt onrzoeker Johan Zonrland van ASG. Varkens volgen vooral hun neus en oren, niet hun ogen. onrzoekers leern varkens in een proefopelling het verschil tussen twee sybolen, een O en een C, door ze op een van twee voerkleppen in wand aan te brengen. Alleen achter klep C zat voer. Na een aand oefenen wien dieren het verschil tussen sybolen en konn wetenschappers lichtintensiteit variëren. We zagen dat varkens pas eer fouten gingen aken bij veel lagere lichtintensiteiten, vergelijkbaar et een aanverlichte nacht. verhoging van twaalf naar veertig lux aakt dus weinig uit voor een varken, zegt Zonrland. Uit het onrzoek blijkt ook dat varkens nogal bijziend zien. Behalve lichtintensiteit hebben we grootte van het sybool gevarieerd. Daaruit blijkt dat varkens oeite hebben et het herkennen van kleine sybolen. Het is belangrijk o bij het ogaan et varkens rekening te houn et ze bijziendheid, zegt Zonrland. Bijvoorbeeld door obakels uit weg te halen als je varkens verplaat. resultaten van het onrzoek worn eegenoen door Europese werkgroep die welzijnsonrzoek inventariseert en huidige regels toet. Als lichtnor wordt teruggeschroefd kunnen varkensboeren flink wat geld besparen. / LH IR H A Ira ve e pr zic Ira gin la on su va sc vo no o on die la we va go Ka en ble ve we ou jon en ve lei ge nis te dr re He ve tu kla vo die se ied re vo lic co wo te Ka pla tin da vo ar M bij en

7 Resource :17 Pagina 7 19 APRIL RESOURCE #28 Het bat over vetzucht in edia is te eenzijdig i t s s IRAANSE BOEREN HEBBEN WEINIG AAN VOORLICHTERS landbouw en landbouwvoorlichting in Iran zijn afgelopen cennia flink veranrd. Voorlichters aan echter nog eeds te ver af van praktijk, zegt proovendus Karbasioen, en ze richten zich te weinig op behoeften van boeren. opzet van landbouwvoorlichting in Iran at uit dagen van Shah, die begin vorige eeuw het Aerikaanse ol van landbouwvoorlichting overna. Dat hield onr anre in dat boeren landbouwcursussen kregen. Maar die cursussen onn vaak ver af van hun realiteit. Na islaitische revolutie in 1979 werd landbouwvoorlichting eer op boeren gericht. Maar nog niet genoeg, concluert Karbasioen. Iraanse proovendus ed bij leeroelgroep Educatie en copetentieudies onrzoek naar landbouwvoorlichtingsdien in provincie Esfahan, Iraans belangrijke tuinbouwgebied. Hij onrzocht welke kennis en vaardighen opleirs van die dien nodig hebben o boeren goed voor te kunnen lichten. Karbasioen vroeg boeren naar hun beleving en verwachtingen van voorlichting. Die bleek onvoldoen rekening te houn et verschillen tussen doelgroepen. Het aakt veel uit of dat annen zijn of vrouwen, en kleine of grote boeren. Ook hadn oure boeren anre verwachtingen dan jongeren. opleirs ien verr kennis en vaardighen die boeren wel van hen verwachten, zoals kennis van overheidsbeleid of over het gebruik van kune en gewasbescherers. Bovendien was het kennisaanbod van het landbouwinierie te technologisch. Irrigatie door leidingen onr druk kan eerrheid van kleine boeren zich bijvoorbeeld niet veroorloven. Het vele geld dat in voorlichting wordt geïnveeerd levert daardoor weinig op. kloof tussen voorlichting en praktijk is wel verklaarbaar, zegt Karbasioen. landbouwvoorlichting had net als anre overheidsdienen in Iran te lijn onr politieke wisselingen. Elke nieuwe landbouwinier, zo iere vier jaar, vervangt alle topabtenaren en voert een heel anr beleid dan zijn voorganger. Dat ewerkers van voorlichtingsdien dan weer iets heel anrs oeten gaan doen, otiveert, zeker in cobinatie et het lage loon. Bovendien worn ewerkers onvoldoen geselecteerd op capaciteiten, en eer op hun goe contacten et baas. Karbasioen beveelt aan o dat in eere plaats te veranren. Verr zoun opleirs geschoold oeten worn o voorlichting te geven aan specifieke doelgroep, zodat er gespecialiseer voorlichters koen voor bijvoorbeeld vrouwen, oure boeren of are boeren. / JT Moafa Karbasoun prooveert op 20 april bij prof Martin Mulr, hoogleraar Educatieen copetentieudies. SIGAAR BEETJE MINDER DODELIJK DAN SIGARET Pijp en sigarenrokers leven geidld twee jaar langer dan sigarettenrokers. Dat ontkte Wageningse epiioloog ir. Martinette Streppel. Verlaagt geidl sigarettenroker zijn levensverwachting et zeven jaar, geidl pijp en sigarenroker haalt slechts vijf jaar van zijn levensverwachting af. Onrzoekers van het RIVM, het onrzoeksinituut waar aio Streppel is getacheerd, volgen al sinds 1960 in geeente Zutphen een groep van enkele honrn annen. Ze hebben et elkaar geeen dat ze zijn geboren tussen 1900 en Dat project, Zutphen Studie, lever gegevens die Streppel nodig had. Je kunt hier niet uit aflein dat risico s van sigaren en pijproken te verwaarlozen zijn, zegt Streppel. Odat pijprokers en sigarenrokers inr inhaleren is hun kans op een voortijdige dood of ziekte wat inr hoog. Maar hij is nog eeds aanzienlijk. In het onrzoek, dat onlangs verscheen in Tobacco Control, kijkt Streppel ook Aan buitenkant van een ango is niet te zien of die bijna rijp is. Toch is het ogelijk o eetkwaliteit te voorspellen zonr in vrucht te snijn: et geluid. Dat ontkte Nienke Bo tijns een afuervak bij leeroelgroep Tuinbouwproductieketens. afrijping van ango s is oeilijk te uren. Ze worn binnen een paar dagen na pluk rijp, of ze blijven als ze te vroeg zijn geplukt onsakelijk hard, hoe lang je ze ook op fruitschaal laat liggen. Bo onrzocht of akoeische eigenschappen van ango uitko kunnen bien. Ze leg vruchten in een bakje. Onrin het bakje zat een haertje dat tegen vrucht tikte. Het geluid werd et een icrofoontje opgenoen en gaf, na wat rekenwerk, een indicatie van evigheid en dus van rijpheid. Consuenten die ango s proefn beveign gegevens van Bo. Maar voor dit op grote schaal toegepa kan worn, oet techniek eroheen nog verr ontwikkeld worn, vertelt ze. Een ro blos op ango heeft volgens unt geen invloed op saak, terwijl consuenten daar bij aankoop wel scherp op letten. Verr waren vruchten die veel in zon hadn gehangen jui slechter dan vruchten die aan schaduwkant groein, waarschijnlijk vanwege hoge teperaturen. Bo ed haar onrzoek in opdracht van The Greenery en et praktische eun van het Braziliaans onrzoeksinituut Ebrapa. / YdH naar hoeveelheid sigaretten die annen rookten. Veel rokers nken dat het weinig uitaakt hoeveel ze roken, aar dat ie spoort niet et werkelijkheid, ontkte proovenda. Mannen die inr dan tien sigaretten per dag rookten, verkortten hun levensverwachting et vier jaar, zegt ze. Rookten ze dagelijks rtig sigaretten of eer, dan verinr hun levensverwachting et negen jaar. Het was niet ogelijk o bij sigaren en pijprokers atige en onatige rokers van elkaar te schein. Hun aantal was te gering. Volgens Streppels gegevens verinrt roken niet alleen levensverwachting, aar ook verwachting van het aantal jaren dat rokers in goe gezondheid leven. Sigarettenrokers verliezen geidld zes gezon jaren, pijp en sigarenrokers vijf. Weer is bij sigarettenrokers scha het groot als ze veel roken. Mannen die inr dan tien sigaretten per dag rookten verloren drie gezon jaren, zegt Streppel. Bij annen die eer dan rtig sigaretten per dag rookten waren dat er elf. / WK HAMERTIKJE VOOR RIJPE MANGO EEN ANDERE KIJK OP VETZUCHT Natuurwetenschappers doineren het bat over overgewicht. Dat oet veranren, vindt consuptiesocioloog dr. Hans Dagevos van het LEI. Hij vroeg vijftien psychologen, filosofen en counicatiewetenschappers o hun visie te geven. Het eindresultaat, het boekje Obesogene Saenleving, verschijnt op 20 april. Als het gaat o oplossingen voor vetzuchtepiie koen voedingswetenschappers of bewegingswetenschappers in edia vaak et suggeies als levensidlen et inr vet, aanleg van eer fietspan en eer trappen in gebouwen, zegt Dagevos. Hij hoopt dat bunl, die tot and kwa et hulp van het Rathenauinituut, het bat over vetzuchtepiie een niveau hoger tilt. ieën zijn nu te eenzijdig. / WK Hans Dagevos & Geert Munnichs (redactie). Obesogene Saenleving: Maatschappelijke Perspectieven op Overgewicht. Aerda: Aerda University Press. ISBN p. 29,90 Mango s et ro blos zijn populair bij consuent, aar kleur zegt weinig over saak.

8 d Vo se H ke ee v sc af sc d va Ik e ve w cr w é w ku Resource , 3, :12 Pagina 8 ACHTERGROND 8 1 PLASTERK EN DE DUIMSCHROEVEN U v inellingen zijn nog niet van e af Z sc p go vo ov n a

9 Resource , 3, :12 Pagina 9 19 APRIL RESOURCE #28 Universiteiten en hogescholen die geen goed onrwijs verzorgen zullen er van luen. Het roer is echt o, bezweert een rijdbare Ronald Plaerk, kersverse inier van OCW. Het soesje dat het parteent ergens niet over gaat, zul je niet vaak eer horen. door HEIN CUPPEN en THIJS DEN OTTER, foto HANS STAKELBEEK (HOP) Voor een inier die nog idn in zijn honrd dagen inwerktijd zit heeft hij al aardig wat werk verzet. Hij loode wereldwijd eeneebare udiefinanciering door Twee Kaer, gaf bekoiging via leerrechten het genaschot en uur inspectie af op hogescholen die spookvakken zoun geven. Intussen aakt hij zich coplexe dossiers eigen. Bevalt het inierschap? Heel erg, ik houd e bezig et boeien aterie. Zeker eere weken ben ik op plaatsen gewee waar een eenvoudig bioloog gewoonlijk niet kot. Van het vbo en het bo wi ik eigenlijk niets. Saen et aatssecretaris Van Bijerveld ga ik uitval van scholieren beteugelen. Jaarlijks haken er zeigduizend af en dat is veel te veel. Die uitval heeft eeal weinig et onrwijs te aken, aar et bijvoorbeeld leenschuln, criinaliteit of drugsgebruik. Toch lann al die probleen op het bord van scholen. Ik ben daar van geschrokken. Moet dat problee niet veel eer prioriteit krijgen dan het hoger onrwijs? Ik ben inier van het totale onrwijs. Mensen die nken dat ik hier vooral zit voor het hoger onrwijs en onrzoek hebben het is. Tegelijkertijd is het onverandig o dan aar bovenlaag van het onrwijs te negeren. Voor Nerland als kennisland is het cruciaal dat we ook inveeren in goed hoger onrwijs. Dan praat ik over het internationale toponrzoek én over het hoger onrwijs in volle breedte. Want we oeten ook goe leraren, econoen en verpleegkundigen oplein. Onrwijssocioloog Han Leune vindt dat uw liberale voorgangers universiteiten en hogescholen te veel autonoie hebben gegund en dat het beleid daardoor zwalkt. U bent sociaalocraat, welke benaring kunnen inellingen van u verwachten? Ze zijn nog niet van e af, en dat is lijn van het hele parteent. Staatssecretaris Dijksa heeft falen schoolbeuurrs inidls bij lurven gegrepen, aatssecretaris Van Bijerveld pakt licenties af van inellingen die niet voldoen aan exaeneisen, en ik uur inspectie af op hogescholen waar ogelijk punten zijn gegeven voor vakken die niet op het rooer onn. Wat dat betreft is het roer echt o: we willen goed onrwijs en daar voelen we ons verantwoorlijk voor. Het soesje dat het parteent ergens niet over gaat, zul je niet vaak eer horen. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat inellingen nu geen eigen verantwoorlijkheid eer hebben. Vorig jaar verscheen er een rapport over dynaisering van het onrzoeksbeleid dat sprak van geold wantrouwen tussen overheid en hoger onrwijs. Herkent u dat beeld? Ja. En ik wil dat graag weg hebben. Ik zie goed hoger onrwijs als een gezaenlijke opdracht van politiek n Haag, universiteiten en hogescholen. We oeten naar een geeenschappelijk plan. Waaree ik inellingen niet vrije hand geef, want het is wel overheidsgeld waaree ze werken. Hoe gaat u dat geld raks verlen? Het lijkt e verandig dat er een bekoigingssyee voor het hele hoger onrwijs kot, anrs wordt het bij doorroo van hbobachelors naar woaeropleidingen erg onoverzichtelijk. Hoe zo n syee er precies uit gaat zien weet ik nog niet. Er oeten in elk geval prikkels van uitgaan o kwaliteit te bien. In leerrechten zie ik persoonlijk weinig. Ik geloof niet in het beeld van rondshoppen unt die et een rugzakje vol geld zijn opleiding bij elkaar winkelt en kwaliteit uurt door naar een anre buurtsuper te gaan als het gebone niet eer bevalt. U vindt dat onrealiisch? We hebben het over ensen van zeventien, achttien jaar oud. Ze aken zich vaak los van hun ours door in ad waar ze uren op kaers te gaan. Die appen echt niet zoaar over naar een anre inelling. Bovendien spelen ook ours een rol bij opleidingskeuze. Mijn eigen zoon gaat over anrhalf jaar uren en ik wil niet dat hij oet nken: ik probeer wel een opleiding en als die niet ugt, ga ik na een jaar gewoon naar een anre universiteit. Ik wil dat alle opleidingen goed zijn. Hoe nkt u dat voor elkaar te krijgen? Wat ik in elk geval niet wil is dat we het hoger onrwijs plat visiteren. Dan zitten docenten dagelijks forulieren in te vullen. We oeten daaro werken vanuit verdiend vertrouwen. Opleidingen waarvan vaaat dat tentaens in or zijn, het aantal contacturen op peil is en unten tevren zijn, oeten we niet laigvallen et voortduren kwaliteitsetingen. Inellingsaccreditatie gaat e weer net wat te ver: Rijksuniversiteit Groningen kan bijvoorbeeld een pria natuurkunopleiding hebben aar een slechte rechtenfaculteit. Moeten alle unten van één opleiding hetzelf onrwijs krijgen? Ik ben voor differentiatie. Bij Vrije Universiteit heb ik onlangs kennisgeaakt et honoursprograa s. Goe unten kunnen er een verzwaard pakket volgen. Dat is natuurlijk prachtig, want preeren is wat ij betreft geen vies woord. Vijfentwintig jaar gelen heere nog het ie dat iereen die van een hogeschool of universiteit kwa in of eer hetzelf oe weten, aar dat is ijn beeld totaal niet. Bent u voor selectie aan poort? Uit het experient dat nu loopt blijkt dat we er beter niet aan kunnen beginnen odat selectie vooraf nauwelijks voorspellen waar heeft. Er zijn genoeg toppers in het hoger onrwijs die als scholier aar een beetje door hun opleiding heen akkern en die pas tijns hun udie enthousia wern. Dus ik zoek het liever in selectie achter poort, en natuurlijk bij overgang van bachelors naar aers. Hoogopgelein kunnen zich eeal uitekend redn in aatschappij. Mag er een groter financieel offer van hen worn gevraagd? Het problee is leenang bij unten. Met zo n hogere bijdrage oet je dus oppassen, want we willen zoveel ogelijk hoogopgelein. En na het eere jaar? Een ooi honoursprograa is natuurlijk heel waarvol. En een ourejaars unt die eenaal weet wat er te koop is, laat zich inr snel afschrikken. Van ieand die een aeropleiding kie waaree hij een topfunctie kan krijgen, ag je verwachten dat hij een hoger collegegeld als een verantwoor inveering ziet. Maar goed, die gedachten wil ik nog uitwerken, ook in overleg et sector. Universitaire schakelprograa s wilt u niet financieren odat die anrs alleen aar langer zoun gaan duren. Toch kunnen eee hbo ers er niet oheen als ze een aeropleiding willen volgen. Is het niet veel logischer o hboaers te bekoigen? Dan hoeven er inr hbo ers naar universiteit. Wat er precies et bekoiging van het hoger onrwijs gaat gebeuren, oet koen aann blijken. Ik heb daar nu nog geen finitief plan voor. U wilt onrwijsbekoiging niet via unten laten lopen, aar bij onrzoek kijkt u daar heel anrs tegenaan. Waaro? Wetenschappers zitten in een heel anr adiu van hun ontwikkeling. Ik ben er voor o aio s persoonsgebonn beurzen te geven. In tegenelling tot een zeventienjarige die zijn eere opleiding kie, hoort een aio of podoc naelijk te weten wat hij wil et zijn onrzoek: dat is bepalend voor zijn loopbaan. Dus als ieand et persoonsgerichte financiële eun in een onrzoeksgroep in Lutjebroek zit, aar concluert dat hij verr kot in Tietjerkerael odat daar toevallig een topwetenschapper actief is waarvan hij veel kan leren dan oet hij kunnen verkassen. Op die anier scholen bee ensen saen en kan er iets oois opbloeien. Bij financiering van onrzoek draait het o salle top, bij financiering van het hoger onrwijs gaat het eer o bre basis. <

10 d Hgr tr V ta ba ga In Et Ee do ze o éé rh da D vo bo vr A va la B w ho te H be D tij re lin T w w lij ee w he tr Resource , 3, :12 Pagina 10 ACHTERGROND 10 1 DERTIG JAAR WROETEN IN EEN GOED HUWELIJK M e ja v

11 Resource , 3, :12 Pagina APRIL RESOURCE #28 Misschien heeft Wageningen later dit jaar een wereldprieur. eere plant et een kunatige wortelknol. Moleculair bioloog Ton Bisseling heeft er dan al rtig jaar onrzoek opzitten naar knolletjes die landbouw van kuneverslaving af kunnen helpen. door KORNÉ VERSLUIS, foto RENÉ GEURTS Het is één van grote beloftes van plantenwetenschappen. Planten die geen e eer nodig hebben, aar zelf ikof uit lucht halen. Zulke planten hebben geen dure energieverslinn kune eer nodig, en zoun zelfs op are grond kunnen groeien. Prof. Ton Bisseling probeert al rtig jaar truc te doorgronn, en is veel dichterbij gekoen, aar nog niet in buurt van oplossing. Vlinrbloeigen doen het al heel lang. Ze hebben tachtig iljoen jaar gelen een verbond gesloten et bacteriën uit rhizobiufailie. Die kunnen ikofgas uit lucht ozetten in aoniak, een essentiële of die planten gebruiken o eiwitten ee te aken. In ruil voor kobare eof biedt plant een liefsneje aan bacteriën. Een wortelknolletje waar rhizobiubacterie alles krijgt wat zijn hartje begeert. Eten, drinken en iale zuurofconcentratie. Een wonrlijk goed huwelijk zou je zeggen. Waaro doen niet alle planten dat? Bisseling: Dat weten we niet zeker. Het is ontzettend akkelijk als je het kunt. Zeker op are gronn. Naa vlinrbloeigen is er ook één boo, een iepachtige, die het kan. Maar het ko plant natuurlijk ook wel wat. Hij geeft suikers aan rhizobiu die hij niet zelf kan gebruiken. Misschien is dat het, aar wellicht spelen er ook anre factoren. eere landbouwers zagen in ier geval wel voorlen van vlinrbloeigen. In alle vroege landbouwsyeen wern ze gebruikt o bo vruchtbaar te houn. In Egypte waren het linzen, in Aerika bonen en in Azië vooral soja. Pas et ko van kune is er veranring gekoen in belangrijke rol van vlinrbloeigen in landbouw. STAP VOOR STAP Bisseling, hoogleraar oleculaire biologie en één van ee geciteer Wageningse wetenschappers, werkt al rui rtig jaar aan wortelknolletjes in hoop dat hij ze ooit zou kunnen aken bij anre planten. En hij heeft het nog niet voor elkaar. Nog áár rtig jaar, zegt hij zelf. Zo werkt wetenschap, eee ontwikkelingen gaan ap voor ap. Halverwege jaren zeventig kwa Bisseling als veelbeloven jonge bioloog uit Nijegen. Hij had als unt al een publicatie in Cell op zijn naa geschreven. Nijeegse vakgroep raakte in een hoogleraarloos tijdperk, waarna Wageningse hoogleraar oleculaire biologie Ab van Kaen zijn kans greep en Bisseling naar Wageningen lokte. Toen ben ik begonnen et wortelknolletjes. Het was volgens Van Kaen een ooi Wagenings onrwerp, waar heel veel uit te halen was. Daar heeft hij gelijk in gekregen. Je werkt natuurlijk niet rtig jaar aan een onrwerp als het een vage belofte blijft. Terwijl we werken aan wortelknolletjes, werken we ook aan hele fundaentele biologische onrwerpen zoals transport in cellen en anier waarop bacteriën cellen binnendringen. truc die rhizobiu gebruikt o planten binnen te dringen, lijkt bijvoorbeeld op anier waarop salonella ensencellen binnendringt. Sinds jaren zeventig is kennis over wonrlijke saenwerking tussen plant en bacterie enor vergroot. Toen ik begon was net ontkt dat ro kleur van wortelknolletjes wordt veroorzaakt door legheoglobine, een of die lijkt op ro bloedkleurof van dieren. Het was ook tijd van eere proeven et genetische odificatie. Het leek even sipel. Men dacht dat je klaar was als je aar wi hoe je het gen voor legheoglobine oe inbouwen in anre planten. Maar dat bleek alleaal een uk ingewikkelr. Ingewikkeld is vooral anier waarop plant en bacterie hun huwelijk sluiten. rhizobiu neelt zich niet zoaar naa wortelcellen, aar wordt opgenoen ín een plantencel. O dat voor elkaar te krijgen oet een plant eer herkennen dat hij een geschikte rhizobiu heeft gevonn. Vervolgens oet hij die binnenhalen en een wortelknolletje voren. Misschien koen we er alsnog achter dat een wortelknol eer ko dan hij oplevert AUTOBANDPROBLEEM En dat is oeilijker dan het lijkt. Plantencellen zijn gewend o indringers eteen te vernietigen. Toch weet rhizobiu buiten prullenbak van cel, het lysosoo, te blijven. Biologen snappen nog niet hoe hij dat doet. Verr kan een plant niet zoaar zijn celwand afbreken o bacterie vrije doorgang te geven. Op celwand aat een druk die groter is dan die van een autoband. Breek je celwand af, dan spuit celinhoud naar buiten, dus dat kan niet. O het autobandproblee op te lossen, aken vlinrbloeigen een hechte knoop waarin ze rhizobiu insluiten. Pas als knoop rak genoeg is getrokken, lossen celwann op, en kunnen bacteriën binnendringen. vraag hoe ze vervolgens prullenbak van planten weten te ozeilen, is één van voornaae onrwerpen waar Bisseling en zijn ewerkers ee bezig zijn. Wij onrzoeken nu saen et Russische onrzoeker Elena Fedorova hoe dat werkt. Zij zoekt et vier aio s, betaald door NWO en haar Russische tegenhanger, naar intiteitserkers die ervoor zorgen dat cel rhizobiu als gewene vreeling erkent. Op genetisch niveau is er afgelopen jaren veel vooruitgang geboekt. Wij weten nu dat er acht genen zijn die essentieel zijn voor voring van wortelknolletjes. Dat zijn er eigenlijk verrassend weinig. Drie van die acht sleutelgenen zijn door Wageningse biologen gevonn. We hebben ze gevonn in drie soorten vlinrbloeigen: erwt, lotus en edicago. We weten zeker dat we goe genen hebben; als één van genen het niet doet, krijg je geen functioneren knolletjes, zegt Bisseling. Het goe nieuws is dat we zeker weten dat het ze genen zijn, het slechte is dat we vergelijkbare genen vinn bij zo ongeveer alle planten. Wij weten niet waaro ze bij vlinrbloeigen voring van wortelknolletjes reguleren, en bij anre planten niet. Dr. René Geurts, ewerker van Bisseling, probeert eer inzicht te krijgen in werking van genen door set in te bouwen bij een rijplant. Eind dit jaar weten we of dat effect heeft. Het zou kunnen dat we dan eeren zijn die een plant wortelknolletjes hebben gegeven die dat van nature niet heeft. Maar ik verwacht niet dat ze het eteen ook doen. Daarvoor weten we nog te weinig van wat er in plantencel gebeurt als bacterie eenaal binnen is. Zelfs als rijplant knolletjes aakt, verwacht Bisseling niet dat er binnen tien jaar genetisch geodificeer planten et werken knolletjes zijn. Maar dan weten we wel of er toeko in zit of niet. eere successen hoeven geen volwaardige knolletjes te zijn. Er zijn ook priitievere voren van saenwerking tussen rhizobiu en planten. Daarbij zitten bacteriën niet in cel als organel, aar in een relatief grote zak. Het is inr efficiënt, aar het werkt wel, en wellicht ozeil je er allerlei probleen ee. POPULIEREN Als hij oet gokken welke planten et een kunatige wortelknol als eere grootschalig zal worn gebruikt, zet Bisseling zijn geld op snelgroeien populieren. Die eet je niet op, dus aatschappelijke weerand zal kleiner zijn. En isschien biedt het kunatige knolletje ogelijkhen o boen te laten groeien op are gronn. Of dat kans van slagen heeft hangt af van olieprijs. Zolang die boven tachtig dollar blijft en daaree prijs van kune hoog blijft, nk ik dat kansen voor zo n gewas groot zijn. Als er goedkope kune beschikbaar is, wordt dat anrs. Maar isschien wordt het ook heleaal niets. Misschien koen we er wel achter dat plant jui inr efficiënt groeit, dat een wortelknol eer ko dan hij oplevert voor nietvlinrbloeigen. Maar ja. Zo werkt het in wetenschap. Je hebt geen zekerheid, en het werk is nooit af. Ken je die pozegel uit Engeland, die is uitgebracht toen het huan genoe project klaar was? Daarop aan twee wetenschappers die het laate ukje in een puzzel leggen. Die puzzel zelf is weer een puzzelukje. Dat vind ik een prachtige verbeelding van wetenschap. Je bent nooit klaar. <

12 In ni ge te ko da sc Ru ve bu aa sc zo loc rij Bu zic va tu ge ge ke W P D Vij we zo Bo sp bo ad Ev kw hij ni ble Op ee ku ve do zo cro zo Ik Resource :51 Pagina 12 REPORTAGE 12 1 IN BEELD O U foto s MARTIJN WETERINGS en JURJEN BERSEE, tek LIEKE DE KWANT d Rokjesdag in april. Overal in Wageningen verschijnen blote benen, zoals op trappen van Leeuwenborch waar unten vrijdagiddag pauzeren in zon. Op een randje aan Rijn bij Wageningen worn broekspijpen opgerold en kapvuurtjes ontoken. Een bezoeker van untenvereniging Arboricultura in Velp neet oproep o veilig te zonnen serieus en wapent zich et zonnebril en factor veertien. Bewoners van Cereshuis Barneveld BV in Wageningen sluiten hun klusdag zaterdag af et een diner op het zonnige, opgerui dakterras. F Bi vij he vo ha vle wa

13 Resource :51 Pagina APRIL RESOURCE #28 OUDE KOEIEN UIT DE ARCHIEVEN VAN WAGENINGEN UR door WILLEM KOERT FRAUDE BIJ DE INTERNATIONAL CLUB Binnenkort wordt International Club vijftig jaar. Dat ag geru een wonr heten. In jaren tachtig heeft haar voortbeaan aan een zijn draad gehangen. Zonr politiekcorrecte blin vlek van beuurrs uit die perio was club er nu niet eer gewee. In 1983 bar bo. Nadat Wageningse politie voor zoveele keer is uitgerukt o vechtpartijen te beëindigen of te eln dat uziek zachter oet, kot het tot een rechtszaak. Als gevolg daarvan, schrijft het Wageningse Hogeschoolblad (WHB) op 18 aart 1983, oet International Club sluiten. owonenn van barak aan het Ruenburg, waar club dan nog is geveigd, halen opgelucht a. Zo niet burgeeeer van Wageningen. Hij klopt aan bij rector van Landbouw Hogeschool, Henk van r Plas. Gezaenlijk zoeken annen naar een alternatieve locatie voor International Club, en vinn die in Boerrij Wanrs aan Marijkeweg. Burgervar en rector agnificus voelen zich verantwoorlijk voor club waarvan zij volgens in 1958 opgeel atuten erelid zijn. In dat jaar openn geeente en LH club als uitgaansgelegenheid voor buitenlandse bezoekers. vereniging oet ontspanning bie n en een anier o in contact te koen et Nerlandse bevolking. Maar door jaren heen veranrt het karakter van club. In jaren zeventig besluiten len uren open te zetten voor iereen, et als gevolg dat in jaren tachtig geen enkele unt of LHewerker eer lid is. Vooral Wageningers van allochtone afko bezoeken barak. Dat belet LH niet o club vijftigduizend guln caau te doen, afkoig uit een potje voor untenhuisveing. Het landbouwinierie wil een ton schenken en Rabobank kot et twintigduizend guln over brug. Voorwaar voor subsidies is wel dat International Club zelf ook in buil ta. Maar die, zo ontkt clubvoorzitter Roy van Veer tot zijn schrik, is leeg. Van Veer veroedt dat uitbaters van bar in voorgaan jaren voor inens een ton achterover hebben gedrukt. Op een tuultueuze lenvergaring valt het woord frau. Het beuur treedt af, eldt het WHB op 9 septeber Maar niet odat er geld is verdwenen, benadrukt Van Veer. Het beuur is teleurgeeld in geeente Wageningen en LH. Die koen pas et hun toegezeg bedragen over brug als boekhours van LH frauzaak hebben uitgezocht. boekhours vinn in adiniratie van vereniging geen bewijs van frau, en International Club krijgt een nieuw beuur. Het beaat uit twee jurien van LH en oudrector Van r Plas, schrijft het WHB op 23 septeber verhuizing kan beginnen. Tenine, zodra er een oplossing is gevonn voor twee geiten, vijf varkens, het paard, rtig kippen en het handjevol krakers dat zich boerrij aan Marijkeweg onrtussen heeft toegeeigend. Die oplossing kot er in zoer van 1984, wanneer politie krakers uit het pand verwijrt. Het twee leven van International Club kan beginnen. Het nieuwe beuur zet een prograa op dat vooral is gericht op bezoekers van LH. Rector Van r Plas is enthousia. club kan een geweldige ontoetingsplaats voor jonge ensen worn, zegt hij. Dat wordt het niet. Tot aan haar vijftige verjaardag zal club voortkwakkelen, geplaagd door een geringe belangelling, geldzorgen en huisveingsprobleen. Het Wagenings Hogeschoolblad berichtte in 1983 over ruzies bij International Club. WERKPLEK PETER VINK DE BOLLENDOKTER VAN LISSE Vijftig tot tachtig patiënten ziet hij per week, bollendokter Peter Vink. onrzoeker diagnoiek bij PPO Boen en Bollen in Lisse houdt iere ochtend spreekuur. Hij bekijkt eegenoen bol of zieke plant, elt een diagnose en adviseert over behanling en preventie. Eventueel vervolgonrzoek als het kweken van schiels en virussen doet hij s iddags. En tot slot volgt een rekening. Maar dat vindt nieand een problee. Op ene tafel in zijn werkkaer aat een coputer o direct gegevens in te kunnen voeren en het databeand van veertigduizend eerre diagnoses te doorzoeken. Op anre tafel onrzoekt hij patiënt. Verr aan er icroscopen en apparaten o zuur en zoutgraad van grond ee va te ellen. Ik heb leuke baan van Wageningen UR, zegt Peter, die al sinds 1972 bij het landbouwkundig onrzoek werkt. Ik doe onrzoek en heb intensief contact et telers, exporteurs en gebruikers over hele wereld. Iereen die ziektes of afwijkingen tegenkot, kot bij ij. Zo helpt hij plantsoenendienen, particulieren die een doorgesnen bol opuren al koen die vaak nogal slijerig aan en het Aerikaanse Witte Huis dat probleen had et een tulp die Nancy Reagan zou dopen. Sinds boenonrzoekers vorig jaar van Boskoop naar Lisse verhuisn, ziet bollendokter ook zieke planten en ruiken. Daar heb ik wel op geuerd. Maar eee kennis beru toch op ervaring. Ik ben ook een opvolger aan het oplein, want het is niet in één dag te leren. Je oet ziektes in praktijk gezien hebben. / Yvonne Hiler foto Guy Ackerans

14 Resource :51 Pagina 14 OPINIE 14 kliaatwetenschappers waarschuwen Nerland voor gevolgen van kliaatveranring. Voor het verbren van rivieren, het aanpassen van ecologische hoofdructuur en aanpassing van bebouw ogeving oeten volgens hen vele iljarn gereserveerd worn. hooge prioriteit blijft volgens wetenschappers echter reductie van CO2uitoot. Maar doet M.I.Wageningse Wageningen UR daar zelf wel genoeg aan? KAN DE UITSTOOT VAN WAGENINGEN UR OMLAAG? door KOEN MOONS en YVONNE DE HILSTER 1 V J b v a i Het eere wat we oeten doen is groene roo inkopen We kiezen zuinige huurauto s en hebben dienfietsen Ik heb op ijn kaer gewoon enkel glas B D G di kr ee da te bij Sietze Bottea, coördinator inor Duurzae energie, Van Hall Larenein Leeuwarn Of we genoeg doen wil ik even in het idn laten, aar ik weet wel dat er nog eer kan gebeuren. In Leeuwarn zijn we er wel ee bezig. Ik ben daar zelf bij betrokken. Het eere wat we zoun oeten doen is groene roo inkopen, dat zou echt subantiële CO2reductie opleveren. Verr zijn we hier aan het kijken naar ogelijkhen o energie te besparen. Er loopt nu een onrzoek naar wat grote energieverbruikers zijn in het gebouw. Het ventilatiesyee blijkt bijvoorbeeld een grootverbruiker te zijn, aar ook alle coputers verbruiken saen veel roo. Nu gaan ze hier al s avonds uit, dat gebeurt niet in elke organisatie, aar wellicht kan het nog zuiniger. Er is een werkgroep die zich bezighoudt et duurzaa inkopen, en daar hoort wat ij betreft ook groene roo bij. Maar nu we onr Wageningen UR vallen, gaat alle inkoop via Wageningen, dus we oeten het overleg hierover et Wageningen aar eens intensiveren. Kelly Bruin, aio bij leeroelgroep Milieueconoie en natuurlijke hulpbronnen Er kan altijd eer. Het licht op wc s hier op Leeuwenborch gaat al autoatisch aan als je binnenkot, en uit als je weggaat. Maar dat zou ook op kaers kunnen. Hier blijft s nachts ook wel eens licht brann. En coputers zoun op slaapand kunnen gaan als ze even niet worn gebruikt. organisatie zou ook boen kunnen laten planten ter copensatie van vliegreizen. Op ijn leeroelgroep gaan ensen een paar keer per jaar et het vliegtuig. Ik betaal zelf al voor aanplant van boen als ik vlieg, aar eigenlijk zou dat vanuit universiteit oeten gebeuren. En ewerkers zoun be geiuleerd ogen worn o et fiets of openbaar vervoer te koen, al is parkeergeld heffen een beetje flauw. Ik ko bewu et bus uit Arnhe. Laat boen planten ter copensatie van alle vliegreizen Erik van n Bovenkap, adviseur kwaliteit, arbo en ilieu bij kenniseenheid Groene Ruite Onze kenniseenheid is ilieugecertificeerd, wat wil zeggen dat we goed ogaan et energie, afval en het ilieu o ons heen. Dat oet voor onze uitraling, aar er werken hier ook veel ilieubewue ensen. Als we niet aan papierbesparing zoun doen, zoun we die suggeie wel krijgen. isocertificering vraagt vijf procent energiebesparing per jaar. Verr kiezen wij huurauto s uit top vijf van zuinige auto s, en hebben we dienfietsen. Maar verbeteringen zijn altijd ogelijk. Als je et het openbaar vervoer beter bij WURgebouwen kunt koen, laten isschien eer ensen auto aan. Ik heb et Optare gespaard voor een fiets en fiets nu et ooi weer geidld twee keer per week naar Wageningen. Op anre dagen ko ik wel et auto. Met bus vanuit Heelsu duurt het veel te lang. Clara Wilken, tweejaars BSc Biologie Het zou goed zijn als Wageningen UR kijkt naar wat ze uitoot odat ze er veel onrzoek naar doet. Ook al is organisatie aar klein op wereldschaal, het is in ier geval een begin. Een beter ilieu begint bij jezelf, toch. Je kunt in ier geval kijken hoeveel je nu uitoot en hoe je dat zou kunnen veranren. Verr zou er overgeapt kunnen worn op groene roo, of kies voor een energieleverancier als Green Choice die voor iere kuub gas die je afneet bos planten ter copensatie van uitoot van broeikasgas. En plaats zonnepanelen daar waar ogelijk. Zitten ze eigenlijk op het Forugebouw? Zitten er eigenlijk zonnepanelen op het Foru? Lenny Putan, aio bij leeroelgroep Milieubeleid Wageningen zou echt veel eer kunnen doen. Niet dat er niets gebeurt, aar organisatie zou veel eer abitie oeten hebben op dit gebied. Sos gebeuren er heel goe dingen, zoals kou en warteopslag in het Forugebouw. Maar bij renovatie van Leeuwenborch is er weer nauwelijks rekening ee gehoun. Ik heb op ijn kaer gewoon enkel glas. Ik snap die logica niet. Er zou ructureel eer aandacht voor oeten zijn, aar bij bijeenko van het nieuwe ilieuplatfor een paar weken gelen kreeg ik indruk dat als het te veel geld ko, er geen rekening eer wordt gehoun et duurzaaheid. Dat is toch trie voor een universiteit die overal op wereld et duurzaaheid bezig is. Er is geen universiteit in Nerland die zich eer op duurzaaheid zou kunnen beroepen en zich daaree het ee zou kunnen onrschein als Wageningen Universiteit. Maar Raad van Beuur vindt dat geen doel op zich. Dr N he en ko hy bij pa re lin da ka ee a wo ee e en he A va is Ikz jaa re be ze da te zo be i zo se Vo Zo et e nie ke bi za

15 Resource :51 Pagina APRIL RESOURCE #28 VISIE V.D.REDACTIE EMANCIPATIE VAN DE AIO Je hebt in Aerika bedrijven die net zo veel volken hebben als alle Nerlandse ikers bij elkaar BIJENSTERFTE DOOR GSM nieuwe onrwijsinier kot rijdbaar over (zie het interview op pagina 8/9). Hoewel hij nog wat slagen o ar houdt, lijkt Ronald Plaerk niet van plan alleen op winkel te passen. veel bekritiseer leerrechten, door vooralig aatsecretaris Mark Rutte op valreep door Kaer gesleept, lijken een vroege dood te erven. kans dat ze worn ingevoerd is iers klein als nieuwe inier nu al zegt er persoonlijk weinig in te zien. Interessant nieuws heeft Plaerk verr vooral voor aio s. Dit voetvolk van wetenschap is afgelopen twintig jaar vooral gebruikt o wetenschappelijke productie van onrzoeksinellingen op te krikken. Het aantal prooties en publicaties is dankzij hen enor geegen. Iereen erkent spilfunctie die ze tijlijke ewerkers inneen, aar dat is nooit gelijk opgegaan et een behoorlijk loopbaanperspectief. aio is et hann en voeten gebonn aan onrzoeksgroep waar hij is aangeeld. Daar wordt hij bovendien onr flinke druk gezet o vooral snel te prooveren zodat inelling prootiebonus binnenhaalt. Slechts voor enkelen is daarna een vae baan weggelegd bij zelf groep. aio s zijn brandof van het wetenschappelijk eablishent. Met zijn plan voor persoonsgerichte financiering van prootieplaatsen biedt Plaerk ze jonge onrzoekers raks een ogelijkheid zich te ontworelen aan het huidige knellen harnas. Als begeleiding of arbeidsoandighen je niet bevallen, kun je dan iers gewoon je geld eeneen naar een anre inelling. Het betekent dat alle hoogleraren en onrzoeksgroepen aio raks serieus oeten neen, willen ze zichzelf niet in vingers snijn. Een toe te juichen ap in eancipatie van aio. / Gert van Maanen Gs roeit bijen uit, eld Telegraaf dinsdag op gezag van een aantal Engelse kranten. In Engeland en Aerika woedt een kleine ediaor over onrzoek dat zou aantonen dat obiele telefoon oorzaak is van yerieuze bijenerfte. Onr indruk? HR Dr. Tjeerd Blacquiere, business unit anager PPO Bijen: l it r g g r n. Nee, bepaald niet. Ik had vandaag ook al het Radio 1 Journaal en het blad Groente en Fruit aan lijn. Blijkbaar is kokoertijd vroeg begonnen. Dit is een hype, eer niet. Mensen die al jaren rijn tegen obiele telefoon hebben bijenerfte bij hun verhaal betrokken. krantenberichten verwijzen naar een paar onrzoeken. Eén ervan is wel interessant. In Koblenz is een untenonrzoek gedaan naar invloed van raling. resultaten lijken erop te wijzen dat uitvliegen bijen weg naar ka inr goed kunnen terugvinn als een onr in ka geonteerd basisation van een draadloze huielefoon wordt ingeschakeld. Maar dat gaat o een klein verkennend onrzoek, en soriëntatie zegt natuurlijk niets over erfte en al zeker niet over erfte van bijen zonr huielefoon. yerieuze erfte waar ze het over hebben, gaat over colony collapse. In Aerika is daar veel over te doen. Daar eln soige ikerijen een erfte van tweer van volken. oorzaak is niet duilijk. Ikzelf nk dat varroaijt er ee te aken heeft. Wij hebben dat een paar jaar gelen ook gehad. ijt was toen resient geworn tegen cheische berijdingsidlen. Ik veroed dat datzelf nu in Aerika gebeurt. Wij hebben dat onr knie gekregen door ijten te berijn et natuurlijke idlen zoals oxaalzuur en tijolie. Maar dat is arbeidsintensief. Zeker voor Aerikaanse ikerijen. Je hebt daar bedrijven die net zo veel volken hebben als alle Nerlandse ikers bij elkaar. Volgens krantenberichten is het ein r tijn nabij als bijen uiterven. Zonr bijen geen beuiving en dus geen eten. Ik nk niet dat honingbij uiterft, aar zelfs als het gebeurt, zal dat niet onrgang van ensheid betekenen. Er zijn anre insecten die ook beuiven. Ik wil niet uitsluiten dat ens binnenkort uiterft, aar honingbij zal er oorzaak niet van zijn. / KV DE HOOG GEPASTE KLEDING Stunten van Radboud Universiteit aken zich druk over kleding van hun docenten bij uitreiking van acaische diploa s. Terwijl zijzelf en hun intii in pak en antelpak zijn geoken, dragen hun docenten bij acaische plechtighen hun gebruikelijke werkplunje. En over wat hooggeleern in Nijegen onr hun toga dragen zullen we aar zwijgen. Tegenwoordig zijn unten niet eer in lopen gehuld zoals WF Herans kon schrijven over uren jeugd in vroege jaren zeventig aar hun geleer docenten. In Wageningen is door unten die oslag nog niet heleaal geaakt. proovenda op klopen kon gelukkig bij ingang van aula worn tegengehoun. Ook proovendus in overhed werd gered van uitsluiting van prootie, odat hij toevallig zelf jasjesaat had als een van onze topbeuurrs. Toch oeten we waakzaa blijven over acaische kleding. Er oet worn gewaakt voor overdrijving. Nee nou het reepjespak. Het pak dat in jaren vijftig vooral door diploaten werd gedragen. Niets is tegen het dragen van een Henk van Ruitenbeek reepjespak door docenten en unten, aar het reepje oet wel beschein blijven. En een bruin reepjespak kan alleen tijns een bezoek in Marokko of Turkije worn gedragen. Een coplete isser is het reepjespak dat lijkt op het shirt van Heracles of, voor onze anglofielen, van Newcale United. Dit zwartwitte pak et bre reep, in o bij foute jurien en overbodige anagers, ag nooit en te nier in Aula worn gedragen. Daar oet het beuur scherp op toezien. / Kees Hoog

16 Resource :47 Pagina 20 INTERNATIONAL 20 Introduce yourself, explain your ia and sell it, all in thirty seconds: elevator pitch 1 NEW DIRECTOR Tuesday 17 April the new director of Environental Sciences Group was introduced to the personnel. Kees Slingerland, at present a director at Arcadis Nerland, will succeed Wi van Vierssen on 1 June. Van Vierssen oved to Kiwa Water Research at the beginning of Slingerland udied Tropical Liveock Husbandry in Wageningen and has been a director of the engineering copany Arcadis Nerland since / KV VHL TEACHER RUNS GOOD MARATHON Alex van r Meer, lecturer in Fore and Nature Conservation at VHL Velp, was the fifth Dutch conteant to finish the Rotterda arathon on Sunday 15 April. He collected 1693 euros for an Ethiopian orphanage with his run. I can hardly get up the airs I so iff, said Van r Meer. / YdH WHAT S ON Thursday 19 April / WSO/OWI Education Day 2007, Cheiry Building (316). See / The Struggle for Water, showing of fils on local power ruggles for water in Bolivia and Ecuador, followed by discussion. Otherwise evening in LA / Little Miss Sunshine, see / F*ck the Exas, Let s Dance! at Unitas. Friday 20 April / Little Miss Sunshine, see / 100% Salsa Party at International Club. Saturday 21 April / Wageningen book arket in arket place / 85th Doctor Jazz Reunion at WICC. Fair with records, books, CDs and eorabilia. Live usic fro / Culturele ron van Wageningen. Local artis hold open house until See / Highlights fro the International Fil Feival Rotterda, arting with Love Conquers All. See / Live usic at Unitas. Pagan/folk etal band Heivolk and Conorack fro lft / ISOW party at International Club Sunday 22 April / Culturele ron van Wageningen. Local artis hold open house until See / Patric Vining plays blues in Café XL. Thursday 26 April / GoetFoud goes Schuur party at Unitas. The building used by the International Club Association at present. / photo GA FOREIGN STUDENTS TRYING TO BAIL OUT INTERNATIONAL CLUB The International Club Association (ICA) in Wageningen is looking for a new building. International unts have asked the University to help out, but so far without success. ICA rents the building on the corner of the Marijkeweg and the Lawickse Allee. After having a contract with the unicipality of Wageningen for twenty years, ICA has recently had a series of useragreeents for shorter periods, inead of a peranent contract. The unicipality is not giving us any assurance about how long we can ay here. The only thing we know for sure is that if the contract is cancelled, we ll have to ove out within three onths, says MSc unt Dasa Vorechovska fro the Czech Republic, who is a volunteer at the club. This uncertainty is preventing the club fro aking any inveents, especially because there are ruours going round that apartents will be built on the site in the near future. We are sperately looking for another building, says Dasa. Because of the iportance of the ICA to international unts, the club asked the University for help. Not financial help, but with providing a new building that is suitable for their activities. However, the University has refused. ICA is not part of Wageningen UR and it is not like we support other bars where international unts go as well, says Wageningen UR spokesan Sion Vink. But the International Club is ore than ju a bar, says Dasa. It s an iportant place for us when it coes to integration; not only with other foreign unts, but also with local people and Dutch unts. Stunt organisations are good too, but their focus is ore on people who are aying for a shorter tie. The International Club is for everyone, not ju unts. This akes us unique. To try and convince the University, Dasa is collecting signatures. About 200 unts have already signed. It shows how iportant this place is for international unts, she says. But the University is not budging on the atter. We support the international unt organisations, Erasus Stunt Network (ESN) and the International Stunt Organisation Wageningen (ISOW). They provi integration opportunities as well, for exaple the parties ISOW organises regularly at Unitas. But the International Club is very iportant to us too, says Elke Klaassen, an ISOW board eber. Besis the parties at Unitas, ISOW organises saller parties at the International Club at lea once a onth, and these are open to nonunts too. Stunts also coe to us asking if we can help with organising special thee evenings, like an Italian or Colobian night. We can only do this because we are albe to ake use of the International Club building. The good relations between ICA and ISOW ean both are open to the ia of sharing a building. As long as they both retain their own intity, the representatives of the two groups are quick to add. It is not that we have no sypathy for ICA, responds Vink. But, apart fro the fact that ICA is not part of Wageningen UR, we don t have any buildings that are suitable for their needs. It would require a catering licence and soundproofing at lea. Dasa, however, ill finds this difficult to accept. The university and the unicipality are so proud about being international, but they don t support us. We are not asking the for financial support, but siply if they can provi a space. It ight be difficult to find a good place, but the University has any buildings which are not being used. With a bit of effort it u be possible to find soething. Tell the to get in touch with Vagoed en Bouwzaken, like any other organisation looking for space, is Vink s final coent. They ll know whether there s a suitable building and where. / LH T St yo yo th ele St or yo Sp so Gi Wa th yo pe do an sc or th Af M fo gr U O Th in a b Gr th ne in St hig IB re th ne Th co wi th we N Th dis se fo Th cu nu nu Wa

17 Resource :47 Pagina APRIL RESOURCE #28 SNAPPED WHO? Erasusunt Francesco Angeloni fro Italy, doing a thesis on cytogenetics. Found queuing outsi the Biotechnion for Chinese takeaway at lunchtie. WHY CHINESE? It s war, cheap and filling I eat it every day. I addicted, thanks to the Chinese girl here next to e; she s fro the sae group. WHAT ABOUT LAST WEEKEND? I went to the IJsseleer with friends fro Aerda. They had a sall boat with a powerful engine, and we raced. It was aazing and great fun, I d never done it before. SO WHAT S FOR LUNCH? Rice with pork. But they have no spoons today, so we ll have to look for one. / YdH TAKE YOUR IDEA INTO THE LIFT Step into the lift together, introduce yourself, explain your ia and say what you expect fro the other. And all in thirty seconds: that is the essence of an elevator pitch. Wednesday 11 April, the Stunt Entrepreneurs Centre (StOC) organised a workshop to learn how to sell yourself or your ia. Spark soeone s attention by entioning soething you have in coon, advises Gitte Schober, a project lear at the Wageningen Business Generator, during the introduction. And ake clear why your ia is intereing for the other person. But the be way to learn how to do a pitch is by practising. So Schober and Joep Koene, of Ontwikkelingsaatschappij Oo Nerland, take the twenty or so unts one by one in the lift up to the seventh floor and back. After a tense inute Schober hands Margot Baas her business card. Her ia for reinding unts who are graduating that they can also go into business was well received. Your sales pitch is good if you have an appointent and a business card by the tie you leave the lift. Soe participants are reluctant to talk about their ia, afraid of the copetition. Zui Nguyen, a Vietnaese research fellow at Microbiology, is not so reticent. I want to art a business in Vietna selling icroorganiss for waewater treatent. She is preparing her entry for the Business Challenge at the beginning of May, a copetition in which unts forulate a business plan fro an entrepreneurial ia. By the end of the session Schober had heard another three ias that were worth following up. She ends with the general coent that it is good to be aware of your nonverbal counication. Koene resses that enthusias gives energy. Nobody wants to do business with soeone who s as dull as ditchwater. / YdH UNIVERSITY EXPECTS LOTS OF STUDENTS NEXT YEAR GREENHOUSES PLANNED IN THE DESERT As oil reserves dry up, the Gulf States are going in search of alternative sources of incoe. Saudi Arabia and the United Arab Eirates are inveing heavily in horticulture. La onth Jo Wijnands of LEI visited both countries together with representatives fro the Dutch horticulture sector to assess the possibilities. In Saudi Arabia and the UAE there is high population growth, growing and for fresh fruit and vegetables and above all, lots of oney. Oil revenues are being used to broan the econoy so that the countries will not have to pend on oil in the future. In addition to shiny new hotels, this is also leading to expansion in horticulture and flower growing. The plans are abitious, says Jo Wijnands who works for LEI. There is already a big far with six hectares of greenhouse space, where toatoes, peppers and cucubers are being grown. The burning queion is of course whether there is enough water in the sert to grow toatoes. It is one big sandpit, agrees Wijnands. But a lot is possible if the water is used efficiently. Drip irrigation can be done in the greenhouses, with water that is puped up fro the ground. And in the future they will grow plants on rock wool to ake it even ore efficient. Wijnands will be returning to the Gulf States soon. / JT a The Education and Research partent in the Adiniration Centre is expecting a big increase in the nuber of firyear unts. Director of the partent Ab Groen anticipates that extra lecture theatres and practical roos will be need outsi the new Foru building in orr to provi education to all unts. Stunt applications this year have been higher for a few onths now, according to IBGroup figures. So far Wageningen has received 366 applications, thirty percent ore than la year. Groen thinks that there will be about ten to twenty percent ore firyears in Septeber, when the new acaic year arts. Those responsible for tietabling in his partent have calculated what the consequences of extra unt nubers will ean for teaching space. We are thinking through various scenarios so that we can avoid having to coe up with eergency solutions in Septeber. If there is fifteen percent growth a cautiously optiiic scenario the Foru building will not be big enough. Groen has therefore suggeed to the Executive Board that a nuber of roos be retained at Dreijen university coplex. The nuber of international unts ay also increase. It s ill very early in the year, but we ve had ore reques for inforation fro abroad, and applications have arted coe in earlier than usual. We will only have finite nubers in Augu, though. The university is also discussing accoodation availability with Ialis, the unt accoodation bureau. Groen and the unt union WSO want to try and ake ore private roos available for rent. We are going to put together an inforation packet for people intereed in renting out accoodation. / KV t NO ONE FOR CRICKET t n a The Wageningen cricket club CCW was disband this onth. At the art of the season there were only enough ebers for half a cricket tea. The club had already been having difficulties attracting enough players for a nuber of seasons. Over the years a nuber of MSc and PhD unts fro Wageningen University have played cricket at the club. Mo were fro India and Sri Lanka, and opped as they returned to their countries or found playing atches too tieconsuing. The gae takes up a whole Sunday, twelve ties a year. Erno Ruchtie fro CCW doubts whether the club will be revived next season. Cricket is a very sall sport in the Netherlands. Do you know the rules? / YdH DANCE FOR CHARITY/ African cor and usic created the right atosphere for the fundraising party held by Ipso Facto, the udy association of International velopent Studies, at Unitas, la Thursday, 12 April. With live bands and African snacks, the udy association collected oney for the Ghanaian charity project Theatre for a Change. The project trains teachers and youth workers to use interactive theatre as a tool for HIV prevention. / LH

18 Resource :47 Pagina 22 STUDENT 22 1 > Veel boerser kunnen we het niet aken. Landbouwinier Verburg schoof vorige week et overal en groene Capinaklopen onr een koe o een wedrijdje te handelken tegen oudschaatser Barbara Loor. landbouwinier wi in vijf inuten acht liter elk uit koe te trekken, terwijl die elk ook nog eens twintig procent eer onverzadig vetzuren bevatte. Met zo n inier kan Frau Antje wel et pensioen. Na boerengolf is een nieuwe boerensport het platteland aan het veroveren: frisbeegolf. Het spel is koen overwaaien uit VS en NieuwZeeland. Doel is frisbee in een soort etalen korf op een pilaar te werpen. Is dat gelukt, dan ag je naar volgen hole. Winnaar is gene die het parcours in ine worpen aflegt. Voor een professionele frisbeegolfbaan is al gauw tien hectare land nodig. In Re Do Te ee va CI zie na NICOLETTE WERKGROEPJES Ik wil graag even klagen over Problee Geuurd Onrwijs. Na invoering van het baasyee is er bij eee vakken een PGOeleent ingevoegd o ze wat verdieping te geven. Dat betekent dat je et een groepje unten een verslag oet schrijven over iets dat et collegeof te aken heeft. En het proces ziet er ongeveer zo uit: In week één ko je voor het eer bij elkaar et je nieuwe groepje. Iereen elt zich even voor, en je bent gelukkig als alle groepslen dat in het Engels voor elkaar krijgen. Vervolgens kijk je elkaar verwilrd aan, geen ie waar te beginnen. Er volgt een literatuurzoeksessie waarin elk groepslid afzonrlijk zelf literatuur vindt. Onrwerpen worn vereld in week twee. Iereen krijgt een eigen hoofduk, afspraken worn geaakt en gebroken. Rond r week opt ieand et het vak waardoor je opeens twee keer zo veel werk oet doen. En wanneer je nkt dat alles zo goed als klaar is, blijkt dat je eigen uk toch niet zo goed bij anre pa of dat een van ukken zwaar onr aat is. Na een paar weken hard werken heeft iereen uiteinlijk toch een euforisch wijzijngeweldiggevoel. Dit zakt echter snel weer weg als je een presentatie oet geven et vijf anre groepjes die zelf opdracht hebben gedaan. Meeal hoor je dan inens twee dingen die aan je aandacht ontglipt waren. In zelfudieweek heb je nog snel een noodvergaring o het hele verslag o te gooien. Alle groepjes doen dit, dus iereen levert hetzelf product in. Tot slot herschrijft ieand het hele verslag in hetzelf soort, sos zelfs relijk goed, Engels. Je krijgt een 7 of een 8, zonr dat je precies weet waaro. bee tactiek o een 8 te krijgen is woorn van je docent zo te anipuleren dat hij ze niet eer als zijn eigen herkent, aar ze nog eeds wel briljant vindt. Daaro worn eee verslagen gekenerkt door gebrek aan wetenschappelijke diepgang. ze perio had ik geluk: vijf intelligente Nerlandse ein in een groepje. Ik nk dat we zo goed als klaar zijn. / Nicolette Meeradt ze ploeg van Argo won zowel Nieuwelingen Vier als Overgangs Vier tijns jaarlijkse Varsity. / foto MW HET LIJKT WEL EEN DAGJE EFTELING Terwijl eere boten voorbijglijn worn aan land flesjes zonnecrèe doorgegeven. 124e Varsity, groote untenroeiwedrijd van het jaar, gaat zondag 15 april ontspannen van art op het rite van ou jazz en hippe dance. Van brassen ballen is nog geen spoor te bekennen. Natúúrlijk gaan we winnen, zegt Ans van elen, beuurslid van Wageningse untenroeivereniging Argo. Ze heeft het over enige prijs waar het echt o gaat. Varsity is naelijk vooral Ou Vier, race die heleaal aan het eind van dag gehoun wordt. Maar helaas, het tea van Argo kot in voorron al tien seconn tekort. Het beuur zal gerafel, groene hesjes die laate echte Argoheln in 1961 droegen, aan oeten houn. voorron van Overnaedsche Vier, in zware, hiorische boten, brengt niet lang daarna troo. Als enige tea et traditionele palen van hout roeien Wageningers et grote overacht over finish bij Schalwijkse spoorbrug. coentator laat het publiek weten dat In aanwezigheid van untenvereniging Arboricultura is op 13 april, een uur na bekendaking van naa van het nieuwe prinsesje, in Velp het Ariane Wilhelinapad geopend. O diefal van het raatnaabord te voorkoen is untenvereniging alva een eigen bordje beloofd. In 2003 was Velp al eere et een Aaliaplantsoen. Een dag later was het raatnaabordje echter al van paal ARIANEBORDJE VOOR ARBORI geschroefd. Televisieprograa Man bijt hond ging op zoek en vond het bord toen bij een unt van Van Hall Larenein die lid was van Arboricultura. untenvereniging, die jui een ware band heeft et Oranjes en ook eewerkt aan Koninginnedag, werd toch weer uitgenodigd o bij plechtigheid oranjebitter uit te len. O te voorkoen dat unten het bordje opnieuw als trofee voor in soos zoun zien, beloof geeente Arbori alva dat het hij onr indruk is: Elke uitslag is natuurlijk onr voorbehoud, aar toch... Inidls heeft warte toeschouwers evig in haar greep. Het bericht kot binnen dat arathon van Rotterda is opgezet. Blijf seren, blijf drinken, klinkt het uit speakers. roeiachines bij ingang blijven ongebruikt. bezoekers liggen liever languit in zon. Een groepje ballen uit een anre ad zwarte jasjes uitgetrokken aar dassen nog o lurkt geoelijk aan een waterpijp. Argonaut Bas Egging wil een foto van het publiek aken, aar ze zijn nog een beetje la, zegt hij. Opvallend vindt hij gezinnetjes aan overkant van het kanaal, waar noraal altijd geren wordt o vlaggen van verenigingen. Het lijkt wel een dagje Efteling, roept coentator verbaasd. Maar spanning is er niet inr o. To Schreur, in 1972 winnaar van Jonge Acht, kijkt et pretoogjes naar het schouwspel. Ik weet nog dat we toen ijf van zenuwen onn, en dat coach daaro voor grap in z n pyaa kwa opdagen. Maar het was echt schitterend, echt topsport! Met hetzelf enthousiae oedigt hij nu roeiers van Overnaedsche Vier aan. finale is begonnen. Allez Argo! schreeuwen len in koor. En het helpt; et een halve bootlengte verschil kot Argoploeg over finish. Niet lang daarna volgen nóg twee overwinningen voor Wageningers, bij Nieuwelingen Vier en Overgangs Vier. Ik is eigenlijk odr, zegt Sanr Zonrvan, wanneer het hoofdnuer begonnen is. Het publiek aat zes rijen dik en veel ruite o te brassen is er niet. Terwijl supporters zich schor schreeuwen voor naren teas, halen op anre oever jongens in ro jasjes eere vlaggen naar benen. vlaggenok van Argo aat scheef, en het duurt even voordat twee groene jasjes arriveren o he te verdigen. Precies op het hoogtepunt, wanneer boot van Skadi over finish kot, bar rijd los o het groenwitgroene laken van Argo. Tevergeefs. Intussen springen aanhangers van winnen ploeg uit Rotterda assaal in het water. eindtune van Radio Tour France schalt over bezwete hoofn. / RE bordje binnenkort hun kant op kot. Er hangt nu een tijlijk exeplaar, zegt Melanie Koning van Arbori. Dat wordt binnenkort vervangen door een eviger variant die beter beveigd is. Wij krijgen dan het eere bordje. Geen Man bijt hond eer op bezoek dus, aar vereniging heeft haar inute of fae al gehad. We hebben onszelf al overal op TV en in kranten gezien, aldus Melanie. / KM M St je En ke On W ap ze Tre bi to sc On St Le gin sc go sn la be Da On la Le C er te ve Fr o Op did zic tw joe va ge dit ec

19 Resource :47 Pagina APRIL RESOURCE #28 s In Groningen gebeurt alles tien jaar later. Rijksuniversiteit Groningen heeft haar Rekencentru een van weinige die ze naa nog droeg ogedoopt tot Donald Sits Centru voor Inforatie Technologie (CIT), genoed naar eere directeur die het Rekencentru van 1964 tot 1984 leid. Het nieuwe CIT is blijkbaar eteen begonnen et zieltjes winnen: capaciteit van untenailboxen is verhoogd van 75 naar 500 Mb. In VS winn natuurbescherers zich op over een kleine vliegen eekhoorn. Volgens autoriteiten zijn er weer zoveel exeplaren van We Virginia northern flying squirrel dat het nachtdiertje van ro lij af kan. Natuurbescherers zijn echter bang dat het opheffen van beschering van het troeteldiertje zijn koosnaa is Ginny het ecosyee zal schan. Ze zijn een SOScapagne geart: Save Our Squirrel. Wij dachten het al langer, aar worn nu geeund door een onverdachte skundige. Het kiezen van een luchtwasser is net als het kiezen van een vrouw, zegt Anita Hoofs van Anial Sciences Group in het Agrarisch Dagblad. Soige bedrijven kunnen er volgens haar zelfs beter voor kiezen heleaal geen luchtwasser aan te schaffen. We veronrellen dat het kiezen van een an vooral lijkt op keuze voor een zakkenwasser. r MET JE IDEE DE LIFT IN Stap saen in lift, el jezelf voor, leg je ie uit en zeg wat je van anr wilt. En dat in een halve inuut. Dat is kern van elevator pitch. Het Stunten Onrneers Centru (StOC) in Wageningen organiseer woensdag 11 april een workshop waarbij unten dat zelf konn ervaren. Trek ieands aandacht et iets dat jullie bindt, adviseert Gitte Schober, projectleir van Wageningen Business Generator en één van inleirs. Pas je boodschap aan luieraar aan. Dat is be oeilijk, geeft ze toe. Een presentatie et vijftien dia s is akkelijker. Ongeveer twintig unten zijn voor ze StOCactiviteit naar collegezaal in Leeuwenborch gekoen. Enkelen willen eedoen aan Business Challange begin ei, een wedrijd businessplan schrijven voor unten, en dit is een goe voorbereiding. Jurylen raken snel verveeld. verpakking is sos belangrijker dan boodschap, zegt Schober. Dan geven Schober en Joep Koene van Ontwikkelingsaatschappij Oo Nerland praktijkles. Wie wil er et ij lift in?, zegt Schober en drukt op liftknop. Margot durft wel. Als unte een inuut later lift uitkot, lacht ze. Ko raks ijn kaartje even halen, zegt Schober. Margot s spontane ie o ensen die afuren te wijzen op ogelijkheid een eigen onrneing te arten had succes; ze heeft een afspraak. Terwijl ik hier eigenlijk kwa o voor ijn vereniging te leren hoe je op ensen afapt, vertelt Margot, die lid is van SSRW. Tweejaars Plantenwetenschappen Michiel houdt zijn ie nog liever even voor zich, net als Haren, unt Food Quality Manageent die snakt naar een sigaret als hij lift uitkot. Zui Nguyen, een Vietnaese die werkt bij Microbiologie, is eer ontspannen. Ik wil in Vietna een bedrijf beginnen in icroorganisen die nodig zijn bij zuivering van afvalwater, en oefen voor Business Challenge. Het oeilijk blijkt het o duilijk te aken wat anr aan je ie heeft, ontkt Lenneke van eerejaarscoissie van SSRW. Ze gaat et Koene lift in o een sponsor te werven en kot er et ro konen weer uit. Hij vond e heel enthousia aar hij ziet niet hoe hij er geld aan kan verdienen. / YdH HET ECHTE WERK e s t e i, Lenneke probeert binnen één inuut een sponsor te werven. / foto GA CSF ONTBREEKT BIJ VERKIEZINGEN SR fracties binnen universitaire untenraad hebben drie unten eer weten te rikken voor raad dan er zetels zijn. Er koen dus, in tegenelling tot vorig jaar, gewoon verkiezingen. Chrien Stunten Fractie (CSF) zal echter ontbreken, odat ze geen kandidaten vond. Op laate dag dat unten zich kandidaat konn ellen, 16 april, hadn zich vijftien kandidaten geeld voor twaalf raadszetels. Een ooi gebaar aan raad van beuur, zegt Arish Baidjoe, vervangend voorzitter van huidige untenraad. Die wil bij hervoring van ezeggenschap van Wageningen UR untenraad opheffen. Maar dit is enige anier waarop unten echt invloed kunnen uitoefenen. Zijn partij, Progressieve Stunten Fractie (PSF) vond zeven kandidaten, Verenig Stunten (VeSte) acht. CSF vond nieand. Pieter Heringa, het enige CSFraadslid, is teleurgeeld. Het is oeilijk o ieand te vinn die hier een heel jaar aan wil been. Hij hoopt op een herart volgend jaar. Als dat niet lukt, ben ik bang dat dat het ein van CSF betekent. WUunten kunnen van 21 tot 31 ei online een via csa.wur.nl, untenraadsverkiezingen. raad wil unten dit ook echt laten doen. Arish: We gaan et obiele coputers bij Leeuwenborch en het Biotechnion aan o unten uit te leggen wat untenraad voor ze kan betekenen en ze te vragen eteen hun e uit te brengen, o alle records te breken. / KM VLINDERWANDELING ZONDER VLINDERS Marchje Pronk, rjaars Bos en Natuurbeheer op Van Hall Larenein in Velp, loopt age bij Vlinrichting. Voor haar was het letterlijk age lópen, want ze probeer vijfentwintig vlinrwanltochten uit. Ik draai sinds februari ee bij afling counicatie en voorlichting van Vlinrichting. Ik wil heel graag daar agelopen odat ik sinds vorig jaar heel erg geïnteresseerd ben in vlinrs. We waren et opleiding op excursie naar het Engelse New Fore en er was een unt ee die heel veel van vlinrs wi. Dat is wel een beetje overgeslagen op ij. Maar ik begon ijn age in februari, dus er was niet veel veldwerk te doen. Daaro ben ik iets et counicatie gaan doen. Eer heb ik het jaarverslag geschreven. Dat klinkt saai, aar het is een leuk toegankelijk jaarverslag geworn et korte ukjes en veel foto s. Dat kot binnenkort op website en in het blad Vlinrs. Daarna heb ik gewerkt aan een boekje et vlinrwanlingen dat volgend jaar uitkot in het kar van het vijfentwintigjarig beaan van Vlinrichting. Ik oe alle wanlingen gaan kiezen. skundigen hier hebben eer gebien aangewezen et veel vlinrs en libellen, toen heb ik gezocht naar beaan wanlroutes in die gebien. Bijna alle gebien heb ik zelf verkend. Mijn age beond dus voor een groot el uit het lopen van die routes o te kijken of ze een beetje afwisselend waren en goed begaanbaar. Hartikke leuk natuurlijk. Ik heb heel veel nieuwe gebien leren kennen. Ik ko zelf uit het noorn van het land, aar heb nu bijvoorbeeld veel duingebien in Zuid en NoordHolland bezocht. Ik kon zelf een beetje bepalen wanneer ik daarheen ging. Met regen was ik binnen aan het werk, als zon scheen ging lekker naar het rand en duinen. Er was alleen één nael: toen ik routes oe nalopen waren er nog geen vlinrs. Dus ik kon daar niet echt over oorlen. Toch heb ik wel veel geleerd over vlinrs. Door het jaarverslag natuurlijk, aar ook wel door inforatie die ik kreeg over vlinrrijke gebien en door alles wat je eekrijgt van anre dingen die hier gebeuren. En ik heb veel geleerd over counicatie. Ik vind dat wel iets heel belangrijks dat je op school niet zo eekrijgt. En het is leuk dat er nu een boekje uitkot dat ik zelf geaakt heb. Na ijn age wil ik nog een paar wanlingen uit het boekje doen. Er aat bijvoorbeeld een ooie wanling in bij Sint Pietersberg, daar wil ik nog wel eens een kijkje neen. In het vlinrseizoen. / Koen Moons

20 Resource :47 Pagina 24 STUDENT 24 RESOURCE #28 Een typisch Wageningse ogruwel zou ze zoer wel eens een absolute hit kunnen worn. Mollen van het Italiaanse ohuis Prada zijn gesignaleerd op catwalk et dikke wollen sokken in open sandalen. schoenen zijn er in kanariegeel en helblauw, en worn gecobineerd et glien, felgekleur shorts. nieuwe olijn is overigens vooral populair op gay websites. PRIKBORD Zo oer zo zoon. Hioricus Pieter t Hart, zoon van zeehonnknuffelaar Lenie t Hart (foto), prooveert ze week in Aerda op geschienis van Nerlandse zeehonnjacht. Nerland heeft volgens onrzoeker eeuwenlang subsidies uitgekeerd aan zeehonnjagers. Zeeuwse jagers kregen vanaf 1590 drie guln subsidie voor elk gevangen dier, een enor bedrag voor die tijd. Hoeveel subsidie zou zijn oer nu krijgen per (op)gevangen zeehond? < VOOR JE MOOISTE FOTO, JE EERSTE VERHAAL, JE EIGEN CARTOON STARSTYLE Ondanks dat er poers op yerieuze doch syeatische wijze van diverse prikborn verdwenen waren, kwaen er veel bezoekers op het SFO Glitter & Glaour Staryle fee, ailt Luc Steinbuch van SFO, bewonersvertegenwoordiging van Ialis. ichting gaf op donrdag 12 april een fee in het gebouw van untenvereniging KSV o zich van een leuke kant te laten zien en nieuwe huisijl en website ( bekend te aken. Ook wiln we iets doen voor alle coplexen die geen flatkroeg hebben en waar we dus niet langskoen et onze tapacties, aldus Luc. Eén van eere glaasjes gekleur chapagne was voor Jan Harkea, adjunctdirecteur van Ialis. ALLEMAAL ACHTER DE GERANIUMS Achter geranius zitten is niet eer alleen voor bejaarn. Als het aan unten van Van Hall Larenein in Wageningen ligt, hangen koen aand alle Wageningse unten et een zuiver geweten achter geranius. Zij verkopen hippe plant voor het goe doel; een school voor alleraren in Banglash. Vijftien eerejaars van opleidingen Agri Syes Manageent en Regional velopent and Innovation kregen opdracht duizend geranius te kweken uit ekjes. Het hoort bij copetentie het anagen van een eigen bedrijf, vertelt unt Fouad Lakhal. In twee aann oeten we ooie geranius zien te kweken en uiteinlijk win aken. Volgens Lakhal oeten er onr unten genoeg liefhebbers rondlopen. Geranius zijn be coole planten, zegt hij. We hebben ze in allerlei soorten en aten. Lavenlkleurig, oranje, hangend, aand. Er is voor iereen wel wat bij. Het zijn echt geen bejaarnplanten, ik nk dat ze heel hip gaan worn in Wageningen. Lekker hangen achter je hanggeraniu. Wat geraniubezitter raks vooral een voldaan gevoel oet geven, is beeing van win. Die gaat naar School of Hope in Banglash. We wiln het geld graag aan een goed doel geven, aar niet zoaar op een rekening orten. Toen kwaen we uit bij Moents of Joy, een liefdadigheidsinelling waar je een project kunt adopteren. Dat werd dus school. Het is een basisschool in allerare wijk van Dacca, voor kinren die anrs geen onrwijs zoun krijgen. Wij willen graag hieraan eehelpen. En het is leuk o te weten waar je geld precies naar toe gaat. planten zijn vanaf 20 april voor iniaal één euro vijftig te koop op hogeschool in Wageningen, aar unten koen ook aan ur. We gaan rond etenijd zelf langs untenflats o geranius te verkopen. We kunnen dan iereen persoonlijk uitleggen waar het voor is. Hopelijk hangen raks alle balkons vol et geranius waar unten dan lekker et een goed gevoel naar kunnen zitten kijken. / Koen Moons Voor eer inforatie ail fouad.lakhal@wur.nl of kijk op

L i mb u r g s e L a n d m a r k s

L i mb u r g s e L a n d m a r k s L i mb u r g s e L a n d m a r k s P r o g r a m m a I n v e s t e r e n i n S t ed e n e n D o r p e n, l i j n 2 ; D e L i m b u r g s e I d e n t i t e i t v e r s i e 1. 0 D o c u m e n t h i s t o

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein

Bepaling toezichtvorm gemeente Stein Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Stein F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, juni 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k S t e i

Nadere informatie

H O E D U U R I S L I M B U R G?

H O E D U U R I S L I M B U R G? H O E D U U R I S L I M B U R G? N AD E R E I N F O R M A T I E S T A T E N C O M M I S S I E S OV E R O N D E R AN D E R E A F V A L S T O F F E N H E F F I N G E N I N L I M B U R G 1 6 a u g u s t u

Nadere informatie

2013, peiling 3 oktober 2013. gesteld ten behoeve van Bureau Hengelo. Het gaat dan om de bekendheid van

2013, peiling 3 oktober 2013. gesteld ten behoeve van Bureau Hengelo. Het gaat dan om de bekendheid van Panel resultaten, peiling 3 oktober Van 18 tot en met 30 september is een peiling onr het Panel gehoun. Van 2.726 die waren uitgenodigd, hebben 1.500 len vragenlijst ingevuld. Een respons 55%. In peiling

Nadere informatie

LeeR. & leef. bijbel. Zie volgende pagina s. boekje. uit je CATECHESE. onderbouw VAN: 1

LeeR. & leef. bijbel. Zie volgende pagina s. boekje. uit je CATECHESE. onderbouw VAN: 1 LeeR & leef uit je VAN: 1 CATECHESE onderbouw bijbel boekje Bijlagen bij les 14 - Niet stelen aar delen Introductie 2: Iedereen doet het... Introductie 3: Het geld-telt-spel De eerste pagina kan als achterkant

Nadere informatie

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M +

T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + T I P S I N V U L L I N G E N H O O G T E T E G E N P R E S T A T I E S B O M + A a n l e i d i n g I n d e St a t e nc o m m i s si e v o or R ui m t e e n G r o e n ( n u g e n o em d d e St at e n c

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld

Bepaling toezichtvorm gemeente Simpelveld Bepaling toezichtvorm 2008-2011 gemeente Simpelveld F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, j u n i 2 0 0 8 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k

Nadere informatie

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN

ALFA A ANTWOORDEN STER IN LEZEN STER IN LEZEN ALFA A LES 1: NAAR SCHOOL 1 Ziek 1 b 2 3 b 4 a a B maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag zondag C Dit is een vraag Hoe gaat het? Het gaat wel. En met jou? Waarom kom je niet?

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n

B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n B e l e i d s k a d e r K e r k e n, K l o o s t e r s e n a n d e r e r e l i g i e u z e g e b o u w e n I n é é n d a g k a n r e l i g i e u s e r f g o e d v a n m e e r d e r e g e n e r a t i e

Nadere informatie

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W +

H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + H a n d l e i d i n g d o e l m a t i g h e i d s t o e t s M W W + D o e l m a t i g h e i d s t o e t s v o o r g e b i e d e n w a a r v o o r g e e n b o d e m b e h e e r p l a n i s v a s t g e s

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray

Bepaling toezichtvorm gemeente Venray Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Venray F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k P r o v i n c i e L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k V e n

Nadere informatie

Auteur: Mirjam Wind, docent en coördinator NT2, Educatie Video s: Gabe Dijkstra en Rick Biemolt, studenten Alfa-college, MultiMedia en Design

Auteur: Mirjam Wind, docent en coördinator NT2, Educatie Video s: Gabe Dijkstra en Rick Biemolt, studenten Alfa-college, MultiMedia en Design Woord voor Woord is een programma mondelinge vaardigheden NT2 voor analfabete beginners. Het omvat 12 lessen. De ontwikkeling van het programma en de daarbij behorende video s is mogelijk gemaakt door

Nadere informatie

We werken met Gentle Teaching; met warmte en respect voor elkaar. Ieder mens wil zich veilig voelen en wil verbonden zijn met anderen.

We werken met Gentle Teaching; met warmte en respect voor elkaar. Ieder mens wil zich veilig voelen en wil verbonden zijn met anderen. Het p e ra r n e p w.zi s. kwaliteit bij cliëntversie en Samenvatting van het kwaliteitsrapport 2018 Zorg bij zideris Als je een verstandelijke beperking hebt, kun je bij Zideris wonen of meedoen aan dagactiviteiten.

Nadere informatie

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum

Bepaling toezichtvorm gemeente Meerlo-Wanssum Bepaling toezichtvorm 2007-2010 gemeente Meerlo-Wanssum F i n a n c i e e l v e r d i e p i n g s o n d e r z o e k Provincie L i m b u r g, april 2 0 0 7 V e r d i e p i n g s o n d e r z o e k M e e

Nadere informatie

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e

S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e S a m e nw e r k i n g e n s t r u c t u r e l e f o r m a t i e e x t e r n e v e i l i g h e id E i n d r a p p o r t a g e P r o v i n c i e L i m b u r g 23 april 2 0 0 7 D e f i n i t i ef r a p p

Nadere informatie

Waarom maakt een plant wortels? Pag. 7 WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 1E JAARGANG/ 24 MEI 2007 RESOURCE

Waarom maakt een plant wortels? Pag. 7 WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN UR/ 1E JAARGANG/ 24 MEI 2007 RESOURCE Resource 0731 1, 3, 811 23052007 16:25 Pagina 1 Circusworkshop en dansen herrshonn op Weday Pag. 5 Waaro aakt een plant wortels? Pag. 7 Zeshonrd gra vis kost een liter diesel Pag. 8 WEEKBLAD VOOR WAGENINGEN

Nadere informatie

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s

R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s R e s u l t a a t g e r i c h t h e i d e n c o m p e t e n t i e m a n a g e m e n t b i j d r i e o v e r h e i d s o r g a n i s a t i e s O p le i d i n g: M a s t e r P u b l i c M a n a g e m e n

Nadere informatie

Ik ben de Klomp. Europees landbouwbeleid groep 5-6. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent.

Ik ben de Klomp. Europees landbouwbeleid groep 5-6. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent Zo! Goedemorgen of goedemiddag, wat is t? Ik moet zo de koeien weer melken, dus... Excuus, dat ik wat stink. Ik heb het zo

Nadere informatie

Stuknummer: AM3.04634

Stuknummer: AM3.04634 Gaih- Uitgeprinte ail voor de Geeenteraad als Ingekoen Stuk... https://ail.google.co/ail/u/0/?ui=2&ik= 1 add 1 a09c3&view=pt. I (/

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Germa de Vos. Kletsboek. Een vrolijk voorleesboek

Germa de Vos. Kletsboek. Een vrolijk voorleesboek Germa de Vos Kletsboek Een vrolijk voorleesboek 1 Het huis van de tien kinderen 1., daar kun je haast niet lopen. Overal zitten kleintjes hun vetertjes te knopen. 2., daar is het altijd feest, omdat er

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Groep 6 wint schoolvoetbal

Groep 6 wint schoolvoetbal Nieuwsbrief april 2012 Groep 6 wint schoolvoetbal MAANDKALENDER APRIL 2012 MA DI WO DO VR ZA ZO 1 2 3 4 5 6 7 8 Paasontbijt! 9 10 11 12 13 14 15 2e paasdag; vrij 16 17 18 19 20 21 22 Start themaweek Ein

Nadere informatie

En rijke mensen werken niet. Die kunnen de hele dag doen wat ze leuk vinden.

En rijke mensen werken niet. Die kunnen de hele dag doen wat ze leuk vinden. Warm in Verona Romeo loopt een beetje rond. Dat doet hij bijna elke dag. Hij vindt het leuk om door het stadje te lopen. Door de kleine straatjes. Langs de rivier waar de meisjes de was doen. En over de

Nadere informatie

FACTSHEET CONTINU ONDERZOEK ROOKGEWOONTEN 2014

FACTSHEET CONTINU ONDERZOEK ROOKGEWOONTEN 2014 FACTSHEET APRIL 201 FACTSHEET CONTINU ONDERZOEK ROOKGEWOONTEN 2014 KERNPUNTEN Iets minr dan een kwart (23%) van Nerlandse bevolking vanaf 1 jaar rookte in 2014. Dat is een vergeleken met 2013 (2%). Ook

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n

Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n Q u i c k -s c a n W M O i n L i m b u r g De e e r s t e e r v a r i n g e n v a n g e m e e n t e n e n c l i ë n t e n M w. d r s. E. L. J. E n g e l s ( P r o v i n c i e L i m b u r g ) M w. d r s.

Nadere informatie

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Stina en Catho 29-05-09 jaargang 3 nr. 22 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail.

't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: Stina en Catho 29-05-09 jaargang 3 nr. 22 http://zevensprong.org frankieweyns@hotmail. 't gummybeertje le journal D' Hoge School redactie: en 29-05-09 jaargang 3 nr. 22 http:zevensprong.org frankieweyns@hotmail.com!" # % ' () * " ' )+, # - + #, # %, #. + ' ) + 00. + 1, Saai Ik ben verjaard

Nadere informatie

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

15 februari: Ik ben het brood dat leven geeft (Johannes 6:32-40)

15 februari: Ik ben het brood dat leven geeft (Johannes 6:32-40) Liturgisch bloemstuk bij de 40 dagen tijd en Pasen 2015 Elke week wordt één kaars gedoofd, van de kandelaar met 8 kaarsen. Er is elke week een boog bekleed met klimop, als beeld van het verbond van God

Nadere informatie

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.

De muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik. De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar

Nadere informatie

Dag! kennismaken. Ik ben Eric.

Dag! kennismaken. Ik ben Eric. Vocabulaire Oefening 1 Woordweb Dag! Waar kom je vandaan? groeten Goedemorgen! de ontmoeting Hoe heet je? kennismaken Hoi! mensen Hallo! Ik ben Eric. nieuw Ik kom uit Engeland. Hallo, ik ben Mila. Ik ben

Nadere informatie

Marleen loopt met de tijd Mee. Tekeningen en tekst: Dick de Jong

Marleen loopt met de tijd Mee. Tekeningen en tekst: Dick de Jong Marleen loopt met de tijd Mee Tekeningen en tekst: Dick de Jong Marleen zit in haar geheime hoekje op zolder. Buiten is het warm. Haar vriendjes en vriendinnetjes zijn naar het zwembad. Mama ligt in de

Nadere informatie

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e

R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t. G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e R e g i o M i d d e n -L i m b u r g O o s t G r e n z e l o o s w o n e n i n M i d d e n -L i m b u r g R e g i o n a l e W o o n v i s i e 4 o k t o b e r 2 0 0 6 P r o j e c t n r. 2 9 5 7. 7 2 B o

Nadere informatie

7 In vino pancreas KEES VAN KOOTEN

7 In vino pancreas KEES VAN KOOTEN 7 In vino pancreas KEES VAN KOOTEN Vooraf Kees van Kooten (1941) schrijft sinds 1967 columns voor verschillende tijdschriften. Op dit moment schrijft hij korte verhalen voor het Belgische tijdschrift Humo.

Nadere informatie

Waarom moet je altijd een dieet volgen?

Waarom moet je altijd een dieet volgen? Nynke en Zara interviewen kinderarts MDL Frank Kneepkens, 22 juni 2009 Waarom moet je altijd een dieet volgen? Onder het genot van een grote zak M&M s, jawel glutenvrij, nemen Nynke en Zara een interview

Nadere informatie

>>> Dag tegen het Pesten 19-04-12 >>> Codename Future - Tel. 070-3024770 - Fax. 070-3644934 www.codenamefuture.nl 1

>>> Dag tegen het Pesten 19-04-12 >>> Codename Future - Tel. 070-3024770 - Fax. 070-3644934 www.codenamefuture.nl 1 >>> Codename Future - Tel. 070-3024770 - Fax. 070-3644934 www.codenamefuture.nl 1 Inhoudsopgave Colofon 3 Dag tegen het pesten 4 Highlights 4 Pesten gebeurt in mijn klas het meest met 5 Welke uitspraak

Nadere informatie

Ik ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! VISSERIJ 7 8 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.

Ik ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! VISSERIJ 7 8 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse

Nadere informatie

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers

Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Ontmoetingscentrum Houtstroom Voor mensen met geheugenproblemen en/of dementie en hun mantelzorgers Soms merk ik dat ik dingen die ik graag deed, zoals fietsen en koken, niet meer kan doen. Daardoor heb

Nadere informatie

WWW.VOORKOM.NL LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144

WWW.VOORKOM.NL LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 WWW.VOORKOM.NL V.S.O. Roken stoer? Stoppen is sterker! LESBRIEF OVER ROKEN UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief Over Roken V.S.O. Colofon: Deze lesbrief hoort

Nadere informatie

LESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van

LESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van LESPAKKET ECOLOGIE HAVO / VWO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK ELAND Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen

Nadere informatie

Hoe gaat het met je studie?

Hoe gaat het met je studie? 195 195 HOOFDSTUK 12 Hoe gaat het met je studie? WOORDEN 1 Kies uit: onvoldoende controleren gymnastiek mening huiswerk 1 Heb je je al gemaakt? 2 Ik was op school niet zo goed in. Ik vond sport niet leuk.

Nadere informatie

Mijnwerkers in Chili bevrijd!

Mijnwerkers in Chili bevrijd! HR_183_65.jpg Stijn Dekelver hebben mijnwerkers wel geluk. Eerst was gezegd dat ze pas tegen Dit actuakrantje verschijnt omdat 33 Kerstmis gered zoun worn. mijnwerkers onlangs gered wern uit een mijn in

Nadere informatie

Liturgie voor de scholendienst 2015

Liturgie voor de scholendienst 2015 Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking

Nadere informatie

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT

TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT TEKENLIJST SPIJKERSCHRIFT Dit is een vereenvoudigde lijst met spijkerschrifttekens uit Mesopotamië. Deze lijst maakt het mogelijk de tijdens de workshop Graven om te Weten bestudeerde tablet te vertalen.

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving

Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving De relatie tussen leesvaardigheid en de ervaringen die een kind thuis opdoet is in eerder wetenschappelijk onderzoek aangetoond: ouders hebben een grote invloed

Nadere informatie

Pagodespreeuw (Sturnus Pagodarum)

Pagodespreeuw (Sturnus Pagodarum) Pagodespreeuw (Sturnus Pagodarum) Na een aantal jaren met zaadeters te hebben gekweekt heb ik toch weer besloten om spreeuwen te gaan houden. Een aantal jaren geleden heb ik ook verschillende koppels gehad

Nadere informatie

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen

wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen Geloven, wat is dat eigenlijk? Denk mee over acht grote vragen pagina 10 Hoe is de wereld ontstaan? pagina 26 Waarom bestaat de mens? pagina 42 Wat is geloven? pagina 58 Wie is God? pagina 74 Waarom heeft

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

15. eten moet je toch

15. eten moet je toch GRATIS voorproefje 15. eten moet je toch Uitnodigen Ik zal zorgen dat ik honger heb. Hou het eenvoudig, hoor! Ik eet alles. Ik ben niet zo n moeilijke eter. Maar verder eet ik alles! Je ziet me wel verschijnen.

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

NAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever.

NAAM. Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Vos en Waar is Haas het ijs? NAAM Uil kijkt in een boek. Het is een boek over dieren. Er staan plaatjes in. Van elk dier één. Uil ziet een leeuw. En een pauw. En een bever. Wat een raar beest! lacht Uil.

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

O! u woont daar, dan hoort u hier het geluid van een trein

O! u woont daar, dan hoort u hier het geluid van een trein O! u woont daar, dan hoort u hier het geluid van een trein A.J. van Beek, H. de Kluijver, AEA Technology Rail bv Woensdag avond half acht in de achterzaal van café-bar het Karrewiel: De voorzitter: Dames

Nadere informatie

De eenmalige schenking voor de eigen woning

De eenmalige schenking voor de eigen woning De malige schenking voor eigen woning Er zijn g voudige scheidingen. Er zijn veel situaties waarin mensen elkaar financieel Naast emotie maken aanwezigheid kinren, kunnen en willen onrsteunen. Onr anre

Nadere informatie

De eenmalige schenking voor de eigen woning

De eenmalige schenking voor de eigen woning De malige schenking voor eigen woning Er zijn g voudige scheidingen. Er zijn veel situaties waarin mensen elkaar financieel Naast emotie maken aanwezigheid kinren, kunnen en willen onrsteunen. Onr anre

Nadere informatie

Factsheet persbericht

Factsheet persbericht Factsheet persbericht Nut vakbonden onbekend bij jongeren 30 november 2011 Inleiding Van oktober 2011 tot november 2011 hield Zoekbijbaan.nl het Nationale Bijbanen Onderzoek. Aan het onderzoek deden 2464

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Ons eerste boek. plaatjes en bijschriften voor 't jonge volkje dat lezen leert. W.F. Oostveen

Ons eerste boek. plaatjes en bijschriften voor 't jonge volkje dat lezen leert. W.F. Oostveen Ons eerste boek plaatjes en bijschriften voor 't jonge volkje dat lezen leert W.F. Oostveen bron. A.W. Sijthoff, Leiden 1880-1890 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/oost080onse01_01/colofon.php

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 1 Januari 2015 Van de redactie Hallo, Een nieuw jaar en ook weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 8.

INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 8. %DVLVVFKRRO+HW3DOHW +HWKRXGHQYDQ HHQVSUHHNEHXUW INHOUDSOPGAVE SPREEK BEURT SPREEK BEURT IN GROEP 5 SPREEK BEURT IN GROEP 6 SPREEK BEURT IN GROEP 7. SPREEK BEURT IN GROEP 8. HOE BEREID IK MIJ N SPREEK BEURT

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

T O E K O M S T V A K 5 VWO

T O E K O M S T V A K 5 VWO T O E K O M S T V A K 5 VWO In het jaarprogramma voor de vijfde klas kom je een geheel nieuw vak tegen. Dit vak noem je het toekomstvak. Het woord zegt het al: je gaat je bezighouden met je toekomst. Veel

Nadere informatie

Ik ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. VISSERIJ 5 6 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.

Ik ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. VISSERIJ 5 6 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse

Nadere informatie

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT 1 Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Laterale Sclerose heeft. Het is een lang woord en

Nadere informatie

Online leren lezen - Overzicht van de oefeningen

Online leren lezen - Overzicht van de oefeningen Online leren - Overzicht van oefeningen Cursief = voorbeeld Kern S ik kim sim MKM KM Zoek (sleep) k van kim en -positie letters m (tussen letters uit ze Klik als je i ziet (flitsletters) Zoek /k/ /i/ /m/

Nadere informatie

werkboek groep 4 blok 7 en 8 naam

werkboek groep 4 blok 7 en 8 naam 1 2 3 4 5 6 werkboek groep 4 7 8 9 11 12 naam 10 blok 7 en 8 blok 8 x les xx 8 1 Hoeveel schroeven liggen hier? Vul in.... 2 34 Het konijnenhok x 4 schroeven is... schroeven. Reken uit. 2 groepjes van

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113

Inhoud. Woord vooraf 7. Het allereerste begin 9. Oervaders 19. Israël als moeder 57. Wijsheid voor ouders en kinderen 83. Koninklijke vaders 113 Inhoud Woord vooraf 7 Het allereerste begin 9 Oervaders 19 Israël als moeder 57 Wijsheid voor ouders en kinderen 83 Koninklijke vaders 113 Profetische opvoedkunde 145 Kinderen in zijn koninkrijk 177 Leerling

Nadere informatie

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014

Growth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014 Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe

Nadere informatie

Kinderopvang De Palmboom Professionele kinderopvang in je eigen buurt! Programma

Kinderopvang De Palmboom Professionele kinderopvang in je eigen buurt! Programma Kinderopvang De Palmboom Professionele kinderopvang in je eigen buurt! Programma Week 15 Datum 7 tot en met 11 April 09.15 uur - Kring: Kern 0 1½ fruit eten. Fruit onder een doek verstoppen. Wat ligt er

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

De hooggevoelige ondernemer

De hooggevoelige ondernemer De hooggevoelige ondernemer Vraag en antwoordboek Drs. Bas van Vugt 1 Ten geleide: Aan de hand van praktische lezersvragen legt Bas uit wat hooggevoeligheid en de hooggevoelige ondernemer is. Tevens komen

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Initiatief Duurzame Hallenbouw

Initiatief Duurzame Hallenbouw VOORTGANG ONTWIKKELING DUTCH HALL De branchevereniging Bouwen et Staal (in saenwerking et de Saenwerkende Nederlandse Staalbouw ) is in 2010 et een initiatief gestart o een duurzae bedrijfshal te ontwikkelen.

Nadere informatie

De nieuwe efficiëntie in de betonfabriek

De nieuwe efficiëntie in de betonfabriek De nieue efficiënie in e beonfabriek iconor... bk e revoluie in e bouerel. Nie r nie iner. He eare sys kan sava als e bouijze voor e 21se u: e isolaiebou ehoe. iconor laas e isolaie craal in alle syse

Nadere informatie

Ik ga nu wat foto s geven om je een indruk te geven van de afgelopen 4 weken:

Ik ga nu wat foto s geven om je een indruk te geven van de afgelopen 4 weken: Korte impressie; hoe de cursus was: De term welvaartsziekte is toch wel bekend? Ziekten die voortkomen uit een ongezonde levensstijl. Veel zitten, weinig beweging, stress, te veel.te vet te zout eten,

Nadere informatie

Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn.

Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn. Herman gaat met zijn dochter Lies naar de dierentuin. Joppie de hond gaat ook mee. Ze gaan gelijk naar de apen, die dicht bij de ingang zijn. De ondeugendste aap Snoei pakt de hoed van Herman af. Snoei

Nadere informatie

Voorwoord. B e s t e le e r l i n g e n o u de r s / v e r z o r g e r s,

Voorwoord. B e s t e le e r l i n g e n o u de r s / v e r z o r g e r s, Voorwoord B e s t e le e r l i n g e n o u de r s / v e r z o r g e r s, V o o r j e l i gt het prog r amma van toe t s i ng en a f s l u i t i n g ( P TA ) v a n Be u k en r o d e Ond e r w i j s. B e

Nadere informatie

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn:

Klein Kontakt. Jarigen. in april zijn: A Klein Kontakt Het is alweer eind maart wanneer dit Kontakt uitkomt, het voorjaar lijkt begonnen, veel kinderen hebben kweekbakjes met groentes in de vensterbank staan, die straks de tuin in gaan. Over

Nadere informatie

Uit den oude doos van de redactie: Een stukje uit het blad WIJ uit 1937.

Uit den oude doos van de redactie: Een stukje uit het blad WIJ uit 1937. Uit den oude doos van de redactie: Een stukje uit het blad WIJ uit 1937. In die blonde dagen van milde voorspoed, wanneer daar bij huis Den Deen de nog zuivere wateren van Amer en Merwede zich paarden

Nadere informatie

Waterrijk. 1. Aanzetten. 1.a Waterrijk

Waterrijk. 1. Aanzetten. 1.a Waterrijk 1. Aanzetten Waterrijk 1.a Waterrijk Jij gaat aan de slag met het dossier Waterrijk. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL TIJD BESCHRIJVING 2

Nadere informatie

Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap

Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap 11 juli Vakantieoefeningen Vandaag een Bijzondere Dag: Feest van de Vlaamse Gemeenschap Bijbelhoekje: het verhaal van de verloren zoon. Deel 5. Lees het verhaal, dan kun je de vraagjes oplossen. Er wordt

Nadere informatie

Publiekstekst Wet investeren in jongeren

Publiekstekst Wet investeren in jongeren Publiekstekst Wet investeren in jongeren Juni 2009 Deze publicatie is gemaakt door Stimulansz in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Stimulansz spreekt haar dank uit aan alle

Nadere informatie

Scoutskamp 2007 KAMP 2007. 4 augustus tot 11 augustus 2007. Mook. 2007 Scouting Hike-Groep

Scoutskamp 2007 KAMP 2007. 4 augustus tot 11 augustus 2007. Mook. 2007 Scouting Hike-Groep KAMP 2007 4 augustus tot 11 augustus 2007 Hallo allemaal, Beetje bijgekomen in de vakantie? Mooi! Dan heb je dus genoeg energie opgedaan om op kamp te gaan. Een week lang samen met de rest een gezellig

Nadere informatie

Charles den Tex VERDWIJNING

Charles den Tex VERDWIJNING Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken

Nadere informatie

Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php

Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php Vet-killer 320 Workout Introductie (eerste deel) Door: Jesse van der Velde http://vetkillerworkout.nl/index2.php Copyright 2011 Jesse van der Velde Alle rechten voorbehouden. 1 Introductie Welkom bij de

Nadere informatie

Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL

Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Bernd Roemmelt / Greenpeace HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL HET KLIMAAT EN DE NOORDPOOL Greenpeace is een organisatie die ereldijd opkomt voor het milieu. We illen de natuur en de dieren daarin beschermen.

Nadere informatie

z w aai t n ooi t extra oefenen les 2 thema 4 1 Vul het woord in. 2 Schrijf het goede woord op. Een woord met aai of ooi.

z w aai t n ooi t extra oefenen les 2 thema 4 1 Vul het woord in. 2 Schrijf het goede woord op. Een woord met aai of ooi. les 2 spelling 7a, b 1 Vul het woord in. Kies uit: maait nooit mooi zwaait zaait kraai 1 Het is m5 weer. m oo i 2 Boer Siep m5 het gras. m aai t 3 Zijn buur z5 het graan. z aai t 4 Een k5 pikt het graan.

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout Personen Verteller Huisvrouw Cake ingrediënten; o Bloem o Zout o Suiker o Eieren o Kersen o Sukade o Krenten o Boter (Bij dit toneelstuk

Nadere informatie